Pe Sili Pea le Atua i lo Iesu?

SA LEʻI taitai ona faapea mai Iesu o ia o le Atua. O mea uma sa ia fetalai ai e uiga ia te ia e faaalia ai sa leʻi manatu o ia e tutusa ma le Atua i so o se itu​—e lē i le malosi, e lē i le poto, e lē i le matua.

I vaitaimi uma o lona soifua, pe i le lagi po o le lalolagi, ua faaatagia ai e ana fetalaiga ma amio le gauai atu i le Atua. E silisili pea lava le Atua, a o Iesu e maulalo ifo o lē na foafoaina e le Atua.

Ua Faaesea mai Iesu i le Atua

ILEA taimi ma lea taimi, sa faaalia e Iesu faapea o ia o se meafaiola e ese mai le Atua ma o ia, o Iesu, e iai le Atua i luga aʻe o ia, o le Atua o lē sa na tapuaia, o le Atua sa ia taʻua “Tamā.” I lana tatalo i le Atua, o lona uiga, o le Tamā, na fetalai atu ai Iesu, o “Oe le Atua moni e toatasi.” (Ioane 17:3) I le Ioane 20:17 (LFK) na ia fetalai atu ai ia Maria le Makatala: “Ou te alu ae i loʻu Tamā ma lo outou Tamā, o loʻu Atua ma lo outou Atua.” I le 2 Korinito 1:3 ua faamautinoa mai ai e le aposetolo o Paulo lenei faiā: “Ia faamanuina le Atua, o le Tamā o lo tatou Alii o Iesu Keriso.” Talu ai sa ia Iesu lona Atua, o lona Tamā lea, sa lē mafai la i le taimi lava e tasi ona avea o ia ma lena Atua.

Sa leʻi taofiofia e le aposetolo o Paulo le tautala atu e uiga ia Iesu ma le Atua o ni peresona e manino le eseese: “Ua ia te i tatou le Atua e toatasi o le Tamā ia, . . . ma le Alii e toatasi o Iesu Keriso.” (1 Korinito 8:6, LFK) Ua faaalia e le aposetolo le eseesega ina ua ia taʻua faapea: “I luma o le Atua, ma le Alii o Iesu Keriso, ma le au agelu na filifilia.” (1 Timoteo 5:21) E pei lava ona tautala ai Paulo e uiga ia Iesu ma agelu e avea o ni meafaiola eseese o le tasi mai le isi i le lagi, e faapena foi la Iesu ma le Atua.

Ua tāua foi fetalaiga a Iesu i le Ioane 8:17, 18. Ua ia taʻua: “Ua tusia i la outou tulafono, E moni le mau a tagata e toalua. O aʻu nei lē molimau ia te au, o loo molimau foi ia te au le Tamā ua auina mai aʻu.” I inei ua faaalia ai e Iesu faapea o ia ma le Tamā, o lona uiga, o le Atua e Ona le Malosi Uma Lava, e iai ni peresona eseese e toalua, auā afai e lē faapea, e faapefea la ona moni le iai o ni molimau se toalua?

Na faaalia atili e Iesu faapea o ia o se meafaiola e ese mai le Atua i lona fetalai mai: “Se a le mea e te taʻua mai ai aʻu ua lelei? E leai se tasi e lelei, na o le toatasi lava, o le Atua lea.” (Mareko 10:18, LFK) O lea, sa fetalai Iesu faapea e leai se tasi e lelei e pei o le Atua, e oo ia Iesu lava ia. E lelei le Atua i se auala e faaesea ai o ia mai ia Iesu.

Le Auauna Gauai a le Atua

NA FAIA ma toe faia e Iesu ni fetalaiga e pei o: “E le mafai e le Atalii ona fai o se mea, na o ia lava; a o mea na te vaai atu i le Tamā o faia.” (Ioane 5:19, LFK) “Ou te lei alu ifo mai le lagi e fai loʻu lava loto, a o le finagalo o le ua auina mai aʻu.” (Ioane 6:38) “O laʻu mataupu, e le o saʻu lava, a o lana na auina mai aʻu.” (Ioane 7:16) Pe e lē sili ea lē na ia auina mai i lē na auina mai e ia?

