Le Matagofie o le Ulusinā
MAEU se mea e faafiafiaina ai pe a talanoa atu i tane ma fafine faatuatua o aso anamua! Seʻi tau lava ina manatu i le talanoa atu i na tane e pei o Noa, Aperaamo, Mose, ma Ioane le Papatiso, faapea foi ma fafine e pei o Sara, Raava, Ruta, ma Tepora! Pe e te lē fiafia ea e faalogo atu a o faamatala mai a latou molimau vaaitino e uiga i mea mataʻina na tutupu i aso lava la ua leva?
E oo lava i aso nei, pe e te lē olioli ea e faalogo atu a o faamatala mai e tagata matutua faamaoni mea na tutupu e uiga i le pe na faapefea e i latou faapea foi ma isi ona tausia lo latou faamaoni i le Atua i lalo o tofotofoga, e aofia ai faasāsāaga, le sasaina, ma le tuuina i falepuipui ona o le amiotonu? E matuā mautinoa lava! O lo tatou alofa mo le Atua ma lo tatou faaaloalo ia i latou, o le a faatupuina a o latou faamatala mai ia i tatou o latou faalogona ae maise lava lo latou talisapaia mai le loto o le tausiga alofa a Ieova.
I le lotolotoi o tagata o le Atua, e faaaloalogia ai pea tane ma fafine matutua ona o lo latou poto masani, lo latou iloa, ma le atamai. O le mea moni, o le poloaiga o loo mulimuli mai sa aofia ai i le Tulafono na tuuina atu e le Atua i tagata Isaraelu: “Ia e tulai atu i luma o le ua ulu sinā, ia e ava foi i luma o le toeaina, ma ia e mataʻu i lou Atua; o aʻu o Ieova.” (Levitiko 19:32) O le upu Eperu mo le toeaina po o le tagata ua matua e sau mai le uiga autū “agaʻi ina sinā” ma e faaliliuina foi o le “ulu sinā.” O lea, sa faatalitalia tagata Isaraelu e tulai atu e fai ma faailoga o le faaaloalo i se tagata matua, ma e faia faapea ona o le mataʻu ma le migao i le Atua.
Po o iai pea i aso nei lena uiga faaaloalo? Mo se faataʻitaʻiga, pe e tatala atu ea ma le alofa e tagata talavou faitotoa mo tagata matutua? Pe e masani ona tuuina atu e tamaiti po o tagata talavou o latou tulaga i totonu o lifi ua feomaʻi i se tagata matua? Pe e masani ona tuu atu e tagata talavou o latou nofoa i se tagata matua i luga o se pasi po o se nofoaafi ua tumu? Ua mātauina le lē faatinoina o nei mea e aofia ai Kerisiano.
Ae peitai, ina ia faafiafia Ieova le Atua, e tatau i Kerisiano ona gaoioi ia ōgatasi ma lona finagalo, ae aloese mai mafaufauga, talanoaga ma amioga e pei o i latou o ē ‘alolofa ia i latou lava, o e le usiusitai i mātua, o ē le faafetai, ma e leai se alofa i le amio lelei.’ (2 Timoteo 3:1-5) O le ā la o fai mai ai le Afioga a le Atua e uiga i le tulaga o talavou e tusa ai ma le ulu sinā?
Le Malosi o Talavou
E amanaia e le Tusi Paia le malosi o talavou ma ona aogā i le faapea mai: “O le matagofie o le taulealea [“talavou,” NW], o lo latou malosi lea.” (Faataoto 20:29) I Isaraelu anamua, ona o le malolosi o taulelea sa Levī sa faafaigaluegaina ai i le malumalu, sa masani lava ona faia le tele o galuega mamafa. I aso nei, o le tele o galuega i falegaosimea, i aiga Peteli, ma i galuega tau faufale a le Sosaiete o le Olo Matamata, e faia e tane ma fafine talavou o ē ua ofoina atu lo latou malosi ma tomai e faaauiluma ai faanaunauga o le Malo. (Mataio 6:33) Ma i lea, ua latou olioli ai i ni faaeaga lelei i le auaunaga a le Atua.
Ua faaiʻu mai le faataoto na seʻi faatoʻā uma ona sii mai i upu nei, “o le mamalu foi o toeaina, o le ulusinā lea.” Pe a tuu faatasi le malosi o le talavou ma le poto masani ma le atamai mo le tele o tausaga, ona mafai ai lea ona faia aʻe se aufaatasiga matuā sili ona malosi.
