ECIGABI C’OKUYIGA 35
Mugendekere ‘Mwashibirizanya n’Okuzibuhanya’
“Mushibirizanye n’okuzibuhanya [erhi, kuyubakana].”—1 TS. 5:11, Mashi Bible.
LWIMBO 90 Tutiane Moyo
EBI RHWAYIGAa
1. Kushimbana n’olwandiko lwa 1 Abatesalonika 5:11, Mashi Bible, mukolo guhi rhweshi rhujirako?
K’ENYUMPA y’Entimanano y’ecigamba cinyu ekola eyubasirwe erhi kukubûlwa? Akaba neci, buzira karhinda okengire entimanano ntanzi mwajiriraga mw’eyo nyumpa mpyahya. Wavuga Yehova omunkwa bwenene. Nkaba wagwerhe mwishingo munji n’oko kwarhuma walaka nkaba kwanaba kuzibu kuli we okuyimba olwimbo lurhanzi. Enyumpa zirhu z’Entimanano nyubake bwinja zinalerhere Yehova obukuze. Cikone kandi rhunamulerhere bukuze bunji kulusha erhi rhujira oku gundi mukolo gw’obubasi guli lubero. Ogo mukolo guhiziremwo kantu kalebe ka bulagirire bwenene kulusha obubasi bw’enyumpa. Ako kantu kuba kuzibuhya erhi kuyubaka abantu bayisha kw’ezo nafasi zirhu rhujirira enterekêro. Entumwa Paolo yakag’irhanya kw’obo bubasi bw’olwiganyo erhi eyandika enderho ziri omu lwandiko lwirhu lw’omusingi, k’okuderha 1 Abatesalonika 5:11, Mashi Bible.—Osome.
2. Bici rhwaganirira mw’eci cigabi?
2 Entumwa Paolo yal’imanyire bwinja okuyubaka ababo bemezi, n’olo luli lwiganyo lwinja kuli rhwe. Akag’icihira oku nafasi y’abandi. Mw’eci cigabi, rhwaganirira gurhi arhabiremwo bene wabo na bali babo (1) lyo balembera amazibu, (2) lyo bakajira omurhûla haguma n’abandi, na (3) lyo basêza obuyemere bwabo muli Yehova. Rhulolage gurhi rhwakayigamwo olwiganyo lwage omu kuyubaka bene wirhu na bali birhu ene.—1 Kr. 11:1.
PAOLO ARHABIRE BENE WABO NA BALI BABO LYO BALEMBERA AMAZIBU
3. Ntanya zihi z’olugero Paolo al’igwerhe?
3 Paolo al’izigire bwenene bene wabo na bali babo. Naye yene ahikirwe n’amazibu; co cirhumire akag’iyumviza obwonjo ababo bemezi bakag’irhimanana n’amazibu, anakag’icihira oku nafasi yabo. Mango maguma, Paolo arhal’igwerhe nsaranga, na muli ntyo al’ishinganine alonze akazi ly’ahikiriza amalagirire gage yene n’aga abali haguma naye. (Ebj. 20:34) Akazi kage kali ka kuluka amahema. Erhi ahika e Korinti, burhangiriza akola haguma n’ababo bakag’iluka amahema, k’okuderha Akila na mukage Prisila. Cikone “ngasi lwa sabato,” akag’ihubiri Abayahudi n’Abagiriki. Buzinda, erhi Sila na Timoteyo bayisha, “Paolo acishwekera oku kukayigiriza akanwa ka Nnâmahanga.” (Ebj. 18:2-5) Nta lusiku Paolo ayibagire omuhigo gwage gw’obulagirire omu kalamo, k’okuderha okukolera Yehova. Bulya Paolo ayerekine olwiganyo lwinja lw’okukola n’obushiru, akahashir’iha bene wabo na bali babo omurhima. Abakengeza oku barhalekaga amazibu g’akalamo n’okulonza okuhikiriza amalagirire g’omulala kurhume balekerera “ebintu by’obulagirire bwenene,” k’okuderha ebigabi byoshi by’enterekêro rhuha Yehova.—Fl. 1:10, NWT.
