ECIGABI C’OKUYIGA CA 37
LWIMBO 114 “Mube Balembêdu”
Enjira Nyinja Bwenene y’Okulwisa Obubule bw’Obushinganyanya
“Abalîngako obushinganyanya, ci bôhe bàbâ banyankola-maligo [haba obubule bw’obushinganyanya, NWT].”—IZ. 5:7.
EBI ECI CIGABI CISEGIZE
Oku olwiganyo lwa Yezu lurhurhabalamwo rhulwise obubule bw’obushinganyanya omu njira eshagalusize Yehova.
1-2. Gurhi bantu banji bajira lugenda obubule bw’obushinganyanya, na madoso gahi rhwakacidosa lugenda obubule bw’obushinganyanya?
RHULAMIRE omw’igulu liyunjwire bubule bw’obushinganyanya. Abantu bali bajirirwa obubule bw’obushinganyanya enyanya za birhumire binji, kwa lwiganyo enyanya z’okuba mukenyi, okuba mulume erhi mukazi, okuba wa bûko bulebe erhi okuba n’irangi lilebe ly’omubiri. Bantu banji bali balibuka enyanya z’okuba abagale erhi abarhegesi bali bashibirira okulonza ensaranga kone. Ebyo bijiro by’obubule bw’obushinganyanya by’abandi nkaba byanaba byarhumire rhwalibuka erhi owundi muntu mulebe rhumanyire.
2 Rhweshi rhuba rhulonzize rhulame omw’igulu rhuli rhwaciyumva rhuli omu bulanzi rhunali rhwajirirwa bwinja. Co cirhumire birhasomezizi okubona bantu banji bali baba burhe enyanya z’obubule bw’obushinganyanya bali babona omw’igulu ene. Enyanya z’oko, bantu baguma na baguma banalonze okuyusa amazibu bali babona omw’igulu erhi omu cihugo cabo. Banajire amaandamano lyo bahagalika amarhegesi n’amarhegeko, kandi banacagule ebirongozi by’epolitike bibalaganyize oku byayusa amazibu gabo. Cikone, rhuli Bakristu rhunayigirizibwe ‘okurhaba cigabi c’igulu’ n’okulindirira oku Obwami bwa Mungu bwayusa obubule boshi bw’obushinganyanya. (Yn. 17:16, NWT) Ciru akaba ntyo, rhunaciyumve kubi erhi ciru kuba burhe amango rhwamabona abantu bali bajirira abandi kubi. Nkaba rhwanacidosa ntya: ‘Bici nakajira amango ebyo byamahikira? Ka hali kantu kalebe nakajira bunola lugenda obubule bw’obushinganyanya?’ Lyo rhushuza kw’ago madoso, leki rhurhang’iganirira oku Yehova na Yezu baciyumva lugenda obubule bw’obushinganyanya.
YEHOVA NA YEZU BABA BASHOMBIRE OBUBULE BW’OBUSHINGANYANYA
3. Bulya gurhi biyumvikine okuba rhunaciyumve rhuli burhe lugenda obubule bw’obushinganyanya? (Izaya 5:7)
3 Ebibliya eyerekine bulya gurhi biyumvikine okuba rhunaciyumve kubi enyanya z’obubule bw’obushinganyanya. Ebibliya ehugwîre oku Yehova arhulemire oku nshusho yage n’oku “asîma obushinganyanya n’okuli.” (Enna. 33:5, Mashi Bible; Murh. 1:26) Nta mango akajira omu njira erhali ya bushinganyanya, arhakanalonza omuntu yeshi-yeshi ajire omu njira ya ntyo! (Lush. 32:3, 4; Mik. 6:8; Zak. 7:9) Kwa lwiganyo, omu mango g’omulebi Izaya, Yehova ayumvirhe ‘endûlu’ z’Abaisraheli bakag’ijirirwa kubi n’ababo Baisraheli. (Osome Izaya 5:7.) Yehova ahana abantu balekaga kanji-kanji okurhumikira amarhegeko gage banakag’ijirira abandi kubi.—Iz. 5:5, 13.