O se faataʻitaʻiga: O se talavou e aʻoaʻoina le faakamuta faataʻitaʻi, o lē ua talosaga atu i ai na te faatutūina ni pa, ua naunau o ia e faataunuuina le tofiga i le malosi ma le aasa o le talavou. Ua mātauina e se tagata matua, e tele lona poto masani i le kamuta faapea, e ui lava i le malosi o le talavou, ae sa tele taimi na ia tutuʻiina ai se fao faatoʻā ati i totonu. Ua fautuaina e le tagata faigaluega matua le talavou ina ia uu le samala i le faatausiusiuga o le ʻau, na i lo o le uu latalata i le ulu uamea. I lenei auala e mafai ai e le tagata talavou ona matuā tā malosi le fao, ma faasaoina ai le taimi ma lona malosi.
E faapena foi i se fafine talavou malosi, atonu e mafai ona aʻoaʻoina mai taumafaiga ma mea sese faapea, o nisi ʻie o le a faaleagaina pe afai e lē tatāina e tusa ma o latou faatonuga. Peitai, ua iloa e se fafine ua lava lona poto masani le tāua o le faaalu o le taimi e vaevae ai lavalava ma tatā ese nisi o lavalava. Sa ia iloa foi faapea, e mafai ona alofia le auliina o nisi lavalava, i le gaugauina a o aveese mai le uaea po o le masini faamago lavalava.
O le aʻoaʻo mai tagata ua lava le poto masani, e mafai ona faafaigofie ai le olaga. Ae peitai, o le a iai le taimi e oo ai i le tagata e lava le poto masani, o le a lē toe mafai ona ia taulimaina nisi o galuega na sa faigofie ona ia faataunuuina i ni nai tausaga na seʻi mavae atu. Sa mātauina e se tasi tusitala se manatu moni faapea: “Maeu le lelei e maua pe afai e iai i le au talavou le poto, ae e i tagata matutua le malosi.” Ae maeu le lelei pe afai e talisapaia e tagata matutua le malosi o talavou ma fetufaʻi ma le onosai ma i latou le poto masani na maua i le tele o tausaga—ma ua talia ma le loto maulalo e talavou fautuaga! I lenei auala, o le a maua ai e tupulaga e lua aogā.
Le Mauaina o le Matagofie
E lē lava le ola mo le tele o tausaga. “E le laupopoto e ua sili [“ē ua tele o latou aso,” NW], e lē lausilafia foi le tonu e toeaina,” na fai mai ai le tane talavou o Eliu. (Iopu 32:9; Failauga 4:13) Ina ia matuā tāua moni ona o le ulusinā, e ao ai i se tagata matua ona sili atu ona tele mea e faia i lona olaga na i lo o le faapaiē ma faaalu lona taimi e matamata ai i le televise i aso uma, le maimoa i taaloga, ia po o le faafiafiaina o ia lava. Ma e oo lava i tausaga mulimuli ane, e manaomia e tagata matutua ona faaauau pea ona aʻoaʻoina.
E masani ona gugutu isi tagata e uiga i le faia o mea i a latou lava auala pe faapea mai foi: “O le faia o le tele o mea sese i le olaga, o le auala sili lena e aʻoaʻo mai ai.” Ae ua fautua mai le Afioga a le Atua: “E faalogo mai le tagata poto, e tupu ai pea lona poto; o le ua mafaufau foi e maua e ia le poto e pule ai.” (Faataoto 1:5; faatusatusa i le 1 Korinito 10:11.) O le faia o mea sese i le olaga e lē avea pea o se auala sili e aʻoaʻo mai ai, auā e mafai ona tatou aʻoaʻo mai i mea sese a isi, e aunoa ma lo tatou toe faia o na lava mea sese. E lē gata i lea, e manaomia foi ona manatua e se Kerisiano faapea “o le pale matagofie le ulusinā, pe a ua i ai i le ala o le amiotonu.” (Faataoto 16:31) O se olaga e faaalu i le auaunaga faamaoni ia Ieova, e matagofie i lana silafaga ma ua tatau le faaaloalo i ai o isi e avea o se faaaʻoaʻoga lelei. O le mea moni, o le aʻoaʻo e uiga i le Atua ma maua le poto masani “i le ala o le amiotonu” e mafai ona amata a o itiiti lava ma e tatau ona avea o se faiga faifai pea.—Roma 11:33, 34.