4. Gurhi Paolo na Timoteyo barhabiremwo ababo bemezi lyo balembera okulibuzibwa?
4 Kasanzi kasungunu enyuma z’okurhondezibwa kw’ecigamba c’e Tesalonika, abemezi bahyahya ba mw’eco cigamba bahagalikwa bwenene. Erhi ecigusho c’abantu baminya cibula Paolo na Sila, bakulurhula “bene wirhu baguma babahekêra abarhegesi b’evile,” baja bayâma ntya: “Aba balume bali bajira okurhashinganini amarhegeko ga Sezari.” (Ebj. 17:6, 7, NWT) Ka wanarhanya kunganaci abo Bakristu bahyahya bayobohire erhi babona oku abalume ba mw’eyo vile barhondire okubahagalika? Bakanyihize obushiru bwabo omu mukolo gwa Yehova, cikone Paolo arhalonzagya oko kubahikire. Ciru akaba ye na Sila bal’ikwanine bagende, bajira okwabo koshi ly’eco cigamba cihyahya cishibirirwa bwinja. Paolo akengeza Abatesalonika ntya: “Rhwarhuma Timoteyo, mwene wirhu . . . nti ammuzibuhye anammukomeze omu buyemere bwinyu, lyo harhag’ijira owarha omurhima muli ago malibuko.” (1 Ts. 3:2, 3) Byanahashikana Timoteyo naye yene alibuzibwe omu vile y’emwabo e Listra. Acibwinire gurhi Paolo azibuhize bene wabo na bali babo b’eyo munda. Bulya Timoteyo acibwinire gurhi Yehova arhabire abo Bakristu b’e Listra, akahash’iriyemeza n’obwalagale abo bene wabo na bali babo bahyahya oku barhal’ishinganine bayobohe akantu koshi-koshi.—Ebj. 14:8, 19-22; Hb. 12:2.
5. Gurhi mwene wirhu muguma ohamagalwa Bryant ayungusire n’oburhabale mugula mulebe amuhâga?
5 Yindi njira nci Paolo azibuhizemwo ababo bemezi? Erhi Paolo na Barnaba bacib’ilambagirira e Listra, e Ikoniya, n’e Antiyokiya, “babahiriraho abagula omu ngasi cigamba.” (Ebj. 14:21-23, NWT) Kobinali, abo bagula bahiragwaho baba burhulirize omu bigamba, nk’oku abagula baba burhulirize omu bigamba ene. Oyumve enderho za mwene wirhu muguma ohamagalwa Bryant. Adesire ntya: “Erhi nyeneza myaka 15, larha aleka omulala gwirhu na nyama atengwa n’ecigamba. Nakaciyumva ndekerirwe nanavunika omurhima.” Bici byarhabire Bryant alembere ako kasanzi kazibu? Adesire ntya: “Mugula muguma ohamagalwa Tony, akanganiza oku ntimanano n’agandi mango. Akanganirira lugenda abantu barhimanine n’amazibu cikone bagendekera baba n’omwishingo. Akansomera olwandiko lw’Ennanga 27:10 na kanji-kanji akanganirira lugenda Hezekiya wakoleraga Yehova n’obwishwekerezi ciru akaba ishe arhamuyeresagya olwiganyo lwinja.” Gurhi Bryant ayungusire n’obo burhabale? Adesire ntya: “Okuhâbwa omurhima na Tony kwantabala naja omu mukolo gw’akasanzi koshi enyuma za kasanzi kalebe.” Mwe bagula, mukaba babidu okurhabala abakaba balagirire oku “kanwa kinja” k’okuhâna omurhima, aka Bryant.—Mig. 12:25.
6. Gurhi Paolo akolesizemwo emyanzi eganirire akalamo k’abakozi ba Yehova b’omu mango ga mira ly’aha bene wabo na bali babo omurhima?
