Lomiga Faale-Tusi Paia I LE INITANETI
Lomiga Faale-Tusi Paia
I LE INITANETI
Faa-Samoa
ā
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • ʻ
  • TUSI PAIA
  • LOMIGA
  • SAUNIGA
  • nwt Kenese 1:1-50:26
  • Kenese

Leai se vitiō o maua i lenei vaega.

Faamalie atu na iai se faalētonu i le kopiina o le vitiō.

  • Kenese
  • O le Tusi Paia—O le Faaliliuga a le Lalolagi Fou
O le Tusi Paia—O le Faaliliuga a le Lalolagi Fou
Kenese

KENESE

1 Na foafoaina e le Atua le lagi ma le lalolagi+ i le amataga.

2 Na gaogao* ma soona nunumi le lalolagi, na ufitia foʻi vai loloto+ i le pōuliuli; na fegaoioiaʻi foʻi le mana galue* o le Atua+ i luga o vai loloto.+

3 Ua fetalai ane le Atua: “Ia iai le malamalama.” Ona iai lea o le malamalama.+ 4 Ua silasila atu le Atua i le malamalama, ua lelei, ona tuueseese lea e le Atua o le malamalama ma le pōuliuli. 5 Ona faaigoa lea e le Atua o le malamalama o le Ao, ae ua ia faaigoa le pōuliuli o le Pō.+ O le afiafipō ma le taeao, o le aso muamua lea.

6 Ua fetalai ane le Atua: “Ia iai le vanimonimo+ i le vā o vai, ina ia vā aʻi vai mai i isi vai.”+ 7 Ona faia lea e le Atua o le vanimonimo ma tuueseese vai i lalo ifo o le vanimonimo, ma vai i luga aʻe o le vanimonimo.+ Ua faapea lava ona fai. 8 Ona faaigoa lea e le Atua o le vanimonimo o le Lagi. O le afiafipō ma le taeao, o le aso lona lua lea.

9 Ua fetalai ane le Atua: “Ia faapotopoto vai o i lalo o le lagi i le mea e tasi ma ia aliaʻe le eleele mātūtū.”+ Ua faapea lava ona fai. 10 Ona faaigoa lea e le Atua o le eleele mātūtū o le Eleele,+ ae ua ia faaigoa vai ua faapotopotoina o le Sami.+ Ua silasila atu i ai le Atua, ua lelei.+ 11 Ua fetalai ane le Atua: “Ia tutupu mai i le eleele le vao,* ma laau ʻaina e iai fatu, ma laau ʻaina e iai fua e tusa ma o latou ituaiga, ma fuaina mai fua ma ona fatu i luga o le eleele.” Ua faapea lava ona fai. 12 Ua tutupu mai i le eleele le vao, o laau ʻaina e iai fatu+ ma laau ʻaina e fua mai ma e iai fatu e tusa ma o latou ituaiga. Ua silasila atu i ai le Atua, ua lelei. 13 O le afiafipō ma le taeao, o le aso lona tolu lea.

14 Ona fetalai ane lea o le Atua: “Ia iai i le vanimonimo o le lagi o malamalama,+ ina ia tuueseese ai le ao ma le pō;+ ia avea ma faailoga e iloa ai tau ma aso ma tausaga.+ 15 E fai foʻi ma malamalama i le vanimonimo o le lagi ina ia susulu mai i le lalolagi.” Ua faapea lava ona fai. 16 Ua faia e le Atua malamalama tetele e lua, o le malamalama tele e pule i le ao,+ a o le malamalama itiiti e pule i le pō, ua faia foʻi ma fetu.+ 17 Ua tuu foʻi e le Atua malamalama nei i le vanimonimo i le lagi ina ia susulu mai i le lalolagi, 18 ma ia pule foʻi i le ao ma le pō, ma tuueseese ai le malamalama ma le pōuliuli.+ Ua silasila atu i ai le Atua, ua lelei. 19 O le afiafipō ma le taeao, o le aso lona fā lea.

20 Ua fetalai ane le Atua: “Ia iai i le vai le anoanoaʻi o meaola e feoaʻi, ia felelei solo manulele i luga aʻe o le eleele, i le vanimonimo o le lagi.”+ 21 Ua foafoa foʻi e le Atua meaola lapopoʻa o le sami ma meaola uma e feoaʻi, o loo matuā anoanoaʻi i le sami e tusa ma o latou ituaiga, faapea foʻi meaola e iai apaʻau e taʻitasi e tusa ma lona ituaiga. Ua silasila atu i ai le Atua, ua lelei. 22 Ona faamanuia lea e le Atua o na meaola uma, ma fetalai ane: “Ia fanafanau ma ia tele ma ia tumu ai le sami,+ ma ia faateleina manulele i le laueleele.” 23 O le afiafipō ma le taeao, o le aso lona lima lea.

24 Ua fetalai ane le Atua: “Ia iai i le laueleele o meaola e tusa ma o latou ituaiga, o manu lalata, ma meaola fetolofi, ma manu ʻaivao o le laueleele e tusa ma o latou ituaiga.”+ Ua faapea lava ona fai. 25 Ona faia lea e le Atua o manu ʻaivao o le laueleele e tusa ma o latou ituaiga, o manu lalata e tusa ma o latou ituaiga, ma meaola uma e fetolofi i le laueleele e tusa ma o latou ituaiga. Ua silasila atu i ai le Atua, ua lelei.

26 Ona fetalai atu lea o le Atua: “Seʻi o ta*+ faia le tagata i lo taʻua faatusa+ ia pei o i taʻua,+ ma ia latou pule i iʻa o le sami, ma manufelelei o le lagi, ma manu lalata, ma le lalolagi atoa, ma meaola fetolofi uma o loo fetolofi i le eleele.”+ 27 Ona foafoaina lea e le Atua o le tagata i lona faatusa, ua ia foafoaina o ia i le faatusa o le Atua; ua ia foafoaina i laʻua o le tane ma le fafine.+ 28 Ona faamanuia lea o le Atua iā i laʻua ma ua fetalai atu le Atua iā i laʻua: “Ia fanafanau ma ia faatoʻateleina, ia tumu ai le lalolagi+ ma ia galueaʻiina,*+ ia pule+ i iʻa o le sami ma manufelelei* o le lagi ma meaola uma e fetolofi i le laueleele.”

29 Ona fetalai ane lea o le Atua: “Ua ou tuuina atu iā te oulua laau ʻaina e iai fatu o loo i le fogāeleele uma, ma laau uma e tupu mai fatu i ona fua. Ia fai ma a oulua meaʻai.+ 30 O manu ʻaivao uma o le laueleele ma manufelelei uma o le lagi, ma mea fetolofi uma i luga o le laueleele o iai le ola, ua ou foaʻi atu i ai le vao lanu meamata e aai ai.”+ Ua faapea lava ona fai.

31 Mulimuli ane, ua silasila atu le Atua i mea uma na ia faia, faauta! ua matuā lelei lava.+ O le afiafipō ma le taeao, o le aso lona ono lea.

2 Ua māeʻa ona faia o le lagi ma le lalolagi ma mea uma* o loo iai.+ 2 E oo ane i le aso lona fitu ua māeʻa galuega uma na faia e le Atua, ona amata ai lea ona mālōlō o ia i le aso lona fitu mai i ana galuega uma na ia faia.+ 3 Ona faamanuia ai lea e le Atua o le aso lona fitu ma faailoa mai e paia, auā o le aso lea ua mālōlō ai le Atua mai i galuega uma na ia faia e tusa ma lona finagalo.

4 O le talafaasolopito lenei i le taimi na foafoaina ai le lagi ma le lalolagi, i le aso na faia ai e Ieova* le Atua le lalolagi ma le lagi.+

5 E le‘i iai ni vao o le fanua i le eleele, e le‘i iai foʻi ni laau na tutupu mai i le fanua, auā e leʻi faatotōina ifo e Ieova le Atua le timu i le laueleele, ma e le‘i iai foʻi se tagata e galue ai. 6 E alu aʻe le ausa mai i le laueleele ma faasūsū ai le laueleele uma.

7 Ona faia lea e Ieova le Atua o le tagata mai i le efuefu+ o le eleele, ma feula i ona pogaʻiisu le mānava ola,+ ona avea ai lea o le tagata ma tagata ola.+ 8 Ua totōina foʻi e Ieova le Atua le faatoʻaga i Etena+ i le itu i sasaʻe, ona ia tuu ai lea i inā o le tagata na ia faia.+ 9 Ua faatutupuina e Ieova le Atua mai i le eleele o ituaiga eseese o laau, e matagofie i le vaai ma lelei i le ʻai, atoa foʻi ma le laau o le ola+ i le ogatotonu o le faatoʻaga, ma le laau e iloa ai le lelei ma le leaga.+

10 Ua tafe atu foʻi se vaitafe mai i Etena e faasūsū ai le faatoʻaga, ona vaevaeina ai lea ma avea ma vaitafe e fā. 11 O le igoa o le vaitafe muamua o Pisona; e tafe atu faataamilo i le laueleele atoa o Havila, o i inā e iai auro. 12 E lelei tele le auro o lenā laueleele. E iai foʻi le petala* ma le maa soama. 13 O le igoa o le vaitafe lona lua o Kiona; lea e faataamilo i le laueleele atoa o Kuso. 14 O le igoa o le vaitafe lona tolu o Hitekelu;*+ o le vai lea e tafe atu i le itu i sasaʻe o Asuria.+ A o le vaitafe lona fā o Eufirate.+

15 Ona ave lea e Ieova le Atua o le tagata ma tuu o ia i le faatoʻaga o Etena e galueaʻiina ma tausia.+ 16 Ua tuuina atu foʻi e Ieova le Atua lenei poloaʻiga i le tagata: “E mafai ona e ʻai i laau uma o le faatoʻaga ma e maʻona ai.+ 17 A o le laau e iloa ai le lelei ma le leaga, aua neʻi e ʻai ai, auā o le aso e te ʻai ai, e te oti ai lava.”+

18 Ua fetalai ane Ieova le Atua: “E lē lelei mo le tagata ona ola na o ia. Ou te faia se fesoasoani mo ia, o sē e talafeagai lelei mo ia.”+ 19 Ua faia pea e Ieova le Atua mai i le eleele o manu ʻaivao uma o le fanua, ma manufelelei uma o le lagi, ma ua ia aumaia i le tagata e vaai po o ā ni igoa e na te faaigoa ai ia manu taʻitasi; ma po o le ā lava le igoa e faaigoa ai e le tagata meaola taʻitasi, o lona igoa lenā.+ 20 Ona faaigoa lea e le tagata o manu lalata uma, ma manufelelei uma o le lagi ma manu ʻaivao uma o le fanua, a o le tagata e leʻi maua sona fesoasoani, o sē e talafeagai lelei mo ia. 21 Ona faamoegase lea e Ieova le Atua o le tagata, ma a o moe, na ia aveese ai se tasi o ona ivi ʻasoʻaso, ma ia toe faasoo ane le aano i le itu na aveese ai. 22 Ona faia lea e Ieova le Atua o le fafine mai i le ivi ʻasoʻaso na ia aveesea mai i le tamāloa, ma aumaia o ia i le tamāloa.+

23 Ona faapea ane lea o le tamāloa:

“O le ivi lava lenei o oʻu ivi

Ma le aano o oʻu aano.

E taʻua o ia o le Fafine,

Auā na faia o ia mai i le tane.”*+

24 O le māfuaaga lea e tuua ai e le tane lona tamā ma lona tinā, ma nonofo faatasi* ma lana avā, ona avea ai lea o i laʻua ma tino e tasi.+ 25 Ua faaauau ona lē lavalavā+ i laʻua, o le tane ma lana avā, ae e leʻi mamā ai.

3 Ua sili ona faaeteete* o le gata+ i manu ʻaivao uma o le fanua na faia e Ieova le Atua. Ua fai mai o ia i le fafine: “E moni ea na fetalai mai le Atua, e aua neʻi lua aai mai i fua o laau uma o le faatoʻaga?”+ 2 Ona tali atu lea o le fafine i le gata: “E mafai ona ma aai i fua o laau o le faatoʻaga.+ 3 A o le fua o le laau o loo i le ogatotonu o le faatoʻaga,+ na fetalai mai le Atua, ‘Aua lava neʻi oulua aai ai, aua foʻi neʻi oulua papaʻi i ai, ina neʻi oulua feoti.’” 4 Ona fai mai lea o le gata i le fafine: “E lua te lē feoti lava.+ 5 Auā ua silafia e le Atua, o le aso lava lua te aai ai e pupula* ai o oulua mata, ona pei ai lea o oulua o le Atua, e iloa le lelei ma le leaga.”+

6 Ua vaai atu le fafine i le fua o le laau e lelei i le ʻai, ua manaʻo foʻi i ai auā ua manaia i le vaai, e matuā matagofie lava. Ona tago atu lea o ia i le fua ma ʻai ai.+ Ua ia avatu foʻi le fua i lana tane ina ua la faatasi, ma ua ʻai ai foʻi ma ia.+ 7 Ona pupula ai lea o o la mata* ma ua la iloa ai ua lē lavalavā i laʻua. Ona la suʻi ai lea o lau o le mati e ufiufi ai lo la lē lavalavā.*+

8 Mulimuli ane, ua la faalogoina le siʻufofoga o Ieova le Atua a o ia savali i le faatoʻaga i le taimi e agi mālie mai ai le savili, ona lalafi ai lea mai i fofoga o Ieova le Atua o le tamāloa ma lana avā i laau o le faatoʻaga. 9 Ae ua valaau mai pea Ieova le Atua i le tamāloa ma faapea mai iā te ia: “O fea ea o e iai?” 10 Mulimuli ane, ua tali atu o ia: “Na ou faalogo i lou siʻufofoga i le faatoʻaga, ae ua ou fefe ona ua ou lē lavalavā, ona ou lafi ai lea.” 11 Ua fetalai mai o ia: “O ai na fai atu iā te oe ua e lē lavalavā?+ Po ua e ʻai ea i le fua o le laau na ou poloaʻi atu iā te oe e aua e te ʻai ai?”+ 12 Ae ua faapea atu le tamāloa: “O le fafine lea na e aumai iā te aʻu, o ia lenā na aumaia le fua o le laau, ona ou ʻai ai lea.” 13 Ona fetalai mai lea o Ieova le Atua i le fafine: “O le ā lenei mea ua e faia?” Ae ua tali atu le fafine: “Na faasesē a‘u e le gata, ona ou ʻai ai lea.”+

14 Ua fetalai mai Ieova le Atua i le gata:+ “Ona ua e faia lenei mea, e sili lou malaia i manu lalata uma ma manu ʻaivao uma o le fanua. E te sosolo i lou manava, ma e te ʻai foʻi i le efuefu i aso uma e te ola ai. 15 Ou te faatupuina le feitagaʻi+ i le vā o oe+ ma le fafine,+ ma i le vā o lau fanau+ ma lana fanau.+ O le a ia tu‘imomomoina lou ulu,+ ae o le a e faamanu‘alia lona mulivae.”+

16 Ua fetalai mai o ia i le fafine: “Ou te matuā faateleina le tigā o lou maʻitō; e te fanau mai au tama ma le tigā, e uaʻi atu lou manaʻo i lau tane, ma e pule malosi foʻi o ia iā te oe.”

17 Ua ia fetalai mai foʻi iā Atamu:* “Ona ua e faalogo i le upu a lau avā, ma ua e ʻai i le fua o le laau lea na ou poloaʻi+ atu ai iā te oe e ‘Aua e te ʻai ai,’ ua malaia le laueleele ona o oe.+ E te ʻai ma le tigā meaʻai e maua mai i le laueleele, i aso uma e te ola ai.+ 18 E tutupu mai foʻi laau tuitui ma laau talatala mo oe, ma e te ʻai foʻi i laau ʻaina o le fanua. 19 E te ʻai au meaʻai ma le afu o ou mata seʻia e toe foʻi atu i le eleele, auā na faia mai ai oe.+ Auā o le efuefu oe, e te toe foʻi atu lava i le efuefu.”+

20 Ona faaigoa lea e Atamu o lana avā iā Eva,* auā e avea o ia ma tinā o tagata ola uma.+ 21 Ua faia e Ieova le Atua o ofu talaloa mai i paʻu o manu mo Atamu ma lana avā, ma ua oofu ai i laʻua.+ 22 Ona fetalai ane lea o Ieova le Atua: “O lea ua avea le tagata e pei o se tasi o i taʻua,* ua iloa le lelei ma le leaga.+ Ae ina neʻi tago atu lona lima ma tau mai le fua mai i le laau o le ola+ ma ʻai ai ma ola ai e faavavau,*​—” 23 Ona tuliesea lea e Ieova le Atua o ia i fafo o le faatoʻaga o Etena,+ e galue ai i le laueleele na faia mai ai o ia.+ 24 Ua ia tuliesea le tagata, ma ia tuu ai kerupi*+ i le itu i sasaʻe o le faatoʻaga o Etena, ma le pelu afi mumū o loo taavili pea, e leoleo ai le ala i le laau o le ola.

4 Ua feusuaʻi Atamu ma lana avā o Eva ma ua tō ai o ia.+ Ona ia fanaua lea o Kaino+ ma faapea ane: “Ua ou fanaua se tama tama ona o le fesoasoani a Ieova.” 2 Mulimuli ane ua toe fanaua e Eva o Apelu,+ o le uso lea o Kaino.

O Apelu foʻi o se leoleo mamoe, a o Kaino o le faifaatoʻaga o ia. 3 Ua mavae se taimi, ona aumaia lea e Kaino o fua o faaeleeleaga e fai ai le taulaga iā Ieova. 4 Ae ua aumaia e Apelu ni uluaʻi tama o lana lafu mamoe+ atoa foʻi ma ga‘o o ia manu. Ua finagalo malie Ieova iā Apelu ma lana taulaga,+ 5 ae ua lē finagalo malie o ia iā Kaino ma lana taulaga. Ona matuā ita ai lea o Kaino, ma ua faaʻūʻū o ia. 6 Ona fetalai mai lea o Ieova iā Kaino: “Aiseā ua e matuā ita ai ma e faaʻūʻū? 7 Pe afai e suia ou ala ma faia le mea lelei, po ou te lē taliaina ea oe?* Ae afai e lē suia ou ala ma faia le mea lelei, o loo faatalitali* mai le agasala i le faitotoʻa, ma e manaʻo ina ia pulea oe; ae pe e te pule ea i ai?”

8 Ona faapea atu lea o Kaino i lona uso o Apelu: “Seʻi ta ō i le fanua.” A o iai i laʻua i le fanua, ona faaoolima lea o Kaino i lona uso o Apelu, ma fasiotia o ia.+ 9 Mulimuli ane, ona fetalai mai lea o Ieova iā Kaino: “O fea o iai lou uso o Apelu?” ae ua tali atu o ia: “Ou te lē iloa. Po o aʻu ea o sē e leoleoina loʻu uso?” 10 Ona fetalai mai lea o Ia: “O le ā le mea ua e faia? Faalogo mai oe! O loo alaga mai iā te aʻu le toto o lou uso mai i le eleele.+ 11 O le mea lea e te malaia ai ma e tuliesea oe mai i le laueleele, lea na faamaga mai lona gutu ina ia tali ai le toto o lou uso lea na e faamasaaina.+ 12 Pe a e galue i le eleele, e lē fua lelei mai. O le a avea oe ma sē e maumausolo ma fesolasolataʻi i le lalolagi.” 13 Ona tali atu lea o Kaino iā Ieova: “Ua mamafa naʻuā loʻu faasalaga ona o le agasala, ma ou te lē lavātia. 14 O lenei ua e tuliese aʻu i le aso nei mai i le fogāeleele, o le a lilo aʻu mai i ou fofoga; e avea aʻu ma sē e maumausolo ma fesolasolataʻi i le lalolagi, ma o so o se tasi e mauaina aʻu e na te fasiotia aʻu.” 15 Ona fetalai mai lea o Ieova iā te ia: “O le mea lea, o so o se tasi e na te fasiotia Kaino, e taui atu faafitu iā te ia.”

Ua faia e Ieova se faailoga mo Kaino ina ia lē fasiotia ai o ia e se tasi na te mauaina o ia. 16 Ona alu ese ai lea o Kaino mai i luma o Ieova ma nofo i le laueleele o Nota* i sasaʻe o Etena.+

17 Mulimuli ane ona feusuaʻi lea o Kaino ma lana avā,+ ona tō ai lea o ia ma fanaua Enoka. Ona ia faia lea o se aai ma ua ia faaigoa le aai i le igoa o lona atalii o Enoka. 18 Mulimuli ane, ua fanaua e Enoka o Irata. Ua fanaua e Irata o Mekuala, ua fanaua e Mekuala o Metusaeli, ua fanaua e Metusaeli o Lameko.

19 Ua faiavā Lameko i ni fafine se toʻalua. O Ata le igoa o le muamua a o Seela le igoa o le lona lua. 20 Ua fanaua e Ata o Iapalu. O ia na amataina le olaga o ē e nonofo i faleʻie ma tausia lafumanu. 21 O le igoa o lona uso o Iupalu. O ia na amataina le faaaogāina o le kitara* ma le faaili.* 22 Ua fanaua foʻi e Seela o Tupalu-kaino, o ia o se tufuga i ituaiga o meafaigaluega uma e faia i ʻapamemea ma uʻamea. O le tuafafine o Tupalu-kaino o Naana. 23 Ona fatuina lea e Lameko o nei upu mo ana avā o Ata ma Seela:

“Avā e a Lameko, inā faalogo mai ia i loʻu leo;

Ia uaʻi mai o oulua taliga i aʻu upu:

Na ou fasiotia le tamāloa auā na ia faamanuʻalia aʻu,

Ioe, o le tane talavou, auā na ia fasia aʻu.

24 Afai e 7 taimi e tauia ai le tagata e fasiotia Kaino,+

E 77 taimi e tauia ai le tagata e fasiotia Lameko.”

25 Ua toe feusuaʻi Atamu ma lana avā, ua fanaua ai e ia se tama tama ma faaigoa o Setu,*+ auā ua faapea ane lana avā: “Ua tofia e le Atua mo aʻu se isi fanau e sui ai Apelu, auā na fasiotia o ia e Kaino.”+ 26 Ua fanaua e Setu se atalii ona ia faaigoa lea o ia o Enosa.+ I lenā taimi ua amata ona valaau tagata i le suafa o Ieova.

5 O le tusi lenei i le talaaga o Atamu. O le aso na faia ai Atamu e le Atua, na ia faia o ia i le faatusa o le Atua.+ 2 Na ia foafoaina i laʻua o le tane ma le fafine.+ Ona ia faamanuia atu lea iā i laʻua ma taʻua i laʻua o Tagata* i le aso na foafoaina ai i laʻua.+

3 Na ola Atamu mo le 130 tausaga, ona fanaua lea e ia o se atalii e foliga iā te ia, e faatusa iā te ia, ma ua ia faaigoa o ia o Setu.+ 4 E 800 isi tausaga sa ola ai Atamu ina ua mavae ona fanaua e ia o Setu. Ua fanaua foʻi e ia o atalii ma afafine. 5 O aso uma na ola ai Atamu e 930 tausaga, ona oti ai lea o ia.+

6 Na ola Setu mo le 105 tausaga, ona fanaua lea e ia o Enosa.+ 7 E 807 isi tausaga sa ola ai Setu ina ua mavae ona fanaua e ia o Enosa. Ua fanaua foʻi e ia o atalii ma afafine. 8 O aso uma na ola ai Setu e 912 tausaga, ona oti ai lea o ia.

9 Na ola Enosa mo le 90 tausaga, ona fanaua lea e ia o Keinano. 10 E 815 isi tausaga sa ola ai Enosa ina ua mavae ona fanaua e ia o Keinano. Ua fanaua foʻi e ia o atalii ma afafine. 11 O aso uma na ola ai Enosa e 905 tausaga, ona oti ai lea o ia.

12 Na ola Keinano mo le 70 tausaga, ona fanaua lea e ia o Maalaele.+ 13 E 840 isi tausaga sa ola ai Keinano ina ua mavae ona fanaua e ia o Maalaele. Ua fanaua foʻi e ia o atalii ma afafine. 14 O aso uma na ola ai Keinano e 910 tausaga, ona oti ai lea o ia.

15 Na ola Maalaele mo le 65 tausaga, ona fanaua lea e ia o Iareto.+ 16 E 830 isi tausaga sa ola ai Maalaele ina ua mavae ona fanaua e ia o Iareto. Ua fanaua foʻi e ia o atalii ma afafine. 17 O aso uma na ola ai Maalaele e 895 tausaga, ona oti ai lea o ia.

18 Na ola Iareto mo le 162 tausaga, ona fanaua lea e ia o Enoka.+ 19 E 800 isi tausaga sa ola ai Iareto ina ua mavae ona fanaua e ia o Enoka. Ua fanaua foʻi e ia o atalii ma afafine. 20 O aso uma na ola ai Iareto e 962 tausaga, ona oti ai lea o ia.

21 Na ola Enoka mo le 65 tausaga, ona fanaua lea e ia o Metusela.+ 22 Ina ua mavae ona fanaua e ia o Metusela, sa faaauau ona savavali Enoka ma le Atua moni* mo le 300 tausaga. Ua fanaua foʻi e ia o atalii ma afafine. 23 O aso uma na ola ai Enoka e 365 tausaga. 24 Na faaauau pea ona savavali Enoka ma le Atua moni.+ Ona lē toe vaaia lea o ia e se isi, auā na aveesea o ia e le Atua.+

25 Na ola Metusela mo le 187 tausaga, ona fanaua lea e ia o Lameko.+ 26 E 782 isi tausaga sa ola ai Metusela ina ua mavae ona fanaua e ia o Lameko. Ua fanaua foʻi e ia o atalii ma afafine. 27 O aso uma na ola ai Metusela e 969 tausaga, ona oti ai lea o ia.

28 Na ola Lameko mo le 182 tausaga, ona fanaua lea e ia o se atalii. 29 Ua ia faaigoa o ia o Noa,*+ ma ia faapea ane: “O ia lenei o le a faamāfanafanaina i tatou* mai i a tatou galuega mamafa, ma le tigā o o tatou lima ona ua faamalaiaina e Ieova le laueleele.”+ 30 E 595 isi tausaga sa ola ai Lameko ina ua mavae ona fanaua e ia o Noa. Ua fanaua foʻi e ia o atalii ma afafine. 31 O aso uma na ola ai Lameko e 777 tausaga, ona oti ai lea o ia.

32 Ina ua 500 tausaga o Noa, ona fanaua lea e ia o Semu,+ Hamo,+ ma Iafeta.+

6 Ua oo ina amata ona toʻatele tagata i le fogāeleele, ma ua fanauina e i latou o afafine, 2 ona vaavaai mai lea o atalii o le Atua moni*+ i afafine o tagata, ua lalelei lava i latou. Ona latou ave lea o fafine uma ua mananaʻo i ai e fai ma a latou avā. 3 Ua fetalai ane Ieova: “E lē faavavau ona faapalepale loʻu agaga i tagata,+ auā ua na o ni tagata i latou.* O lea, o o latou aso e 120 tausaga ia.”+

4 I na aso ma mulimuli ane ai, sa iai Nefilimi* i le lalolagi. I lenā taimi, na faaauau ona feusuaʻi atalii o le Atua moni ma afafine o tagata, ma na fanaua e nei fafine ni atalii mai iā i latou. O i latou o ē e malolosi i aso ua mavae, o tagata taʻutaʻua.

5 O lea, ua silafia e Ieova ua matuā leaga amioga a tagata i le lalolagi, o manatu ma faanaunauga uma o o latou loto, e leaga i taimi uma lava.+ 6 Ona faanoanoa ai lea o Ieova ona o tagata na ia faia i le lalolagi, ma ua tigā ai lona finagalo.+ 7 Ua fetalai ane Ieova: “Ou te soloiesea tagata na ou foafoaina mai i le fogāeleele, o tagata, o manu lalata, o manu fetolofi ma manufelelei o le lagi, ua ou faanoanoa talu ai na ou faia i latou.” 8 Peita‘i, na maua e Noa le finagalo malie o Ieova.

9 O le talaaga lenei o Noa.

O Noa o se tane amiotonu.+ E lē ponā* o ia i ē na latou ola faatasi.* Na savavali Noa ma le Atua moni.+ 10 Mulimuli ane ona fanaua lea e Noa o atalii e toʻatolu, o Semu, Hamo, ma Iafeta.+ 11 Peita‘i i le silasila a le Atua moni, ua faaleagaina le lalolagi ma ua tumu le lalolagi i faiga sauā. 12 Ioe, ua silasila mai le Atua i le lalolagi, ua faaleagaina;+ ua faia e tagata uma lava mea leaga.+

13 Ua fetalai mai le Atua iā Noa: “Ua ou filifili e faaumatia tagata uma lava, ona ua tumu le lalolagi i faiga sauā ona o i latou. O lea, o le a ou faaumatia ai i latou atoa ma le lalolagi.+ 14 Ia e faia se vaa* mo oe i le laau o le kofa.+ Ia e faia ni potu i totonu o le vaa, ma ia e puluti totonu ma fafo i le tā.+ 15 Ia faapea ona e faia le vaa: E 300 kupita* le umi, 50 kupita le lautele, ma e 30 kupita le maualuga. 16 Ia e faia se faamalama e malamalama* ai le vaa, e tasi le kupita mai i le taualuga. Ia e faia se faitotoʻa i lona itu+ ma faia le fogāvaa i le pito i lalo, le fogāvaa lona lua, ma le lona tolu.

17 “O lea, ou te faaoo le lolo+ i le lalolagi, ina ia faaumatia ai tagata ma meaola uma o loo iai le mānava ola i lalo o le lagi. E fano ai le ola o mea uma lava i le lalolagi.+ 18 Ou te faavaeina laʻu feagaiga ma oe, ma e ao ona e ulu atu i totonu o le vaa, o oe, o ou atalii, o lau avā, ma avā a ou atalii.+ 19 Ia e ave i totonu o le vaa o ituaiga o meaola uma,+ e taʻilua mai i ituaiga taʻitasi, o le manu poʻa ma le manu fafine,+ ina ia faasaoina ai faatasi ma oe, 20 o manufelelei e tusa ma o latou ituaiga, o manu lalata e tusa ma o latou ituaiga, o meaola fetolofi i le eleele e tusa ma o latou ituaiga, e taʻilua mai i ituaiga e ō atu iā te oe i inā, ina ia faasaoina ai.+ 21 A o oe, ia e faaputuina ma ave ituaiga o meaʻai uma e ʻaina,+ ina ia fai ma meaʻai mo oe atoa foʻi ma meaola.”

22 Ua faia fo‘i e Noa o mea uma lava na poloaʻi mai ai le Atua iā te ia. Ua faapea lava ona ia faia.+

7 Ona fetalai mai lea o Ieova iā Noa: “Ia e ulu atu i le vaa, o oe ma lou aiga atoa. Auā ua ou iloa o oe, o lē e amiotonu i oʻu luma i lenei tupulaga.+ 2 Ia e ave taʻifitu mai i ituaiga o manu uma e mamā,*+ o le manu poʻa ma le manu fafine; a o manu e lē mamā e taʻilua ia, o le manu poʻa ma le manu fafine; 3 e taʻifitu foʻi manufelelei o le lagi,* o le manulele poʻa ma le manulele fafine, ina ia faasaoina nei meaola i le fogāeleele atoa.+ 4 Auā e toe fitu aso ona ou faatotōina ifo lea o le timu+ i le lalolagi, mo ao e 40 ma pō e 40;+ ma ou te soloiesea mai i le fogāeleele o meaola ma tagata uma na ou faia.”+ 5 Ua faia e Noa mea uma lava na poloa‘i mai ai Ieova iā te ia.

6 E 600 tausaga o Noa ina ua oo mai vai o le lolo i le lalolagi.+ 7 Ua ulu atu Noa i le vaa faatasi ma ona atalii, o lana avā, ma avā a ona atalii, a o leʻi oo mai vai o le lolo.+ 8 O manu e mamā ma manu e lē mamā, o manufelelei ma meaola uma e fetolofi i le eleele,+ 9 ua taʻilua ma ulu atu i totonu o le vaa iā Noa, o manu poʻa ma manu fafine e pei ona poloaʻiina ai Noa e le Atua. 10 Ina ua mavae aso e fitu ona oo mai ai lea o vai o le lolo i le lalolagi.

11 O le tausaga e 600 o le olaga o Noa, o le masina lona lua, o le aso 17 o le masina, o le aso lea na pāpā ai punāvai o vai loloto tetele* ma tatala ai pupuni o vai o le lagi.+ 12 Ona matuā maligi ifo ai lea o timuga i le lalolagi mo ao e 40 ma pō e 40. 13 O le aso lava lea na ulu atu ai Noa i totonu o le vaa faatasi ma ona atalii, o Semu, Hamo, ma Iafeta,+ ma lana avā ma avā e toʻatolu a ona atalii.+ 14 Na latou ō atu i totonu faatasi ma manu ʻaivao uma e taʻitasi e tusa ma lona ituaiga, o manu lalata uma e taʻitasi e tusa ma lona ituaiga, o manu fetolofi uma e fetolofi i le eleele e taʻitasi e tusa ma lona ituaiga, o manufelelei uma e taʻitasi e tusa ma lona ituaiga, o manulele uma ia ma isi meaola uma e fai apaʻau. 15 E taʻilua mai i ituaiga o meaola uma o loo iai le mānava ola, ua ō atu pea i totonu o le vaa iā Noa. 16 Ua ō atu meaola o ituaiga uma i totonu, o manu poʻa ma manu fafine e pei ona poloaʻi mai ai le Atua iā te ia. Ona tapuni ai lea e Ieova o le faitotoʻa.

17 Ua faaauau ona totō ifo o timuga mo aso e 40 i le lalolagi, ua faatuputeleina ai le vai ma ua amata ona maneʻe i luga le vaa ma opeopea i luga aʻe o le fogāeleele. 18 Ua matuā lofia mea uma i le vai ma ua atili faatuputeleina ai i le lalolagi, ae ua opeopea pea le vaa i le vai. 19 Ona ua matuā lofia le lalolagi i le vai, ua ufitia ai mauga maualuluga uma o i lalo o le lagi uma.+ 20 Ua siisii aʻe le vai e tusa ma le 15 kupita* le maualuga i luga aʻe o mauga.

21 Ona faaumatia ai lea o meaola uma e gaoioi i luga o le fogāeleele,+ o manufelelei, o manu lalata, o manu ʻaivao, ma meaola ninii e fetolofi i le eleele, atoa ma tagata uma lava.+ 22 Na faaumatia mea uma i le eleele mātūtū, o mea na iai le mānava ola i o latou pogaʻiisu.+ 23 O lea, na Ia soloiesea ai meaola uma ua iai i le fogāeleele, e aofia ai tagata, o manu o le fanua, o manu fetolofi, ma manufelelei o le lagi. Ua soloiesea i latou uma mai i le lalolagi,+ ae ua faasaoina na o Noa ma i latou na faatasi ma ia i le vaa.+ 24 Ua faaauau pea ona lofia e le vai le lalolagi mo aso e 150.+

8 Ua liuliualo mai le Atua iā Noa,* o manu ʻaivao uma, ma manu lalata uma, ua iai faatasi ma ia i le vaa;+ ona faaagi mai ai lea e le Atua o le matagi i le lalolagi, ma ua amata ai ona māui atu le vai. 2 Ua punitia foʻi punāvai o vai loloto* ma pupuni o vai i le lagi, ona taofia ai lea o le maligi mai o timuga.+ 3 Ua faasolosolo ona māui atu le vai mai i le lalolagi. E oo ane i le faaiʻuga o le 150 aso, ua matuā faaitiitia le vai. 4 Ina ua oo i le masina lona fitu, i le aso 17 o le masina, ona tū ai lea o le vaa i luga o mauga o Ararata. 5 Ua faasolosolo pea ona māui atu le vai seʻia oo i le masina lona sefulu. O le aso muamua o le masina lona sefulu, ua aliali mai ai tumutumu o mauga.+

6 I le faaiʻuga o aso e 40, ona tatala ai lea e Noa o le faamalama+ o le vaa na ia faia, 7 ma faalele i fafo le manulele o le oreva, ma ua fefoʻifoʻiaʻi seʻia oo ina mātūtū le laueleele.

8 Ona ia faalele lea i fafo o le lupe ina ia iloa ai po ua māui uma atu le vai mai i le fogāeleele. 9 Ae ua lē maua e le lupe se mea e tū ai,* ona toe foʻi mai lea iā te ia i le vaa, ona o loo ufitia pea e le vai le fogāeleele uma.+ Ona tuu lea e Noa i fafo o lona lima ma aumai le manulele i totonu o le vaa. 10 Ua faatalitali pea o ia seʻia mavae isi aso e fitu, ona ia toe auina atu lea o le lupe mai i le vaa. 11 Ina ua toe foʻi mai le lupe i le afiafi, na ia vaaia o loo ū mai i lona gutu le lau olive mata. Ona iloa ai lea e Noa ua papaʻu le vai mai i le laueleele.+ 12 Ua ia toe faatalitali i isi aso e fitu. Ona ia faalele atu lea i fafo o le lupe, ae ua lē toe foʻi mai iā te ia.

13 O le tausaga e 601 o le olaga o Noa,+ i le aso muamua o le masina muamua, ua matuā māui ese ai le vai mai i le laueleele; ona aveese lea e Noa o le ufi o le vaa ma iloa ai ua faasolo ina mātūtū le fogāeleele. 14 I le aso 27 o le masina lona lua, ua matuā mātūtū ai le laueleele.

15 Ona fetalai mai ai lea o le Atua iā Noa: 16 “Inā ulufafo ia mai i le vaa, o oe, o lau avā, o ou atalii, ma avā a ou atalii.+ 17 Inā aumaia ia i fafo o meaola uma+ faatasi ma oe, o manufelelei, o manu, ma meaola fetolofi uma i le eleele, ina ia matuā anoanoaʻi ia meaola i le lalolagi, ia fanafanau ma ia faateleina lava i le lalolagi.”+

18 Ona ulufafo lea o Noa, atoa foʻi ma ona atalii,+ o lana avā, ma avā a ona atalii. 19 Ua ō mai foʻi i fafo o manu uma, o meaola fetolofi uma, o manufelelei uma ma manu uma e feoaʻi i le fogāeleele e tusa ma o latou ituaiga.+ 20 Ona fausia lea e Noa o se fata faitaulaga+ iā Ieova, ma ia ave nisi o manu mai i manu mamā uma, ma nisi o manufelelei mai i manufelelei mamā uma+ e faia ai taulaga mū i luga o le fata faitaulaga.+ 21 Ua lagona e Ieova le manogi lelei,* ona faapea ifo lea o Ieova iā te ia lava: “Ou te lē toe faamalaiaina* le laueleele+ ona o tagata, auā e leaga faanaunauga o le loto o le tagata mai lava i lona laʻitiiti;+ ou te lē toe taia mea uma ua iai le ola e pei ona ou faia.+ 22 E amata atu nei, e lē muta ona iai i le lalolagi le lūlūina o fatu ma le selesele mai, o le mālūlū foʻi ma le vevela, o le tau māfanafana ma le tau mālūlū, o ao ma pō.”+

9 Ua faamanuia le Atua iā Noa ma ona atalii, ma fetalai mai iā i latou: “Ia fanafanau ma ia faatoʻateleina, ma ia tumu ai le lalolagi.+ 2 E faaauau ona fefefe iā te outou o meaola uma o i le lalolagi, o manufelelei o le lagi, o mea uma e fetolofi i le eleele ma iʻa uma o le sami. Ua tuuina atu i o outou lima* nei meaola uma.+ 3 Ia fai ma a outou meaʻai ia manu uma e feoaʻi.+ E pei ona ou avatua iā te outou o laau ʻaina uma, ou te avatua foʻi manu uma iā te outou.+ 4 Ae e na o le aano o le manu o iai lona toto,+ o lona ola lea, aua tou te aai ai.+ 5 Ou te taui atu lo outou toto, o lo outou ola lea. Ou te taui atu lo outou ola, pe a outou feoti i se manu po o se tagata; ou te taui atu le ola o se tagata, ona o le ola o lona uso.+ 6 O sē na te fasiotia se tagata,* o le a fasiotia o ia e se tagata,+ auā o le faatusa o le Atua na Ia faia ai le tagata.+ 7 A o outou, ia fanafanau ma faatoʻateleina, ia anoanoaʻi tagata i le lalolagi ma ia faatuputeleina.”+

8 Ona fetalai mai lea o le Atua iā Noa ma ona atalii faatasi ma ia: 9 “Ua ou faavaeina nei laʻu feagaiga ma outou+ ma ē uma e tupuga mai iā te outou, 10 o meaola uma ua faatasi ma outou, o manufelelei, o manu lalata, o meaola uma o i le lalolagi ua faatasi ma outou, o meaola uma ia ua ō mai i fafo mai i le vaa e oo lava i a latou fanau uma i le lalolagi.+ 11 Ou te faavaeina lava laʻu feagaiga ma outou: E lē toe faaumatia tagata uma ma meaola uma i se lolo, ma e lē toe faatamaʻiaina le lalolagi atoa i se lolo.”+

12 Ona fetalai atili mai lea o le Atua: “O le faailoga lenei o laʻu feagaiga ua ou faia ma outou, ma mea uma o loo iai le ola o loo faatasi ma outou, e tumau mo augātupulaga uma. 13 Ua ou tuuina laʻu nuanua i le ao, e fai ma faailoga o laʻu feagaiga ma le lalolagi. 14 O so o se taimi ou te faamalumalu ifo ai ao i le lalolagi, ona iai lea o le nuanua i le ao. 15 Ona ou manatua ai lea o laʻu feagaiga ma outou, ma mea uma o loo iai le ola; ma e lē toe faaumatia tagata uma ma meaola uma i se lolo.+ 16 Pe a iai le nuanua i le ao, ou te vaai i ai ma ou manatua ai le feagaiga e faavavau, i le vā o aʻu ma mea uma o loo iai le ola i le lalolagi.”

