Ambeti ndali ti Mbeti ti bungbi: Kusala ti e nga na gigi ti e
© 2024 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
YENGA TI 6-12 MAI
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE PSAUME 36-37
“Zia bê ti mo ason pëpe ndali ti azo ti sioni”
Aye wa la ayeke duti ande dä ape tongana Royaume ti Nzapa aga?
4 Sarango ye ti asioni zo andu e laso tongana nyen? Bazengele Paul atene so na lâ ti nda ni, “angoi ti akpale so ayeke ngangu na zo ti kanga bê na yâ ni ayeke duti dä”. Na pekoni lo kiri lo tene: “Azo ti sioni na azo ti handango azo ayeke ngbâ gï ti sara sioni ti gue na ni, ala yeke handa azo na azo ayeke handa ala.” (2 Tim. 3:1-5, 13). Mo bâ so prophétie so aga tâ tënë laso? Asioni zo asara sioni mingi na mingi ti aita ti e na lege so ala zia mbeto na yâ ti ala nga ala ke ala ngangu ndali ti mara ti ala. Ambeni sioni zo so ayeke gi ti honde pëpe asioni ye so ala yeke sara. Ambeni asara ye mo bâ mo tene ala ye ti mû maboko na azo, me ti tâ tënë ni, ala yeke sioni. Atâa tongana a sara ye ti sioni na e pëpe, sarango ye ti azo ti sioni andu e. Tongana e mä tënë ti asioni ye so ala yeke sara, a yeke son bê ti e mingi. Bê ti e ayeke son mingi tongana e mä so ala sara sioni na amolenge, ambakoro nga na azo so zo ti batango ala ayeke dä ape. Ala yeke sara ye tongana anyama wala asioni yingo (Jacq. 3:15). Merci so Jéhovah amû na e beku na lege ti Mbeti ti lo.
Jéhovah ayeke sara tufa na ndö ti azo so apardonné amba ti ala
10 Ti bata zo na bê ayeke sara sioni na e. Ngonzo ayeke tongana mbeni ye so ane, na Jéhovah aye ti tene e zia lege ni si e duti na siriri. (Diko aÉphésien 4:31, 32.) Lo wa e ti ‘zia lege ti ngonzo nga ti zia si ngonzo ahon ndö ti e pëpe’. (Ps. 37:8). A yeke na lege ti ndara ti sara ye alingbi na wango so. Ti bata zo na bê apeut ti sara sioni na seni ti e (aProv. 14:30). Tongana e ngbâ ti sara ngonzo na terê ti mbeni zo, a yeke sara sioni na lo ape, gï tongana ti so tongana e nyon poison, a yeke sara sioni na lo ape. Me tongana e pardonné azo, e yeke sara nzoni na e wani (aProv. 11:17). E yeke wara siriri ti bê nga e yeke wara lege ti gue na li ni na yâ ti kua ti Jéhovah.
‘Wara ngia ti mo na yâ Jéhovah’
20 Na pekoni, “azo so ayeke na tâ be-ti-molenge, fade sese ni aga ye ti héritier ti ala”. (Psaume 37:11a). Me “azo so ayeke na tâ be-ti-molenge” ayeke azo wa? Tënë so a kiri pekoni na “tâ be-ti-molenge” alondo na mbeni tënë so nda ni ayeke “ti sara pasi, ti sara zo kete, ti zia kamene na lê”. Biani, “azo so ayeke na tâ be-ti-molenge” ayeke azo so ayeke ku Jéhovah ti leke peko ti ye ti kirikiri kue so asara pasi na ala. “Fade ala wara ngia na yâ siriri so awu mingi.” (Psaume 37:11b). Même fadeso e wara gbâ ti siriri na yâ paradis ti yingo so ayeke na yâ ti tâ congrégation ti aChrétien.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
it-2 l. 340 par. 8–l. 341
Hoto
A luti ngangu, a yeke lakue dä nga a yeke na nduzu. A tene so ahoto ayeke luti ka ngangu nga ayeke lakue dä. (És 54:10; Hab 3:6; bâ nga Ps 46:2.) Tongaso, na ngoi so mbeni zo ti sungo psaume asara tënë ti mbilimbili ti Jéhovah tongana “ahoto ti Nzapa” lo ye peut-être ti tene so mbilimbili ti Jéhovah ayeke yengi ape (Ps 36:6). So ahoto ayeke na nduzu, a ye peut-être ti tene so mbilimbili ti Nzapa ahon ti zo mingi. (Bâ És 55:8, 9.) Na peko ti so a tuku mbasambala dû ti sembe ti ngonzo ti Nzapa, Apocalypse 16:20 atene: “A wara ahoto pëpe.” So aye ti tene so même aye so ayo na nduzu tongana ahoto ayeke kpe ande ape ngonzo ti Nzapa so ayeke tuku.—Bâ Jér 4:23-26.
YENGA TI 13-19 MAI
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE PSAUME 38-39
Ngbâ ti pensé lakue ape so tënë ayeke na li ti mo
“Bâ ndo gï droit na devant ti mo,” bâ fini dunia
12 Diko 1 Jean 3:19, 20. Na ambeni ngoi e kue e yeke bâ so tënë ayeke na li ti e. Na tapande, ambeni ita abâ so tënë ayeke na li ti ala ndali ti aye so ala sara kozo ti manda tâ tënë. Ambeni abâ so tënë ayeke na li ti ala ndali ti faute so ala sara na peko ti batême ti ala (aRom. 3:23). E ye ti sara ye so ayeke na lege ni. Me “fani mingi e kue e yeke pika gere ti e.” (Jacq. 3:2; aRom. 7:21-23). E ye ka ape ti bâ so tënë ayeke na li ti e, me ti bâ so tënë ayeke na li ti e alingbi ti sara e nzoni. Na lege wa? Tongana e bâ so tënë ayeke na li ti e, a lingbi ti pusu e ti changé aye na yâ ti fini ti e, na ti leke na bê ti e ti kiri ti sara afaute ni so ape.—aHéb. 12:12, 13.