6 Paolo akengeza ababo bemezi oku kugerera obuhashe bwa Yehova, ‘ecitu [cinene] c’abahamirizi’ cahashire okulembera amazibu. (Hb. 12:1) Paolo al’ihugûsirwe oku, okuganirira akalamo k’abo bantu ba mira bahashire okulembera amazibu ga ngasi lubero, kwakarhabire bene wabo na bali babo babe n’oburhwali n’okugendekera basegeza obwenge bwabo oku “vile ya Nnâmahanga ozine.” (Hb. 12:22, NWT) Na ntyo kobiri ene. Rhweshi rhunazibuhe omu buyemere erhi rhusoma lugenda gurhi Yehova arhabalaga Gideoni, Baraki, Daudi, Samweli, n’abandi banji. (Hb. 11:32-35) Ka hali ezindi nyiganyo z’obuyemere za muli gano mango girhu? Oku biro birhu bikulu, kanji-kanji rhunayankirire amaruba garhumirwe na bene wirhu na bali birhu barhuyeresa oku obuyemere bwabo bwasêzire enyuma z’okusoma omwanzi guganirire akalamo ka muguma w’omu bakozi ba Yehova bishwekerezi ba muli gano mango girhu.
PAOLO AYERESIRE BENE WABO NA BALI BABO OKU BAKAKAJIRAMWO OMURHÛLA HAGUMA N’ABANDI
7. Bici ihano lya Paolo liri omu lwandiko lw’Abaroma 14:19-21 likuyigirizize?
7 Rhunayubake bene wirhu na bali birhu erhi rhujira okwirhu koshi lyo rhugendekeza omurhûla omu cigamba. Rhurhaleka okuba n’entanya ziri lubero n’ez’abandi kurhume rhwagabikanamwo. Na kandi, rhunayemere entanya z’abandi amango zirhavunyiri kanuni koshi-koshi k’Ebibliya. Rhuganirire lwiganyo luguma. Ecigamba c’e Roma calimwo Abakristu Bayahudi n’abarhali Bayahudi. Erhi irhegeko lya Musa lirhenzibwaho, abakozi ba Yehova barhacihûnagwa oku bagendekere barhumikira ebi lyal’ihanzize lugenda okulya biryo bilebe. (Mk. 7:19) Kurhangira ago mango na kugendekera, Bakristu baguma na baguma Bayahudi bakaciyumva oku bagwerhe oluhuma lw’okulya ebiryo bya ngasi lubero. Cikone, abandi Bakristu Bayahudi bakabona nk’okulya ebyo biryo kurhashinganini. Ago mazibu garhuma ecigamba cagabikanamwo. Paolo ayerekana oku okugendekeza omurhûla kwali kwa bulagirire. Aderha ntya: “Kuli kwinja okurhalya enyama, okurhanywa erivayi, n’okurhajira akantu kankarhuma mwene winyu asarhala.” (Osome Abaroma 14:19-21.) Muli ntyo, Paolo arhabala ababo bemezi bahugûkwe gurhi akadali ka ntyo kakadwirhire abantu amazibu n’okugalerha omu cigamba coshi. Ananali mubidu okujira empindulo omu kalamo kage ly’arhag’isarhaza abandi. (1 Kr. 9:19-22) Na nirhu, rhwanakayubaka abandi n’okugendekeza omurhûla erhi rhwakakayaka okujira akadali lugenda ebintu biyerekire ebi ngasi muntu asima.
8. Gurhi Paolo ajijire erhi haba amazibu madarhi gakarhumire omurhûla gurhaba omu cigamba?
8 Paolo ayerekine olwiganyo lwinja lw’okugendekeza omurhûla haguma n’abantu bakag’ilahira okulunga okuboko ebintu by’obulagirire. Kwa lwiganyo, Bakristu baguma na baguma b’omu cigamba c’omu myaka igana mirhanzi bakag’isegeza oku Abakristu barhali Bayahudi bal’ishinganine bakembûlwe, nkaba mpu ly’Abayahudi barhajaga babaderha-derha kubi. (Gl. 6:12) Paolo arhalungaga ezo ntanya okuboko ciru n’ehitya, cikone bulya ali mwirhohye ahûna entumwa n’abagula bali e Yeruzalemu ihano, ahali h’okuderha mpu entanya zage zikulikirwe. (Ebj. 15:1, 2) Bulya Paolo ayusize ago mazibu muli eyo njira, arhabala abo Bakristu bagendekeze omurhûla n’omwishingo omu cigamba.—Ebj. 15:30, 31.