17 Ua toe fetalai mai le Atua iā Noa: “O le faailoga lenei o le feagaiga na ou faavaeina i le vā o aʻu ma tagata ma meaola o loo i le lalolagi.”+

18 O atalii nei o Noa, o ē na ulufafo mai i le vaa, o Semu, Hamo, ma Iafeta.+ Mulimuli ane, na avea Hamo ma tamā o Kanana.+ 19 O atalii ia e toʻatolu o Noa, ma o i latou na tupuga mai ai tagata uma ia ua ʻainā ai le lalolagi.+

20 Ona amata lea ona galue Noa o se faifaatoʻaga ma ua ia totōina se togāvine. 21 Ua ia inu le uaina ma ua onā, ona lē lavalavā ai lea o ia i totonu o lona faleʻie. 22 Ua iloa atu e Hamo le tamā o Kanana, le lē lavalavā o lona tamā, ona ia alu atu lea i fafo ma taʻu atu i ona uso e toʻalua. 23 Ona ave lea e Semu ma Iafeta se ofu tele ua tuu i o laʻua tauʻau ma savavali solomuli. O lea ua la ufiufi ai le lē lavalavā o lo laʻua tamā, a o la autilo ese, ma e leʻi vāai ai i le lē lavalavā o lo laʻua tamā.

24 Ua ala Noa ma ua teʻa lona onā, ua ia iloa le mea ua faia e lana uii iā te ia. 25 Ona ia fai atu lea:

“Ia malaia Kanana.+

Ia avea o ia ma pologa e aupito i faatauvaa i ona uso.”+

26 Ua ia toe faapea atu:

“Ia viia Ieova, le Atua o Semu,

Ae ia fai Kanana ma pologa iā te ia.*+

27 Ia avatu e le Atua iā Iafeta se laufanua telē,

Ia nofo o ia i faleʻie o Semu.

Ia fai foʻi Kanana ma pologa iā te ia.”

28 Ua ola pea Noa mo tausaga e 350 talu ona mavae le Lolo.+ 29 O aso uma o Noa e 950 tausaga, ona oti ai lea o ia.

10 O le talaaga lenei o atalii o Noa, o Semu,+ o Hamo, ma Iafeta.

Ina ua mavae le Lolo, ona latou fanaua lea o ni atalii.+ 2 O atalii o Iafeta, o Komeri,+ o Makoku,+ o Metai, o Iavana, o Tupalu,+ o Meseko,+ ma Tirasi.+

3 O atalii o Komeri, o Asekeneso,+ o Rifata, ma Tokaremo.+

4 O atalii o Iavana, o Elisa,+ o Tasesa,+ o Kitimo,+ ma Totanimo.

5 Na tupuga mai iā i latou na, o ē na ō atu i atumotu ma nofoia o latou laueleele, e tusa ma a latou gagana ma o latou aiga, ma o latou atunuu.

6 O atalii o Hamo, o Kuso, o Misaraimo,+ o Futu,+ ma Kanana.+

7 O atalii o Kuso, o Sepa,+ o Havila, o Sapeta, o Ragama,+ ma Sapeteka.

O atalii o Ragama, o Seepa ma Titana.

8 Na fanaua e Kuso o Nimarota. O ia o le tagata muamua na avea ma toa i le lalolagi. 9 Na avea fo‘i o ia ma tuli manu malosi na tetee iā Ieova. O le mea lea ua iai se faaupuga e faapea: “E pei o Nimarota, o se tuli manu malosi na tetee iā Ieova.” 10 O le amataga o lona malo, o Papelu,+ o Areka,+ o Akata ma Kalene, i le atunuu o Senara.+ 11 Na alu atu o ia mai i lenā atunuu i Asuria+ ma fausia aai o Nineva,+ o Reopo-Iri, o Kala, 12 ma Resena i le vā o Nineva ma Kala: O le aai tele lea.*

13 Na fanaua e Misaraimo o Luti,+ o Anama, o Leapi, o Nafatui,+ 14 o Pateruse,+ o Kaselui (o lē na tupuga mai ai tagata Filisitia),+ ma Kafatori.+

15 Na fanaua e Kanana o lana ulumatua o Saitonu+ ma Heti+ 16 faapea ma tagata Iepusē,+ o tagata Amorī,+ o tagata Kirekasē, 17 o tagata Hivī,+ o tagata Areki, o tagata Seni, 18 o tagata Arati,+ o tagata Semari ma tagata Amato.+ Mulimuli ane, na taapeape solo aiga o tagata Kanana. 19 O le tuaoi foʻi o tagata Kanana e amata mai i Saitonu seʻia oo atu i Kira+ e lata i Kasa,+ ma e oo atu i Sotoma, o Komoro,+ o Atama, ma Sepoiima,+ e lata i Lasa. 20 O atalii nei o Hamo e tusa ma o latou aiga ma a latou gagana, i o latou laueleele ma o latou atunuu.

21 Na fanaua fo‘i e Semu ni fanau, ma o ia o le augātamā o atalii uma o Eperu,+ o ia foʻi o le uso o Iafeta le ulumatua.* 22 O atalii o Semu, o Elama,+ o Asura,+ o Afasata,+ o Luti, ma Arama.+

23 O atalii o Arama, o Usa, o Hulo, o Kiteru, ma Masi.

24 Na fanaua e Afasata o Selaa,+ ma na fanaua e Selaa o Eperu.

25 Na fanaua e Eperu o atalii e toʻalua. O le igoa o le tasi o Peleko,*+ auā o ona aso na vaevaeina ai le lalolagi.* O le igoa o lona uso o Ioketana.+

26 Na fanaua e Ioketana o Alemotata, o Salefo, o Asamoveta, o Iaraa,+ 27 o Aturamo, o Usala, o Tikelu, 28 o Upalu, o Apimalu, o Seepa, 29 o Ofeira,+ o Havila ma Iopapa; o atalii uma ia o Ioketana.

30 O le mea na latou nonofo ai e amata mai i Mesa e oo atu i Sefara, le itu maugā i Sasaʻe.

31 O atalii nei o Semu e tusa ma o latou aiga ma a latou gagana, i o latou laueleele ma o latou atunuu.+

32 O aiga ia o atalii o Noa e tusa ma o latou gafa ma o latou atunuu. Na tupuga mai i nei aiga o atunuu na ʻainā ai le lalolagi ina ua mavae le Lolo.+

11 Sa tautatala le lalolagi uma i le gagana e tasi, ma e tutusa upu sa faaaogāina. 2 A o latou malaga atu i le itu i sasaʻe, na latou tau atu ai i se fanua laugatasi* i laufanua o Senara,+ ma na latou nonofo ai i inā. 3 Ona faapea ane lea o le tasi i le isi: “Ō mai ia! Seʻi tatou faia ni piliki ma tunu i le afi.” Na latou faaaogāina piliki nai lo o maa, ma faaaogā le tā e sosoo ai piliki. 4 Ona latou faapea ane lea: “Ō mai ia! Seʻi o tatou fausia se aai mo i tatou ma se ʻolo e oo lona tumutumu i le lagi, ina ia taʻutaʻua ai i tatou, ina neʻi taapeape solo i tatou i le fogāeleele.”+

5 Ona afio ifo ai lea o Ieova e silasila i le aai ma le ʻolo lea o loo faia e atalii o tagata. 6 Ua fetalai ane Ieova: “Faauta! E tasi le nuu ma e tasi foʻi le gagana e tautatala ai,+ a o lea ua latou faia lenei mea. Po o ā lava mea latou te mananaʻo e fai, e mafai lava ona latou faia. 7 Sau ia! Seʻi o ta*+ ō ifo ma faafenuminumiaʻi la latou gagana, ina ia lē malamalama ai le tasi i le gagana a le isi.” 8 Ona faataapeapeina lea o i latou e Ieova mai i lea mea i le lalolagi atoa,+ ma ua latou tuua ai le fausiaina o le aai. 9 O le mea lea ua faaigoa ai lea nofoaga o Papelu,*+ auā o i inā na faafenuminumiaʻi ai e Ieova le gagana a le lalolagi, ma na faataapeapeina e Ieova i latou mai i lea mea i le lalolagi atoa.

10 O le talaaga lenei o Semu.+

O le 100 o tausaga o Semu, na fanaua ai e ia o Afasata,+ i le lua o tausaga talu ona mavae le Lolo. 11 E 500 isi tausaga sa ola ai Semu ina ua mavae ona fanaua e ia o Afasata. Ua fanaua foʻi e ia o atalii ma afafine.+

12 Na ola Afasata mo le 35 tausaga, ona fanaua lea e ia o Selaa.+ 13 E 403 isi tausaga sa ola ai Afasata ina ua mavae ona fanaua e ia o Selaa. Ua fanaua foʻi e ia o atalii ma afafine.

14 Na ola Selaa mo le 30 tausaga, ona fanaua lea e ia o Eperu.+ 15 E 403 isi tausaga sa ola ai Selaa ina ua mavae ona fanaua e ia o Eperu. Ua fanaua foʻi e ia o atalii ma afafine.

16 Na ola Eperu mo le 34 tausaga, ona fanaua lea e ia o Peleko.+ 17 E 430 isi tausaga sa ola ai Eperu ina ua mavae ona fanaua e ia o Peleko. Ua fanaua foʻi e ia o atalii ma afafine.

18 Na ola Peleko mo le 30 tausaga, ona fanaua lea e ia o Reu.+ 19 E 209 isi tausaga sa ola ai Peleko ina ua mavae ona fanaua e ia o Reu. Ua fanaua foʻi e ia o atalii ma afafine.

20 Na ola Reu mo le 32 tausaga, ona fanaua lea e ia o Seruka. 21 E 207 isi tausaga sa ola ai Reu ina ua mavae ona fanaua e ia o Seruka. Ua fanaua foʻi e ia o atalii ma afafine.

22 Na ola Seruka mo le 30 tausaga, ona fanaua lea e ia o Nakori. 23 E 200 isi tausaga sa ola ai Seruka ina ua mavae ona fanaua e ia o Nakori. Ua fanaua foʻi e ia o atalii ma afafine.

24 Na ola Nakori mo le 29 tausaga, ona fanaua lea e ia o Tara.+ 25 E 119 isi tausaga sa ola ai Nakori ina ua mavae ona fanaua e ia o Tara. Ua fanaua foʻi e ia o atalii ma afafine.

26 Na ola Tara mo le 70 tausaga, ona fanaua lea e ia o Aperamo,+ o Nakori,+ ma Karana.

27 O le talaaga lenei o Tara.

Na fanaua e Tara o Aperamo, o Nakori, ma Karana; ma na fanaua e Karana o Lota.+ 28 A o ola pea Tara lona tamā, na oti Karana i le nuu na ia fanau ai, o Uro+ i Kaletaia.+ 29 Ona fai ai lea o avā a Aperamo ma Nakori. O le igoa o le avā a Aperamo o Sarai,+ a o le igoa o le avā a Nakori o Meleka,+ o le afafine o Karana, o le tamā o Meleka ma Iseka. 30 A o Sarai e pā+ o ia; e leai sana tama.

31 Ona ave lea e Tara o lona atalii o Aperamo, ma Lota le atalii o lona atalii,+ o le atalii lea o Karana, ma Sarai le avā a lona atalii, o le avā lea a Aperamo. Na latou ō ese faatasi mai i le aai o Uro i Kaletaia ina ia malaga atu i Kanana.+ Mulimuli ane, na latou taunuu i Karana,+ ma nonofo ai i inā. 32 Na ola Tara mo le 205 tausaga. Ona oti ai lea o Tara i Karana.

12 Ona fetalai mai lea o Ieova iā Aperamo: “Ia e tuua lou atunuu, o lou aiga, ma le aiga o lou tamā ae malaga atu i le atunuu ou te faasino atu iā te oe.+ 2 Ou te faia oe ma nuu tele, ou te faamanuia iā te oe, ou te matuā faamamaluina foʻi lou igoa, ma e avea oe ma faamanuiaga+ i isi. 3 Ou te faamanuia atu i ē e faamanuia iā te oe, ou te faamalaia atu i lē e fetuu iā te oe,+ ma e maua e aiga uma o le lalolagi faamanuiaga* ona o oe.”+

4 Ona malaga ai lea o Aperamo e pei ona fetalai mai ai Ieova, faatasi ma Lota. E 75 tausaga o Aperamo ina ua ia tuua Karana.+ 5 Ona ave lea e Aperamo o lana avā o Sarai,+ o Lota le atalii o lona uso,+ o mea uma na latou maua,+ o auauna na latou maua i Karana, ma latou agaʻi atu i le atunuu o Kanana.+ Ina ua latou taunuu i Kanana, 6 ona ui atu lea o Aperamo i le atunuu seʻia oo i le mea e taʻua o Sekema,+ e lata ane i laau maualuluga o Morē.+ O le taimi lea sa nonofo ai tagata Kanana i le atunuu. 7 Ua faaali mai Ieova iā Aperamo ma fetalai mai: “Ou te foaʻi atu lenei laueleele+ i lau fanau.”+ Ona ia fausia lea i inā o se fata faitaulaga iā Ieova, o lē na faaali mai iā te ia. 8 Mulimuli ane na ia siitia atu i itu maugā i sasaʻe o Peteli,+ ua ia faatū ai lona faleʻie, o le itu i sisifo o le faleʻie o Peteli, a o le itu i sasaʻe o Ai.+ Ona ia fausia lea i inā o se fata faitaulaga iā Ieova+ ma ua valaau atu i le suafa o Ieova.+ 9 Mulimuli ane ona tuu lea i lalo e Aperamo o faleʻie, a o malaga atu agaʻi i Nekepi*+ ua latou nonofo solo i faleʻie.

10 Ua tupu se oge i le atunuu, ona alu ifo ai lea o Aperamo i Aikupito e aumau ai mo sina taimi,*+ ona ua matuā tele le oge i le atunuu.+ 11 Ua lata ina oo i Aikupito, ona ia faapea atu lea i lana avā o Sarai: “Faamolemole faalogo mai iā te aʻu! Ou te iloa o oe o se fafine lalelei tele.+ 12 Pe a vāai tagata Aikupito iā te oe ona latou faapea lea, ‘O lana avā lea.’ O le a latou fasiotia aʻu, ae faasaoina oe. 13 Faamolemole, ia e fai atu o oe o loʻu tuafafine, ina ia aua neʻi tupu se mea leaga iā te aʻu ona o oe, ma faasaoina ai lo‘u ola.”+

14 Ina ua taunuu Aperamo i Aikupito, ona vāai lea o tagata Aikupito i le fafine, ua matuā lalelei o ia. 15 Ua vāai foʻi i ai perenise a Farao iā te ia ma ua latou viiviia o ia iā Farao, ona ave ai lea o le fafine i le maota o Farao. 16 Ua ia tausia lelei Aperamo ona o ia, ma ua ia avatu iā Aperamo o mamoe, o povi, o asini poʻa ma asini fafine, o auauna tane ma auauna fafine, ma kamela.+ 17 Ona taia lea e Ieova o Farao ma lona aiga i mala mataʻutia ona o Sarai le avā a Aperamo.+ 18 Ua aami e Farao o Aperamo ma fai atu: “O le ā lenei mea ua e faia iā te aʻu? Aiseā na e lē fai mai ai o ia o lau avā? 19 Aiseā na e fai mai ai, ‘O loʻu tuafafine o ia,’+ ae o lea ua ou sauni e fai o ia ma aʻu avā? O lau avā lea, ia ave o ia ma oulua ō loa!” 20 Ua poloaʻi atu Farao i ona tagata e faatatau iā te ia, ma ua latou aauina ese atu o ia ma lana avā atoa ma ana mea uma.+

13 Ona tuua lea e Aperamo o Aikupito ma agaʻi atu i laufanua o Nekepi,*+ o ia ma lana avā, o ana mea uma atoa foʻi ma Lota. 2 Ua tamaoaiga Aperamo i le tele o lafumanu, o siliva ma auro.+ 3 Ua nonofo solo i faleʻie a o malaga atu o ia mai i Nekepi agaʻi i Peteli, se‘ia taunuu i le mea na iai lona faleʻie i le vā o Peteli ma Ai,+ 4 i le mea sa ia muaʻi faia ai se fata faitaulaga. Ona valaau atu lea o Aperamo i le suafa o Ieova.

5 O Lota foʻi, o lē ua malaga faatasi ma Aperamo, ua iā te ia o mamoe, o povi, ma faleʻie. 6 Ae ua lē lava le fanua mo i laʻua e nonofo faatasi ai, ona ua tele a laʻua mea ua lē mafai ai ona la nonofo faatasi. 7 Ona tupu lea o se misa i le vā o ē e tausia lafumanu a Aperamo ma ē e tausia lafumanu a Lota. (O le taimi lenā o loo nonofo ai tagata Kanana ma tagata Perisē i le atunuu.)+ 8 O lea, ua faapea atu Aperamo iā Lota:+ “Faamolemole, aua neʻi femisaaʻi i taʻua, po o ē e tausia aʻu lafumanu ma ē e tausia au lafumanu, auā o uso i taʻua. 9 Pe e lē o telē ea le fanua e te nofo ai? Faamolemole, seʻi o ta nonofo eseese ia. Pe afai e te alu i le itu tauagavale, ona ou alu lea i le itu taumatau, ae afai e te alu i le itu taumatau, ona ou alu lea i le itu tauagavale.” 10 Ua tepa aʻe Lota ma iloa atu le itumalo uma o Ioritana+ e oo atu i Soara.+ Ua ia iloa o se vaipanoa ua lava ai le vai ma lauolaola (a o leʻi faaumatia e Ieova Sotoma ma Komoro) e pei o le faatoʻaga a Ieova,+ e pei foʻi o laufanua o Aikupito. 11 Ua filifilia e Lota le itumalo uma o Ioritana, ona tapena lea e Lota ona faleʻie ma ana mea uma ma alu atu i le itu i sasaʻe. Ua faamavae i laʻua. 12 Ona nofo lea o Aperamo i le atunuu o Kanana, ae ua nofo Lota e latalata i aai o le itumalo.+ Mulimuli ane, ua ia faatū ona faleʻie e latalata ane i Sotoma. 13 Ua matuā leaga lava tamāloloa o Sotoma ma ua latou faia ni agasala matuiā iā Ieova.+

14 Ua fetalai mai Ieova iā Aperamo ina ua la nonofo eseese ma Lota: “Faamolemole, seʻi e tepa aʻe mai i le mea o loo e iai, ma vaai i le itu i mātū ma saute, i sasaʻe ma sisifo, 15 auā o le laueleele uma ua e vaai atu i ai, ou te foa‘iina atu mo oe ma lau fanau e faavavau.+ 16 Ou te faia foʻi lau fanau e pei o pefu ninii o le eleele, auā afai e mafai ona faitau e se tagata pefu ninii o le eleele, ona mafai foʻi lea ona faitaulia o lau fanau.+ 17 Inā alu ia ma fealualuaʻi i le fanua i lona umi ma lona lautele, auā ou te foa‘iina atu mo oe.” 18 Ua nofo pea Aperamo i faleʻie. Mulimuli ane, ua ia nofo latalata ane i laau maualuluga o Mamere+ i Heperona,+ ona ia fausia ai lea o se fata faitaulaga iā Ieova i inā.+

14 I aso o Amarafilo le tupu o Senara,+ o Arioka le tupu o Alasara, o Kitalaoma+ le tupu o Elama,+ ma Titalu le tupu o Koima, 2 ua latou siitaua atu iā Pira le tupu o Sotoma,+ o Piresa le tupu o Komoro,+ o Senapo le tupu o Atama, o Semepo le tupu o Sepoiima,+ ma le tupu o Pela, o Soara lea. 3 Ua ‘au faatasi i latou uma i le vanu* o Sitima,+ o le Sami Oona*+ lea.

4 E 12 tausaga na latou auauna ai iā Kitalaoma, ae ina ua oo i le tausaga lona 13, ona fouvale lea o i latou. 5 Ua ō mai i le tausaga lona 14 o Kitalaoma ma tupu ua ʻau faatasi ma ia, ua latou faatoʻilaloina tagata Rafaimi i Aserota-karenaima, tagata Susema i Hamo, tagata Emema+ i Savee-kiriataima, 6 ma tagata Horī+ i lo latou mauga o Seira+ e oo atu i Ele-parana, i tuaoi o le toafa.* 7 Ona latou liliu lea ma oo atu ai i Ene-misipata, o Katesa+ lea, ma faatoʻilaloina le vaipanoa atoa o tagata Amaleka+ ma tagata Amorī+ ia sa nonofo i Haseso-tamara.+

8 Ua ō atu foʻi le tupu o Sotoma, atoa ma le tupu o Komoro, o le tupu o Atama, o le tupu o Sepoiima, ma le tupu o Pela, o Soara lea, ua latou faapotopoto faatasi e siitaua iā i latou i le vanu* o Sitima, 9 ua faasagatau iā Kitalaoma le tupu o Elama, o Titalu le tupu o Koima, o Amarafilo le tupu o Senara, o Arioka le tupu o Alasara;+ ua faasagatau tupu e toʻafā i tupu e toʻalima. 10 Ua iai i le vanu* o Sitima le tele o lua e iai le tā, ma ua sosola tupu o Sotoma ma Komoro ma paʻuʻū ai, a o i latou ua totoe ua sosola atu i vaega maugā. 11 Ua ave e i latou ua manumalo o oloa ma meaʻai uma a Sotoma ma Komoro, ona ō ai lea o i latou.+ 12 Ua latou ave foʻi ma Lota le atalii o le uso o Aperamo, lea sa nofo i Sotoma,+ atoa ma ana oloa, ona latou ō ai lea.

13 Mulimuli ane, ua alu atu se tamāloa ua sao mai ma taʻu atu le tala iā Aperamo le Eperu. O le taimi lenā sa nofo ai o ia i faleʻie e latalata ane i laau maualuluga o Mamere le tagata Amorī,+ le uso o Esekolo ma Aneri.+ O i latou na sa ʻau faatasi ma Aperamo. 14 O lea, ua logotala Aperamo ua ave faapagota lona tauaiga.*+ Ona ia faapotopoto lea o ona tagata ua masani e tau, e toʻa 318 auauna o ē na fananau i lona fale, ma ua latou tuliloa iā i latou e oo i Tanu.+ 15 Ua ia vaevaeina ana ʻau i le pō, ona ia osofaʻia lea ma ana auauna o i latou ma faatoʻilaloina. Ua ia tuliloa i latou e oo atu i Hopa, o loo i le itu i mātū o Tamaseko. 16 Ona toe maua lea e ia o oloa uma, ma ua toe maua foʻi ma Lota lona tauaiga, o ana oloa uma, o fafine, ma isi tagata.

17 Ina ua toe fo‘i mai Aperamo mai i le faato‘ilaloina o Kitalaoma ma tupu sa ʻau faatasi ma ia, ona alu atu lea o le tupu o Sotoma e faafetaiaʻi iā Aperamo i le vanu* o Savee, o le vanu lea o le tupu.+ 18 Ona aumaia lea e Mekisateko+ o le tupu o Salema+ o meaʻai ma uaina; o ia o le ositaulaga a le Atua Silisili Ese.+

19 Ua ia faamanuia iā te ia ma faapea atu:

“Ia faamanuia Aperamo e le Atua Silisili Ese,

o Lē na faia le lagi ma le lalolagi;

20 Ia viia le Atua Silisili Ese,

O Lē ua tuuina i ou lima ē na sauā mai!”

Ona avatu lea e Aperamo iā te ia o le sefuluaʻi o ana mea uma.+

21 Ua fai mai le tupu o Sotoma iā Aperamo: “Ia aumai iā te aʻu tagata ae ave ma oe oloa.” 22 Ona tali atu lea o Aperamo i le tupu o Sotoma: “Ou te sii i luga loʻu lima e tautō ai iā Ieova o le Atua Silisili Ese, o Lē na faia le lagi ma le lalolagi, 23 e oo lava i se filo po o se nonoa o se seevae, ou te lē avea lava so o se mea mai iā te oe ina neʻi e faapea, ‘O aʻu ua mauʻoa ai Aperamo.’ 24 Ou te lē mana‘o lava i se mea, ae tau lava o mea ua uma ona ʻai e tane talavou. Ae mo tamāloloa o ē na matou ō faatasi, o Aneri, o Esekolo, ma Mamere,+ ia ave e i latou a latou mea.”

15 Ua mavae ia mea, ona faaoo mai lea e Ieova o lana feʻau iā Aperamo i se faaaliga, e faapea: “Aperamo e, aua e te fefe.+ O aʻu o lou talita.+ E matuā tele lava lou taui.”+ 2 Ua tali atu Aperamo: “Ieova e, le Alii Pule Silisili Ese, e faapefea ona tauia o aʻu, ae e lē o iai lava sa‘u fanau, ma o le a maua loʻu tofi e Elisara le tagata mai i Tamaseko?”+ 3 Ua faapea atu foʻi Aperamo: “Ua e lē foaʻi mai se fanau+ mo aʻu, ae o se auauna* o loʻu aiga ua fai ma oʻu suli e sosoo mai iā te aʻu.” 4 Faauta foʻi! ua tali mai Ieova iā te ia: “E lē avea ma ou suli lea auauna e sosoo atu iā te oe, ae o lou lava atalii e avea ma ou suli e sosoo atu iā te oe.”+

5 Ua ia aumaia o ia i fafo o lona faleʻie ma fetalai mai: “Faamolemole, ia e tepa aʻe i le lagi ma faitau fetu, pe e mafaia ona e faitauina.” Ua ia fetalai atili mai: “E faapea foʻi lau fanau.”+ 6 Ua faatuatua foʻi o ia iā Ieova,+ ma ua Ia silasila iā te ia o lē ua amiotonu.+ 7 Ona ia fetalai mai lea: “O aʻu o Ieova, o lē na aumaia oe mai i Uro i Kaletaia ina ia foa‘iina atu iā te oe lenei laueleele e fai ma ou tofi.”+ 8 Ua fai atu o ia: “Ieova e, le Alii Pule Silisili Ese, e faapefea ona ou iloa e fai ma oʻu tofi lenei laueleele?” 9 Ona tali mai lea o Ia: “Ia aumai se povi fafine e tolu tausaga, o se ʻoti fafine e tolu tausaga, o se mamoe poʻa e tolu tausaga, o se manutagi, ma se tamaʻi lupe.” 10 Ua aumaia e Aperamo nei manu ma taiisilua, ua ia tuu le tasi itu o le manu e faafesagaʻi ma le tasi o ona itu, ae e leʻi vaevaeina manulele. 11 Ona felelei ifo lea o manulele taufeʻai i tino o manu mamate, ae ua tutuliese e Aperamo.

12 A o lata ina goto le lā, ona moegase ai lea o Aperamo, ma ua oo iā te ia se pogisa tele e fefe ai. 13 Ua Ia fetalai mai iā Aperamo: “Ia e mautinoa o le a aumau lau fanau i se atunuu e lē o so latou atunuu, e nofo pologa lau fanau iā i latou, ma latou te faapuapuagatia i latou mo le 400 tausaga.+ 14 Ae ou te faamasinoina le atunuu latou te nofo pologa ai,+ ma mulimuli ane latou te ō ese ma le tele o oloa.+ 15 A o oe, e te oti filemu pe a e matuā toeaina lava;+ ma e tanu oe e pei ona tanu o ou augātamā. 16 Ae e toe foʻi mai+ lau fanau i le augātupulaga lona fā, auā e leʻi oo i le taimi e faasalaina ai tagata Amorī ona o a latou agasala.”+

17 Ina ua goto ifo le lā ma ua matuā pogisa mea uma, ona alu aʻe ai lea o le asu mai i se ogaumu ma le afi mumū, ua ui i le vā o tino o manu ua vaeluaina. 18 O lenā lava aso na osia ai e Ieova se feagaiga ma Aperamo,+ ua faapea ane: “Ou te foaʻi atu lenei laueleele i lau fanau,+ e amata mai i le vaitafe o Aikupito e oo atu i le vaitafe tele, o le vaitafe lea o Eufirate:+ 19 o le laueleele o le ʻau Keni,+ o le ʻau Kinasa, o le ʻau Katemoni, 20 o le ʻau Hetī,+ o le ʻau Perisē,+ o le ʻau Rafaimi,+ 21 o le ʻau Amorī, o le ʻau Kanana, o le ʻau Kirekasē, ma le ʻau Iepusē.”+

16 Ua lē fanau+ Sarai le avā a Aperamo, ae e iai sana auauna, o ia o se Aikupito, o Akara+ lona igoa. 2 Ona fai atu lea o Sarai iā Aperamo: “Faamolemole, seʻi faalogo mai ia iā te aʻu! Ua taofia aʻu e Ieova mai i le fanauina o se fanau. Ia lua momoe ma laʻu auauna. Atonu ou te maua ai ni fanau mai iā te ia.”+ Ua faalogo Aperamo iā Sarai. 3 Ina ua mavae le sefulu tausaga talu ona nofo Aperamo i Kanana, ona avatu ai lea e Sarai, le avā a Aperamo, o Akara lana auauna o le Aikupito, i lana tane o Aperamo e fai ma ana avā. 4 Ua feusuaʻi Aperamo ma Akara ona tō ai lea o ia. Ina ua ia iloa ua tō o ia, ona ia manatu faatauvaa ai lea i lona matai fafine.

5 Ona fai atu lea o Sarai iā Aperamo: “O oe ua māfua ai le puapuaga ua oo iā te aʻu. Na ou avatu laʻu auauna iā te oe,* ae ina ua ia iloa ua tō o ia, ona ia manatu faatauvaa ai lea iā te aʻu. Tau ina ia faamasino e Ieova po o ai o i taʻua e saʻo.” 6 Ua tali mai Aperamo iā Sarai: “Vaai oe! Ua iā te oe le pule i lau auauna. Faitalia lava oe i se mea e te faia iā te ia.” Ona faalumaina lea e Sarai o ia, ona sola ese ai lea o ia mai iā Sarai.

7 Mulimuli ane, ona maua lea o ia e le agelu a Ieova i se vaipuna i le toafa, o le vaipuna lea i le ala i Sura.+ 8 Ua ia fai atu: “Akara e, le auauna a Sarai, o fea e te sau ai, ma o fea a e agaʻi atu i ai?” Ona fai mai lea o Akara: “Ua ou sola ese mai iā Sarai loʻu matai fafine.” 9 Ua toe faapea atu le agelu a Ieova iā te ia: “Ia e toe foʻi atu nei i lou matai fafine, ma ia e faamaulalo atu iā te ia.” 10 Ona faapea atu lea o le agelu a Ieova iā te ia: “Ou te matuā faatoʻateleina lau fanau, o le a lē mafai ai ona faitaulia ona o le toʻatele.”+ 11 Ua toe faapea atu le agelu a Ieova: “O lenā ua e tō, e te fanau mai se tama tama, ma e te faaigoa iā te ia o Isamaeli,* auā ua faafofogaina e Ieova lou tagiauē. 12 O le a pei o ia o se asini vao.* E tetee atu o ia i tagata uma, ma e tetee mai foʻi tagata uma iā te ia, ma e nofo o ia e latalata i ona uso uma.”*

13 Ona valaau lea o Akara i le suafa o Ieova, o lē ua fetalai mai iā te ia: “O oe o le Atua e silafia mea uma,”+ ma ua ia faapea ifo iā te ia lava: “Po ua ou vaai ea i lē ua silasila mai iā te aʻu?” 14 O le mea lea ua taʻua ai lea vaieli o Pere-laaroi.* (Ua iai i le vā o Katesa ma Pereta.) 15 Ona fanaua lea e Akara o se tama tama mai iā Aperamo, ma ua faaigoa e Aperamo lona atalii lea na fanaua e Akara, o Isamaeli.+ 16 E 86 tausaga o Aperamo, ina ua fanaua e Akara o Isamaeli mai iā te ia.

17 Ina ua 99 tausaga o Aperamo, ona faaali mai lea o Ieova iā Aperamo ma faapea mai iā te ia: “O aʻu o le Atua, o Lē e ona le malosi uma lava. Ia e savali i oʻu luma ma ia lē ponā* lau amio. 2 Ou te faatumauina laʻu feagaiga ma oe,+ ma ou te matuā faatoʻateleina lava lau fanau.”+

3 Ona faapaʻū faō lea o Aperamo, ae ua fetalai mai pea le Atua iā te ia e faapea: 4 “A o aʻu nei, faauta! o laʻu feagaiga lenei ma oe,+ e avea oe ma tamā o atunuu e tele.+ 5 E lē toe faaigoa oe o Aperamo,* ae o le a faaigoa oe o Aperaamo,* auā ou te faia oe e avea ma tamā o atunuu e tele. 6 Ou te matuā faatoʻateleina lau fanau, ou te faia oe e avea ma tamā o atunuu, ma e tupuga mai iā te oe o tupu.+

7 “Ou te tausia laʻu feagaiga ma oe,+ faapea foʻi ma lau fanau i o latou tupulaga uma pe a mavae oe, o se feagaiga e faavavau, ina ia fai aʻu ma Atua iā te oe ma lau fanau pe a mavae atu oe. 8 Ou te foa‘i atu iā te oe ma lau fanau pe a mavae atu oe, le laueleele na e aumau ai,+ o le laueleele atoa o Kanana, e fai ma o latou tofi tumau, ma o le a avea aʻu ma Atua iā i latou.”+

9 Ua toe fetalai mai le Atua iā Aperaamo: “A o oe, ia e tausia laʻu feagaiga, o oe ma lau fanau i o latou tupulaga uma pe a mavae atu oe. 10 O le feagaiga lenei i le vā o aʻu ma oe, ina ia tausia e oe ma lau fanau pe a mavae atu oe: E tatau ona peritomeina+ o tane uma* lava. 11 E tatau ona peritomeina outou i le paʻu o o outou tino, ina ia fai ma faailoga o le feagaiga i le vā o aʻu ma outou.+ 12 E tatau ona peritomeina o outou tama uma ua valu aso le matutua+ i o outou tupulaga uma, o so o se tasi e fanau i le aiga,* ma so o se tasi e lē o sau fanau ae na faatauina mai i se tagata mai i se isi atunuu. 13 E tatau ona peritomeina o tane uma na fananau i lou aiga, ma tane uma na e faatauina mai;+ o laʻu feagaiga ma outou i le tino, e tatau ona fai ma feagaiga tumau. 14 O se tane e lē peritomeina, e musu e peritomeina le paʻu o lona tino, e tatau ona fasiotia o ia. Ua ia solia laʻu feagaiga.”

15 Ua toe fetalai mai le Atua iā Aperaamo: “A o Sarai* lau avā,+ aua neʻi e toe taʻua o Sarai, auā o Sara* o lona igoa lea. 16 Ou te faamanuia iā te ia, ma foaʻi atu iā te oe se atalii mai iā te ia;+ ou te faamanuia o ia, e tupuga mai iā te ia o atunuu; e tupuga mai foʻi iā te ia o tupu o atunuu.” 17 Ona faapaʻū faō lea o Aperaamo ua ʻata ma faapea ifo i lona loto:+ “Pe e fanau mai ea e se tane ua 100 tausaga se tamaitiiti, ma pe e fanau mai foʻi e Sara o se fafine ua 90 tausaga se tamaitiiti?”+

18 Ona faapea atu lea o Aperaamo i le Atua moni: “Tau ina ia maua e Isamaeli lau faamanuiaga!”+ 19 Ua fetalai mai le Atua: “O lau avā lava o Sara e fanau mai ai sou atalii, e te faaigoa iā te ia o Isaako.*+ Ou te faatumauina laʻu feagaiga ma ia, o se feagaiga e faavavau i lana fanau pe a mavae atu o ia.+ 20 Ua ou faalogo i lau tala e uiga iā Isamaeli. Faauta! ou te faamanuia iā te ia, ou te faauluola iā te ia ma matuā faatoʻateleina lava. E tupuga mai iā te ia o taʻitaʻi e toʻa 12, ma ou te faia o ia e avea ma se nuu tele.+ 21 Peita‘i, ou te faatumauina laʻu feagaiga ma Isaako,+ o le tama lea o le a fanaua e Sara mai iā te oe i lenei taimi atofaina i le tausaga lea.”+

22 Ina ua māeʻa ona fetalai mai o le Atua iā te ia, ona afio aʻe lea o ia mai iā Aperaamo. 23 Ona ave lea i le aso lava lenā e Aperaamo o Isamaeli lona atalii, o tane uma na fananau i lona aiga, o i latou uma na ia faatauina, o tane uma lava o i le fale o Aperaamo, ua ia peritomeina paʻu o o latou tino, e pei ona fetalai mai ai le Atua iā te ia.+ 24 E 99 tausaga o Aperaamo ina ua peritomeina le paʻu o lona tino.+ 25 E 13 tausaga o Isamaeli lona atalii ina ua peritomeina le paʻu o lona tino.+ 26 O le aso lava lea na peritomeina ai Aperaamo ma lona atalii o Isamaeli. 27 Ua peritomeina faatasi ma ia o tane uma i lona aiga, o so o se tasi na fanau i lona fale, ma so o se tasi foʻi na ia faatauina mai i se tagata mai i se isi atunuu.

18 Mulimuli ane, ona faaali mai lea o Ieova+ iā te ia i le mea ua iai laau maualuluga o Mamere,+ a o nofo o ia i le faitotoʻa o le faleʻie i le taimi e sili ona vevela o le aso. 2 Ina ua ia tepa aʻe, ona ia iloa atu lea i se mea e lē mamao tele ni tamāloloa se toʻatolu o loo tutū mai.+ Ua ia vaaia i latou ona tamoʻe atu lea mai i le faitotoʻa o lona faleʻie e faafeiloaʻi i latou, ma ua ia ifo i le eleele. 3 Ua ia faapea atu: “Ieova e, afai ua e finagalo malie iā te aʻu, faamolemole aua neʻi e maliu ese mai i lau auauna. 4 Faamolemole, seʻi aumai sina vai e mulumulu ai o outou aao,+ ona outou mālōlō ai lea i lalo o le laau. 5 Talu ai ua outou ō mai i inei i la outou auauna, seʻi oʻu aumaia sina mea tausami mo outou ina ia toe maua ai lo outou malosi.* Pe a māeʻa, ona outou talaaao ai lea.” Ona latou tali mai lea: “Ua lelei. Ia faia e pei ona e fai mai ai.”

