Ambeti ndali ti Mbeti ti bungbi: Kusala ti e nga na gigi ti e
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
YENGA TI 1-7 JANVIER
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | JOB 32-33
Dë bê ti azo so ayeke na gingo bê
it-1 l. 724 par. 17–l. 725 par. 5
Élihu
Élihu amû lani mbage ti zo ape, nga lo yâa iri ti mbeni zo ape. Lo hinga so legeoko tongana Job, a sara lo na popoto, nga so ngangu ti Zo so asara lo ahon angangu kue. Élihu aleke lani na bê ti lo kete ape ti zia mbeto na yâ ti Job me lo sara tënë na lo tongana tâ kamarade, lo iri Job na iri ti lo, mbeni ye so Éliphaz, Bildad, wala Zophar asara lani ape.—Job 32:21, 22; 33:1, 6.
Mo bâ wokongo so zo ayeke na ni tongana ti so Jéhovah abâ na ni?
8 Tongana e hinga so ambeni ita ti e awoko ndali ti so ala yeke na kobela, ala yeke na yâ ti kota vundu wala ndali ti so ala lango place oko na afami ti ala so ayeke aTémoin ape, a yeke sara si e zia terê ti e mingi na place ti ala. Peut-être mara ti kpale so alingbi ti si na e mbeni lâ. Azo ti Israël ayeke lani awayere na Égypte nga ala woko. Kozoni si ala lï na Sese ti Zendo, a tene na ala so a lingbi “bê ti [ala] akpengba” pëpe na mbage ti aita ti ala so ayeke na yâ ti vundu. Jéhovah aye lani ti tene azo ti Israël amû maboko na aita ti ala so ayeke lani awayere nga so awoko.—Deut. 15:7, 11; Lév. 25:35-38.
9 A lingbi na lege ti yingo e dë bê ti aita ti e so ayeke na yâ ti angangu kpale ahon ti tene e fâ ngbanga na ndö ti ala wala e duti na kite na ndö ti ala (Job 33:6, 7; Mat. 7:1). Na tapande, tongana mbeni zo ti kpengo na moto asara ndao na lo wara kä si a gue na lo hio na hôpital, eskê awanganga ayeke gi ti hinga wala lo la lo sara si ndao ni asi so? Ên-ën, ala yeke gi hio ti soigné lo. Legeoko nga, tongana mbeni ita ti e awoko teti akpale so lo yeke na ni, kozo ye so a lingbi e sara hio ayeke ti mû maboko na lo na lege ti yingo.—Diko 1 aThessalonicien 5:14.
10 Tongana e mû ngoi ti gbu li ti e na ndö ti dutingo ti aita ti e, a lingbi ti mû lege na e ti hinga so ala woko ape. Gbu li ti mo na ndö ti aita-wali so teti angu mingi akoli ti ala akanga lege na ala. Ambeni mo bâ mo tene ala woko me ala fa so ala yeke na kpengba mabe nga ala yeke ngangu. Tongana mo bâ mbeni ita-wali so gï lo oko la lo yeke ga lakue na bungbi na molenge ti lo wala na amolenge ti lo, bê ti mo apika pëpe ti bâ ngangu so lo yeke sara nga mabe so lo yeke na ni? Pensé nga na ndö ti amaseka so angbâ ti voro Jéhovah atâa akpale so ala yeke wara na ekole. Tongana e pensé na ndö ti aye kue so aita ti e ayeke sara ti voro Jéhovah, a yeke mû maboko na e ti bâ ala tongana “azo ti mosoro na lege ti mabe” atâa e bâ e tene ala woko.—Jacq. 2:5.
Ngoi wa la a yeke na lege ni ti sara tënë?
17 Osio zo so aga ti bâ Job ayeke lani Élihu, mbeni fami ti Abraham. Lo mä Job nga na akoli ota so nzoni na ngoi so ala yeke sara tënë. Lo dengi mê lani nzoni na atënë so ala yeke tene, ni la lo wara lege ti mû wango polele na Job nga lo sara ni na nzoni bê na amû maboko na Job ti leke yâ ti bango ndo ti lo (Job 33:1, 6, 17). Ye so agbu lani bê ti Job mingi ayeke ti mû gloire na Jéhovah, me na lo wani ape wala na mbeni zo nde ape (Job 32:21, 22; 37:23, 24). Tapande ti Élihu afa na e so ngoi ti dutingo kpô nga ti mango zo ayeke dä (Jacq. 1:19). E manda nga so tongana e doit ti mû wango na mbeni zo, kozo ye so adoit ti gbu bê ti e mingi ayeke ti mû gonda na Jéhovah me pëpe na e wani.
18 E lingbi ti fa so e bâ na nene ni matabisi so e yeke na ni ti sara tënë na lege so e sara ye alingbi na awango ti Bible na ndö ti ngoi nga na fason ti sarango tënë. Yingo apusu Gbia Salomon so ayeke zo ti ndara ti tene: “Tënë so a tene tâ na ngoi ni ayeke tongana apomme ti lor na yâ ti apendere sembe ti argent.” (aProv. 25:11). Tongana e mä tënë so amba ti e atene nzoni nga e gbu li kozo ti sara tënë, atënë ti e alingbi ti duti tongana apomme ti lor so, a yeke duti ye ti ngangu ngere nga a yeke duti pendere. Tongaso, atâa e sara tënë mingi wala mingi ape, tënë ti e ayeke kpengba amba ti e nga Jéhovah ayeke duti na ngia ndali ti e (aProv. 23:15; aÉph. 4:29). So ayeke nzoni lege mingi ti fa so e bâ na nene ni matabisi so, so Jéhovah amû na e
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
Ngbâ ti ga nduru na Jéhovah
10 Legeoko nga, a yeke na lege ni ti bi bê ti e na ndö ti pendere ti terê ti e. Me a lingbi e gi pëpe ti sara ngangu kue ti zi na terê ti e aye kue so afa so e ga kangba. Aye ni so ayeke mû lege na azo ti hinga so e kpengba awe, ti ne e, nga afa pendere ti e ti zo ti yâ ni. Na tapande, Bible atene: “Kuali so avuru ayeke couronne ti gloire, zo awara so na lege ti mbilimbili.” (aProv. 16:31). A yeke tongaso la Jéhovah ayeke bâ e, nga a yeke nzoni e gi ti bâ terê ti e wani tongana ti so lo yeke bâ na e. (Diko 1 Pierre 3:3, 4.) Tongaso, a yeke lege ti ndara ti zia fini ti e na yâ ti kpale senge senge ti yeda ti tene awanganga asuru e wala ti sara ambeni produit gï ti leke mbeni ye ti terê ti e si aga nzoni ti tene e nzere na lê ti azo? Atâa ngu ti e ayeke oke wala seni ti e ayeke tongana nyen, “tâ ngia ti L’Éternel” la ayeke sara si e ga biani pendere (Néh. 8:10). A yeke gï na yâ ti fini dunia la e yeke wara ande tâ nzoni seni nga na pendere ti e ti lâ ti maseka (Job 33:25; És. 33:24). Juska ti si na ngoi ni so, a lingbi e soro ye na lege ti ndara nga e mä na bê na azendo ti Jéhovah. Ye so ayeke mû maboko na e ti duti na ngia laso nga ti bi bê ti e ahon ndö ni pëpe na ndö ti seni ti e.—1 Tim. 4:8.
