Mataupu 4

Aiseā ua Teteʻa ai Loʻu Tamā ma Loʻu Tinā?

“Ou te manatua le taimi na tuua ai i matou e loʻu tamā. Sa matou matuā lē iloa po o le ā le mea ua tupu. Na iʻu ina alu loʻu tinā e faigaluega ae tuu lava na o matou i taimi uma. O nisi taimi e na o le matou saofafaʻi lava i tala ane o le faamalama ma popole po ua alu foʻi ia ae tuua matou. . . .”—O se teine mai se aiga ua tatala le faaipoipoga a mātua.

O LE teteʻa o mātua o se tasi, e mafai ona foliga mai e pei o le iʻuga lea o le lalolagi, o se tulaga pagatia e oo mai ai le tigā e faavavau. E masani ona oso faafuaseʻi mai ai faalogona mā, ita, popole, fefe ina neʻi tuulafoaʻiina, lagona nofosala, le lotomafatia, ma lagona o le misia o se tasi—e oo ai lava i le manaʻo e fia taui ma sui atu.

Afai e leʻi leva ona teteʻa ou mātua, atonu la, o loo ia te oe nei lagona. Auā o le mea moni, ua finagalo Lē na Foafoaina i tatou ina ia tausia aʻe oe e se tamā ma se tinā. (Efeso 6:1-3) Peitaʻi, o lenei ua lua lē toe faatasi i aso taʻitasi ma se tasi o matua lea e te alofa i ai. “Sa ou matuā faaaloalo atu i loʻu tamā ma sa ou manaʻo e faatasi ma ia,” o le tala faanoanoa lea a Paulo, o lē na teteʻa ona mātua ina ua fitu ona tausaga. “Peitaʻi na tuu ia Tinā le aiā faaletulafono e tausia ai i matou.”

Le Māfuaaga ua Teteʻa ai Mātua

E masani lava ona matuā nanā e mātua o la faafitauli. “Ou te lē manatua se misa a oʻu mātua,” ua faapea mai ai Laine, o lē na teteʻa ona mātua a o laʻitiiti lava. “Na faapea lava aʻu sa sologa lelei le la mafutaga.” Ma e tusa foʻi pe tauaʻimisa soo mātua, ae atonu o se mea lava e faateʻia ai pe a teteʻa moni i laʻua!

I le tele o tulaga, e māfua ona teteʻa ona o se tasi o matua ua agasala i ni amioga lē faamaoni faaleituaiga. E faataga e le Atua le paaga faamaoni e faia se talaga faaipoipoga. (Mataio 19:9) I nisi itu, o “le ita, ma le leo tele, ma le upu faaleaga” e iʻu ina sasao aʻe ai faiga sauā, e faapogaia ai se tasi o mātua e popole mo lona saogalemu faaletino ma le saogalemu o tamaiti.—Efeso 4:31, LF.

O le mea moni, o nisi talaga faaipoipoga, e faatauvaa lava ni māfuaaga ua tatala ai. Na i lo le galulue e foʻia o latou faafitauli, o nisi ua latou tatalaina a latou faaipoipoga ona o le manatu faapito, ua latou fai mai ua ‘leai se fiafia’ po ua ‘lē o toe iai se alofa.’ O lenei mea e lē fiafia i ai le Atua, o lē e “inoino i le alei.” (Malaki 2:16) Sa faaalia foʻi e Iesu faapea e iai nisi o le a talepe a latou faaipoipoga ona ua avea a latou paaga ma Kerisiano.—Mataio 10:34-36.

Po o le ā lava le tulaga, ae o le manatu faapea ua lē talanoa atu ou mātua e faatatau i le tatalaina o le la faaipoipoga po o le tuuina atu foʻi na o tali lē maʻoti i au fesili e tusa ai ma lea tulaga, e lē faapea ai la te lē o alolofa ia te oe.a Ona o le omia tele i o laʻua lava faalogona tigā, atonu ua matuā faigatā ai ona talanoa atu ou mātua e uiga i le talaga faaipoipoga. (Faataoto 24:10) Atonu e lē faigofie ma e matamumuli foʻi e taʻutino o laʻua lava lē taulau.