Ua manino lenei faiā i le faataʻitaʻiga a Iesu e uiga i le tovine. Na ia faatusaina le Atua, lona Tamā, i lē e ona le tovine, o lē na malaga mamao ma tuu atu le tovine i le vaaiga a ē galulue vine, i latou ia ua faaatagia ai taʻitaʻi lotu Iutaia. Ina ua mulimuli ane auina atu e lē ona le tovine se auauna e aoina mai ni fua o le tovine, na sasaina e ē galulue vine le auauna ma tuli ese o ia e aunoa ma se mea. Ona toe auina mai lea e lē ona le tovine le auauna lona lua, ma mulimuli ane lona tolu, o i laua uma na sa faapena lava faiga sa fai i ai. I le iʻuga, sa faapea ane lē e ona le tovine: “Ou te auina atu loʻu atalii pele [o Iesu]; atonu latou te ava mai ia te ia.” Ae sa faapea ifo nei tagata galulue vine lē faamaoni: “O le suli lena; ina tatou fasioti ia te ia, e maua ai le fanua mo i tatou. Ua latou tuli ia te ia i tua o le tovine, ma latou fasiotia.” (Luka 20:9-16, LFK) I lea sa faataʻitaʻia e Iesu lona lava tulaga i le avea o lē na auina mai e le Atua e faia le finagalo o le Atua, e pei ona auina mai e se tamā se atalii gauai.

Sa manatu pea soʻo o Iesu ia te ia o se auauna gauai a le Atua, ae lē tutusa ma le Atua. Sa latou tatalo i le Atua e uiga i “lau auauna paia o Iesu, o lē na e faauuina, . . . ina ia faia foi o faailoga ma vavega i le suafa o lau auauna paia o Iesu.”​—Galuega 4:23, 27, 30, LFK.

E Silisili le Atua i Taimi Uma

I LE amataga lava o le faiva a Iesu, ina ua ia afio aʻe nai le vai sa papatisoina ai, na fetalai mai le siufofoga o le Atua mai le lagi: “O loʻu Atalii lenei, o lē ua pele, o lē ua ou faamaonia.” (Mataio 3:16, 17, NW) Pe na fetalai mai le Atua faapea o ia o lona lava alo, sa ia faamaonia ia lava, na auina mai e ia ia lava? E leai, o le Atua o Lē na Foafoaina Mea na fetalai mai faapea o ia, o lē e sili, na faamaonia lē e itiiti, o lona Alo o Iesu, mo le galuega o i luma.

Na faaalia e Iesu le silisili o lona Tamā ina ua ia fetalai: “Ua i oʻu luga le agaga o Ieova, auā na ia faauu mai ia te aʻu e faalauiloa tala lelei i ē matitiva.” (Luka 4:18, NW) O le faauuina, o le tuuina atu lea o le pule po o le tofiga e se tasi e silisili i sē e leʻi iai muamua sana pule. I inei ua manino e silisili le Atua, auā na ia faauuina Iesu, ma tuuina atu ia te ia le pule sa leʻi iai ia te ia muamua.

Na faamanino e Iesu le silisili o lona Tamā ina ua talosaga atu ia te ia le tinā o soʻo e toalua ina ia nofo le tasi o ana tama tama i le itu taumatau o Iesu ma le tasi i lona itu tauagavale pe a afio mai o ia i lona Malo. Na tali atu Iesu: “A o le nofo i loʻu itu taumatau ma loʻu itu tauagavale, e le o ia te au lea ona avatu, a e tau lava o e ua saunia mo i latou lea mea e loʻu Tamā,” o lona uiga, o le Atua. (Mataio 20:23, LFK) Pe ana o Iesu o le Atua e Ona le Malosi Uma Lava, o le a ia te ia le aiā e tuuina atu ai tofiga na. Ae sa lē mafai e Iesu ona tuuina atu, auā o ia tofiga e ā le Atua ia e tuuina atu, ma sa lē o Iesu o le Atua.

