ඔබ දැන සිටියාද?

බයිබල් වාර්තා සත්‍යයි කියලා ඔප්පු වෙලා තියෙනවාද?

අඩුම තරමින් බයිබලයේ හෙබ්‍රෙව් ලියවිල්ලේ සඳහන් පුද්ගලයන් “50දෙනෙක්වත්” ඇත්තටම හිටියා කියලා පුරාවිද්‍යාඥයන් හොයාගෙන තියෙන දේවලින් සනාථ වෙනවා කියලා සඟරාවක තියෙනවා. (Biblical Archaeology Review) ඒ අය අතරින් 14දෙනෙක් යුදයේ සහ ඊශ්‍රායෙලයේ හිටිය රජවරුන්. ප්‍රසිද්ධියක් ඉසිලුව දාවිත් හා හෙසකියා රජවරුත් එතරම් ප්‍රසිද්ධ නැති මෙනහෙම් සහ පේකා කියන රජවරුත් ඊට ඇතුළත්. පාරාවෝවරු 5දෙනෙක් වගේම ඇසිරියාවේ, බැබිලෝනියේ, මෝවබ්වල, පර්සියාවේ සහ සිරියාවේ රජවරුන් 19දෙනෙකුත් ඒ අතර හිටියා. ඒත් බයිබලයේ සහ පුරාවිද්‍යාවෙන් හොයාගත්ත වාර්තාවල තියෙන්නේ රජවරුන් ගැන විතරක්ම නෙමෙයි. උත්තම පූජකයන්, ලියන්නන් සහ වෙනත් නිලධාරීන් ගැනත් සඳහන් වෙනවා.

ඒ හැම කෙනෙක් ගැනම පැහැදිලි තොරතුරක් දෙන්න පුළුවන් සාක්ෂි තියෙනවා කියන එකට “විද්වතුන් හුඟදෙනෙක් එකඟ වෙනවා” කියලත් ඒ සඟරාවේ කියනවා. ඒ වගේම ඉතිහාසයේ හිටිය හුඟදෙනෙක් ගැන ක්‍රිස්තියානි ග්‍රීක් ලියවිලිවලත් සඳහන් වෙනවා. හෙරොද්, පොන්තියුස් පිලාත්, ටයිබීරියස්, කායෆස් සහ සර්ජියස් පාවුලස් වගේ කීපදෙනෙක් ගැනත් පුරාවිද්‍යාවෙන් සාක්ෂි හොයාගෙන තියෙනවා.

ඊශ්‍රායෙල් දේශයේ සිංහයන් වඳ වෙලා ගියේ කොයි කාලෙද?

ඊශ්‍රායෙල් දේශයේ අද සිංහයන් නැතත් බයිබල් ලේඛකයන් සිංහයන් ගැන 150 වතාවක් විතර බයිබලයේ කියලා තියෙනවා. ඒත් හුඟක් වෙලාවට සඳහන් වෙන්නේ සංකේත අර්ථයකින්. හැබැයි සැම්සන්, දාවිත් සහ බෙනායා ඇත්තටම සිංහයන්ව මැරුවා කියලා සඳහන් වෙනවා. (විනිශ්චයකරුවෝ 14:5, 6; 1 සාමුවෙල් 17:34, 35; 2 සාමුවෙල් 23:20) ඒ වගේම, සිංහයනුත් මිනිසුන්ව මැරුවා කියලා සඳහන් වෙනවා.—1 රාජාවලිය 13:24; 2 රාජාවලිය 17:25.

අතීතයේ ආසියාතික සිංහයා (Panthera leo persica) සුළු ආසියාවේ සහ ග්‍රීසියේ ඉඳලා පලස්තීනය, සිරියාව, මෙසපොතේමියාව සහ වයඹදිග ඉන්දියාව දක්වා පැතිර ගිය ප්‍රදේශයක ඉඳලා තියෙනවා. පුරාණ ඊශ්‍රායෙලයේ හා අවට දේශවල හිටිය අය සිංහයාට බය වුණා විතරක් නෙමෙයි ඌව ගෞරවයෙනුත් සැලකුවා. පුරාණ බැබිලෝනියේ ප්‍රධාන මාර්ගය දෙපැත්තේ ඔප දැමූ ගඩොලින් තැනුව තාප්පවල කැපීපෙනෙන විදිහට සිංහ රූප දක්වලා තිබුණා.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ 12වෙනි සියවස අගභාගයේ කුරුස යුද්ධවලට හවුල් වුණ සෙබළුන් පලස්තීනයේ හිටිය සිංහයන්ව දඩයම් කළා. ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1300න් ටික කාලෙකට පස්සේ ඒ ප්‍රදේශයේ සිංහයන්ව දකින්න ලැබිලා නැති තරම්. ඒ වුණත් 19වෙනි සියවස දක්වා මෙසපොතේමියාවේ සහ සිරියාවෙත් 20වෙනි සියවසේ මුල් භාගයේදී ඉරානයේ සහ ඉරාකයෙත් සිංහයන් ඉඳලා තියෙනවා.