Le Mea e Mafai Ona E Faia

Ia e taumafai e saʻili le taimi saʻo e talanoaina ai ma le filemu ou popolega faatasi ma ou mātua. (Faataoto 25:11) Ia faaali atu ia i laʻua lou mafatia ma lou lē mautonu ona o le tatalaina o le la faaipoipoga. Atonu o le a la tuuina atu ai ia te oe se faamatalaga faamalie loto. Afai e leai, aua le faavaivai. Pe sa leʻi taofia ea e Iesu ni faamatalaga sa ia lagona e leʻi sauni ona soo e taliaina? (Ioane 16:12) Ma po ua lē o iai ea i ou mātua le aiā i mataupu e patino ia i laʻua?

Ma le manatu mulimuli, ia e iloa o le talaga faaipoipoga, po o le ā lava le pogai, o se feeseeseaʻiga lea i le vā o i laʻua lava—ae lē o oe! I le suʻesuʻeina e Wallerstein ma Kelly o aiga e 60 na faia ai ni talaga faaipoipoga, na la mauaina ai e faapea, e tuuaʻi e le isi o le ulugalii le isi, e tuuaʻi atu i o la pule i le galuega, i o la tauaiga, ma uō, ona o le tatalaina o le faaipoipoga. Ae ua fai mai le ʻausuʻesuʻe: “E leai lava se isi o manatu e tuuaʻia tamaiti.” E lē suia faalogona o ou mātua ia te oe.

E Faaleleia a o Faagasolo le Taimi

E iai “ona po e fofō” ai. (Failauga 3:3) E pei lava ona alu ni vaiaso pe faitau masina foʻi o tau toe faape se manuʻa i le tino po o se ponaivi ua gau, e faapena foʻi i faalogona ua faamanuʻalia ona manaʻomia se taimi umi e faaleleia ai.

O ē suʻesuʻe i talaga faaipoipoga o Wallerstein ma Kelly, sa la mauaina e faapea i totonu o le na o le lua ni tausaga pe a uma se talaga faaipoipoga, “o faalogona masani o le mataʻu, le faanoanoa, le faateʻia i le lē talitonu . . . ua matafi ese po ua mou uma ese atu.” E manatu nisi tagata suʻesuʻe popoto i talaga faaipoipoga e faapea o āuga e sili ona faigatā o talaga faaipoipoga e oo atu i le tolu tausaga ua mou ese. Atonu e foliga mai o se taimi umi, ae tele mea e ao ona tutupu ona faatoʻā toe sologa lelei lea o lou olaga.

O se tasi mea, o faasologa a le aiga—lea ua faalavelavea e le talaga faaipoipoga—e tatau lava ona toe faatulaga lelei. E alu sina taimi a o leʻi toe sologa lelei faalogona o ou mātua. Auā seʻi vaganā ua faapena o la faalogona ona faatoʻā mafai lea ona la tuuina atu ia te oe le lagolagosua manaʻomia. A o toe faasolosolo atu lou olaga i se tulaga maopoopo, o le a amata ona toe iai ou lagona e masani ai.

Ae peitaʻi, na tuuina mai e Solomona lenei lapataʻiga e faapea: “Aua e te faapea, Se a le mea na sili ai ona lelei o ona po anamua i nei ona po? auā e le o le poto ua e fesili ai i lea mea.” (Failauga 7:10) O le mafaufau pea i mea ua tuanaʻi e mafai ona faatauasoina ai oe i tulaga ua iai nei. O le ā le tulaga sa iai lou aiga a o leʻi tatalaina le faaipoipoga? Ua taʻutino mai e Aneta: “Sa tele lava i femisaʻiga—feavauaʻiga ma feupuaʻiga.” Pe lē o lea ea ua e olioli nei i se filemu faaleaiga?

‘E Mafai Ona Ou Toe Faatasia i Laʻua’

O nisi talavou e moemiti faapea e mafai e i latou ona toe faatasia o latou mātua, atonu e taofi mau i ia mafaufauga e lē moni e tusa lava po ua uma ona toe faaipoipo o latou mātua!

