Tuuina Atu—I a te Ai?

“O mea atoa uma ua fetalai mai ai Ieova matou te faia lava, ma faalogo i ai.”—ESOTO 24:7.

1, 2. (a) O ā mea ua tuuina atu i ai isi tagata? (e) Pe o le tuuina atu ea ua gata mai i a i latou e iai ni sootaga faalelotu?

I A Fepuari 1945, na potopoto ai i se faletaalo avevaalele a Iapani e taʻua o le Yatabe Flying Corps, o i latou ia e aveina vaaleletau e taʻua o le Zero-fighter. Sa tuuina atu i a i latou uma taitoatasi se fasi pepa e tusi ai pe o le a ia tauofo atu e avea o ia ma sui o le auosofai e taʻua o le kamikaze. “Na ou manatu i ai o se valaau mo aʻu ina ia faataulagaina loʻu tagata i taimi faigata o le atunuu,” o se faamatalaga lea a se tasi o alii ofisa sa iai i inā i lea taimi. “Na uunaia aʻu e oʻu lagona ina ia ou faaavanoa atu, na ou ofoina atu ai loʻu nei tagata mo le galuega.” Sa aʻoaʻoina o ia ina ia iloa ona galueaiina ma ave le Ohka (o se vaalele ua fai ma roketi e oti faatasi ai ma lē o aveina) ma faafetoʻai atu ma pa ai i se vaatau a le fili. Peitai ane, na iu le taua ae na te leʻi mauaina se avanoa e faia ai faapea ma oti ai mo lona atunuu ma le emeperoa. Ina ua faiaʻina Iapani i le taua na matuā mou lona faatuatua i lona emeperoa.

² I se tasi o taimi, sa toatele tagata Iapani na tuutoina atu i le emeperoa, o lē na latou talitonu i ai o se atua ola. I isi atunuu, o loo iai foi nisi mea o loo tuutoina atu i ai. E faitau miliona o loo tuutoina i a Maria, i a Buddha, po o isi mea e manatu i ai e paia—e masani lava ona faaatagia mai e ala i ni tupua. I le faaseseina i uiga lelei faafailauga, ua avatu ai e isi ma le lē taofiofia tupe na galulue tigaina ai, i taga a le aufaievagelia i TV e lagolagoina ai, o lona uiga ua tuutoina atu i ai. Ina ua uma le taua, na sailia ai e tagata Sapani ua tumu i le lē fiafia se mea fou e mafai ona tuutoina atu i ai ō latou ola. O isi, na avea galuega ma mea e tuutoina i ai. I Sasaʻe ma Sisifo, e toatele ua tuuina atu i latou lava mo le faaputuina ia tele le tamaoaiga. Ua faatāua e tagata talavou ia le aufaimusika, ma ua faaaʻoaʻo i le ituaiga o olaga o ola ai. O le toatele i aso nei ua avea ma ē e tapuai ifo i a te ia lava, ua avea ō latou lava tuinanau ma mea e tuutoina atu i ai. (Filipi 3:19; 2 Timoteo 3:2) Ae pe o mea ea na po o tagata, e aogā moni lava ona tuutoina atu i ai ma le loto atoa se tagata?

3. Ua faapefea ona faamaonia le lē aogā o nisi o mea ua tuutoina atu i ai?

³ Pe a fesagaʻi ma mea moni, e masani lava ona faaseseina ē e tapuai atu i tupua. O le tuutoina atu i tupua e iu ai i le lē fiafia pe a iloa e le tagata tapuai, o tupua o “galuega a lima o tagata.” (Salamo 115:4) Pe a oo ina faaalialia mai faiga matagā o aafia ai le aufaievagelia lauiloa, ona lagona ai lea e tagata loto faamaoni, lagona o le lē taulau. Pe a faaiuina le tamaoaiga “lē mautu,” ona oo ai lea i le aufaigaluega, faaletonu o le mafaufau a o vaaia ō latou igoa i le lisi o i latou ua vāea. O le faaitiitia o gaoioiga tau tamaoaiga lata mai nei na matuā mafatia ai ē na avea le Mamone ma ō latou atua. O aitalafu na māfua mai ona o le faamoemoe ina ia maua nisi tupe se tele ua avea ma avega mamafa, faatasi ai ma le itiiti o le faamoemoe o le mafai ona toe totogi atu o nei aitalafu. (Mataio 6:24, faaopoopoga i lalo o le NW) Pe a oo ina maliliu po ua mou atu le lauiloa o nisi tagata pese taʻutaʻua ma isi tagata faafiafia ua avea ma atua, ona tuua ai lea o ē o tapuai atu i nei tagata ua faataapeapeina. Ma o i latou o ē uia se olaga e faamalie ai ōna lava tuinanauga, e masani ona selesele mai fua oona.—Kalatia 6:7.

