ECIGABI C’OKUYIGA 36
Abakozi ba Yehova Banazigire Obushinganyanya
“Ab’obushagaluke bali balya bashalisire banagwerhwe n’enyorha y’obushinganyanya.”—MT. 5:6, NWT.
LWIMBO 9 Yehova Ni Mufalme Wetu!
EBI RHWAYIGAa
1. Irhangulo lihi lyahikiraga Yozefu, na gurhi ajijire?
YOZEFU, mwene Yakobo ahikirwe n’irhangulo lizibu. Mukazi muguma amubwira ntya: “Yisha nkubambire [rhugwishire rhwembi, NWT].” Oyo mukazi ali muka nnawabo, Potifari. Yozefu alahira okujira ntyo. Ene, hali omuntu wakacidosa ntya: ‘Bici byarhumaga Yozefu alahira okujira ntyo?’ Ci Potifari arhali ho. Na kandi, Yozefu ali muja mw’eyo nyumpa; okulahira ebi oyo mukazi amubwiraga kwakamudwirhire mazibu manji omu kalamo. Cikone Yozefu agendekera okulahira ezo nshumi za ngasi mango z’oyo mukazi z’okugwishira haguma naye. Bulya gurhi? Aderha ntya: “Kurhi nankajiraga obubi bungana aho n’okuhemukira [erhi, kugomera] Nyamuzinda?”—Murh. 39:7-12.
2. Gurhi Yozefu amanyiremwo oku okujira obugonyi kwali kugomera Nnâmahanga?
2 Gurhi Yozefu amanyiremwo oku okujira obugonyi haguma n’oyo mukazi bwali “bubi bungana aho [bunji]” omu masu ga Nnâmahanga wage? Irhegeko lya Musa, lyal’ihiziremwo irhegeko ly’obwalagale lidesire “Orhakag’igona,” lyayishir’iyandikwa myaka magana abirhi enyuma z’aho. (Lub. 20:14, Mashi Bible) Cikone, Yozefu al’imanyire Yehova bwinja n’oko kwamurhabala ahugûkwa gurhi Yehova aciyumva lugenda ecijiro c’obugonyi. Kwa lwiganyo, Yozefu al’imanyire bwinja oku Yehova arheganyize obuhya bukajirwa egarhi ka mulume muguma na mukazi muguma. Na kandi, nkaba ali amayumva gurhi Yehova alangagamwo Sara, nakulu w’ishe kabirhi koshi-koshi amango balikola bamubaka. Kandi Yehova alanzire Rebeka, muka Izaki, omu njira ya ntyo. (Murh. 2:24; 12:14-20; 20:2-7; 26:6-11) Erhi Yozefu aja arhanya kw’ebyo byoshi, ahugûkwa bici byali binja na bici byali bibi omu masu ga Nnâmahanga. Bulya Yozefu al’izigire Yehova Nnâmahanga wage, kandi al’izigire amakanuni ga Yehova g’obushinganyanya, ananal’ihizire okugarhumikira.
3. Bici rhwaganirira mw’eci cigabi?
3 K’onazigire obushinganyanya? Buzira karhinda neci. Cikone rhweshi rhurhaba bimana, n’erhi rhwakabula buba masu, kwanaba kulembu entanya z’igulu lugenda obushinganyanya zirhuyahukire. (Iz. 5:20; Rm. 12:2) Co cirhumire rhwaganirira obushinganyanya byo bici na gurhi rhuyunguka omu kujira ebijiro by’obushinganyanya. Buzinda rhwaganirira bintu bisharhu byakarhurhabala lyo rhuzigira bwenene amakanuni ga Yehova g’obushiganyanya.
OBUSHINGANYANYA BYO BICI?
4. Ntanya zihi zirhali z’okuli bantu banji bajira lugenda obushinganyanya?
4 Erhi abantu barhanya lugenda omuntu mushinganyanya, banji banarhanye oku aba muntu wa bucibone, okatwira abandi olubanja, erhi ocibona nk’ali mwinja kulusha abandi. Cikone Nnâmahanga arhasima ago morhere ciru n’ehitya. Amango Yezu ali hanw’igulu, atumuza bwenene ebirongozi by’amadîni by’omu nsiku zage bulya bakag’icihiriraho agabo makanuni g’obushinganyanya. (Muh. 7:16; Lk. 16:15) Omuntu mushinganyanya arhaba muntu orhanya oku ye mwinja kulusha abandi.