O tatalo a Iesu lava ia o ni faaaʻoaʻoga malolosi ia o lona tulaga maulalo ifo. I le taimi sa toeitiiti ona maliu Iesu, sa ia faaalia ai po o ai e silisili ia te ia i lona tatalo atu: “Loʻu Tamā e, a e finagalo i ai, ia e ave ese lenei ipu ia te au; a e aua le faia loʻu loto, a o lou finagalo.” (Luka 22:42) O ai na ia tatalo atu i ai? I se vaega o ia lava? E leai, sa tatalo atu i se tasi e ese aʻiaʻi, o lona Tamā, o le Atua, o lē o lona finagalo sa sili atu ma sa mafai ona eseese mai lona lava finagalo, o Lē e toatasi sa mafai ona ia “ave ese lenei ipu.”

A o latalata i lona maliu, ona alaga ai lea o Iesu: “Loʻu Atua e, loʻu Atua e, se a le mea ua e tuulafoai mai ai aʻu?” (Mareko 15:34, LFK) O ai na alaga atu i ai Iesu? Ia te ia lava po o se vaega o ia? E mautinoa lava, o lena alaga, “Loʻu Atua e,” sa lē mai se tasi sa manatu o ia o le Atua. Ma ana fai o Iesu o le Atua, o ai la sa na tuulafoaiina o ia? O ia lava? E lē fetaui lena mea. Na fetalai foi Iesu: “Loʻu Tamā e, ou te tuuina atu loʻu nei agaga i ou aao.” (Luka 23:46) Ana fai o Iesu o le Atua, o le ā la le mafuaaga sa ao ai ona ia tuuina atu lona agaga i le Tamā?

Ina ua maliu Iesu, sa iai o ia i le tuugamau mo ni vaega o aso e tolu. Ana fai o ia o le Atua, ua sese la le Sapakuka 1:12 (NW) i lona faapea mai: “Loʻu Atua e, loʻu Paia, e te lē maliu.” Ae ua faapea mai le Tusi Paia na maliu Iesu ma sa lē iloa se mea i le tuugamau. Ma o ai na toe faatuina Iesu mai le oti? Afai na maliu moni o ia, sa lē mafai ona ia toe faatuina o ia lava. I le isi itu, afai sa leʻi maliu moni o ia, sa lē totogia ai e lona faatagā maliu le tau o le togiola mo le agasala a Atamu. Peitai na ia totogiina atoa lena tau i lona maliu moni. O lea, “o ia [o Iesu] ua faatuina mai e le Atua, ua na tatala i puapuaga o le oti.” (Galuega 2:24) O lē silisili, le Atua e Ona le Malosi Uma Lava, na faatuina lē e itiiti ifo, lana auauna o Iesu, mai le oti.

Pe o le mafaia ona faia e Iesu vavega, e pei o le toe faatutuina mai o tagata, ua faaalia ai o ia o le Atua? Ia, na iai foi lena mana i aposetolo ma perofeta o Elia ma Elisaia, ae o lena mea sa leʻi faia ai i latou e sili aʻe i lo tagata. Na tuuina atu e le Atua le mana i perofeta, Iesu, ma aposetolo e faia ai vavega ina ia faaalia ai faapea sa Ia lagolagoina i latou. Ae sa leʻi faia ai se tasi o i latou ma se vaega o se Aoatua e sili atu i le toatasi.

Sa Gata mai le Poto o Iesu

INA UA avatu e Iesu lana valoaga e uiga i le faaiʻuga o lenei faiga o mea, na ia taʻua ai: “A o lea aso ma lea itu aso e le iloa e se tasi, e le iloa lava e agelu i le lagi, po o le Atalii; ua na o le Tamā lava.” (Mareko 13:32, LFK) Ana faapea sa avea Iesu le vaega o le Alo tutusa o se Aoatua, semanū sa ia iloa mea sa silafia e le Tamā. Ae sa lē iloa e Iesu, auā sa lē tutusa o ia ma le Atua.

E faapena foi, tatou te faitau i le Eperu 5:8, e faatatau ia Iesu: “A o mea sa tiga ai o ia na aʻoaʻoina ai o ia ia usiusitai.” Pe e mafai la ona tatou manatu faalemafaufau faapea e tatau i le Atua ona aʻoaʻoina se mea? E leai, ae sa faia faapena e Iesu auā sa ia lē iloa mea uma sa silafia e le Atua. Ma sa tatau foi ona ia aʻoaʻoina se mea e lē taitai ona manaomia ona aʻoaʻoina e le Atua​—o le usiusitai. E lē taitai ona tatau i le Atua ona usiusitai i so o se tasi.

