IBÎKIRO LY'OKU ENTERNETE Watchtower
Watchtower
IBÎKIRO LY'OKU ENTERNETI
Mashi
  • BIBLIYA
  • BICAPO
  • NTIMANANO
  • w23 Mwezi gwa 7 buk. 26-30
  • Okusimisibwa n’Abandi Kunalerhe Emigisho Egendekera omu Kalamo Koshi

Nta video eri mw’ehi higabi.

Habire ehya mazibu ene oba oli walonza.

  • Okusimisibwa n’Abandi Kunalerhe Emigisho Egendekera omu Kalamo Koshi
  • Ilabiro ly’Akalalizi Liyalagaza Obwami bwa Yehova (Cigabi c’Okuciyigiriza)—2023
  • Birhwe bisungunu
  • BENE WIRHU NA BALI BIRHU BANTABIRE NJIRE BINJI OMU MUKOLO GWA YEHOVA
  • NAPATA OMUKAZI MWINJA BWENENE NANABA PAINIYA
  • RHWASHANJA OLULIMI LWIRHU N’ENTANYA ZIRHU
  • EMIGISHO Y’OKUKOLERA NGASI AHALI OBULAGIRIRE BW’OBURHABALE
  • OKUSIMISIBWA N’ABANDI KUNALERHE EMIGISHO EGENDEKERA NSIKU NYINJI
Ilabiro ly’Akalalizi Liyalagaza Obwami bwa Yehova (Cigabi c’Okuciyigiriza)—2023
w23 Mwezi gwa 7 buk. 26-30
Russell Reid.

ENGANÎRO Z’AKALAMO K’ABANTU

Okusimisibwa n’Abandi Kunalerhe Emigisho Egendekera omu Kalamo Koshi

BYAGANIRAGWA NA RUSSELL REID

Rhwene Nyâma na mwali wirhu Pat, omu mwaka gwa 1948

“AKANISA k’Abaanglikani karhayigiriza okuli. Ogendekere walonza okuli.” Enyuma za mugaka wali Muanglikani okuderha ezo nderho, Nyâma arhondera okulonza idîni ly’okuli. Cikone arhakag’ilonza okuganira n’Abahamirizi ba Yehova anakag’imbwira ncifulike erhi bakayishire aha mwirhu omu vile y’e Toronto, omu Canada. Ciru akaba ntyo, erhi mulumuna wa Nyâma arhondera okuyiga haguma n’Abahamirizi ba Yehova omu mwaka gwa 1950, Nyâma akacilunga haguma naye. Bakayigira aha mwa munyâma na buzinda babatizibwa.

Larha ali mugula omu Église Unie du Canada y’omu eneo yirhu, co cirhumire ngasi mugobe akag’intuma nie na mwali wirhu omu masali g’abana ga Lw’Iyinga (Ecodim) n’enyuma z’aho rhwakag’imurhimana omu masali g’ensa 5:00. Enyuma z’emidi, rhwakag’igenda na Nyâma ebwa Nyumpa y’Entimanano. Kwali kulembu kuli rhwe okubona olubero egarhi k’ago madîni abirhi.

Russell amango aciri musole w’omushuko ayimanzire aha burhambi bw’omutuga haguma n’omulala gwa Hutcheson.

Haguma n’omulala gwa Hutcheson omu mwaka gwa 1958 oku Ntimanano Nkulu y’Omw’Igulu Lyoshi yal’idesire, La volonté divine

Nyâma akag’iganirira abîra bage ba kurhenga mîra, Bob Hutcheson na mukage Marion, obwemere bwage buhyahya; nabo bayemera okuli. Omu mwaka gwa 1958, Hutcheson na mukage bampêka haguma n’abarhabana babo basharhu oku Ntimanano y’Omw’Igulu Lyoshi ya nsiku munani yajiragwa omu New York City yal’idesire, La volonté divine. Erhi nkengera ebyagezire, nampugûkwe oku kurhali kulembu kuli bo okumpêka kw’eyo ntimanano, cikone eyo ntimanano yali nguma y’omu bintu by’obulagirire bwenene byajirikine omu kalamo kani.