YENGA TI 8-14 JANVIER
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | JOB 34-35
Tongana mo bâ so asioni ye asi na anzoni zo
wp19 l. 8 par. 2
Asarango ye ti terê ti Nzapa ayeke so wa?
Nzapa ayeke sara lakue ye na lege ni. “Tâ Nzapa alingbi lâ oko pëpe ti sara ye ti sioni, Lo so ngangu ti lo ahon angangu kue alingbi ti sara sioni pëpe.” (Job 34:10). Jéhovah ayeke fâ ngbanga ti mbilimbili, ni la mbeni zo ti sungo Psaume atene na Lo atene: “Mo yeke fâ ngbanga ti azo ti amara na lege ni.” (Psaume 67:4). Ndali ti so “Jéhovah abâ ye so ayeke na yâ ti bê ti zo,” zo apeut ti handa lo ape, me lo lingbi ti hinga ye kue nga ti fâ ngbanga na lege ni (1 Samuel 16:7). Na ndö ni, Nzapa ahinga asarango ye so ayeke na lege ni ape nga na tënë ti petengo goro so amû ndo laso. Lo tene so na yâ ti kete ngoi ‘a yeke zi azo ti sioni na ndö ti sese.’—aProverbe 2:22.
Aye wa la ayeke duti ande dä ape tongana Royaume ti Nzapa aga?
5 Nyen la Jéhovah ayeke sara ande? Laso Jéhovah amû lege na asioni zo ti changé (És. 55:7). Ade lo fâ ngbanga biani biani pëpe na ndö ti ala. A yeke dunia so la a fâ ngbanga na ndö ni awe. Me nyen la ayeke si ande na azo so ake ti changé bê ti ala, so angbâ ti mû maboko na dunia so juska ti si na kota ye ti vundu? Jéhovah atene so ni yeke zi azo ti sioni na ndö ti sese biani biani. (Diko Psaume 37:10.) Asioni zo alingbi ti pensé so a yeke fâ mara ti ngbanga so na ndö ti ala ape. Ala mingi ahinga ti honde aye so ala yeke sara, nga na yâ ti dunia so, fani mingi na bango ni a yeke punir ala ape (Job 21:7, 9). Ye oko, Bible adabe ti e, atene: “Lê ti Nzapa ayeke bâ alege kue so zo ayeke tambela dä, na Lo yeke bâ atambela ti lo kue. Vukongo ndo wala kota bingo ayeke dä pëpe si azo ti sioni alingbi ti honde terê ti ala dä.” (Job 34:21, 22). Tongaso, zo alingbi ti honde mbeni ye na Jéhovah pëpe. Azo ti handango zo alingbi ti handa lo ape; mbeni ndo so avuko ngangu wala mbeni kota bingo so zo alingbi ti duti dä ti tene Nzapa abâ lo pëpe ayeke dä ape. Na peko ti Harmaguédon, e lingbi ti bâ ndo na ndo so asioni zo ayeke dä lani, me e yeke bâ ande ala pëpe. Ala yeke hon ande biani biani.—Ps. 37:12-15.
Eskê mo yeke pika gere ti mo ndali ti Jésus?
19 Eskê e bâ mara ti kpale so laso? En. Azo mingi ake e laso, ndali ti so e ke ti sara poroso. Ala pensé so e doit ti sara vote. Ye oko, e ga ti bâ so na bango ndo ti Jéhovah tongana e soro mbeni zo ti komande na ndö ti e, andâ e ke lo la (1 Sam. 8:4-7). Azo apensé nga peut-être so e doit ti leke a-ekole, ahôpital nga ti sara ambeni ye ti aidé azo. Ala ke ti mä tënë so e fa ndali ti so e sara ngangu ti fa tënë ahon ti gi ti leke akpale ti dunia so.
20 Nyen la a lingbi e sara ti perdre mabe ti e ape? (Diko Matthieu 7:21-23.) Ye so adoit ti duti kota ye mingi na lê ti e ayeke ti sara kua so Jésus ahunda na e ti sara (Mat. 28:19, 20). E ye lâ oko ape ti tene gingo ti leke akpale ti dunia so agboto lê ti e. E ye azo nga e yeke pensé na akpale ti ala, me e hinga so nzoni lege ti mû maboko na amba ti e ayeke ti fa ye na ala na ndö ti Royaume ti Nzapa nga ti mû maboko na ala ti lê songo ti kamarade na Jéhovah.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
Zia si bibe so ala yeke na ni ti sara ye na bê ti ala wani asepela Jéhovah!