O le eseesega i le va o mea e silafia e le Atua ma mea e iloa e Keriso sa iai foi ina ua toe faatuina Iesu i le lagi ina ia faatasi ma le Atua. Mātau uluai upu o le tusi mulimuli o le Tusi Paia: “O le faaaliga a Iesu Keriso, na tuuina atu e le Atua ia te ia.” (Faaaliga 1:1, LFK) Ana fai o Iesu lava ia o se vaega o se Aoatua, pe sa tatau ona tuuina atu ia te ia se faaaliga e se isi vaega o le Aoatua​—le Atua? E mautinoa, sa tatau ona ia iloa uma lava ia mea auā na silafia e le Atua. Ae sa leʻi iloa e Iesu, auā sa lē o ia o le Atua.

O loo Faaauau ona Gauai Iesu

I LONA soifuaga a o leʻi avea ma tagata, ma i le taimi foi sa iai o ia i le lalolagi, sa gauai atu Iesu i le Atua. Ina ua mavae lona toe faatuina, ua faaauau pea o ia i se tulaga lona lua, e gauai atu.

A o tautala i le toe faatuina o Iesu, na fai atu ai Peteru ma i latou na faatasi ma ia i le Saniterini Iutaia: “O ia [Iesu] ua aveina ae e le Atua i lona aao taumatau.” (Galuega 5:31) Na faapea mai Paulo: “Ua matuā faaeaina ai o ia e le Atua.” (Filipi 2:9) Ana fai o Iesu o le Atua, sa mafai faapefea ona faaeaina Iesu, o lona uiga, na siitia o ia i se tulaga e maualuga atu na i lo o le mea sa ia olioli ai muamua? Semanū ua uma ona faaeaina o ia e avea o se vaega o le Tolutasi. Afai, a o leʻi faaeaina o ia, sa tutusa Iesu ma le Atua, o le faaeaina atili o ia o le a faia ai o ia e sili atu i lo o le Atua.

Na fai mai foi Paulo faapea na ulu atu Keriso i “le lagi lava, ina ia iloa ai nei o ia i luma o le Atua mo i tatou.” (Eperu 9:24, LFK) Afai e te aliali i luma o se isi, e mafai faapefea la ona avea oe o lena tagata? E te lē mafai. E tatau ona ese oe ma ua vavaeese.

E faapena foi la, a o leʻi fetogia le maturo o Setefano i maa ma oti ai, “ua pulatoa i le lagi, ua iloa atu le pupula o le Atua, ma Iesu o loo tu i le itu taumatau o le Atua.” (Galuega 7:55) E manino lava, sa ia vaaia peresona eseese e toalua​—ae leai se agaga paia, leai se Aoatua Tolutasi.

I le faamatalaga a le Faaaliga 4:8 e oo i le 5:7, ua faaalia ai le Atua o loo afio i lona nofoālii faalelagi, ae lē o faapena Iesu. E tatau ona faalatalata atu o ia i le Atua ina ia aumai le tusi taai mai le aao taumatau o le Atua. Ua faaalia ai e lenei mea faapea i le lagi e lē o Iesu o le Atua ae e ese mai ia te ia.

I le ioeina o le faamatalaga o i luga, ua taʻua e le Bulletin of the John Rylands Library i Manchester, Egelani, e faapea: “I lona soifuaga faalelagi ina ua uma ona toe faatuina mai o ia, ua faaatagia ai Iesu o loo ia te ia pea le tulaga toatasi faaleperesona e tutusa le maioio ma ese mai le peresona o le Atua e pei ona ia te ia i lona soifuaga i le lalolagi o le Iesu faalelalolagi. I tafatafa o le Atua ma pe a faatusatusa atu i le Atua, o le mea moni, ua foliga mai ai o ia e na o se tasi o meafaiola faalelagi i le lotoā faalelagi o le Atua, e pei ona iai agelu​—e ui lava ona o le avea ma Alo o le Atua, ua tu o ia i se tulaga ese, e sili ona maualuga lona faaeaga i lo o i latou.”​—Faatusatusa le Filipi 2:11.