BENE WIRHU NA BALI BIRHU BANTABIRE NJIRE BINJI OMU MUKOLO GWA YEHOVA

Omu myaka yani y’omushuko, rhwakag’ilama omu ferme na mw’eyo ferme nakag’ishagalukira okushibirira ensimba. Nakag’irhanya bwenene lugenda okuba veterineri. Nyâma abwira mugula muguma w’ecigamba lugenda oko. Omu njira y’olukogo, oyo mugula ankengeza oku rhuli rhwalama omu “nsiku nzinda” andosa gurhi okusoma e université myaka minji kwakasherezamwo obwîra bwani haguma na Yehova. (2 Tm. 3:1) Oko kwarhuma nahiga okurhasoma e université.

Cikone nagendekera nacidosa ebi najira enyuma z’okuyusa amasomo g’enyanya. Ciru akaba nakag’ija omu mukolo gw’amahubiri oku buzinda bwa ngasi mugobe, ntakag’ishagalukira amahubiri ntanakag’irhanya oku nanaba painiya. Ago mango, Larha na muyomba barhali Bahamirizi ba Yehova bakag’impa omurhima nkole akasanzi koshi oku kompanyi nnene y’e asiranse omu Toronto. Muyomba al’igwerhe ecikono cinene mw’eyo kompanyi, na ntyo nayemera ogo mukolo.

Omu Toronto, okukola kanji-kanji enyuma z’ensa z’akazi n’okucilunga haguma n’abantu barhali Bahamirizi kwarhuma ntacikajira emikolo y’ekiroho ngasi mango. Oku murhondero, nakag’ilama haguma na shakulwe orhali Muhamirizi wa Yehova, cikone erhi afâ, nal’ishinganine nnonze ahandi hantu h’okulama.

Hutcheson na mukage bampêkaga oku ntimanano nkulu omu mwaka gwa 1958, bali nka babusi bani. Bandalika ndame aha mwabo banantabala okukula omu hali y’ekiroho. Omu mwaka gwa 1960, nabatizibwa haguma na mugala wabo John. John arhondera omukolo gw’obupainiya, n’oko kwanshumya nakahubiri bwenene. Bene wirhu omu cigamba babona amajambere gani g’ekiroho, na buzinda bampa omukolo gw’okuyimangira entimanano yakag’ihamagalwa Shule ya Huduma ya Kiteokrasi.a

NAPATA OMUKAZI MWINJA BWENENE NANABA PAINIYA

Russell na Randi olusiku lw’obuhya bwabo.

Olusiku lw’obuhya bwirhu, mwaka gwa 1966

Omu mwaka gwa 1966, najira obuhya na Randi Berge, painiya w’obushiru wal’ilonzize okukolera ahali obulagirire bunji. Mwangalizi wirhu w’omuzunguko asimisibwa na nirhu anarhuha omurhima rhurhabale ecigamba cali omu Orillia, e Ontario. Rhwashana ebirugu birhu rhwanahamira eyo munda.

Erhi rhuhika e Orillia, ho n’aho nacilunga haguma na Randi omu mukolo gw’obupainiya bw’akasanzi koshi. Nali erhi nashagalukire obushiru bwage! Erhi ncihâna n’omurhima goshi omu mukolo gw’obupainiya, nacibonera omwishingo gurhenga omu kukolesa Ebibliya n’omu kubona abantu bali bahugûkwa okuli. Gwali mugisho bwenene okurhabala mulume muguma na mukage, bantu binja bwenene b’omu Orillia, bajire empindulo omu kalamo kabo n’okuba bakozi ba Yehova.

RHWASHANJA OLULIMI LWIRHU N’ENTANYA ZIRHU

Erhi rhulambagirira e Toronto, narhimanana na Arnold MacNamara, muguma w’omu bene wirhu bakag’ilongoza oku Beteli. Andosa erhi rhwanalonza okuba bapainiya ba pekee. Ho n’aho nashuza erhi: “Neci! Mwanarhurhuma ngasi hoshi cikone murharhurhumaga e Québec!” Nali erhi nashumibwe n’entanya mbi zali omu eneo y’e Canada baderhamwo Ecingereza oku eprovense y’e Québec baderhamwo Ecifaransa ebamw’akavulindi kanji. Mw’ago mango, cigusho ciguma c’epolitike c’omu Québec cakag’ilonza e provense y’e Québec eciberule oku cihugo c’e Canada.

Arnold ashuza ntya: “E Québec yone etawi eri yarhuma bapainiya ba pekee gano mango.” Ho n’aho nayemera okuja yo. Nal’iyosire manyire oku Randi aba ashagalukire okukolera yo. Buzinda, nahugûkwa oku ogo gwali muguma gw’omu mihigo minja bwenene rhwarhôzire omu kalamo kirhu!