4. O le ā ua uunaia tagata ina ia tuuina atu ō latou olaga i mea e iuvale?

⁴ O le ā ua uunaia tagata ina ia tuuina atu i latou lava i na mea e iuvale? O le tele lava, e mai le agaga o le lalolagi o loo pulea e Satani le Tiapolo. (Efeso 2:2, 3) O taaʻiga a lenei agaga ua mafai ona vaaia i ala eseese. Atonu o loo pulea se tagata e tu faaleaiga ua tuufaasolo mai e ōna tuaa. O tulaga faaleaoaoga ma le auala sa tausia aʻe ai atonu o le a tele ina taaina ai le auala o mafaufau ai. O le siomaga i le mea o faigaluega ai atonu o le a uunaia ai “toa e gauai” e avea ma ē ua pulea e le galuega ma atonu e ono faapuupuuina ai le ola. O le tuinanau ina ia maua nisi mea se tele ua māfua mai le agaga manao tele i mea faitino o le lalolagi. Ua faaleagaina loto o le toatele, ua uunaia ai i latou ina ia tuutoina atu i latou i ō latou lava tuinanau manatu faapito. Ua lē taulau ona latou iloiloina nei sailiga pe ua ono ma tatau le tuutoina atu i ai.

Se Nuu Tuuina Atu

5. O le ā le tuuina atu sa faia i a Ieova ua silia ma le 3,500 tausaga ua mavae?

⁵ E silia ma le 3,500 tausaga ua mavae, na maua ai e se nuu o tagata sē e sili atu ona aogā le tuutoina atu i ai. Na latou tuuina atu i latou i a Ieova le Atua le pule aoao o mea. I le aufaatasi o se vaega, na faalauiloa atu ai e Isaraelu lona tuuina atu i le Atua i le vaomatua o Sinai.

6. O le ā se uiga tāua o le suafa o Ieova sa tatau ona iai i tagata Isaraelu?

⁶ O le ā na uunaia ai tagata Isaraelu e gaoioi faapea? A o iai i latou i se tulaga pologa i Aikupito, na auina atu e Ieova ia Mose ina ia taitaiina mai i latou i le saolotoga. Na fesili atu Mose pe o le a faapefea ona ia faailoa atu le Atua o lē na auina atu o ia, ma na faailoa atu e le Atua ia lava e faapea, “o le a ou faamaonia aʻu i le tulaga e tatau ona ou faamaonia ai aʻu.” Na ia faatonuina Mose ina ia fai atu i le fanauga a Isaraelu e faapea: “O le a ou faamaonia aʻu, e pei o lē na auina mai aʻu i a te outou.” (Esoto 3:13, 14, NW) Ua faailoa mai i lenei faaupuga o le a faatatau atu Ieova i so o se ituaiga o mea e manaomia ina ia faataunuuina ai āna fuafuaga. O le a na faailoa mai o ia o Lē Faataunuuina āna folafolaga i se auala sa leʻi iloa muamua e augātamā o Isaraelu.—Esoto 6:2, 3.

7, 8. O ā faamaoniga na i a Isaraelu na iloa ai o Ieova o se Atua e aogā ona latou tuutoina atu i ai?

⁷ Na molimauina e tagata Isaraelu puapuaga na oo i le laueleele o Aikupito ma ōna tagata e ala i Mala e Sefulu. (Salamo 78:44-51) Ona tāpena ai loa lea ma ō ese mai Kosena i le po e tasi pe ā ma le tolu miliona o i latou, e aofia ai fafine ma tamaiti, ma na avea o se gaoioiga ofoofogia o le lototele. (Esoto 12:37, 38) O le mea na sosoo ai, i le Sami Ulaula, na faailoa atu ai Ieova “o le toa lava ia,” ina ua ia faasaoina ōna tagata mai autau a Farao e ala i le vaeluaina o le sami ina ia ui atu ai tagata Isaraelu, ma ina ua mavae lea, ona toe tapunia lea ina ia malelemo ai tagata Aikupito na taotao tua atu. O le iuga, “Ua iloa foi e Isaraelu le vavega na faia e Ieova ia Aikupito, ona matatau lea o le nuu ia Ieova; ua latou faatuatua foi ia Ieova.”—Esoto 14:31; 15:3; Salamo 136:10-15.

