Addinta Sioolete Yinanni Bayichi No? Qullaawu Maxaafi Sioole Maati Yaanno?

Qullaawu Maxaafi mayyaanno?

Mite Qullaawu Maxaafi tiro giddo mito bayicho, “sioole” yaanno qaali no. (Faarso 16:10; Soqqamaasinete Looso 2:27 a) Batinyu manni, aleenni misilete aana laꞌneemmohu gedeehu sioole yinannihu bushuullu hegerera giirantanno bayichi no yee ammananno. Qullaawu Maxaafi hatto yaannoyya?

Konni birxichira

Sioole hegerera giirammanni bayichooti?

Deeꞌni. Mite Qullaawu Maxaafi tiro giddo “sioole” yine tirroonniti hunditi Ibiraawootunna Giriikete qaalla (Ibiraawoota, “Shiooli”; Giriike, “Hadesi”) tironsa “Waammate” yaate; hattino mannu baalunku eanno waammaati. Qullaawu Maxaafi kulanno garinni, “Waammate” giddo noori wolewa marte heedhanni nooha diꞌꞌikkino.

Reyitinori mittoreno diaffanno; hakko daafira xissiisannonsari dino. “Reyittohu gedensaanni marattowa loosu, hedo, egennonna hayyo dino.” (Rosiisaancho 9:10) Sioole mannu qarru giddo heeꞌre raaranno bayicho diꞌꞌikkitino. Hatteentenni, Qullaawu Maxaafi “Bushuullu kayinni saalfatto; jeennaate [sioole] eꞌe sammi yito” yaanno.—Faarso 31:17; 115:17.
Maganu fushshino wodho garinni, cubbu qorichi reyote ikkiina sioolete giirama diꞌꞌikkitino. Maganu umi manchira Addaamira, Maganu seera diigiro adhanno qorichi reyo ikkinota kulinosi. (Kalaqama 2:17) Hegerera sioolete giiramatto diyiinosi. Addaami cubbo loosihu gedensaanni, Maganu iso ma garinni qorichishannoro kulanni “Ati bushshahona, galagalte bushsha higatto” yiinosi. (Kalaqama 3:19) Isi reyihu gedensaanni Addaami yinanniri diheeꞌranno yaate. Maganu iso sioolete giirannoha ikkoommero, tenne balaxe kulannositi egennantinote. Hakkuyi kawano Maganu seerasi diiggannore qorichishanno gari disoorramino. Addaami cubbo loosihunni lowo diri gedensaanni, Maganu ayyaanisinni togo yine borreessinanni gede assino: “Cubbu laalchi reyote.” (Roomu Sokka 6:23) “Reyino manchi cubbu anganni fulinoha ikkinohura” reyo agurranna wolu qorichi dino.—Roomu Sokka 6:7.
Manna hegerera giira Maganu shagaggiꞌranno coyeeti. (Ermiyaasi 32:35) Togoo assooti “Maganu baxilleho” yaannohu Qullaawu Maxaafi rosi ledo sumuu diyaannoho. (1 Yohaannisi 4:8) Maganu hegerera sioolete giirannonke yine waanke ikkikkinni iso banxe magansiꞌnammosira hasiꞌranno.—Maatewoosi 22:36-38.
Danchu manni sioole eino. “Sioole” yaanno qaali nooti Qullaawu Maxaafi tiro leellishshannonte gede, ammanamino manni lawishshaho Yaiqoobinna Iyyoobi sioole haꞌneemmo yite heddino. (Kalaqama 37:35; Iyyoobi 14:13) Wole agurina Yesuusi Kiristoosi nafa reyinna reyotenni kai yanna mereero sioolete keeshshinota xawinsoonni. (Soqqamaasinete Looso 2:31, 32) Tennenni huwata dandiineemmonte gede, tenne Qullaawu Maxaafi tiro giddo “sioole” yaanno qaale horoonsiꞌnoonnihu Waamma kulateeti.

