සාවුල් ස්වාමීන් සඳහා තෝරාගන්නා ලද භාජනයක්
තාර්සස්හි සාවුල් ක්‍රිස්තුස්ගේ අනුගාමිකයන්ගේ මිනීමරු එදිරිවාදියෙක්. නමුත් ස්වාමීන් ඔහු සඳහා වෙනස් අනාගතයක් අරමුණු කර තිබුණා. තමා දැඩි ලෙස විරුද්ධ වූ දෙය වෙනුවෙන්ම සාවුල්ට කැපීපෙනෙන නියෝජිතයෙක් බවට පත් වෙන්න සිදු වුණා. යේසු මෙසේ පැවසුවා: “[සාවුල්] මාගේ නාමය අන්‍යජාතීන්ද රජුන්ද ඉශ්‍රායෙල් පුත්‍රයන්ද ඉදිරියට ගෙනයන්ට මා විසින් තෝරාගන්නාලද භාජනයක්ය.”—ක්‍රියා 9:15.
සාවුල්ට කරුණාව පෙන්වා, ඔහු ස්වාමි වූ යේසුස් ක්‍රිස්තුස්ගේ “තෝරාගන්නාලද භාජනයක්” බවට පත් වූ විට, “නින්දාකරන්නෙක්” වශයෙන් වූ සාවුල්ගේ ජීවිතය සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් වුණා. (1 තිමෝති 1:12, 13) ස්තේපන්ට ගල් ගැසීමටත්, යේසුගේ ගෝලයන්ට වෙනත් ප්‍රහාර එල්ල කිරීමටත් හවුල් වීම සඳහා පෙලඹුණු සාවුල්ගේ උද්‍යෝගය, ඔහු ක්‍රිස්තියානි ප්‍රේරිත පාවුල් බවට පත් වූ විට සම්පූර්ණයෙන් වෙනස් පරමාර්ථයන් ඇති දිශාවකට යොමු වුණා. යේසු සාවුල් තුළ ඇති සිත්ගන්නා ගතිලක්ෂණ පැහැදිලිවම දැක්කා. මොන ගතිලක්ෂණද? සාවුල් කවරෙකු වුණාද? ඔහුගේ පසුබිම ඔහුව සැබෑ නමස්කාරය වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා යෝග්‍ය කෙනෙක් කළේ කෙසේද? ඔහුගේ අද්දැකීමෙන් අපිට යම් දෙයක් ඉගෙනගත හැකිද?
සාවුල්ගේ පවුල් පසුබිම
පොදු යුගයේ පෙන්තකොස්ත 33න් වැඩි කලක් යෑමට පෙර ස්තේපන්ව ඝාතනය කළ කාලයේදී, සාවුල් ‘යෞවනයෙකුව’ සිටියා. පොදු යුගයේ 60-61 පමණ කාලයේදී පිලෙමොන්ට ලියද්දී, ඔහු “මහලුව” සිටියා. (ක්‍රියා 7:58; පිලෙමොන් 9) වයස් මට්ටම් සම්බන්ධයෙන් කළ පැරණි තක්සේරුවකට අනුව, “යෞවන” කීමෙන් අදහස් කළේ 24ත් 40ත් අතර වයස් මට්ටමක් විය හැකි අතර, “මහලු” මනුෂ්‍යයෙක් වයස 50 සිට 56 දක්වා කෙනෙක් වන්න ඇතැයි කියා ප්‍රවීණයන් අදහස් දක්වනවා. එමනිසා සාවුල් සමහරවිට උපදින්න ඇත්තේ යේසුගේ උපතෙන් වසර කිහිපයකට පසුවයි.