⁸ E foliga mai na tumau pea ona lē lava faamaoniga e iloa ai le uiga o le suafa o le Atua, na muimui ai Isaraelu faasaga i a Ieova ma lona sui o Mose ona o le lē lava o meaai ma vai. Na auina mai e Ieova salu, faatotō mai le manai, ma faatafe mai le vai i se papa i Meripa. (Esoto 16:2-5, 12-15, 31; 17:2-7) Na laveaiina foi e Ieova tagata Isaraelu mai osofaiga a sa Amalekā. (Esoto 17:8-13) Sa leai se auala na ono teena ai e tagata Isaraelu le mea na folafolaina mulimuli ane e Ieova i a Mose e faapea: “O Ieova, o Ieova, o le Atua alofa mutimutivale ma le alofa fua, e telegese lona toasa, a e tele le alofa ma le faamaoni; o lē tausi le alofa e oo atu i afe o tupulaga; o lē faamagalo foi i le amioletonu ma le solitulafono ma le agasala.” (Esoto 34:6, 7) E mautinoa lava, na faamaonia e Ieova lava ia e aogā lo latou tuutoina atu i ai.

9. Aisea na tuuina atu ai e Ieova le avanoa i tagata Isaraelu ina ia faailoa mai e i latou i ō latou lava loto lo latou tuuina atu e auauna i a te ia, ma na faapefea ona latou tali atu?

⁹ E ui sa i a Ieova le aiā e pule ai i a Isaraelu ona na ia toe faatauina i latou mai Aikupito, ae i le avea o ia ma tupu ma Atua e alofa mutimutivale, na tuu atu ai i a i latou le avanoa e faaali atu ai ō latou lava faanaunauga e auauna atu i a te ia. (Teuteronome 7:7, 8; 30:15-20) Na ia faatulaga mai foi tuutuuga mo le feagaiga i le va o ia ma Isaraelu. (Esoto 19:3-8; 20:1–23:33) Ina ua faamatala atu nei tuutuuga e Mose, na folafola mai e tagata Isaraelu: “O mea atoa uma ua fetalai mai ai Ieova matou te faia lava, ma faalogo i ai.” (Esoto 24:3-7) I la latou lava filifiliga saoloto, na avea ai i latou ma nuu ua tuuina atu i a Ieova le Alii e pule Aoao.

O le Talisapaia e Taitaiina ai i le Tuuina Atu

10. O le ā e tatau ona faavae aʻe ai lo tatou tuuina atu i a Ieova?

¹⁰ O Ieova o Lē na Foafoaina Mea e faaauau pea ona aogā le tuuina atu i ai o lo tatou tuutoina ma le loto atoa. (Malaki 3:6; Mataio 22:37; Faaaliga 4:11) Peitai ane, o lo tatou tuuina atu e lē tatau ona faavae aʻe i se talitonuga faanatinati e leʻi mauaa, ni lagona e vave oo ane, po o le faatauanau malosi e isi—e oo lava i mātua. E ao ona faavae aʻe i le poto saʻo o le upu moni e uiga i a Ieova ma le talisapaia o mea ua faia e Ieova mo i tatou. (Roma 10:2; Kolose 1:9, 10; 1 Timoteo 2:4) E pei lava ona tuu atu e Ieova i tagata Isaraelu le avanoa e faailoa mai ai i ō latou lava loto lo latou tuuina atu, ua faapea foi ona ia tuuina mai ai i a i tatou le avanoa e tuuina atu ai i tatou lava mai ō tatou lava loto, ma ia faailoa atu i le lautele lea tuuina atu.—1 Peteru 3:21.