13 Na mbage, e lingbi ti pensé lakue so tënë ayeke na li ti e, même na peko ti so e changé bê ti e na Jéhovah apardonné e awe. Mara ti pensé tongaso apeut ti sara sioni na e (Ps. 31:10; 38:3, 4). Na lege wa? Bâ tapande ti mbeni ita-wali so asara ngangu ti hon ndö ti sioni pensé so lo yeke na ni; lo bâ so tënë ayeke na li ti lo ndali ti asiokpari so lo sara ândö. Lo tene: “Mbi bâ so ti sara kua ngangu na Jéhovah ayeke senge senge, ngbanga ti so mbi yeke wara ande fini ape.” Mingi ti e ayeke pensé tongana ita so. A yeke kota ye ti sara ngangu ti hon ndö ti mara ti bibe tongaso. Ndali ti nyen? Ndali ti so a yeke nzere na Satan mingi tongana e zia ti sara na Jéhovah, même tongana Jéhovah apardonné e awe.—Bâ 2 aCorinthien 2:5-7, 11.
Sarango si fini ti e ane na lê ti Jéhovah
TONGANA a bâ alâ ti fini ti e, a kpa mbeni ye so aninga pëpe nga so akpe loro mingi. Wasungo psaume David agbu lani li ti lo na ndö ti gigi so ayo pëpe, na bê ti lo apusu lo ti sambela: “Jéhovah, mû maboko na mbi ti hinga wala gigi ti mbi ayeke hunzi tongana nyen, nga ti hinga lango oke si angbâ na mbi, si mbi hinga so gigi ti mbi ayeke ninga pëpe. Biani, mo sara si alango so mbi sara ayeke mingi pëpe; alango so mbi ngbâ na fini ayeke ye oko pëpe na gbele mo.” David aye lani ti tene gigi ti lo, so na lege ti atënë ti yanga ti lo nga na asarango ye ti lo, anzere na lê ti Nzapa. Na fango so lo zia bê ti lo kue na Nzapa, lo tene: “Gï mo oko la mbi ku mo.” (Psaume 39:4, 5, 7). Jéhovah amä sambela ti lo, na Lo zia akusala ti lo na ndö ti kilo ti futa lo alingbi na ni.
Na yâ ti lango oko, apenze-ngbonga oko oko so ayeke hon, a yeke ngangu pëpe ti duti na aye mingi ti sara, na ti tene fini so ague hio nga so asi singo na akusala amû ngoi ti e kue. Mbilimbili tongana aye ayeke mingi ti sara na ti bâ, me ngoi ni ayeke gi kete ti sara ni, bê ti e alingbi ti gi e. Ye so e gi bê ti e dä ayeke oko na ti David, so ayeke ti duti na mbeni fini so anzere na Nzapa? Biani, Jéhovah ayeke bâ e oko oko kue nzoni. A sara angu 3600 awe tongaso, Job, mbeni koli so akpe lani mbeto ti Nzapa, atene so Jéhovah abâ alege ti lo nga na akusala ti lo kue. Lo hunda: “Mbi yeke tene ande nyen na ngoi so lo iri mbi ti kiri tënë na lo?” (Job 31:4-6, 14). Lege ayeke dä ti tene fini ti e ane na lê ti Nzapa na ziango aye ti yingo na kozo ndo, na batango acommandement ti lo, nga na sarango kusala na ngoi ti e na ndara. Zia e bâ aye so nzoni.
Kiri mo leke songo ti mo ti kamarade na Jéhovah
Sara tënë na Jéhovah fani mingi. Babâ ti mo ahinga so tongana mo ngbâ ti bâ so tënë ayeke na li ti mo ndali ti sioni so mo sara, a peut ti duti ngangu na mo ti sambela lo (aRom. 8:26). Me “ngbâ lakue ti sambela”, fa na Jéhovah so mo ye mingi ti duti kamarade ti lo (aRom. 12:12). Andrej atene: “Mbi bâ so tënë ayeke na li ti mbi mingi nga kamene asara mbi mingi. Na peko ti sambela oko oko so mbi sara, mbi bâ so mbi yeke nzoni. Mbi bâ so mbi yeke na siriri ti bê ahon ti kozo.” Tongana mo hinga ape ye so mo peut ti sambela ndali ni, gbu li na ndö ti asambela so Gbia David so achangé bê ti lo asara so ayeke na Psaume chapitre 51 nga na chapitre 65.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
Fa so mo yeke zo ti confiance
16 Tongana e ye ti tene azo asara confiance na e, a yeke kota ye ti tene e kanga nzara ti bê ti e. Sarango ye so ayeke aidé e ti bata yanga ti e na ngoi so bê ti e apusu e ti fa na mbeni zo tënë so zo adoit ti mä ni kirikiri ape. (Diko aProverbe 10:19.) A peut ti duti ngangu ti kanga nzara ti bê ti e na ngoi so e yeke sara kua na aréseau sociaux. Tongana e sara hange ape, na mbana ape e peut ti fa na gbâ ti azo atënë so zo adoit ti mä ni kirikiri ape. Tongana e tokua message na gbâ ti azo, e peut ti hinga ape ye so ala yeke sara na ni wala akpale so ayeke ga na pekoni. Kangango nzara ti bê ayeke mû nga lege na e ti duti kpô na ngoi so awato agi ti handa e ti fa na ala aye so apeut ti ga na kpale na aita ti e. Ye so apeut ti si tongana azo ti lapolice ayeke hunda gbâ ti tënë na e na yâ ti mbeni kodro so a kanga lege na kua ti e wala a kanga lege na ambeni mbage ni. Na yâ ti aye so nga na ambeni nde, e peut ti sara ye alingbi na mama-ndia so: ‘E sara ye mo bâ mo tene e kanga yanga ti e na bongo.’ (Ps. 39:1). Azo kue adoit ti bâ e tongana zo ti confiance, atâa a yeke afami ti e, akamarade ti e, aita ti bungbi wala ambeni zo nde. Ti duti zo ti confiance, e doit nga ti kanga nzara ti bê ti e.
YENGA TI 20-26 MAI
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE PSAUME 40-41
Ngbanga ti nyen la e doit ti aidé amba ti e?
Azo so ayeke mû ye mingi na zo ayeke na ngia
16 Azo so aye biani ti mû ye mingi na azo ayeke mû ye na azo pëpe ti wara mbeni ye na pekoni. Jésus atene: “Tongana mo sara matanga, tisa awayere, awazin, azo ti bubango gere na awaziba, na mo yeke duti ande na ngia, ngbanga ti so ala yeke na ye oko pëpe ti kiri na ni na mo na pekoni.” (Luc 14:13, 14). Mbeni zo ti sungo Bible atene: “A yeke iri tufa na ndö ti zo so amû ye mingi na azo.” Mbeni nde atene: “Ngia ayeke na zo so asara nzoni bê na zo ti mawa.” (aProv. 22:9; Ps. 41:1). A lingbi e mû ye mingi na azo ndali ti so e ye biani ti mû maboko na azo.