5. Kushimbana n’Ebibliya, obushinganyanya byo bici? Ohâne enyiganyo.
5 Obushinganyanya buba borhere bwinja bwenene. Kwa bofofi, obushinganyanya kuli kujira ebiri binja omu masu ga Yehova Nnâmahanga. Omu Bibliya, enderho zahindwirwe bushinganyanya zihânyire entanya z’okulama kushimbana n’amakanuni galengerire, k’okuderha amakanuni ga Yehova. Kwa lwiganyo, Yehova ahêbireho irhegeko lidesire oku abarhimbuzi bashinganine bakakolesa ‘omunzani gushinganine.’ (Lush. 25:15) Co cirhumire, Omukristu olonzize abe mushinganyanya omu masu ga Nnâmahanga, ashinganine abe mwikubagirwa omu mikolo yage yoshi y’oburhimbuzi. Kandi, omuntu mushinganyanya aba azigire obushinganyanya; anagaye erhi akabona muntu mulebe ajirirwa okurhashinganini. Na kandi, ly’‘asimisa [Yehova] muli byoshi,’ omuntu oli mushinganyanya kobinali anakarhanya gurhi Yehova abona emihigo arhôla.—Kl. 1:10.
6. Bulya gurhi rhwanalangalira amakanuni ga Yehova lugenda ebinja n’ebibi? (Izaya 55:8, 9)
6 Ebibliya eyerekine oku Yehova ye Nshoko y’obushinganyanya. Co cirhumire, ahamagirwe “cihando c’obushinganyanya.” (Yer. 50:7, NWT) Bulya Yehova ye Mulemi, yene ogwerhe ehaki y’okuhiraho amakanuni gayerekine ebinja n’ebibi. Bulya Yehova aba mwimana, entanya zage lugenda ebinja n’ebibi zilushire bwenene entanya zirhu, bulya ezirhu zinashumibwe kanji-kanji n’okurhaba kwirhu bimana n’ecaha. (Mig. 14:12; osome Izaya 55:8, 9.) Cikone, bulya rhwalemirwe oku nshusho ya Nnâmahanga, rhugwerhe obuhashe bw’okulama kushimbana n’amakanuni gage g’obushinganyanya. (Murh. 1:27) Rhunaba rhusimire okujira ntyo. Obuzigire rhujirako Larha wirhu bunarhushumye rhujire okwirhu koshi lyo rhuyiga olwiganyo lwage.—Ef. 5:1.
7. Bulya gurhi kuba kwinja rhukulikire makanuni malebe gahizirweho lugenda njira ndebe y’okujira ebintu? Ohâne olwiganyo.
7 Rhunabe n’obunguke omu kulama kushimbana n’amakanuni ga Yehova lugenda ebinja n’ebibi. K’obwine bulya gurhi? Orhanye gurhi byakaba erhi ngasi banke yakacihiriraho amakanuni gayo gayerekine akamaro k’ensaranga kandi erhi ngasi kompanyi y’obubasi yakakulikira amakanuni gayo yone lugenda ebipimo by’obubasi. Oko kwanalerha akavulindi. Kandi erhi abanganga bakabula burhumikira amakanuni boshi bashinganine bakulikire omu kubuka abalwala, oko kwanarhuma balwala balebe bafâ. Kobinali, erhi abantu bakakulikira makanuni malebe gahizirweho lugenda njira ndebe y’okujira ebintu, oko kunalerhe obulanzi. Ko n’oko, amakanuni ga Nnâmahanga lugenda ebinja n’ebibi ganarhulange.