11. O le ā ua faailoa mai e la tatou suesuega o le Tusi Paia e uiga i a Ieova?

¹¹ E ala i le suesueina o le Tusi Paia, ua tatou iloa ai le Atua o se peresona. Ua fesoasoani lana Afioga i a i tatou e matauina ona uiga e pei ona faaatagia mai i lana foafoaga. (Salamo 19:1-4) Ua mafai ona tatou iloa mai i lana Afioga e lē o ia o se Tolutasi lilo, e lē mafai ona malamalama i ai. E lē toilalo o ia i taua ma na te lē faamatuu atu lona tulaga tau Atua. (Esoto 15:11; 1 Korinito 8:5, 6; Faaaliga 11:17, 18) Ona ua ia faataunuuina āna folafolaga, ua faamanatu mai ai i a i tatou le mea ua uiga i ai lona suafa matagofie o Ieova. O ia o le fai Fuafuaga Sili. (Kenese 2:4, ma le faaopoopoga i lalo o le NW; Salamo 83:18; Isaia 46:9-11) E ala i le suesueina o le Tusi Paia, ua tatou malamalama lelei ai i lona faamaoni tele ma lona maufaatuatuaina.—Teuteronome 7:9; Salamo 19:7, 9; 111:7.

12. (a) O le ā ua tosina atu ai i tatou i a Ieova? (e) E faapefea i tala o mea na tutupu moni i le olaga o faamauina i le Tusi Paia ona uunaia se tasi e manao e auauna atu i a Ieova? (i) O le ā sou lagona e uiga i le auauna atu i a Ieova?

¹² Ua faapitoa ona tosina atu i tatou i a Ieova ona o lona uiga totino o le alofa. Ua faaalia mai i le Tusi Paia le tele o lona alofa, loto faamagalo, ma le alofa mutimutivale i āna feutagaiga ma tagata. Mafaufau i le auala na ia faatamaoaigaina ai Iopu ina ua tausia ma le tutumau e Iopu lona faamaoni. Ua faamatilatila mai i le mea na tupu i a Iopu e faapea, e ‘mutimutivale tele Ieova ma alofa naunau.’ (Iakopo 5:11; Iopu 42:12-17) Mafaufau i le auala na feagai ai Ieova ma Tavita ina ua ia faia le mulilua ma le fasioti tagata. Ioe, e naunau Ieova e faamagalo e oo lava i agasala matuia pe a faalatalata atu lē ua agasala i a te ia ma le “loto momomo ma le nutimomoia.” (Salamo 51:3-11, 17) Mafaufau i le ala na feagai ai Ieova ma Saulo o Taso, o lē na avea muamua ma sē na saili e faasaua i tagata o le Atua. Ua faamatilatila mai e nei faaaoaoga le alofa mutimutivale o le Atua ma lona naunau ma le agalelei e faaaogā ē ua salamō. (1 Korinito 15:9; 1 Timoteo 1:15, 16) Na lagona e Paulo e mafai ona auauna atu i lenei Atua alofa e tusa lava pe lamatia ai lona lava ola. (Roma 14:8) Pe e faapea foi lou lagona?

13. O le ā le faailoaga sili o le alofa o Ieova ua uunaia ai ē loto faamaoni e tuuina atu i latou lava mo ia?

¹³ Mo Isaraelu, na saunia e Ieova le faaolataga mai le nofo pologa i Aikupito, ma ua ia saunia se auala e laveaia ai i tatou mai le pologa i le agasala ma le oti—o le taulaga togiola lea a Iesu Keriso. (Ioane 3:16) Ua faapea mai Paulo: “A ua faaalitinoina mai e le Atua lona lava alofa ia te i tatou, ina ua maliu Keriso ma sui o i tatou, a o tatou agasala pea.” (Roma 5:8) O lenei fuafuaga alofa ua uunaia ai ē loto faamaoni ina ia tuuina atu i latou i a Ieova e ala i a Iesu Keriso. “Auā ua pulunaunauina i matou i le alofa o Keriso; o loo manatu faapea i matou, na maliu le toatasi mo tagata uma, o lea ua oti ai tagata uma; na maliu foi o ia ona o tagata uma, ina ia le usiusitai pea o e ola ia te i latou lava, a o ia o le na maliu ma toe tu mai mo i latou.”—2 Korinito 5:14, 15; Roma 8:35-39.

14. Pe ua lava ea na o le iloa e faatatau i feutagaiga a Ieova e uunaia ai i tatou e tuuina atu ō tatou ola mo ia? Ia faamatala.