3 Jéhovah asuku na Élihu pëpe ndali ti so Élihu ahunda tënë so: “Tongana mo yeke mbilimbili, nyen la mo mû na lo [Nzapa]? Nyen la lo wara na maboko ti mo?” (Job 35:7). Élihu aye ti tene so angangu so e yeke sara na kua ti Nzapa ayeke senge senge? Ên-ën. Lo yeke tene lani so Jéhovah ayeke na bezoin ti tene e voro lo pëpe. Jéhovah alingbi kue. E lingbi pëpe ti sara si lo ga zo ti mosoro mingi wala lo wara ngangu mingi ahon ti kozo. Me anzoni sarango ye, akode wala ngangu so e yeke na ni, Nzapa la amû ni na e nga lo yeke bâ tongana nyen la e yeke sara kua na ni.
YENGA TI 15-21 JANVIER
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | JOB 36-37
Ndani so mo peut ti sara confiance na zendo ti fini ti lakue lakue so Nzapa amû
Zo alingbi biani ti hinga Nzapa?
NGU TI LO: Bible atene so “giriri kozoni, na lakue lakue,” Nzapa ayeke gï dä (Psaume 90:2). Tënë so aye ti fa so, Nzapa ayeke na tongo nda ni ape nga lo yeke na kongo nda ni ape. Na bango ndo ti azo, “zo alingbi ti hinga nda ti ngu ti fini ti Lo pëpe”.—Job 36:26.
Nzoni ye ni ayeke so: Nzapa amû zendo ti fini ti lakue lakue na ala so ahinga lo (Jean 17:3). Tongana nyen la e lingbi ti mä na bê na mara ti zendo tongaso, tongana fade Nzapa ni wani ayeke pëpe na fini lakue lakue? A yeke gï Nzapa, so ayeke “Gbia ti lakue lakue,” la apeut ti sara si mara ti zendo ni so aga tâ tënë.
Mo yeke kiri ka singila ndali ti anzoni ye so Nzapa amû na mo?
6 Ngu ayeke na ndö ti sese ndali ti so yongo ti sese na lâ alingbi tâ na ni. Tongana sese aga nduru na lâ gï kete, ngu kue ayeke hule, ndo ayeke chauffé nga ye oko ayeke ngbâ na fini na ndö ti sese ni ape. Tongana sese ayo na lâ gï kete, ngu kue ayeke ga glace, nga neige na glace ayeke mû ndö ti sese kue. So Jéhovah azia sese na tâ nzoni place asara si ngu angbâ lakue na ndö ti sese, na aye angbâ na fini. Sungo ti lâ asara si ngu so ayeke na yâ ti angu-ingo nga tanga ti angu so ayeke na ndö ti sese achauffé amonté tongana guru aga mbinda na lê ti nduzu. Ngu oko oko, alitre ti ngu kutu mingi aga tongana guru amonté na lê ti nduzu. Ngu ni so ayeke ngbâ na yâ ti pupu lango bale-oko tongaso na pekoni atï tongana ngu-nzapa wala neige. Na nda ni, ngu ni so ayeke kiri na yâ ti angu-ingo wala ambeni ngu na pekoni akiri amonté na lê ti nduzu. Jéhovah aleke kode so ti tene ngu aduti dä lakue na ndö ti sese. Ye so afa ndara ti lo nga na ngangu ti lo.—Job 36:27, 28; Zo-ti. 1:7.
Ngbâ ti duti na kpengba beku
16 Beku ti e ti fini ti lakue lakue ayeke mbeni pendere cadeau so Nzapa amû na e. E yeke ku kungo gigi ti kekereke so ayeke pendere mingi, na e peut ti hinga biani so a yeke si ande. Beku ti e ayeke tongana mbeni kale ti bateau so asara si e luti, tongaso si e peut ti gbu ngangu na yâ ti akpale, na yâ ti aye ti ngangu so a yeke sara na e nga même tongana e yeke na lê ti kuâ. Beku ti e ayeke tongana casque so ayeke bata apensé ti e, tongaso si e peut ti ke aye so ayeke na lege ni ape nga e hule na terê ti aye so ayeke na lege ni. Beku ti e so alondo na Bible asara si e ga nduru mingi na Nzapa nga afa na e so lo ye e mingi. Tongana e ngbâ ti duti na kpengba beku, e yeke bâ nzoni dä mingi.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
it-1 l. 503 par. 5-9
Sango
Na yâ ti akodro so Bible asara tënë ni ândö, azo ayeke mû lani asango nga ala yeke fa apensé ti ala na mba na alege mingi. A yeke fa lani peko ti mingi ti asango ti kodro ni wala ti kodro-wande gï na atënë ti yanga (2Sa 3:17, 19; Job 37:20). Azo ti sarango avoyage, so fani mingi ayeke voyagé na ndö ti anyama, ayeke mû asango ti ayongoro ndo na azo na ando so ala luti dä ti wara akobe, ngu, nga na ambeni ye nde. Ndo so kodro ti Palestine ayeke dä mara ni ayeke dä ape na Asie, Afrique, nga na Europe, a sara si azo ti sarango avoyage ayeke hon na yâ ti kodro ni ti gue na ayongoro ndo wala ti kiri. Donc a yeke lani ngangu ape na azo ti Palestine ti wara sango na ndö ti akpengba aye so asi na akodro-wande. Fani mingi azo apeut lani ti wara asango ti kodro ni wala ti kodro-wande na yâ ti gara ti gbata ni.
YENGA TI 22-28 JANVIER
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | JOB 38-39
Eskê mo mû ngoi ti bâ aye so Nzapa acréé?
Mo yeda ti ku Jéhovah?
7 Ti fa tongana nyen la Jéhovah acréé sese, Bible atene so lo fa “amesure ni”, lo “lu gere” ni nga lo ‘zia kozo tênë ti gere ni’. (Job 38:5, 6). Lo mû même ngoi ti gbu li na ndö ti kua ti lo (Gen. 1:10, 12). Mo pensé a sara lani a-ange tongana nyen ti bâ afini ye oko oko kue so Jéhovah acréé? Terê ti ala adoit ti nzere lani mingi. Ndani la ala komanse ti “dekongo ti sepela” Nzapa (Job 38:7). Ye so afa na e nyen? Jéhovah amû angu saki mingi ti hunzi aye so lo créé, me tongana Jéhovah amû ngoi ti bâ aye so lo gbu li lani si lo créé, lo tene a yeke “nzoni mingi.”—Gen. 1:31.