Enyuma z’okuyiga Ecifaransa omu migobe irhanu, nie na Randi n’owundi mwene wirhu na mukage rhwaja e Rimouski, hofi bilometre 540 omu eneo y’emwené y’ebushoshokero bw’izuba (Nord-Est) y’e Montréal. Nacigwerhe binji bya kuyiga, n’oko kwabonekana n’obwalagale bwenene oku ntimanano nguma erhi nsoma matangazo malebe. Naderha oku, oku ntimanano yirhu nkulu ekulikire, rhwaba na bantu banji barhumirwe barhenga “itoni” ahali h’okuderha oku barhenga e “Autriche.”

“Maison Blanche” omu Rimouski

Bali birhu bani b’obushiru baciri balamba haguma n’omulala gwa Huberdeau na bali bage babirhi bacilunga haguma na nirhu oku rhwali bani e Rimouski. Mwene wirhu Huberdeau na mukage bapanga enyumpa nnene yal’igwerhe byumpa nda na rhweshi oku rhwali bapainiya rhwakalamamwo rhwanakarhabala okuyilipa; rhwakag’iyihamagala Maison Blanche bulya ecigabi cayo c’embere cali ceru n’emitungo yayo yali myeru. Kanji-kanji rhwakag’ilama mw’eyo nyumpa bantu 12 kuhika oku 14. Bulya rhwali bapainiya ba pekee, nie na Randi rhwakag’ija omu mahubiri ngasi sezi, enyuma z’emidi, na bijingo, co cirhumire rhwakag’ishagaluka bwenene okubona ngasi mango rhwagwerhe omuntu w’okurhulusa, ciru na bijingo omu mango g’emboho bwenene.

Rhwayegera bwenene abo bapainiya bishwekerezi banahikira aha baba nka mulala gwirhu. Hali amango rhweshi rhwakag’itamala kuzunguluka omuliro hali n’olusiku rhwakag’ideka ebiryo biri nka sambusa bihamagalwa “pierogi,” olo lusiku rhweshi rhwakag’ideka haguma n’okuhiramw’ebintu biri lubero. Mwene wirhu muguma ali muzihi w’emiziki, co cirhumire Lwa Kalindarhu budufu kanji-kanji rhwakag’iyimba n’okusama.

E eneo y’omu Rimouski yakag’iyana amalehe minja! Omu myaka irhanu, rhwabire n’omwishingo munji omu kubona banafunzi banji b’Ebibliya bali bajira amajambere n’okuhikira okubatizibwa. Ecigamba cayushûka canahikira aha caba na bahubiri 35.

Omu Québec, rhwakomerezibwe bwinja nka baeneza-Injili. Rhwabwine gurhi Yehova arhurhabire omu mukolo gw’amahubiri n’omu kurhuhikirigiza amalagirire girhu g’omubiri. Kandi, rhwaciyigirizize okuzigira abantu baderha Ecifaransa, olulimi lwabo n’enkomedu zabo; n’oko kwarhuma rhwahikira aha rhwazigira ezindi nkomedu.​—2 Kr. 6:13.

Buzira kulaliza, etawi yarhuhûna rhuhamire omu vile y’e Tracadie, eneo yali oku burhambi bw’enyanja olunda lw’ebushoshokero bw’izuba bw’e New Brunswick. Oko kwalerha amazibu bulya lyo rhwaciyusagya okusinyé e kontra y’okulipira e apartema nanali namasinyé e kontra haguma n’abimangizi ba masomo maguma y’okuyigiriza kasanzi kalebe omw’iposo. Kandi ago mango, go banafunzi birhu baguma na baguma b’Ebibliya babagamwo bahubiri rhwanakag’iyubaka Enyumpa yirhu y’Entimanano.

Oku buzinda boshi bw’ogo mugobe, rhwasalira lugenda okuhama rhwanalambagirira e Tracadie, yali lubero n’e Rimouski. Cikone rhwahiga oku rhwaja eyo munda bulya Yehova alonzize rhuje yo. Rhwahira Yehova omw’irhangulo rhwanabona gurhi arhukûlire ebyo bihanzo byoshi. (Mal. 3:10) Nk’oku byanali ensiku zoshi, ehali nyinja y’ekiroho ya Randi, iroho lyage ly’okucihâna, n’okuba wa kushesa byalembuhya amazibu g’okuhama.