9. Gurhi rhwakayigamwo olwiganyo lwa Paolo?
9 Erhi hakaba akadali kadarhi, rhunagendekeze omurhûla omu kulonza obulongozi kuli balya Yehova ahizireho lyo bashibirira ecigamba. Kanji-kanji, rhunahâbwe obulongozi buyimangire oku Bibliya kugerera ebicapo birhu erhi kugerera amaruba ikubuliro lirhurhumira. Erhi rhwakakacihangana okukulikira obo bulongozi ahali h’okukasegeza entanya zirhu rhwene, rhwanarhabala ly’omurhûla guba omu cigamba.
10. Bindi bici Paolo ajijire ly’agendekeza omurhûla omu cigamba?
10 Paolo akag’igendekeza omurhûla omu kuderha lugenda amorhere minja ga bene wabo na bali babo, ahali h’okukaganirira obuzamba bwabo. Kwa lwiganyo, oku buzinda bw’amaruba ayandikiraga Abaroma, aganirire Bakristu banji omu kuderha amazino gabo na kanji-kanji ajire ayushula kantu kalebe kinja erhi mahugûlo malebe lugenda ngasi muntu. Rhwanayiga olwiganyo lwa Paolo omu kukaganirira amorhere minja ga bene wirhu na bali birhu. Erhi rhwakakajira ntyo, rhwanaba n’obwîra busêzire n’okuyushula obuzigire buba egarhi ka bene wirhu na bali birhu omu cigamba.
11. Gurhi rhwakagalulamwo omurhûla amango hali okurhayumvikana n’abandi?
11 Hali amango ciru n’Abakristu bakuzire kiroho babula buyumvikana erhi kuja kadali lugenda kantu kalebe. Oko kwahikire Paolo n’omwîra wage wa hofi-hofi Barnaba. Abo balume babirhi barhayumvikanaga lugenda okuhêka Marko omu mubalamo gwabo gwa kabirhi gw’obumisiyonere. “Akadali kalûga” egarhi kabo, na ngasi muguma agenda kwage. (Ebj. 15:37-39, Mashi Bible) Cikone Paolo, Barnaba, na Marko bacib’igalula obwîra egarhi kabo, n’oko kuyerekine oku omurhûla n’ecinyabuguma omu cigamba byali bya ngulo ndarhi kuli bo. Buzinda bwaho, Paolo ayish’iderha bwinja lugenda Barnaba na Marko. (1 Kr. 9:6; Kl. 4:10) Na nirhu, rhushinganine rhukayusa ngasi mazibu g’okurhayumvikana gakaba galiho egarhi kirhu na bene wirhu na bali birhu omu cigamba n’okugendekera rhwasêgeza obwenge oku morhere gabo minja. Omu kujira ntyo, rhwanagendekeza omurhûla n’ecinyabuguma omu cigamba.—Ef. 4:3.
PAOLO ARHABIRE BENE WABO NA BALI BABO LYO BASÊZA OBUYEMERE BWABO
12. Mazibu gahi maguma na maguma bene wirhu na bali birhu bali balwisa?
12 Rhunayubake bene wirhu na bali birhu erhi rhubarhabala basêze obuyemere bwabo muli Yehova. Baguma ba mulibo banashekerwe n’abantu b’emilala yabo barhali Bahamirizi, n’ababo banyakazi erhi ababo banafunzi. Abandi bali balwisa endwala ndarhi erhi bali bacihangana okuhima entanya mbi. Ciru n’abandi bakola bagwerhe myaka minji bali babatize banagwerhe nsiku nyinji bali balinda obuzinda bw’er’igulu. Ebyo byoshi byanahira obuyemere bw’Abakristu omu marhangulo ene. Abakristu b’omu cigamba c’omu myaka igana mirhanzi nabo balwisize amazibu ga ntyo. Bici Paolo ajijire ly’azibuhya bene wabo na bali babo?