Zingongo ti akuâ afa ndoye, ndara nga na kangango bê ti Nzapa
2 Kozoni, Jéhovah acréé Molenge ti lo, Jésus. Na pekoni, na lege ti kozo Molenge ti lo so, lo “sara tanga ti aye kue” so na popo ni mo yeke wara a-ange kutu mingi (aCol. 1:16). A nzere na Jésus mingi ti sara kua legeoko na Babâ ti lo (aProv. 8:30). A-ange ayeke nga na raison ti tene terê ti ala anzere. Ala yeke lani dä na ngoi so Jéhovah na Wakode-kua ti lo, Jésus, asara yayu na sese. A-ange asara ye lani tongana nyen? Ala ‘to nda ti dekongo ti sepela’ Jéhovah na ngoi so lo leke sese, nga kite ayeke dä ape so ala ngbâ ti sepela lo na ngoi so lo créé aye nde nde kue, mbilimbili azo (Job 38:7; aProv. 8:31). Aye kue so Jéhovah acréé afa ndoye nga na ndara ti lo.—Ps. 104:24; aRom. 1:20.
Manda ye mingi na ndö ti Jéhovah na lege ti aye so lo acréé
8 Jéhovah alingbi ti tene e sara confiance na lo. Jéhovah a-aidé lani Job ti tene lo sara confiance mingi na lo (Job 32:2; 40:6-8). Na yâ ti lisoro so Nzapa asara na Job, Lo sara tënë ti gbâ ti aye so Lo créé, na tapande, atongoro, ambinda nga na lumière. Jéhovah asara nga tënë ti anyama, na tapande, ngbä nga na mbarata (Job 38:32-35; 39:9, 19, 20). Aye so kue afa polele so Nzapa ayeke na ngangu so ahon gbungo li ti zo, lo yeke na ndoye nga na kota ndara. Na lege ti lisoro so, Job amanda ti sara confiance na Jéhovah mingi ahon ti kozo. Legeoko nga, tongana e manda ye na ndö ti création, a yeke dabe ti e so Jéhovah ayeke na ndara nga na ngangu mingi ahon e. Lo peut nga ti sara si akpale ti e ahunzi na lo yeke sara ni. A peut ti aidé e ti sara confiance mingi na lo.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
it-2 l. 122 par. 5–l. 123 par. 1
Zo ti lungo ndia
Jéhovah ayeke Zo ti lungo ndia. Ti vrai ni Jéhovah oko la ayeke Zo ti lungo ndia na yâ ti dunia. Lo la lo lu andia so ayeke fa lege na aye so ayeke tambela na yâ ti dunia (Job 38:4-38; Ps 104:5-19), nga na anyama (Job 39:1-30). So Jéhovah la acréé nga zo, zo ayeke na gbe ti andia so ayeke fa lege na aye so ayeke tambela na yâ ti dunia so; nga so zo ayeke créature so ahinga nzoni ye na sioni ye, lo yeke gbu li, lo peut ti pensé nga lo peut ti hinga Nzapa nga ti sara tënë na lo, lo yeke nga na gbe ti andia ti Nzapa na ndö ti nzoni sarango ye (aRm 12:1; 1aC 2:14-16). Na ndö ni, ndia ti Jéhovah ayeke fa lege na acréature ti yingo, a-ange.—Ps 103:20; 2Pi 2:4, 11.
Andia so Jéhovah alu na ndö ti aye so ayeke tambela na yâ ti dunia ayeke changé ape (Jér 33:20, 21). Na yâ ti aye kue so e yeke bâ na lê ti nduzu, andia ni angbâ tâ gï na place ni nga so zo apeut ti sara confiance mingi na ni; a sara si na yâ ti aye so awandara ahinga andia ni so dä, ala peut ti diko tâ na lege ni fani oke la nze, aplanète nga na ambeni ye so ayeke na lê ti nduzu ayeke tourné na yâ ti seconde oko tongaso. Zo so asara ye ague nde na andia so, lo yeke wara asioni ye ti peko ni gï na lê ni lê ni. Legeoko nga, andia ti Nzapa na ndö ti nzoni sarango ye achangé ape nga zo apeut ti kpe ni wala ti sara ye ague nde na ni sân ti wara punition ni ape. A yeke nga gï tongana ti andia so ayeke fa lege na aye so ayeke tambela na yâ ti dunia même atâa so a yeke lakue ape la zo ayeke wara punition ni gï na lê ni lê ni. “A yeke he ka Nzapa pëpe. Ndali ti so ye so mbeni zo ayeke lu, gï ni la lo yeke ko ni ande.”—aGl 6:7; 1Tm 5:24.
YENGA TI 29 JANVIER–4 FÉVRIER
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | JOB 40-42
Aye so e peut ti manda na lege ti ye so asi na Job
“Zo wa si ahinga bibe ti Jéhovah?”
4 Na ngoi so e yeke gbu li na ndö ti aye so Jéhovah asara, a lingbi e kpe ti fâ ngbanga na ndö ti Jéhovah alingbi na bango ndo ti azo. Bible asara tënë ti mara ti bibe tongaso na Psaume 50:21. Versê ni atene: “Mo tene na bê ti mo, Mbi Nzapa, Mbi yeke legeoko tongana mo.” Tënë so ague oko na tënë so mbeni wandara ti Bible atene ahon angu 175 awe, lo tene: “Azo ayeke ka nduru ti fâ ngbanga na ndö ti Nzapa, na ala pensé so a lingbi lo sara ye alingbi na andia so ala ayeke mû peko ni.”