4. Bici omwanzi guli omu Injili guyerekine lugenda oku Yezu abona obubule bw’obushinganyanya? (Olole n’enfoto.)
4 Aka Yehova, Yezu aba azigire obushinganyanya anaba ashombire obubule bw’obushinganyanya. Omu mango g’omukolo gwage hanw’igulu, mango maguma Yezu abona omulume wal’ihozire okuboko. Yezu ayumviza oyo mulume obwonjo anafumya okuboko kwage. Cikone ebirongozi by’amadîni byabonaga oko byaba burhe. Baderha oku Yezu anavunyire irhegeko ly’Esabato. Okuba oyo mulume arhacikag’ilibuka kurhababwiraga cici. Gurhi Yezu aciyumvirhe lugenda oko bajiraga? Aba “burhe erhi mirhima yabo mibi erhuma.”—Mk. 3:1-6.
Ebirongozi by’idîni ly’Eciyahudi birhakag’iyumviza abantu bali omu bulagirire obwonjo, cikone Yezu yehe ajijire ntyo (Olole ecifungo ca 4)
5. Bici rhugwasirwe rhukengere lugenda oburhe rhwakayumva okubiyerekire obubule bw’obushinganyanya?
5 Yehova na Yezu banabe burhe enyanya z’obubule bw’obushinganyanya, co cirhumire kurhali kubi erhi nirhu rhwakaciyumva ntyo. (Ef. 4:26) Ciru akaba ntyo, rhugwasirwe rhukengere oku ngasi burhe rhwakayumva ciru bwakaba bushinganine, burhankayusa obubule bw’obushinganyanya. Kobinali, okuba burhe okurhalusire olugero erhi okugendekera rhwaba burhe kwanarhulerhera amazibu g’ekandalala n’ag’omubiri. (Enna. 37:1, 8; Yk. 1:20) Muli ntyo, gurhigi rhwakalwisamwo obubule bw’obushinganyanya? Rhwanaciyigiriza kugerera olwiganyo lwa Yezu.
OKU YEZU ALWISIZEMWO OBUBULE BW’OBUSHINGANYANYA
6. Bubule buhi bw’obushinganyanya abantu bakag’ijirirwa amango Yezu ali hanw’igulu? (Olole n’enfoto.)
6 Amango Yezu ali hanw’igulu, abwine obubule bw’obushinganyanya bunene. Acibwinire gurhi abantu barhalengeriri bakag’ilibuzibwa n’ebirongozi by’amadîni. (Mt. 23:2-4) Al’imanyire gurhi abarhegesi Baroma bakag’ijirira abantu kubi bwenene. Bayahudi banji bal’ilonzize babe n’oluhuma barhanacirhegekagwa n’Abaroma. Baguma na baguma, kwa lwiganyo Abazeloti, bali babidu okulwa enyanya z’oko. Ciru akaba ntyo, Yezu arharhondezagya ecama erhi okulunga okuboko ecama coshi-coshi c’okulerha empindulo omu lubaga. Erhi Yezu amanya oku abantu bakag’ipanga okumujira mwami, abayaka acigendera.—Yn. 6:15.
Yezu aciyegwire oku bantu erhi balonza okumuhira omu by’epolitike bya mw’ago mango (Olole ecifungo ca 6)
7-8. Bulya gurhi Yezu arhalonzagya okuyusa obubule bw’obushinganyanya amango ali hanw’igulu? (Yowane 18:36, NWT)
7 Amango Yezu ali hanw’igulu, arhacihiraga omu by’epolitike by’ago mango mpu lyo ayusa obubule bw’obushinganyanya. Bulya gurhi arhajiraga ntyo? Bulya al’imanyire oku bene bantu barhagwerhi ehaki barhanagwerhi obuhashe bw’okucirhegeka bonene. (Enna. 146:3; Yer. 10:23) Na kandi barhagwerhi obuhashe bw’okurhenza ecisiki c’obubule bw’obushinganyanya, ko kuderha, Shetani n’okurhaba bimana. Igulu liri lyarhegekwa na Shetani Ibilisi, aba munizi na bantu banji omw’igulu kanji-kanji banakayiga olwiganyo lwage. (Yn. 8:44; Ef. 2:2) N’okurhaba bimana kunarhume birhahashikana ciru n’oku bantu bagwerhe obulonza bwinja okujira ebinja ensiku zoshi.—Muh. 7:20.