6 Ua faanatinati atu Aperaamo i le faleʻie iā Sara ma faapea atu: “Faavave! Aumai ni fua* se tolu o falaoamata lelei, ia palu le paluga ma fai ai ni falaoa.” 7 Ona tamoʻe atu lea o Aperaamo i lana lafu povi, ma aumai se tamaʻi povi poʻa peti lelei. Ua ia avatu i lana auauna, ma ua faavave ona ia saunia. 8 Ua ia ave le pata, suāsusu ma le tamaʻi povi poʻa na ia saunia, ma laulau atu i o latou luma. Ona ia tū ai lea e latalata ane i lalo o le laau, a o latou taumamafa.+

9 Ua latou faapea ane iā te ia: “O fea o iai lau avā o Sara?”+ Ona ia tali atu lea: “O loo i le faleʻie!” 10 Ua toe faapea mai se tasi o i latou: “E mautinoa lava ou te toe foʻi mai iā te oe i le taimi faapenei i le tausaga a sau, faauta! e maua e lau avā o Sara se tama tama.”+ Ua faalogologo mai foʻi Sara i le faitotoʻa o le faleʻie, lea e i tua o le tamāloa. 11 Ua matutua Aperaamo ma Sara, ua tele foʻi o la tausaga.+ Ua matua tele Sara ua lē mafai ona toe fanau.*+ 12 Ona ʻataʻata lea o Sara iā te ia lava, ma faapea ifo: “Pe e faamalieina ea aʻu ae ua ou loomatua, ma ua toeaina foʻi loʻu alii?”+ 13 Ua fetalai mai Ieova iā Aperaamo: “Aiseā ua ʻataʻata ai Sara ma faapea ane, ‘Pe e moni ea o le a ou fanau e ui ua ou loomatua?’ 14 Pe e iai ea se mea e faigatā iā Ieova?+ Ou te toe foʻi mai iā te oe i lenei taimi atofaina i le tausaga a sau, ma e maua ai e Sara se tama tama.” 15 Ae ua faafiti Sara ma faapea ane: “Ou te leʻi ʻataʻata lava!” auā ua fefe o ia. Ona fetalai mai lea o ia: “E leai! Na e ʻataʻata lava.”

16 Ua ō ese tamāloloa mai i lea nofoaga, ua latou vāai atu i Sotoma,+ a o latou savavali ma Aperaamo e momoli i latou. 17 Ua fetalai mai Ieova: “Po ou te natia ea mai iā Aperaamo mea o le a ou faia?+ 18 E mautinoa o le a fai Aperaamo ma tupuaga o se nuu tele ma malosi, ma e maua e atunuu uma o le lalolagi faamanuiaga* ona o ia.+ 19 Ua ou mafuta vavalalata atu iā te ia,* ina ia mafai ona ia poloaʻi atu i ona atalii ma lona aiga pe a mavae o ia, ia latou tausia ala o Ieova ma fai le amiotonu ma le faamasinotonu,+ ina ia faataunuuina ai e Ieova mea na ia folafola mai iā Aperaamo.”

20 Ona fetalai mai ai lea o Ieova: “O le alaga o le faaseā e faatatau iā Sotoma ma Komoro, ua matuā leotele lava,+ ma ua matuā mamafa a latou agasala.+ 21 Ou te alu ifo ina ia ou iloa ai po ua latou amioaʻi e tusa ma le alaga ua oo mai iā te aʻu. Afai e leai, ona ou iloa ai lea.”+

22 Ona ō ese mai lea o tamāloloa ma agaʻi atu i Sotoma, ae o loo faatasi pea Ieova+ ma Aperaamo. 23 Ua faalatalata atu Aperaamo ma faapea atu: “Pe e te faaumatia ea o ē e amiotonu faatasi ma ē e amioleaga?+ 24 Seʻi faapea e toʻa 50 tagata amiotonu o i le aai. Pe e te faaumatia ea le aai atoa ae lē faamagalo le aai ona o tagata amiotonu e toʻa 50 o loo iai? 25 E lē taitai ona e finagalo e faaumatia tagata amiotonu faatasi ma ē e amioleaga, e tasi le mea e oo i le tagata amiotonu ma lē e amioleaga!+ E lē taitai ona e finagalo faapea.+ Pe e lē faia ea e le Faamasino o le lalolagi uma le mea ua tonu?”+ 26 Ona fetalai mai lea o Ieova: “Afai ou te maua i Sotoma o tagata amiotonu e toʻa 50 i le aai, ou te faamagaloina le aai atoa ona o i latou.” 27 Ae ua toe tali atu Aperaamo: “Faamolemole, ua ou faamalosi e tautala atu iā Ieova, a o aʻu o le efuefu ma le lefulefu. 28 Seʻi faapea ua toe toʻalima ona atoa lea o le toʻa 50. Pe e te faaumatia ea le aai atoa ona o lenā toʻalima?” Ona ia fetalai mai lea: “Afai ou te maua i inā le toʻa 45, ou te lē faaumatiaina le aai.”+

29 Ua ia toe faapea atu iā te ia: “Seʻi faapea e maua i inā le toʻa 40.” Ona ia fetalai mai lea: “Ou te lē faaumatia le aai ona o i latou e toʻa 40.” 30 Ae ua ia faapea atili atu: “Faamolemole Ieova, aua e te toʻatamaʻi+ ae seʻi oʻu fai atu pea: Seʻi faapea e maua i inā le toʻa 30.” Ua ia fetalai mai: “Ou te lē faaumatia i latou pe afai ou te maua i inā le toʻa 30.” 31 Ae ua ia faapea atili atu: “Faamolemole, ua ou faamalosi e tautala atu iā Ieova: Seʻi faapea e maua i inā le toʻa 20.” Ua ia fetalai mai: “Ou te lē faaumatia le aai ona o i latou e toʻa 20.” 32 Ona ia fai atu lea: “Faamolemole Ieova, aua e te toʻatamaʻi ae seʻi oʻu toe fai atu tasi lava: Seʻi faapea e na o le toʻasefulu e maua i inā.” Ua ia fetalai mai: “Ou te lē faaumatia le aai ona o i latou e toʻasefulu.” 33 Ina ua māeʻa ona talanoa o Ieova ma Aperaamo, ona afio aʻe lea o ia,+ ae ua toe foʻi atu Aperaamo i le mea o nofo ai.

19 Ua taunuu agelu e toʻalua i Sotoma i le afiafipō, a o nofo Lota i le faitotoʻa o le pā o Sotoma. Ina ua iloa atu e Lota i laʻua, ua ia alu atu ma faafeiloaʻi i laʻua ma ifo i le eleele.+ 2 Ona ia faapea atu lea: “Faamolemole oʻu alii e, maliu mai ia i le fale o la oulua auauna, ma mulumulu ai o oulua aao ma tofafā ai i le pō nei. A aulia taeao ona oulua malaga pō ai lea.” Ua la faapea mai: “E leai, e ma te momoe i le nofoaga faitele i le pō nei.” 3 Ae ua ia tauanau iā i laʻua, ona la afe ai lea i lona fale. Ona ia faia lea o se taumafataga mo i laʻua, ua ia tao falaoa lē faafefeteina ma ua la taumamafa ai.

4 A o leʻi taooto i laʻua e momoe, ua siʻosiʻomia le fale e tamāloloa o le aai, o tamāloloa o Sotoma, o tama e oo lava i toeaina, o le motu o tagata o loo vāvāō. 5 Ua latou valaau mai pea iā Lota: “O fea tamāloloa na ō mai i lou fale i le pō lenei? Aumai i laʻua seʻi matou feusuaʻi.”+

6 Ona alu atu lea o Lota i fafo iā i latou, ma ua ia tapuni le faitotoʻa o le fale. 7 Ua ia fai atu: “Faamolemole oʻu uso e, aua tou te faia se mea matagā. 8 Faamolemole seʻi faalogo mai, e iai oʻu afafine e toʻalua e leʻi feusuaʻi lava ma ni tane. Ou te aumaia i laʻua iā te outou. Ia faitalia outou i le mea e fai iā i laʻua. Ae ia aua neʻi faia se mea i nei tamāloloa, auā ua puipuia i laʻua i lalo ifo o loʻu fale.”+ 9 Ua latou fai mai: “Alu ese ma le faitotoʻa!” Ua latou faapea ane: “Ua sau lenei tamāloa e aumau i nei, a o lea ua fia faamasino iā i tatou! O le a sili atu la ona leaga le mea matou te faia iā te oe nai lo o i laʻua.” Ua latou matuā tūlei atu iā Lota, ma ua toetoe a malepe ai le faitotoʻa. 10 Ua aapa atu tamāloloa* ma toso mai Lota i totonu o le fale, ma ua la tapuni le faitotoʻa. 11 Ae ua la faatauasoina tamāloloa ua i le faitotoʻa o le fale, e mai lava i ē e lāiti e oo i ē e matutua, ma ua vaivai ai i latou ona o le taumafai e sa‘ili le faitoto‘a.

12 Ona fai atu lea o tamāloloa iā Lota: “Pe e iai nisi o lou aiga o i inei? Ia aveese mai i lenei mea o tane a ou afafine, o ou atalii, o ou afafine, ma i latou uma ua iā te oe i lenei aai! 13 Auā o le a ma faaumatia lenei aai, ona ua leotele le alaga o le faaseā iā i latou i luma o Ieova.+ O lea, ua aauina mai ai e Ieova i maʻua e faaumatia lenei aai.” 14 Ua alu atu Lota ma taʻu i tane a ona afafine o ē o le a faaipoipo i ona afafine, ma fai atu pea: “Ia faavave! Ia ō ese mai i lenei mea, auā o le a faaumatia e Ieova le aai!” Ae i manatu o tane a ona afafine, e foliga mai o loo tausua o ia.+

15 Ina ua tafa mai o ata, ona faanatinati atu lea o agelu iā Lota ma faapea atu: “Faavave! Ia ave lau avā ma ou afafine e toʻalua o loo faatasi ma oe, neʻi faaumatia oe pe a faaumatia le aai ona o ana agasala!”+ 16 Ua faifaiaga pea o ia, ae ona o le alofa mutimutivale o Ieova iā te ia,+ ua fetagofi atu ai tamāloloa i lona lima, ma lima o lana avā, ma lima o ona afafine e toʻalua, ua la aveese atu o ia ma tuu i fafo o le aai.+ 17 Ua taʻitaʻiina i latou e i laʻua i tua o le aai, ona faapea atu lea o se tasi o i laʻua: “Inā sola ia e te ola ai! Aua neʻi toe tepa i tua+ ma aua neʻi tū i so o se vaipanoa o le itumalo!+ Ia sola i vaega maugā ina neʻi faaumatia oe!”

18 Ona fai mai lea o Lota iā i laʻua: “Se faamolemole Ieova, e leai! 19 Faamolemole, ua e finagalo malie i lau auauna, ua e faaali le tele o lou agalelei* i le faasaoina o aʻu,+ ae o aʻu, ou te lē mafai ona ou sola atu i vaega maugā, neʻi maua aʻu i se mala ma ou oti ai.+ 20 Faamolemole lava, o loo latalata mai se aai ou te sola atu i ai, ma o se aai itiiti. Faamolemole, pe e mafai ona ou sola atu i inā? Ua na o se aai itiiti. O le a faasaoina ai aʻu.” 21 Ona faapea atu lea o ia: “Ua lelei, o le a faaali atu foʻi loʻu manatu mamafa iā te oe,+ i loʻu lē faaumatiaina o le aai ua e fai mai ai.+ 22 Ia faavave! Ia sola atu i ai, auā ou te lē faia lava se mea se‘iloga ua e taunuu i o!”+ O le mea lea ua ia faaigoa ai le aai o Soara.*+

23 Ua alu aʻe le lā i luga o le laueleele ina ua taunuu Lota i Soara. 24 Ona faatotō faaua ifo lea e Ieova mai i le lagi, o le teiō* ma le afi mai iā Ieova, i luga o Sotoma ma Komoro.+ 25 Ua ia faaumatia nei aai, ioe, o le itumalo atoa, lea e aofia ai i latou uma sa nonofo i ia aai atoa foʻi ma laau o le fanua.+ 26 A o le avā a Lota lea sa mulimuli atu iā te ia, ua tepa o ia i tua ma liu tupua masima ai.+

27 Ua ala Aperaamo i le taeaopō ma alu atu i le mea na ia tū ai i luma o Ieova.+ 28 Ona ia vaai ifo lea agaʻi i Sotoma ma Komoro ma le vaipanoa uma o le itumalo, ua ese le vaaiga ua ia iloa atu. Ua alu aʻe mai i le laueleele le asu tele e pei o se asu tele mai i se ogaumu e tunu ai piliki!+ 29 Ina ua faaumatia e le Atua aai o le itumalo, na manatua pea e le Atua Aperaamo e ala i le aveesea o Lota mai i aai na ia faaumatia, o aai sa nofo ai Lota.+

30 Mulimuli ane, ona ō aʻe lea o Lota faatasi ma ona afafine e toʻalua mai i Soara, ma nonofo ai i vaega maugā,+ auā ua fefe o ia e nonofo pea i Soara.+ Ona nonofo lea o ia ma ona afafine e toʻalua i se ana. 31 Ua fai atu le ulumatua i le teine laʻitiiti: “Ua matua lo taʻua tamā, ma ua leai se tamāloa i inei ta te faaipoipo i ai e pei ona masani ona faia e tagata. 32 Seʻi ta avatu i lo taʻua tamā le uaina e inu ai, ona tatou momoe ai lea ma ia, ina ia faaauau ai le gafa o lo taʻua tamā.”

33 Ua la avatu pea i lo laʻua tamā le uaina e inu ai i lenā pō; ona alu atu lea o le ulumatua ma ua momoe ma lona tamā, ae ua lē iloa e lona tamā le taimi na la momoe ai ma toe alu ese ai o ia. 34 Ua oo i le aso na sosoo ai, ua fai atu le ulumatua i le laʻitiiti: “O lea na ma momoe ma loʻu tamā anapō. Seʻi o ta toe avatu le uaina iā te ia nanei. Ona e alu lea lua te momoe ma ia ina ia faaauau ai le gafa o lo taʻua tamā.” 35 Ua la avatu pea i lo laʻua tamā le uaina e inu ai i lenā foʻi pō; ona alu atu lea o le teine laʻitiiti ma momoe ma ia, ae ua lē iloa e lona tamā le taimi na la momoe ai ma toe alu ese ai o ia. 36 O lea, ua totō uma afafine o Lota i lo laʻua tamā. 37 Ua fanaua e le ulumatua se tama tama, ma faaigoa o ia o Moapi.+ O ia o le tamā o tagata Moapi i aso nei.+ 38 Ua fanaua foʻi e le laʻitiiti se tama tama, ma ua ia faaigoa o ia o Pename. O ia o le tamā o tagata Amonī+ i aso nei.

20 Ua tapena e Aperaamo lona faleʻie ma ana mea uma+ ma alu atu i le laueleele o Nekepi,* ua nofo o ia i le vā o Katesa+ ma Sura.+ A o aumau o ia i Kira,+ 2 ua toe faapea foʻi Aperaamo e uiga iā Sara lana avā: “O ia o loʻu tuafafine.”+ Ona aami ai lea e Apimeleko le tupu o Kira iā Sara ma aumai o ia.+ 3 Ona afio mai lea o le Atua iā Apimeleko e ala i se miti i le pō, ua fetalai mai iā te ia: “O le a e oti ona o le fafine na e aumaia,+ auā ua faaipoipo o ia ma o le avā a se tasi tane.”+ 4 Peitaʻi, e leʻi pa‘i Apimeleko iā te ia.* Ua ia faapea atu: “Ieova e, po o le a e fasiotia le nuu e ui e lē sala* i latou? 5 Pe e leʻi fai mai ea o ia iā te aʻu, ‘O loʻu tuafafine o ia,’ ma pe e leʻi faapea mai fo‘i le fafine, ‘O loʻu tuagane o ia’? Ua ou faia lenei mea i loʻu lotofaamaoni ma le mamā o oʻu lima.” 6 Ona fetalai mai lea o le Atua moni iā te ia i le miti: “Ua ou iloa ua e faia lenei mea i lou lotofaamaoni, ma ua ou taofia ai oe mai i le faia o se agasala iā te aʻu. O le mea lea ou te le‘i faatagaina ai oe e pa‘i atu iā te ia. 7 O lea, ia toe faafoʻi le avā a le tamāloa auā o ia o se perofeta,+ ma e tatalo mai o ia mo oe,+ ona e ola ai pea lea. Ae afai e te lē toe faafoʻi le fafine, ia e iloa e te oti lava, o oe atoa ma i latou uma ua i lou fale.”

8 Ua ala Apimeleko i le taeaopō ma ua ia valaau ana auauna ma faamatala atu nei mea uma iā i latou, ona matuā fefefe ai lea o i latou. 9 Ona aami lea e Apimeleko o Aperaamo ma fai atu iā te ia: “O le ā lenei mea ua e faia iā i matou? O le ā laʻu agasala ua fai iā te oe, ua e faaoo mai ai iā te aʻu ma loʻu malo lenei agasala tele? E lē tonu lenei gaoioiga ua e faia iā te aʻu.” 10 Ua toe faapea atu Apimeleko iā Aperaamo: “O le ā le mea sa e manatu i ai ina ua e faia lenei mea?”+ 11 Ona tali mai lea o Aperaamo: “Na ou faia auā ua ou faapea ifo iā te aʻu, ‘E mautinoa e lē matataʻu lenei nuu i le Atua, ma latou te fasiotia ai aʻu ona o laʻu avā.’+ 12 Ae e moni lava o ia o loʻu tuafafine, o ia o le afafine o loʻu tamā, ae e lē o se tama teine a loʻu tinā, ma ua fai o ia ma aʻu avā.+ 13 O lea, ina ua fetalai mai le Atua iā te aʻu e tuua le aiga o loʻu tamā ae aumau solo,+ ona ou faapea atu lea i laʻu avā, ‘O le auala lenei e faaalia mai ai lou alofa faamaoni iā te aʻu: O so o se mea lava e ta te ō i ai, ia e faapea atu e uiga iā te aʻu: “O loʻu tuagane o ia.”’”+

14 Ona avatu lea e Apimeleko o mamoe, o povi, o auauna tane, ma auauna fafine iā Aperaamo ma toe faafoʻi atu iā te ia lana avā o Sara. 15 Ua toe faapea atu Apimeleko: “E mafai ona e nofo i so o se mea o loʻu fanua. Ia faitalia oe po o fea e te fia nofo ai.” 16 Ua ia faapea atu iā Sara: “Ua ou foaʻi atu i lou tuagane+ tupe siliva e 1,000. O se faailoga lenā o lou tulaga mamā* i ē uma ua faatasi ma oe, atoa ma isi tagata, e faamaonia ai ua e mamā mai i tuuaʻiga uma.” 17 Ua tatalo atu Aperaamo i le Atua moni, ona faamālōlōina lea e le Atua o Apimeleko, o lana avā ma ana teine pologa, ua latou fanaua ni fanau, 18 auā na taofia e Ieova fafine uma i le aiga o Apimeleko mai i le fanauina o ni fanau,* ona o Sara le avā a Aperaamo.+

21 Ua silasila mai Ieova iā Sara e pei ona ia fetalai mai ai, ua faia foʻi e Ieova iā Sara e tusa ma lana folafolaga.+ 2 Ua tō Sara,+ ona ia fanaua lea o le atalii o Aperaamo ina ua toeaina o ia, i le taimi atofaina lea na folafola mai e le Atua iā Aperaamo.+ 3 Ona faaigoa lea e Aperaamo o lona atalii ua faato‘ā fanau, o lē na fanau mai iā Sara, o Isaako.+ 4 Ua peritomeina e Aperaamo o Isaako lona atalii ina ua valu aso le matua, e pei ona poloaʻi mai ai le Atua iā te ia.+ 5 E 100 tausaga o Aperaamo ina ua fanau mai lona atalii o Isaako. 6 Ona faapea ane lea o Sara: “Ua faia e le Atua se mea ou te ʻata ai; o i latou uma e faalogo i lenei mea, e latou te toē faatasi ma aʻu.”* 7 Ua fai ane foʻi Sara: “O ai na manatu e fai atu se tasi iā Aperaamo, ‘E tausia lava e Sara se fanau’? Peita‘i, o lea ua ou fanauina lona atalii ina ua toeaina o ia.”

8 Ua tupu le tamaitiiti ma ua teʻa ma le susu, ona saunia lea e Aperaamo o se taumafataga tele i le aso na teʻa ai Isaako ma le susu. 9 Ae ua mātauina pea e Sara le aamu iā Isaako+ o le tama a Akara,+ le fafine Aikupito lea sa fanau iā Aperaamo. 10 Ona ia faapea atu lea iā Aperaamo: “Ia tuliese lenei teine pologa ma lana tama, auā e lē taitai ona avea ma suli le tama a le teine pologa faatasi ma laʻu tama o Isaako!”+ 11 Ae ua tigā Aperaamo ona o le mea ua ia fai atu ai e faatatau i lona atalii.+ 12 Ona fetalai mai lea o le Atua iā Aperaamo: “Aua e te tigā i le mea ua fai atu ai Sara iā te oe e uiga i le tama ma lau teine pologa. Ia faalogo iā te ia,* auā o lē e taʻua o lau fanau, e ala mai iā Isaako.+ 13 O le tama foʻi a le teine pologa,+ ou te fai o ia ma tupuaga o se nuu,+ auā o lou atalii o ia.”

14 Ua usu Aperaamo i le taeaopō, ua ia ave le falaoa ma le fagupa‘u* e iai vai, ma avatu iā Akara. Ua ia faaee i luga o tauʻau o Akara, ma tuu atu i laʻua e ō ma lana tama.+ Ua alu o ia ma fealuaʻi solo i le toafa o Peresepa.+ 15 Mulimuli ane, ua uma le vai sa i totonu o le fagupa‘u, ona ia tuu lea o le tama i lalo o se tasi o laau itiiti. 16 Ua alu o ia ma nofo na o ia i le mamao e tusa ma le mea e paʻū atu i ai le aū pe a fana atu, auā ua ia faapea ane: “Ou te lē manaʻo e vaai atu i laʻu tama ua oti.” Ua nofo o ia i le mamao lava lenā ma tagi leotele ai.

17 Ona faafofoga lea o le Atua i le leo o le tama,+ ma ua valaau mai le agelu a le Atua iā Akara mai i le lagi, ua faapea mai iā te ia:+ “Akara, aiseā ua e tagi ai? Aua e te fefe auā ua faafofoga le Atua i le leo o le tama mai i le mea ua iai o ia. 18 Inā tulaʻi ia, ia faatū i luga le tama ma uu lona lima, auā ou te faia o ia ma tupuaga o se nuu tele.”+ 19 Ua faapupulaina e le Atua ona mata, ona ia iloa atu lea o se vaieli; ua ia alu atu ma faatumu le fagupaʻu i vai, ma avatu i le tama e inu ai. 20 Ua faatasi le Atua i le tama+ a o tuputupu a‘e o ia. Ua nofo o ia i le toafa, ma ua avea o se tagata fanafana aū. 21 Ona nofo ai lea o ia i le toafa o Parana,+ ma ua aumaia e lona tinā se avā mo ia mai i le atunuu o Aikupito.

22 Ua oo i lenā taimi, ona faapea mai lea o Apimeleko ma Fikolu le ta‘ita‘i o lana ʻautau iā Aperaamo: “Ua ma iloa e faatasi le Atua ma oe i mea uma e te faia.+ 23 Ia e tautō mai iā te aʻu i le Atua, e te lē pepelo iā te aʻu, po o laʻu fanau ma ē e tupuga mai iā te a‘u, ma e pei ona ou alofa faamaoni iā te oe, ia faapena foʻi ona e feutagaʻi ma aʻu ma le atunuu ua e aumau ai.”+ 24 Ona faapea atu lea o Aperaamo: “Ou te tautō atu lava.”

25 Peita‘i, ua faaseā atu Aperaamo iā Apimeleko e tusa ma le vaieli lea na faoa faamalosi e auauna a Apimeleko.+ 26 Ona tali mai lea o Apimeleko: “Ou te lē iloa po o ai na faia lenei mea; e te leʻi logo maia aʻu, ma ua faatoʻā ou faalogo atu i lenei mea i le asō.” 27 Ona avatu lea e Aperaamo o mamoe ma povi iā Apimeleko, ma ua faia faatasi e i laʻua se feagaiga. 28 Ua tuu ese e Aperaamo tamaʻi mamoe fafine e fitu o le lafu, 29 ona fai mai lea o Apimeleko iā Aperaamo: “Aiseā ua e tuu ese ai ia tamaʻi mamoe fafine e fitu?” 30 Ua ia tali atu: “Ia e taliaina nei tamaʻi mamoe e fitu mai iā te aʻu, e fai ma molimau o a‘u na eliina lenei vaieli.” 31 O le mea lea na taʻua ai lenā nofoaga o Peresepa,*+ auā na la faia ai i inā se tautoga. 32 O lea ua la osia ai se feagaiga+ i Peresepa, ona ō ai lea o Apimeleko faatasi ma Fikolu le ta‘ita‘i o lana ʻautau ma toe foʻi atu i Filisitia.+ 33 Mulimuli ane, ona ia totōina lea o le laau o le tamarisi* i Peresepa ma ua ia valaau atu i le suafa o Ieova,+ le Atua e faavavau.+ 34 Ua nofo* Aperaamo i Filisitia mo se taimi umi.*+

22 Ua mavae ia mea, ona tofotofoina lea o Aperaamo e le Atua moni.+ Ua ia fetalai mai iā te ia: “Aperaamo e!” ona ia tali atu ai lea: “O aʻu lenei!” 2 Ua ia fetalai mai: “Faamolemole, ia ave lou atalii, o lou atalii e toʻatasi, o lē e te alofa faapelepele i ai+ o Isaako,+ ma malaga atu i le laueleele o Moria+ ma ofo mai ai o ia e fai ma taulaga mū, i se tasi o mauga ou te faasino atu iā te oe.”

3 Ua usupō Aperaamo ma faanofoa lana asini, ua ave foʻi e ia ana auauna e toʻalua ma lona atalii o Isaako. Ua ia taisi foʻi fafie e fai ai le taulaga mū, ona ia agaʻi atu lea i le mea na faasino atu e le Atua moni iā te ia. 4 Ua tepa aʻe Aperaamo i le aso lona tolu, ma iloa atu ai le nofoaga ae e mamao. 5 Ona fai atu lea o Aperaamo i ana auauna: “Ia oulua faatali atu i inei ma le asini, ae seʻi ma ō atu ma le tama i o e tapuaʻi ai i le Atua, ona ma toe ō mai ai lea.”

6 Ua tago Aperaamo i fafie e fai ai le taulaga mū ma faaee atu iā Isaako lona atalii. Ae ua ia uu i ona lima le afi ma le naifi, ona la ō faatasi ai lea. 7 Ua fai mai Isaako iā Aperaamo lona tamā: “Loʻu tamā e!” Ua ia tali atu: “O aʻu lenei, loʻu atalii e!” Ua ia toe faapea mai: “O le afi lea ma fafie, ae o fea le mamoe e fai ai le taulaga mū?” 8 Ua tali atu Aperaamo: “Loʻu atalii e, e saunia lava e le Atua le mamoe e fai ai le taulaga mū.”+ Ona la savavali faatasi ai lea.

9 Ua la oo i le mea na faasino mai e le Atua moni iā te ia, ua fausia ai e Aperaamo le fata faitaulaga i inā, ma ua ia faatulaga fafie. Ua ia saisai lima ma vae o lona atalii o Isaako, ma faataatia o ia i luga o fafie o le fata faitaulaga.+ 10 Ona aapa atu lea o le lima o Aperaamo ma aumai le naifi e fasioti ai lona atalii.+ 11 Ae ua valaau mai i le lagi le agelu a Ieova iā te ia e faapea: “Aperaamo, Aperaamo e!” ona ia tali atu lea: “O aʻu lenei!” 12 Ua ia fetalai atili mai: “Aua neʻi oo lou lima i le tama, aua foʻi e te faia se mea iā te ia, auā ua ou iloa nei o oe o sē e mataʻu i le Atua auā ua e lē taofia lou atalii, o lou atalii e toʻatasi, mai iā te aʻu.”+ 13 Ua tepa aʻe Aperaamo ma iloa atu i se mea e lē mamao tele, le mamoe poʻa ua lavelavea ona seu i le laau. Ona alu atu lea o Aperaamo ma aumai le mamoe poʻa ma fai ai le taulaga mū, e sui ai lona atalii. 14 Ona faaigoa lea e Aperaamo o lea nofoaga o Ieova-irae.* O le mea lea, ua iai se faaupuga i aso nei: “I le mauga o Ieova, e na te saunia mea e manaʻomia.”+

15 Ua toe valaau faalua mai i le lagi le agelu a Ieova iā Aperaamo, 16 e faapea: “‘Ou te tautō aʻu iā te aʻu lava,’ ua fetalai mai ai Ieova,+ ‘ona o lou faia o lenei mea ma e te leʻi taofia lou atalii, o lou atalii e toʻatasi lava,+ 17 ou te matuā faamanuia ai iā te oe, ou te matuā faatoʻateleina lau fanau e pei o fetu o le lagi, e pei foʻi o le oneone o le matafaga,+ e pule foʻi lau fanau i le faitotoʻa o ona fili.*+ 18 O lau fanau+ e maua ai e atunuu uma o le lalolagi faamanuiaga* talu ai ua e faalogo i loʻu leo.’”+

19 Ua toe foʻi atu Aperaamo i ana auauna, ona latou ō faatasi ai lea i Peresepa;+ ua nofo ai pea Aperaamo i Peresepa.

20 Mulimuli ane ua logotala Aperaamo e faapea: “Ua fanaua e Meleka o atalii mai i lou uso o Nakori:+ 21 o Usa le ulumatua, o Pusa lona uso, o Kimueli le tamā o Arama, 22 o Kiseta, o Haso, o Pilitaso, o Itelafo, ma Petueli.”+ 23 O Petueli o le tamā o Repeka.+ O le fanau lea e to‘avalu a Meleka iā Nakori le uso o Aperaamo. 24 Ua iai foʻi lana palake* o lona igoa o Reuma, ua ia fanaua foʻi atalii: o Tepa, o Kaamo, o Taaso, ma Maaka.

23 Na ola Sara mo le 127 tausaga; o le umi lea o lona olaga.+ 2 Ona maliu lea o Sara i Kiriata-arapa,+ o Heperona+ lea i Kanana,+ ma ua faavauvau Aperaamo ma tagiauē ona o Sara. 3 Ona tulaʻi ese lea o Aperaamo mai i lana avā ua maliu, ma faapea atu i atalii o Heti:+ 4 “O aʻu o se tagata ese ma lē e aumau iā te outou.+ Ia faatau mai iā te aʻu se fasi fanua mai i o outou fanua, e fai ma tuugamau e tanu ai laʻu avā ua maliu.” 5 Ua tali mai atalii o Heti iā Aperaamo e faapea: 6 “Le alii e, ia e faafofoga mai iā i matou, e matou te iloa o oe o le taʻitaʻi ua filifilia e le Atua.+ Ia tanu lou faletua ua maliu i o matou tuugamau aupito lelei. E leai se isi o i matou e na te vavao iā te oe, mai i le tanuina o lou faletua i o matou tuugamau.”

7 Ona tulaʻi lea o Aperaamo ma ifo atu i tagata o le nuu, o atalii o Heti,+ 8 ma faapea atu iā i latou: “Pe a outou malilie ou te tanu i laʻu avā, ia faafofoga mai iā te aʻu ma talosaga atu iā Eferona le atalii o Soaro, 9 ina ia faatau mai e ia iā te aʻu le ana o Makapelu, o loo iā te ia i le taufaasiʻusiʻuga o lona fanua. Ia faatau mai iā te aʻu i o outou luma e tusa ma le aofaʻiga atoa o siliva,+ ina ia fai ma o‘u fanua e tanu ai ē ua oti.”+

10 Ae ua nofo Eferona faatasi ma atalii o Heti. Ona tali mai lea o Eferona le tagata Hetī iā Aperaamo a o faafofoga atalii o Heti ma i latou uma ua ulu mai i le faitotoʻa o le aai+ e faapea: 11 “E leai, loʻu alii e! Ia faafofoga mai iā te aʻu. Ou te foaʻi atu iā te oe le fanua ma le ana o loo iai. Ou te foaʻi atu iā te oe i luma o atalii o oʻu tagata. Ia e tanu ai lou faletua ua maliu.” 12 Ona ifo atu lea o Aperaamo i luma o tagata o le nuu 13 ma fai atu iā Eferona a o faalogo tagata o le nuu: “Ia faalogo mai iā te aʻu faamolemole! Ou te avatu iā te oe le aofaʻiga atoa o siliva mo le fanua. Ia e taliaina nei siliva ina ia ou tanu ai si aʻu avā i inā.”

14 Ona tali mai lea o Eferona iā Aperaamo: 15 “Loʻu alii e, faafofoga mai ia iā te aʻu. Po o se mea telē ea i lo taʻua vā le tau o le fasi fanua e 400 sekeli* siliva? Ia tanu ai lou faletua ua maliu.” 16 Ua faalogo Aperaamo iā Eferona ma ua fua e Aperaamo le aofaʻiga o siliva iā Eferona, lea na ia taʻu atu a o faafofoga mai atalii o Heti, e 400 sekeli* siliva e tusa ma le mamafa e talia e ē faatauʻoa.+ 17 O le fanua o Eferona o loo i Makapelu lea o loo i luma o Mamere, o le fanua ma le ana o loo iai ma laau uma o loo i totonu o tuaoi o le fanua, ua faamaonia 18 o le fanua o Aperaamo lea na ia faatauina i luma o atalii o Heti, ma i latou uma ua ulu mai i le faitotoʻa o le aai. 19 Ona tanu ai lea e Aperaamo o lana avā o Sara i le ana o le fanua o Makapelu lea o loo i luma o Mamere, o Heperona lea i Kanana. 20 O lea, ua tuuina atu e atalii o Heti iā Aperaamo le fanua ma le ana o loo iai, e fai ma ona fanua e tanu ai ē ua oti.+

24 Ua toeaina Aperaamo, ua tele foʻi ona tausaga, ma ua faamanuia e Ieova Aperaamo i mea uma.+ 2 Ua fai atu Aperaamo i lana auauna, o lē e aupito i matua i lona aiga, o lē e pule foʻi i ana mea uma:+ “Faamolemole, seʻi tuu mai lou lima i lalo o loʻu ogāvae, 3 ma ou te manaʻo e te tautō iā Ieova, le Atua o le lagi, o le Atua foʻi o le lalolagi, e te lē aumaia se avā a loʻu atalii mai i afafine o tagata Kanana lea ou te aumau ai.+ 4 Ae ia e alu i loʻu atunuu ma loʻu aiga,+ e aumai ai se avā ma loʻu atalii, o Isaako.”

5 Peitaʻi, ua tali mai lana auauna iā te ia: “Ae faapefea pe a lē lotomalie le tamaʻitaʻi ma te ō mai faatasi i lenei atunuu? Pe e tatau ona ou faafoʻi lou atalii i le atunuu na e sau ai?”+ 6 Ona faapea atu lea o Aperaamo iā te ia: “Ia e faamautinoa e te lē toe faafoʻi loʻu atalii i inā.+ 7 O Ieova o le Atua o le lagi, o lē na aumaia aʻu mai i le aiga o loʻu tamā, mai i le atunuu o oʻu aiga,+ o ia na fetalai mai iā te aʻu ma tautō mai iā te aʻu e faapea,+ ‘Ou te foa‘iina atu lenei laueleele+ i lau fanau,’+ o le a ia auina mai lana agelu e muamua atu iā te oe,+ ma o le a e aumaia se avā ma loʻu atalii mai i lea mea.+ 8 Ae afai e lē lotomalie le tamaʻitaʻi lua te ō mai, e tuusaʻoloto oe mai i lenei tautoga. Ae aua neʻi e toe faafoʻi loʻu atalii i lea mea.” 9 Ona tuu lea e le auauna o lona lima i lalo o le ogāvae o Aperaamo lona matai, ma tautō ai e tusa ma lea mataupu.+

10 Ua ave e le auauna o kamela e sefulu a lona matai, ua ia ave foʻi meaalofa eseese a lona matai. Ua agaʻi atu o ia i le aai o Nakori i Mesopotamia. 11 Ua taunuu atu o ia i le vaieli i tua o le aai, ona mapu lea o le malaga ina ia mālōlō kamela. O le taimi lea o le afiafi e ō ane ai fafine e asu vai. 12 Ua ia faapea atu: “Ieova e, le Atua o Aperaamo loʻu matai, faamolemole ia faamanuia mai i aʻu taumafaiga i lenei aso, ma ia faaalia le alofa faamaoni i loʻu matai o Aperaamo. 13 O lenei ua ou tū i le vaipuna, ma o loo ō mai afafine o tagata o le aai e asu vai. 14 Ia faapenei ona faia, o le tamaʻitaʻi talavou ou te fai atu i ai, ‘Faamolemole, seʻi tuu ifo i lalo lau faguvai ina ia ou inu ai,’ ma o lē e tali mai, ‘Inā inu ia, ma ou te faainu foʻi i au kamela,’ o ia lenā ua e filifilia mo lau auauna, o Isaako; ma e ala i lenei mea ou te iloa ai, ua e faaalia le alofa faamaoni i loʻu matai.”

15 A o leʻi uma atu lana faamatalaga, ae savali mai Repeka le afafine o Petueli,+ le tama a Meleka,+ le avā a Nakori,+ le uso o Aperaamo, ma lana faguvai i ona tauʻau. 16 Ua matuā lalelei lava le tamaʻitaʻi talavou, o ia o se teine muli e leʻi feusuaʻi lava ma se tamāloa. Ua agaʻi ifo o ia i le vaipuna ma faatumu lana faguvai, ona alu aʻe lea i luga. 17 Ua tamoʻe atu le auauna e faafeiloaʻi iā te ia ma faapea atu: “Faamolemole, aumai sina vai se‘i oʻu inu ai mai i lau faguvai.” 18 Ua ia tali mai: “Loʻu alii e, taumafa ia.” Ua vave ona ia tuu i lalo lana faguvai i ona lima, ma tuu atu iā te ia e inu ai. 19 Ina ua uma ona ia avatu iā te ia le vai, ona ia faapea mai lea: “Ou te asu mai foʻi ni vai ma faainu i au kamela seʻia malilie.” 20 Ua ia faavave ona sasaa o lana faguvai i le faatanoa e faainu ai manu, ua ia fefoʻifoʻiaʻi i le vaieli e asu mai vai, ma asu mai pea vai mo ana kamela uma. 21 I lenā taimi atoa, ua vaavaai ma le ofo le tamāloa iā te ia, ua ia manatunatu po ua faamanuia mai Ieova i lana malaga pe e leai.

22 Ina ua uma ona feinu kamela, ona avatu lea e le tamāloa o se mama auro o le isu e tusa ma le ʻafa sekeli* le mamafa, ma taulima auro e lua e tusa ma le sefulu sekeli* le mamafa, 23 ma ua ia faapea atu: “Faamolemole taʻu mai iā te aʻu, o ai lou tamā? Pe e avanoa le fale o lou tamā se‘i matou momoe ai nanei?” 24 Ona ia tali mai lea iā te ia: “O aʻu o le afafine o Petueli,+ o le tama a Meleka na ia fanaua mai iā Nakori.”+ 25 Ua ia toe faapea mai iā te ia: “Ua iā i matou o vao mamago ma le tele o meaʻai a manu, ma se mea e momoe ai i le pō.” 26 Ona punou lea ma faapaʻū faō le tamāloa i luma o Ieova 27 ma faapea atu: “Ia viia Ieova le Atua o Aperaamo loʻu matai, o lē ua faaalia pea lona alofa ma le faamaoni i loʻu matai. Ua taʻitaʻiina mai aʻu e Ieova i le fale o uso o loʻu matai.”

28 Ua tamoʻe atu le tamaʻitaʻi talavou ma faamatala i le aiga o lona tinā nei mea uma. 29 E iai le tuagane o Repeka, o lona igoa o Lapana.+ Ona tamoʻe mai lea o Lapana i le tamāloa o loo i le vaipuna i tua o le aai. 30 Ina ua ia vaai atu i le mama o le isu ma taulima a lona tuafafine, ma faalogo atu i upu a lona tuafafine o Repeka e faapea: “O mea nei na taʻu mai e le tamāloa iā te aʻu,” ona ia alu lea e faafeiloa‘i le tamāloa o loo tū pea i autafa o kamela i le vaipuna. 31 Ua ia faapea mai: “Maliu mai ia, o oe o lē ua faamanuia e Ieova. Aiseā ua e tū ai i inā? O lea ua uma ona ou teuina le fale ma saunia se mea e tuu ai au kamela.” 32 Ona sau ai lea o le tamāloa i le fale, ma ua ia* tatala nofoa o kamela, ua ia avatu vao mamago ma meaʻai i kamela, ma vai e fufulu ai vae o le tamāloa, ma vae o tamāloloa ua faatasi ma ia. 33 Peita‘i, ina ua laulau atu le meaʻai i luma o le tamāloa, ua ia faapea atu: “Ou te lē ʻai lava seʻiloga ua faailoa atu laʻu mataupu.” Ona faapea mai lea o Lapana: “Ia saunoa ia!”