Ua faapea mai foi le Bulletin: “Ae peitai, o mea ua fai mai ai e uiga i lona soifuaga ma gaoioiga e avea o le Keriso faalelagi ua lē uiga pe faaalia ai faapea, i le tulaga tauatua ua tu ai o ia i se tulaga e tutusa ma le Atua lava ia, ma o ia o le Atua atoatoa. I le tuufaafeagai, i le ata o i le Feagaiga Fou o lona peresona faalelagi ma lana faiva, ua tatou vaaia ai se peresona e lē gata ina vavaeese mai ae gauai atu foi i le Atua.”

I le lumanai e faavavau i le lagi, o le a faaauau ai pea ona avea Iesu o se auauna e vavaeese ma gauai atu a le Atua. O le auala lenei ua faamatalaina ai e le Tusi Paia lena mea: “Ona oo ai lea i le gataaga, e tuuina atu ai e ia [Iesu i le lagi] le malo i le Atua, o le Tamā lea, . . . ona tuuina i lalo foi lea o le Alo lava i le na tuuina i lalo ia te ia o mea uma ina ia pule aoao le Atua i le aoao o mea.”​—1 Korinito 15:24, 28, LFK.

Sa Leʻi Alagaina Lava e Iesu o Ia o le Atua

E MANINO le tulaga o le Tusi Paia. E lē gata o Ieova le Atua e Ona le Malosi Uma Lava o se peresona e ese mai ia Iesu, ae i taimi uma lava e silisili ai o Ia ia Iesu. Ua tuuina atu pea Iesu o sē e ese mai ma e maulalo ifo, o se auauna loto maulalo a le Atua. O le mafuaaga lena ua fai mai ai ma le manino le Tusi Paia e faapea “o le ulu o Keriso o le Atua lea” i le auala lava e tasi “o le ulu o tane taitoatasi o Keriso lea.” (1 Korinito 11:3) Ma o le pogai lena na fetalai mai ai Iesu lava ia: “E sili loʻu Tamā ia te au.”​—Ioane 14:28, LFK.

O le mea moni e faapea o Iesu e lē o le Atua ma e leʻi fai mai ai lava faapea. Ua faateleina le numera o tagata poto faapitoa ua iloa lenei mea. E pei ona taʻua e le Bulletin a Rylands: “E ao ona faafesagaʻia le mea moni e faapea, i le tolusefulu po o le fasefulu tausaga ua mavae, ua taʻitaʻiina e suesuega o le Feagaiga Fou le numera ua faateleina o tagata poto faapitoa taʻutaʻua o le Feagaiga Fou i le faaiʻuga faapea o Iesu . . . e mautinoa lava sa lē taitai ona talitonu faapea o ia o le Atua.”

Ua faapea mai foi le Bulletin e uiga i Kerisiano o le uluai senituri: “O le mea lea, ina ua latou tofia [mo Iesu] taʻu faamamaluina ia e pei o le Keriso, le Atalii o le tagata, le Alo o le Atua ma le Alii, o auala nei sa taʻu atu ai e lē o faapea o ia o le Atua, ae faapea na ia faia le galuega a le Atua.”

O lea, e oo lava i nisi tagata poto faapitoa faalotu ua latou ioe faapea o le manatu ia Iesu e avea o le Atua e matuā tetee i le molimau atoa a le Tusi Paia. I inā, e silisili pea le Atua, ma o Iesu o le auauna gauai.

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 19]

ʻUa taʻitaʻiina e suesuega o le Feagaiga Fou se numera faateleina o tagata poto faapitoa i le faaiʻuga faapea e mautinoa sa lē taitai ona talitonu Iesu o ia o le Atua.’​—Bulletin of the John Rylands Library

[Ata i le itulau 17]

Na taʻu e Iesu i tagata Iutaia: “Ou te lei alu ifo mai le lagi e fai loʻu lava loto, a o le finagalo o le ua auina mai aʻu.”​—Ioane 6:38

[Ata i le itulau 18]

Ina ua alaga Iesu: “Loʻu Atua e, loʻu Atua e, se a le mea ua e tuulafoai mai ai aʻu?” e mautinoa lava sa leʻi talitonu o ia faapea o ia o le Atua