Dureessu manchinna Aliaazaari daafira kultanno masalona?

Luqaasi 16:19-31 borreessinoonnita tenne masalo coyiꞌrinohu Yesuusaati. Masalo woy lawishshu amanyootu wodhonna Maganu hedo wodanchineemmo gede kaaꞌlannonke. Dureessu manchinna Aliaazaari daafira kultanno masalo addinta ikkino coye diꞌꞌikkitino. (Maatewoosi 13:34) Tenne masalo daafira ledde afate, “Dureessu Manchinna Aliaazaari Ayeooti?” yaanno birxicho nabbawi.

Sioolete yaa Maganuwiinni badamate?

Deeꞌni. Reyino mannira Maganuwiinni baxxinoti leeltannonsa yaanno rosi Qullaawu Maxaafi yaannori ledo sumuu diyaanno; mayira yiniro, Qullaawu Maxaafi yaanno garinni, reyitinori mittoreno diaffanno.—Faarso 146:3, 4; Rosiisaancho 9:5.

Siooletenni fulinohu nooni?

Ee no. Qullaawu Maxaafi Waamma (mite Qullaawu Maxaafi tiro yitanno garinni “sioole”) eꞌꞌe kae wirro lubbote heeꞌrinohu honsu manni noota kulanno.b Kuni manni sioole einoti leeltinonsaha ikkoommero, hakko tuncu yiinonsare mannaho kulanno. Kayinnilla honsunku manni giddo mittuno sioolete giira eꞌnoommo woy togoori iillinonke yite coyidhinori dino. Mayira? Qullaawu Maxaafi duucha basera kulannonte gede, kuni manni hatte yannara natare “goxino” manchi gede ikke noo daafira mittoreno diafino.—Yohaannisi 11:11-14; 1 Qorontoosi 15:3-6.

a Roore Qullaawu Maxaafi tirora Soqqamaasinete Looso 2:27 aana “sioole” yaanno qaali dino. Hatteentenni, mite Qullaawu Maxaafi tiro “waamma” woy “jeennaate” yaanno qaale horoonsidhino.

b 1 Mootoolla 17:17-24; 2 Mootoolla 4:32-37; 13:20, 21; Maatewoosi 28:5, 6; Luqaasi 7:11-17; 8:40-56; Yohaannisi 11:38-44; Soqqamaasinete Looso 9:36-42; Soqqamaasinete Looso 20:7-12 lai.

Sioolete woy Waammate daafira kultanno qummeeshshuwa

Iyyoobi 14:13: “Jeennaatu [sioolete] giddo daheessite, . . . hirqootto yanna iillitanno woyite, qaagoottoero woyyanno!”

Tiro: Ammanamino manchi Iyyoobi sioolete (Waammate) giddo dhibbisinni fooliishsho afiꞌrannotanna Maganu hakkiinni qaage kayisannosita afino.

Faarso 145:20: “Baxxannosire baala agarannonsa; bushuulle kayinni hunanno.”

Tiro: Maganu bushuulle hegerera hunanno ikkinnina lubbote wore sioolete digiiranno.

Rosiisaancho 9:10: “Reyittohu gedensaanni marattowa [sioolete] loosu, hedo, egennonna hayyo dino.”

Tiro: Waammate woy sioolete giddo noori mittoreno diaffanno; hakko daafira xissiisannonsari dino. Qoleno kuni Qullaawu Maxaafi borreessaanchi tenne amaale dancha mannano hede borreessinoti egennantinote.

Soqqamaasinete Looso 2:31: “Maganu albillitte assara noore balaxe afe, Kiristoosi reyotenni kaꞌꞌannota [“lubbosi sioolete gattannokkita,” Kingi Jeemsi Verzhini] coyiꞌrino.”

Tiro: Yesuusi Kiristoosi reyi yannara sioole (Waamma) eino.

Roomu Sokka 6:23: “Cubbu laalchi reyote.”

Tiro: Cubbo loossinori adhitanno qorichi sioolete giirama ikkitukkinni reyote.