17 Na ngoi so Paul ayeke tene peko ti atënë ti Jésus so lo tene “mungo ye na zo aga na ngia mingi ahon warango ye na tïtî zo”, lo yeke sara lani gï tënë ti aye ti sese ape, me lo yeke sara nga tënë ti mungo maboko, ti mungo ngangu nga na awango na azo so ayeke na bezoin ni (Kus. 20:31-35). Na lege ti atënë ti bazengele Paul nga na tapande ti lo, lo fa na e so a yeke kota ye mingi ti mû ngoi ti e nga na ngangu ti e mingi ndali ti azo, ti pensé na ala nga ti ye ala mingi.
18 Awandara so ayeke manda ye na ndö ti asarango ye ti azo abâ nga so mungo ye na azo aga na azo ngia. Mbeni article atene so, azo atene so ala bâ so ala yeke na ngia mingi na peko ti so ala sara anzoni ye ndali ti amba ti ala. Awandara atene so tongana e mû maboko na azo, e bâ so e sara mbeni nzoni ye na yâ ti gigi ti e. Ni la si ambeni wandara atene so azo so ayeke sara kua ti volontaire, seni ti ala ayeke nzoni mingi ahon ti kozo nga ala yeke na ngia mingi. Biani, ye so ala hinga adö bê ti e ape, ndali ti so Jéhovah, Lo so acréé e so lo ye e mingi, atene lakue so mungo ye na azo ayeke ga na e ngia.—2 Tim. 3:16, 17.
Jéhovah ayeke mû na mo ngangu
7 Tongana terê ti e ason, e lingbi ti bâ ndo na mbage ti Nzapa ti mû ngangu na e nga ti dë bê ti e tongana ti so lo sara lani na awakua ti lo ti giriri. Gbia David atene: “Ngia ayeke na zo so asara nzoni bê na zo ti mawa; Jéhovah ayeke sö lo na ngoi ti ye ti vundu. Jéhovah ayeke bâ ndo na ndö ti lo nga lo yeke bata lo na fini.” (Ps. 41:1, 2). Na ngoi ti David, e hinga so mbeni zo so abi bê ti lo na azo ti mawa si lo ngbâ na fini kpu na kpu ayeke dä pëpe. Tongaso, David aye pëpe ti tene so a yeke bata mara ti zo tongaso na fini na lege ti miracle si lo ngbâ na fini lakue lakue. Atënë ti yâ ti versê so aye ti tene so Nzapa ayeke mû maboko na zo so ayeke be-ta-zo na lo. Tongana nyen? David atene: “Jéhovah ayeke mû na lo ngangu na ndö ti tange ti kobela; na ngoi kue so terê ti lo angbâ ti son, mo yeke changé abongo ti gbogbo ti lo.” (Ps. 41:3). Jéhovah ahinga pasi ti awakua ti lo, na lo girisa ala ape. Lo yeke mû na ala ndara nga lo yeke kpengba ala. Jéhovah aleke terê ti e azo na mbeni lege so terê ti e ni wani alingbi ti sara si e wara sava.
Bâ mawa ti zo tongana ti Jéhovah
17 Atâa so ti bâ mawa ti zo ayeke ga na e aye ti nzoni, kpengba raison so apusu e ti bâ mawa ti zo ayeke so e ye ti sara ye tongana ti Jéhovah nga ti mû gloire na lo (aProv. 14:31). Lo zia na e tâ nzoni tapande. Tongaso zia e sara ye kue so e lingbi ti sara ti bâ mawa ti azo tongana ti Nzapa. Na sarango tongaso, e yeke ga nduru mingi na aita ti e nga e yeke duti na nzoni songo na azo so ayeke nduru na e.—aGal. 6:10; 1 Jean 4:16.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
it-2 l. 1260 par. 7–l. 1261
Jéhovah
Mbaï ti Bible kue asara tënë mingi na ndö ti droit ti Jéhovah ti komande dunia kue, ye so afa polele so kozo ye so Jéhovah Nzapa aleke na bê ti lo ti sara ayeke ti sara si iri ti lo wani aga nzoni-kue. Ti sara si iri ti Nzapa aga nzoni-kue tongaso a hunda ti tene a zi azonga kue so a bi na ndö ni. Me na ndö ni kue, a hunda ti tene azo nga na a-ange amû gonda na iri ti lo so ayeke nzoni-kue. Na pekoni, ye so aye ti tene ala yeda so Jéhovah la ayeke na droit ti komande dunia kue nga ala ne ni, ala sara ni na bê ti ala wani, ala sara nzara ti sara na lo, ala duti na ngia ti sara ye so bê ti lo aye, ndali ti ndoye ti ala na mbage ti lo. Na yâ ti sambela so David asara na Jéhovah na Psaume 40:5-10 lo fa pendere bango ndo so nga lo sara tënë ti sarango si iri ti Jéhovah aga nzoni-kue. (Na aHéb 10:5-10 Paul afa so mbage ti psaume so aga tâ tënë na ndö ti Jésus.)
YENGA TI 27–2 JUIN
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE PSAUME 42-44
Sara ye alingbi na fango lege so e wara na mbage ti Jéhovah
Akota tënë ti mbeti ti Psaume: Use mbage ni
42:4, 5, 11; 43:3-5. Tongana ambeni ye so ahon ngangu ti e akangbi e teti mbeni kete ngoi na congrégation, dango bê na ngia so e yeke na ni na terê ti lo kozo alingbi ti mû ngangu na e. Atâa so kozoni ye ni alingbi ti son bê ti e ngangu teti so e yeke gï e oko, a yeke dabe ti e nga so Nzapa ayeke ndo ti batango terê ti e na a lingbi e ku lo ti sö e.
Sara si ngoi ti mo ti mandango Bible anzere nga aga na mo ye ti nzoni
1 SAMBELA: Kozo ye ni ayeke ti sambela (Ps. 42:9). Ngbanga ti nyen? A yeke nzoni e bâ mandango Mbeti ti Nzapa tongana mbeni oko ti aye so e yeke sara ti voro na Nzapa. Tongaso, a lingbi e hunda na Jéhovah ti zi bê ti e na bibe ti e ti yeda na ye kue so e yeke manda nga ti mû na e yingo vulu ti lo (Luc 11:13). Barbara, mbeni missionnaire so aninga na yâ ti kua ni atene: “Mbi yeke sambela lakue kozo si mbi diko Bible wala mbi manda ni. Na peko ti sambela ni, mbi bâ so Jéhovah ayeke na terê ti mbi nga lo yeda na ye so mbi yeke sara na ngoi ni so.” Ti sambela kozo si e manda ye ayeke zi bê ti e na bibe ti e ti yeda na gbâ ti akobe ti yingo so ayeke na gbele e.