Ak’entumwa Paolo, gurhi wakayubakamwo abandi? (Olole ecifungo ca 13)b
13. Gurhi Paolo arhabiremwo Abakristu bakag’ishekerwa enyanya z’obuyemere bwabo?
13 Paolo akolesize Amandiko ly’arhabala bene wabo na bali babo basêze obuyemere bwabo. Kwa lwiganyo, nkaba Abakristu Bayahudi barhakag’imanya gurhi bakashuza abantu b’omu milala yabo barhali Bakristu bakag’iderha oku idîni ly’Eciyahudi lyo lyali linja kulusha ely’Ecikristu. Buzira karhinda amaruba Paolo ayandikiraga Abahabraniya gazibuhize bwenene abo Bakristu. (Hb. 1:5, 6; 2:2, 3; 9:24, 25) Bakakolesize ezo ntanya za Paolo zigwerhe obuhashe lyo bamanya oku bashuza abo bakag’ibahagalika. Ene, rhwanarhabala abirhu bemezi bali bashekerwa bakakolesa ebicapo biyimangire oku Bibliya lyo bahugûlira abandi ebirhuma baba bayemire bintu bilebe. N’erhi akaba abirhu bemezi baciri misole bali bashekerwa bulya bayemire obulemi, rhwanabarhabala babone emyanzi omu broshire Uhai—Ulitokana na Muumba? na Vitu Vyenye Uzima Vilianza Namna Gani?—Maulizo 5 ya Kujiuliza lyo bayerekana bulya gurhi bayemire oku obuzine bwalemirwe.
Ak’entumwa Paolo, gurhi wakayubakamwo abandi? (Olole ecifungo ca 14)c
14. Ciru akaba Paolo al’igwerhe binji bya kujira omu mukolo gw’okuhubiri n’okuyigiriza, bindi bici akag’ijira?
14 Paolo ahîre bene wabo na bali babo omurhima bakayerekana obuzigire omu “kukola aminja.” (Hb. 10:24) Arhabire bene wabo na bali babo arhali kugerera enderho zage zone cikone na kugerera ebijiro byage. Kwa lwiganyo, erhi ababo bemezi b’omu Yudeya bahikirwa n’amazibu g’ishali, Paolo arhabire omu kubahêkera oburhabale. (Ebj. 11:27-30) Kobinali, ciru akaba Paolo al’igwerhe binji bya kujira omu mukolo gw’okuhubiri n’okuyigiriza, ngasi mango akag’ilonza obulyo bw’okurhabala abal’igwerhe bulagirire bulebe bw’omubiri. (Gl. 2:10) Omu kujira ntyo, abarhabala bayemera n’obwalagale oku Yehova abashibirira. Ene nalyo, erhi rhuhâna akasanzi kirhu, emisi yirhu, n’obuhashe bwirhu lyo rhurhabala abahikirwe n’obuhanya, nirhu rhunarhabale bene wirhu na bali birhu basêze obuyemere bwabo. Kandi rhwanajira ntyo omu kuhâna ngasi mango oburhabale bwirhu lyo rhulunga okuboko omukolo gw’omw’igulu lyoshi. Muli ezo njira n’ezindi, rhunarhabale bene wirhu na bali birhu bayemere oku nta mango Yehova akabalekerera.
Ak’entumwa Paolo, gurhi wakayubakamwo abandi? (Olole ecifungo ca 15-16)d
15-16. Gurhi rhukwanine rhukajirira abazambanyize omu buyemere?
15 Paolo arharhamaga okurhabala abali bamazambanya omu buyemere. Abayeresire obwonjo anabaganiza omu njira y’obwîra na nyinja. (Hb. 6:9; 10:39) Kwa lwiganyo, omu maruba goshi ayandikiraga Abahabraniya, kanji-kanji akolesize oluderho “rhwe” ly’ayerekana oku naye al’ishinganine akolese ago mahano abahâga. (Hb. 2:1, 3) Aka Paolo, nirhu rhurharhama okurhabala abazambanyize omu buyemere. Lubero n’oko, rhunabazibuhye omu kubayeresa oku rhubashagalukire. Omu kujira ntyo, rhunabayemeze n’obwalagale oku rhubazigire. Okubaganiza n’izu linja na lya bushagaluke kwanajira enderho zirhu zibasimise n’okubaha omurhima.