Yohaannisi Ajuuja 20:13: “Reyonna jennaatuno [siooleno] giddonsa nooha reyino manna uyi.”

Tiro: Sioolete noo manni heeꞌranni nooha diꞌꞌikkino. Insa wirro heeꞌra hanaffannohu reyotenni kaꞌanno woyiteeti.

Yohaannisi Ajuuja 20:14: “Reyonna jennaate giirate baari giddo tungi.”

Tiro: Sioole giddose noo manni reyotenni kaeenna fano ikkitanno woyite, ise umise giirantinohu gede ikkite hegerera baꞌanno. Hakkuyi gedensaanni Addaami cubbinni kainohunni reya gattanno.—Roomu Sokka 5:12.

Bushuullu sioolete giirantanno yaanno rosi mamiinni dayinoho?

Kaimu Magano affinokki dagaati: Hundi waro Gibitsete daga sioolete giira no yite ammantanno. Lawishshu gedera, Amduaati yinannihu madaarshu wodho daafira kulanno maxaafi no; xaggete egennaammi konne maxaafa borreessinoonnihu 16^ki sanira K.A. ikkinota coyidhanno. Kuni maxaafi, “Giirate qile giddo tunganni manni . . . giirate buwaninni gata didandaanno” yaanno.—Ze Ijipshiyan Heeven Endi Heeli.

Hundi Kiristaani togoo roso dirosiisino: “Wodancha hasiissanno coyi, [hundi Kiristaani] sioolete giira daafira rosiisinota kultanno hedo Haaru Gondoori giddo dino.”—E Dikshinerii ofi Kirischiyan Tiyolojii.

Giriikete egennaammi rosi Kiristaanu ammaꞌno ledo karsamino: “Layinki sani [M.D.] mereedhi taaera, Giriikete hayyo rosinohu mitu Kiristaani dagate egenno ammanansa ledo karsiisa hanafi . . . Insa roore baxxinohu Pilaato rosooti.” (Insayikilopiidiya Biritaanika) Pilaato, mannu reyihu gedensaanni giirate giddo giiramanno yee rosiisanno. “Albiri Giriikete egennaammi giddo, lowo geeshsha halaꞌlinohu Sioolete daafira kulanno rosi xintamanno gede assinohu roorenka Pilaatooti.”—Histiwaari deezi Onfer (Ze Histirii of Heeli).

Mitootu konne roso kulte manna beebba assidhanno: Ispaanish Inkuwziishini yinanni dirrara, beetekiristaanete roso adha giwino manna giiratenni qorichinshanni; kuni qorichi “ganaanni sioolete giirantanno woyite hiitto ikkitannoro affanno gede kaaꞌlannonsa” yine hendanni. Konne assinannihu reyitara albaanni maaro eꞌara yineeti. (Ze Ispaanish Inkuwziishin, Zhani Pilaydii) Hatteente gede, Ingilizete Mootitte Meerii Umiti 300 meddi yitanno Pirotestaante haqqete sutte giirtino. Tenne assitinohu togo yite hedde ikkinota xawinsoonni: “Beetekiristaanete roso giwanno manni lubbo ganaanni sioolete giiramase digattanno; hakko daafira insa xaanni uullate aana heedheenna giiranna Maganu qorichishannonsa garinni qorichisha hasiissanno.”—Yuniversaal Histirii, Aleksaander Taytiler.

Konni rosi aana soorrinoonni coye: Mite ammaꞌno sioolete daafira rosiissanno roso shaqqishate woꞌnaaltino; hatto assitinohu kaphu roso gibbanno daafira ikkikkinni mannansa hagiirsiisateeti. (2 Ximootewoosi 4:3) “Xaa yannara mannu baxannonsahanna dogisiisannonsa Magano hasiꞌranno . . . Cubbunna saote daafira kulliro mannu hakkeya macciishsha dibaxanno.”—Pirofeeser Jaakiseni Karooli.