34 Ona ia faapea atu lea: “O aʻu o le auauna a Aperaamo.+ 35 Ua matuā faamanuiaina e Ieova loʻu matai i le faatamaoaigaina o ia, ma ua foaʻi mai iā te ia o mamoe, o povi, o siliva, o auro, o auauna tane, o auauna fafine, o kamela atoa ma asini.+ 36 Ua fanaua foʻi e Sara, le faletua o loʻu matai se tama tama ina ua loomatua o ia,+ ma o le a tuu atu e loʻu matai iā te ia o mea uma lava.+ 37 Na fai mai loʻu matai iā te aʻu ia ou tautō, auā ua ia faapea mai, ‘Aua e te aumaia se avā a loʻu atalii mai i afafine o tagata Kanana, le atunuu ua ou aumau ai.+ 38 E leai, ae ia e alu i le aiga o loʻu tamā ma loʻu aiga,+ ma ia aumai ai se avā ma loʻu atalii.’+ 39 Ae na ou fai atu i loʻu matai, ‘Ae faapefea pe a lē lotomalie le tamaʻitaʻi ma te ō mai?’+ 40 Ona ia faapea mai lea iā te aʻu, ‘E auina mai e Ieova, o lē ua ou savali ai i ona luma,+ lana agelu+ ia faatasi ma oe, ma e na te faamanuia lau malaga; ia e aumai se avā ma loʻu atalii mai i loʻu aiga ma le aiga o loʻu tamā.+ 41 E tuusaʻoloto oe mai i lau tautoga iā te a‘u pe afai e te alu i loʻu aiga ae e latou te lē avatu o ia iā te oe. O le a e saʻoloto ai mai i lau tautoga.’+

42 “Ina ua ou oo mai i le vaipuna i le asō, ona ou faapea ifo lea, ‘Ieova e, le Atua o loʻu matai o Aperaamo, pe afai e te faamanuia laʻu malaga ua ou sau ai, o le mea lenei e tatau ona tupu, 43 a o oʻu tū i autafa o le vaipuna, o le tamaʻitaʻi+ e sau e asu vai, ou te fai atu i ai: “Faamolemole aumai sina vai mai i lau faguvai seʻi o‘u inu ai,” 44 ma o lē e fai mai iā te aʻu: “Inā inu ia i le vai ma ou te asu foʻi le vai e faainu ai au kamela,” o le tamaʻitaʻi lea ua filifilia e Ieova mo le atalii o loʻu matai.’+

45 “A o le‘i uma la‘u tatalo lē leoa, ae sau Repeka ma lana faguvai i ona tauʻau, ma alu ifo i le vaipuna e asu vai. Ona ou fai atu lea iā te ia, ‘Faamolemole aumai sina vai seʻi o‘u inu ai.’+ 46 Ua faavave ona ia tuu i lalo lana faguvai ma faapea mai, ‘Inā taumafa ia,+ ma ou te faainu foʻi i au kamela.’ Ona ou inu ai lea, ma na ia faainu foʻi i kamela. 47 Ona ou fesili atu lea iā te ia, ‘O ai lou tamā?’ ae ua ia tali mai, ‘O aʻu o le afafine o Petueli le atalii o Nakori, lea na ia fanaua mai iā Meleka.’ Ona ou tuu lea o le mama i lona isu ma taulima i ona lima.+ 48 Ona ou punou lea ma faapaʻū faō i luma o Ieova ma viia Ieova, o le Atua o Aperaamo loʻu matai,+ o lē na taʻitaʻiina aʻu i le ala saʻo e aumai ai le afafine o le uso o loʻu matai mo lona atalii. 49 O lea, ia e faailoa mai iā te aʻu pe e te faaalia le alofa ma le faamaoni i loʻu matai, ae afai e leai, ia e faailoa mai iā te aʻu ina ia ou iloa ai le mea e fai.”*+

50 Ua tali mai Lapana ma Petueli: “Ona o lenei mataupu e mai iā Ieova, e lē mafai la ona ma fai atu ioe pe e leai.* 51 Ia o Repeka lenā. Ia ave loa o ia ma ō, ma ia fai o ia ma avā a le atalii o lou matai, e pei ona fetalai mai ai Ieova.” 52 Ua faalogo le auauna a Aperaamo i ia upu, ona ia faapaʻū faō loa lea i le eleele i luma o Ieova. 53 Ua ia aumaia o mea siliva, o mea auro atoa ma ofu ma avatu iā Repeka; ua ia avatu meaalofa i lona tuagane ma lona tinā. 54 Ona latou aai lea ma feinu, o ia ma tamāloloa na latou ō mai ma ia, ma ua latou momoe i inā i le pō.

Ina ua ala o ia i le taeao, ona ia fai atu lea: “Tuu mai aʻu ou te alu i loʻu matai.” 55 Ua fai mai lona tuagane ma lona tinā: “Seʻi o matou nonofo ma le teine talavou mo ni aso se sefulu. Pe a mavae lenā ona ia alu ai lea.” 56 Ae ua ia faapea atu iā i laʻua: “Aua lua te taofia aʻu, auā ua faamanuia Ieova i laʻu malaga. Ia tuu mai aʻu ina ia ou alu i loʻu matai.” 57 Ona la faapea mai lea: “Seʻi o ma valaau i le teine talavou ma fesili iā te ia i sona manatu.” 58 Ona la valaau lea iā Repeka ma faapea atu iā te ia: “Pe lua te ō ma lenei tamāloa?” Ua ia tali mai: “Ua ou lotomalie ma te ō.”

59 Ua latou aauina atu o Repeka+ lo latou tuafafine, ma lē na faafaileleina o ia,*+ o le auauna a Aperaamo, atoa ma tagata ua faatasi ma ia. 60 Ua latou faamanuia iā Repeka ma faapea atu iā te ia: “Lo matou tuafafine e, ia afe o afe lau fanau e faatele i le sefulu afe,* ma ia pule lau fanau i le faitotoʻa* o ē e ita iā i latou.”+ 61 Ona tulaʻi lea o Repeka ma ana auauna teine, ua latou tiʻetiʻe i kamela ma mulimuli atu i le tamāloa. Ua aumaia e le auauna Repeka ona latou ō ai lea.

62 Ua sau Isaako mai i le ala e agaʻi i Pere-laaroi,+ auā ua nofo o ia i le laueleele o Nekepi.*+ 63 Ua savalivali solo Isaako i le fanua i le afiafipō ina ia mafaufau loloto+ ai. Ua tepa aʻe o ia, ma ia iloa atu ai kamela o loo ō mai! 64 Ina ua tepa aʻe Repeka, ua ia iloa atu Isaako, ona vave alu ifo lea o ia mai i le kamela. 65 Ua ia fesili atu i le auauna: “O ai le tauleʻaleʻa lale e agaʻi mai e faafetaui i tatou?” Ua tali mai le auauna: “O loʻu matai o ia.” Ona tago lea o ia i le ufimata ma ufiufi ai ona mata. 66 Ona faamatala lea e le auauna iā Isaako o mea uma na ia faia. 67 Ona ave lea e Isaako o Repeka i le faleʻie o Sara lona tinā.+ Ua ia ave Repeka ma fai ma ana avā; ua alofa lava Isaako iā te ia,+ ma ua faamāfanafanaina ai o ia talu ona oti lona tinā.+

25 Ua toe faiavā Aperaamo i se fafine, o Kitura lona igoa. 2 Mulimuli ane, ua ia fanaua o Semerana, o Iokasana, o Metana, o Mitiana,+ o Isepaka, ma Sua.+

3 O atalii o Iokasana, o Seepa ma Titana.

O atalii o Titana o Asurimo, o Letusimo, ma Leumemo.

4 O atalii o Mitiana o Efa, o Efara, o Hanoka, o Apita, ma Eletaa.

O fanau uma nei a Kitura.

5 Mulimuli ane ona tuu atu lea e Aperaamo o ana mea uma iā Isaako,+ 6 ae ua avatu e Aperaamo meaalofa i ona atalii na maua mai i ana palake. A o ola pea o ia, ua ia aauina ese atu i latou mai i lona atalii o Isaako,+ i le itu i sasaʻe i le mea ua taʻua o atunuu i Sasaʻe. 7 E 175 tausaga sa ola ai Aperaamo. 8 Ona tō lea o le mānava a Aperaamo ma maliu ina ua matuā toeaina, ua matua lava ma ua faamalieina o ia i le olaga, ua faatasia foʻi o ia ma ona tagata.* 9 Ua tanu o ia e ona atalii o Isaako ma Isamaeli i le ana o Makapelu, i le fanua o Eferona le atalii o Soaro le tagata Hetī, lea o loo i luma o Mamere,+ 10 o le fanua na faatau e Aperaamo mai i atalii o Heti. O i inā ua tanu ai Aperaamo ma lana avā o Sara.+ 11 Ua mavae le maliu o Aperaamo, ae ua faamanuia pea le Atua i lona atalii o Isaako,+ ma ua nofo Isaako e latalata i Pere-laaroi.+

12 O le talaaga lenei o Isamaeli+ le atalii o Aperaamo na ia fanaua mai iā Akara+ le Aikupito, le auauna a Sara.

13 O igoa nei o atalii o Isamaeli, e tusa ma tupuaga o o latou aiga: O le ulumatua a Isamaeli o Nepaiota+ lea, ona sosoo lea o Kitara,+ o Atepeelu, o Mepesama,+ 14 o Mesema, o Tuma, o Maase, 15 o Atata, o Tema, o Ietura, o Nafiso, ma Katema. 16 O atalii ia o Isamaeli, o o latou igoa ia e tusa ma nuu e latou te nonofo ai ma o latou togālauapi,* e 12 taʻitaʻi e tusa ma o latou ʻauaiga.+ 17 E 137 tausaga sa ola ai Isamaeli. Ona tō lea o lana mānava ma maliu ai, ua faatasia foʻi o ia ma ona tagata.* 18 Ua nonofo i latou mai i le vaipanoa o Havila+ e lata ane i Sura,+ lea e latalata i Aikupito e oo atu i Asuria. Ua nofo o ia e latalata i ona uso uma.*+

19 O le talaaga lenei o Isaako le atalii o Aperaamo.+

Ua fanaua e Aperaamo o Isaako. 20 E 40 tausaga o Isaako ina ua faaipoipo iā Repeka, le afafine o Petueli+ le Arama mai i Patana-rama, o le tuafafine foʻi o Lapana le Arama. 21 Ua ʻaiʻoi atu pea Isaako iā Ieova ona o lana avā, auā e pā o ia; ua faafofoga Ieova i lana ʻaiʻoi atu, ma ua tō ai Repeka lana avā. 22 Ua tauivi tamaiti ua i totonu iā te ia,+ o lea ua ia faapea ifo ai: “Afai ou te mafatia faapenei, o le ā ea le aogā ou te toe ola ai?” O lea ua ia ōle atu ai iā Ieova e tusa ma lenei mataupu. 23 Ona fetalai mai lea o Ieova iā te ia: “E lua nuu o loo i lou manava,+ ma e lua nuu eseese e fanau mai iā te oe;+ e sili atu ona malosi le tasi nuu nai lo o le isi,+ ma e auauna le ulumatua i le uii.”+

24 Ua oo i le taimi e fanau ai o ia, faauta foʻi! ua iai se masaga i lona manava. 25 O lē ua fanau muamua mai ua mūmū o ia, ma ua matuā fulufulua lona tino,+ ona faaigoa lea o ia o Esau.*+ 26 Ona fanau mai lea o lona uso ma ua ia uu le mulivae o Esau i lona lima;+ ua faaigoa e Isaako o ia o Iakopo.*+ E 60 tausaga o Isaako ina ua fanaua e Repeka i laʻua.

27 Ua matutua tama, ma ua poto Esau e tuli manu,+ o ia o le tagata o le vao, a o Iakopo o ia o se tagata e lē ponā e nofo i faleʻie.+ 28 Ua alofa Isaako iā Esau ona e na te aumaia ni manu e ʻai ai o ia, a o Repeka ua alofa o ia iā Iakopo.+ 29 I se tasi aso a o fai le sitiū a Iakopo, ua sau Esau mai i le vao ma ua matuā lē lavā lava. 30 Ona fai atu lea o Esau iā Iakopo: “Faamolemole, seʻi aumai faavave sina sitiū mūmū lenā* se‘i oʻu ʻai ai, ona ua ou matuā lē lavā* lava!” O le mea lea ua faaigoa ai o ia o Etoma.*+ 31 Ua fai mai Iakopo: “Ia faatau muamua mai iā te aʻu lou tofi o le ulumatua!”+ 32 Ua faapea atu Esau: “O lenei o le a ou oti! O le ā le aogā o lea tofi iā te aʻu?” 33 Ua toe faapea mai Iakopo: “Ia e tautō muamua mai iā te aʻu!” Ona tautō lea o Esau iā te ia ma faatau atu lona tofi o le ulumatua iā Iakopo.+ 34 Ua avatu e Iakopo iā Esau le falaoa ma le sitiū pi, ua ia ʻai ma inu, ona ia tulaʻi lea ma alu. O lea, ua ʻinoʻino Esau i le tofi o le ulumatua.

26 Ua iai se oge i le atunuu e ese mai i le oge na iai i aso o Aperaamo,+ ona alu ai lea o Isaako i Kira iā Apimeleko le tupu o tagata Filisitia. 2 Ona faaali mai lea o Ieova iā te ia ma fetalai mai: “Aua e te alu ifo i Aikupito. Ia e nofo i le atunuu ua ou taʻu atu iā te oe. 3 Ia e aumau o se tagata ese i lenei atunuu,+ ou te faatasi pea iā te oe ma faamanuia iā te oe, auā ou te tuuina atu iā te oe ma lau fanau o ia atunuu uma,+ ma ou te faataunuuina foʻi le tautoga na ou tautō ai i lou tamā o Aperaamo,+ 4 ‘Ou te faatoʻateleina lau fanau e pei o fetu o le lagi,+ ou te foa‘iina atu i lau fanau ia atunuu uma;+ o lau fanau foʻi e maua ai e atunuu uma o le lalolagi faamanuiaga,’+ 5 talu ai sa faalogo Aperaamo i loʻu leo, ma faaauau ona tausia a‘u faatonuga, o aʻu poloaʻiga, o aʻu aiāiga faaletulafono ma tulafono.”+ 6 Ona nofo ai pea lea o Isaako i Kira.+

7 Ua fesili pea tamāloloa o lea nofoaga e faatatau i lana avā, ae ua ia faapea atu: “O loʻu tuafafine o ia.”+ Auā ua fefe o ia e fai atu, “O ia o laʻu avā” auā na ia faapea, “e fasiotia aʻu e tamāloloa o lea nofoaga ona o Repeka,” auā ua matuā lalelei o ia.+ 8 Ina ua mavae sina taimi, na tilotilo atu i fafo Apimeleko le tupu o tagata Filisitia mai i lona faamalama, ma iloa atu ai Isaako o loo fusifusi ma lana avā o Repeka.+ 9 Ona aami loa lea e Apimeleko o Isaako ma faapea atu: “O ia o lau avā! Aiseā na e fai mai ai, ‘O loʻu tuafafine o ia’?” Ua faapea mai Isaako iā te ia: “Na ou faia ona ua ou fefe neʻi teʻi ua ou oti ona o ia.”+ 10 Ae ua toe fai atu Apimeleko: “O le ā lenei mea ua e faia iā i matou?+ Semanū e momoe se tasi ma lau avā, ma matou nofosala ai!”+ 11 Ona poloaʻi lea o Apimeleko i tagata uma e faapea: “O so o se tasi e paʻi i lenei tamāloa ma lana avā, e fasiotia lava o ia!”

12 Ona totō lea e Isaako o fatu i lenā laufanua, ma na ia maua ai le taʻi 100 o fua i lea tausaga, auā ua faamanuia Ieova iā te ia.+ 13 Ona faatamaoaigaina lea o ia ma ua saga faateleina ana ʻoa, seʻia oo ina matuā mauʻoa lava. 14 Ua maua e ia o lafu mamoe, o lafu povi ma le tele o ana auauna,+ ma ua lotoleaga ai tagata Filisitia iā te ia.

15 O lea, ua tatanu ai e tagata Filisitia ma faatumu i palapala vaieli uma na eli e auauna a lona tamā, i aso o Aperaamo.+ 16 Ona fai atu lea o Apimeleko iā Isaako: “Ia e alu ese mai i lo matou vaipanoa, auā ua sili ona e lima malosi nai lo o i matou.” 17 Ua alu ese Isaako mai i inā ma ua nofo i faleʻie i le vanu* o Kira.+ 18 Ona toe eli lea e Isaako o vaieli na eliina i aso o Aperaamo lona tamā, ia na tatanu e tagata Filisitia ina ua maliu Aperaamo,+ ma ua ia toe faaigoa i igoa na faaigoa ai e lona tamā.+

19 Ua eli e auauna a Isaako totonu o le vanu* ma ua latou maua ai le vai mamā. 20 Ua finau leoleo mamoe o Kira ma leoleo mamoe a Isaako, ua latou faapea atu: “O lo matou vai lea!” Ona ia faaigoa lea o le vaieli o Eseti,* auā na latou fefinauaʻi ai ma ia. 21 Ua latou elia le isi vaieli, ma ua latou finau ai foʻi. Ona ia faaigoa lea o le vaieli o Setani.* 22 Mulimuli ane, ua ia alu ese mai i lea mea, ma eli le isi vaieli, ae e latou te leʻi finau ai. Ona ia faaigoa lea o lea vaieli o Reopo* ma faapea: “Auā ua aumai e Ieova iā i tatou se fanua telē, ma ua ia faatoʻateleina i tatou i le laueleele.”+

23 Ona ia alu a‘e ai lea mai i lea mea i Peresepa.+ 24 Ua faaali mai Ieova iā te ia i lenā pō, ma fetalai mai: “O aʻu o le Atua o Aperaamo lou tamā.+ Aua e te fefe,+ auā ou te faatasi ma oe, ou te faamanuia atu iā te oe, ma faatoʻateleina lau fanau ona o Aperaamo laʻu auauna.”+ 25 Ua ia fausia se fata faitaulaga i inā ma valaau atu i le suafa o Ieova.+ Ua faatū e Isaako lona faleʻie i inā,+ ma ua eli ai e ana auauna se vaieli i lea mea.

26 Mulimuli ane, ua ō mai iā te ia o Apimeleko mai i Kira faatasi ai ma lana faufautua o Aasata, ma Fikolu le ta‘ita‘i o lana ʻautau.+ 27 Ua fai atu Isaako iā i latou: “Aiseā ua outou ō mai ai iā te aʻu, ae sa outou ʻinoʻino iā te aʻu ma tuliese aʻu mai i o outou vaipanoa?” 28 Ona latou faapea mai lea: “Ua matou matuā mautinoa ua faatasi Ieova ma oe.+ Ua matou faapea ane, ‘Seʻi o tatou faia se maliega o le filemu i lo tatou vā, ma seʻi o matou osia se feagaiga ma oe+ 29 e faapea, e te lē faia se mea leaga iā i matou e pei ona matou lē faia o se mea leaga iā te oe, ona na matou faia na o mea lelei iā te oe, auā na matou auina ese oe ma le filemu. O lenei ua faamanuiaina oe e Ieova.’” 30 Ona ia faia lea o se taumafataga tele mo i latou, ma ua latou aai ma feinu. 31 Ua latou usupō i le taeao ma ua tautō le tasi i le isi.+ Ona aauina atu lea e Isaako o i latou ma le filemu.

32 O le aso foʻi lea ua ō mai ai auauna a Isaako ma taʻu mai iā te ia e uiga i le vaieli na latou elia,+ ua latou fai mai iā te ia: “Ua matou maua le vai!” 33 Ua ia faaigoa lea vaieli o Sepa. O le mea lea ua taʻua ai le aai o Peresepa,+ e oo mai i aso nei.

34 Ina ua 40 tausaga o Esau, ona ia faiavā lea iā Iutiti le afafine o Peeri le tagata Hetī, atoa foʻi ma Pasemeta le afafine o Aluna le tagata Hetī.+ 35 Ua avea i laʻua ma faatigā loto iā Isaako ma Repeka.+

27 Ua toeaina lava Isaako ma ua tau pō lana vaai, ona ia valaau atu lea iā Esau+ lona atalii ulumatua ma faapea atu: “Loʻu atalii e!” Ua ia tali mai: “O aʻu lenei!” 2 Ua ia faapea atu: “O lenei ua ou toeaina lava. Ou te lē iloa le taimi ou te oti ai. 3 O lea, faamolemole seʻi e ave au auupega, o lau taga e tuu ai aū ma lau ʻaufana, ma ia e alu atu i le fanua ma tuli se manu mo aʻu.+ 4 Ona e faia mai lea o se meaʻai manogi lea ou te fiafia i ai, ma aumai iā te aʻu seʻi oʻu ʻai ai, ina ia ou faamanuia atu ai iā te oe ae ou te leʻi oti.”

5 A o talanoa atu Isaako iā Esau lona atalii, o loo faalogologo mai i ai Repeka. Ua alu Esau i le fanua e tuli se manu e aumai.+ 6 Ua faapea atu Repeka i lana tama o Iakopo:+ “Ua faatoʻā uma lava ona ou faalogo i lou tamā o fai i lou uso o Esau, e faapea, 7 ‘Ia e tuli se manu ona e faia mai ai lea o se meaʻai manogi, seʻi oʻu ʻai ai, ina ia ou faamanuia atu ai iā te oe i luma o Ieova ae ou te leʻi oti.’+ 8 O lea, laʻu tama e, ia e faalogo lelei mai ma fai le mea ou te faatonu atu iā te oe e fai.+ 9 Faamolemole, ia e alu atu i le lafu ma aumai iā te aʻu ni tamaʻi ʻoti lelei se lua, ou te faia ai se meaʻai manogi mo lou tamā e pei ona ia fiafia i ai. 10 Ona e avatu ai lea i lou tamā e ʻai ai, ina ia faamanuia mai ai o ia iā te oe a o leʻi oti.”

11 Ua fai mai Iakopo i lona tinā o Repeka: “Ae o Esau loʻu uso o se tagata e taufulufulua,+ a o aʻu e lamolemole loʻu paʻu. 12 Ae faapefea la pe afai e tagotago mai loʻu tamā iā te aʻu?+ Ona pei ai lea o aʻu o se tasi e ula iā te ia, ma ou maua ai le malaia ae lē o se faamanuiaga.” 13 Ona faapea atu lea o lona tinā iā te ia: “Laʻu tama e, ia iā te aʻu lou malaia. Tau lava o lou faalogo mai iā te aʻu ma e alu e aumai ia mea mo aʻu.”+ 14 Ua ia alu ma aumai tamaʻi ʻoti i lona tinā, ona faia lea e lona tinā o se meaʻai manogi e pei ona fiafia i ai lona tamā. 15 Mulimuli ane, ua tago Repeka i ofu pito i lelei o Esau lana tama ulumatua ia o loo i le fale, ma faaofu ai Iakopo lana tama laʻitiiti.+ 16 Ua ia tuu i lima o Iakopo le paʻu o tamaʻi ʻoti ma tuu foʻi i lona ua i le mea e lē taufulufulua.+ 17 Ua ia avatu foʻi le meaʻai manogi ma le falaoa na ia saunia i lana tama o Iakopo.+

18 Ona ia alu atu lea i lona tamā ma faapea atu: “Loʻu tamā e!” ua ia tali mai: “O aʻu lenei! Loʻu atalii e, o ai oe?” 19 Ua fai atu Iakopo i lona tamā: “O aʻu o Esau lau ulumatua.+ Ua ou faia le mea na e fai mai ai iā te aʻu. Faamolemole, seʻi nofo mai ia i luga ma taumafa i laʻu manu, ina ia e faamanuia ai iā te aʻu.”+ 20 Ona faapea mai lea o Isaako i lona atalii: “Loʻu atalii e, na faapefea ona e vave maua le manu?” Ua ia tali atu: “Na aumaia e Ieova lou Atua le manu iā te a‘u.” 21 Ua faapea mai Isaako iā Iakopo: “Faamolemole lava loʻu atalii e, sōsō mai iā te aʻu seʻi oʻu tagotago atu iā te oe, po o oe moni o Esau loʻu atalii pe e leai.”+ 22 Ua sōsō atu Iakopo iā Isaako lona tamā, ua ia tagotago iā te ia ona ia faapea mai lea: “O le leo, o le leo o Iakopo, a o lima, o lima o Esau.”+ 23 Ua ia lē iloa o ia, auā ua taufulufulua ona lima e pei o lima o Esau lona uso. Ona ia faamanuia atu lea iā te ia.+

24 Ua mavae lea ona ia fesili mai lea: “Po o oe moni ea o loʻu atalii o Esau?” ua ia tali atu: “O lea lava.” 25 Ua ia faapea mai: “Lo‘u atalii e, ia aumai iā te aʻu le manu se‘i o‘u ‘ai ai, ona ou faamanuia atu lea iā te oe.” Ona ia avatu lea iā te ia ua ʻai ai, ua ia avatu foʻi le uaina ma ua ia inu ai. 26 Ua faapea mai Isaako lona tamā iā te ia: “Faamolemole loʻu atalii e, sōsō mai ma sogi mai iā te aʻu.”+ 27 Ua ia sōsō atu ma sogi iā te ia, ma ua ia sosogi i le manogi o ona ofu.+ Ua ia faamanuia iā te ia ma faapea mai:

“Vaai, o le manogi o loʻu atalii ua pei o le manogi o le fanua ua faamanuiaina e Ieova. 28 Ia foaʻi atu e le Atua moni iā te oe le sau mai i le lagi+ ma le fanua lafulemu o le lalolagi,+ ma le anoanoaʻi o fatu ma le uaina fou.+ 29 Ia auauna tagata iā te oe ma ia ifo atunuu iā te oe. E fai oe ma pule i ou uso, ma ia ifo atu iā te oe o fanau tama a lou tinā.+ Ia malaia i latou uma e faamalaia iā te oe, ma ia manuia i latou uma e faamanuia atu iā te oe.”+

30 Ina ua uma ona faamanuia e Isaako o Iakopo, ma e leʻi umi lava talu ona alu ese atu Iakopo mai i luma o Isaako lona tamā, ae sau loa lona uso o Esau mai i lana tuligamanu.+ 31 Ua ia faia foʻi se meaʻai manogi, ua ia avatu i lona tamā ma faapea atu iā te ia: “Seʻi nofo mai ia i luga loʻu tamā e, ma taumafa i le manu a lou atalii, ina ia e faamanuia mai iā te aʻu.” 32 Ua fai mai Isaako lona tamā iā te ia: “O ai oe?” Ua tali atu o ia: “O aʻu o Esau, o lou atalii ulumatua.”+ 33 Ua amata ona matuā tete Isaako ma faapea mai: “O ai la lea na alu e tuli manu ma aumaia le meaʻai iā te aʻu? Ua uma ona ou ʻai ai ae e te leʻi sau, ma ua ou faamanuia iā te ia. E faamanuiaina lava o ia!”

34 Ua faalogo Esau i upu a lona tamā, ona ia eʻē leotele lea i le ita ma faapea atu i lona tamā: “Loʻu tamā e, ia e faamanuia mai foʻi iā te aʻu!”+ 35 Ae ua faapea mai o ia: “Sa sau lou uso ma faasesē iā te aʻu ina ia maua ai e ia le faamanuiaga na tatau ona e maua.” 36 Ua fai atu Esau: “Pe e lē o le mea ea lea na faaigoa ai o ia o Iakopo,* ina ua faalua ona ia suitulaga iā te aʻu?+ Ua ia faoa loʻu tofi o le ulumatua,+ a o lenei ua ia faoa foʻi ma loʻu faamanuiaga!”+ Ua ia toe faapea atu: “Pe e lē o totoe ea se faamanuiaga mo aʻu?” 37 Ae ua tali mai Isaako iā Esau: “Ua ou tofia o ia e pule iā te oe+ ma ua ou avatu ona uso uma e auauna iā te ia, ma fatu ma le uaina fou e ola ai.+ Pe e iai ea se mea o totoe ou te faia mo oe loʻu atalii?”

38 Ona fai atu lea o Esau i lona tamā: “Loʻu tamā e, pe e lē o totoe ea iā te oe se faamanuiaga se tasi? Loʻu tamā e, ia e faamanuia mai foʻi iā te aʻu!” Ona tagi leotele lea o Esau.+ 39 Ua tali mai Isaako lona tamā iā te ia:

“Faauta, e te lē nofo i fanua lafulemu ma e te lē maua le sau mai i le lagi.+ 40 O lau pelu e te ola ai+ ma e te auauna i lou uso.+ Ae pe a oo ina e fiu, e te gausia lana amo i lou ua.”+

41 Peitaʻi, ua teuloto e Esau lona ita iā Iakopo ona o le faamanuiaga na faamanuia ai o ia e lona tamā,+ ma ua faapea ifo pea Esau i lona loto: “Ua lata ona oo mai aso faavauvau ona o loʻu tamā.+ A mavae lea ona ou fasiotia lea o Iakopo loʻu uso.” 42 Ina ua logotala Repeka i upu a lana tama ulumatua o Esau, ona ia aami lea o lana tama laʻitiiti o Iakopo ma fai atu: “Vaai, ua mafaufau lou uso o Esau e tauimasui e ala i le fasioti o oe.* 43 O lenei laʻu tama e, ia e faalogo mai iā te aʻu. Ia e tulaʻi ma sola atu i loʻu tuagane o Lapana o loo i Karana.+ 44 Ia e nofo faatasi ma ia mo sina taimi seʻia tau fai ifo le ita o lou uso, 45 seʻia teʻa lelei le ita o lou uso iā te oe, ma galo iā te ia le mea na e faia iā te ia. Ona ou aami lea iā te oe ma toe aumai oe. Aiseā o le a aveesea ai oulua mai iā te a‘u i le aso e tasi?”

46 Ua fai atu pea Repeka iā Isaako: “Ua ou ʻinoʻino i loʻu olaga ona o afafine o le ʻau Hetī.+ Afai e faiavā Iakopo i afafine o le ʻau Hetī e pei o afafine o lenei atunuu, o le ā le aogā ou te ola ai?”+

28 Ona aami lea e Isaako o Iakopo, ua faamanuia iā te ia ma poloaʻi atu iā te ia e faapea: “Aua e te faaipoipo atu i se afafine o tagata Kanana.+ 2 Ia e alu i Patana-rama i le aiga o Petueli le tamā o lou tinā, ma faaipoipo atu i se afafine o Lapana,+ le tuagane o lou tinā. 3 E faamanuia le Atua o Lē e ona le malosi uma lava iā te oe, e na te faauluola iā te oe ma faatoʻateleina oe, ma e avea oe ma faapotopotoga o nuu.+ 4 E na te avatu iā te oe le faamanuiaga lea na folafola atu iā Aperaamo,+ o oe lava ma lau fanau ua iā te oe, ina ia fai mo oe le laueleele ua e aumau ai o se tagata ese, lea na foaʻiina mai e le Atua iā Aperaamo.”+

5 Ona auina atu lea e Isaako o Iakopo ma ua ia agaʻi atu i Patana-rama iā Lapana le atalii o Petueli le Arama,+ o le tuagane foʻi o Repeka+ le tinā o Iakopo ma Esau.

6 Ua iloa e Esau ua faamanuia e Isaako o Iakopo ma ua auina atu o ia i Patana-rama e suʻe mai ai sana avā, ma ina ua ia faamanuia iā te ia ua ia poloaʻi atu e faapea: “Aua e te faaipoipo atu i se afafine o tagata Kanana,”+ 7 ma ua usitaʻi Iakopo i lona tamā ma lona tinā, ma ua agaʻi atu i Patana-rama.+ 8 Ona iloa ai lea e Esau e lē fiafia lona tamā o Isaako i afafine o tagata Kanana,+ 9 ona alu ai lea o Esau i le aiga o Isamaeli ma faaipoipo atu iā Maalata le afafine o Isamaeli le atalii o Aperaamo, o le tuafafine foʻi o Nepaiota, ma ua faaopoopo atu i isi ana avā.+

10 Ua tuua e Iakopo Peresepa ma agaʻi atu i Karana.+ 11 Ona ia taunuu lea i se nofoaga ma mālōlō ai i le pō auā ua goto le lā. Ua ia aumai se maa o lea nofoaga ma fai ma ona aluga e taoto ai.+ 12 Ua fai lana miti, faauta! o ni faasitepu* o loo tū i le lalolagi ma ua oo atu lona tumutumu i le lagi, ma o loo ō aʻe ma ō ifo ai agelu a le Atua.+ 13 Faauta foʻi! o loo afio mai ai Ieova i le tumutumu o faasitepu, ma ua ia fetalai mai:

“O aʻu o Ieova le Atua o Aperaamo lou tamā ma le Atua o Isaako.+ O le laufanua o loo e taoto ai, ou te avatua iā te oe ma lau fanau.+ 14 E pei lau fanau o pefu ninii o le eleele,+ ma e faataapeapeina oe i le itu i sisifo, i le itu i sasaʻe, i le itu i mātū ma le itu i saute, e maua foʻi e aiga uma o le lalolagi faamanuiaga ona o oe ma lau fanau.+ 15 Ou te faatasi ma oe ma puipuia oe i so o se ala e te alu i ai ma toe aumaia oe i lenei laufanua.+ Ou te lē tuua oe seʻia ou faia mea ua ou folafola atu iā te oe.”+

16 Ona ala lea o Iakopo na moe ma faapea ifo: “E moni lava, o loo afio Ieova i lenei nofoaga, ae ou te leʻi iloa.” 17 Ua fefe o ia ma toe faapea ifo: “Maʻeu le ofoofogia o lenei nofoaga! O lenei mea o le fale o le Atua+ ma o le faitotoʻa o le lagi.”+ 18 Ua alapō Iakopo i le taeao, ua ia ave le maa lea sa fai ma ona aluga, ua ia faatū e fai ma maa faamanatu, ma sasaa i ai le suāuu.+ 19 Ua ia faaigoa lea nofoaga o Peteli,* ae o Lusa+ le igoa muamua o lea aai.

20 Ua fai e Iakopo se tautoga e faapea: “Afai e faaauau ona faatasi mai pea le Atua iā te aʻu, ma puipuia aʻu i la‘u faigāmalaga, ma aumaia falaoa ou te ʻai ai, ma lavalava ou te ofu ai, 21 ma ou toe foʻi atu ma le saogalemu i le fale o loʻu tamā, ona faamaonia ai lea o Ieova o loʻu Atua. 22 O lenei maa ua ou faatūina o se maa faamanatu e avea ma fale o le Atua,+ ma ou te avatu lava iā te oe le sefuluaʻi o mea uma ua e foaʻiina mai iā te aʻu.”

29 Ona faaauau lea o le malaga a Iakopo ma aga‘i atu i le laueleele o tagata i Sasaʻe. 2 Ua ia iloa atu se vaieli i le fanua, ua taooto ai i tafatafa ni lafu mamoe se tolu, auā e masani ona latou faainu lafu mamoe i lenā vaieli. Ua iai fo‘i se maa telē i le gutu o le vaieli. 3 Pe a faapotopoto i inā lafu uma, e latou te fuliese le maa mai i le gutu o le vaieli, ma latou faainu ai lafu mamoe, pe a uma ona latou toe fuli lea o le maa i le mea sa iai i le gutu o le vaieli.

4 Ua fesili atu Iakopo iā i latou: “Oʻu uso e, o fea le mea tou te ō mai ai?” ua latou tali mai: “E matou te ō mai, mai i Karana.”+ 5 Ua fai atu o ia iā i latou: “Pe tou te iloa Lapana+ le atalii o le atalii o Nakori?”+ ona latou tali mai lea: “Matou te iloa o ia.” 6 Ona ia faapea atu loa lea iā i latou: “Po o manuia o ia?” Ona latou tali mai lea: “O loo manuia o ia. A lale e sau Rasela+ lona afafine ma mamoe!” 7 Ua ia faapea atu: “E leʻi taitai le aso. E leʻi oo i le taimi e faapotopoto ai lafu. Ia faainu mamoe ona fafaga ai lea.” 8 Ae ua latou faapea mai: “E sā ona matou faia faapea seʻi vaganā ua faapotopoto mai lafu uma, ma latou fuliesea le maa mai le gutu o le vaieli, ona matou faainu ai lea o mamoe.”

9 A o ia talanoa atu iā i latou, ua sau Rasela ma mamoe a lona tamā, auā o ia o le teine leoleo mamoe. 10 Ua vaai atu Iakopo iā Rasela le afafine o Lapana le tuagane o lona tinā, ma le lafu mamoe a Lapana, ona ia faavave lea ona fuliese le maa mai i le gutu o le vaieli ma faainu mamoe a Lapana le tuagane o lona tinā. 11 Ona sogi atu lea o Iakopo iā Rasela, ua ia tagi leotele ma maligi ona loimata. 12 Ua taʻu atu e Iakopo iā Rasela, o ia o le tauaiga* o lona tamā ma o ia o le tama a Repeka. Ona tamoʻe lea o Rasela ma taʻu atu i lona tamā.

13 Ina ua logotala Lapana+ e uiga iā Iakopo le tama a lona tuafafine, ona ia tamoʻe lea e faafeiloaʻi iā te ia. Ua ia fusi ma sogi iā te ia ma ave o ia i lona fale. Ua faamatala atu e Iakopo iā Lapana o mea uma na tutupu iā te ia. 14 Ona fai mai lea o Lapana iā te ia: “O oe lava o oʻu ivi ma oʻu aano.” Ona la nonofo lea mo le masina atoa.

15 Ua fai mai Lapana iā Iakopo: “Pe e tatau ona e galue fua mo aʻu, e ui ta te aiga?+ Ia taʻu mai iā te aʻu, e fia se totogi e te manaʻo i ai?”+ 16 E iai afafine e toʻalua o Lapana. O le igoa o le ulumatua o Lea, a o le laʻitiiti o Rasela.+ 17 E lē mata manaia Lea, a o Rasela ua manaia lona fuaitino ma lalelei ona foliga. 18 Ua alofa tele Iakopo iā Rasela, ona ia faapea atu lea: “Ua ou lotomalie e galue mo oe i tausaga e fitu mo Rasela lou afafine laʻitiiti.”+ 19 Ua fai mai Lapana: “E sili iā te aʻu ona ou avatu o ia iā te oe, nai lo o loʻu avatu o ia i se isi tamāloa. Ia ta nonofo pea ia.” 20 Ona galue lea o Iakopo i tausaga e fitu mo Rasela,+ ae ua pei ia tausaga iā te ia o ni nai aso ona o lona alofa iā Rasela.

21 Ua fai atu Iakopo iā Lapana: “Ia aumai laʻu avā, auā ua uma aso na tatau ona ou galue ai, ma seʻi o ma momoe.” 22 Ona faapotopoto lea e Lapana o tagata uma i lea mea ma faia se ʻaiga o le faaipoipoga. 23 A o faagasolo lea pō, ua ia aumaia lona afafine o Lea ma avatu iā te ia ma ua la feusuaʻi. 24 Ua avatu foʻi e Lapana iā te ia o Selepa lana auauna teine e fai ma auauna a Lea lona afafine.+ 25 Ua oo i le taeao ona iloa ai lea e Iakopo, o Lea! Ona ia fai atu lea iā Lapana: “O le ā lenei mea ua e faia iā te aʻu? Po ou te leʻi galue ea iā te oe mo Rasela? Aiseā ua e faavaleaina ai aʻu?”+ 26 Ua fai mai Lapana: “E lē o se aganuu i inei le faaipoipo muamua o le teine laʻitiiti, ae e leʻi faaipoipo le teine matua. 27 Ia lua fiafia ma lenei fafine mo le vaiaso atoa. A mavae ia aso ona toe tuuina atu lea iā te oe o le isi fafine, e te galue foʻi iā te aʻu mo le isi fitu tausaga.”+ 28 Ua faia faapea e Iakopo ma ua ia fiafia ma lenei fafine mo le vaiaso atoa, ona avatu lea e Lapana iā te ia o Rasela lona afafine e fai ma ana avā. 29 Ua avatu foʻi e Lapana lana auauna teine o Pila+ iā Rasela lona afafine e fai ma ana auauna.+

30 Ua feusuaʻi foʻi Iakopo ma Rasela, ua sili lona alofa iā Rasela nai lo o Lea, ma ua ia toe galue mo Lapana mo le isi fitu tausaga.+ 31 Ua silasila mai Ieova ua lē alofagia* Lea, ma o Ia ua mafai ai ona tō* o Lea,+ ae ua lē fanau Rasela.+ 32 Ona tō lea o Lea ma fanau mai se tama tama, ua ia faaigoa iā te ia o Reupena*+ auā ua ia faapea ifo: “Ona ua silasila mai Ieova i loʻu tigā,+ ma o le a alofa mai ai laʻu tane iā te aʻu.” 33 Ua toe tō foʻi o ia ma fanaua se tama tama ma faapea ifo: “Ua faafofoga mai Ieova i le lē alofagia o aʻu, o lea ua ia aumaia ai ma lenei tama.” Ua ia faaigoa iā te ia o Simeona.*+ 34 Ua toe tō foʻi o ia ma fanaua se tama tama ma faapea ifo: “O le a atili pipii mai ai le loto o loʻu toʻalua iā te aʻu, auā ua ou fanaua iā te ia o tama tama e toʻatolu.” O lea, ua faaigoa ai o ia o Levi.*+ 35 Ua toe tō foʻi o ia ma fanaua se tama tama ma faapea ifo: “O lenei ou te vivii atu iā Ieova.” Ona ia faaigoa lea iā te ia o Iuta.*+ Ua lē toe fanau o ia mo se taimi.