Ae peitaʻi, o le faafitia o le talaga faaipoipoga e lē suia ai se mea. E te fiu e tagi, talosaga, ma fai togafiti uma ae atonu e lē toe mafai lava ona toe faatasia ai ou mātua. O lea la, aiseā e te faapologaina ai oe i lou mafaufau pea i mea e lē mafai ona taunuu? (Faataoto 13:12) Sa faapea mai Solomona e iai “ona po e tuu ai ua le iloa.” (Failauga 3:6) O lea la, ia talia le manatu, ua tatalaina moni le faaipoipoga ma o se gaoioiga e tumau. O lenei mea o se laasaga tele i lou toe sologa lelei.

Ia Talia le Tulaga ua Iai Ou Mātua

Atonu e saʻo lou ita i ou mātua ona o le faalavelaveina o lou olaga. E pei ona faaupuina ai ma le tigā e se tasi o tama talavou e faapea: “Sa manatu faapito oʻu mātua. E la te leʻi mafaufau moni ia i matou i le auala o le a matou aafia ai i le mea na la faia. Na fai lava laʻua fuafuaga.” E mafai ona moni lenei tulaga. Ae pe mafai ea ona faaauau ona e ola ma tauave se avega o le ita ma le tigā e aunoa ma le faaleagaina ai o oe?

Ua fautua mai le Tusi Paia: “Ia teʻa ma outou upu faafiufiu uma lava, ma le lotoa, ma le ita . . . A ia outou feagaleleiai, ia femutimutivaleai lo outou alofa, ia fefaamagaloai outou.” (Efeso 4:31, 32) E mafai faapefea ona e faamagalo i se tasi sa matuā faatigā ia te oe? Taumafai e vaai i le tulaga o ou mātua e aunoa ma le aafia ai o ou faalogona—o ni tagata e mafai ona sesē ma e lē lelei atoatoa. Ioe, e oo lava i mātua e ‘agasala ma ua lē oo i le viiga o le Atua.’ (Roma 3:23) O lou iloaina o lenei tulaga e mafai ona fesoasoani ia te oe ina ia talia ai le tulaga ua oo i ou mātua.

Sasaa Atu Ou Faalogona

“Ou te leʻi talanoa lava e uiga i oʻu faalogona i le talaga faaipoipoga a oʻu mātua,” o le tala lea a se tasi o tama talavou ina ua matou faatalanoaina. E ui sa tau lē faaalia faalogona o le talavou i le amataga, ae sa faasolo ina faateteleina le aafia o faalogona o le talavou—na oo lava ina maligi ona loimata—a o amata ona ia talanoa e uiga i le talaga faaipoipoga a ona mātua. O faalogona ua leva ona oono, a ua aliaʻe. I lona faateʻia i lenei mea, na ia taʻutino mai ai: “O le sasaaina atu o faalogona, ua matuā fesoasoani ia te aʻu.”

Atonu e fesoasoani ia te oe le talanoa atu i ou popolega i se tasi, na i lo le nofonofo na o oe. Ia faailoa atu i ou mātua ou lagona moni, o mea o loo e fefe ma popole i ai. (Faatusatusa i le Faataoto 23:26.) E mafai foʻi ona fesoasoani atu Kerisiano taʻumatuaina. O se faataʻitaʻiga o Kilifi, sa itiiti pe leai foʻi se lagolagosua mai lona aiga, lea ua malepe ona o le talaga faaipoipoga. Ae, na ia maua se lagolagosua mai se isi auala. Fai mai Kilifi: “Sa avea le faapotopotoga Kerisiano ma oʻu aiga.”

Ae sili atu i lena, e mafai ona e maua sē e fia faafofoga mai, o lou Tamā faalelagi, o “Le faafofoga tatalo.” (Salamo 65:2) Sa taʻua e se talavou e igoa ia Paulo le auala na fesoasoani ia te ia e faateʻa ese ai ona tigā ona o le talaga faaipoipoga a ona mātua: “Sa ou tatalo i taimi uma ma sa masani ona ou lagona faapea o Ieova o se peresona moni.”