E mafai ona faataʻitaʻia lenei mea e ala i se mea na tupu na aafia ai se tamaitiiti e fitu ona tausaga mai Suetena. Sa ia fesili atu i le ovasia o le Aʻoga o le Faiva Faatiokarate i le faapotopotoga pe e mafai ona ia auai i le aʻoga. Na fesili atu le ovasia, “Aiseā?” Na tali atu le tamaitiiti: “E lē tatau i se tasi ona faamaumau lona olaga atoa!” (Failauga 12:1) Maeu se faaaʻoaʻoga mautinoa mo talavou ma tagata matutua faapena!
Ia Āva i Tagata Ulusinā
O se faanaunauga e lē lelei o tagata i aso nei, o le faatāuaina lea o le malosi faaletino, ma le tomai tau taaloga a ua manatu faatauvaa i tagata matutua. O le ā le vaaiga faa-Kerisiano i tagata ulusinā i le faapotopotoga?
Na i lo o le faaleamanaiaina o Kerisiano ua matutua, e ao ona tatou manatunatu mamafa ia i latou, ma faaalu se taimi ma i latou. Mo se faataʻitaʻiga, i sauniga faalevaiaso a Molimau a Ieova i le Maota o le Malo, pe e te taumafai ea e faafeiloai tagata matutua? E mautinoa lo latou talisapaia o faafeiloaiga mai le au talavou ma isi. Ma e ese le olioli o ē matutua pe a auai i faatasitasiga a uso talitonu o tupulaga eseese! E ui lava e tele mea e tutusa ai ulugalii talavou ma ulugalii faaipoipo o ē e tupulaga faatasi, ae o le a avea o se taui le faaaofia o ē matutua i na aufaatasiga fiafia.—1 Tesalonia 3:12; 5:15.
Maeu le tāua o le magafagafa pe a talanoa atu i tagata matutua! I se tasi taimi, ina ua talanoa atu se uso matua o lē ua 40 tausaga talu ona auauna ia Ieova i se isi toeaina e uiga i le auala e mafai ai ona faaaogā o ia i le faapotopotoga, na faapea mai le tagata talavou: “E lē o toe tele sou aogā.” Pagā se faamatalaga lē alofa! E moni, ua itiiti le malosi o le uso matua, ua lē pei ona sa iai muamua, ua faaitiitia lona auai i le faiva i le fanua, ma e foliga mai o ni faaeaga e avea ai ma ovasia, ua faigata ona o lona tulaga o iai i le taimi nei; ae e anoanoai mea e mafai ona ia tuuina mai. E tele tausaga o lona atamai ma le poto masani i le ala o le amiotonu. Auā o na tagata matutua, sa galulue mamafa foi i latou e avea o ni tagata talaʻi o le Malo, na onosaia sauāga, na faia tiute tauave mamafa faa-Kerisiano, ma sa latou toleniina isi, lea ua olioli ai nei tagata o le Atua i se faalapotopotoga malosi o loo lagolagoina e lona agaga. O le mea lea, seʻi o tatou faaalia le faaaloalo i nei tagata matutua, e pei o ni tagata faufautua atamamai, ni leoleo alolofa, ma o ni faiaʻoga uigā.
Ua iai foi se mafuaaga lelei e manatunatu mamafa ai i fautuaga e aumaia e tagata matutua. Mo se faaaʻoaʻoga, na fautuaina e se uso e lava le poto masani faapea, e lē tatau ona tuu le faitotoa o se tasi Maota o le Malo i le itu i sisifo o le fale. O uso talavou, sa sili ona popole i le matagofie o le fale ma sa leʻi utagia ai lana fautuaga. Ae peitai, ina ua mavae ni nai tausaga, sa tatau ona toe suia ai le tulaga o le faitotoa, ona o le malosi mai pea o le matagi ma le timu mai sisifo, sa faaleagaina ai. O le atamai aogā o le poto masani sa sili atu ona tāua na i lo o le matagofie moni. Ana āva tagata talavou i tagata matutua e ala i le faalogo i o latou manatu ma le atamai aogā, semanū e mafai ona faasaoina ai taimi ma tupe. E tusa lava pe lē utagia le fautuaga a se tagata matua, e mafai lava ona āva ia te ia e ala i le faailoa atu ia te ia faapea, sa talanoaina lana fautuaga, ae ona o isi mea moni, ua ala ai ona faia se isi filifiliga.—Faatusatusa i le Faataoto 1:8.
Vaavaai i Luma, ae Lē i Tua
E iai i nisi tagata lenei manatu: “E leai se taimi e tutusa ma aso anamua, taimi na a o tatou iti.” Ae peitai, na i lo o le manatunatu i taimi ua teʻa, e mafai ona faalaeiauina tagata matutua ina ia vaavaai i luma i le taimi o le a maua ai lo latou taui i le lagi, ia po o le mafaufau i le taimi o le a toe maua ai lo latou malosi faaletino i lalo o le pulega a le Malo o le Atua. I le taimi nei, e manaomia ona latou iloa e uiga i o latou tapulaa e tusa ai ma o latou tausaga. O lenei malamalama ma se uiga ʻataʻata, e aogā pe afai e foliga mai ua faaleamanaiaina se tagata matua i faaeaga o le auaunaga.