5 A lingbi e sara hange ti tene bango ndo ti e wani nga na anzara ti bê ti e asara ngangu pëpe na ndö ti lege so e yeke bâ na Jéhovah. Ngbanga ti nyen? Na ngoi so e yeke manda Bible, teti so e lingbi kue pëpe na e hinga aye kue pëpe, e lingbi ti bâ so ambeni ye so Jéhovah asara ayeke na lege ni kue pëpe. Azo ti Israël awara mara ti bibe so na ala tene so lege so Jéhovah asara na ye na mbage ti ala ayeke nzoni pëpe. Bâ tënë so Jéhovah atene na ala: ‘Ala ngbâ ti tene, Lege ti Seigneur ayeke mbilimbili pëpe. Fadeso ala mä, O azo ti da ti Israël, lege ti Mbi ayeke mbilimbili pëpe? a yeke lege ti ala mveni si a yeke mbilimbili pëpe.”—Ézéch. 18:25.
6 Mbeni ye so ayeke mû maboko na e ti kpe ti fâ ngbanga na li ti Jéhovah alingbi na bango ndo ti e ayeke ti hinga so e hinga ye kue pëpe nga ngoi na ngoi e yeke girisa lege ngangu mingi. A yeke ye so a lingbi Job ahinga lani. Na ngoi so Job ayeke wu pono lani, bê ti lo anze na lo bi bê ti lo gï na ndö ti lo wani. Lo girisa kota tënë so a lingbi a leke ni. Me na ndoye Jéhovah amû maboko na lo ti bâ ndo ayo. Na lege ti ambeni hundango tënë nde nde so wungo ni ahon 70 so Jéhovah ahunda na Job na so Job ahinga akiringo tënë ni pëpe, Jéhovah afa na lo so lo hinga aye kue pëpe. Job asara terê ti lo kete na lo changé bango ndo ti lo.—Diko Job 42:1-6.
Zia lê ti mo angbâ na ndö ti kota tënë ni
12 So Jéhovah asara tënë na Job tongaso, a fa so lo sara ye na nzoni bê ape na Job so abâ pasi mingi so? Ên-ën, Job apensé nga tongaso ape. Job amä yâ ti wango ti Jéhovah nga lo bâ ni na nene ni. Lo tene même, lo tene: “Mbi zia tënë so mbi tene kozo so awe, na mbi changé bê ti mbi na dutingo na yâ ti fuku ti sese nga na mburu ti wâ.” (Job 42:1-6). Kozoni lani, Élihu, mbeni maseka-koli, amû mbeni wango na Job ti kiri na lo na nzoni lege (Job 32:5-10). Job amä wango ti ndara so na lo changé bango ndo ti lo. Jéhovah abâ tongana nyen la Job achangé, na lo tene na ambeni zo so a nzere na lo so Job aduti be-ta-zo.—Job 42:7, 8.
“Zia bê ti mo na ndö ti Jéhovah”
17 Job ayeke gï mbeni oko ti awakua ti Jéhovah so angbâ ti sara ye na mbeto ape nga ti luti ngangu na ngoi ti angangu kpale. Na yâ ti lettre so bazengele Paul atokua na aHébreu, lo sara tënë ti gbâ ti ambeni, na lo iri ala “atémoin mingi mingi”. (aHéb. 12:1). Ala kue awara lani angangu kpale, me na yâ ti gigi ti ala kue, ala ngbâ be-ta-zo na Jéhovah (aHéb. 11:36-40). Eskê ala gbu ngangu nga ala sara kua ngangu senge senge? Ên-ën. Atâa so ala bâ lâ oko ape gango tâ tënë ti azendo ti Jéhovah kue na ngoi so ala ngbâ na fini, ala ngbâ lani ti zia bê ti ala na ndö ti lo. Nga, ndali ti so ala hinga so ala zia ngia na bê ti Jéhovah, ala yeke na confiance so ala yeke bâ gango tâ tënë ti azendo ti lo (aHéb. 11:4, 5). Tapande ti ala apeut ti aidé e ti leke na bê ti e ti ngbâ ti zia bê ti e na ndö ti Jéhovah encore mingi.
18 Laso e yeke na yâ ti mbeni dunia so ayeke ga gï sioni sioni (2 Tim. 3:13). Satan angbâ ti tara awakua ti Nzapa. Atâa akpale wa la angbâ ti ku e na devant, zia e leke na bê ti e ti ngbâ ti sara kua ngangu ndali ti Jéhovah, nga e duti na confiance so “e zia beku ti e na ndö ti mbeni Nzapa so ayeke na fini”. (1 Tim. 4:10). Girisa ape so atufa so Nzapa asara na ndö ti Job afa “so Jéhovah ayeke tâ na ndoye mingi nga lo yeke sara nzoni bê na zo.” (Jacq. 5:11). Zia e nga kue e ngbâ be-ta-zo na Jéhovah, nga e hinga biani so lo yeke futa “azo so ayeke gi lo ngangu.”—Diko aHébreu 11:6.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
it-2 l. 343 par. 1-6
Hengo ndo
Job ayeke lani mbeni zo ti mbilimbili so angbâ be-ta-zo atâa so a he lo fani mingi. Me lo maï lani mbeni sioni bango ndo nga lo sara mbeni faute so a kiri na lo na nzoni lege ndali ni. Élihu asara tënë ti lo atene: “Mbeni zo tongana Job ayeke dä? lo so lo nyon hengo ndo tongana ti so zo anyon ngu so.” (Job 34:7). Job agi bê ti lo lani mingi gï na ndö ti zingo tënë na li ti lo ahon ti tene so Nzapa ayeke mbilimbili nga lo gi ti yâa mbilimbili ti lo wani ahon ti Nzapa (Job 35:2; 36:24). Na ngoi so azo so atene ala yeke akamarade ti Job ahe lo sioni sioni, lo bâ so a yeke lo la ala yeke he lo me a yeke Nzapa ape. Na sarango tongaso, lo yeke tongana mbeni zo so azia si azo ahe lo nga lo ga ye ti ngia na a nzere na lo tongaso; na lo mû ni mo bâ mo tene ngu la lo yeke nyon na nzerengo terê. Na pekoni Nzapa atene na Job so ti vrai ni azo ti hengo ndo so (tongana a bâ ni nzoni) ayeke tene atënë so ayeke na lege ni ape na terê ti Nzapa (Job 42:7). Legeoko nga, na ngoi so azo ti Israël ahunda ti wara mbeni gbia lani, Jéhovah atene na Samuel atene: “A yeke mo la ala ke mo pëpe, me mbi la ala ke ti tene mbi duti gbia ti ala.” (1Sa 8:7). Nga Jésus atene na adisciple ti lo, lo tene: “Amara kue ayeke ke ala [ndali ti ala wani ape, me] ndali ti iri ti mbi.” (Mt 24:9). Tongana mbeni Chrétien abata ye so na li, a yeke mû lege na lo ti gbu ngangu na yâ ti ahengo ndo na nzoni bango ndo, ye so ayeke sara si lo yeke wara mbeni futa.—Lc 6:22, 23.