“Zia maboko ti mo awoko pëpe”
11 Jéhovah ayeke mû nga na e ngangu na lege ti afango ye so e yeke wara na ngoi ti abungbi, akota bungbi nga na ngoi ti a-ekole ti bungbi ti Jéhovah. Afango ye so ayeke mû maboko na e ti sara na Nzapa na nzoni bibe, ti zia na gbele e aye ti yingo nga ti sara akua ti e ti Chrétien nzoni (Ps. 119:32). Mo yeke gi gingo ti wara ngangu na lege ti mara ti afango ye so?
12 Jéhovah amû lani maboko na azo ti Israël ti sö benda na ndö ti azo ti Amalek nga na azo ti Éthiopie, lo mû nga lani ngangu na Néhémie na amba ti lo ti hunzi kua ti gbagba ti Jérusalem so ala kiri ti leke ni. Legeoko nga, Nzapa ayeke mû na e ngangu ti ngbâ ti sara kua ti e ti fango tënë atâa agingo bê so e yeke na ni wala azo akanga lege na e wala ala ke ti mä e (1 Pi. 5:10). Jéhovah ayeke zi akpale ti e na lege ti miracle ape. Me a lingbi e sara part ti e. A lingbi e diko Bible lâ na lâ, e leke terê ti e ndali ti abungbi nga e gue dä yenga oko oko, e yôro lakue na yâ ti li ti e nga na yâ ti bê ti e akobe ti yingo na lege ti mandango ye e wani nga na vorongo Nzapa na yâ ti sewa nga e sambela Jéhovah lakue na e zia bê ti e na lo. E zia lâ oko pëpe si ambeni ye so e yeke gi nga na ambeni kua so e yeke sara akanga lege na e ti sara aye so na lege ni Jéhovah ayeke kpengba e nga lo yeke dë bê ti e. Tongana mo bâ so mo woko na yâ ti ambeni ye so, hunda na Nzapa ti mû maboko na mo. Na pekoni, bâ tongana nyen la yingo ti lo ayeke zia na yâ ti mo “nzara ti sara ye” nga na ngangu ti sara ye ni (aPhil. 2:13). Nyen la mo lingbi ti sara ti kpengba maboko ti amba ti mo?
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
it-1 l. 417 par. 6-9
Mbo ti ngonda
Fani mingi na yâ ti Bible a sara tënë ti mbo ti ngonda ti haka na mbeni ye. Na ngoi so Job ayeke sara lani tënë ti ye ti vundu so lo yeke na yâ ni, lo tene so lo ga “ita ti ambo ti ngonda”. (Job 30:29). Na ngoi so mbeni zo ti sungo psaume ayeke sara lani tënë ti tingo ti kamene ti azo ti Nzapa, peut-être na sarango tënë ti ndo ti bira so ambo ti ngonda abungbi dä ti te azo so a fâ ala (bâ Ps 68:23), lo dema lo tene: “Mo neka e na ndo so ambo ti ngonda aduti dä.” (Ps 44:19). Azo ti Babylone angoro lani Jérusalem na ngu 607 kozo na ngoi ti e, a sara si kota nzara atï ye so ague na amama ti sara sioni na amolenge ti yâ ti ala wani. A yeke ndani la Jérémie afa so ‘azo ti lo’ asara sioni me ambo ti ngonda ayeke bâ lege ti amolenge ti ala.—Tot 4:3, 10.
YENGA TI 3-9 JUIN
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE PSAUME 45-47
Bia ti mariage ti mbeni Gbia
Duti na ngia ndali ti mariage ti Molenge ti ngasangbaga
8 Diko Psaume 45:13, 14a. Wali ni “asara pendere na terê ti lo ti ku na koli ti lo ni” nga lo yeke “pendere mingi” ndali ti mariage ti Gbia. Na Apocalypse 21:2, a haka wali ni na mbeni gbata, Fini Jérusalem. Gbata ti yayu so aza na “gloire ti Nzapa” nga zango ni ayeke “tongana ti mbeni tênë ti kota ngere, tongana tênë ti jaspe so aza si zo alingbi ti bâ ndo na yâ ni kue.” (Apoc. 21:10, 11). A sara tënë ti pendere ti Fini Jérusalem nzoni mingi na mbeti ti Apocalypse (Apoc. 21:18-21). A yeke biani na lege ni so wasungo psaume atene so wali ni ayeke “pendere mingi”. A yeke na lege ni ndali ti so Gbia ni ayeke sara mariage ni na yayu.
9 A yeke gue na wali so aye ti mû koli fini fini na koli ni, Gbia ti Royaume ti Nzapa. Koli so aye ti mû wali fini fini aleke wali ti lo nga lo ‘sukula lo na ngu na lege ti tënë ti Nzapa’. Wali ni ayeke ‘nzoni-kue na sioni oko ayeke na terê ti lo pëpe.’ (aÉph. 5:26, 27). A lingbi wali ni ayü bongo nzoni ndali ti mariage ni. A yeke ye so wali ni asara la. “A leke bongo ti lo na lor” nga “fade a gue na lo na gbele gbia na lo yü bongo ti pendere mingi”. Ndali ti mariage ti Molenge ti ngasangbaga, “a mû lege na lo ti yü pendere bongo ti lin so aza zango, so saleté ayeke dä pëpe, teti pendere lin ni aduti fä ti akusala ti mbilimbili so azo so ayeke nzoni-kue asara ni.”—Apoc. 19:8.
Aye so mbeti ti Apocalypse afa na ndö ti kekereke ti mo
10 Jéhovah ayeke sara ande ye tongana nyen na ngoi ti bira ti Gog ti Magog? Lo tene na e, lo tene: “Ngonzo ti mbi ayeke londo tâ ngangu.” (Ézéch. 38:18, 21-23). Apocalypse chapitre 19 afa ye so ayeke si na pekoni. Jéhovah atokua Molenge ti lo ti bata azo ti lo nga ti futi awato ti ala. Jésus nga na “aturugu so ayeke na yayu”, so ti tene a-ange nga na azo 144000, ayeke sara bira na awato so (Apoc. 17:14; 19:11-15). Ye ti peko ti bira so ayeke nyen? A yeke futi biaku biaku azo nga na abungbi kue so ake Jéhovah.—Diko Apocalypse 19:19-21.