Mugula muguma yene wali omu cigamba cirhu cihyahya, akag’ihamagalwa Robert Ross. Ye na mukage Linda bali bapainiya eyo munda, banahiga okubêra yo enyuma z’okuburha omwana wabo murhanzi. Ciru akaba bakag’ishibirira oyo mwana-rhabana wabo murho, barhuha omurhima bwenene bulya bali ba kuyegereza abantu banal’igwerhe obushiru omu mukolo gw’amahubiri.

EMIGISHO Y’OKUKOLERA NGASI AHALI OBULAGIRIRE BW’OBURHABALE

Russell na Randi bayimanzire aha burhambi bw’omutuga olusiku lw’emboho bwenene.

Amango g’emboho omu muzunguko gwirhu murhanzi

Enyuma z’okujira omukolo gw’obupainiya myaka ibirhi omu Tracadie, akandi kantu k’okushagalusa rhurhal’irhanyizeko karhuhikira: rhwalalikwa rhujire omukolo gw’omuzunguko. Rhwakola omu mizunguko y’Ecingereza myaka nda, buzinda rhwarhumwa omu muzunguko gw’Ecifaransa omu Québec. Mwangalizi wirhu w’e wilaya w’omu Québec wakag’ihamagalwa Léonce Crépeault akag’imvuga omunkwa oku hotuba zani. Cikone buzinda, kanji-kanji akag’indosa ngasi mango ntya: “Gurhi wakajira lyo zirhabala bwenene?”b Oko kunshibirira ntyo kwantabala nacihangana okujira enyigirizo zani zikaganirira ebintu by’obwalagale zinabe nembu okuhugûkwa.

Mukolo muguma omu mikolo ncigendekera nakengera bwenene guli mukolo nahâbagwa oku Ntimanano Nkulu y’Omw’Igulu Lyoshi yal’idesire, “La foi victorieuse” yajiragwa omu Montréal omu mwaka gwa 1978. Nakola omu mukolo gwal’ilozire ebiryo. Rhwal’irhanyize okugabira ebiryo bantu 80 000, n’omupango muhyahya gw’okugabira abantu ebiryo gwajirwa. Ngasi kantu kali kahyahya: ebikolanwa, ebiryo rhwakarheganyize, n’enjira y’okubiyenda. Rhwal’igwerhe frigo nnenene hofi 20, cikone hali amango zirhakag’ikola bwinja. Embere z’okurhangira olusiku lurhanzi, ciru rhurhahashaga okuja omu stade lyo rhurheganya ngasi kantu kuhika midi y’obudufu bulya hali eprograme y’omucezo gwajirikanaga mw’eyo stade. Kandi rhwayigula amaresho embere z’omucera-cera lyo rhurheganya ebiryo by’esezi! Rhwarhama, cikone naciyigiriza binji kugerera abirhu bavolontere: omukolo gwabo muzibu, okukula omu hali y’ekiroho n’okuba ba kushesa. Rhwajira obwîra, n’obo bwîra bucigendekire kuhika ene. Gwali mwishingo munji okuba kw’eyo ntimanano nkulu y’obulagirire yajiragwa omu Québec, bulya Abahamirizi ba Yehova balibuzibwe bwenene mw’eyo provense omu myaka egarhi ka 1940 na 1950!

Nie na Randi rhuli rhwajira omukolo gw’okurheganya entimanano nkulu yajiragawa omu Montréal, mwaka gwa 1985

Naciyigirizize binji kugerera abirhu bangalizi oku ntimanano nkulu bwenene zajiragwa omu Montréal. Mwaka muguma, David Splane, oli wakolera ene omu Mbaraza Eri Yalongoza, ye wal’iyimangire entimanano nkulu. Oku yindi ntimanano nkulu yajiragwa enyuma z’aho erhi mpâbwa ogo mukolo, David antabala bwenene.

Omu mwaka gwa 2011, erhi rhuba rhwamayusa myaka 36 omu mukolo gw’omuzunguko, bampûna nkole nka mwalimu oku masomo g’abagula b’ecigamba. Nie na Randi rhwagwishire oku ncingo 75 ziri lubero omu myaka ibirhi, cikone oko kucihâna kwirhu kurhafâga busha. Oku buzinda bwa ngasi mugobe, abagula bakag’irhuvuga omunkwa bwenene bulya bakag’ibona kunganaci Embaraza Eri Yalongoza eri yashibirira ehali y’ekiroho y’abagula.