YENGA TI 5-11 FÉVRIER
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | PSAUME 1-4
Mû mbage ti Royaume ti Nzapa
“Mbi yeke yengi amara kue”
8 Azo asara ye tongana nyen na peko ti so ala mä tënë so e fa? Mingi ti ala ake tënë ni. (Diko Psaume 2:1-3.) Amara alondo na wusuwusu. Ala ke ti yeda na gbia so Jéhovah asoro lo. Ala pensé ape so tënë ti Royaume so e yeke fa ayeke “nzoni tënë”. Ambeni gouvernement akanga même lege na kua ti fango tënë. Atâa so agbia mingi ti amara atene ala yeke voro Nzapa, ala ye pëpe ti zia lege ti komandema ti ala. Laso, agbia ake Lo so Jéhovah asoro lo na lege so ala sara aye ti ngangu na adisciple ti lo so ayeke be-ta-zo, gï tongana ti so ala sara lani na ngoi ti Jésus.—Kus. 4:25-28.
Ngbâ ti duti nde na yâ ti dunia so kangbi ayeke dä so
11 Yengo aye ti sese ahon ndö ni. Tongana e ye nginza mingi wala aye ti sese mingi, a lingbi ti duti ngangu na e ti ngbâ ti duti nde. Ruth, so ayeke na Malawie, abâ lani aTémoin mingi so asara tongaso na ngoi so a sara ye ti ngangu na ala na yâ ti angu 1970. Lo tene: “Ala ye lani pëpe ti zia anzoni ye ti ala. Ambeni akpe ague na kodro-wande legeoko na e me kete na pekoni ala linda yâ ti kama-poroso na ala kiri na ndo ti ala ndali ti so ala ye lani pëpe ti kanga bê ti ngbâ na camp ti aréfugié so gigi ayeke lani ngangu dä so.” Me awakua ti Jéhovah mingi angbâ ti duti nde atâa kpale ti nginza so ala yeke na ni wala même so ala girisa aye ti ala kue.—aHéb. 10:34.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
it-1 l. 261 par. 2-4
Asaleté ti peko ti alê ti kobe
Poro ti terê ti alê ti kobe ti aye tongana orge na blé. Atâa so na yâ ti Bible a sara tënë ti asaleté ti peko ti alê ti kobe na lege ti fä, Bible afa akode ti pikango alê ti kobe so a yeke sara kua na ni giriri mingi. Tongana a fâ lê ti kobe awe, a yeke sara ye oko encore ape na poro ti terê ti pendere lê ti kobe ni; a yeke na lege ni so a duti fä ti mbeni ye so ayeke kota ye ape, so ayeke na valeur ape, so zo aye ni ape, mbeni ye so a doit ti zia nde na ye so ayeke nzoni ye, nga so a doit ti bi ni.
Kozo ni, tongana a pika lê ti kobe awe, asaleté ni ayeke zi na terê ti lê ti kobe ni. Na pekoni, na ngoi so a yeke pe ni, asaleté ni, so ayapu, pupu ayeke hon na ni tongana poussière. Ye so afa pendere mingi tongana nyen la Jéhovah ayeke zi a-apostat na milieu ti azo ti lo, nga tongana nyen la lo yeke zi asioni zo na asioni mara (Job 21:18; Ps 1:4; 35:5; És 17:13; 29:5; 41:15; Os 13:3). Royaume ti Nzapa ayeke fâ ande yâ ti awato ti lo fuku fuku na ala yeke ga tongana akete kete saleté ti lê ti kobe so pupu ayeke hon na ni hio.—Dan 2:35.
A yeke bungbi lani asaleté ti lê ti kobe so a sara na ye oko encore ape so a gbi ni si pupu amû akiri na ni encore abuba alê ti kobe ni ape. Legeoko nga, Jean Baptiste asara kozo awe tënë ti futingo so ayeke ga tongana wâ na ndö ti asioni zo ti abungbi ti nzapa ti wataka, Jésus Christ so ayeke zo ti pengo alê ti kobe ni ayeke bungbi ande blé ti lo na yâ ti gogoro, “me poro ti peko ni, lo yeke gbi ni na wâ so a lingbi ti mingo ni pëpe.”—Mt 3:7-12; Lc 3:17.
YENGA TI 12-18 FÉVRIER
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | PSAUME 5-7
Ngbâ ti duti be-ta-zo atâa azo asara nyen
Dikongo Bible ayeke kpengba e tongana nyen?
7 Eskê mbeni kamarade ti mo wala mbeni zo ti sewa ti mo ason bê ti mo awe? Tongana a si na mo awe, mbeni ye so alingbi ti mû maboko na mo ayeke ti manda ye na ndö ti ye so Gbia David asara na ngoi so molenge ti lo Absalom ason bê ti lo nga agi ti ga gbia na place ti lo.—2 Sam. 15:5-14, 31; 18:6-14.
8 (1) Sambela. Pensé na mbaï ni na fa na Jéhovah tënë ti bê ti mo na ndö ti ye so a sara na mo so ayeke na lege ni ape (Ps. 6:6-9). Fa ni na lo polele. Na pekoni, hunda na Jéhovah ti mû maboko na mo ti wara amama-ndia so alingbi ti fa na mo ye so mo peut ti sara.