11 Tara ti imaginé tënë ti bê ti azo so ayeke be-ta-zo so asö kuâ na ngoi so a futi awato ti Nzapa biani biani. A yeke duti ande mbeni ngoi ti kota ngia. Atâa so acréature ti yingo so ayeke na yayu ayeke dekongo na ngia na ngoi so a futi ande Babylone, Ngangu gbata, mbeni ye nde ayeke dä so aga na ngia mingi ahon ti so (Apoc. 19:1-3). A yeke mbeni ye so ayeke kota mingi so mbeti ti Apocalypse asara tënë ni: “mariage ti Molenge ti taba ni”.—Apoc. 19:6-9.
12 Mariage ni ayeke duti ande lawa? Azo 144000 kue ayeke duti ande na yayu kozo si bira ti Harmaguédon akomanse. Ye oko, a yeke duti ande ngoi ti mariage ti Molenge ti taba ni la ape. (Diko Apocalypse 21:1, 2.) Molenge ti taba ni ayeke sara mariage na peko ti bira ti Harmaguédon nga na peko ti so a futi awato ti Nzapa kue.—Ps. 45:3, 4, 13-17.
it-1 l. 1041
Bira
Na hunzingo ti bira ti Harmaguédon, azo ayeke duti ande na siriri na ndö ti sese teti ngu saki oko. Zo ti sungo psaume so atene: “[Jéhovah a]yeke sara si abira ahunzi na ndö ti sese kue. Lo fâ yâ ti kokora, nga lo fâ yâ ti likongo kete kete; lo zö apuse ti mbarata ti sarango na bira.” Tënë so aga tâ tënë ti kozoni na ngoi so Nzapa aga na siriri lani na Israël na lege so lo futi aye ti bira ti awato. Na peko ti so Christ ayeke sö benda ande na Harmaguédon na ndö ti azo so ayeke maï tënë ti bira, tâ siriri ayeke mû ndö ti sese kue (Ps 46:8-10). Azo so ayeke wara ande fini ti lakue lakue ayeke duti azo so apika “a-épée ti ala si aga alê ti kpoka ti charrue” nga so ayeke “manda sarango bira encore ape.” “Tënë so asigi na yanga ti Jéhovah ti aturugu la.”—És 2:4; Mi 4:3, 4.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
Aye wa la ayeke duti ande dä ape tongana Royaume ti Nzapa aga?
9 Nyen la ayeke mû ande place ti asioni bungbi so azo asigi na ni? Na peko ti Harmaguédon, mbeni bungbi ayeke duti ande na ndö ti sese ape? Bible atene: “Na lege ti zendo ti lo, e yeke ku afini yayu na fini sese so mbilimbili ayeke duti ande na yâ ni.” (2 Pi. 3:13). Ngbene yayu na ngbene sese, so ti tene asioni gouvernement nga na azo so ala yeke na ngangu na ndö ti ala, ayeke duti ande dä ape. Nyen la ayeke mû place ti ala? Tënë “afini yayu na fini sese” aye ti tene fini gouvernement nga na azo so gouvernement ni ayeke komande ande na ndö ti ala. Royaume ni so Jésus Christ ayeke na ndö ni ayeke sara ande ye mbilimbili-kue tongana Jéhovah Nzapa, so ayeke Nzapa ti wusuwusu pëpe (1 aCor. 14:33). Tongaso, “fini sese” ayeke duti ande bungbi so a leke yâ ni nzoni. Akoli so asara ye nzoni ayeke bâ ande lege ti aye ni (Ps. 45:16). Christ na azo 144000 so ayeke komande legeoko na lo na yâ ti Royaume la ayeke fa lege na akoli so. Tara ti gbu li ti mo na ndö ti ngoi so ande bungbi so alingbi ti sara ye ti sioni lâ oko ape, so azo ni ayeke beoko, amû place ti asioni bungbi so azo asigi na ni.
YENGA TI 10-16 JUIN
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE PSAUME 48-50
Ababâ na amama, ala sara si sewa ti ala aduti na confiance mingi na bungbi ti Jéhovah
Tâ vorongo Nzapa ayeke aidé mo ti duti na ngia mingi
11 E yeke voro Jéhovah tongana e manda Bible nga e fa ye na ndö ti lo na amolenge ti e. Na lango ti Sabbat, azo ti Israël ayeke sara lani kua ape nga ala yeke mû ngoi ni so ti kpengba songo ti ala na Jéhovah (Ex. 31:16, 17). Azo so ayeke be-ta-zo ayeke fa lani ye na amolenge ti ala na ndö ti Jéhovah nga na anzoni ye so lo sara. Laso nga kue, e doit ti mû ngoi ti diko Bible nga ti manda ni. A yeke mbage ti vorongo Jéhovah la nga a yeke aidé e ti ga nduru mingi na lo (Ps. 73:28). Tongana e manda ye na sewa, a peut ti aidé amolenge ti e ti duti na kpengba songo na Babâ ti e ti yayu.—Diko Psaume 48:13.
w11 15/3 l. 19 par. 5-7
Mbeni ye so ayeke ga na ngia na sewa
“Ala tambela na terê ti Sion, ala ngoro na terê ni kue, ala diko atour ni. Ala gbu li nzoni na ndö ti akota gbagba ni. Ala bâ nzoni aye ti terê ti angangu tour ni, si ala lingbi ti fa tënë ni na amolenge so ayeke ga ande na peko ti ala.” (Ps. 48:12, 13). Zo ti sungo psaume so awa mingi ge azo ti Israël ti bâ Jérusalem na lê ti ala. Mo peut ti imaginé anzoni ye so asewa so, so ayeke gue lani na gbata so ayeke nzoni-kue ti sara amatanga, so ayeke sara ngu oko oko, ayeke dabe ti ala na ni nga so ala bâ pendere temple so ayeke kâ? Ala doit ti “fa tënë ni na amolenge so ayeke ga ande na peko ti ala.”
Pensé na gbia-wali ti kodro ti Shéba so, na tongo nda ni, lo yeke na kite so lo mä a tene mara ti komandema ti Salomon ayeke use ape nga ndara ti lo ayeke kota mingi. Nyen la asara si lo yeda so tënë so lo mä ayeke tâ tënë? Lo tene: “Mbi yeda na ni pëpe juska mbi ga mbi bâ ni na lê ti mbi.” (2 Chron. 9:6). Ti tâ tënë ni, ye so e bâ na ‘lê ti e’ apeut ti sara ngangu mingi na ndö ti e.