30 Ua iloa e Rasela ua lē fanau o ia iā Iakopo, ona lotoleaga ai lea o Rasela i lona uso ma faapea mai iā Iakopo: “Ia aumai iā te aʻu se fanau, auā a leai o le a ou oti.” 2 Ona matuā ita ai lea o Iakopo iā Rasela ma ua ia faapea atu: “Po o aʻu ea o le Atua, o lē ua taofia oe mai i le mauaina o ni fanau?” 3 Ua ia fai mai: “O laʻu teine pologa lenei o Pila.+ Ia lua momoe ma ia ina ia fanaua ai e ia se tamaitiiti e avea ma aʻu tama,* ma ou maua ai se fanau mai iā te ia.” 4 Ua ia aumai iā te ia o Pila lana auauna teine e fai ma ana avā, ona feusuaʻi ai lea o Iakopo ma ia.+ 5 Ua tō Pila ma mulimuli ane ua ia fanaua mai iā Iakopo se tama tama. 6 Ua faapea ane Rasela: “Ua avea le Atua ma oʻu faamasino ma ua ia faafofoga mai i loʻu leo, o lea ua ia aumaia ai se tama tama.” O le mea lea ua ia faaigoa ai o ia o Tanu.*+ 7 Ua toe tō foʻi Pila le auauna a Rasela, ma mulimuli ane ua ia fanaua mai iā Iakopo se tama tama lona lua. 8 Ua faapea ane Rasela: “O tauiviga malolosi na ma tauivi ai ma loʻu uso. Ua ou manumalo mai ai!” Ona ia faaigoa lea iā te ia o Nafatali.*+

9 Ua iloa e Lea ua lē toe fanau o ia, ona ia avatu lea o Selepa lana auauna iā Iakopo e fai ma ana avā.+ 10 Ua fanaua e Selepa le auauna a Lea se tama tama mai iā Iakopo. 11 Ua faapea ane Lea: “Maʻeu se faamanuiaga!” Ona ia faaigoa lea iā te ia o Kato.*+ 12 Mulimuli ane, ua fanaua e Selepa le auauna a Lea se tama tama lona lua mai iā Iakopo. 13 Ua faapea ane Lea: “Maʻeu loʻu fiafia! Auā o le a faaamuia mai fafine iā te aʻu.”+ Ona ia faaigoa lea iā te ia o Asera.*+

14 I aso o le seleselega o saito, ua savali atu Reupena+ ma ia maua ai ni tutaima* i le fanua. Ona ia avatu lea i lona tinā o Lea. Ua fai atu Rasela iā Lea: “Faamolemole, seʻi aumai ni tutaima a lau tama ma aʻu.” 15 Ona fai mai lea o Lea iā te ia: “Po o se mea māmā ea, lou faoa o laʻu tane,+ a o lenei foʻi ua e toe manaʻo i tutaima a laʻu tama?” Ona faapea atu lea o Rasela: “Ua lelei, o le a lua momoe ma ia i le pō nei ae aumai ma aʻu tutaima a lau tama.”

16 A o sau Iakopo mai i le fanua i le afiafipō, ua alu atu Lea e faafetaui o ia ma faapea atu: “O le a ta momoe nanei auā ua ou faatauina lava oe i tutaima a laʻu tama.” Ona la momoe ai lea i lenā pō. 17 Ua faafofoga ma tali mai le Atua iā Lea, ona tō ai lea o ia, ma mulimuli ane ua ia fanaua se tama tama lona lima mai iā Iakopo. 18 Ona fai ane lea o Lea: “Ua foaʻi mai e le Atua loʻu taui, auā na ou avatu laʻu auauna teine i laʻu tane.” Ona ia faaigoa lea iā te ia o Isakara.*+ 19 Ua toe tō Lea ma mulimuli ane ua ia fanaua se tama tama lona ono mai iā Iakopo.+ 20 Ua fai ane Lea: “Ua foaʻi mai e le Atua iā te aʻu se olaga talileleia. O le mea lea, o le a faapalepale ai laʻu tane iā te aʻu,+ auā ua ou fanaua ni tama tama se toʻaono+ mai iā te ia.” Ona ia faaigoa lea iā te ia o Sepulona.*+ 21 Mulimuli ane ua ia fanaua se tama teine ma ua ia faaigoa iā te ia o Tina.+

22 Ona manatua ai lea e le Atua o Rasela, ua faafofoga ma tali mai le Atua iā te ia, ma ua mafai ai ona tō o ia.*+ 23 Ua tō o ia ma fanaua se tama tama. Ona ia faapea ane lea: “Ua aveesea e le Atua loʻu luma!”+ 24 Ua ia faaigoa iā te ia o Iosefa,*+ i lona faapea ane: “Ua toe faaopoopo mai e Ieova iā te aʻu se isi tama tama.”

25 Ina ua mavae ona fanaua e Rasela o Iosefa, ona faapea atu lea o Iakopo iā Lapana: “Ia tuu mai aʻu ou te alu i loʻu nuu ma loʻu laueleele.+ 26 Tuu mai ia aʻu avā ma aʻu fanau, o ē na ou galue ai iā te oe, ina ia ou alu, auā ua e iloa lelei na ou galue ma le faamaoni iā te oe.”+ 27 Ona fai mai lea o Lapana iā te ia: “Afai ua e alofa mai iā te aʻu, ia e nofo pea ia, auā ua ou faitauina faailoga, ma ou iloa ai o loo faamanuia Ieova iā te aʻu ona o oe.” 28 Ua ia toe faapea mai: “Ia taʻu mai iā te aʻu lou totogi ma ou te avatu iā te oe.”+ 29 Ona ia faapea atu lea: “Ua e iloa le auala na ou galue ai mo oe ma laʻu tausiga lelei i lau lafu;+ 30 ae ou te leʻi sau sa itiiti ni mea na iā te oe, ae ua faateleina seʻia oo ina matuā tele lava, ua faamanuia oe e Ieova talu ona ou sau. O lea, o afea ea ou te faia ai se mea mo loʻu lava aiga?”+

31 Ua ia fai mai: “O le ā se mea ou te avatu iā te oe?” Ua fai atu Iakopo: “E te lē aumaia se mea e tasi iā te aʻu! Ae afai e te faia lenei mea iā te aʻu, ou te toe tausia ma leoleoina pea lau lafu.+ 32 Ou te alu atu i lau lafu atoa i le aso nei. Ia e tuuesea mamoe uma e ilailā ma pulepule, ma tamaʻi mamoe poʻa lanu eena malosi uma, o ʻoti fafine uma e pulepule ma ilailā. O mamoe, ma mamoe poʻa ma ʻoti uma faapena e fananau mai, o loʻu totogi lenā.+ 33 Pe a e sau e vaavaai i loʻu totogi i se aso, ona e iloa ai lea o loʻu faamaoni i la taʻua feutagaʻiga; afai e maua iā te aʻu o so o se ʻoti fafine lava e lē ilailā ma pulepule, ma tamaʻi mamoe poʻa e lē eena malosi, ona e iloa lea, o manu gaoi ia.”

34 Ua fai mai Lapana: “Manaia lenā fuafuaga! Ia faia ia faapea.”+ 35 I lenā aso ua ia tuu ese ai ʻoti poʻa uma e tusitusi ma pulepule, ma ʻoti fafine uma e ilailā ma pulepule, ma so o se manu e iai mea papaʻe, ma tamaʻi mamoe poʻa uma e eena malosi, ma ua ia avatu i ona atalii e latou te vaavaaia. 36 Ina ua mavae lea, ona ave lea e Lapana o ana lafu ma ō atu i se nofoaga e tusa lona mamao ma se faigāmalaga i aso e tolu mai i le mea o loo iai Iakopo, ae ua leoleo e Iakopo o lafu a Lapana o loo totoe.

37 Ua aumai e Iakopo o fasilaau mata o le laau o le lipeno, o le laau o le sekati, ma le laau o le aremoni, ua ia saesae ese paʻu o ia fasilaau ma ua aliali mai ai mea papaʻe. 38 Ona ia tuu lea o fasilaau na ia saeina i luma o le lafu, i alāvai o le faatanoa vai, i le mea e feinu ai manu, ina ia faaoso ai le fia feusuaʻi o manu pe a ō mai e feinu.

39 O le mea lea, e masani ona oso ai le fia feusuaʻi o lafu i luma o nei fasilaau, ona latou fanaua lea o manu e tusitusi ma ilailā ma pulepule. 40 Ua tuu ese e Iakopo o tamaʻi mamoe poʻa ona faafaasaga lea o le lafu ina ia vāai i manu e tusitusi ma eena malosi o le lafu a Lapana. Ona ia tuu ese ai lea o lana lava lafu, e leʻi tuufaatasia ma lafu a Lapana. 41 O taimi uma lava e fia feusuaʻi ai manu malolosi, e tuu e Iakopo fasilaau i alāvai i luma o ia lafu, ina ia faaoso ai le fia feusuaʻi o manu ona o ia fasilaau. 42 Ae o manu e vaivai e na te lē tuuina ai ni fasilaau. O lea, o Lapana e ona manu vaivai uma, ae o manu malolosi o manu ia a Iakopo.+

43 Ua saga faateleina le tamaoaiga o le tamāloa, ua tele ana lafumanu, o ana auauna teine, o auauna tane, o kamela, ma asini.+

31 Ua faalogo Iakopo i tala ua faia e atalii o Lapana e faapea: “Ua ave e Iakopo mea uma a lo tatou tamā, ma ua tamaoaiga o ia ona o oloa a lo tatou tamā.”+ 2 Ua vaai atu Iakopo i foliga o Lapana, ua lē fiafia mai o ia e pei o le taimi muamua.+ 3 Ona fetalai mai lea o Ieova iā Iakopo: “Ia e toe foʻi i le laueleele o ou tamā ma lou aiga,+ ou te faatasi pea ma oe.” 4 Ua fe‘au foʻi e Iakopo o Rasela ma Lea e ō atu i le fanua i le mea ua iai lana lafu, 5 ma ua ia faapea atu iā i laʻua:

“Ua ou vaai atu ua lē fiafia mai lo oulua tamā iā te aʻu e pei o le taimi muamua,+ ae ua faatasi ma aʻu le Atua o loʻu tamā.+ 6 Ua oulua iloa na ou galue ma loʻu malosi atoa mo lo oulua tamā.+ 7 Ua taufaaʻoleʻole foʻi lo oulua tamā iā te aʻu ma ua faasefulu ona ia fesuiaʻi loʻu totogi, ae ua lē faatagaina e le Atua o ia e faia se mea leaga iā te aʻu. 8 Auā afai e faapea mai o ia, ‘O manu e ilailā o lou totogi,’ ona fanaua lea e le lafu atoa o manu e ilailā; ae afai e faapea mai o ia, ‘O manu e tusitusi o lou totogi,’ ona fanaua lea e le lafu uma o manu tusitusi.+ 9 O le mea lea e faaauau ai ona aveese e le Atua le lafu a lo oulua tamā ma tuuina mai iā te aʻu. 10 Ina ua oo i le taimi ua fia feusuaʻi ai manu o le lafu, ona ou tepa aʻe lea ma ou vaaia se vaaiga i se miti, e tusitusi, ilailā, ma pulepule+ ʻoti poʻa ua feusua‘i ma ʻoti fafine. 11 Ua faapea mai le agelu a le Atua moni iā te aʻu i le miti, ‘Iakopo e!’ ona ou tali atu lea, ‘O aʻu lenei.’ 12 Ua ia faapea atili mai, ‘Faamolemole ia tepa aʻe ma vaai, e tusitusi, ilailā, ma pulepule ʻoti poʻa ua feusua‘i ma ʻoti fafine, auā ua ou iloa mea uma ua faia e Lapana iā te oe.+ 13 O aʻu o le Atua moni o lē na faaali iā te oe i Peteli,+ i le mea na e sasaa ai le suāuu i* le maa faamanatu ma le mea sa e faia ai se tautoga iā te aʻu.+ O lea, inā tulaʻi ia ma alu ese mai i lenei laueleele ma toe foʻi atu i le laueleele na e fanau ai.’”+

14 Ua tali mai Rasela ma Lea iā te ia: “Po ua toe iai sa maʻua vaega o le tofi i le aiga o lo ma tamā? 15 Po ua lē avea ea i maʻua ma tagata ese iā te ia talu ona ia faatauina i maʻua, ma saga faaaogā foʻi le tupe ua tuuina mai mo i maʻua?+ 16 O tamaoaiga uma ua aveesea e le Atua mai i lo ma tamā, o mea ia a maʻua ma a ma fanau.+ O lea, o mea uma ua fetalai atu ai le Atua iā te oe, ia e faia.”+

17 Ua tulaʻi Iakopo ma faatiʻetiʻe lana fanau ma ana avā i luga o kamela;+ 18 ua ave lana lafu ma oloa uma na ia maua,+ o le lafu na ia maua mai i Patana-rama, ina ia ō atu iā Isaako lona tamā i le atunuu o Kanana.+

19 O le taimi foʻi lea ua alu atu ai Lapana e sele fulufulu o ana mamoe. Ae ua gaoia e Rasela tupua+ o terafimi* a lona tamā.+ 20 Ua faavalea fo‘i e Iakopo Lapana le Arama, ona ua ia sola ae e leʻi taʻuina atu iā te ia. 21 Ua ia sola ese, o ia ma mea uma ua iā te ia ma ua sopoʻia le Vaitafe.*+ Ona ia agaʻi atu lea i le vaega maugā o Kiliata.+ 22 Ua mavae aso e tolu, ona taʻu atu lea iā Lapana ua sola Iakopo. 23 Ona latou ō lea ma ona uso* ua tuliloa atu iā te ia i le mamao e malaga ai i aso e fitu, ma maua atu ai o ia i le vaega maugā o Kiliata. 24 Ua faaali mai le Atua iā Lapana le Arama+ i se miti i le pō,+ ma fetalai mai iā te ia: “Ia e faaeteete ma aua neʻi e soona faia se tala iā Iakopo.”*+

25 Ua alu atu Lapana iā Iakopo, auā ua faatū e Iakopo lona faleʻie i le mauga, ma ua faatūina e Lapana ma ona uso o latou faleʻie i le vaega maugā o Kiliata. 26 Ua faapea atu Lapana iā Iakopo: “O le ā lenei mea ua e faia? Aiseā ua e faavaleaina ai aʻu ma ave oʻu afafine e pei o ni pagota o le taua? 27 Aiseā ua e sola faalilolilo ai ma faavalea aʻu ma e lē taʻu maia iā te aʻu? Pe ana e ta‘u mai iā te a‘u, ou te auina atu oe ma le olioli ma pesega, o topa* ma kitara. 28 E te leʻi tuuina mai foʻi se taimi ou te sogi ai i fanau a laʻu fanau* ma oʻu afafine. Ua e gaoioi ma le valea. 29 E mafai ona ou faia se mea leaga iā te outou, peitaʻi na fetalai mai iā te aʻu anapō le Atua o lo outou tamā e faapea, ‘Ia e faaeteete ma aua neʻi e soona faia se tala iā Iakopo.’+ 30 O lea ua e alu lava ona ua e matuā manaʻo e toe fo‘i i le aiga o lou tamā, ae aiseā la ua e gaoia ai oʻu atua?”+

31 Ua tali mai Iakopo iā Lapana: “Ua ou alu ona o loʻu fefe, auā na ou faapea ifo iā te aʻu: ‘Atonu e te fao ese ou afafine mai iā te aʻu.’ 32 O le tagata e maua ai ou atua, ia aua neʻi ola o ia. I luma o o tatou uso, ia e suʻe i aʻu mea po o iā te aʻu, ona e ave ai lea o au mea.” Ae e leʻi iloa e Iakopo na gaoi e Rasela ia tupua. 33 Ona ulufale atu lea o Lapana i le faleʻie o Iakopo, ma le faleʻie o Lea, ma le faleʻie o teine pologa e toʻalua,+ ae na te leʻi maua ai. Ua ulufafo mai i le faleʻie o Lea ma ulufale atu i le faleʻie o Rasela. 34 Ua ave e Rasela tupua o terafimi ma tuu i totonu o le taga o le nofoa e nofo ai le fafine i luga o le kamela, ma ua nofo pea o ia i luga o ia mea. Ua alu atu Lapana ma suʻe le faleʻie atoa, ae ua lē maua ai tupua. 35 Ua ia fai atu i lona tamā: “Loʻu alii e, aua e te ita, ina ua lē mafai ona ou tū i ou luma, ona ua oo iā te aʻu le tulaga e masani ai fafine.”+ Ua ia matuā saʻili ae e leʻi maua lava tupua o terafimi.+

36 O lea, ua ita Iakopo ma faitio iā Lapana. Ua fai mai Iakopo iā Lapana: “O le ā laʻu mea sesē na fai, o le ā foʻi laʻu agasala, ua ala ai ona e matuā tuliloaina aʻu? 37 O lenei ua uma ona e suʻesuʻe i aʻu mea uma, o ā la ni au mea ua e maua ai? Ia tuu ia mea i luma o oʻu uso ma ou uso, ina ia latou faia se faaiʻuga mo i taʻua. 38 I le 20 tausaga na ou nofo ai ma oe, e leʻi fanau lē au au mamoe fafine ma au ʻoti fafine,+ ma ou te leʻi ʻaina foʻi mamoe poʻa o lau lafu. 39 Ou te leʻi avatua iā te oe se meaola ua saeia e manufe‘ai.+ Sa i oʻu luga lea manu ua leiloa. Pe a gaoia se manu i le ao po o le pō, e te tāpā mai iā te aʻu se totogi mo le manu. 40 Na ou tigāina i le vevela i le ao ma le mālūlū i le pō, ma e tau lē maua saʻu moe.+ 41 E 20 tausaga na ou nofo ai i lou fale. Na ou galue iā te oe i tausaga e 14 mo ou afafine e toʻalua, ma le 6 tausaga mo lau lafu, ma ua faasefulu ona e fesuiaʻi loʻu totogi.+ 42 Ana lē ʻau ma aʻu le Atua o loʻu tamā,+ o le Atua o Aperaamo ma le Atua na mataʻu i ai Isaako,+ semanū e te auina ese aʻu e aunoa ma se mea. Ua silasila mai le Atua i loʻu tigā ma galuega mamafa, ma sa ia aʻoaʻia ai oe anapō.”+

43 Ua tali atu Lapana iā Iakopo: “O fafine nei o oʻu afafine i laʻua, o fanau nei, o fanau a aʻu fanau ma o le lafu o laʻu lafu, o mea foʻi o loo e vaai atu i ai o a matou mea ia ma oʻu afafine. O le ā se mea ou te faia iā i laʻua i le asō po o fanau ua la fanaua? 44 O lenei seʻi o ta osia se feagaiga, o oe ma aʻu, ina ia fai ma molimau i lo ta vā.” 45 Ua ave e Iakopo se maa ma faatū e fai ma maa faamanatu.+ 46 Ona fai atu lea o Iakopo i ona uso: “Ia laʻu mai ni maa!” Ua latou laʻu maa ma fai ai se faaputuga maa. Ona latou aai ai lea i luga o le faaputuga maa. 47 Ua faaigoa e Lapana le faaputuga maa o Ika-setuta,* ae ua faaigoa e Iakopo o Kaleta.*

48 Ua fai atu Lapana: “Ua fai lenei faaputuga maa ma molimau i lo ta vā i le asō.” O lea, ua ia faaigoa ai lea mea o Kaleta,+ 49 ma le Olomatamata, ona ua ia faapea ane: “Ia silasila mai Ieova i lo ta vā pe a teʻa eseese i taʻua. 50 Pe afai e te agaleaga i oʻu afafine ma afai foʻi e te toe faia nisi avā e ese mai i oʻu afafine, e ui e lē iloa e se tagata ae ia manatua ua fai le Atua ma molimau iā i taʻua.” 51 Ua faapea atili atu Lapana iā Iakopo: “O le faaputuga maa lenei ma le maa faamanatu lenei ua ou faatūina e fai ma faailoga o le feagaiga i lo ta vā. 52 Ua fai ma molimau lenei faaputuga maa ma ua fai foʻi ma molimau lenei maa faamanatu,+ ou te lē laasia lenei faaputuga maa ina ia faia se mea leaga iā te oe, ma e te lē laasia foʻi lenei faaputuga maa ma lenei maa faamanatu, ina ia faia se mea leaga iā te aʻu. 53 Ia fai le Atua o Aperaamo,+ o le Atua o Nakori, o le Atua lea o lo laʻua tamā ma faamasino iā i taʻua.” Ua tautō fo‘i Iakopo i le Atua na mataʻu i ai lona tamā o Isaako.+

54 Ona faia lea e Iakopo o se taulaga i le mauga ma valaaulia ona uso e aai i meaʻai. Ua latou aai ma momoe ai i lea pō i le mauga. 55 Ae ua usupō Lapana ma sogi atu i le fanau a lana fanau*+ ma ona afafine, ma faamanuia iā i latou.+ Ona alu lea o ia ma toe foʻi atu i lona nuu.+

32 Ua alu le malaga a Iakopo, ma ua fetaui ai o ia ma agelu a le Atua. 2 Ina ua vaai atu Iakopo iā i latou, ona ia faapea ane lea: “O le ʻautau lenei a le Atua!” O le mea lea ua ia faaigoa ai lea mea o Maanaima.*

3 Ona aauina atu lea e Iakopo o avefeʻau e muamua atu iā te ia i lona uso o Esau, i le laueleele o Seira,+ le vaipanoa* o Etoma,+ 4 ua ia faatonu i latou e faapea: “O le tala lenei e fai atu iā Esau loʻu alii, ‘Ua faapea mai Iakopo lau auauna: “Ua leva ona ou aumau* ma Lapana seʻia oo mai lava i lenei taimi.+ 5 Ua oo foʻi ina ou maua o povi poʻa, o asini, o mamoe, o auauna tane, ma auauna teine,+ ma ua ou auina atu lenei feʻau i loʻu alii, ina ia e fiafia mai ai iā te aʻu.”’”

6 Mulimuli ane ua toe foʻi mai avefeʻau iā Iakopo, ua faapea mai: “Na matou feiloaʻi ma lou uso o Esau, ma o loo sau foʻi o ia e faafetaui iā te oe faatasi ma tagata e toʻa 400.”+ 7 Ua matuā fefe lava Iakopo ma ua popole.+ Ona ia vaevae lea o tagata ua faatasi ma ia, faapea lafu mamoe ma ʻoti, o povi, ma kamela i vaega e lua. 8 Ua ia faapea atu: “Pe afai e osofaʻia e Esau le tasi vaega, ae o loo mafai ona faasaoina le isi vaega.”

9 Ua faapea atu Iakopo: “Ieova e, le Atua o loʻu tamā o Aperaamo, o le Atua foʻi o loʻu tamā o Isaako, o oe o lē ua fetalai mai iā te aʻu, ‘Ia e toe foʻi i lou laueleele ma lou aiga, ma ou te tausia lelei oe,’+ 10 e lē tatau iā te aʻu le alofa* ma le faamaoni uma ua e faaalia i lau auauna,+ auā na ou sopoʻia na o aʻu ma loʻu tootoo lenei Ioritana, a o lenei ua lua aʻu vaega.+ 11 Ou te tatalo atu iā te oe+ ina ia e laveaʻiina aʻu mai i lima o loʻu uso o Esau, ona ua ou fefe iā te ia neʻi sau ma osofaʻi iā te aʻu,+ faapea tinā atoa ma fanau. 12 Ae na e fetalai mai, ‘Ou te tausia lelei lava oe, ou te faatoʻateleina lau fanau e pei o le oneone o le sami, lea e lē mafai ona faitaulia ona o le tele.’”+

13 Ua nofo ai pea o ia i inā i lenā pō. Ua ia ave nisi o ana mea e fai ma meaalofa mo lona uso o Esau:+ 14 e 200 ʻoti fafine, e 20 ʻoti poʻa, e 200 mamoe fafine, e 20 mamoe poʻa, 15 e 30 kamela fafine ma a latou tama, e 40 povi fafine, e 10 povi poʻa, e 20 asini fafine, ma asini po‘a e 10.+

16 Ona ia tuuina atu lea o lafu taʻitasi i ana auauna, ma faapea atu i ana auauna: “Ia outou muamua atu iā te aʻu ma sopoʻia le ālia, ma ia vā aʻi lea lafu ma lea lafu.” 17 Ua ia faatonu le auauna muamua e faapea: “Pe afai e faafetaui mai oe e loʻu uso o Esau ma fesili mai iā te oe, ‘O ai lou matai, ma o fea a e alu i ai, ma o ai e ana ia manu o loo muamua atu iā te oe?’ 18 Ona e fai atu lea, ‘O mea ia a lau auauna o Iakopo. O se meaalofa ua aumai mo oe loʻu alii Esau,+ faauta! o loo mulimuli mai o ia iā i matou.’” 19 Ua ia faatonu foʻi le lona lua, ma le lona tolu, faapea foʻi ma i latou uma o mulimuli i lafu, e faapea: “Ia faapenei ona outou fai atu iā Esau pe a outou fetaui ma ia. 20 E tou te faapea atu foʻi, ‘O loo mulimuli mai lau auauna o Iakopo iā i matou.’” Auā ua ia faapea ifo: ‘Pe afai ou te faafiafia lona loto i le meaalofa ua ou faamuamua atu,+ ma mulimuli ane ou feiloaʻi iā te ia, atonu o le a ia talia lelei ai aʻu.’ 21 Ua faamuamua ona sopoʻia atu o auauna ma meaalofa, ae ua nofo o ia i le pō i le togālauapi.

22 Ua ia tulaʻi foʻi i lenā pō ma ave ana avā e toʻalua,+ o ana auauna teine e toʻalua,+ o ona atalii e toʻa 11, ma uia vaega e sopo‘ia ai le vaitafe* o Iapoka.+ 23 Ua ia ave i latou ma momoli i le isi itu o le vaitafe,* ua ia ave foʻi mea uma ua iā te ia.

24 Mulimuli ane ua tuua toʻatasi na o Iakopo. Ua sau se tamāloa ma ua la tauivi seʻia tafa mai o ata.+ 25 Ina ua iloa e le tamāloa o le a faiaʻina o ia, ua ia paʻi atu i le faʻiga o lona suilapalapa; ona see ai lea o le faʻiga o le suilapalapa o Iakopo a o la tauivi ma ia.+ 26 Ua mavae lea, ona ia fai mai lea: “Tuu mai aʻu seʻi oʻu alu, ona ua tafa mai ata.” Ua tali atu Iakopo: “Ou te lē tuu oe e te alu seʻiloga ua e faamanuia mai iā te aʻu.”+ 27 Ua ia fai mai iā te ia: “O ai lou igoa?” ua tali atu o ia: “O Iakopo.” 28 Ona ia faapea mai lea: “E lē toe taʻua oe o Iakopo, ae o Isaraelu,*+ auā ua lua finau ma le Atua+ atoa ma tagata, ma ua e manumalo ai.” 29 Ua fesili atu Iakopo e faapea: “Faamolemole, seʻi taʻu mai lava lou suafa.” Ae ua ia faapea mai: “Aiseā ua e fesili ai i loʻu igoa?”+ Ona ia faamanuia lea iā te ia i inā. 30 Ua faaigoa e Iakopo lenā mea o Penieli,*+ auā ua faapea o ia, “Ua ou vaai i fofoga o le Atua, ae o loo o‘u ola pea.”*+

31 Ua amata ona susulu atu le lā iā te ia a o ia agaʻi ese mai i Penueli,* ae ua setusetu o ia ona o lona suilapalapa.+ 32 O le mea lea ua fai ai ma tū a tagata Isaraelu e oo mai lava i aso nei le lē aai i le uaua o le ogāvae,* lea e maua i le faʻiga o le suilapalapa, ona ua paʻi le tamāloa i le faʻiga o le suilapalapa o Iakopo, i le uaua o le ogāvae.

33 Ua tepa aʻe Iakopo ma iloa atu Esau, o loo ō mai ma tagata e 400.+ Ona ia vaevae atu lea o le fanau iā Lea ma Rasela ma auauna teine e toʻalua.+ 2 Ua ia faamuamua ana auauna teine ma a laʻua fanau,+ ona sosoo lea o Lea ma lana fanau,+ ae ua faamulimuli Rasela+ ma Iosefa. 3 Ona muamua atu lea o ia iā i latou, ua ia ifo toʻele faafitu seʻia latalata atu o ia i lona uso.

4 Peita‘i, ua tamoʻe mai Esau e faafetaui iā te ia, ona ia fusi lea iā te ia ma sogi atu, ma ua la fetagisi. 5 Ua ia tepa aʻe ma iloa atu fafine ma a latou fanau, ma faapea mai: “O ai i latou ua faatasi ma oe?” Ua ia tali atu: “O fanau nei ua foaʻi mai ma le agalelei e le Atua i lau auauna.”+ 6 Ona ō atu ai lea i luma o auauna teine ma a la fanau, ua latou ifo atu, 7 ua ō atu foʻi i luma o Lea ma lana fanau, ua latou ifo atu. Ona sosoo mai lea o Iosefa ma Rasela, ma ua la ifo atu.+

8 Ua faapea mai Esau: “O le ā le uiga o ia ʻaumalaga na matou fetaui?”+ Ua ia tali atu: “Ina ia fiafia mai ai loʻu alii iā te aʻu.”+ 9 Ona faapea mai lea o Esau: “Loʻu uso e, o loo tele aʻu mea.+ Ia tuu pea au mea.” 10 Ae ua faapea atu Iakopo: “E leai, faamolemole. Afai ua e fiafia mai iā te aʻu, ia talia laʻu meaalofa auā na ou avatu ina ia ou vaai ai i ou foliga. Ae ina ua ou vaai i ou foliga, e pei lava ua ou vaai i fofoga o le Atua, auā ua e talileleia aʻu.+ 11 Faamolemole, ia talia mai le meaalofa lea ou te manaʻo e faamanuia atu ai iā te oe,+ auā ua finagalo malie le Atua iā te aʻu, ma ua iā te aʻu o mea uma lava ou te mana‘omia.”+ Ua ia tauanau pea o ia, ona ia talia ai lea o le meaalofa.

12 Ona fai mai lea o Esau: “Ia sauni la tatou malaga ma tatou ō ia, ae ou te muamua atu iā te oe.” 13 Ua ia fai atu iā te ia: “Ua silafia e loʻu alii e lēlavavāgofie le fanau,+ ma ua iai mamoe ma povi ma a latou tama ua iā te aʻu. Pe afai e faatopetope ona tulituli ia manu i le aso e tasi, o le a mamate le lafu atoa. 14 Faamolemole ia muamua atu loʻu alii i luma o lana auauna, ae seʻi tuu mai aʻu e faaauau le malaga ma savavali lemū e tusa ma le malolosi o a‘u lafumanu ma le fanau, seʻia ou taunuu i le mea o loo iai loʻu alii i Seira.”+ 15 Ona fai mai lea o Esau: “Faamolemole, seʻi o‘u tuu atu iā te oe nisi o oʻu tagata.” Ua ia tali atu: “Leai e lē manaʻomia. Tau ina ia fiafia mai loʻu alii iā te aʻu.” 16 O le aso lenā na toe foʻi atu ai Esau i Seira.

17 Ua alu atu Iakopo i Sukota,+ ua ia fausia ai se fale mo ia, ma ua ia faia foʻi ni fale lauvao mo lana lafu. O le mea lea ua ia faaigoa ai lea mea o Sukota.*

18 Mulimuli ane, ua taunuu ma le saogalemu Iakopo i le aai o Sekema+ i Kanana,+ ina ua sau o ia mai i Patana-rama,+ ma ua ia faatū lona faleʻie e latalata i le aai. 19 Ona ia faatau mai lea o se fasi fanua i le mea ua ia faatūina ai lona faleʻie, mai i atalii o Hamoro, le tamā o Sekema i tupe e 100.+ 20 Ona ia faia lea i inā o se fata faitaulaga ma faaigoa ai o le Atua, o le Atua ia o Isaraelu.+

34 E masani ona alu Tina le afafine o Iakopo, lea na fanaua e Lea,+ e faifaimea faatasi ma* fafine talavou o le atunuu.+ 2 Ua mātauina o ia e Sekema le atalii o Hamoro le tagata Hivī,+ o se tasi o taʻitaʻi o le atunuu; ua ave e Sekema o ia, ua la momoe, ma faaleaga iā te ia. 3 Ua pipiimau lona loto iā Tina le afafine o Iakopo, ua manaʻo o ia i le tamaʻitaʻi talavou, ma ua ia taumafai pea e faatalitonu o ia i lona alofa.* 4 Ona fai atu lea o Sekema iā Hamoro+ lona tamā: “Ia e aumai le tamaʻitaʻi talavou e fai ma aʻu avā.”

5 Ua logotala Iakopo ua faaleagaina lona afafine o Tina, ae o loo i le fanua ona atalii faatasi ma lana lafu. Ua manatu Iakopo e lē taʻuina i se tasi lenei mea seʻia latou toe fo‘i mai. 6 Ona alu atu lea o Hamoro le tamā o Sekema, e talanoa iā Iakopo. 7 Ina ua faalogo atalii o Iakopo i lenei mea, ona latou toe foʻi mai lea mai i le fanua. Ua tigā tele o latou loto ma ua matuā feita, ona ua ia faalumaina Isaraelu i le momoe ma le afafine o Iakopo,+ o se mea e lē tatau lava ona fai.+

8 Ona fai mai lea o Hamoro iā i latou: “Ua mana‘o tele loʻu atalii o Sekema* i lo outou afafine. Faamolemole ia aumai o ia e fai ma ana avā, 9 ma ia fetaiaʻi ai o tatou gafa.* Ia aumai o outou afafine ma matou, ae avatu o matou afafine mo outou.+ 10 Ia tatou nonofo faatasi, ma faitalia outou ma le laueleele auā e telē. Ia nonofo ma faamautū ai, ma fai ai a outou fefaataua‘iga.” 11 Ona fai mai lea o Sekema i le tamā o Tina ma ona tuagane: “Ia outou alofagia a‘u, ma ou te avatua lava so o se mea tou te fai mai ai. 12 E mafai ona outou sii i luga le tau o le teine faaipoipo ma le meaalofa+ e tatau ona ou avatu. Ou te lotomalie e foaʻi atu so o se mea tou te fai mai ai iā te aʻu. Ae tau lava o le tuu mai o le tamaʻitaʻi talavou e fai ma aʻu avā.”

13 Ua tali atu atalii o Iakopo e faasesē iā Sekema ma lona tamā o Hamoro, ona ua faaleagaina e Sekema lo latou tuafafine o Tina. 14 Ua latou fai atu iā i laʻua: “E lē mafai ona matou faia lenā mea, o le avatu o lo matou tuafafine i se tamāloa e leʻi peritomeina,+ auā o se luma lea iā i matou. 15 Ae e pau lava le tulaga e mafai ona matou ioe atu ai iā te outou, pe afai e tou te pei o i matou, ia peritomeina o outou tane uma.+ 16 Ona matou avatu lea o o matou afafine mo outou, ae aumai o outou afafine ma matou, matou te nonofo faatasi ma outou, ma avea ma nuu e tasi. 17 Ae afai tou te lē faalogo iā i matou ma peritomeina outou, e matou te ō ma ave lo matou afafine.”

18 Ua logolelei a latou upu iā Hamoro+ ma Sekema le atalii o Hamoro.+ 19 E leʻi faatuai le alii talavou e faataunuu la latou talosaga,+ ona ua matuā fiafia o ia i le afafine o Iakopo, o ia foʻi ua sili le aga faatamālii i le aiga atoa o lona tamā.

20 Ona ō ai lea o Hamoro ma lona atalii o Sekema i le faitotoʻa o le pā o le aai, ma talanoa atu i tane o lo laʻua aai,+ e faapea: 21 “E manana‘o ia tagata e tausia le filemu ma i tatou. Ia nonofo pea i latou i le laueleele ma fai a latou fefaataua‘iga, auā e telē le fanua mo i latou. E mafai ona tatou faaipoipo i o latou afafine, ma e mafai foʻi ona avatu o tatou afafine mo i latou.+ 22 E pau lava le tulaga e mafai ai ona latou ioe mai iā i tatou, ina ia tatou nonofo faatasi ma avea ma nuu e tasi, o le peritomeina lea o o tatou tane uma e pei ona peritomeina+ o i latou. 23 Pe e lē avea ai ea a latou meatotino, o a latou ʻoa, ma a latou lafumanu uma ma a tatou meatotino? Tau ina ia tatou malilie e fai le mea ua latou fai mai ai ina ia tatou nonofo faatasi ai.” 24 Ua faalogo i latou uma o ē ua ō atu i fafo i le faitotoʻa o le pā o lona aai iā Hamoro ma lona atalii o Sekema, ma ua peritomeina ai tane uma na ō atu i fafo i le faitotoʻa o le pā o le aai.

25 Peitaʻi i le aso lona tolu a o tigā pea i latou, ua fetagofi Simeona ma Levi o atalii e toʻalua o Iakopo, o tuagane o Tina,+ i a la pelu ma ō atu i le aai e aunoa ma se masalomia o i laʻua, ma ua fasiotia tane uma.+ 26 Ua la fasiotia foʻi Hamoro ma lona atalii o Sekema i le pelu, ona la ave lea o Tina sa i le fale o Sekema ma latou ō. 27 Ua ō mai isi atalii o Iakopo i le mea o iai tane ua feoti, ua latou faoa a latou meatotino ona ua latou faaleagaina lo latou tuafafine.+ 28 Ua latou ave a latou mamoe, o a latou lafumanu, o asini, o mea ua i le aai ma mea ua i le fanua. 29 Ua latou ave fo‘i a latou oloa uma, ma ua latou ave a latou avā ma fanau iti, ua latou faoa foʻi mea uma ua i totonu o fale.

30 Ona faapea atu lea o Iakopo iā Simeona ma Levi:+ “Ua oulua matuā faatigā iā te aʻu* ma ua inosia aʻu e tagata o le atunuu, o le ʻau Kanana ma le ʻau Perisē. E toʻaitiiti i tatou, ma e mautinoa o le a latou ʻau faatasi ma osofaʻia aʻu ma faaumatia aʻu ma loʻu aiga atoa.” 31 Ae ua la faapea mai: “Pe e tatau ea i se tasi ona faia lo matou tuafafine e pei o se fafine talitane?”

35 Ua mavae lea, ona fetalai mai lea o le Atua iā Iakopo: “Inā tulaʻi ia ma alu i Peteli+ ma nofo ai i inā, ia e faia se fata faitaulaga i le Atua moni i inā, o lē na faaali atu iā te oe a o e sola ese mai iā Esau lou uso.”+

2 Ona fai atu lea o Iakopo i lona aiga ma ē uma o loo iā te ia: “Ia lafoaʻi atua ese o loo iā te outou,+ ia faamamāina outou ma sui o outou ofu tetele, 3 ia tatou sauniuni ma ō aʻe i Peteli. O i inā ou te faia ai se fata faitaulaga i le Atua moni, o lē na tali mai i taimi o loʻu puapuaga ma faatasi ma aʻu i so o se mea* na ou alu i ai.”+ 4 Ua latou avane iā Iakopo atua ese uma sa iā i latou, ma tautaliga sa i o latou taliga, ona tanu* lea e Iakopo o na mea i lalo o le laau telē e latalata i Sekema.