8. Migisho ehi abazigira obushinganyanya bayish’iba nayo?
8 Yehova anagishe abaciseza okulama kushimbana n’amakanuni gage. Alaganyize ntya: “Abashinganyanya bo balya igulu, bo banalibêrakwo ensiku n’amango.” (Enna. 37:29) Ka wanarhanya kunganaci abantu bayish’iba omu cinyabuguma, omu murhûla, n’omu bushagaluke amango ngasi muguma ayish’iba ali arhumikira amakanuni ga Yehova? Yehova alonzize oyish’ishagalukira akalamo ka ntyo. Kobinali, ngasi muguma wirhu agwerhe ecirhumire c’okuzigira obushinganyanya! Gurhigi rhwakajira lyo rhuzigira bwenene obo borhere? Rhuganirire bintu bisharhu rhwakajira.
OZIGIRE BWENENE AMAKANUNI GA YEHOVA
9. Bici byarhurhabala lyo rhuzigira obushinganyanya?
9 Akantu ka 1: Ozigire Omuntu ohizireho ago makanuni. Lyo rhuzigira obushinganyanya, rhushinganine rhuzigire bwenene Yehova ohizireho amakanuni lugenda ebinja n’ebibi. Oku rhwagendekera rhwazigira Yehova bwenene, ko rhwanagendekera rhwalonza okulama kushimbana n’amakanuni gage g’obushinganyanya. Kwa lwiganyo: Adamu na Eva bacizigirage Yehova, barhakavunyire irhegeko lyage ly’obushinganyanya.—Murh. 3:1-6, 16-19.
10. Gurhi Abrahamu ajijire ly’ahikira aha amanya Yehova bwinja?
10 Kobinali, rhurhalonzizi rhujire igosa Adamu na Eva bajiraga. Erhi rhwakagendekera rhwayiga okubiyerekire Yehova, okushagalukira amorhere gage, n’okucihangana lyo rhuhugûkwa entanya zage, ebyo birhakarhuhikira. Erhi rhwakajira ntyo, buzira karhinda obuzigire bwirhu kuli ye bwanayushuka. Orhanye lugenda Abrahamu. Kobinali al’izigire Yehova. Abrahamu arhalekaga okurhumikira Yehova ciru n’amango kwali kuzibu kuli ye okuhugûkwa emihigo ya Yehova. Lubero n’oko, ajira okwage koshi ly’ahikira aha amanya Yehova bwinja. Kwa lwiganyo, erhi Abrahamu amanya oku Yehova agwerhe omuhigo gw’okushereza evile y’e Sodoma na Gomora, oku murhondero ayoboha oku “omutwi w’emmanja w’igulu lyoshi” ahererekeza abashinganyanya haguma n’enkola-maligo. Abrahamu abona oku oko kurhakahashikana, n’omu bwirhohye adosa Yehova madoso manji. Na Yehova amulembera anamushuza. Buzinda, Abrahamu ahikira aha ahugûkwa oku Yehova analolereze omurhima gwa ngasi muntu n’oku nta lusiku akahana omuntu mweru-kweru haguma n’ogwerhe igosa.—Murh. 18:20-32.
11. Gurhi Abrahamu ayerekinemwo oku al’izigire Yehova ananal’imulangalire?
11 Enshambalo Abrahamu ajiraga haguma na Yehova okubiyerekire evile y’e Sodoma na Gomora zamuhumire oku murhima bwenene. Buzira karhinda, ahikire aha azigira n’okukenga bwenene Ishe w’omu mpingu kulusha embere. Enyuma za myaka milebe, Abrahamu aja omu kanga karhumaga kwaba kuzibu bwenene okuyerekana oku al’ilangalire Yehova. Yehova amuhûna oku ahâne omugala muzigirwa Izaki nterekêro. Cikone, bulya alikola amanyire Nnâmahanga wage bwinja bwenene, lero ago mango arhamudosagya idoso ciru n’eliguma. Abrahamu acirheganya ly’ajira ebi Yehova amuhûnaga oku ajire. Cikone, orhanye kunganaci omurhima gwakag’imuluma amango akag’icirheganya ly’agend’ijira ntyo! Nkaba Abrahamu arhanyize bwenene kw’ebi ali amayiga lugenda Yehova. Al’imanyire oku nta mango Yehova akajira akantu karhali ka bushinganyanya na ka buzigire. Nk’oku entumwa Paolo eyerekine, Abrahamu arhanyize oku Yehova al’igwerhe obuhashe bw’okufûla omugala Izaki. (Hb. 11:17-19) Yehova ali erhi alaganyize oku Izaki akabire ishe w’ishanja, na muli ako kasanzi, Izaki arhal’igwerhe mwana ciru n’omuguma. Abrahamu al’izigire Ishe Yehova, co carhumire alangalira oku ensiku zoshi Yehova ajira ebishinganine. Ciru akaba kwali kuzibu okujira ntyo, obuyemere bwamushumya arhumikira.—Murh. 22:1-12.