Tongana nyen la mo peut ti aidé amolenge ti mo ti bâ na ‘lê ti ala’ wani so bungbi ti Jéhovah ayeke pendere mingi? Tongana mo lango ayo ape na mbeni Béthel, sara effort ti sara vizite ni. Na tapande, na ngoi so Mandy na Bethany angbâ lani kete, ala lango ayo 1500 kilomètre na Béthel ti kodro ti ala. Atâa so kue, babâ na mama ti ala aleke ti sara avoyage na ala fani mingi ti gue ti bâ Béthel, mbilimbili na ngoi so ala yeke kono lani. Ala tene: “Kozo ti tene e sara vizite ti Béthel, e pensé e tene gï aita so ayeke akota zo la ayeke lango kâ. Me e bâ amaseka so ayeke sara kua ngangu ndali ti Jéhovah na so ayeke na ngia ti sara ni. E bâ so bungbi ti Jéhovah ayeke kota mingi ahon kete ndo so e yeke dä, na avizite oko oko so e sara na Béthel amû na e mbeni ngangu na lege ti yingo na ndö ti so e yeke na ni kozo.” So Mandy na Bethany abâ bungbi ti Jéhovah na lê ti ala tongaso apusu ala ti komanse kua ti pionnier, na a tisa même ala ti sara kua ti volontaire ngoi na ngoi na Béthel.
Sara ye tongana azo ti Royaume ni
5 Gi ti hinga mbaï ni. A lingbi mbeni zo so aye ti ga zo ti mbeni kodro ahinga mbaï ti kodro ni. Legeoko nga, a lingbi azo so aye ti ga azo ti Royaume ni agi ti hinga ye kue so ala lingbi ti hinga na ndö ti Royaume ti Nzapa. Bâ tapande ti amolenge ti Coré so asara kua lani na ndo so a yeke voro Jéhovah dä na Israël. Ala ye lani Jérusalem nga na ndo so a yeke voro Jéhovah dä mingi nga ala ye mingi ti sara tënë na ndö ti mbaï ti gbata ni so, a yeke pëpe ndali ti pendere ni me ndali ti so a yeke “kodro ti kota Gbia”, Jéhovah. A yeke lani kâ la a yeke fa Ndia ti Jéhovah na azo. Azo so “kota Gbia” akomande lani na ndö ti ala ayeke azo so anzere na Jéhovah nga lo ndoye ala. (Diko Psaume 48:1, 2, 9, 12, 13.) Na tapande ti amolenge ti Coré, mo ye ti manda ye na ndö ti mbaï ti mbage ti bungbi ti Jéhovah so ayeke na sese ge nga ti fa ni na azo? Tongana mo manda ye mingi na ndö ti bungbi ti Jéhovah nga tongana nyen la lo mû maboko na azo ti lo, mo yeke bâ biani so Royaume ti Nzapa ayeke tâ ye. Mo yeke ye mingi ti fa nzoni tënë ti Royaume.—Jér. 9:24; Luc 4:43.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
it-2 l. 799 par. 5–l. 800 par. 2
Amosoro
So azo ti Israel ayeke lani na mosoro mingi, ala yeke na kobe ti tengo ni nga na ye ti nyongo ni (1aG 4:20; Zo 5:18, 19), nga amosoro ti ala abata ala si akpale ti yere asi na ala ape (aPr 10:15; Zo 7:12). Ye oko, atâa so ti tene azo ti Israël awara mosoro na peko ti ngangu kua ti ala ague oko na ye so bê ti Jéhovah aye (bâ aPr 6:6-11; 20:13; 24:33, 34), lo bâ nga si ala wara wango na ndö ti kpale so ala yeke wara tongana ala girisa so lo la lo sara si ala wara mosoro na ala komanse ti sara confiance na amosoro ti ala ni (De 8:7-17; Ps 49:6-9; aPr 11:4; 18:10, 11; Jér 9:23, 24). Lo dabe ti ala so mosoro ayeke ye so ayeke hon hongo (aPr 23:4, 5), ala peut ape ti mû ni na Nzapa ti tene lo zi mbeni zo so kuâ amû lo (Ps 49:6, 7) nga a yeke ye ti ngangu ngere ape na azo so akui (Ps 49:16, 17; Zo 5:15). Lo fa na ala so ti gi bê ahon ndö ni na ndö ti amosoro ayeke gue na ala ti sara aye so ayeke na lege ni ape nga ala yeke zia vundu na bê ti Jéhovah. (aPr 28:20; bâ Jér 5:26-28; 17:9-11.) A wa nga ala ti “gonda Jéhovah na anzoni ye ti [ala].”—aPr 3:9.
YENGA TI 17-23 JUIN
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE PSAUME 51-53
Aye so mo peut ti sara ti kpe ti sara akota faute
Tongana nyen la mo lingbi ti bata bê ti mo?
4 Na aProverbe 4:23, tënë “bê” aye nga ti sara tënë ti apensé so ayeke na yâ ti li ti e, atënë ti bê ti e, aye so apusu e ti sara ye nga anzara ti bê ti e. A yeke biani zo ti e ti yâ ni, me pëpe gï zo ti e ti gigi.
5 Bâ tongana nyen la seni ti e na lege ti mitele afa so zo ti e ti yâ ni ayeke kota ye. Kozoni, ti tene terê ti e angbâ nzoni, a lingbi e te anzoni kobe nga a lingbi e sara sport lakue. Legeoko nga, ti tene e bata bê ti e na lege ti fä a lingbi e diko Bible nga na ambeti ti e lakue nga e fa lakue so e yeke na mabe na Jéhovah. E yeke fa mabe ti e ni na lege so e sara ye alingbi na aye so e manda nga e fa tënë ti mabe ti e na azo (aRom. 10:8-10; Jacq. 2:26). Use ni, tongana e luti gï na ndö ti aye so lê ti zo abâ, e lingbi ti pensé so e yeke na nzoni seni atâa so e yeke na kobela. Legeoko nga, tongana e bâ gï aye so e yeke sara ka lakue ti voro na Nzapa, e lingbi ti pensé so e yeke na kpengba mabe, me asioni nzara alingbi ti maï na yâ ti bê ti e (1 aCor. 10:12; Jacq. 1:14, 15). A lingbi e girisa ape so Satan aye ti buba yâ ti li ti e na apensé ti lo. Lo yeke gi ti sara ni mbilimbili tongana nyen? Tongana nyen la e lingbi ti bata terê ti e?