8 Yezu al’imanyire oku Obwami bwa Mungu bone bwayish’irhenza loshi-loshi ecisiki c’obubule bw’obushinganyanya. Enyanya z’oko, akolesize akasanzi kage n’emisi yage omu ‘kuhanûla [kuhubiri] n’okuyigiriza omwanzi mwinja gw’Obwami bwa Nyamuzinda.’ (Lk. 8:1) Ayemezize “abashalisire banagwerhwe n’enyorha y’obushinganyanya” oku ebituliro n’obubule bw’obushinganyanya byakahwire. (Mt. 5:6; Lk. 18:7, 8) Nta burhegesi bwa bene bantu bwanalerhe ezo mpindulo, Obwami bwa Mungu bone bo bwayish’izilerha. Obo Bwami burhali “cigabi c’er’igulu.”—Osome Yowane 18:36, NWT.
OYIGE OLWIGANYO LWA YEZU AMANGO OLI WALWISA OBUBULE BW’OBUSHINGANYANYA
9. Bici bikuyemezize oku Obwami bwa Mungu bone bwayish’iyusa obubule boshi bw’obushinganyanya?
9 Ene, rhuli rhwabona obubule bw’obushinganyanya bunji bwenene, kulusha obu Yezu abonaga amango ali hanw’igulu. Cikone enshôko y’obubule bw’obushinganyanya muli zino “nsiku nzinda” agendekire aba Shetani na bene bantu ali ashumika bali bayiga olwiganyo lwage. (2 Tm. 3:1-5, 13; Maf. 12:12) Aka Yezu, rhumanyire oku Obwami bwa Mungu bone bo bwayish’irhenza ecisiki c’obubule bw’obushinganyanya. Bulya rhuba rhulunzire loshi-loshi obo Bwami okuboko, rhunalahire okucihira omu maandamano g’er’igulu n’ebindi byoshi abantu bajira lyo bayusa obubule bw’obushinganyanya. Orhanye oku byahikiraga mwali wirhu muguma ohamagalwa Stacy.a Embere Stacy ayige okuli, akag’icilunga ngasi mango omu maandamano g’okulonza okulerha empindulo omu lubaga. Cikone arhondera aba n’akarhinda lugenda ebi akag’ijira. Adesire ntya: “Erhi nakabire ndi oku maandamano, hali amango nakag’icidosa erhi nacishozire okuja oluhande lwinja. Bulya nkola mba nnunzire Obwami bwa Mungu okuboko, manyire oku ndi oluhande lwinja. Manyire oku Yehova ayish’ilwira bwinja bwenene ngasi muntu oli walibuzibwa kulusha oku nakajijire.”—Enna. 72:1, 4.
10. Omu njira ehi ebigusho by’okulonza okulerha empindulo omu lubaga birhaba bipatine n’ihano lya Yezu liri omu Mateyo 5:43-48? (Olole n’enfoto.)
10 Bantu banji ene banacilunge omu bigusho by’okulonza okulerha empindulo omu lubaga. Cikone banji muli bo banabe burhe bwenene, banaleke okurhumikira amarhegeko, bananajirire abandi kubi. Yezu arharhuyigirizagya oku rhukajira ebyo. (Ef. 4:31) Mwene wirhu muguma ohamagalwa Jeffrey adesire ntya: “Manyire oku amaandamano gabonekine nka ga murhûla buzira kulegama ganarhengamwo obuminya n’obushambo.” Cikone, Yezu arhuyigirizize rhukajirira abantu boshi omu njira y’obuzigire, ciru na balya barhayemera enyigirizo zirhu erhi barhulibuza. (Osome Mateyo 5:43-48.) Rhuli Bakristu, rhunajire okwirhu koshi lyo rhuyaka ngasi kantu karhapatini n’olwiganyo Yezu arhusigire.
Rhushinganine rhube n’oburhwali lyo rhugendekera rhwalahira okulunga okuboko oluhande loshi-loshi (Olole ecifungo ca 10)