12. Gurhi rhwakayigamwo olwiganyo lwa Abrahamu? (Ennanga 73:28)
12 Gurhi rhwakayigamwo olwiganyo lwa Abrahamu? Rhushinganine rhugendekere rhwayiga lugenda Yehova, akage. Omu kujira ntyo, rhwanayegera Yehova bwenene n’okumuzigira kulusha. (Osome Ennanga 73:28.) Rhwanakomereza ezamiri zirhu okuyerekana entanya za Nnâmahanga. (Hb. 5:14) Oko kwanarhurhabala rhukalahira erhi muntu mulebe akarhushumya oku rhujire akantu kabi. Nta mango rhwakarhanya okujira akantu kakagayisa Larha wirhu n’okushereza obwîra bwirhu haguma naye. Cikone, gurhi kundi rhwakayerekanamwo oku rhuzigire obushinganyanya?
13. Gurhi rhwakajira lyo rhukulikira obushinganyanya? (Emigani 15:9)
13 Akantu ka 2: Ocihangane okazigira obushinganyanya lusiku oku lundi. Rhwanazigira amakanuni ga Yehova g’obushinganyanya omu kucikomereza nka kula omuntu azibuhya omubiri gwage omu kujira e sporo ngasi mango. Ogo guli mukolo rhwakajira lusiku oku lundi. Yehova aba wa lugero, na nta mango akarhuhûna rhujire ebirhalusire obuhashe bwirhu. (Enna. 103:14) Arhuyemezize n’obwalagale oku “okulikira obushinganyanya, ye rhona emund’ali.” (Osome Emigani 15:9.) Erhi rhwakacihiriraho muhigo mulebe omu mukolo gwa Yehova, rhunagendekere rhwajira okwirhu koshi lyo rhuhikira ogo muhigo. Ntyo ko rhunakwanine rhujire amango rhuli rhwakulikira obushinganyanya. Na Yehova arhulembera omu kurhurhabala lyo rhuhikira aha rhwajira amajambere bunyi-bunyi.—Enna. 84:5, 7.
14. “Empenzi y’obushinganyanya” byo bici, na bulya gurhi rhuyilagirireko?
14 Yehova arhukengezize omu njira y’obuzigire oku okujira ebijiro by’obushinganyanya kurhaba kuzibu. (1 Yn. 5:3) Cikoki buba bulanzi, rhunaba rhulagirire k’obo bulanzi ngasi lusiku. Okengere ebikolanwa by’okulwa ivita ly’ekiroho entumwa Paolo yaganiriraga. (Ef. 6:14-18) Cikolanwa cihi cakag’ilanga omurhima g’omusoda? Yali ‘mpenzi y’obushinganyanya,’ eshushanyize amakanuni mashinganyanya ga Yehova. Nka kula empenzi elanga omurhima gw’omuntu, amakanuni mashinganyanya ga Yehova ganalanga omurhima gwawe gw’olwiganyo, k’okuderha omuntu wawe w’ekandalala. Co cirhumire, kuli kwa bulagirire orhabulaga empenzi y’obushinganyanya omu bikolanwa byawe by’okulwa ivita ly’ekiroho!—Mig. 4:23.
15. Gurhi wakayambalamwo empenzi y’obushinganyanya?
15 Gurhi wakayambalamwo empenzi y’obushinganyanya? Wanajira ntyo omu kukakengera amakanuni ga Yehova ngasi lusiku amango okola warhôla emihigo. Amango okola wacishoga ebi waganirira, emiziki wayumvirhiza, eby’okucishagalusa walola, erhi ebitabu wasoma, orhang’icidosa ntya: ‘Bici nayunjuza omu murhima gwani? Ka Yehova anashagalukira ebi? Ka biri byayerekana ebi Yehova abona oku birhali bya bushinganyanya, nk’ebijiro by’enshonyi, obuminya, okukonolera eby’en’igulu amasu, erhi okucikaliza?’ (Fl. 4:8) Erhi wakakarhôla emihigo epatine n’obulonza bwa Yehova, wanaba oli waleka amakanuni g’obushinganyanya galange omurhima gwawe.