¹⁴ Ae o le iloa o uiga totino o Ieova ma āna feutagaiga ma tagata e lē lava lea. E ao ona atiina aʻe le talisapaia totino mo Ieova. E mafai faapefea ona faia o lena mea? E ala i le faatatauina o le Afioga a le Atua i ō tatou olaga ma ua tatou iloaina e aogā moni mataupu silisili ua tusia i totonu. (Isaia 48:17) E ao ona tatou lagona ua faasaoina i tatou e Ieova mai le lopala i lenei lalolagi amioleaga ua pulea e Satani. (Faatusatusa i le 1 Korinito 6:11.) I la tatou tauiviga ina ia faia le mea ua tonu, ua tatou aʻoaʻoina ai le faalagolago atu i a Ieova, ma iloa ai e i tatou lava o Ieova o le Atua soifua, o le “Faafofoga tatalo.” (Salamo 62:8; 65:2) E lē pine ona tatou lagona ai lea o le valalata atu i a te ia ma mafai ai ona sasaa atu ō tatou lagona lilo o i totonu i a te ia. E tupu ai le lagona mafana o le alofa atu i a Ieova i totonu i a i tatou. O lenei mea o le a mautinoa ai le taitaiina atu o i tatou e tuuina atu ō tatou ola i a te ia.

15. O le ā na uunaia ai se tasi tamaloa o lē sa tuutoina atu muamua i galuega, e auauna atu i a Ieova?

¹⁵ E toatele ua oo ina latou iloa lenei Atua alofa o Ieova, ma ua tuuina atu ō latou ola e auauna atu ai i a te ia. Seʻi fai ma faaaoaoga se tamaloa faieletise o lē na iai sana pisinisi, ma sa solo lelei tele. Na iai taimi na amata ai ona faigaluega o ia i le taeao ma galue i le ao ma faasolo atu ai lava ma le po atoa, faatoʻā toe oo i le aiga pe a ta le lima i le taeao o le aso e sosoo ai. Pe a uma sina mālōlō pe ā ma se itula, ona toe alu atu foi lea o ia i le isi galuega e sosoo ai. Na ia manatua e faapea: “Sa ou tuutoina atu i laʻu galuega.” Ina ua amata ona suesue lana avā i le Tusi Paia, na ia aufaatasi atu foi i ai. Ua faapea mai o ia: “O atua uma na ou iloa seia oo mai i lena taimi sa na o le faatalitali mai ina ia auauna atu, ae e leai se mea o faia e aogā mo i tatou. Ae ua tausolomua Ieova ona auina mai lona Alo pele e toatasi i le lalolagi, o se faataulagaina sili totino.” (1 Ioane 4:10, 19) I totonu o le sefulu masina, na tuuina atu ai lenei tamaloa i a Ieova. Ina ua uma lena, ona ia uai atu ai lea e auauna i le Atua soifua. Na ia auai ai loa i le faiva faataimi atoa ma siitia atu e auauna i le mea o loo tele ai le fesoasoani e manaomia. Ua pei o ia o aposetolo, ‘ua tuua mea uma ma mulimuli atu i a Iesu.’ (Mataio 19:27) Ina ua tuanai masina e lua, na valaaulia ai o ia ma lana avā ina ia auauna i le lālā a le Watchtower Bible and Tract Society i le atunuu e nonofo ai i laua, ina ia fesoasoani atu i galuega faaeletise. Ua silia nei ma le 20 tausaga o galue pea o ia i le lālā, i le faia o le ituaiga galuega e fiafia tele o ia i ai—e lē mo ia lava—ae mo Ieova.

Faailoa atu i le Lautele Lou Tuuina Atu

16. O ā nisi o laasaga o le a uia e se tasi i le faia o le tuuina atu i a Ieova?

¹⁶ Pe a mavae se vaitaimi o suesueina le Tusi Paia, o le a oo ina talisapaia ai e ē matutua ma ē laiti ia Ieova ma mea ua ia faia mo i latou. E ao i lenei mea ona uunaia ai i latou e tuuina atu i latou lava i le Atua. Atonu o oe o se tasi o i latou ia. E faapefea ona e tuuina atu oe i a Ieova? Pe a uma ona aveina i totonu le poto saʻo mai le Tusi Paia, e tatau ona e amioai e tusa ai ma lena poto ma faaalia le faatuatua i a Ieova ma Iesu Keriso. (Ioane 17:3) Ia salamō ma fulitua mai so o se ala leaga ua mavae. (Galuega 3:19) Ona e oo atu ai lea i le laasaga o le tuuina atu, o le talatalaina atu lea i upu uigā i le tatalo i a Ieova. O lenei tatalo e aunoa ma se masalosalo o le a teuina ai se faagaeetia tumau i lou mafaufau, auā o le amataga lea o se faiā fou ma Ieova.