යුදෙව්වන් එවිට ලෝකයේ බොහෝ පළාත්වල ජීවත් වුණා. වෙනත් ජාතීන් විසින් යටත් කිරීම, වහල්භාවය, පිටුවහල් කිරීම, වෙළඳාම හා ස්වේච්ඡාවෙන්ම වෙන රටකට යෑම වැනි දේවල්, ඔවුන්ට යුදයෙන් විසිර යෑම සඳහා හේතු වුණා. ඔහුගේ පවුලේ අය විසිර ගිය යුදෙව්වන් වුවත්, “අටවෙනිදා චර්මඡේදිතවූයෙමි, ඉශ්‍රායෙල් වංශයේ, බෙන්යමින්ගේ ගෝත්‍රයේ කෙනෙක්මි, හෙබ්‍රෙව්වරුන්ගෙන් හෙබ්‍රෙව්වෙක්මි; ව්‍යවස්ථාව ගැන නම්, ඵරිසියෙක්මි” කියා පවසමින්, නීතියට ඇති ඔවුන්ගේ පක්ෂපාතකම ගැන සාවුල් අවධාරණය කළා. ඔහුගේ ගෝත්‍රයේ ප්‍රමුඛ පෙළේ සාමාජිකයෙක් වූ ඉශ්‍රායෙලයේ මුල් රජට තිබුණු හෙබ්‍රෙව් නමමයි සාවුල්ටත් තිබුණේ. උත්පත්තියේ පටන් රෝම ජාතිකයෙකු වූ තාර්සස්හි සාවුල්ටත් පාවුලස් යනුවෙන් ලතින් නමක් තිබුණා.—පිලිප්පි 3:5; ක්‍රියා 13:21; 22:25-29.
සාවුල් රෝම ජාතිකයෙක් හැටියට ඉපදුණා කීමෙන් ඔහුගේ මුතුන්මිත්තෙක් එහි පුරවැසිභාවයේ වරප්‍රසාදය ලබාගෙන තිබුණ බව අදහස් වෙනවා. කෙසේද? එසේ විය හැකි ක්‍රම කීපයක් තිබෙනවා. උරුමයෙන් පුරවැසිභාවය ලැබෙනවාට අමතරව, ඉටු කළ යම් විශේෂ දේවල් සඳහා, හුදු දේශපාලනික වාසියක් තකා එහෙමත් නැත්නම් රජයට යම් කැපීපෙනෙන සේවයක් කිරීම වෙනුවෙන් පුද්ගලයන්ට හෝ කණ්ඩායම්වලට එය දීමට හැකියාවක් තිබුණා. මිලයක් ගෙවා රෝම ජාතිකයෙක්ගෙන් තමාගේ නිදහස ලබාගත හැකි කෙනෙකුට හෝ රෝම පුරවැසියෙක් විසින්ම නිදහස් කර හරිනු ලබන කෙනෙකුට රෝම ජාතිකයෙක් බවට පත් විය හැකියි. රෝම හමුදාවෙන් නිදහස් වූ කලින් ත්‍රිවිධ හමුදාවේ වැඩ කළ කෙනෙකු සම්බන්ධයෙන්ද එසේමයි. රෝම ජනපදවල වෙසෙන ස්වදේශීය වැසියන්ට යම් කලක් යන විට පුරවැසියන් බවට පත් විය හැකිව තිබුණා. ඇතැම් කාලවලදී විශාල මුදලකට පුරවැසිභාවය මිල දී ගත් බවත් කියැවෙනවා. සාවුල්ගේ පවුලේ අයට පුරවැසිභාවය ලැබුණු ආකාරය අභිරහසක්ව පවතිනවා.
රෝම පළාතක් වූ කිලිකියේ (දැන් දකුණු තුර්කියේ තිබෙන) ප්‍රධාන නගරය මෙන්ම අගනුවර වන තාර්සස්වලින් සාවුල් පැමිණි බව අප දන්නවා. එම ප්‍රදේශයේ තරමක් විශාල යුදෙව් සමාජයක් ජීවත් වුණත්, එහි ජීවත් වෙද්දී සාවුල් අන්‍යජාතිකයන්ගේ සංස්කෘතියටත් නිරාවරණය වන්න ඇති. තාර්සස්, හෙලනිස්තික හෝ ග්‍රීක අධ්‍යාපන මධ්‍යස්ථානයක් වශයෙන් ප්‍රසිද්ධ වූ විශාල, සමෘද්ධිමත් නගරයක් වුණා. මුල් සියවසේදී එහි 3,00,000 සහ 5,00,000 අතර ජනගහනයක් සිටි බව සංඛ්‍යා ලේඛන මගින් පෙන්වනවා. එය සුළු ආසියාව, සිරියාව හා මෙසපොතේමියාව අතර වැටී ඇති ප්‍රධාන මහා මාර්ගයෙහි පිහිටි වෙළඳ මධ්‍යස්ථානයක් වුණා. තාර්සස්හි සමෘද්ධිය සඳහා එය, වාණිජ්‍යයට හා ප්‍රධාන වශයෙන් ධාන්‍ය, වයින් හා හණ රෙදි නිපදවූ වටාපිටාවේ පිහිටි සාරවත් මිටියාවතට ණයගැතියි. කූඩාරම් සෑදීමට යොදාගත් එළු-ලොම් රෙදි එහි දියුණු වූ රෙදි පිළි කර්මාන්තය මගින් නිපදවනු ලැබුවා.