Buzinda, nayigiriza oku Masomo g’Abaeneza-Injili b’Obwami. Kanji-kanji abanafunzi bakag’iciyumva bazidohirwe enyanya z’okuba na binji bya kujira: okutamala hofi nsa nda ngasi lusiku, okujira edevware nsa isharhu ngasi bijingo n’okujira mikolo ini erhi irhanu ngasi mugobe. Nie n’owundi mwalimu rhwabahugûlira oku barhakahasha okujira ebyo byoshi buzira burhabale bwa Yehova. Ncigendekire nakengera gurhi abanafunzi bakag’isomerwa bwenene omu kubona oku, kugerera okulangalira Yehova, bakag’ihasha okuhikiriza binji bwenene kulusha oku bal’irhanyize.

OKUSIMISIBWA N’ABANDI KUNALERHE EMIGISHO EGENDEKERA NSIKU NYINJI

Okusimisibwa Nyâma akag’isimisibwa n’abandi kwarhabire abanafunzi bage b’Ebibliya bajire amajambere kwarhabire ciru na Larha ashanje entanya zage lugenda okuli. Nsiku isharhu enyuma z’okufâ kwa Nyâma, Larha arhusomeza erhi ayisha oku hotuba y’abantu boshi omu Nyumpa y’Entimanano, anagendekera aja oku ntimanano omu myaka 26 yakulikiraga. Ciru akaba Larha arhahikiraga aha abatizibwa, abagula bambwira oku ensiku zoshi ye wakag’iba murhanzi okuhika oku ntimanano ngasi mugobe.

Kandi Nyâma ayeresire abana bage olwiganyo lwinja bwenene. Bali birhu boshi oku banali basharhu bali bakolera Yehova n’obwishwekerezi. Bali birhu babirhi bali bakolera oku biro by’etawi: muguma omu Portugal n’owundi omu Haïti.

Nie na Randi ene rhuli bapainiya ba pekee omu Hamilton, e Ontario. Amango rhwali omu mukolo gw’omuzunguko, rhwakag’ishagalukira okulusa abandi amango baj’igalukira abantu n’oku mafunzo gabo g’Ebibliya. Lero ene rhuli rhwashagalukira okubona abanafunzi birhu rhwenene bali bajira amajambere g’ekiroho. Na bulya rhuli rhwajira obwîra haguma na bene wirhu na bali birhu b’omu cigamba cirhu cihyahya, rhuli rhwaciyumva rhuhâbirwe omurhima omu kubona gurhi Yehova ali abarhabala omu kasanzi kinja n’omu kasanzi kabi.

Russell na Randi.

Erhi rhukengera ebyagezire, rhunavuge omunkwa bwenene okubona bantu banji bwenene basimisibwe na nirhu. Enyanya z’oko, rhwacihanganyire okuyeresa abandi “obushiru” bwirhu, omu kubaha omurhima bakolere Yehova omu njira nyinja bwenene bakanahasha. (2 Kr. 7:6, 7) Kwa lwiganyo, omu mulala muguma, omukazi, omugala, n’omwali boshi bali omu mukolo gw’akasanzi koshi. Nadosa iba erhi arhasag’irhanya lugenda okuba painiya. Anshuza oku ali ashibirira bapainiya basharhu. Namudosa erhi, “Ka wanabashibirira bwinja kulusha Yehova?” Namuha omurhima acihangane ashagalukire ebi bakag’ishagalukira. Myezi ndarhu enyuma z’aho naye aba painiya.

Nie na Randi rhwagendekera ‘rhwaganîrira abana ba buno’ lugenda “ebisomerine” bya Yehova rhunalangalire oku bashagalukira omukolo gwage bwenene nk’oku rhwagushagalukire.​—Enna. 71:17, 18.

a Ene, oyo mwimangizi akola ahamagalwa mwimangizi w’entimanano Utumishi na Maisha ya Mukristu.

b Olole enganiro z’akalamo ka Léonce Crépeault ziri omw’Ilabiro ly’Akalalizi ly’Omwezi gwa 2, 2020, buk. 26-30 (omu Cishwahiri c’e Congo).

    Ebicapo by’Amashi (2000-2025)
    Orhenge
    Ocimanyise
    • Mashi
    • Rhumira abandi
    • Ebisimirwe
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Amarhegeko gw’okukolesa eyi site
    • Amarhegeko gw’okubîka ihwê
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ocimanyise
    Rhumira abandi