16 Paolo ayemezize n’obwalagale bene wabo na bali babo oku Yehova al’imanyire ebijiro byabo binja. (Hb. 10:32-34) Nirhu rhwanajira ntyo amango rhuli rhwarhabala owirhu mwemezi wazambanyize omu buyemere. Nkaba rhwanamubwira arhuganirire gurhi amanyagamwo okuli erhi kumuha omurhima arhanye oku kasanzi abwinemwo oburhabale bwa Yehova omu kalamo kage. Rhwanakolesa obo bulyo lyo rhuyemeza n’obwalagale oyo mwene wirhu erhi mwali wirhu oku Yehova arhasag’iyibagira obuzigire ayerekine kuli Ye omu mango gageraga n’oku arhamulekerere omu mango gayisha. (Hb. 6:10; 13:5, 6) Ezo nganîro zanashumya oyo mwene wirhu erhi mwali wirhu muzigirwa acib’iba n’irala ly’okugendekera omu mukolo gwa Yehova.
MUGENDEKERE ‘MWASHIBIRIZANYA’
17. Bulenga buhi rhwakagendekera rhwayushula?
17 Nka kula omubasi akubûla obulenga bwage erhi hagera kasanzi, nirhu rhwanaba na bulenga bunji omu kuyubaka abandi. Rhwanarhabala abandi babe n’emisi y’okulembera amazibu gabo omu kubaganirira enyiganyo z’abantu balemberaga amazibu omu mango ga mira. Rhwanagendekeza omurhûla omu kukaganirira amorhere minja g’abandi, omu kulonza omurhûla amango kuli kuzibu okujira ntyo, n’omu kugalula omurhûla amango hali okurhayumvikana. Na kandi rhunagendekere rhwarhabala bene wirhu na bali birhu basêze obuyemere bwabo omu kubaganirira enyigirizo z’obulagirire z’Ebibliya, omu kubaha oburhabale balagirireko, n’omu kurhabala ngasi yeshi wazambanyize omu hali y’ekiroho.
18. Bici ohizire okujira?
18 Abakola omu mikolo y’obubasi y’ikubuliro banabe n’omwishingo bananarhimukwe. Nirhu rhunabe n’omwishingo n’okurhimukwa erhi rhurhabala oku mukolo gw’obubasi bw’ekiroho omu cigamba. Lubero n’obubasi bw’enyumpa zishabuka erhi hagera kasanzi, amalehe g’omukolo gwirhu gw’obubasi ganagendekera ensiku n’amango! Rhuhige okugendekera ‘rhwashibirizanya n’okuzibuhanya.’—1 Ts. 5:11, Mashi Bible.
LWIMBO 100 Tukuwe Tayari Kukaribishana
a Akalamo mw’er’igulu kali kazibu. Bene wirhu na bali birhu bali barhimanana na mazibu manji. Rhwanaba mugisho kulibo erhi rhwakakalonza enjira rhwakabazibuhyamwo erhi kubayubaka. Muli eyo njira, okuganirira olwiganyo lw’entumwa Paolo kwanarhurhabala.
b AMAHUGÛLO G’ENFOTO: Mulume muguma ali arhabala omwali amanye gurhi akakolesamwo amahano gali omu bicapo birhu ly’ahash’ihagalika enshumi z’ababo z’okujira olusiku lukulu lwa Noweri.
c AMAHUGÛLO G’ENFOTO: Mulume muguma na mukage babalamire omu yindi eneo y’ecihugo cabo lyo bashangira oku mukolo gw’okuha abantu bahikirwe n’obuhanya oburhabale.
d AMAHUGÛLO G’ENFOTO: Mugula muguma alambagirire mwene wirhu wazambanyize omu buyemere. Ali amuyeresa enfoto barhôlagwa oku Masomo g’Abapainiya basomaga haguma omu myaka yageraga. Omu kulola kw’ezo nfoto, oyo mwene wirhu amakengera akasanzi kinja bagezagya haguma. Amacifinja okucib’iba n’omwishingo al’igwerhe amango akag’ikolera Yehova. Enyuma za kasanzi kalebe, amagaluka omu cigamba.