Duti na confiance so aye so mo mä na bê na ni ayeke tâ tënë
3 A lingbi mabe ti e aluti gï pëpe na ndö ti ndoye ti aChrétien so awakua ti Nzapa ayeke na ni. Ngbanga ti nyen? Imaginé so mbeni mba ti mo Chrétien, même mbeni ancien wala mbeni pionnier, asara mbeni kota siokpari. Ka tongana mbeni ita ason bê ti mo? Wala peut-être mbeni zo so aga apostat atene so aye so e fa ayeke tâ tënë ape. Tongana aye tongaso asi, eskê mo yeke pika gere ti mo na mo zia ti sara na Jéhovah? Ye so e manda ayeke so: Tongana mabe so mo yeke na ni na Nzapa aluti gï na ndö ti ye so ambeni zo asara me pëpe na ndö ti songo ti mo na Jéhovah, mabe ti mo ayeke kpengba ape. Atënë ti bê ti mo na ndö ti Jéhovah nga na ti azo ti lo alingbi ti mû maboko na mo ti duti kamême na mabe. Me a yeke kota ye mingi ti manda Bible nzoni, ti mä yâ ti ye so mo manda nga ti sara recherche, tongaso si mo hinga na bê ti mo kue so mo yeke manda tâ tënë na ndö ti Jéhovah. A lingbi mo wani mo hinga so Bible afa na e tâ tënë na ndö ti Jéhovah.—aRom. 12:2.
4 Jésus atene so ambeni zo ayeke yeda na ta tënë “na ngia”, me tongana ala tingbi na mbeni tara, mabe ti ala ayeke woko. (Diko Matthieu 13:3-6, 20, 21.) Peut-être ala hinga ape so azo so ayeke mû peko ti Christ ayeke wara akpale nga na aye ti ngangu (Mat. 16:24). Wala peut-être ala pensé so ti ga Chrétien aye ti tene ala yeke wara kpale lâ oko ape, ala yeke wara gï aye ti nzoni. Me na yâ ti dunia ti laso, akpale ayeke duti dä. Aye alingbi ti changé na asara si, teti mbeni ngoi, ngia ti e alingbi ti duti mingi ape.—Ps. 6:6; Zo-ti. 9:11.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
it-1 l. 776 par. 2-4
Dû ti kuâ
Na aRomain 3:13, bazengele Paul akiri na ndö ti tënë so ayeke na Psaume 5:9, so a haka lege ti go ti azo ti sioni nga na azo ti handa na “dû ti kuâ so yanga ni azi”. Legeoko tongana ti so dû ti kuâ so yanga ni azi a yeke zia kuâ nga na asioni ye na yâ ni, lege ti go ti azo so azi ti tene atënë so aga na kuâ nga na asioni tënë.—Bâ Mt 15:18-20.
YENGA TI 19-25 FÉVRIER
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | PSAUME 8-10
“Jéhovah, mbi yeke sepela mo”!
Bâ na nene ni place ti mo na yâ ti sewa ti Jéhovah
6 Jéhovah aleke mbeni ndo so ayeke nzoni mingi ndali ti e. Angoi mingi kozo ti tene Jéhovah aleke kozo koli, lo leke sese ti tene azo aduti dä (Job 38:4-6; Jér. 10:12). So Jéhovah ayeke pensé mingi na zo nga lo ye ti mû ye mingi na zo, lo leke anzoni ye mingi ti sara si e duti na ngia (Ps. 104:14, 15, 24). Na ambeni ngoi, lo gbu li na ndö ti aye so lo créé, na lo ‘bâ so a yeke nzoni.’ (Gen. 1:10, 12, 31). Lo ne azo na lege so lo mû na ala “komandema na ndö ti” apendere ye kue so lo créé na ndö ti sese (Ps. 8:6). Nzapa aleke na bê ti lo ti tene azo so ayeke mbilimbili-kue aduti na ngia ti bâ lege ti apendere ye so lo sara teti lakue lakue. Eskê mo yeke kiri singila lakue na Jéhovah ndali ti pendere zendo so?
Mo yeke kiri ka singila ndali ti anzoni ye so Nzapa amû na mo?
10 Mbeni ye so e lingbi ti sara ti fa so e kiri singila ndali ti ngangu so Nzapa amû na e ti sara tënë ayeke ti fa aye so e mä na bê na ni na azo so aye ti hinga ndani so e yeda pëpe na tënë ti évolution (Ps. 9:1; 1 Pi. 3:15). Azo so ayeke gi ti maï tënë ti évolution aye si e mä na bê so sese nga na aye kue so ayeke na fini na ndö ni abâ gigi gï na bê ti ala wani. E lingbi ti sara kua na Bible nga na ambeni ye so e sara tënë ni na yâ ti article so ti gbu koko ti Babâ ti e ti yayu nga ti fa na azo so ayeke nduru ti mä e ndani so e hinga biani so Jéhovah la acréé yayu nga na sese.—Ps. 102:25; És. 40:25, 26.
Eskê fason so mo yeke sara na tënë ayeke mbeni nzoni tapande ndali ti amba ti mo?
13 He bia na bê ti mo kue. Kota raison so ndali ni e yeke he abia na ngoi ti abungbi ti e ayeke ti mû gonda na Jéhovah. Sara, mbeni ita-wali, abâ so lo hinga ti he bia nzoni ape. Me, lo ye ti he bia ti gonda na Jéhovah. Ti sara ni, lo bâ so a yeke nzoni lo manda abia ni na yanga-da gï tongana ti so lo yeke leke ambage ti bungbi. Lo yeke he abia ni nga lo gi ti bâ tongana nyen la atënë ti yâ ti abia ni ague oko na tënë so a yeke sara lisoro na ndö ni na ngoi ti abungbi ni. Lo tene: “Tongana mbi gbu li ti mbi na ndö ti atënë ni, mbi yeke gi bê ti mbi mingi ape wala mbi yeke he bia ni nzoni wala pëpe.”