Obushinganyanya bwawe bwanaba “nka mivumba y’omu nyanja” (Olole ecifungo ca 16-17)
16-17. Gurhi olwandiko lwa Izaya 48:18 lurhuyemezize n’obwalagale oku rhwanagendekera rhwalama kushimbana n’amakanuni ga Yehova ensiku zoshi?
16 Ka hali amango oyoboha oku nkaba orhahashe okugendekera walama kushimbana n’amakanuni ga Yehova g’obushinganyanya lusiku oku lundi, mwaka oku gundi? Rhuganirire olwiganyo Yehova akolesize, luli omu Izaya 48:18. (Osome.) Yehova alaganyize oku obushinganyanya bwirhu bwanaba “nka mivumba y’omu nyanja.” Orhanye oyimanzire aha burhambi bw’enyanja nnenene, oli walaba gurhi emivumba y’omu nyanja eri yaviringana burhahusa, muguma oku gundi. Mw’ako kanga k’omurhûla, ka wanayoboha oku hali olusiku eyo mivumba erhakaciba omu nyanja? Nanga! Omanyire oku eyo mivumba enacikwêbe kw’eyo plaje kurhenga mira bwenene, n’oku yagendekera yajira ntyo.
17 Gurhi obushinganyanya bwawe bwakabamwo nka mivumba y’omu nyanja? Erhi wakaba okola warhôla omuhigo, orhang’ikarhanya ebi Yehova alonzize ojire. Na buzinda obijire. Ciru akaba omuhigo warhôla guli muzibu bwenene, Sho w’obuzigire agendekera abaho ly’akuha emisi n’okukurhabala ly’ogendekera walama kushimbana n’amakanuni gage g’obushinganyanya ngasi lusiku.—Iz. 40:29-31.
18. Bulya gurhi rhushinganine rhuyake okukatwira abandi olubanja kushimbana n’amakanuni girhu rhwene?
18 Akantu ka 3: Oleke Yehova akatwira abandi olubanja. Amango rhuli rhwajira okwirhu koshi lyo rhulama kushimbana n’amakanuni ga Yehova g’obushinganyanya, rhukwanine rhuyake okukatwira abandi olubanja erhi kukacibona nka rhwe bashinganyanya erhi binja kulusha abandi. Ahali h’okugayaguza abandi n’okubona nka rhwe rhugwerhe ehaki y’okubatwira olubanja kushimbana n’amakanuni girhu rhwene, rhunakengere oku Yehova ye ‘mutwi w’emmanja w’igulu lyoshi.’ (Murh. 18:25) Yehova arharhuhâga omukolo gw’okutwira abandi olubanja. Co cirhumire Yezu arhurhegesire ntya: “Murhakazag’itwa oluli omu mwa bene, irhondo bankatwa oluli omu mwinyu.”—Mt. 7:1.b
19. Gurhi obwirhohye bwarhabiremwo Yozefu ly’ayerekana oku al’ilangalire obuhashe bwa Yehova bw’okutwa emanja?
19 Rhuganirire olwiganyo lw’omulume mushinganyanya Yozefu. Arhatwiraga abandi olubanja, ciru n’abamujiriraga kubi. Bakulu bage bamushambulira, bamuguza ly’aj’iba muja, banayemeza ishe oku anafîre. Enyuma za myaka milebe, Yozefu acib’ibuganana n’abantu b’omulala gwage. Bulya Yozefu alikola ali murhegesi w’obuhashe, akatwirire bakulu bage olubanja n’obukali n’okulonza okucihôla. Bakulu ba Yozefu bayoboha mpu nkaba Yozefu ko anajira ntyo, ciru akaba bal’iciyunjuzize okunali enyanya z’ebi bajiraga. Cikone Yozefu abarhuliriza omu kubabwira ntya: “Murhayobohaga, ka niono nankacihira ahâli ha Nyamuzinda?” (Murh. 37:18-20, 27, 28, 31-35; 50:15-21) Obwirhohye bwarhabala Yozefu alekere Yehova ogo mukolo gw’okutwa olubanja.