Ia Faagasolo Pea Lou Olaga

A mavae le talaga faaipoipoga, atonu o le a lē toe tutusa le gasologa o mea. Ua lē faapea ai o le a lē taulau ma lē fiafia lou olaga. Ua fautua mai le Tusi Paia e faapea, “Aua le faavaivai i le filigā.” (Roma 12:11) Ioe, na i lo le faatagaina o oe e saisaitia i faanoanoaga, tigā, po o le ita, ia faagasolo pea lou olaga! Ia fiafia e fai au meaaʻoga. Ia saʻili atu e fai se mea e te fiafia i ai. Ia iai “mea e tele e faia i le galuega a le Alii.”—1 Korinito 15:58, NW.

O le a manaʻomia ai ni taumafaiga, filifiliga maumaututū, ma le taimi. Peitaʻi ane e oo mai le taimi o le a lē toe avea ai le malepe o le faaipoipoga a ou mātua ma mea autū i lou olaga.

[Faamatalaga faaopoopo]

Fesili mo Talanoaga

◻ O ā nisi o māfuaaga ua māfua ai ona teteʻa mātua?

◻ Aiseā atonu e faafaigatā ai i ou mātua ona talanoa e uiga i lea tulaga? O le ā e mafai ona e faia pe afai e faaalia e i laʻua uiga lē fia talanoa?

◻ Aiseā e lē aogā ai ona mafaufau pea i mea ua tuanaʻi po o le faia o ni mafaufauga e lē moni i le taumafai e toe faatasia ou mātua?

◻ O ā nisi o mea e ati aʻe ai e mafai ona e faia e fesoasoani ia te oe ina ia toe sologa lelei ai mai le talaga faaipoipoga?

◻ E mafai faapefea ona e faafetaiaʻia le ita atonu e te lagonaina i ou mātua?

[Pusa i le itulau 36, 37]

‘Po o le a Faaleagaina e le Talaga Faaipoipoga Loʻu Olaga?’

O āuga o le talaga faaipoipoga a o latou mātua, ua tauāu ina faaleagaina ai e nisi talavou o latou lava olaga. O nisi ua vavevave le faia o ni faaiʻuga, e pei o le faamavae mai le aʻoga. O faalogona mafatia ma le ita o nisi ua oo atu ai i le faia o amioga lē manuia—ma le manatu e faasala ai i o latou mātua ona o le tatalaina o le faaipoipoga. Ua toe manatua e Teni faapea: “Sa ou lē fiafia ma sa ou mafatia ina ua uma ona tatala le faaipoipoga a oʻu mātua. Sa amata ona iai oʻu faafitauli i le aʻoga, ma ou lē pasi ai mo le tausaga. Ina ua uma lena . . . sa avea aʻu ma faaluma a le vasega ma ou aafia ai i le tele o fusuaga.”

O amioga matagā atonu o le a uaʻi mai ai mātua o se tasi. Ae o le ā se aogā o le faia faapena, na i lo lena, e na o le faaopoopo atu ai o isi omiga i tulaga faigatā ua iai? O le mea moni, e pau le tagata e faasalaina ona o le mea sesē o lē ua faia le measesē. (Kalatia 6:7) Ia taumafai e malamalama o loo mafatia foʻi ou mātua ma e ui ina foliga mai ua la tuulafoaʻia oe ae lē o se taumafaiga e faaleaga ai oe. E pei ona taʻu mai e le tinā o Teni: “E mautinoa na ou tuulafoaʻia laʻu fanau. Ina ua uma ona tatala laʻu faaipoipoga, sa ou lē mautonu, sa lē mafai ona ou fesoasoani ia i latou.”

Ua fautua mai le Tusi Paia i le Eperu 12:13: “Ina fai ia o ala laulelei mo o outou vae, neʻi mapeva le vae ua pipili.” E tusa lava pe leai se aʻoaʻiga faamātua, ae leai se faamolemolega mo le faia ai o amioga lē manuia. (Iakopo 4:17) Ia e amo le tiute tauave o au lava gaoioiga ma ia pulea lelei oe.—1 Korinito 9:27.