11. Bici byakarhangula omuhigo gwirhu gw’okurhalunga okuboko ebigusho by’okulonza okulerha empindulo omu lubaga?
11 Ciru akaba rhumanyire oku Obwami bwa Mungu bwayish’iyusa loshi-loshi obubule bw’obushinganyanya, rhwanabona oku kuli kuzibu okuyiga olwiganyo lwa Yezu amango rhuli rhwajirirwa kubi. Orhanye oku byahikiraga Janiya, wakag’ibôlolwa. Adesire ntya: “Nakag’iciyumva nkunire. Kandi nakag’iciyumva kubi nanal’ilonzize abakag’injirira omu njira erhali ya bushinganyanya bahanwe. Enyuma z’aho, narhanya lugenda okulunga okuboko ecigusho cakag’ihagalika akabôlo lugenda irangi ly’omubiri n’okubolôlwa. Nakag’irhanya oku okujira ntyo kwakarhumire ebintu byashanja.” Cikone enyuma za kasanzi kalebe, Janiya ahugûkwa oku al’ishinganine ajire empindulo. Adesire ntya: “Nakag’ileka abandi barhegeke entanya zani, lyo zinshumya okulangalira bene bantu ahali h’okulangalira Yehova. Nahiga okuleka okulangalira abantu bali mw’ebyo bigusho n’okurhacicilunga omu bintu biri nk’ebyo agandi mango.” Rhugwasirwe rhube masu lyo rhurhalekaga ngasi burhe rhwakayumva bwakaba bugwerhe ecirhumire cishinganine burhume rhwarhondera okulunga okuboko luhande lulebe omu by’epolitike by’er’igulu n’omu biyerekire olubaga.—Yn. 15:19.
12. Bulya gurhi rhushinganine rhube masu lugenda ebi rhusoma, ebi rhulola, erhi ebi rhuyumvirhiza?
12 Bici byakarhurhabala lyo rhugendekera rhwarhulirira amango rhwamajirirwa kubi erhi amango abandi bamajirirwa kubi? Banji babwine oku okucishoga bwinja ebi rhwasoma, ebi rhwayumvirhiza, n’ebi rhwalola, kunarhabale. Site nguma na nguma z’e Enternete z’okuganira na bantu banji ziba ziyunjwireko emyanzi y’obubule bw’obushinganyanya eganirirwe okurhalusire olugero enanagendekeza ebigusho by’okulonza okulerha empindulo omu lubaga. Kanji-kanji abahâna emyanzi banaba bali baderha entanya zabo, ci arhali ebyabire kobinali. Ciru akaba omwanzi rhuyumvirhe guli gw’okuli, rhurhakayusa amazibu omu kugendekera rhwasoma lugenda ebyabire. Erhi rhwakageza kasanzi kanji rhuli rhwashimba emyanzi ya ntyo, nkaba oko kwanarhuma rhwayoboha erhi kuvunika omurhima bwenene. (Mig. 24:10) N’akantu kabi ciru bwenene, nkaba rhwanaleka okuhira Obwami bwa Mungu oku nafasi ntanzi omu kalamo kirhu, n’okuyibagira oku bone bwanayuse amazibu goshi.
13. Gurhi enkomedu nyinja y’okusoma Ebibliya yakarhurhabalamwo lyo rhugendekera rhwaba n’entanya zishinganine lugenda obubule bw’obushinganyanya?
13 Okuba n’enkomedu nyinja y’okusoma Ebibliya n’okurhanya bwenene kw’ebi rhusomire kwanarhurhabala okulwisa obubule bw’obushinganyanya. Mwali wirhu muguma ohamagalwa Alia akag’iciyumva kubi bwenene enyanya z’oku abantu b’omu lubaga lwage bakag’ijirirwa. Byakag’ibonekana oku abantu bakag’ijirira abandi kubi barhakag’ihanwa enyanya z’ebi bakag’ijira. Adesire ntya: “Byampûna ntôle ehisanzi n’okucidosa ntya: ‘Ka kobinali nyemire oku Yehova ayish’iyusa aga mazibu?’ Mw’ako kasanzi nakag’icidosa ntyo, nasoma olwandiko lwa Ayubu 34:22-29. Eyo milongo yankengeza oku nta muntu yeshi-yeshi wankacifulika Yehova. Yene oyishi kobinali ebishinganine, na yene wankahash’iyusa amazibu goshi ga ngasi muntu.” Ciru akaba ntyo, oku rhugendekire rhwalindirira oku Obwami bwa Mungu bwalerha obushinganyanya bw’okunali, rhushinganine rhugendekere rhwalwisa obubule bw’obushinganyanya ene. Gurhi rhwakajiramwo ntyo?
EBI RHWAKAJIRA MWA GANO MANGO LUGENDA OBUBULE BW’OBUSHINGANYANYA
14. Bici rhwakajira lyo rhuyaka okulunga okuboko obubule bw’obushinganyanya bwa mw’er’igulu? (Abakolosi 3:10, 11, Mashi Bible)
14 Rhurhakahasha rhwashanja ebijiro by’abandi by’obubule bw’obushinganyanya, cikone rhwanacihangana okugendekera rhwajirira abandi bwinja. Nk’oku rhwaganiriraga embere, rhwanayiga olwiganyo lwa Yezu omu kuyeresa abandi obuzigire. Obo buzigire bwanarhushumya okujirira abandi omu njira y’obukenge, ciru n’abarhujirira omu njira erhali ya bushinganyanya. (Mt. 7:12; Rm. 12:17) Yehova anashagaluke erhi rhujirira ngasi muntu omu njira y’olukogo na ya bushinganyanya.—Osome Abakolosi 3:10, 11, Mashi Bible.