20-21. Gurhi rhwakayakamwo okucibona bashinganyanya?
20 Aka Yozefu, rhunalekere Yehova omukolo gw’okutwa emanja. Kwa lwiganyo, rhurharhanya mpu rhumanyire ebyashumyagya bene wirhu na bali birhu bajire kantu kalebe. Rhurhagwerhi obuhashe bw’okusoma emirhima; “Nyakasane [Yehova, NWT] yehe ye hombaganya emirhima.” (Mig. 16:2) Aba azigire abantu ba ngasi lubero, barhenzire omu ngasi bûko na ngasi nkomêdu. Kandi Yehova arhuhûnyire oku ‘rhuyigule omurhima gwirhu gwoshi gwoshi.’ (2 Kr. 6:13) Rhunalonze okuzigira bene wirhu na bali birhu boshi, cikone rhurhalonza okubatwira olubanja.
21 Kandi, oko kuli kuderha oku rhurhashinganini rhukatwira abantu barhali Bahamirizi olubanja. (1 Tm. 2:3, 4) Ka wanatwira muntu mulebe w’omu mulala gwawe orhali Muhamirizi wa Yehova olubanja omu kuderha ntya: “Nta lusiku oyo anayemere okuli”? Nanga, oko kwanaba kucihira embere n’okucibona mushinganyanya. Yehova acigendekire aha “abantu boshi ba ngasi hoshi” obulyo bw’okuciyunjuza. (Ebj. 17:30) Ensiku zoshi okakengera oku okucibona mushinganyanya kuli kubula obushinganyanya.
22. Bulya gurhi rhushinganine rhuhige okuzigira obushinganyanya?
22 Rhulekage okuzigira kwirhu amakanuni ga Yehova g’obushinganyanya kurhulerhere omwishingo n’okurhurhabala rhube lwiganyo lwinja oku bandi lyo barhuzigira n’okuzigira Nnâmahanga wirhu bwenene. Lekagi rhugendekere okuba bantu “bashalisire banagwerhwe n’enyorha y’obushinganyanya.” (Mt. 5:6, NWT) Oyemere n’obwalagale oku Yehova anabone obushiru bwawe n’oku ensiku zoshi anashagalukire amajambere oli wajira. Oku abantu bagendekera bwenene okubula obushinganyanya mw’er’igulu, orhulirire! Ensiku zoshi, okakengera oku “Nyamuzinda asîma abashinganyanya.”—Enna. 146:8, Mashi Bible.
LWIMBO 139 Wazia Uko mu Dunia Mupya
a Kuli kuzibu okubona abantu bashinganyanya mw’er’igulu ligalugalu. Ciru akaba ntyo, emiliyoni y’abantu ene eri yashimba enjira y’obushinganyaya. Buzira karhinda, oli muguma mulibo. Oli washimba eyo njira bulya oba ozigire Yehova, na Yehova aba azigire obushinganyanya. Gurhi rhwakajira lyo rhuzigira bwenene obo borhere bwinja? Eci cigabi caganirira obushinganyanya byo bici na gurhi rhuyunguka omu kujira ebijiro by’obushinganyanya. Kandi rhwaganirira ebi rhwakajira lyo rhuzigira bwenene obo borhere.
b Hali amango abagula b’ecigamba baba bahûnyirwe batwe emanja ziyerekire ecaha cizibu n’okuciyunjuza. (1 Kr. 5:11; 6:5; Yk. 5:14, 15) Cikone, obwirhohye bunabarhabale bakengere oku barhagwerhi obuhashe bw’okusoma emirhima n’oku bali batwa emanja okw’izino lya Yehova. (Oshushanye na 2 Enganîro 19:6.) Banakolese bwinja-bwinja amakanuni ga Nnâmahanga g’obushinganyanya gaba ga lugero na ga bwonjo.