Ia ʻalofia foʻi le faia o ni faaiʻuga faavavevave, mo se faataʻitaʻiga, o le tuua o le aiga. “O le ua mafaufau, ua faautauta o ia i lona ala.” (Faataoto 14:15) Afai e foliga mai e lē o uaʻi mai ou mātua e faalogo mai i lou manatu, aiseā la e lē talanoaina ai au faaiʻuga faatasi ma se uō matua?

Ae tumau pea ona iai ia te oe nisi o popolega e tusa ai ma lou lumanaʻi. Talu ai o lea ua lē taulau le faaipoipoga a ou mātua, e mautinoa foʻi le ono faapopoleina o oe mo sou lava lumanaʻi e olioli ai i se faaipoipoga e taulau manuia. O le mea e lelei ai, ona o faanoanoaga faalefaaipoipoga e lē o se mea e tuufaasolo mai ou mātua—e pei o se ila. O oe o se tagata e tutasi, ma po o le ā lava se mea e oo i sau faaipoipoga i le lumanaʻi, e lē faalagolago i le lē taulau o ou mātua, ae faalagolago i le tele e faatatauina ai e oe ma lau paaga le Afioga a le Atua.

E mafai foʻi ona faapopoleina oe i mea sa e lē āno tele i ai—o meaʻai, o lavalava, o le fale, o tupe. Peitaʻi o mātua, e masani lava ona taumafai e saʻili se auala e tausia ai a latou fanau pe a māeʻa le talaga faaipoipoga, pe oo lava foʻi ina alu Tinā e faigaluega. Ae ui lava i lea, ua lapataʻi moni mai le tusi Surviving the Breakup e faapea: “O le mea na mafai ona tausia ai le aiga e tasi ua tatau nei loa ona tausia ai aiga e lua, ma ua fai ifo ai le tulaga tau le tausiga mo sui uma o le aiga.”

Atonu e lelei foʻi ona e faamasani e tuu mea sa e fiafia i ai, e pei o ofu fou. Ae ua faamanatu mai e le Tusi Paia ia i tatou: “Tatou te lei au mai lava se mea e tasi i le lalolagi, ua mautinoa foʻi tatou te le mafai ona ave ese ai o se mea. Afai ua maua e i tatou o mea e aai ai ma mea e oofu ai, ia gata ai o tatou manao.” (1 Timoteo 6:7, 8) Atonu e mafai foʻi ona e fesoasoani i le faia o se lisi fou o le faasoasoaina o tupe a le aiga. Ia manatua foʻi, o Ieova “o le Tama ia o e ua mātuaoti.” (Salamo 68:5) E mafai ona e mautinoa o loo manatu mamafa mai o ia i ou manaʻoga.

Sa mātauina e Ieremia faapea: “E lelei i le tagata ina ia tauave e ia le amo ina o taulealea.” (Auega 3:27) E moni, e lē “lelei” le vaai atu i mātua ua teteʻa. Ae mafai ona e liliuina lenei tulaga leaga mo lou lava lelei.

O le tagata suʻesuʻe o Judith Wallerstein sa ia mātauina faapea: “O faalogona ma le tuputupu aʻe faalemafaufau [o tamaiti ua fai talaga faaipoipoga a o latou mātua] sa māfua mai i faafitauli faaleaiga sa omia ai, na avea ma mea e ofo ai ma i nisi taimi e faamomoiloto. O nisi tamaiti . . . ua manatunatu mamafa i mea na tutupu i o latou mātua ma faia ai se faaiʻuga lelei mo o latou lava lumanaʻi. Sa latou manatunatu i le saʻilia o auala e ʻalofia ai measesē sa faia e o latou mātua.”

E aunoa ma se masalosalo, o le teteʻa o ou mātua e mautinoa le avea ma ila i lou olaga. Ae o lena ila e mafai ona avea ma leaga e mou ese atu po o le avea o se manuʻa e faatuputupulaʻia, o le tele lava e faalagolago ia te oe.

[Ata i le itulau 35]

O le vaavaai atu i le malepe o le faaipoipoga a ou mātua e mafai ona avea ma se tasi o mea tutupu e sili ona tigā o e mafai ona mafaufauina

[Ata i le itulau 38]

O le mafaufau pea i le tulaga sa iai le olaga atonu e na ona faavaivaia ai o oe