5 Ina ua faaauau la latou malaga, na faapogaia e le Atua le matata‘u o aai na si‘omia ai i latou, o lea e latou te le‘i tuliloaina ai atalii o Iakopo. 6 Mulimuli ane ua taunuu Iakopo i Lusa,+ o Peteli foʻi lea i Kanana, o ia ma tagata uma ua iā te ia. 7 Ua ia fausia se fata faitaulaga i inā ma faaigoa lea mea o Eli-peteli,* ona o i inā na faaali mai ai le Atua moni iā te ia ina ua sola ese mai i lona uso.+ 8 Mulimuli ane ona oti ai lea o Tepora,+ o lē na faafaileleina Repeka, ma ua tanu o ia i lalo o se laau telē e lata ane i Peteli. Ona ia faaigoa lea o lea mea o Aluna-pakata.*

9 Ua toe faaali le Atua iā Iakopo talu ona sau o ia mai i Patana-rama, ma faamanuia mai iā te ia. 10 Ua fetalai mai le Atua iā te ia: “O lou igoa o Iakopo.+ E lē toe taʻua lou igoa o Iakopo, ae e taʻua o Isaraelu.” Ona taʻua ai lea o ia o Isaraelu.+ 11 Ua toe fetalai mai le Atua iā te ia: “O aʻu o le Atua o Lē e ona le malosi uma lava.+ Ia fanafanau ma ia faatoʻateleina oe. E tupuga mai iā te oe o atunuu, ma faapotopotoga o nuu,+ ma e tupuga mai iā te oe* o tupu.+ 12 Ou te foaʻi atu iā te oe le laueleele lea na ou avatu iā Aperaamo ma Isaako, ou te foaʻi atu foʻi i lau fanau pe a mavae atu oe.”+ 13 Ona afio aʻe lea o le Atua mai i le mea na ia fetalai mai ai iā te ia.

14 Ua faatū e Iakopo se maa faamanatu i le mea na ia fetalai mai ai iā te ia, o se maa faamanatu e faia i maa, ua ia liligi i ai se taulaga o meainu ma liligi foʻi i ai le suāuu.+ 15 Ua taʻua pea e Iakopo lea mea na fetalai mai ai le Atua iā te ia, o Peteli.+

16 Ua latou ō ese mai i Peteli. A o fai sina mamao i luma atu o Efarata, ua oo i le taimi e fanau ai Rasela, ae ua matuā faigatā ona fanau o ia. 17 A o matuā faigatā ona fanau o ia, ua faapea atu le faatosaga iā te ia: “Aua e te fefe auā e te fanaua lava lenei tama tama.”+ 18 Ua oo ina a mavae atu lona ola (auā ua lata ina oti o ia) ua ia faaigoa o ia o Penani;* ae ua faaigoa o ia e lona tamā o Peniamina.*+ 19 Ua maliu Rasela ma ua tanu i le ala i Efarata, o Peteleema+ foʻi lea. 20 Ua faatū e Iakopo se maa i lona tuugamau. O le maa lenei o le tuugamau o Rasela e oo mai i aso nei.

21 Ona alu ese lea o Isaraelu ma faatū lona faleʻie i tua o le ʻolo o Eteru. 22 A o nofo Isaraelu i lenā laueleele, ua momoe Reupena ma Pila le palake a lona tamā, ma ua logotala i ai Isaraelu.+

E to‘a 12 atalii o Iakopo. 23 O atalii o Iakopo iā Lea, o le ulumatua o Reupena,+ ona sosoo lea o Simeona, o Levi, o Iuta, o Isakara, ma Sepulona. 24 O ona atalii iā Rasela o Iosefa ma Peniamina. 25 O ona atalii iā Pila le auauna a Rasela, o Tanu ma Nafatali. 26 O ona atalii iā Selepa le auauna a Lea, o Kato ma Asera. O atalii nei o Iakopo na fananau i Patana-rama.

27 Mulimuli ane, ua oo Iakopo iā Isaako lona tamā i Mamere,+ i Kiriata-arapa, o Heperona foʻi lea, i le mea na aumau ai Aperaamo ma Isaako o ni tagata ese.+ 28 O tausaga na ola ai Isaako e 180.+ 29 Ona tō lea o le mānava a Isaako ma maliu ai, ua faatasia fo‘i o ia ma ona tagata,* ua toeaina lava ma faamalieina o ia i le olaga,* ma ua tanu o ia e ona atalii o Esau ma Iakopo.+

36 O le talaaga lenei o Esau, o Etoma+ foʻi ia.

2 Na aumai e Esau ana avā mai i afafine o tagata Kanana: O Ata+ le afafine o Aluna le tagata Hetī,+ o Alipama+ le afafine o Ena, le afafine o le atalii o Sepeono le tagata Hivī, 3 ma Pasemeta+ le afafine o Isamaeli, le tuafafine o Nepaiota.+

4 Na fanaua e Ata mai iā Esau o Elifasa, na fanaua e Pasemeta o Reuelu,

5 na fanaua e Alipama o Iuso, o Ialama ma Koru.+

O atalii ia o Esau na ia fanaua i Kanana. 6 Ua mavae lea, ona ave lea e Esau o ana avā, o ona atalii, o ona afafine, o ē uma sa i lona aiga, o ana lafu ma isi ana manu uma, o ana ʻoa uma ia sa maua+ i Kanana, ua ō ese mai i lona uso o Iakopo ma ō atu i se isi atunuu.+ 7 Auā na matuā faateleina a laʻua meatotino ua lē mafai ai ona nonofo faatasi, ua lē lava foʻi le laueleele na la aumau ai,* ona o le tele o a la lafumanu. 8 Ona nofo ai lea o Esau i le vaega maugā o Seira.+ O Esau e igoa foʻi iā Etoma.+

9 O le talaaga lenei o Esau le tamā o Etoma i le vaega maugā o Seira.+

10 O igoa nei o atalii o Esau: O Elifasa le tama tama a Ata, le avā a Esau; o Reuelu le tama tama a Pasemeta, le avā a Esau.+

11 O atalii o Elifasa o Timanu,+ o Amara, o Sefo, o Katamo, ma Kinasa.+ 12 Na fai Timena ma palake a Elifasa, le atalii o Esau. Mulimuli ane ona ia fanaua lea mai iā Elifasa o Amaleka.+ O fanau tama nei a Ata, le avā a Esau.

13 O atalii nei o Reuelu: O Nakata, o Sera, o Saama, ma Misa. O fanau tama nei a Pasemeta+ le avā a Esau.

14 O fanau tama nei a Alipama le afafine o Ena, o le afafine o le atalii o Sepeono, o le avā a Esau, na fanaua e ia iā Esau: O Iuso, o Ialama, ma Koru.

15 O alii pule* nei o atalii o Esau:+ O atalii o Elifasa le ulumatua a Esau: O le alii pule o Timanu, o le alii pule o Amara, o le alii pule o Sefo, o le alii pule o Kinasa,+ 16 o le alii pule o Koru, o le alii pule o Katamo, ma le alii pule o Amaleka. O alii pule ia o Elifasa+ i le laueleele o Etoma. O i latou nei o le fanau tama a Ata.

17 O atalii nei o Reuelu le atalii o Esau: O le alii pule o Nakata, o le alii pule o Sera, o le alii pule o Saama, ma le alii pule o Misa. O alii pule nei o Reuelu i le laueleele o Etoma.+ O atalii ia o Esau iā Pasemeta lana avā.

18 O fanau tama nei a Alipama le avā a Esau: O le alii pule o Iuso, o le alii pule o Ialama, ma le alii pule o Koru. O alii pule i latou nei, o fanau a Alipama le afafine o Ena, o le avā foʻi a Esau.

19 O atalii ia o Esau, o ia foʻi o Etoma+ ma o latou alii pule.

20 O atalii nei o Seira le tagata Horī, o tagatānuu o le atunuu:+ O Lotana, o Sovala, o Sepeono, o Ena,+ 21 o Tisona, o Eseri, ma Tisano.+ O alii pule ia o tagata Horī, o atalii o Seira i le atunuu o Etoma.

22 O atalii o Lotana o Hori ma Aimamu, ma o le tuafafine o Lotana o Timena.+

23 O atalii nei o Sovala: O Aluana, o Manaka, o Evalu, o Sefo, ma Onama.

24 O atalii nei o Sepeono:+ O Aia ma Ena. O Ena lea sa mauaina le punāvai vevela i le toafa a o ia leoleo asini a Sepeono lona tamā.

25 O fanau nei a Ena: O Tisona ma Alipama le afafine o Ena.

26 O atalii nei o Tisona: O Amatana, o Esepana, o Itirana, ma Karane.+

27 O atalii nei o Eseri: O Pileana, o Savana, ma Akane.

28 O atalii nei o Tisano: O Usa ma Arana.+

29 O alii pule nei o le ʻau Horī: O le alii pule o Lotana, o le alii pule o Sovala, o le alii pule o Sepeono, o le alii pule o Ena, 30 o le alii pule o Tisona, o le alii pule o Eseri, ma le alii pule o Tisano.+ O alii pule ia o le ʻau Horī e tusa ma o latou tulaga o alii pule i le atunuu o Seira.

31 O tupu nei na pulea Etoma+ a o leʻi iai se tupu e pulea le fanauga a Isaraelu.*+ 32 Na fai Pela le atalii o Peoro ma tupu o Etoma, ma o le igoa o lona aai o Tineava. 33 Ina ua oti Pela, ona fai lea o Iopapa le atalii o Sera mai i Posara ma tupu e sui iā te ia. 34 Ina ua oti Iopapa, ona fai lea o Kusamu mai i Timanu ma tupu e sui iā te ia. 35 Ina ua oti Kusamu, ona fai lea o Atata le atalii o Petata ma tupu e sui iā te ia, o lē na faatoʻilaloina tagata Mitiana+ i le vaipanoa* o Moapi, ma o le igoa o lona aai o Avita. 36 Ina ua oti Atata, ona fai lea o Samelu mai i Maseraka ma tupu e sui iā te ia. 37 Ina ua oti Samelu, ona fai lea o Sekulo mai i Reopo i tala ane o le Vaitafe, ma tupu e sui iā te ia. 38 Ina ua oti Sekulo, ona fai lea o Paala-anana le atalii o Akapora ma tupu e sui iā te ia. 39 Ina ua oti Paala-anana le atalii o Akapora, ona fai lea o Atara ma tupu e sui iā te ia. O le igoa o lona aai o Pagu, o le igoa o lana avā o Meatapala le tama teine a Matarata, o le afafine o Maisaava.*

40 O igoa nei o alii pule o Esau e tusa ma o latou aiga, e tusa ma vaipanoa na latou nonofo ai, ma e tusa foʻi ma o latou igoa: O le alii pule o Timena, o le alii pule o Aleva, o le alii pule o Ieteta,+ 41 o le alii pule o Alipama, o le alii pule o Ele, o le alii pule o Pinona, 42 o le alii pule o Kinasa, o le alii pule o Timanu, o le alii pule o Mepesara, 43 o le alii pule o Maketialu, ma le alii pule o Irama. O alii pule ia o Etoma e tusa ma o latou itumalo na pule ai i lo latou atunuu.+ O i latou ia, na tupuga mai iā Esau le tamā o Etoma.+

37 Ua nofo pea Iakopo i le laueleele na aumau ai lona tamā o se tagata ese,+ i le atunuu o Kanana.

2 O le talaaga lenei o Iakopo.

Ina ua 17 tausaga o le talavou o Iosefa,+ na ia leoleo ai le lafu mamoe+ faatasi ma le fanau tama a Pila+ ma le fanau tama a Selepa,+ o avā a lona tamā. Ua sau Iosefa i lo latou tamā ma se tala lē lelei e uiga iā i latou. 3 Ua sili le alofa o Isaraelu iā Iosefa nai lo o isi ona atalii uma,+ auā na ia fanaua lenei atalii ina ua toeaina lava o ia, ma ua ia saunia se ofu talaloa faapitoa* mo ia. 4 Ua iloa e ona uso ua sili le alofa o lo latou tamā iā te ia nai lo o ona uso uma, ona latou ʻinoʻino ai lea iā te ia ma ua lē mafai ai ona latou talanoa lelei* atu iā te ia.

5 Mulimuli ane ua fai le miti a Iosefa ma ua ia faamatala atu i ona uso,+ ua atili ai ona latou ʻinoʻino iā te ia. 6 Ua ia faapea atu iā i latou: “Faamolemole, seʻi faalogo mai i laʻu miti na fai. 7 Sa tatou fusifusia fusi saito i le fanua, ae ua tulaʻi laʻu fusi saito ma tū i luga, ona siʻosiʻo ai lea o laʻu fusi saito e a outou fusi saito ma ifo i ai.”+ 8 Ua fai mai ona uso iā te ia: “Pe e moni lava o le a fai oe ma tupu iā i matou ma pulea i matou?”+ O le mea lea ua atili ai ona latou ʻinoʻino iā te ia, ona o lana miti ma ana faamatalaga.

9 Ua mavae lea ona toe fai foʻi lea o le isi ana miti, ma ua ia faamatala atu i ona uso: “Ua toe fai le isi aʻu miti. I lenei miti ua ifo mai iā te aʻu le lā, le masina, ma fetu e 11.”+ 10 Ua ia taʻu atu foʻi i lona tamā ma ona uso, ona aʻoaʻia ai lea o ia e lona tamā ma faapea mai iā te ia: “O le ā le uiga o lenei miti? Pe e moni ea o le a matou ifo toʻele iā te oe, o aʻu, o lou tinā, ma ou uso?” 11 Ua lotoleaga ona uso iā te ia,+ ae ua teuloto e lona tamā lenei tala.

12 Ua ave e ona uso le lafu a lo latou tamā e fafaga i se mea e lata ane i Sekema.+ 13 Mulimuli ane, ua fai atu Isaraelu iā Iosefa: “Pe e lē o leoleo ea e ou uso o lafu e lata ane i Sekema? Sau ia, ou te auina atu oe iā i latou.” Ona ia tali mai lea iā te ia: “Ua ou sauni ou te alu!” 14 Ua ia faapea atu iā te ia: “Faamolemole ia alu ia, ma vaai po o manuia ou uso. Ia vaai po o ā mai le lafu, ma aumai se tala iā te aʻu.” Ona ia auina atu lea o ia mai i le vanu* o Heperona,+ ma ua ia alu atu agaʻi i Sekema. 15 Mulimuli ane ua maua o ia e se tamāloa o fesavaliaʻi i le fanua. Ona fesili mai lea o le tamāloa iā te ia: “O le ā lau mea o suʻe?” 16 Ua tali atu o ia: “O loo oʻu saʻili i oʻu uso. Faamolemole taʻu mai iā te aʻu, o fea o loo leoleo ai a latou lafu?” 17 Ua toe fai mai le tamāloa: “Ua latou ō ese mai i inei, auā na ou faalogo ua latou faapea ane, ‘Seʻi o tatou ō i Totana.’” Ona mulimuli atu lea o Iosefa i ona uso ma maua i latou i Totana.

18 Ua latou iloa mamao atu o ia, ma a o leʻi oo mai o ia iā i latou, ua latou taupulepule e fasioti o ia. 19 Ua faapea ane le tasi i le isi: “Faauta! O lale ua sau le tama faimiti.+ 20 O lenei, ia ō mai loa seʻi o tatou fasiotia o ia, ma togi i totonu o se lua, ma tatou faapea atu ai ua ʻaina o ia e se manufeʻai. Ona tatou iloa lea po o fea o le a tua i ai ana miti.” 21 Ina ua faalogo Reupena+ i lenei mea, ona ia taumafai lea e laveaʻi o ia mai iā i latou. Ua ia faapea atu: “Aua tatou te fasiotia o ia.”+ 22 Ua faapea atili atu Reupena iā i latou: “Aua le faamasaatoto.+ Ia togi o ia i totonu o le lua lea o loo i le toafa, ae aua le faaoolima iā te ia.”+ O lana fuafuaga, ia laveaʻi o ia mai iā i latou ina ia faafoʻi o ia i lona tamā.

23 O lea, ina ua oo atu Iosefa i ona uso, ona latou aveese lea mai iā Iosefa o lona ofu talaloa, o le ofu talaloa faapitoa o loo ofu ai,+ 24 ona latou ave lea o ia ma togi i totonu o le lua. Ae i lea taimi e leai se mea o i totonu o le lua; e leai se vai o iai.

25 Ua latou saofafaʻi e aai. Ua latou tetepa aʻe ma iloa ai o loo sau se malaga a tagata Isamaeli+ mai i Kiliata e agaʻi ifo i Aikupito. O loo ave i a latou kamela o pulu mai i se laau, o pasama, ma pulu mai i paʻu o laau.+ 26 Ua faapea atu Iuta i ona uso: “O le ā sa tatou mea e maua pe a tatou fasioti i lo tatou uso ma ufiufi lona toto?+ 27 Ō mai ia, seʻi o tatou faatau atu o ia+ i tagata Isamaeli, ae aua neʻi o tatou faaoolima iā te ia. Auā foʻi o lo tatou uso o ia, ma o lo tatou tino lava o ia.” Ua latou faalogo i lo latou uso. 28 Ina ua agaʻi ane tagata faatauʻoa o Mitiana,+ ona latou ave aʻe lea o Iosefa mai i le lua ma faatau atu o ia i tagata Isamaeli i tupe siliva e 20.+ Ua ave e nei tagata Iosefa i Aikupito.

29 Ina ua toe foʻi atu Reupena i le lua ma vaaia ua leai se Iosefa i inā, ona ia saeia lea o ona ofu. 30 Ua alu atu o ia i ona uso ma faapea atu: “Auoi, ua leai se tama! A o aʻu, o le ā nei laʻu mea o le a fai?”

31 Ua latou ave le ofu talaloa o Iosefa, ua fasi se ʻoti poʻa ma fufui le ofu talaloa i le toto. 32 Mulimuli ane, ua latou avatu le ofu talaloa faapitoa i lo latou tamā ma faapea atu: “O le ofu lenei na matou mauaina. Faamolemole, vaai i ai po o le ofu talaloa lea o lou atalii pe leai.”+ 33 Ua ia iloilo le ofu ma ua alaga: “O le ofu talaloa lava lenei o si oʻu atalii! Atonu ua ʻaina o ia e se manufeʻai! Ua saeia lava Iosefa!” 34 Ua saei e Iakopo o ona ofu ma fusi lona puimanava i le ʻie talatala, ma faavauvau i le tele o aso ona o lona atalii. 35 Ua taumafai pea ona atalii uma ma ona afafine uma e faamāfanafana iā te ia, ae ua lē mafai ona faamāfanafanaina o ia, ua ia faapea ane: “Ou te alu ifo i le Tuugamau*+ ma loʻu faanoanoa tele i loʻu atalii!” Ua tagi pea lona tamā ona o ia.

36 Ua faatau atu e tagata Mitiana o ia i Aikupito iā Potifara, o se tagata aloaʻia i le maota o Farao,+ o le taʻitaʻi o leoleo.+

38 O ona pō lava ia, ua alu ese ai Iuta mai i ona uso ma faatū lona faleʻie i le mea e nofo ai le tagata Atulame e igoa iā Eira. 2 O i inā ua vaai ai Iuta i le afafine o le tagata Kanana,+ e igoa iā Sua. Ua ia ave o ia e fai ma ana avā, ua feusuaʻi ma ia, 3 ma ua tō ai le fafine. Mulimuli ane ua ia fanaua se tama tama ma ua faaigoa o ia e Iuta o Eru.+ 4 Ua toe tō o ia, ma ua ia fanaua se tama tama ma faaigoa o ia o Onani. 5 Ua toe fanau foʻi e ia se tama tama ma ua faaigoa o ia o Selaa. Ua fanaua e lana avā lenei tama a o iai o ia* i Akasepa.+

6 Mulimuli ane, ua aumaia e Iuta se avā ma Eru lana ulumatua, ma o lona igoa o Tamara.+ 7 Ae ua lē fiafia le finagalo o Ieova iā Eru le ulumatua a Iuta; ona fasiotia lea o ia e Ieova. 8 Ona o lenei mea, ua faapea atu ai Iuta iā Onani: “Ia e faaipoipo i le toʻalua o lou uso ua oti, ina ia fanaua e ia mai iā te oe ni suli mo lou uso.”+ 9 Ua iloa e Onani e lē fai mo ia le fanau.+ O lea, pe a la feusuaʻi ma Tamara e masani ona ia faaalu lona sua i le eleele, ina ia lē maua ai se fanau mo lona uso.+ 10 Ua leaga le mea ua ia faia i le silafaga a Ieova, ona ia fasiotia foʻi lea o ia.+ 11 Ua faapea atu Iuta iā Tamara le avā a lona atalii: “Ia nofo toʻatasi pea o se fafine ua oti lana tane i le aiga o lou tamā, seʻia matua Selaa loʻu atalii,” auā ua ia faapea ifo: ‘Atonu o le a oti foʻi o ia e pei o ona uso.’+ Ona alu ai lea o Tamara ma nofo i le aiga o lona tamā.

12 Ua mavae le tele o aso, ona oti ai lea o le avā a Iuta le afafine o Sua.+ Ua faavauvau pea Iuta mo le taimi e tatau ona faavauvau ai, ona ia alu atu lea i ē o loo sele fulufulu o ana mamoe i Timenata,+ faatasi ma Eira lana aumea le tagata Atulame.+ 13 Ua logotala Tamara e faapea: “Ua sauni le tamā o lau tane e alu a‘e i Timenata e sele fulufulu o ana mamoe.” 14 Ua ia aveese ona ofu o se fafine ua oti lana tane, ae ua pulupulu i se ʻie ma fai se ufimata; ua saofaʻi o ia i le mea e ulu atu ai i Ainaima, lea o loo i le auala e agaʻi i Timenata, auā ua ia iloa ua matua Selaa, ae ua lē avatua o ia iā te ia e fai ma ana avā.+

15 Ina ua iloa o ia e Iuta, ona ia manatu ai lea o ia o se fafine talitane, auā ua ia ufiufi ona mata. 16 Ua ia afe ane iā te ia i autafa o le auala ma faapea atu: “Faamolemole, se‘i o ta momoe,” auā na te leʻi iloa o ia o le avā a lona atalii.+ Ae ua fai mai Tamara: “O le ā se mea e te aumaia iā te aʻu ina ia ta momoe ai?” 17 Ua ia faapea atu: “Ou te avatu se tamaʻi ʻoti mai i le lafu.” Ae ua ia fai mai: “Pe e te aumaia ea se mea e faamaonia ai seʻia ou maua le ʻoti?” 18 Ua ia fai atu: “O le ā se mea ou te avatu e faamaonia ai?” ua ia tali mai: “O lau mama faamaufaailoga,+ o lau manoa, ma lou tootoo o loo i lou lima.” Ua ia ave na mea iā te ia ma ua feusuaʻi ma ia, ona tō ai lea o ia iā te ia. 19 Ua mavae lea, ua ia alu ma aveese le ʻie na pulupulu ai, ma fai ona ofu o se fafine ua oti lana tane.

20 Ona tuli lea e Iuta o lana aumea, le tagata Atulame,+ e ave le tamaʻi ʻoti, ae toe faafoʻi mai ana mea na faamaonia ai mai i lima o le fafine, peitaʻi e leʻi maua o ia. 21 Ua ia fesili i tagata o lea nuu e faapea: “O fea le fafine talitane o le malumalu lea sa masani ona iai i le auala o Ainaima?” Ae ua latou faapea mai: “E leʻi iai lava se fafine talitane o le malumalu i lenei nofoaga.” 22 Mulimuli ane ua toe foʻi mai o ia iā Iuta ma faapea mai: “Ou te leʻi maua o ia, ma ua faapea mai tagata o lea nuu, ‘E leʻi iai lava se fafine talitane o le malumalu i lenei nofoaga.’” 23 Ua faapea atu Iuta: “Ia tuu pea ma ia, ina ia aua neʻi feita mai tagata iā i taʻua. Auā ua ou avatu iā te ia le tamaʻi ʻoti, ae e te leʻi maua lava o ia.”

24 Peitaʻi, pe tusa ma le tolu masina, ona logotala lea o Iuta e faapea: “Ua fai Tamara le avā a lou atalii ma fafine talitane, ma ua tō o ia ona o lana talitane.” Ona faapea atu lea o Iuta: “Seʻi aumai o ia, ma susunu iā te ia.”+ 25 A o taʻitaʻiina atu o ia, ua ia avatu se feʻau i le tamā o lana tane e faapea: “Ua ou tō i le tamāloa e ana mea ia.” Ua ia toe faapea mai: “Faamolemole, ia iloilo po o ai e ana ia mea, o le mama faamaufaailoga, o le manoa, ma le tootoo.”+ 26 Ua iloilo e Iuta ia mea ma faapea ane: “Ua sili lona amiotonu nai lo o aʻu, auā ou te le‘i tuuina atu o ia iā Selaa loʻu atalii.”+ Ua lē toe feusuaʻi o ia ma Tamara.

27 Ua oo i le aso e fanau ai, ua iai le masaga i lona manava. 28 A o faafanau o ia, ua tuu i fafo le lima o le tasi, ma ua nonoa e le faatosaga le lipine mūmū sesega i lona lima ma faapea ane: “Ua muamua ona alu ifo lenei tamaitiiti.” 29 Ina ua toe tuu lona lima i totonu, ona sau lea i fafo o lona uso, ua teʻi le faatosaga ma faapea ane: “Ua e saeia le ʻafuʻafu o lou tinā!” Ona faaigoa lea o ia o Faresa.*+ 30 Ona sosoo lea ma le sau i fafo o lona uso lea e iai le lipine mūmū sesega i lona lima, ma ua faaigoa o ia o Sera.+

39 Ua ave ifo Iosefa i Aikupito,+ ma ua faatauina o ia mai i tagata Isamaeli+ na avatua o ia i lea mea, e se tagata Aikupito e igoa iā Potifara,+ o se tagata aloaʻia i le maota o Farao ma o le taʻitaʻi o leoleo. 2 Ae ua faatasi Ieova ma Iosefa.+ Ua iʻu ina taulau manuia o ia, ma ua ia vaavaaia nisi o mea i le maota o lona matai, o le tagata Aikupito. 3 Ua iloa e lona matai ua faatasi Ieova ma ia, ma ona o Ieova ua taulau manuia ai mea uma e na te faia.

4 Ua fiafia pea o ia iā Iosefa, ma ua avea o ia o se auauna e na te maufaatuatuaina. O lea, ua ia tofia ai Iosefa e pule i ana mea uma i lona fale, ma ua tuu atu iā te ia ana mea uma. 5 Talu mai le taimi na tofia ai o ia e pule i lona fale ma ana mea uma, ua faamanuia pea Ieova i le aiga o le tagata Aikupito ona o Iosefa, ma ua faamanuia e Ieova mea uma ua i lona fale atoa ma le fanua.+ 6 Mulimuli ane, ua ia tuu atu ana mea uma e vaavaaia e Iosefa, ma e leʻi popole o ia i se mea e tasi seʻi vaganā ai le meaʻai ua ia ʻai ai. Ua oo fo‘i ina atili aulelei ma manaia le fuaitino o Iosefa.

7 Ua mavae ia mea, ona vaavaai ane lea o le faletua o lona matai iā Iosefa ma faapea mai: “Seʻi ta momoe.” 8 Ua teena e ia ma fai atu i le faletua o lona matai: “E te silafia e lē popole loʻu matai i mea ou te faia i le maota, ma ua ia tuuina mai iā te a‘u le pule i mea uma. 9 E leai se isi e sili atu i lenei maota nai lo o aʻu, ma ua iā te aʻu le pule i mea uma seʻi vaganā ai oe, auā o oe o lona faletua. Pe faapefea ona ou faia lenei mea leaga tele ma ou agasala ai i le Atua?”+

10 Ua fai ma ana masani le fai atu soo iā Iosefa i lea aso ma lea aso, ae e lē faalogo lava o ia iā te ia ina ia la momoe, pe faifaimea faatasi ma ia. 11 Ua oo i le isi aso, ua ia alu atu i le fale e fai ai ana galuega, ae ua leai ni auauna i le fale. 12 Ona tago atu lea o le fafine i lona ofu ma fai atu: “Inā ta momoe ia!” Ae ua sola Iosefa ma alu i fafo ae ua tiaʻi i ai lona ofu o loo uu i lona lima. 13 Ua ia iloa ua tiaʻi mai e Iosefa lona ofu lea o loo uu i lona lima ae sola i fafo, 14 ona ia eʻē atu lea i auauna o loo i lona fale ma faapea atu iā i latou: “Faauta! O lenei tagata Eperu na aumai e laʻu tane, ua manaʻo o ia e fai i tatou ma mea e ula ai tagata. Ua sau iā te aʻu ma te momoe ae ua ou eʻē leotele. 15 Ae ina ua faalogo o ia ua ou eʻē leotele ma tauvalaau atu, ona ia tuu lea o lona ofu i oʻu autafa ma sola i fafo.” 16 Ua ia faataatia lona ofu i ona autafa seʻia sau i le fale le matai o Iosefa.

17 Ona ia fai atu lea iā te ia o upu lava nei: “O le auauna Eperu na e aumaia, ua sau iā te aʻu ina ia fai aʻu ma mea e ula ai tagata. 18 Ae ina ua ou eʻē i luga ma tauvalaau, ona ia tuua lea o lona ofu i oʻu autafa ae sola i fafo.” 19 Ina ua faalogo le matai o Iosefa i upu a lana avā ua fai atu iā te ia: “O mea ia na faia e lau auauna iā te aʻu,” ona matuā ita ai lea o ia. 20 Ona ave lea e le matai o Iosefa o ia ma tuu i le falepuipui, i le mea o loo taofia ai pagota a le tupu, ma ua ia nofo ai pea i le falepuipui.+

21 Peita‘i, ua faatasi pea Ieova iā Iosefa ma faaalia pea le alofa faamaoni iā te ia, ma māfua ai ona fiafia le leoleo sili o le falepuipui iā te ia.+ 22 Ua tuu atu e le leoleo sili o le falepuipui iā Iosefa le pule i pagota uma o loo i le falepuipui, o ia foʻi e faatonuina mea uma ua latou faia i inā.+ 23 E le‘i popole lava le leoleo sili o le falepuipui i se mea e tasi ua i le pule a Iosefa, auā ua faatasi Ieova ma Iosefa ma ua taulau manuia mea uma ua ia faia ona o Ieova.+

40 Ua mavae ia mea, ona agasala lea o le pule o le ‘autautū uaina+ a le tupu o Aikupito ma le pule o le ‘aufaifalaoa i lo laʻua alii, le tupu o Aikupito. 2 Ona matuā ita ai lea o Farao i ona tagata tāua e toʻalua, le pule o le ʻautautū uaina ma le pule o le ʻaufaifalaoa,+ 3 ma ua ia tuu i laʻua i le falepuipui i le fale o le taʻitaʻi o leoleo,+ o le falepuipui foʻi lea o loo taofia ai Iosefa o se pagota.+ 4 Ua tofia Iosefa e le taʻitaʻi o leoleo e faatasi ma i la‘ua ma auauna iā i la‘ua,+ ma ua iai pea i laʻua i le falepuipui mo se taimi.*

5 Ona fai ai lea i le pō e tasi o miti a le tautū uaina ma le faifalaoa a le tupu o Aikupito, o ē ua taofia i le falepuipui, ma e taʻitasi a la miti ma lona uiga. 6 I le taeao na sosoo ai, ua sau Iosefa ma vaai atu ua mata faanoanoa i laʻua. 7 Ona ia fesili atu lea i tagata tāua o Farao o loo taofia faatasi ma ia i le fale o lona matai: “Aiseā ua lua mata faanoanoa ai i lenei aso?” 8 Ua la fai mai iā te ia: “Na faia ni a ma miti, ae e leai se isi e faamatalaina mai le uiga o ia mea iā i maʻua.” Ua fai atu Iosefa iā i laʻua: “Pe e lē o le Atua ea e na te faamatalaina uiga o mea?+ Faamolemole, ia faamatala mai iā te aʻu.”

9 Ona faamatala lea e le pule o le ʻautautū uaina o lana miti iā Iosefa ma faapea mai iā te ia: “I laʻu miti, ua iai se vine i oʻu luma. 10 I luga o lea vine e iai lālā e tolu, ma a o fotu mai ai ni tātupu, ua tutupu mai ona fuga, ona fua mai lea o fuifui vine pula. 11 Ua i loʻu lima le ipu a Farao, ona ou tago lea i fuifui vine ma tatau i le ipu a Farao. Ona ou tuu atu lea o le ipu i le aao o Farao.” 12 Ua fai atu Iosefa iā te ia: “O le uiga lenei o lau miti: O lālā e tolu, o aso ia e tolu. 13 E toe tolu aso ona tatalaina lea o oe* e Farao ma toe faafoʻi oe i lou tulaga;+ e te tuu atu le ipu a Farao i lona aao, e pei ona e faia muamua a o avea oe ma tautū uaina.+ 14 Ae ia e manatua mai aʻu pe a sologa lelei lou olaga. Faamolemole, ia e alofa faamaoni iā te aʻu ma taʻu aʻu iā Farao, ina ia faasaʻolotoina ai aʻu mai i lenei fale. 15 O le mea moni lava, na puʻe faamalosi aʻu ma aveese mai i le laueleele o tagata Eperu,+ a o lenei foʻi e leai saʻu mea na fai e tatau ai ona latou tuuina aʻu i le falepuipui.”*+

16 Ua iloa e le pule o le ʻaufaifalaoa ua faamatalaina e Iosefa se mea lelei, ona ia faapea mai lea iā te ia: “Sa fai foʻi laʻu miti e faapea, sa i luga o loʻu ulu ni ato se tolu e tumu i falaoa papaʻe, 17 o le ato e pito i luga na iai meaʻai eseese na tao mo Farao, ma na ʻai e manufelelei ia mea sa i le ato na i luga o loʻu ulu.” 18 Ua tali atu Iosefa: “O le uiga lenei o lau miti: O ato e tolu, o aso ia e tolu. 19 E toe tolu aso ona vavaeeseina lea o lou ulu e Farao ma faatautau oe i le laau, ma e ʻai e manufelelei lou tino.”+

20 I le aso lona tolu, o le aso fanau+ foʻi lea o Farao, na ia faia ai se faigaʻai mo ana auauna uma, ma ua ia tatalaina ai* le pule o le ʻautautū uaina ma le pule o le ʻaufaifalaoa a o iai ana auauna uma. 21 Ua ia toe faafo‘i le pule o le ʻautautū uaina i lona tulaga o se tautū uaina, ma ua faaauau ona ia tuu atu le ipu i le aao o Farao. 22 Ae ua ia faatautauina le pule o le ʻaufaifalaoa, e pei ona faamatalaina e Iosefa iā i laʻua.+ 23 Peitaʻi, e leʻi manatuaina e le pule o le ʻautautū uaina Iosefa; ua faaauau ona galo o ia iā te ia.+

41 Ua mavae tausaga atoatoa e lua ona fai ai lea o le miti+ a Farao e faapea, ua tū o ia i autafa o le vaitafe o le Naila. 2 Ua ō aʻe mai i le vaitafe ni povi se fitu e tino lelei ma pepeti, ua aai i le vao o loo i autafa o le vaitafe o le Naila.+ 3 Ona ō a‘e lea o isi povi e fitu mai i le vaitafe o le Naila, e tino leaga ma paeee, ua tutū i tafatafa o povi pepeti i le auvai o le vaitafe o le Naila. 4 Ua ʻai e povi tino leaga ma paeee, povi e fitu e tino lelei ma pepeti. Ona ala ai lea o Farao.

5 Ua toe moe o ia ma ua toe fai se isi ana miti. Ua tutupu mai fuifui saito e fitu e lapopoʻa ma lelei+ mai i se ʻau e tasi. 6 Ona sosoo lea ma le tutupu mai o fuifui saito e fitu e mimiti ma ua mamae ona o le vevela o le matagi mai i sasaʻe. 7 Ua ʻai e fuifui saito mimiti ia fuifui saito e fitu e lapopoʻa ma lelei. Ona ala lea o Farao ma iloa ai o se miti.

8 Ua oo i le taeao ona atuatuvale ai lea o ia. Ua ia aami ositaulaga uma e faia faiga faaagaga o Aikupito ma ona tagata atamamai uma. Ua faamatala atu e Farao ana miti iā i latou, ae ua leai se tasi e mafai ona faamatalaina le uiga o ia miti iā Farao.

9 Ona faapea atu lea o le pule o le ʻautautū uaina iā Farao: “Ou te ta‘utino atu i le asō aʻu agasala. 10 Na toʻatamaʻi Farao i ana auauna. Ona ia tuuina lea o aʻu i le falepuipui o le fale o le taʻitaʻi o leoleo, o aʻu atoa ma le pule o le ʻaufaifalaoa.+ 11 Ua mavae lea ona fai lea o a ma miti i le pō e tasi. Na taʻitasi i ma‘ua ma fai a ma miti ma e tofu le miti ma lona uiga.+ 12 Na matou iai faatasi i inā ma se tama talavou Eperu, o le auauna foʻi a le taʻitaʻi o leoleo.+ Na ma faamatala iā te ia a maʻua miti,+ ona ia faamatala mai lea iā i maʻua o le uiga o miti ta‘itasi. 13 Na taunuu lava e pei ona ia faamatalaina iā i maʻua. Na toe faafo‘i aʻu i loʻu tulaga, ae na faatautauina le isi tamāloa.”+

14 Ona aami lea e Farao o Iosefa,+ ma ua faavave ona latou aumaia o ia mai i le falepuipui.*+ Ua sele lana ʻava ma lona ulu, ua sui ona ofu ma alu atu i luma o Farao. 15 Ua fai atu Farao iā Iosefa: “Sa fai laʻu miti, ae e leai se tasi na mafai ona ia faamatalaina mai le uiga. Ae ua ou faalogo e uiga iā te oe, pe a e faalogo i se miti, e mafai ona e faamatala lona uiga.”+ 16 Ua tali mai Iosefa iā Farao: “E lē o aʻu! A o le Atua e na te aumaia se faamatalaga e logolelei iā Farao.”+

17 Ua faamatala e Farao iā Iosefa e faapea: “I laʻu miti na ou tū i le auvai o le vaitafe o le Naila. 18 Na ō aʻe mai i le vaitafe o le Naila ni povi se fitu e tino lelei ma pepeti, ma aai i le vao i autafa o le vaitafe o le Naila.+ 19 Na sosoo ma le ō aʻe o isi povi e fitu, e tino vale ma leaga ma paeee. Ou te leʻi vaai muamua lava i ni povi tino leaga faapea i Aikupito. 20 Na ʻai e povi e tino paeee ma leaga ia povi pepeti e fitu ia na ō aʻe muamua. 21 Na ʻai e nei povi ia povi pepeti ae pei lava e leai ni mea na ʻai e ia povi, auā na tino leaga pea e pei ona iai muamua. Ona ou ala ai lea.

22 “Ua mavae lenā mea, ona ou vaaia lea i laʻu miti, ua tutupu mai o fuifui saito e fitu e lapopoʻa ma lelei+ mai i se ʻau e tasi. 23 Ona sosoo lea ma le tutupu mai o fuifui saito mamago e fitu, e mimiti ma ua mamae ona o le vevela o le matagi mai i sasaʻe. 24 Na ʻai e fuifui saito mimiti ia fuifui saito lelei e fitu. Na ou faailoa atu i ositaulaga e faia faiga faaagaga,+ ae e leai se tasi na mafai ona ia faamatala mai iā te aʻu.”+

25 Ona fai mai lea o Iosefa iā Farao: “E tasi lava le uiga o miti a Farao. Ua faailoa mai e le Atua moni iā Farao mea o le a Ia faia.+ 26 O povi lelei e fitu, o tausaga ia e fitu. E faapena foʻi fuifui saito lelei e fitu, o tausaga ia e fitu. E tasi lava le uiga o miti. 27 O povi paeee ma leaga e fitu na sosoo mai, o tausaga ia e fitu; o fuifui saito e fitu ia e leaga ma ua mamae ona o le vevela o le matagi mai i sasaʻe, o tausaga ia e fitu o le oge. 28 O le mea lenei ua ou taʻu atu iā Farao: Ua faailoa mai e le Atua moni iā Farao mea o le a Ia faia.