17. (a) Aisea e autaluina ai e toeaina fesili ua uma ona saunia ma ē fou ua tuuina atu? (e) O le ā le laasaga tāua e ao ona uia ina ua faatoʻā uma ona tuuina atu se tasi, ma mo le ā le mafuaaga?

¹⁷ E pei lava ona faamatala atu e Mose i a Isaraelu tulaga mo le ulu atu i se feagaiga tau i le faiā ma Ieova, e fesoasoani foi toeaina i faapotopotoga o Molimau a Ieova i a i latou faatoʻā faia se tuuina atu, ina ia iloiloina mea o aofia ai. Latou te faaaogaina fesili ua uma ona saunia ina ia faamautinoa ai ua malamalama atoatoa tagata taitoatasi i aʻoaʻoga faavae o le Tusi Paia ma mea o aofia ai i le avea o se tasi ma se Molimau a Ieova. Ona talafeagai ai lea ona faia se sauniga e faailoa atu ai i le lautele le tuuina atu. I le tulaga e masani ai, o le tagata fou ua tuuina atu, e iai le faanaunauga ia faailoa atu i isi ua oo atu o ia i lenei faiā faaeaina ma Ieova. (Faatusatusa i le Ieremia 9:24.) O le auala saʻo e faia ai lenei mea o le papatisoina lea i le vai e fai ma faailoga o le tuuina atu. I le faamagoto i le vai ona toe faatuina aʻe lea, ua faaatagia ai lona oti i lona ala tuai o le sailia o ala manatu faapito o le olaga, ae ua toe faatuina mai i se ala fou o le olaga, o le faia lea o le finagalo o le Atua. E lē o se sakalameta paia po o se faapaiaga lea, ua lē o se sauniga faalelotu e pei o le tu faa-Shinto o le misogi, e manatu i ai e faapea ua faamamāina le tagata e ala i le vai.a Na i lo lea, o le papatisoga, o le tautinoga lea i le lautele o le tuuina atu ua maeʻa ona faia e ala i le tatalo.

18. Aisea e mafai ai ona tatou mautinoa o lo tatou tuuina atu o le a lē iuvale?

¹⁸ O lenei sauniga mamalu o se mea e lē mafai ona toe galo, ua faamanatu atu ai i le auauna fou a le Atua le faiā tumau ua iai nei i a te ia ma Ieova. E lē pei o le tuuina atu sa faia e le avevaalele o le kamikaze mo lona atunuu ma le emeperoa, o lenei tuuina atu i a Ieova o le a lē iuvale, auā o ia o le Atua e faavavau e ōna le malosi uma lava, o lē e faataunuuina mea uma lava ua ia fuafua e fai. O Ia, ma ua na o ia lava, e aogā ona tuutoina atu i ai lo tatou tagata atoa.—Isaia 55:9-11.

19. O le ā o le a talanoaina i le isi mataupu o loo sosoo mai?

¹⁹ Peitai ane, e tele mea e aofia ai i le tuuina atu. Mo se faaaoaoga, e mafai faapefea e lo tatou tuuina atu ona aafia ai lo tatou ola i aso taitasi? O le a talanoaina lenei mea i le mataupu o loo sosoo mai.

[Faaopoopoga i lalo]

Pe E te Manatua?

◻ Aisea ua lē fiafia ai iuga o le tuuina atu e pei ona matauina i le lalolagi?

◻ O le ā na uunaia ai tagata Isaraelu e tuuina atu i latou lava i a Ieova?

◻ O le ā ua uunaia ai i tatou e tuuina atu i tatou lava i a Ieova i aso nei?

◻ E faapefea ona tuuina atu i tatou lava i le Atua?

◻ O le ā le tāua o le papatisoga i le vai?

[Ata i le itulau 10]

Na tuuina atu e Isaraelu ia lava i a Ieova i Sinai