සාවුල්ගේ අධ්‍යාපනය
සාවුල් නැත්නම් පාවුල්, කූඩාරම් සෑදීමෙන් අවංක ලෙස තම අවශ්‍යතා පිරිමසා ගත් අතර ඔහුගේ මිෂනාරි වැඩවලටද එය උපකාරයක් කරගත්තා. (ක්‍රියා 18:2, 3; 20:34) කූඩාරම් සෑදීමේ වැඩය ඔහුගේ උපන් නගරය වන තාර්සස්වලට ආවේණික වූ දෙයක්. සාවුල් තරුණ කාලේදී ඔහුගේ පියාගෙන් කූඩාරම් සෑදීමේ වැඩය ඉගෙනගත්තා විය හැකියි.
භාෂා පිළිබඳ සාවුල්ගේ දැනුම, විශේෂයෙන්ම රෝම අධිරාජ්‍යයේ පොදු භාෂාව වූ ග්‍රීක් පිළිබඳ ඔහුගේ හසළ දැනුම ඔහුගේ මිෂනාරි වැඩයට මිල කළ නොහැකි උපකාරයක්ද වුණා. (ක්‍රියා 21:37–22:2) ඔහුගේ ලියවිලි සම්බන්ධයෙන් විග්‍රහ කර බලන්නන්, ඔහුට විශිෂ්ට ග්‍රීක් දැනුමක් තිබෙන බව පවසනවා. ඔහුගේ වාග් මාලාව සම්භාව්‍ය හෝ සාහිත්‍යමය එකක් නොවන මුත්, ඔහු නිතර උපුටා දැක්වූ හෝ තම වචනවලින් ප්‍රකාශ කළ හෙබ්‍රෙව් ශුද්ධ ලියවිලිවල ග්‍රීක් පරිවර්තනය වන සෙප්ටූඅජින්ට්හි ශෛලිය පිළිබිඹු කළා. මේ සාක්ෂිය මත පදනම්ව, සාවුල් අඩුම තරමින් යුදෙව් පාසැලක හොඳ ප්‍රාථමික අධ්‍යාපනයක්වත් ග්‍රීක් බසින් ගන්න ඇති කියා විවිධ ප්‍රවීණයන් උපකල්පනය කරනවා. “පුරාතන යුගයේ වඩාත් හොඳ අධ්‍යාපනයක්, විශේෂයෙන් ග්‍රීක් අධ්‍යාපනයක් නොමිලේ ලැබුණේ නැහැ; අනිවාර්යයෙන්ම, ඒ සඳහා යම් ද්‍රව්‍යමය දීමනාවක් දෙන්න සිදු වෙන්න ඇති” කියා ප්‍රවීණ මාටින් හෙන්ජල් පවසනවා. මෙබැවින් සාවුල්ගේ අධ්‍යාපනයෙන් අඟවන්නේ ඔහු ප්‍රමුඛ පෙළේ පවුලක කෙනෙක් වූ බවයි.