15. Gurhi rhurhabalamwo abantu omu kubaganirira enyigirizo z’Ebibliya?
15 Enjira nyinja bwenene rhwakalwisamwo obubule bw’obushinganyanya kuli kuganirira abandi enyigirizo z’Ebibliya. Bulya gurhi rhudesire ntyo? Bulya “obumanye bwa Nyakasane [Yehova, NWT]” bwanahindula omuntu wali mukali na muminya abe muntu wa lukogo onazigire omurhûla. (Iz. 11:6, 7, 9) Embere ayige okuli, mulume muguma ohamagalwa Jemal acilunga haguma n’ecigusho c’abagoma lyo balwisa oburhegesi akag’irhanya oku buli bwalibuza abantu. Adesire ntya: “Orhakahindula abantu cirimisi. Ntahindukaga cirimisi, cikone enyigirizo z’Ebibliya nakag’iyiga zo zantabire okuhindula akalamo kani.” Ebi Jemal ayigaga byamushumya aleke okulwa. Erhi hakaba bantu banji bahindwirwe n’enyigirizo z’Ebibliya, bantu basungunu bone bakacigendekera bajira ebijiro birhali by’obushinganyanya.
16. Bulya gurhi ojira irala ly’okuganirira abandi obulangalire bw’Obwami?
16 Aka Yezu, rhujira irala ly’okubwira abantu oku Obwami bwa Mungu bone bwayish’iyusa obubule bw’obushinganyanya. Obo bulangalire bunahe abantu bajirirwe kubi omurhima. (Yer. 29:11) Stacy, rhwaganiriraga embere, ahugwîre ntya: “Okuyiga okuli kwantabire okulwisa obubule bw’obushinganyanya nabwine abandi bali bajirirwa n’obu najirirwe. Yehova anakolese omwanzi gw’Ebibliya ly’aha abantu oburhulirize.” Lyo rhuganirira abandi omwanzi gw’Ebibliya gw’okurhuliriza guyerekine gurhi Mungu ayish’iyusamwo obubule bw’obushinganyanya, rhushinganine rhucirheganye bwinja. Erhi wakayemera n’obwalagale oku entanya z’Ebibliya rhwaganiriraga mw’eci cigabi ziri z’okuli, wanahash’iganirira abandi bwinja ogu mwanzi omu njira erhabasarhaze erhi bakaguganirira e masomo erhi ebwa kazi.b
17. Gurhi Yehova arhurhabalamwo lyo rhulwisa obubule bw’obushinganyanya buliho ene?
17 Rhumanyire oku rhwagendekera rhwalwisa obubule bw’obushinganyanya amango goshi Shetani acigendekire aba ‘mwami w’er’igulu.’ Cikone rhugwerhe obulangalire n’oburhabale omu kasanzi rhuli rhwalindirira oku Shetani “akagwa” erhi akwebwa kulî. (Yn. 12:31, Mashi Bible) Kugerera Amandiko, Yehova arhuyeresire bulya gurhi hali bubule bunji bw’obushinganyanya na kandi arhuyeresire oku aciyumva lugenda amababale rhuba nago enyanya z’obubule bw’obushinganyanya. (Enna. 34:17-19) Kugerera Omugala, Yehova arhuyigirizize gurhi rhushinganine rhulwisemwo obubule bw’obushinganyanya buliho ene na gurhi hano hofi-hofi Obwami bwage bwayusa loshi-loshi obubule bw’obushinganyanya. (2 Pt. 3:13) Lekagi rhugendekere rhwahubiri omwanzi mwinja gw’Obwami n’obushiru amango rhuli rhwalindirira akasanzi igulu lyayunjulamwo “obushinganyanya n’okuli.”—Iz. 9:7, Mashi Bible.
LWIMBO 158 “Olusiku Lwawe Lurhakacerehwa!”
a Mazino maguma na maguma gashanjirwe.
b Olole n’enyushûlo A nukta ya 24-27 omu broshire Ozigire Abantu—ly’Ojira Abanafunzi.