29 “E oo mai tausaga e fitu e matuā tele ai mea‘ai i le atunuu o Aikupito. 30 Peitaʻi ane, e sosoo mai ma tausaga e fitu e oge ai, o le a galo le tele o mea‘ai sa iai i le laueleele o Aikupito, ma o le a matuā pagatia le atunuu i le oge.+ 31 E lē toe manatua foʻi le tele o mea‘ai sa iai i le atunuu ona o le oge lea e sosoo mai, auā o le a matuā mataʻutia lava. 32 Ua faaalia faalua mai le miti iā Farao, ona ua faamausalī e le Atua moni lenei mea, ma e lē o toe umi ona faataunuu lea e le Atua moni lenei mea.

33 “O lea, ia saʻili e Farao se tagata e faautauta ma atamai, ma tofia o ia e fai ma pule i le atunuu o Aikupito. 34 Ia tofia e Farao ni ovasia i le atunuu, ma a o faagasolo tausaga e fitu e tele ai meaʻai, ia faaputu e ia le tasi vaelima o faaeleeleaga o fanua o le atunuu o Aikupito.+ 35 Ia latou ao mai meaʻai i tausaga e tele ai meaʻai, ma ia faaputu i totonu o aai ma leoleo ai,+ o nei saito o Farao e ana. 36 O nei meaʻai o le a fafaga ai le atunuu mo tausaga e fitu o le oge lea o le a oo iā Aikupito, ina ia aua neʻi fano le atunuu ona o le oge.”+

37 Ua lelei lea fuafuaga iā Farao ma ana auauna uma. 38 Ona faapea atu lea o Farao i ana auauna: “Pe e mafai ea ona maua se isi e pei o lenei tagata o lē ua iai le agaga o le Atua?” 39 Ona fai atu lea o Farao iā Iosefa: “Talu ai ua faaalia mai e le Atua iā te oe nei mea uma, ua leai se tasi e faautauta ma atamai e pei o oe. 40 O le a e pule i loʻu fale, ma e usitaʻi foʻi oʻu tagata iā te oe i mea uma.+ Ae ou te sili iā te oe, ona o aʻu o le tupu.”* 41 Ua faapea atili atu Farao iā Iosefa: “Faauta! Ua ou tofia oe e pule i le atunuu atoa o Aikupito.”+ 42 Ona aveese lea e Farao o lana mama faamaufaailoga mai i lona lima ma tuu i le lima o Iosefa, ua faaofu o ia i ofu e fai i ʻie lino lelei, ma faaula i le asoa auro. 43 Ua ia faatiʻetiʻe fo‘i o ia i le kariota lona lua a le tupu, ma e latou te muamua atu ma alalaga, “Avareki!”* O lea, ua ia tofia ai o ia e pule i le atunuu atoa o Aikupito.

44 Ua toe faapea atu Farao iā Iosefa: “O aʻu o Farao, ae e leai se mea e mafai ona faia* i Aikupito atoa e aunoa ma lau faatagaga.”+ 45 Ua faaigoa e Farao o Iosefa iā Sapena-paenea ma tuu atu iā te ia Asenati+ le afafine o Potifere, le ositaulaga o Onu,* e fai ma ana avā. Ona vaavaaia lea e Iosefa o* le atunuu atoa o Aikupito.+ 46 E 30 tausaga+ o Iosefa ina ua tū o ia i luma o* Farao le tupu o Aikupito.

Ona alu atu lea o Iosefa mai i luma o Farao ma femalagaaʻi solo i Aikupito atoa. 47 A o faagasolo le fitu tausaga o le tele o mea‘ai, ua faateleina fua o faaeleeleaga o le laueleele. 48 Ua faaauau ona ia aoaoina meaʻai i tausaga e fitu i le atunuu o Aikupito, ma ua faaputu i aai taʻitasi. O meaʻai ua maua i fanua ua siʻomia ai le aai, ua ia teuina i totonu o lea lava aai. 49 Ua faaauau ona faaputu e Iosefa o saito ma ua matuā tele lava e pei o le oneone o le sami, seʻia oo ina lē toe faitauina auā ua lē mafaitaulia.

50 A o leʻi oo i le tausaga o le oge, ua fanaua e Iosefa ni atalii se toʻalua,+ ia na fanaua mai iā te ia e Asenati le afafine o Potifere le ositaulaga o Onu.* 51 Ua faaigoa e Iosefa le ulumatua o Manase,*+ auā na ia faapea ane, “O le Atua ua māfua ai ona galo iā te aʻu oʻu mafatiaga, ma le aiga atoa o loʻu tamā.” 52 Ua ia faaigoa le lona lua o Efaraima,*+ auā na ia faapea ane, “Ua faauluolaina aʻu e le Atua i le atunuu na ou puapuagatia ai.”+

53 Ua faaiʻu tausaga e fitu o le tele o mea‘ai i le atunuu o Aikupito,+ 54 ae ua amata tausaga e fitu o le oge, e pei ona fai atu ai Iosefa.+ Ua oo le oge i atunuu uma, ae ua maua meaʻai i le atunuu atoa o Aikupito.+ 55 Mulimuli ane, ua oo atu le oge i le atunuu atoa o Aikupito, ma ua alalaga mai tagata iā Farao mo ni meaʻai.+ Ona fai atu lea o Farao i tagata Aikupito uma: “Ia ō atu iā Iosefa, ma faia so o se mea e fai atu ai o ia iā te outou.”+ 56 Ua faaauau ona iai le oge i le lalolagi atoa.+ Ona tatala lea e Iosefa o fale na teu ai saito ua iā i latou, ma faatau atu i tagata o Aikupito,+ auā ua mataʻutia tele le oge i Aikupito. 57 Ua gasolo ane foʻi tagata o le lalolagi uma i Aikupito e faatau mai ni meaʻai mai iā Iosefa, auā ua mataʻutia tele le oge i le lalolagi atoa.+

42 Ua iloa e Iakopo ua iai saito i Aikupito,+ ona fai atu lea o Iakopo i ona atalii: “Aiseā ua outou fevaaiaʻi ai e aunoa ma se gaoioiga e fai?” 2 Ua ia toe faapea atu: “Ua ou faalogo o loo iai saito i Aikupito. Ia outou ō ifo ma faatau mai ni saito, ina ia tatou ola ai ae lē feoti i le fia aai.”+ 3 O lea, ua ō ifo uso e toʻasefulu o Iosefa+ e faatau mai ni saito mai i Aikupito. 4 Ae ua lē tuu atu e Iakopo o Peniamina,+ le uso o Iosefa, e ō ma isi ona uso, auā ua faapea atu o ia: “Neʻi tupu se faalavelave faafuaseʻi iā te ia ma oti ai.”+

5 Ua ō atalii o Isaraelu faatasi ma isi o ē ō atu e faatau, auā ua oo le oge i le laueleele o Kanana.+ 6 Ua pule Iosefa i le atunuu atoa,+ ma o ia lea o loo faatauina atu saito i tagata e ō mai mai i atunuu eseese o le lalolagi.+ Ona ō mai lea o uso o Iosefa i ona luma, ma ifo toʻele iā te ia.+ 7 Ina ua vaai atu Iosefa i ona uso, ona ia iloa lea o i latou, ae ua ia lē faailoa atu o ia iā i latou.+ Ua ia tautala paū atu iā i latou ma faapea atu: “O fea tou te ō mai ai?” ua latou tali mai: “Matou te ō mai mai i Kanana e faatau ni meaʻai.”+

8 Ua iloa e Iosefa ona uso, ae ua latou lē iloa o ia. 9 Ona manatua loa lea e Iosefa o ana miti sa fai e uiga iā i latou,+ ua ia faapea atu: “O outou o sipai! Ua outou ō mai e vaavaai i se mea e osofaʻiagofie ai le atunuu!” 10 Ua latou fai mai iā te ia: “E leai, le alii e, ua ō mai au auauna e faatau ni meaʻai. 11 O i matou uma o atalii o le tagata e toʻatasi. O i matou o ni tagata faamaoni. E lē o ni sipai au auauna.” 12 Ae ua ia fai atu iā i latou: “E leai! Ua outou ō mai e vaavaai i se mea e osofaʻiagofie ai le atunuu!” 13 Ona latou faapea mai lea: “O au auauna, o le ʻauso e toʻa 12.+ O i matou o atalii o le tagata e toʻatasi+ i le atunuu o Kanana, a o le uii, o loo iai ma lo matou tamā i le asō,+ ae ua leai le isi.”+

14 Peitaʻi, ua fai atu Iosefa iā i latou: “Ua saʻo upu ua ou fai atu ai iā te outou, ‘O outou o sipai!’ 15 O le a faapenei ona tofotofoina outou. O loo soifua Farao, e tou te lē ō ese mai i inei, seʻi vaganā ua sau lo outou uso aupito i laʻitiiti i inei.+ 16 Ia alu se tasi o outou e aumai lo outou uso a o saisaitia outou, ina ia tofotofoina ai pe moni a outou upu. Ae afai e leai, o loo soifua Farao, o outou o sipai.” 17 Ua ia taofia faatasi i latou i le falepuipui mo aso e tolu.

18 Ua faapea atu Iosefa iā i latou i le aso lona tolu: “Ia faia lenei mea ma outou ola ai, auā ou te mataʻu i le Atua. 19 Afai tou te faamaoni, ia saisaitia se tasi o o outou uso i lenei falepuipui, ae ia ō isi o outou e ave saito mo ē ua matelāina i le fia aai i lo outou aiga.+ 20 Ona outou aumaia ai lea o lo outou uso aupito i laʻitiiti iā te aʻu, ina ia faamaonia ai a outou upu ma outou lē feoti ai.” Ua latou faia faapea.

21 Ona faapea ane lea o le tasi i le isi: “Ua faasalaina i tatou ona o lo tatou uso,+ auā na tatou vāai i ona puapuaga a o ia ʻaiʻoi mai ia tatou alolofa atu iā te ia, ae tatou te leʻi faalogo lava. O le mea lea ua oo mai ai nei puapuaga iā i tatou.” 22 Ona tali mai lea o Reupena: “Po ou te leʻi fai atu ea iā te outou, ‘Aua neʻi faia se mea leaga i le tama,’ ae e tou te leʻi faalogo lava?+ O lenei, ua tatau ona tauia lona toto.”+ 23 Ae ua lē iloa e i latou o loo malamalama Iosefa i a latou tala, auā ua latou iai faatasi ma sē e faaliliu upu. 24 Ua alu ese o ia mai iā i latou ma ua tagi.+ Ona toe foʻi mai lea o ia iā i latou ma talanoa atu, ma ave Simeona+ mai iā i latou ma saisaitia o ia i o latou luma.+ 25 Ona poloaʻi atu lea o Iosefa i ana auauna e faatutumu a latou taga i saito, ma toe faafoʻi atu tupe a tamāloloa i a latou lava taga, ma avatu iā i latou ni meaʻai mo le malaga. Ona faia lea faapea iā i latou.

26 Ua faaee a latou taga saito i luga o a latou asini, ma ō ese loa mai i lea mea. 27 Ina ua oo i le mea e api ai, ona tatala lea e se tasi o i latou o lana taga ina ia avatu se meaʻai i lana asini, ona ia vaaia ai lea o ana tupe o loo i le gutu o lana taga. 28 Ona ia fai atu lea i ona uso: “Ua toe faafoʻi mai aʻu tupe ma o loo i totonu o laʻu taga!” Ua latou popole ma gatete i le fefefe, ua faapea atu le tasi i le isi: “O le ā lenei mea ua faia e le Atua iā i tatou?”

29 Ina ua latou taunuu i Kanana iā Iakopo lo latou tamā, ona latou faamatala atu lea o mea uma na tutupu iā i latou e faapea: 30 “Na tautala paū mai iā i matou le tamāloa ua avea ma pule o le atunuu,+ ma na ia tuua‘ia i matou o ni sipai i le atunuu. 31 Ae na matou fai atu iā te ia, ‘O i matou o tagata faamaoni. E lē o i matou o ni sipai.+ 32 O i matou o le ʻauso e toʻa 12,+ o atalii o lo matou tamā. Ua lē o toe iai le tasi,+ ae o le uii o loo faatasi ma lo matou tamā i le asō i le atunuu o Kanana.’+ 33 Ae ua faapea mai le tamāloa ua avea ma pule o le atunuu iā i matou, ‘O le mea lenei ou te iloa ai lo outou faamaoni: Ia tuu mai se tasi o o outou uso faatasi ma aʻu.+ Ae ia outou ō ma ave meaʻai mo ē o matelāina i le fia aai i lo outou aiga.+ 34 Ia aumai lo outou uso aupito i laʻitiiti iā te aʻu, ina ia ou iloa ai e lē o outou o ni sipai a o ē e faamaoni. Ou te toe avatu lo outou uso iā te outou, ma faaauau ona outou faatau ai meaʻai mai i lo matou atunuu.’”

35 Ua latou saʻati a latou taga, ua iai taga tupe a le tagata lava ia i lana taga. Ua latou vāai ma lo latou tamā i a latou taga tupe, ona latou fefefe ai lea. 36 Ua fai atu Iakopo lo latou tamā iā i latou: “Ua outou aveese laʻu fanau!+ Ua lē toe iai Iosefa,+ ua lē toe iai foʻi Simeona,+ a o lenei o le a outou ave foʻi ma Peniamina! Aiseā ua tutupu ai nei mea uma iā te aʻu?” 37 Ua fai mai Reupena i lona tamā: “Pe afai ou te lē toe aumaia o ia iā te oe, ia e fasiotia oʻu atalii e toʻalua.+ Ia tuu mai o ia ou te vaaia, ma ou te toe aumaia foʻi o ia iā te oe.”+ 38 Peitaʻi ua ia faapea atu: “E tou te lē ō ifo faatasi ma lo‘u atalii, ona ua oti lona uso ae ua totoe ai na o ia.+ Pe a tupu se faalavelave faafuaseʻi ma oti ai o ia i le ala tou te ō ai, ona outou aveina ifo lea o oʻu lauulu sinā i le Tuugamau*+ ma le faanoanoa.”+

43 Ua mataʻutia tele le oge i le atunuu.+ 2 Ina ua uma ona latou ʻaina saito na latou aumaia mai i Aikupito,+ ona fai atu lea o lo latou tamā iā i latou: “Ia toe fo‘i e faatau mai ni nai meaʻai mo i tatou.” 3 Ua tali mai Iuta iā te ia: “Na matuā lapataʻia i matou e le tamāloa e faapea, ‘E lē mafai ona outou toe vāai mai iā te aʻu, seʻi vaganā ua outou aumaia lo outou uso.’+ 4 Afai e te tuu mai lo matou uso matou te ō, e matou te ō ifo e faatau mai meaʻai mo oe. 5 Ae afai e te lē tuu mai o ia, e matou te lē ō, auā na faapea mai lava le tamāloa iā i matou, ‘E lē mafai ona outou toe vāai mai iā te aʻu, seʻi vaganā ua outou aumaia lo outou uso.’”+ 6 Ua fesili atu Isaraelu:+ “Aiseā ua outou faatigā ai iā te aʻu ma taʻu atu i le tamāloa e iai le isi o outou uso?” 7 Ua latou tali mai: “Na fesili saʻo mai lava le tamāloa e faatatau iā i tatou ma o tatou aiga, e faapea, ‘Po o soifua pea lo outou tamā? Pe e iai se isi o outou uso?’ ma na matou taʻu atu iā te ia le mea moni.+ O ai na iloa o le a faapea mai o ia, ‘Ia aumai i inei lo outou uso’?”+

8 Ua faatauanau atu Iuta i lona tamā o Isaraelu: “Ia tuu mai le tama iā te a‘u+ e matou te ō, ina ia tatou ola pea nai lo o le feoti,+ o i matou, o oe, ma a matou fanau.+ 9 E faitalia aʻu ma vaai lelei o ia.+ Ia e faasalaina aʻu pe a tupu se mea iā te ia. Afai ou te lē toe aumaia o ia ma tuuina atu iā te oe, ona ou agasala ai lea iā te oe i aso uma lava. 10 Pe ana matou lē faatuai, semanū ua matou fo‘i faalua mai.”

11 Ona faapea atu lea o Isaraelu lo latou tamā iā i latou: “Afai o le tulaga lea, ia fai lenei mea: Ia ave mea aupito lelei o le laueleele i a outou taga, ma ave ifo i le tamāloa e fai ma meaalofa:+ O sina pasama,+ o sina meli, o pulu mai i se laau, o pulu mai i paʻu o laau,+ o fua o le petuni ma le sekati.* 12 Ia faaluaina a outou tupe e ave; ia outou ave foʻi tupe na toe faafoʻi mai i gutu o a outou taga.+ Atonu o se mea sesē na tupu. 13 Ia ave lo outou uso ma ō, ma toe foʻi i le tamāloa. 14 Tau ina ia faapogaia e le Atua o Lē e ona le malosi uma lava, le alofa mutimutivale o le tamāloa iā te outou, ma ia faasaʻoloto mai ai le isi o outou uso ma Peniamina. A o aʻu, afai e ao ona aveesea laʻu fanau, ia faapea ia ona faia!”+

15 Ua latou ave le meaalofa, ua latou ave foʻi tupe ua faaluaina i o latou lima atoa ma Peniamina. Ona latou ō lea ma agaʻi ifo i Aikupito, ma toe tutū i luma o Iosefa.+ 16 Ina ua iloa atu e Iosefa ua latou ō mai ma Peniamina, ona ia fai atu lea i le tamāloa o lē na te vaaia lona maota: “Ia ave tamāloloa i le fale, ia fasi ni manu ma sauni se taumafataga, auā matou te aai faatasi ma tamāloloa i le aoauli.” 17 Ona faia loa lea e le tamāloa e pei ona fai atu ai Iosefa,+ ma ua ia ave i latou i le maota o Iosefa. 18 Ua latou fefefe ona ua avatu i latou i le maota o Iosefa, ma ua latou faapea ane: “Ua aumaia i tatou i inei ona o tupe ia na toe tuu i a tatou taga i le taimi muamua. O le a latou osofaʻia i tatou ma fai i tatou ma pologa, ma ave a tatou asini!”+

19 Ua latou sōsō atu i le tamāloa e vaaia le maota o Iosefa, ma talanoa atu iā te ia i luma o le faitotoʻa o le maota. 20 Ua latou faapea atu: “Le alii e, matou te faamālūlū atu! Na matou ō mai lava i le taimi muamua e faatau ni meaʻai.+ 21 Ae ina ua matou oo i le mea e api ai ma tatala a matou taga, faauta, na iai tupe a le tagata lava ia i le gutu o lana taga, o le aofaʻiga atoa o a matou tupe.+ O lea, ua matou mananaʻo ai e toe faafoʻi atu e i matou lava. 22 Ua matou aumaia nisi tupe e faatau ai ni meaʻai. Matou te lē iloa po o ai na tuua tupe i a matou taga.”+ 23 Ua ia faapea mai: “E lē afāina. Aua tou te fefefe. Na avatu e lo outou Atua ma le Atua o lo outou tamā oloa i a outou taga. Ua ou iloa na outou totogia meaʻai.” Ona ia aumaia lea o Simeona iā i latou.+

24 Ua ave i latou e le tamāloa i totonu o le maota o Iosefa, ua ia avatu foʻi vai e fufulu ai o latou vae, ma avatu meaʻai mo a latou asini. 25 Ua latou sauniunia le meaalofa+ mo Iosefa a o leʻi sau o ia i le aoauli, auā na latou faalogo o i inā latou te aai ai.+ 26 Ua ulu atu Iosefa i le maota, ona latou avatu ai lea o le meaalofa iā te ia, ma faapaʻuʻū faō i ona luma.+ 27 Ua mavae lea, ona ia fesili atu lea po o manuia i latou, ma faapea atu: “Po o manuia lo outou tamā matua lea na outou taʻua? Po o soifua mai pea o ia?”+ 28 Ua latou faapea mai: “O loo manuia lo matou tamā lau auauna. O loo soifua pea o ia.” Ona latou punonou lea ma faapaʻuʻū faō.+

29 Ua tepa aʻe o ia ma iloa atu Peniamina lona uso, o le tama a lona tinā,+ ona ia faapea atu lea: “Po o lo outou uso lea, o le uii lea na outou fai mai ai iā te aʻu?”+ Ona ia toe faapea atu lea: “Loʻu atalii e, tau ina ia alofagia oe e le Atua.” 30 Ua faatopetope ese Iosefa, ona ua matuā ootia ona faalogona ona o lona uso, ua ia suʻe se mea e tagi ai. Ua alu atu o ia i totonu o se potu, ua tagi ai na o ia.+ 31 Ona ia fufulu lea o ona mata, ua sau i fafo ma ua toʻa lelei ma faapea atu: “Ia laulau loa le meaʻai.” 32 Ona latou laulau ese atu lea o lana meaʻai, ua laulau ese meaʻai mo ona uso, ua laulau ese foʻi meaʻai mo tagata Aikupito ua faatasi ma ia, auā e lē mafai ona aai faatasi tagata Aikupito ma tagata Eperu, ona o se mea inosia i tagata Aikupito.+

33 Ua latou nonofo i ona luma, ua nofo le ulumatua e tusa ma lana aiā o le ulumatua+ e oo lava i lē e aupito i laʻitiiti e tusa ma lona tulaga o le uii, ma ua fetilofaʻi solo i latou ma le ofo. 34 Ua ia avatu pea meaʻai iā i latou mai i meaʻai ua i ona luma, ae e faalima ona ia faatelē le meaʻai a Peniamina nai lo o isi uma.+ Ua faaauau ona fai le taumafataga ma feinu seʻia oo ina faamalieina i latou.

44 Mulimuli ane, ua ia faatonuina le tamāloa o lē e na te vaaia lona maota: “Ia faatutumu taga a tamāloloa i meaʻai i le tele e latou te mafaia ona ave, ma tuu tupe a le tagata lava ia i le gutu o lana taga.+ 2 Ae ia tuu laʻu ipu, le ipu siliva i le gutu o le taga a le uii ma le tupe mo ana saito.” Ona faia lea e le tamāloa e pei ona faatonuina ai o ia e Iosefa.

3 Ua malama aʻe le taeao, ona tuuina atu lea o nei tagata e ō ma a latou asini. 4 E leʻi mamao ese atu i latou mai i le aai, ae faapea atu loa Iosefa i le tamāloa e vaaia lona maota: “Ia e alu! Ia tuliloa i latou! Pe a e maua atu i latou, ia e fai atu, ‘Aiseā ua outou taui mai ai le lelei i le leaga? 5 Pe e lē o le ipu ea lenei e taumafa ai loʻu matai ma faaaogā e faitau ai ma le saʻo faailoga o mea o le a tutupu? Ua matuā leaga le mea ua outou faia.’”

6 O lea, ua ia maua atu i latou ma fai atu ia upu iā i latou. 7 Ae ua latou fai mai iā te ia: “Aiseā ua saunoa ai faapena lo matou alii? E lē taitai lava ona faia e au auauna se mea faapena. 8 Auā foʻi o tupe na maua i gutu o a matou taga, na matou ō mai mai i Kanana+ ma toe aumai iā te oe. E faapefea la ona matou gaoia se siliva po o se auro mai i le maota o lou matai? 9 Afai e maua i se tasi o au pologa, ia oti o ia, ma e fai foʻi i matou uma ma pologa i lo matou matai.” 10 Ona ia faapea atu lea: “Ia faapea ona faia e pei ona outou fai mai ai. O lea, o lē e maua i ai le ipu e fai o ia ma aʻu pologa, ae e mamā isi o outou uma.” 11 Ua taʻitasi le tagata ma faavave ona tuu i lalo lana taga i le eleele ma tatala. 12 Ua ia suʻe māeʻaeʻa taga, e amata i le taga a le ulumatua ma faaiʻu i le taga a le uii. Mulimuli ane, ona maua lea o le ipu i le taga a Peniamina.+

13 Ona latou saeia lea o o latou ofu tele, ua taʻitasi ma faaee lana avega i luga o lana asini, ma toe foʻi atu i le aai. 14 Ua ō Iuta+ ma ona uso i le maota o Iosefa, a o iai pea o ia i inā; ona latou faapaʻuʻū faō lea i ona luma.+ 15 Ua fai atu Iosefa iā i latou: “O le ā ea lenei mea ua outou faia iā te aʻu? Pe tou te lē iloa ea o aʻu o le tagata e mafai ona faitau ma le saʻo faailoga o mea o le a tutupu?”+ 16 Ua tali mai Iuta: “O le ā sa matou tala e fai atu i lo matou matai? O le ā sa matou upu? E faapefea ona matou faailoa atu e tonu i matou? Ua silafia e le Atua moni le agasala a au pologa.+ Ua fai i matou ma pologa i lo matou matai, o i matou uma ma lē na maua i ai le ipu i lona lima!” 17 Peitaʻi ua ia faapea atu: “E leai, e lē taitai ona ou faia lenei mea! O le tagata na maua i ai le ipu i lona lima, o le a fai o ia ma aʻu pologa.+ Ae ia ō ma le saogalemu isi o outou i lo outou tamā.”

18 Ona faalatalata mai lea o Iuta iā te ia ma faapea mai: “Loʻu matai e, ou te ‘ai‘oi atu iā te oe, faamolemole seʻi tuu mai i lau pologa e fai atu se tala a o faafofoga mai loʻu matai, ma ia aua e te toʻatamaʻi i lau pologa, auā ua faapei lava oe o Farao.+ 19 Na fesili mai loʻu matai i ana pologa e faapea, ‘Pe e iai so outou tamā po o so outou uso?’ 20 Ona matou fai atu lea i lo matou matai, ‘E iai lo matou tamā matua, ma e iai foʻi le tama na fanaua e ia ina ua toeaina, o ia lea o le uii.+ Ua oti lona uso,+ ae ua toe o ia le tama a lona tinā,+ ma ua alofa lona tamā iā te ia.’ 21 Mulimuli ane na e saunoa mai i au pologa, ‘Ia aumai o ia iā te aʻu ina ia ou vaai ai iā te ia.’+ 22 Ae na matou fai atu i lo matou matai, ‘E lē mafai ona tuua e le tama lona tamā. Auā afai e tuua e ia lona tamā, e oti ai lava lona tamā.’+ 23 Ona e saunoa mai lea i au pologa, ‘E lē mafai ona outou toe vāai iā te aʻu, vaganā ua outou ō mai ma lo outou uso aupito i laʻitiiti.’+

24 “Ona matou ō aʻe lea i lau auauna, o lo matou tamā, ma faamatala atu iā te ia upu a lo matou matai. 25 Mulimuli ane, na faapea mai lo matou tamā, ‘Ia toe ō e faatau mai ni nai meaʻai mo i tatou.’+ 26 Ae na matou fai atu, ‘E lē mafai ona matou ō ifo. O le a matou ō ifo pe afai matou te ō ma lo matou uso aupito i laʻitiiti, auā e lē mafai ona matou toe vāai i le tamāloa pe a lē avatua lo matou uso aupito i laʻitiiti.’+ 27 Ua faapea mai lau pologa o lo matou tamā iā i matou, ‘Ua outou iloa lelei, e na o le toʻalua oʻu atalii na fanaua e laʻu avā.+ 28 Ae na tuua aʻu e le tasi o i la‘ua ma na ou faapea ane ai: “E mautinoa ua saeia o ia e se manufeʻai!”+ ma ou te leʻi toe vaai lava iā te ia e oo mai i le asō. 29 Ae afai e tou te ave foʻi lenei tama ma tupu ai se faalavelave faafuaseʻi ma oti ai o ia, ona outou aveina ifo lea o oʻu lauulu sinā i le Tuugamau*+ ma le tigā tele.’+

30 “Pe afai ou te alu atu i lau pologa lo matou tamā e aunoa ma le tama, talu ai ua sili lona alofa i le tama nai lo o lona naunau i lona lava ola, 31 o le taimi lava e na te iloa ai e lē o alu atu le tama, ona oti ai lea o ia, ma o le a aveina ifo e au pologa o lauulu sinā o lau pologa lo matou tamā, i le Tuugamau* ma le faanoanoa. 32 Na folafola atu e lau pologa i loʻu tamā e na te vaaia lelei le tama, i le faapea atu, ‘Afai ou te lē toe aumaia o ia iā te oe, ona ou agasala ai lea i loʻu tamā e faavavau.’+ 33 Faamolemole lava, ia tuu aʻu e fai ma pologa iā te oe e sui ai le tama, ae ia toe foʻi le tama ma ona uso. 34 E faapefea ona ou alu atu i loʻu tamā ae e lē o iā te aʻu le tama? E lē mafai ona ou vaai atu i le mala e oo i loʻu tamā!”

45 O lea, ua lē mafai ai e Iosefa ona taofiofia ona faalogona i luma o ana auauna uma.+ Ua ia leotele atu: “Ia ō ese uma tagata mai i oʻu luma!” E leʻi tū mai foʻi se isi a o faailoa atu e Iosefa o ia i ona uso.+

2 Ua amata ona leotele aʻe lana tagi, ua faalogo i ai tagata Aikupito, ma ua logotala ai foʻi tagata i le maota o Farao i lenei mea. 3 Ona fai atu lea o Iosefa i ona uso: “O aʻu o Iosefa. Po o soifua mai pea loʻu tamā?” Ae ua lē magagana ona uso i se tali e fai atu iā te ia, ona ua matuā faate‘ia i latou. 4 Ua fai atu Iosefa i ona uso: “Faamolemole, sōsō mai iā te aʻu.” Ona latou sōsō atu lea iā te ia.

Ua ia faapea atu: “O aʻu o Iosefa lo outou uso, o lē na outou faatau mai i Aikupito.+ 5 Aua tou te faanoanoa, ma aua foʻi tou te fefinaua‘i ona o lo outou faatauina o aʻu i inei; auā na auina mai aʻu e le Atua e muamua iā te outou ina ia faasaoina ai ola.+ 6 O le tausaga lona lua lenei o le oge,+ ma o loo totoe isi tausaga e lima e lē toe suaina ai le laueleele pe faia ai foʻi se seleselega. 7 Ua auina mai aʻu e le Atua e muamua iā te outou ina ia faatotoe ai nisi o outou+ i le lalolagi,* ma faasaoina ai outou i se laveaʻiga tele. 8 O lea, e lē o outou na auina mai aʻu i inei, ae o le Atua moni, ina ia tofia aʻu e fai ma faufautua sili* iā Farao, ma alii i lona maota atoa, o lē foʻi e pule i le atunuu atoa o Aikupito.+

9 “Ia faavave ona outou toe foʻi i loʻu tamā, ma outou fai atu iā te ia, ‘O le tala lenei a lou atalii o Iosefa: “Ua tofia e le Atua aʻu e fai ma alii i Aikupito atoa.+ Sau ia iā te aʻu. Aua e te tuai mai.+ 10 E te nofo i le laueleele o Kosena+ ina ia e latalata mai ai iā te aʻu, o oe ma ou atalii, o atalii o ou atalii, o au lafu mamoe ma lafumanu, ma mea uma ua iā te oe. 11 Ou te avatu foʻi iā te oe meaʻai i inā, auā ua toe lima tausaga o totoe o le oge;+ ina neʻi faamativaina ai oe ma lou aiga, ma fano ai au mea uma.”’ 12 Ua outou vāai mai lava ma loʻu uso o Peniamina, o aʻu lava o loo tautala atu iā te outou.+ 13 Ia outou taʻu atu i loʻu tamā loʻu mamalu uma i Aikupito, ma mea uma ua outou vāai i ai. Ia outou faavave ma aumai loʻu tamā i inei.”

14 Ona ia fusi lea o le ua o Peniamina lona uso ma tagi, ua tagi foʻi Peniamina ma fusi i lona ua.+ 15 Ua ia sogi i ona uso uma ma tagi ona o i latou, ona talanoa atu lea o ona uso iā te ia.

16 Ua oo atu le tala i le maota o Farao e faapea: “Ua ō mai uso o Iosefa!” Ua fiafia Farao ma ana auauna i lea tala. 17 Ua fai atu Farao iā Iosefa: “Ia fai atu i ou uso, ‘Ia faapenei ona fai: Ia faaee mea i a outou manu ave avega ma ō atu i Kanana, 18 ma aumai lo outou tamā ma ē uma i o outou fale ma ō mai i inei iā te aʻu, ou te avatu iā te outou mea lelei o le laueleele o Aikupito, ma e tou te aai foʻi i mea e sili ona lelei* o le fanua.’+ 19 Ia e faatonu atu iā i latou:+ ʻIa faapenei ona fai: Ia outou ave ni taavale toso+ mai i Aikupito e aumai ai a outou fanau, o a outou avā, ma ia aumai lo outou tamā i se tasi o ia mea, ma ō mai i inei.+ 20 Aua foʻi neʻi outou manumanu i a outou meatotino,+ auā e fai mo outou mea lelei uma lava o le laueleele o Aikupito.’”

21 Ona faia lea faapea e atalii o Isaraelu, ua avatu e Iosefa iā i latou ni taavale toso e pei ona faatonuina e Farao, ma avatu iā i latou meaʻai mo le malaga. 22 Ua ia avatu iā i latou taʻitoʻatasi se ofu tele, ae ua ia avatu iā Peniamina tupe siliva e 300 ma ofu tetele e lima.+ 23 Ae ua ia aauina atu i lona tamā mea nei: o asini e sefulu o loo ave ai mea lelei mai i Aikupito, ma asini fafine e sefulu o loo ave ai saito, o falaoa ma isi meaʻai mo le malaga a lona tamā. 24 Ua ia fai atu iā i latou: “Aua neʻi outou femisaaʻi a o outou ō atu.”+ Ona ia tuu atu lea o ona uso e ō, ma latou ō ai loa.

25 Ona latou ō aʻe lea mai i Aikupito, ma ua latou taunuu i le atunuu o Kanana i lo latou tamā o Iakopo. 26 Ua latou taʻu atu iā te ia: “O loo ola Iosefa, ma o ia lea o loo pule i le atunuu atoa o Aikupito!”+ Ae ua lotovaivai o ia ona e lē talitonu iā i latou.+ 27 A o latou faamatala atu upu uma a Iosefa na fai atu iā i latou, ma ua ia vaai foʻi i taavale toso ia na auina mai e Iosefa e aami atu ai o ia, ona toe malosi ai lea o le loto o Iakopo lo latou tamā. 28 Ua faapea atu Isaraelu: “Ua ou talitonu nei! O loo ola pea loʻu atalii o Iosefa! Seʻi oʻu alu atu e vaai iā te ia manū ou te leʻi oti!”+

46 Ua ave e Isaraelu lona aiga ma ana mea uma ma ō ese. Ina ua taunuu o ia i Peresepa,+ ona ia faia lea o taulaga i le Atua o lona tamā o Isaako.+ 2 Ona fetalai mai lea o le Atua iā Isaraelu i se faaaliga i le pō e faapea: “Iakopo, Iakopo e!” ua ia tali atu: “O aʻu lenei!” 3 Ua ia toe fetalai mai: “O aʻu o le Atua moni, o le Atua o lou tamā.+ Aua e te fefe e alu ifo i Aikupito, auā ou te faia oe ma se nuu tele i inā.+ 4 Ou te alu ifo faatasi ma oe i Aikupito ma ou te toe aumaia foʻi oe mai i inā,+ e tuu foʻi e Iosefa ona lima i luga o ou mata.”*+

5 Ona alu ese lea o Iakopo mai i Peresepa, ma ua avatu e atalii o Isaraelu o Iakopo lo latou tamā, o a latou fanau ma a latou avā, i taavale toso na aauina atu e Farao e aumai ai o ia. 6 Ua latou ave foʻi a latou lafumanu ma a latou oloa ia na faaputu i Kanana. Mulimuli ane, ua latou oo i Aikupito, o Iakopo ma lana fanau uma. 7 Ua ia aumaia faatasi ma ia i Aikupito o ona atalii, o atalii o ona atalii, o ona afafine, ma afafine foʻi o ona atalii, o lana fanau uma lava.

8 O igoa nei o atalii o Isaraelu o ē na ō ifo i Aikupito,+ o Iakopo ma ona atalii: O le ulumatua a Iakopo o Reupena.+

9 O atalii o Reupena o Hanoka, o Falu, o Esarona, ma Karame.+

10 O atalii o Simeona+ o Iemuelu, o Iaminu, o Oata, o Iakinu, o Soaro, ma Sekulo+ le tama tama a le fafine Kanana.

11 O atalii o Levi+ o Keresona, o Koato, ma Merari.+

12 O atalii o Iuta+ o Eru, o Onani, o Selaa,+ o Faresa,+ ma Sera.+ Ae na feoti Eru ma Onani i Kanana.+

O atalii o Faresa, o Esarona ma Hamulu.+

13 O atalii o Isakara o Tulaga, o Puva, o Iope, ma Semarona.+

14 O atalii o Sepulona+ o Seretu, o Aluna, ma Ialelu.+

15 O le fanau tama ia a Lea na ia fanaua iā Iakopo i Patana-rama, faatasi ai ma lona afafine o Tina.+ O le fanau uma a ona atalii ma ona afafine e toʻa 33.

16 O atalii o Kato+ o Sefiona, o Haki, o Suni, o Eseponu, o Eri, o Aroti, ma Areli.+

17 O atalii o Asera+ o Iemina, o Iesiva, o Iesivi, o Peria, ma lo latou tuafafine o Sera.

O atalii o Peria, o Kaveru ma Mekielu.+

18 O le fanau tama ia a Selepa,+ o lē na tuuina atu e Lapana iā Lea lona afafine. Ua ia fanaua mai iā Iakopo o le fanau e toʻa 16.

19 O le fanau tama a Rasela le avā a Iakopo, o Iosefa+ ma Peniamina.+

20 Ua fanaua e Iosefa i Aikupito o Manase+ ma Efaraima,+ mai iā Asenati+ le afafine o Potifere le ositaulaga o Onu.*

21 O atalii o Peniamina+ o Pela, o Pekaru, o Asepelu, o Kera,+ o Naamanu, o Agi, o Roso, o Mepimu, o Hupimo,+ ma Aratu.+

22 O le fanau tama ia a Rasela na fanaua mai iā Iakopo, o le fanau e toʻa 14 i latou.

23 O le atalii* o Tanu+ o Husema.+

24 O atalii o Nafatali+ o Iaseelu, o Kuni, o Iesaru, ma Selimo.+

25 O le fanau tama ia a Pila, o le fafine lea na avatu e Lapana i lona afafine o Rasela. Ua ia fanaua mai iā Iakopo o le fanau e toʻafitu.

26 O i latou uma na ō mai ma Iakopo i Aikupito na tupuga mai iā te ia, e ese mai i avā a atalii o Iakopo, e toʻa 66 i latou.+ 27 O atalii o Iosefa na fanaua mai iā te ia i Aikupito e toʻalua. O i latou uma mai i le aiga o Iakopo na ō atu i Aikupito e toʻa 70.+

28 Ua auina muamua atu e Iakopo o Iuta+ e faailoa atu iā Iosefa, o loo ia aga‘i atu i Kosena. Ina ua latou taunuu i le laueleele o Kosena,+ 29 ona sauni lea e Iosefa o lana kariota ma alu a‘e e feiloaʻi ma lona tamā o Isaraelu i Kosena. Ina ua vaai Iosefa iā te ia, ua ia fusi o ia* ma tagi pea lava.* 30 Ona fai atu lea o Isaraelu iā Iosefa: “Ua ou lotomalie nei ou te oti, auā o lea ua ou vaai i ou mata, ma iloa o loo e ola.”

31 Ua fai atu Iosefa i ona uso ma tagata o le aiga o lona tamā: “Seʻi o‘u alu a‘e iā Farao+ ma fai atu iā te ia, ‘Ua ō mai i inei iā te aʻu oʻu uso ma tagata o le aiga o loʻu tamā, o ē sa iai i le atunuu o Kanana.+ 32 O nei tamāloloa o leoleo mamoe+ ma o tagata tausi lafumanu+ i latou; ua latou aumaia i inei a latou lafu mamoe ma lafumanu, ma mea uma o loo iā i latou.’+ 33 Pe afai e aami mai outou e Farao ma fesili mai, ‘O ā a outou galuega e fai?’ 34 ona outou tali atu lea, ‘O au auauna na tausi lafumanu mai lava a o talavou e oo mai i le taimi nei, o i matou atoa ma o matou augātamā,’+ ina ia outou nonofo ai i le laueleele o Kosena,+ auā e inosia e tagata Aikupito+ leoleo mamoe uma.”