Mo se faaaʻoaʻoga, atonu sa faaaogāina e lē aunoa se uso matua i polokalama o tauaofiaga itumalo i tausaga ua mavae. I le taimi nei ua toatele toeaina tomai ma le anoanoai o tane e lelei le aʻoaʻoina. E ui lava e talavou, o nisi o nei toeaina ua faaalia lo latou maelega ma le tele o tomai, e mafai ai ona avea o ni aʻoaʻo lelei, ma avatu apoapoaiga agalelei, ma e mafai foi ona faalaeiauina ai isi. (1 Tesalonia 5:12, 13; 1 Timoteo 5:17) O le iʻuga, atonu o le a lagona ai e se uso matua faapea ua lē amanaia o ia, ona ua lē faia sana vaega i le polokalama o le tauaofiaga, ma atonu o le a lē fiafia ai faapea ua tuu uma faaeaga i toeaina talavou. Peitai, o lena faalogona sese e mafua ona o le lē lelei atoatoa o tagata, e mafai ona faatoʻilaloina ai. O le mea moni, e mafai e tagata uma lava i le faapotopotoga ona fesoasoani e ala i le faailoa atu i ē matutua faapea e manaomia i latou, e alofagia i latou ona o lo latou faamaoni ma e tāua tele o latou manatu.
E moni, e manaomia ona manatua e se tagata matua faapea, e tatau ona āva i uso tapuai e pei foi ona ia manao e āva atu ia te ia. (Mataio 7:12; Roma 12:10) Na i lo o le oo ia te i latou o le lagona faapea ua tatau ona latou malōlō ona ua matutua, ma oo ina mafatia ai i se vaaiga lē saʻo, e ao i ē matutua ona olioli i o latou tausaga o le auaunaga faamaoni. Ma e mautinoa lava, e ao ia i tatou uma lava ona loto faafetai faapea, ona o le faamanuiaga a Ieova, ua faateleina ai le faitau aofai o ovasia agavaa e tufa atu i ai avega o le galuega ma faaauau i le aveina o tiute tauave i le faapotopotoga, a o lolofi atu se motu o tagata e toatele o “isi mamoe” i le faalapotopotoga Kerisiano.—Ioane 10:16; Isaia 60:8, 22; 2 Timoteo 2:2.
Ona o le tiga, le faaletonu i le soifua malōlōina, po o isi vala o le soifuaga, e oo ai ina ilitata pe itaitagofie ē ulusinā i nisi taimi. E manaomia ai i lenei mea le malamalama ma le tiga alofa o sui o le aiga po o le faapotopotoga. E manaomia foi le galulue mamafa o ē matutua ina ia maua ai se vaaiga mautinoa, ina ia tumau pea ona talavou i le loto ma le mafaufau. Ina ua tuua le Peteli e se talavou sa potu faatasi ma se sui o le Vaega Pule o Molimau a Ieova i ni nai tausaga ua mavae, sa fai atu i ai le tagata matua ina ia ona filifili maia se suiga lelei ma na faapea atu le uso matua, na te manaomia se uso talavou taʻumatuaina e fesoasoani ia te ia e tumau ai ona uiga talavou ma le tiotio. O le uso matua faauuina, sa leʻi manatu o ia faapea e faamalōlō pe faifai lemu, ona o loo iai le galuega e tatau ona faaumaina. Maeu se faaaʻoaʻoga lelei o le vaavaai atu i luma ma tausia pea se vaaiga mautinoa!
Ma le lē masalomia, “o le matagofie o taulelea [talavou] o lo latou malosi lea; o le mamalu foi o toeaina, o le ulusinā lea.” Maeu le ofoofogia pe a faaaogā e tagata talavou lo latou malosi ma ia faatatauina e tagata matutua lo latou atamai i le tuliloaina o le ala o le amiotonu! O Kerisiano matutua ma talavou, ua tofo i le matuā olioli tele a o latou siitia ma le autasi le tapuaiga moni ia Ieova le Atua, “Lē ua mai Anamua ona Aso.”—Tanielu 7:13.
[Ata i le itulau 28]
E tele mea e mafai ona ofo mai e Kerisiano ua ulusinā mo le lelei o isi