පෙනෙනාකාරයට, සාවුල්ට වයස 13 වන විට, ඔහු නිවසෙන් කිලෝමීටර් 840ක් පමණ ඈතින් වූ යෙරුසලමේ පාසැලක අධ්‍යාපනය ලබාගෙන තිබෙනවා. ඵරිසිවරුන්ගේ සම්ප්‍රදායට අනුව සුප්‍රසිද්ධ මෙන්ම උසස් ලෙස සැලකූ ගමාලියෙල්ගේ පාදමූලයෙහි ඔහු අධ්‍යාපනය ලැබුවා. (ක්‍රියා 22:3; 23:6) අදදින විශ්වවිද්‍යාල අධ්‍යාපනයට සම කළ හැකි එම අධ්‍යයනයන්, යුදෙව් ධර්මයේ උසස් තනතුරක් ලබාගැනීමට ප්‍රස්තාව විවෘත කර තිබුණා.a
හැකියාවන්ගෙන් හොඳින් ප්‍රයෝජන ගනිමින්
හෙලනිස්තික හා රෝම නගරයක යුදෙව් පවුලකට ඉපදුණු සාවුල් සංස්කෘතීන් තුනකට අයත් වුණා. විවිධ ජාතීන් හා භාෂාවලින් යුත් පසුබිමක් නිසැකවම ඔහුට “සියල්ලන්ට සියල්ල” වීමට උපකාරවත් වුණා. (1 කොරින්ති 9:19-23) ඔහුගේ රෝමානු පුරවැසිභාවය නීතිමය වශයෙන් ඔහුගේ දේවසේවය ආරක්ෂා කිරීමටත්, රෝමානු අධිරාජ්‍යයේ උසස් අධිකාරිත්වය ඉදිරියට ශුභාරංචිය ගෙන යෑමටත් පසු කලෙක ඔහුට මං සලසා දුන්නා. (ක්‍රියා 16:37-40; 25:11, 12) ඇත්තෙන්ම, සාවුල්ගේ පසුබිම, අධ්‍යාපනය හා පෞද්ගලිකත්වය පිළිබඳව නැවත නැඟිටුණු යේසු දැනගෙන සිටි අතර ඔහු අනනියස්ට මෙසේ පැවසුවා: “යන්න, මක්නිසාද ඔහු මාගේ නාමය අන්‍යජාතීන්ද රජුන්ද ඉශ්‍රායෙල් පුත්‍රයන්ද ඉදිරියට ගෙනයන්ට මා විසින් තෝරාගන්නාලද භාජනයක්ය. ඔහු මාගේ නාමය නිසා කොපමණ දේ විඳින්ට ඕනෑද කියා ඔහුට දක්වන්නෙමි.” (ක්‍රියා 9:13-16) හරි දිශාවට යොමු කළ විට, සාවුල්ගේ ජ්වලිතය ඈත පළාත්වලට රාජ්‍ය පණිවිඩය පතළ කිරීමට උපකාරයක් වුණා.
විශේෂ වැඩක් සඳහා යේසු සාවුල්ව තෝරාගැනීම ක්‍රිස්තියානි ඉතිහාසයේ අද්විතීය සිද්ධියක් වුණා. එහෙත්, වත්මන්-දින සියලු ක්‍රිස්තියානීන්ට ශුභාරංචිය බලපෑමෙන් යුතුව පතළ කිරීමට යොදාගත හැකි පෞද්ගලික හැකියාවන් හා ගතිලක්ෂණ තිබෙනවා. තමාගෙන් යේසු අපේක්ෂා කරන්නේ කුමක්ද කියා සාවුල් තේරුම්ගත් විට, ඔහු පසුබැස්සේ නැහැ. රාජ්‍යයේ කටයුතු වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා ඔහුට හැකි සියල්ල ඔහු කළා. ඔබ සම්බන්ධයෙන් එය සත්‍යයක්ද?
[පාදසටහන]
a සාවුල් ගමාලියෙල්ගෙන් ලබාගත් අධ්‍යාපනයේ අඩංගු දේ හා ස්වභාවය සම්බන්ධයෙන්, 1996 ජූලි 15 මුරටැඹහි 26-9 පිටු බලන්න.
[30වන පිටුවේ කොටුව⁄පින්තූරය]
රෝමානු පුරවැසිභාවය ලියාපදිංචි කිරීම හා සහතික කිරීම
අගොස්තුස් විසින්, පො.යු. 4 හා 9දී පැනවූ ආඥා පනත් දෙකක් සමඟින් රෝමානු පුරවැසියන්ගේ අවජාතක නොවූ දරුවන් ලියාපදිංචි කිරීම පිහිටුවනු ලැබුවා. උපත සිදු වී දින 30ක් ඇතුළත ලියාපදිංචි කිරීම සිදු කළ යුතු වුණා. රෝම පාලනය යටතේ ඇති පළාත්වල පවුලකට, තම දරුවා අවජාතක නොවූ හා රෝමානු පුරවැසිභාවය ඇති දරුවෙක් බවට සඳහන් කරමින්, අදාළ ලියාපදිංචි කිරීමේ කාර්යාලයක නඩුකාරයෙක් ඉදිරියේදී ප්‍රකාශයක් කිරීමට සිදු වුණා. දෙමාපියන්ගේ නම්, ස්ත්‍රී පුරුෂභාවය හා දරුවාගේ නම මෙන්ම උපන් දිනය යනාදියත් ලියාපදිංචි කිරීමට සිදු වුණා. මේ නීති හඳුන්වා දීමට පෙර පවා සෑම වසර පහකටම වරක්, ජන සංගණනයක් මාර්ගයෙන් සියලු රෝමානු නාගරික සභා, ජනපද හා ප්‍රාන්තයන්වල සිටින පුරවැසියන්ව ලියාපදිංචි කිරීම අලුත් කරනු ලැබුවා.