E lingbi ti ngbâ ti duti nzoni-kue
5 Mbeni kota ye so e lingbi ti sara ti fa so e zia bê ti e kue na Jéhovah ayeke ti sambela lo ti zi asioni nzara so ayeke na yâ ti bê ti e. Tongana e ga nduru na Jéhovah na yâ ti sambela, lo kue lo yeke ga nduru na e. Na nzoni bê, lo yeke mû na e yingo vulu ti lo ti mû maboko na e ti ngbâ ti hon ndö ti asioni pensé tongaso si e ngbâ nzoni-kue. Tongaso, zia e fa na Jéhovah na yâ ti sambela so e ye ti gbu li ti e na ndö ti aye so amû ngia na bê ti lo (Ps. 19:14). E yeke sara terê ti e kete ti hunda na Jéhovah ti gi ti hinga ye so ayeke na yâ ti bê ti e ti bâ wala e yeke na mbeni “sioye”, wala mbeni sioni nzara na yâ ti bê ti e so alingbi ti gue na e ti sara siokpari? (Ps. 139:23, 24). E yeke sambela Jéhovah lakue ti mû maboko na e ti ngbâ be-ta-zo na lo na ngoi so e yeke na yâ ti akpale?—Mat. 6:13.
6 Ndo so e kono dä wala aye so e sara ândö alingbi ti dü na yâ ti bê ti e nzara ti aye so Jéhovah ake. Me atâa so kue, lo lingbi ti mû maboko na e ti changé aye so ayeke nzoni e changé ni tongaso si e ngbâ ti voro lo na lege so lo yeda na ni. Gbia David ahinga ni. Na peko ti so David asara lango-sioni na Bath-Shéba, lo voro yanga na Jéhovah, lo tene: “Mo créé bê so avuru na yâ mbi; Mo kiri Mo sara yingo na yâ mbi so aduti kpô.” (Ps. 51:12, 14). Nzara ti sarango siokpari alingbi ti gbu e ngangu, me Jéhovah alingbi ti zia na yâ ti bê ti e nzara ti sarango ye so ayeke nzoni nga nzara ti mango yanga ti lo. Même tongana asioni nzara alï yâ ti bê ti e ngangu nga agi ti hon ndö ti aye ti nzoni so e yeke pensé na ndö ni, Jéhovah alingbi ti fa lege na e tongaso si e sara ye alingbi na acommandement ti lo nga e sö benda. Lo lingbi ti kanga lege na ye ti sioni ti hon ndö ti e.—Ps. 119:133.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
it-1 l. 663 par. 5-6
Doëg
Mbeni zo ti Édom, so asara kua tongana mokonzi ti aberger ti Gbia Saül, a yeke lani mbeni kota kua ti bango ndo na ndö ti aye (1Sa 21:7; 22:9). Kite ayeke dä ape so Doëg ayeke lani mbeni prosélyte. So “a gbanzi [Doëg] na gbele Jéhovah” na Nob, peut-être ndali ti mbeni zendo, ndali ti so lo ga sioni wala ndali ti so a wara na terê ti lo mbeni ye so afa so lo yeke na kobela ti buruma, lo bâ kota prêtre Ahimélec na mungo na David amapa ti ziango ni na gbele Nzapa nga na épée ti Goliath. Na pekoni, na ngoi so Saül ayeke sara tënë na awakua ti lo, lo tene so na bango ndo ti lo ala yeke gbe lingo na terê ti lo, Doëg afa ye kue so lo bâ na Nob. Na peko ti so Saül atokua ndo a iri kota prêtre nga na tanga ti aprêtre ti Nob nga na pekoni lo hunda tënë na Ahimélec, Saül amû yanga na agarde ti fâ aprêtre ni. So agarde ni ake, Doëg, so Saül amû yanga na lo, afâ aprêtre kue 85 sân mbeto. Na peko ti sioni ye so Doëg asara so, lo futi Nob na lege so lo fâ azo ti yâ ni kue, amaseka na akota zo nga na anyama.—1Sa 22:6-20.
Tongana ti so kete li ti tënë ti Psaume 52 afa, David asara tënë so na ndö ti Doëg, lo tene: “Yanga ti mo, so aza tongana lame, aleke ti sara sioni na zo nga asara ye na handa. Mo ye sioni ahon nzoni, mo ye tenengo mvene ahon tenengo tâ tënë. Tënë kue so asara sioni na zo, mo ye ni, mo, yanga so mo yeke tene tënë ti handa.”—Ps 52:2-4.
YENGA TI 24-30 JUIN
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE PSAUME 54-56
Nzapa ayeke na terê ti mo
Duti na ndara na kpe mbeto ti Nzapa!
10 Mbeni lâ, David akpe ti bata terê ti lo na mbage ti Akis, gbia ti Gath mbeni gbata ti aPhilistin, kodro ti Goliath (1 Samuel 21:10-15). Awakua ti gbia ni atene na lo so David ayeke mbeni wato ti kodro ti ala. Nyen si David asara na yâ ti kpale so? Lo zi bê ti lo na Jéhovah na yâ ti sambela (Psaume 56:1-4, 11-13). Atâa so David ahanda lê ti azo ni na sarango ye tongana zo so abuba, lo hinga so a yeke biani Jéhovah si azi lo na lege so lo iri deba nzoni na ndö ti ye so lo sara. Ziango bê kue ti David na Jéhovah afa so David akpe mbeto ti Nzapa biani.—Psaume 34:4-6, 9-11.
11 Tongana David, e lingbi ti fa so e kpe mbeto ti Nzapa na ziango bê ti e kue na zendo ti lo ti mû maboko na e ti luti na gbele akpale ti e. David atene: “Zia lege ti mo na tïtî L’Éternel; zia bê ti mo na Lo, na fade Lo sara ye.” (Psaume 37:5). So aye ti tene pëpe so e yeke zia akpale ti e na maboko ti Jéhovah sân ti sara mbeni ye oko ndali ni na e ku ti tene lo sara ye kue ndali ti e. Na peko ti so David asambela Nzapa ti wara mungo maboko, lo kanga maboko ti lo lo duti pëpe. Lo mû akode na ngangu so Jéhovah amû na lo ti tiri na kpale ni. Me David ahinga so ye kue alingbi ti ga nzoni gï na lege ti ngangu ti zo mveni pëpe. A lingbi e kue e hinga tënë so. Tongana e sara ye kue so e lingbi ti sara awe, a lingbi e zia tanga ni na maboko ti Jéhovah. Fani mingi, ye ti sara ayeke dä pëpe, me a yeke gï ti zia bê na Jéhovah. A yeke na ngoi so si e yeke fa na gigi so e kpe mbeto ti Nzapa. E lingbi ti dë bê ti e na lege ti tënë so David atene na bê kue: “L’Éternel afa tënë ti bê ti Lo na ala so akpe mbeto ti Lo.”—Psaume 25:14.