47 Ua alu atu Iosefa ma taʻu atu iā Farao+ e faapea: “Ua ō mai loʻu tamā, o oʻu uso, o a latou lafu mamoe, o a latou lafumanu ma mea uma ua iā i latou mai i le laueleele o Kanana, ma ua iai nei i latou i le laueleele o Kosena.”+ 2 Ona ave lea e Iosefa o le toʻalima o ona uso ma avatu i latou i luma o Farao.+

3 Ua fesili mai Farao i ona uso: “O ā a outou galuega e fai?” Ona latou tali atu lea iā Farao: “O au auauna nei o leoleo mamoe, o i matou atoa ma o matou augātamā.”+ 4 Ua latou fai atu iā Farao: “Ua matou ō mai e aumau o ni tagata ese i lenei laueleele,+ ona ua leai se vao e aai ai le lafu a au auauna, auā ua mataʻutia le oge i Kanana.+ Faamolemole, afai e te finagalo i ai, seʻi nonofo au auauna i le laueleele o Kosena.”+ 5 Ua fai mai Farao iā Iosefa: “Ua ō mai lou tamā ma ou uso i inei iā te oe. 6 Ua i ou luma le laueleele o Aikupito. Ia e tuuina atu lou tamā ma ou uso e nonofo i le vaega e sili ona lelei o le laufanua.+ Ia nonofo i latou i le laueleele o Kosena, afai foʻi e te iloa o iai iā i latou ni tagata agavaa, ia e tofia i latou e pule i aʻu lafumanu.”

7 Ua aumai e Iosefa lona tamā o Iakopo ma faafeiloaʻi atu o ia iā Farao, ona faamanuia atu lea o Iakopo iā Farao. 8 Ua fesili mai Farao iā Iakopo: “Ua fia nei tausaga o lou soifua?” 9 Ona fai atu lea o Iakopo iā Farao: “E 130 tausaga na ou aumau solo ai.* E itiiti ma lutia i faafitauli tausaga o lo‘u olaga,+ ma e le‘i aulia tausaga o o‘u augātamā a o latou aumau solo ai.”*+ 10 Ona faamanuia lea e Iakopo o Farao ma alu ese mai i ona luma.

11 O lea, ua tuuina atu e Iosefa lona tamā ma ona uso e nonofo i le atunuu o Aikupito, ma ua avatu e fai mo i latou le vaega e sili ona lelei o le laufanua, i le laueleele o Ramese+ e pei ona poloaʻi mai ai Farao. 12 Ua faaauau ona avatu e Iosefa meaʻai* i lona tamā ma ona uso, ma tagata uma o le aiga o lona tamā, e tusa ma le aofaʻiga o a latou fanau.

13 Ua matuā leai ni meaʻai* i le atunuu atoa, ona ua matuā mataʻutia le oge; ua mafatia le atunuu o Aikupito ma le atunuu o Kanana ona o le oge.+ 14 Ua aoina e Iosefa tupe uma ua maua i Aikupito ma Kanana ia na avatu e tagata e faatau ai saito;+ ua aumaia pea e Iosefa nei tupe i le maota o Farao. 15 Ua oo ina uma tupe mai i Aikupito ma Kanana, ona ō mai lea o tagata uma o Aikupito iā Iosefa ma faapea mai: “Ia aumai iā i matou ni meaʻai! Aiseā o le a matou feoti ai i ou luma ona ua leai ni tupe?” 16 Ua fai atu Iosefa: “Pe afai ua leai ni a outou tupe, ia aumai a outou lafumanu, ae ou te avatu iā te outou meaʻai e sui ai a outou lafumanu.” 17 Ua latou aumai a latou lafumanu iā Iosefa, ma ua avatu pea e Iosefa iā i latou o meaʻai e fesuiaʻi ma a latou solofanua, o mamoe ma ʻoti, o povi atoa ma asini; ua ia avatu pea iā i latou o meaʻai e fesuiaʻi ma a latou lafumanu i lenā tausaga.

18 Ua oo ina uma lenā tausaga, ona latou ō mai lea iā te ia i le isi tausaga ma faapea mai: “Le alii e, matou te mananaʻo e faailoa atu iā te oe ina ia e silafia, ua avatu uma tupe ma lafumanu lalata iā te oe lo matou alii. Ua leai ni mea o totoe mo lo matou alii, ua na o o matou tino ma o matou fanua. 19 Aiseā o le a matou feoti ai i luma o ou fofoga, ae tuufua o matou fanua? Ia faatauina atu i matou ma o matou fanua mo meaʻai, ona fai lea o i matou ma pologa a Farao, o i matou ma o matou fanua. Ia tuu mai iā i matou o fatu e totō, ina ia matou ola ai ma lē feoti, ma lē ʻainā ai le fanua.” 20 Ona faatau lea e Iosefa o fanua uma o tagata Aikupito mo Farao, auā ua faatau atu e tagata uma o Aikupito o latou fanua, ona ua matuā mata‘utia le oge; ma ua umia ai e Farao fanua uma.

21 Ua ia poloaʻi atu i tagata Aikupito i itu uma o le atunuu e ō atu e nonofo i aai.+ 22 E na o fanua o ositaulaga na te leʻi faatauina,+ auā ua avatu e Farao i ositaulaga a latou meaʻai, ma ua latou aai i ia meaʻai ua avatu e Farao iā i latou. O le mea lea, ua latou lē faatauina atu ai o latou fanua. 23 Ona faapea atu lea o Iosefa i le nuu: “Silasila foʻi, ua ou faatauina i le asō outou ma o outou fanua mo Farao. O fatu ia mo outou ma ia outou totō i le fanua. 24 Pe a fua mai, ia outou avatu le tasi vaelima iā Farao,+ a o le fā vaelima e ave ma outou e fai ma fatu e totō i le fanua, ma fai ma meaʻai ma outou ma i latou ua i o outou fale, ma meaʻai ma a outou fanau.” 25 Ona latou fai mai lea: “Ua e faasaoina o matou ola.+ Ia fiafia mai lo matou alii iā i matou, e fai foʻi i matou ma pologa a Farao.”+ 26 Ua faia e Iosefa le tulafono lea ua faaauau mai i aso nei e tusa ma fanua o Aikupito, e maua e Farao le tasi vaelima o le seleselega. E na o fanua o ositaulaga e leʻi umia e Farao.+

27 Ua nonofo pea tagata Isaraelu i le atunuu o Aikupito i le laueleele o Kosena;+ ua nonofo pea i inā ma ua fanafanau ma faatoʻateleina i latou.+ 28 Ua nofo Iakopo i Aikupito mo tausaga e 17, o lea, o aso o le soifuaga o Iakopo, e 147 tausaga.+

29 Ua lata mai aso e maliu ai Isaraelu,+ ona ia aami lea o lona atalii o Iosefa ma faapea atu iā te ia: “Afai ua e fiafia iā te aʻu, faamolemole ia tuu mai lou lima i lalo o loʻu ogāvae, ma ia e faaalia le alofa ma le faamaoni iā te a‘u. Faamolemole, ia aua neʻi tanuina aʻu i Aikupito.+ 30 Pe a ou oti,* ia e ave aʻe aʻu mai i Aikupito ma tanu aʻu i tuugamau o oʻu augātamā.”+ Ona tali mai lea o ia: “Ou te faia lava e tusa ma lau upu.” 31 Ua ia fai atu: “Ia e tautō mai iā te aʻu.” Ua ia tautō atu iā te ia.+ Ona punou ai lea o Isaraelu i le ulu o lona moega.+

48 Ua mavae ia mea, ona faapea mai lea o nisi iā Iosefa: “Faauta! ua vaivai lou tamā.” Ona ia ave lea o ona atalii e toʻalua o Manase ma Efaraima,+ ma ō atu iā Iakopo. 2 Ua oo atu le tala iā Iakopo e faapea: “Ua sau lou atalii o Iosefa iā te oe.” Ona faamalosi lea o Isaraelu ma nofo i luga o lona moega. 3 Ona fai atu lea o Iakopo iā Iosefa:

“Na faaali mai le Atua o Lē e ona le malosi uma lava iā te aʻu i Lusa i le laueleele o Kanana, ma na ia faamanuia mai iā te aʻu.+ 4 Na ia fetalai mai iā te aʻu, ‘Ou te faauluolaina oe, ma ou te faatoʻateleina oe, ou te fai oe ma faapotopotoga o nuu,+ ou te avatu lenei laueleele i lau fanau pe a mavae oe, e fai ma o latou tofi tumau.’+ 5 O lenei, o ou atalii e toʻalua na fananau iā te oe i Aikupito ae ou te leʻi sau i Aikupito, o oʻu atalii lava i laʻua.+ O Efaraima ma Manase e avea ma oʻu atalii e pei lava o Reupena ma Simeona.+ 6 Ae o le fanau e te fanaua mulimuli ane iā i laʻua, o lau fanau i latou. O le a latou maua le vaega o le laueleele lea e maua e o latou uso e fai ma o latou tofi.+ 7 A o aʻu, ina ua ou sau mai i Patana, na maliu Rasela+ i le ala a o ma faatasi i le laueleele o Kanana, ae ua fai si mamao o le agaʻi atu i Efarata.+ O le mea lea na ou tanu ai o ia i le ala i Efarata, o Peteleema+ foʻi lea.”

8 Ua vaai atu Isaraelu i atalii o Iosefa ma fesili atu: “O ai i laʻua nei?” 9 Ua tali mai Iosefa i lona tamā: “O oʻu atalii ia na foaʻi mai e le Atua iā te aʻu i lenei mea.”+ Ona ia fai atu lea: “Faamolemole aumai i laʻua iā te aʻu, ina ia ou faamanuia iā i laʻua.”+ 10 Ua nenefu le vaai a Isaraelu auā ua toeaina lava o ia, ma ua lata ina pō lana vaai. Ua aumaia e Iosefa i laʻua e faalatalata iā te ia, ua ia sogi atu ma fusi iā i laʻua. 11 Ua faapea atu Isaraelu iā Iosefa: “Ou te leʻi manatu ou te toe vaai iā te oe,+ a o lenei, o le Atua ua mafai ai foʻi ona ou vaai i lau fanau.” 12 Ona aveese lea e Iosefa o i laʻua mai i tala ane o tuli o Isaraelu, ma ua ifo toʻele foʻi o ia.

13 Ua ave e Iosefa i laʻua, ua tago atu lona lima taumatau iā Efaraima+ a o le itu tauagavale lea o Isaraelu, ua tago atu fo‘i lona lima tauagavale iā Manase+ a o le itu taumatau lea o Isaraelu, ma avatu i la‘ua iā te ia. 14 Peitaʻi, ua tuu e Isaraelu lona lima taumatau i luga o le ulu o Efaraima, e ui lava o ia e la‘itiiti, ma ua ia tuu lona lima tauagavale i luga o le ulu o Manase. Na ia tuu faapea ona lima ma le mautinoa, e ui ua ia iloa o Manase le ulumatua.+ 15 Ua ia faamanuia iā Iosefa ma faapea atu:+

“O le Atua moni o lē na savavali ai i ona luma oʻu tamā o Aperaamo ma Isaako,+

O le Atua moni o lē ua tausia aʻu i loʻu olaga atoa seʻia oo mai i le asō,+

16 O le agelu o lē na faasaoina aʻu mai i oʻu puapuaga uma,+ ia faamanuia i nei tama.+

Ia faaigoa foʻi i laʻua i loʻu igoa ma igoa o oʻu tamā, o Aperaamo ma Isaako,

Ia matuā faatoʻateleina i laʻua i le lalolagi.”+

17 Ina ua vaai atu Iosefa o loo tuu pea le lima taumatau o lona tamā i luga o le ulu o Efaraima, ona lē malie ai lea o ia, ma ua ia taumafai e tago atu e aveese le lima o lona tamā mai le ulu o Efaraima, ae tuu i luga o le ulu o Manase. 18 Ua fai mai Iosefa i lona tamā: “Loʻu tamā e, aua ne‘i faia faapea, auā o le ulumatua+ lea. Ia tuu lou lima taumatau i luga o lona ulu.” 19 Ae ua musu pea lona tamā ma faapea atu: “O lea ou te iloa loʻu atalii e, o lea ou te iloa. E fai foʻi o ia ma nuu ma o le a faatoʻateleina o ia. E ui i lea, o le a sili lona uso laʻitiiti nai lo o ia,+ ma o le a faatoʻateleina ana fanau ina ia avea ma nuu e tele.”+ 20 Ona faaauau lea ona ia faamanuia atu iā i laʻua i lenā aso+ e faapea:

“O le a ta‘ua oe e Isaraelu pe a latou faamanuia atu e faapea,

‘Tau ina ia faamanuia le Atua iā te oe e pei ona ia faamanuia iā Efaraima ma Manase.’”

O lea, ua ia faamuamua pea Efaraima nai lo o Manase.

21 Ona faapea atu lea o Isaraelu iā Iosefa: “Vaai oe, o le a ou oti,+ ae o le a faatasi pea le Atua ma outou, ma toe faafoʻi outou i le laueleele o o outou augātamā.+ 22 A o aʻu, ou te avatu iā te oe se isi fasi fanua* e sili atu i lea ua maua e ou uso, lea na ou aumaia mai i lima o tagata Amorī e ala i laʻu pelu ma laʻu ʻaufana.”

49 Ua aami e Iakopo ona atalii ma faapea atu: “Ia potopoto mai seʻi oʻu taʻu atu le mea o le a tupu iā te outou i aso o i luma. 2 Ia faapotopoto ma faalogo mai, outou o atalii o Iakopo, ioe, ia outou faalogo mai iā Isaraelu lo outou tamā.

3 “O Reupena,+ o oe o laʻu ulumatua,+ o loʻu malosi, ioe, o lo‘u atalii muamua,* na silisili lou mamalu, ma na silisili foʻi lou malosi. 4 O lau amio lē pulea e pei o le vai e tatafe malosi, e lē faasilia ai oe, auā na e solia le moega o lou tamā.+ Na e faaleagaina loʻu moega. Na ia alu aʻe lava i ai!

5 “O Simeona ma Levi o le ʻauso+ i laʻua. Ua fai a laʻua pelu ma auupega e fasioti ai.+ 6 A o aʻu, aua neʻi oʻu faifaimea faatasi ma i laʻua. Lo‘u loto e,* aua neʻi faatasi i la laʻua faatasiga, auā o lo laʻua ita na la fasiotia ai tagata,+ ma o lo la fiafia na la faapipili ai povi poʻa. 7 Ia fetuuina lo laʻua ita, ona e matuā leaga, ma le aasa o lo laʻua ita, ona e matuā sauā.+ Ou te vaevae i laʻua i le laueleele o Iakopo, ma ou te faataapeapeina i laʻua i Isaraelu.+

8 “A o oe Iuta,+ e viiviia oe e ou uso.+ E oo lou lima i ua o ou fili.+ E ifo atalii o lou tamā iā te oe.+ 9 O Iuta o le tamaʻi leona.+ Loʻu atalii e, e te ʻai i mea na saeia, ona e toe alu aʻe ai lea. E te taoto ma faaloloa lou tino e pei o se leona. E pei foʻi o le leona, o ai sē e lototele e faaita iā te ia? 10 E lē liliuese le tootoo mai iā Iuta,+ ma le tootoo a le taʻitaʻi mai i ona vae, seʻia maliu mai Sailo,*+ ma e usiusitaʻi foʻi nuu iā te ia.+ 11 Ua ia nonoa lana asini i le vine ma le tama a lana asini i se vine e lelei, e na te tāina ona ofu i le uaina ma lona ofu tele i le toto o fua o le vine. 12 Ua mūmū ona mata ona o le uaina, ma ua papaʻe ona nifo ona o le suāsusu.

13 “O Sepulona,+ o le a nofo o ia i nuu e latalata i le matafaga, ma e latalata ane o ia i le talafatai i le mea e taula ai vaa,+ ma o lona tuaoi o loo i le itulagi e agaʻi atu i Saitonu.+

14 “O Isakara,+ o le asini malosi, o loo taoto i le vā o ato e lua ia e ave ai avega. 15 E na te iloa e lelei le mea e mālōlō ai, ma e matagofie le laueleele. E punou ifo o ia ina ia amo le avega i ona tauʻau, ma e faamalosia o ia e faia galuega mamafa.

16 “O Tanu,+ o se tasi o ituaiga o Isaraelu, e na te faamasino i ona tagata.+ 17 Ia pei Tanu o se gata i autafa o le auala, o se gata feʻai i le auala, e na te ūina le mulivae o le solofanua, ina ia paʻū ai i tua lē o loo tiʻetiʻe ai.+ 18 Ieova e, ou te faatalitali i le faaolataga mai iā te oe.

19 “A o Kato,+ e osofaʻia o ia e le ʻaufaomea, ae na te osofaʻia i latou mai i tua.*+

20 “E anoanoa‘i* meaʻai* a Asera,+ ma e na te avatu mea‘ai lelei e talafeagai mo se tupu.+

21 “O Nafatali+ o se ʻaila* e saoasaoa ma tiotio. E tautala o ia i upu e logomālie.+

22 “O Iosefa+ o le lālā o se laau e fua mai ai ni fua. O ia o le lālā o se laau e ola i tafatafa o se vaipuna, ma ua oo atu ona lālā i luga o le pā. 23 Ae na faaauau ona osofaʻia o ia e i latou e fanafana aū, na latou fana atu iā te ia ma teuloto lo latou ita iā te ia.+ 24 Ae ua tumau pea lana ʻaufana,+ ma e vave ma malolosi pea ona lima.+ E māfua mai ona o lē e malosi na fesoasoani iā Iakopo. O ia o le leoleo mamoe, o le maa o Isaraelu. 25 O ia* e mai i le Atua o lou tamā, ma o le a ia fesoasoani iā te oe, ma e faatasi o ia ma Lē e ona le malosi uma lava, ma e na te faamanuia oe i faamanuiaga mai i le lagi i lugā, o faamanuiaga o mea loloto i lalō,+ ma faamanuiaga o susu ma le faaautama. 26 O faamanuiaga ua tuuina atu e lou tamā, e sili lea i faamanuiaga o mauga o le vavau, e sili foʻi i mea matagofie o aʻega ia e iai mo se taimi umi.+ E faaauau ona iai nei faamanuiaga i luga o le ulu o Iosefa, e oo lava i le tumuaʻi o lē ua filifilia mai i ona uso.+

27 “O Peniamina,+ o le luko e faaauau ona saeia manu ua maua.+ I le taeao e na te ʻai le manu ua maua, a o le afiafi e na te vaevaeina mea ua faoa.”+

28 Na tupuga mai iā i latou nei ituaiga e 12 o Isaraelu, ma o le mea lenei na fai atu ai lo latou tamā iā i latou a o ia faamanuia atu iā i latou. Na ia avatu iā i latou taʻitoʻatasi se faamanuiaga e fetaui lelei ma le tagata lava ia.+

29 Mulimuli ane, ua ia poloaʻi atu iā i latou: “E faatasia aʻu i oʻu tagata.*+ Ia tanu aʻu faatasi ma oʻu tamā i le ana o loo i le fanua o Eferona le tagata Hetī,+ 30 i le ana o loo i le fanua o Makapelu lea o loo i luma o Mamere i le atunuu o Kanana, o le fanua lea sa faatau mai e Aperaamo mai iā Eferona le tagata Hetī, e fai ma fanua e tanu ai ē ua oti. 31 O i inā na latou tanu ai Aperaamo ma lana avā o Sara.+ O i inā na latou tanu ai Isaako+ ma lana avā o Repeka, ma o i inā foʻi na ou tanuina ai Lea. 32 O le fanua ma le ana o loo iai, sa faatau mai i atalii o Heti.”+

33 Ua uma ona avatu e Iakopo nei poloaʻiga i ona atalii. Ona ia tuu lea o ona vae i luga o le moega, ua tō lana mānava ma ua faatasia o ia ma ona tagata.*+

50 Ua punou Iosefa i luga o lona tamā,+ ma ua tagi i ona luga ma sogi atu iā te ia. 2 Ua faatonu e Iosefa ana auauna o fomaʻi, ina ia atualalaina*+ lona tamā. Ona atualala ai lea e fomaʻi o Isaraelu, 3 ma e 40 aso ua latou faia ai faapea iā te ia, auā o le aofaʻiga ia o aso e atualala ai, ma ua fetagisi pea tagata Aikupito mo le 70 aso ona o ia.

4 Ua uma aso na faanoanoa ai mo ia, ona fai atu lea o Iosefa i tagata i le maota* o Farao e faapea: “Afai ua outou fiafia mai iā te aʻu, ia outou faailoa atu lenei fe‘au iā Farao: 5 ‘Na fai mai loʻu tamā ou te tautō atu iā te ia,+ ma na ia faapea mai: “Vaai oe! O le a ou oti.+ Ia e tanu iā te aʻu i loʻu tuugamau+ ua uma ona ou saunia mo aʻu i Kanana.”+ Faamolemole, ia tuu mai aʻu ou te alu aʻe e tanu loʻu tamā, ona ou toe fo‘i mai ai lea.’” 6 Ona tali mai lea o Farao: “Ia e alu e tanu lou tamā e pei ona e tautō ai iā te ia.”+

7 Ua alu aʻe Iosefa e tanu lona tamā, ma ua ō aʻe faatasi o ia ma auauna uma a Farao, o toeaina+ o lona maota, atoa ma toeaina uma o le atunuu o Aikupito, 8 o i latou uma i le aiga o Iosefa, o ona uso ma i latou i le aiga o lona tamā.+ Ae ua latou tuua na o a latou fanau iti, o lafu mamoe ma lafumanu i le laueleele o Kosena. 9 Ua ō aʻe faatasi foʻi ma i latou o kariota+ ma tagata tiʻetiʻe solofanua, ma ua matuā toʻatele la latou ʻaumalaga. 10 Ua latou oo i le mea e soli ai saito a Atatu lea e latalata i Ioritana, ma o i inā ua latou matuā tagiauē ai ma tagituʻi, ma ua ia tausia le tū o le faavauvau mo lona tamā i aso e fitu. 11 Ua vāai tagata o le laueleele o Kanana, i tū o le faavauvau ua faia i le mea e soli ai saito a Atatu ma ua latou faapea ane: “Ua matuā tele lenei faavauvau ua faia e tagata Aikupito!” O le mea lea ua faaigoa ai lea mea o Apela-misarima* lea e latalata i Ioritana.

12 Ona faia lea e ona atalii iā te ia e pei lava ona ia poloaʻi atu ai iā i latou.+ 13 Ua ave o ia e ona atalii i Kanana, ma tanu ai o ia i le ana i le fanua o Makapelu, le fanua i luma o Mamere lea na faatau e Aperaamo mai iā Eferona le tagata Hetī, e fai ma fanua e tanu ai ē ua oti.+ 14 Ina ua uma ona tanu lona tamā, ona toe foʻi lea o Iosefa i Aikupito faatasi ma ona uso, ma i latou uma na ō aʻe faatasi ma ia e tanu lona tamā.

15 Ua iloa e uso o Iosefa ua oti lo latou tamā, ona latou faapea ane lea: “Atonu o loo teuloto lava e Iosefa lona ita iā i tatou, ma o le a ia toe taui mai iā i tatou mea leaga uma na tatou faia iā te ia.”+ 16 Ua latou auina atu le fe‘au lenei iā Iosefa: “Na poloaʻi lou tamā a o leʻi maliu e faapea, 17 ‘O le mea lenei ia outou taʻu atu iā Iosefa: “Faamolemole, ou te ōle atu iā te oe, ia faamagalo sesē o ou uso ma a latou agasala ina ua latou faia mea leaga iā te oe.”’ O lea, faamolemole, ia faamagalo o matou sesē, o i matou o auauna a le Atua o lou tamā.” Ina ua latou taʻu atu lea mea iā Iosefa, ona tagi ai lea o ia. 18 Ona ō atu foʻi lea o ona uso ma faapaʻuʻū i ona luma ma faapea atu: “O i matou o au pologa!”+ 19 Ua faapea mai Iosefa iā i latou: “Aua tou te fefefe. Po o aʻu ea e suitulaga i le Atua? 20 E ui na outou faufau leaga iā te aʻu,+ ae ua finagalo le Atua ina ia iʻu i le lelei ma faasaoina ai le toʻatele o tagata, e pei ona ia faia i le asō.+ 21 O lea, aua tou te fefefe. Ou te avatu pea meaʻai iā te outou ma a outou fanau iti.”+ Ua ia faamāfanafana iā i latou ma tautala atu ma le mautinoa iā i latou.

22 Ona nofo pea lea o Iosefa i Aikupito, o ia ma le aiga o lona tamā, ma na ola Iosefa mo le 110 tausaga. 23 Ua vaai Iosefa i le tupulaga lona tolu o atalii o Efaraima,+ faapea foʻi atalii o Makiro,+ le atalii o Manase. Ua pei lava i latou o ni fanau moni a Iosefa.* 24 Mulimuli ane ona fai atu lea o Iosefa i ona uso: “O le a ou oti, ae e mautinoa o le a silasila mai le Atua iā te outou,+ ma o le a ia aveina aʻe lava outou mai i lenei laueleele, i le laueleele na ia tautō e avatu iā Aperaamo, Isaako, ma Iakopo.”+ 25 Ua fai atu Iosefa i atalii o Isaraelu ia tautō e faapea: “E mautinoa e silasila mai le Atua iā te outou. O lea, e ao ona outou ave aʻe oʻu ponaivi mai i inei.”+ 26 Ona maliu lea o Iosefa ina ua 110 ona tausaga; ua latou atualala+ o ia, ma tuu ai i se pusa maliu i Aikupito.

Po o le “leai se mea.”

Po o “le agaga.”

E aofia ai foʻi ma isi laau e pei o le tolo ma le ofe.

I le gagana Eperu e mafai foʻi ona faasino atu lenei upu i le “toʻalua” po o le “toʻatele.”

Po o le “faatoʻilaloina.”

O le upu Eperu ua faaliliuina i le “manufelelei” e aofia ai foʻi ma iniseti e fai apaʻau.

Epe., “ma a latou ʻau uma.”

O le taimi muamua lea ua aliaʻe mai ai le suafa totino o le Atua, יהוה (YHWH), lea e faaesea ai o ia mai i isi atua. Tagaʻi i le Faa. A4.

O se pulu manogi e maua mai i laau iti.

Po o “Tikarise.”

I le gagana Eperu, e taitutusa lava upu mo le “tane” ma le “fafine.” O le upu Eperu mo le “tane” o le ʼishʹ; a o le “fafine” o le ʼishshahʹ.

O le uiga o le upu Eperu “ia pipiimau, e pei ona faapipii i se kelū.”

Po o le “faitogafiti.”

E leʻi tauaso moni i laʻua, ae atonu e faasino atu lenei faaupuga i le mauaina o le malamalama po o le poto.

E faasino atu i lo la iloa o le mea ua tupu.

Na sulu i mea e pei o ni titi.

Lona uiga “Tagata; Fanau a Tagata.” E foliga mai e fesootaʻi atu i le upu Eperu o lona uiga o le “eleele.”

Lona uiga “Tagata Ola.”

I le gagana Eperu e mafai foʻi ona faasino atu lenei upu i le “toʻalua” po o le “toʻatele.”

Po o le “ola ai mo se taimi umi lava.”

Tagaʻi i le Uiga o Upu.

Po o le “pe e lē maua ai ea le fiafia?”

Epe., “faapuga.”

O “le laueleele o Nota” o lona uiga o le laueleele mo ē e fesolasolataʻi.

O se meafaifaaili anamua e ese mai i le kitara i aso nei. O le upu Peretania, o le harp.

Po o le “fagufagu.”

Lona uiga “Tofia; Faatulaga.”

Po o “Atamu; Fanau a Tagata.”

Epe., “le Atua.” Tagaʻi i le Uiga o Upu.

Foliga mai o lona uiga “Mapu; Faamāfanafanaga.”

Po o le “aumaia le mapusaga.”

O se faaupuga Eperu e faasino atu i atalii agelu o le Atua.

Po o le “auā o ni tagata agasala i latou.”

Atonu e uiga atu “O Ē Faapa‘u‘ū i Isi,” o i latou ia e māfua ai ona paʻuʻū isi i lalo. Tagaʻi i le Uiga o Upu.

Po o le “E lē taʻuleagaina.”

Epe., “i ē na latou tupulaga.”

Epe., “se pusa”; se vaa telē.

O le kupita e tusa ma le 44.5 senitimita. Tagaʻi i le Faa. E14.

Upu Eperu, tso′har. O se isi manatu i le upu tso′har, e faasino atu i se taualuga e iai se vā e tasi le kupita, ae e lē o se pū po o se faamalama e maua ai le malamalama.

Pe atonu “manu poʻa e fitu ma manu fafine e fitu mai i manu uma e mamā.”

Pe atonu “e fitu manufelelei poʻa ma manufelelei fafine e fitu o le lagi.”

E faatatau le faaupuga “vai loloto tetele” i vai na siʻomia ai le lalolagi e pei ona faamatalaina i le Kenese 1:​6, 7 e faapea, o “vai i luga aʻe o le vanimonimo.”

O le kupita e tusa ma le 44.5 senitimita. Tagaʻi i le Faa. E14.

Po o le “Ua manatua e le Atua Noa.”

Tagaʻi i le faamatalaga pito i lalo o le Ke 7:11.

Po o le “tū ai ona vae.”

Po o le “manogi ua faamalieina ai.”

Po o le “fetuuina.”

Po o le “i lau pule.”

Po o “O sē na te faamaligiina le toto o se tagata.”

E faasino atu iā Semu.

Pe atonu “O ia aai na fai aʻe ai le aai tele.”

Pe atonu “o ia foʻi o le uso matua o Iafeta.”

Lona uiga “Vaevaeina.”

Po o “tagata o le lalolagi.”

E faasino atu i le fanua laugatasi i le pito i lalo o se vanu.

I le gagana Eperu e mafai foʻi ona faasino atu lenei upu i le “toʻalua” po o le “toʻatele.”

Lona uiga “Fenuminumiaʻi.”

Ua faaalia i le gagana Eperu, e manaʻomia ona faia se gaoioiga ina ia maua ai le faamanuiaga.

Po o “le itu i saute.”

Po o le “nofo ai o se tagata ese.”

Po o “le itu i saute.”

Po o “le fanua laugatasi.”

E faasino atu i le Sami Mate.

Tagaʻi i le Uiga o Upu.

Po o “le fanua laugatasi.”

Po o “le fanua laugatasi.”

Epe., “uso.”

Po o “le fanua laugatasi.”

Epe., “atalii.”

Epe., “i lou fatafata.”

Lona uiga “Ua Faafofogaina e le Atua.”

E manatu nisi e faasino atu i se solofanua tusitusi. Atonu e māfua ona o ona uiga tutoʻatasi.

Pe atonu “e nofo o ia ma le feʻainaʻi ma ona uso uma.”

Lona uiga “O le Vaieli o Lē o Loo Soifua ma o Loo Silasila Mai iā te Aʻu.”

Po o le “lē taʻuleagaina.”

Lona uiga “E Maualuga (Olioli) le Tamā.”

Lona uiga “Tamā o se Motu o Tagata; Tamā o le Toʻatele.”

“O tane uma” e aofia ai ma tama uma lava.

Po o le “o so o se atalii o se pologa.”

Atonu e uiga atu i le “Finauvale.”

Lona uiga “Purinisese.”

Lona uiga “ʻAtaʻata.”

Epe., “ina ia faamalosia ai o outou loto.”

Epe., “fua o sea.” O le sea e tusa ma le 7.33 lita. Tagaʻi i le Faa. E14

Epe., “Ua teʻa ma Sara le tū o fafine.”

Ua faaalia i le gagana Eperu, e manaʻomia ona faia se gaoioiga ina ia maua ai le faamanuiaga.

Epe., “Ua ou iloa o ia.”

O nei tamāloloa o agelu ia na liutino tagata.

Po o le “alofa faamaoni.”

Lona uiga “Itiiti.”

O le elemeni samasama e faigofie ona mū e iai sona manogi malosi. O le upu Peretania, o le sulfur.

Po o “le itu i saute.”

E faasino atu i le leʻi faia e Apimeleko o ni feusuaʻiga ma ia.

Po o “e amiotonu.”

Epe., “Faauta, e fai ia ma ou ufimata.”

Po o “na matuā punitia e Ieova faaautama o fafine uma i le aiga o Apimeleko.”

Pe atonu “e latou te toē iā te aʻu.”

Epe., “i lona leo.”

O lenei fagupaʻu na fai mai i paʻu o manu.

Atonu e uiga atu “Vaieli o le Tautoga” po o le “Vaieli [o mamoe] e Fitu.”

O lenei laau e mafai ona ola i laufanua e utiuti ai le vai.

Po o le “aumau o se tagata ese.”

Epe., “aso e tele.”

Lona uiga “E Saunia e Ieova; E Faataunuu e Ieova.”

Po o “i aai a ona fili.”

Ua faaalia i le gagana Eperu, e manaʻomia ona faia se gaoioiga ina ia maua ai le faamanuiaga.

O se fafine ua faaipoipo i ai se tamāloa o loo iai lana avā, ae e maualuga atu le tulaga o lana avā i lea fafine.

O le mamafa o le sekeli e 11.4 kalama. Tagaʻi i le Faa. E14.

O le mamafa o le sekeli e 11.4 kalama. Tagaʻi i le Faa. E14.

O le mamafa o le sekeli e 11.4 kalama. Tagaʻi i le Faa. E14.

O le mamafa o le sekeli e 11.4 kalama. Tagaʻi i le Faa. E14.

E foliga mai e faasino atu iā Lapana.

Epe., “ina ia ou faasaga i le itu taumatau po o le itu tauagavale.”

Po o le “e lē mafai ona ma tautala atu i se mea leaga po o se mea lelei.”

E faasino atu i lē na faafaileleina o ia ae ua avea nei ma ana auauna.

Po o le “ia avea oe ma tinā o afe o mano.”

Po o “i aai.”

Po o “le itu i saute.”

O se faaupuga faafatusolo lea mo le oti.

Po o “togālauapi ua siʻomia i pā.”

O se faaupuga faafatusolo lea mo le oti.

Pe atonu “Ua nofo o ia ma le feʻainaʻi ma ona uso uma.”

Lona uiga “Taufulufulua.”

Lona uiga “O Lē Uu le Mulivae; O Lē Suitulaga.”

Epe., “sina mūmū, le mūmū lenā.”

Po o le “matuā fia ʻai.”

Lona uiga “Mūmū.”

Po o le “ālia.”

Po o le “ālia.”

Lona uiga “Fefinauaʻiga.”

Lona uiga “Tuuaʻiga.”

Lona uiga “Fanua Telē.”

Lona uiga “O Lē Uu le Mulivae; O Lē Suitulaga.”

Po o le “e faamāfanafana o ia e ala i le manatu e fasiotia oe.”

Po o “se apefaʻi.”

Lona uiga “Fale o le Atua.”

Epe., “uso.”

Epe., “ua inosia.”

Epe., “ona tatala le faaautama.”

Lona uiga “Vaai, o se Tama Tama!”

Lona uiga “Ua Faafofogaina.”

Lona uiga “Pipii; Faatasia.”

Lona uiga “Vivii; Taulaʻiga o Viiga.”

Epe., “ina ia fanau o ia i luga o oʻu tuli.”

Lona uiga “Faamasino.”

Lona uiga “Aʻu Tauiviga.”

Lona uiga “Faamanuiaga.”

Lona uiga “Fiafia; Fiafiaga.”

O se tamaʻi laau o le ituaiga o le pateta ma e iai ni ona fua.

Lona uiga “O Ia o le Taui.”

Lona uiga “Faapalepale.”

Epe., “ua faafofoga mai le Atua iā te ia ma tatala lona faaautama.”

O le faapuupuuga o Iosefia, o lona uiga “Tau Ina ia Faaopoopo (Faateleina) e Ioa.”

Epe., “na e faauu ai.”

Po o “atua o aiga; faatagata.”

E faasino atu i le vaitafe o Eufirate.

Po o “tauaiga.”

Epe., “Ia e faaeteete ina neʻi e faia iā Iakopo se tala lelei pe e leaga.”

O se meafaifaaili e tagitagi. O le upu Peretania, o le tambourine.

Epe., “i oʻu atalii.”

O se faaupuga Arama o lona uiga “Faaputuga Maa e Fai ma Molimau.”

O se faaupuga Eperu o lona uiga “Faaputuga Maa e Fai ma Molimau.”

Epe., “i ona atalii.”

Lona uiga “ʻAutau e Lua.”

Epe., “le fanua.”

Po o le “aumau o se tagata ese.”

Po o le “alofa faamaoni.”

Po o le “ma uia asaga.”

Po o le “ālia.”

Lona uiga “Lē e Finau (Finafinau) ma le Atua” pe “Finau le Atua.”

Lona uiga “Fofoga o le Atua.”

Epe., “ua laveaʻiina ai aʻu.”

Po o “Penieli.”

Epe., “le uaua o le neula o le ogāvae.”

Lona uiga “Fale Lauvao; Fale.”

Po o le “e maimoa i.”

Epe., “ma ua talanoa i le loto o le tamaʻitaʻi talavou.”

Po o “Ua pipiimau le loto o lo‘u atalii o Sekema.”

Po o le “ma ia tatou fefaaipoipoaʻi.”

Po o le “Ua oulua faalumaina aʻu.”

Po o “i le ala.”

Po o le “nanā.”

Lona uiga “Le Atua o Peteli.”

Lona uiga “Laau Telē na Fetagisi Ai.”

Epe., “e ō mai mai i lou suilapalapa.”

Lona uiga “Tama o Loʻu Faavauvau.”

Lona uiga “Atalii o le Lima Taumatau.”

O se faaupuga faafatusolo lea mo le oti.

Epe., “ua matua ma tele ona aso.”

Po o le “aumau ai o ni tagata ese.”

O alii pule o taʻitaʻi ia o ituaiga.

Epe., “atalii o Isaraelu.”

Epe., “le fanua.”

Po o “o le tama teine a Maisaava.”

Po o le “manaia.”

Epe., “filemu.”

Po o “le fanua laugatasi.”

Po o “Seoli.” Tagaʻi i le Uiga o Upu.

E faasino atu iā Iuta.

Lona uiga “Saeia,” foliga mai e faasino atu i le saeia o le ʻafuʻafu.

Epe., “mo ni aso.”

Epe., “ona faaeaina lea o lou ulu.”

Epe., “le lua.”

Epe., “ua ia faaeaina ai le ulu o.”

Epe., “le lua.”

Po o “ona ua ou nofo i le nofoālii.”

E foliga mai o se faatonuga ina ia faamamaluina se tasi.

Epe., “e lē sii e se tasi lona lima po o lona vae.”

E faasino atu iā Eliopoli.

Po o le “Ona femalagaa‘i solo lea o Iosefa i.”

Po o le “ina ua amata ona ia auauna iā.”

E faasino atu iā Eliopoli.

Lona uiga “O Lē ua Māfua ai Ona Galo.”

Lona uiga “Faalua Ona Faauluolaina.”

Po o “Seoli.” Tagaʻi i le Uiga o Upu.

O le “petuni” i le faa-Peretania o le pistachio nut, a o le “sekati” o le almond.

Po o “Seoli.” Tagaʻi i le Uiga o Upu.

Po o “Seoli.” Tagaʻi i le Uiga o Upu.

Po o le “i le laueleele.”

Epe., “tamā.”

Po o “mea e lololo.”

E faasino atu i le tapuni o mata o Iakopo pe a oti.

E faasino atu iā Eliopoli.

Epe., “O atalii.”

Po o le “fusi i lona ua.”

Po o le “tagi pea lava pea i lona ua.”

Po o le “aumau solo ai o se tagata ese.”

Po o le “aumau solo ai o ni tagata ese.”

Epe., “falaoa.”

Epe., “falaoa.”

Epe., “taoto faatasi ma oʻu tamā.”

Po o “se tafā mauga.” Epe., “se tauʻau.”

Po o “le amataga o loʻu malosi e fanafanau ai.”

Po o “Loʻu mamalu e.”

Lona uiga “O Lē ua Iai le Aiā.”

Epe., “i mulivae.”

Po o le “lololo.”

Epe., “falaoa.”

Tagaʻi i le Uiga o Upu.

E faasino atu iā Iosefa.

O se faaupuga faafatusolo lea mo le oti.

O se faaupuga faafatusolo lea mo le oti.

E faaaogā uu manogi ina ia lē pala ai le tino.

Po o “i le aiga.”

Lona uiga “O le Faavauvau o Tagata Aikupito.”

Epe., “Na fananau i latou i luga o tulivae o Iosefa.”

    Lomiga Faa-Samoa (1971-2026)
    Log Out
    Log In
    • Faa-Samoa
    • Lafo Faamatalaga
    • Faapolokalame
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Aiāiga Faapitoa
    • Aiā Faaletulafono
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Lafo Faamatalaga