මෙබැවින් නිසි ලෙස ලේඛනගත කළ තොරතුරුවලට යොමු දක්වමින් සැබෑ තත්වය පෙන්විය හැකි වුණා. සහතික කළ එවැනි වාර්තාවල පිටපත්, අතේ ගෙන යා හැකි ලී ද්විපත්‍රයක (නැමිය හැකි ලී කැබලි දෙකක්) ආකාරයෙන් ලබාගත හැකි වුණා. සමහර ප්‍රවීණයන්ගේ අදහසට අනුව පාවුල් රෝමානු පුරවැසිභාවය ප්‍රකාශ කළ විට, ඔහුට එය තහවුරු කිරීම සඳහා සහතිකයක් ඉදිරිපත් කිරීමට සිදු වුණා විය හැකියි. (ක්‍රියා 16:37; 22:25-29; 25:11) රෝමානු පුරවැසිභාවය, “ශුද්ධ ගතිලක්ෂණයක්” හැටියට සැලකූ බැවින් හා පුද්ගලයෙකුව බොහෝ වරප්‍රසාදයන්ට ඇතුළත් කළ බැවින්, ඒවායේ හොර ලියවිලි සෑදීම අතිශයින්ම දරුණු වරදක් වුණා. කෙනෙකුගේ තත්වය සම්බන්ධයෙන් බොරුවක් කිරීම සඳහා දඬුවම වුණේ මරණයයි.
[හිමිකම් විස්තර]
Historic Costume in Pictures/Dover Publications, Inc., New York
[31වන පිටුවේ කොටුව⁄පින්තූරය]
සාවුල්ගේ රෝම නම
රෝම පුරවැසියන්ගෙන් හැම පිරිමියෙකුටම අඩුම තරමින් ඔහුගේ නමට අංග තුනක් තිබුණා. ඔහුට මුල් නමක්, පවුල් නමක් (ඔහුගේ ගෝත්‍රයට හෝ වංශයට සම්බන්ධ වූ) මෙන්ම වාසගමක් තිබුණා. මේ සඳහා එක් ප්‍රසිද්ධ උදාහරණයක්, ගේයස් ජුලියස් සීසර්. බයිබලයේ සම්පූර්ණ රෝම නම් නොදෙන නමුත්, බාහිර මූලාශ්‍රයන් අපට පවසන්නේ අග්‍රිපා, මාර්කස් ජුලියස් අග්‍රිපා බවත්, ගලියෝ, ලුෂියස් ජීනියස් ගලියෝ බවත්ය. (ක්‍රියා 18:12; 25:13) පුද්ගලයෙකුගේ නම් තුනෙන් අවසාන නම් දෙක සම්බන්ධයෙන් ශුද්ධ ලියවිලිමය උදාහරණ නම් පොන්තියුස් පිලතුස් (පහත දැක්වෙන සෙල් ලිපිය), සර්ගියස් පාවුලස්, ක්ලෞදියස් ලිසියස් සහ පොර්කියුස් පෙස්තුස් වෙයි.—ක්‍රියා 4:28; 13:7; 23:26; 24:27.
පාවුලස් යනු සාවුල්ගේ මුල් නමද නැත්නම් වාසගමද කියා ස්ථිරවශයෙන්ම කිව නොහැකියි. පුද්ගලයෙකුට ඔහුගේ පවුලේ අය හා ඔහුව හඳුනන අය වෙනත් නමකින් කතා කිරීම අසාමාන්‍ය දෙයක් වුණේ නැහැ. එසේ නැතහොත්, සාවුල් වැනි රෝම නොවන නමක්, ආදේශකයක් වශයෙන් යොදාගත හැකි වුණා. “රෝම නමක් වශයෙන් [සාවුල්] යන නම භාවිතයෙන් යහපතක් නොවන නමුත්, රෝම පුරවැසියෙකුට ආදේශකයක් වශයෙන් දී තිබෙන දේශීය නම හොඳින් ගැළපෙනවා.” විවිධ භාෂා කතා කරන ප්‍රදේශවල, තමා සිටි තත්වය අනුව පුද්ගලයෙකුට තමා කුමන නමක් භාවිත කරනවාද කියා තීරණය කළ හැකිව තිබුණා.
[හිමිකම් විස්තර]
ඡායාරූපය, Israel Museum, ©Israel Antiquities Authority