Ye oko alingbi ti “kangbi e pëpe na ndoye ti Nzapa”
9 Jéhovah ayeke bâ nga gbungo ngangu ti e na nene ni (Matthieu 24:13). Girisa pëpe, Satan aye si mo zia peko ti mo na Jéhovah. Lâ oko oko so mo ngbâ be-ta-zo na Jéhovah ayeke mbeni lango so mo mû ti kiri tënë na gingo yanga ti Satan (aProverbe 27:11). Na ambeni ngoi, ti gbu ngangu ayeke mbeni kete ye pëpe. Akpale ti seni, ti nginza, vundu ti bê, nga na ambeni kpale nde alingbi ti sara si lango oko oko so ayeke hon aga mbeni tara. Ye so e yeke ku, si ade asi pëpe, alingbi ti woko nga bê ti e (aProverbe 13:12). Tongana e gbu ngangu na gbele akpale so, Jéhovah ayeke bâ ni na nene ni mingi. A yeke nda ni la si Gbia David ahunda na Jéhovah ti bata angu ti lê ti lo na yâ ti mbeni “ngbenda” na tenengo na bê kue: “Ye so ayeke na mbeti ti Mo pëpe?” (Psaume 56:8). Tâ tënë, Jéhovah ayeke bâ na nene ni nga lo yeke dabe lo nzoni mingi na angu ti lê ti e kue so ayuru nga na apasi ti e kue so e gbu ngangu dä ti ngbâ be-ta-zo na lo. Ala nga kue ane na lê ti lo mingi.
Lege so ndoye ayeke aidé e ti hon ndö ti mbeto
16 Satan ahinga so fini ti e ayeke kota ye mingi na e. Me lo tene so e yeke dö aye kue ti zia, même songo ti e na Jéhovah, gï ti bata fini ti e (Job 2:4, 5). Satan ayeke na raison oko ape. Me so Satan “ayeke na ngangu ti ga na kuâ,” lo yeke gi ti wara go na ndö ti mbeto ti kuâ so e yeke na ni ti sara si e zia Jéhovah (aHéb. 2:14, 15). Na ambeni ngoi, azo so ayeke na gbe ti komandema ti Satan atene ala yeke fâ aTémoin ti Jéhovah tongana ala bere mabe ti ala ape. Na ambeni ngoi nde, Satan apeut ti bâ so e yeke na mbeni kpale ti seni so a doit ti bâ lege ni hio, na lo peut ti sara kua na ni ti sara si e doro ndia ti Nzapa. Adocteur wala afami ti e so ayeke aTémoin ape apeut ti pusu e ti yeda ti tene a zia mênë na terê ti e, mbeni ye so ague nde na ndia ti Nzapa. Wala mbeni zo apeut ti gi ti sara si e yeda na mbeni kode ti kaïngo kobela so ague nde na amama-ndia ti Bible.
17 Atâa so e ye ti kui ape, e hinga so Jéhovah ayeke ngbâ ti ye e même tongana e kui. (Diko aRomain 8:37-39.) Tongana akamarade ti Jéhovah akui, lo yeke dabe ti lo na ala mo bâ mo tene ala ngbâ na fini (Luc 20:37, 38). Lo yeke ku kungo ti kiri na ala na fini (Job 14:15). Jéhovah afuta mbeni ngere so ayeke kota mingi, tongaso si e ‘lingbi ti wara fini ti lakue lakue.’ (Jean 3:16). E hinga so Jéhovah aye e mingi nga lo yeke bâ lege ti e. Tongaso, ahon ti zia Jéhovah na ngoi so terê ti e ason wala a tene a yeke fâ e, e yeke zia bê ti e na lo ti wara dengo bê, ndara nga na ngangu. A yeke tâ gï ye so Valérie na koli ti lo asara lani la.—Ps. 41:3.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
it-2 l. 645 par. 4–l. 647 par. 3
A hinga kozo, a leke kozo
So Judas Iscariot akä Jésus lani asara si aprophétie aga tâ tënë nga afa so Jéhovah na molenge ti lo ayeke na ngangu ti hinga kozo ye so ayeke si ande (Ps 41:9; 55:12, 13; 109:8; Kus 1:16-20). Ye oko, a yeke na lege ni ape ti tene so Nzapa aleke kozo awe so Judas ayeke duti na sarango ye tongaso. Aprophétie afa lani kozo so mbeni oko ti azo so ayeke nduru na Jésus la ayeke kä lo, me a fa zo ni mbilimbili tongaso na popo ti ala ape. Ge nga, amama-ndia ti Bible ayeda ape so Nzapa aleke kozo awe aye so Judas ayeke sara. Sarango ye ti Nzapa so bazengele Paul afa ni ayeke so: “Mo zia maboko ti mo hio na li ti mbeni zo pëpe. Mo yô mbage ti siokpari ti mbeni zo pëpe. Bata terê ti mo nzoni-kue.” (1Tm 5:22; bâ nga 1Tm 3:6.) Ye so afa so Jésus aye lani mingi ti soro abazengele ti lo 12 na lege ti ndara ayeke so lo mû mbeni bï kue ti sambela Babâ ti lo kozo ti tene lo fa na lo desizion ti lo (Lc 6:12-16). Tongana Nzapa aleke lani kozo awe ti tene Judas aga zo ti kango zo, ka afango lege nga na awango ti Nzapa ayeke mä terê ape na tongana ye ni ayeke tongaso andâ Nzapa amû mbage na asiokpari so Judas asara.
Tongaso, na ngoi so a soro lani Judas ti ga bazengele, na bango ni mbeni ye na yâ ti bê ti lo afa ape so lo yeke zo ti kango zo. Lo zia si “mbeni sioni gunda ti keke asigi” nga asara si lo ga sioni, ye so ague na lo ti hon yongoro nga ti yeda na fango lege ti Nzapa ape, me ti Zabolo so ague na lo ti nzi ye nga ti kä zo (aHb 12:14, 15; Jn 13:2; Kus 1:24, 25; Jac 1:14, 15). A yeke na ngoi so Judas ahon yongoro mingi tongaso la Jésus wani abâ ye so ayeke na yâ ti bê ti lo na lo tene kozo so Judas la ayeke kä lo.—Jn 13:10, 11.