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
it-1 l. 663 par. 7-12
Li ti maboko
Na lege ti fä, a tene so Nzapa asara aye ti lo na “li ti maboko” wala “ali ti maboko” ti lo, na tapande ti sû aCommandement bale-oko na ndö ti atableau ti tênë (Ex 31:18; De 9:10), ti sara na amiracle (Ex 8:18, 19), nga ti créé na yayu (Ps 8:3). “Ali ti maboko” ti Nzapa so lo sara kua na ni ti créé na aye aye ti sara tënë ti yingo vulu ti lo wala ngangu so lo yeke sara na aye; a yeke ye so mbaï ti crééngo aye, so ayeke na Genèse afa tongana atene so “ngangu (wala “Yingo”) ti Nzapa ayeke sara ye na ndö ti lê ti ngu ni (Ge 1:2). Ye oko, mbage ti Mbeti ti Nzapa so a sû na Grec afa mbeni kpengba ye so amû lege ti yeda biani na sarango kua na ali ti maboko na lege ti fä so. Mbaï ti Matthieu afa so Jésus atomba lani asioni yingo na lege ti ‘yingo vulu ti Nzapa’ nga mbaï ti Luc atene na e so a yeke na lege ti “li ti maboko ti Nzapa”.—Mt 12:28; Lc 11:20.
YENGA TI 26 FÉVRIER–3 MARS
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | PSAUME 11-15
Bâ terê ti mo na yâ ti fini dunia ti Nzapa so siriri ayeke duti dä
Akota tënë ti mbeti ti Psaume: Kozo mbage ni
11:3—Pilier so a fâ ni ayeke nyen? Pilier ni ayeke aye so gunda ti duti ti azo ti sese aluti na ndö ni: aye tongana ndia, sarango ye na lege ni nga fango ngbanga mbilimbili. Tongana pilier ni so aluti mbilimbili mbeni pëpe, ye ayeke ga kirikiri na popo ti azo nga fango ngbanga ti mbilimbili ayeke dä pëpe. Na yâ ti mara ti aye tongaso, a lingbi “azo ti mbilimbili” azia bê ti ala kue na Nzapa.—Psaume 11:4-7.
Sarango ye ti ngangu alingbi ti hunzi mbeni lâ?
Bible afa so na yâ ti ngoi kete, Nzapa ayeke zi sarango ye ti ngangu na ndö ti sese. Dunia ti laso, so sarango ngangu ayeke na yâ ni so, aga nduru awe ti tingbi na “lango ti ngbanga nga ti futingo azo so akpe Nzapa pëpe.” (2 Pierre 3:5-7). Mbeni zo ti sara ande ye ti ngangu na amba ti lo ayeke dä ape. Nyen la apusu e ti yeda so Nzapa ayeke na nzara ti ga ti zi sarango ye ti ngangu biani biani?
Bible atene so Nzapa ake “zo so kua ti lo ayeke ti sara ngangu na amba ti lo.” (Psaume 11:5, Mbeti ti Nzapa, Tënë so amû fini). Lo so aleke aye kue aye siriri nga na fango ngbanga ti mbilimbili (Psaume 33:5; 37:28). A yeke ndali ni la lo yeke zia ande lege na azo ti sioni lakue lakue ape.
Mo yeke nduru ti kanga bê ti ku?
15 Ngbanga ti nyen la David ayeke lani nduru ti kanga bê ti ku? Lo fa na e kiringo tënë ni na yâ ti psaume so na yâ ni, fani oku lo hunda ndo, lo tene: “Juska lawa?” Bâ tënë so lo tene: “Ti mbi, mbi zia bê ti mbi na ndö ti tâ ndoye ti mo; bê ti mbi ayeke na ngia ndali ti aye so mo sara ti sö zo. Mbi yeke he bia na Jéhovah, ndali ti so lo futa mbi nzoni mingi.” (Ps. 13:5, 6). David ayeke lani na confiance na tâ ndoye ti Jéhovah. Lo yeke ku lani na ngia ti tene a sö lo nga lo gbu li na ndö ti lege so Jéhovah afuta na lo. David abâ lani so, so lo ku, a yeke nzoni.
Royaume ni ayeke sara ande ye so bê ti Nzapa aye na ndö ti sese
16 Nzoni duti. Apendere tënë so a fa na Ésaïe 11:6-9 ayeke ga ande tâ tënë kue kue kue. Ye ti sioni ayeke si ande pëpe na akoli, awali na amolenge na ndo kue so ala yeke duti dä na ndö ti sese. Azo wala anyama ayeke ga na ala akpale ape. Tara ti bâ so, na mbeni ngoi, sese kue ayeke ndo ti mo. Mo lingbi ti tï ngu na yâ ti bale, na yâ ti ngu-ingo; mo lingbi ti hon na yâ ti ahoto nga na yâ ti ayaka sân ti gi bê ti mo. Na bï, mo yeke gi bê ti mo ape. Atënë so ayeke na Ézéchiel 34:25 ayeke ga ande tâ tënë si awakua ti Jéhovah alingbi ti “duti na yando na siriri, na ala lango na ngonda.”
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
Mo changé bibe nga na sarango ye ti mo awe?
12 Mawa ni ayeke so, e kue e yeke na popo ti azo so sarango ye ti ala ayeke tongana ti so Paul asara tënë ni so. Ala pensé so ti sara ye alingbi na angobo ti sarango ye ayeke ngbene ye la, nga a lingbi mbeni zo agbu amba ti lo na ngangu pëpe ti sara ye alingbi na ni. Awafango mbeti mingi nga ababâ na amama mingi azia amolenge ti sara ye kue so ala ye. Ala fa même na amolenge ni so zo oko oko la ayeke na liberté ti soro ye so na lê ti lo ayeke nzoni wala sioni. Ala pensé so mbeni tâ lege so zo alingbi ti hinga na ye so ayeke nzoni wala sioni ayeke dä pëpe. Même azo mingi so atene ala mä na bê na Nzapa apensé so ala yeke pëpe na bezoin ti sara ye so Nzapa atene ayeke nzoni (Ps. 14:1). Bango ndo so ayeke sioni mingi ndali ti aChrétien. Tongana e sara hange ape, e lingbi ti zia ti sara ye alingbi na afango ye so bungbi ti Jéhovah ayeke fa na e nga même ti komanse ti dema teti ambeni ye so e ye ni ape. Wala e lingbi ti yeda na bê ti e kue pëpe na mbeni wango so a mû na e na yâ ti Bible na ndö ti angia, sarango kua na Internet nga na mandango mbeti ayo.