O le ā le Umi e Faatalitali ai Tagata Matitiva?
“Afai ua lē mafai e se sosaiete o pulega saʻoloto ona fesoasoani i le toatele o ē matitiva, e lē mafai la ona ia puipuimaluina se toaitiiti o ē mauoa.”—John F. Kennedy.
“OU TE manao i le lumanai ina ia matagofie mo tagata uma—leai se mativa, leai se tasi e moe i le paka, a e o se parataiso!” O le tala lena a se tama e 12 tausaga le matua mai São Paulo, i Pasili. A e pe e mafai ona aveesea atoatoa le mativa? O le ā le umi e faatali ai tagata matitiva?
Ua manatu nisi o i latou e matitiva ona o le lē mafai ona latou faatauina mai o mea latou te manaomia. Peitai, seʻi mafaufau i le tulaga faanoanoa o i latou o ē o loo matuā taia i le mativa. E mafai ona e manatunatu i le tulaga matuā faigata ma le lē fiafia o na tagata? O nisi o loo tauva ma gogosina ma isumu a o latou feasioaʻi solo i le sailia o ni mea e ʻai i le mea e lafoai i ai lapisi! O le ā le umi o le a afaina ai tagata i lena mativa? Ua talafeagai ai le augani mai a Federico Mayor, o le faatonu sili o le UNESCO (United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization) e faapea: “Seʻi o tatou aveese ia le manatu māmā i tagata ua faapogai ai ona tatou lē manatu mamafa—i le mativa, le matelaina ma puapuaga o le faitau miliona o tagata soifua.”
Po o le a faataunuuina ea le moomooga mo se tulaga lelei i le lalolagi aoao? O le ā se faamoemoe mo tagata matitiva?
O ā ni Avanoa o I ai mo Tagata Matitiva?
Ua fuafuaina e taʻitaʻi lelei le tele o galuega, totogi lelei, polokalama mo le faaleleia o tulaga lautele, ma le toe faaleleia o le laueleele. Atonu latou te ioe faatasi ma lē na avea muamua ma peresitene o le Iunaite Setete o John F. Kennedy e faapea: “Afai e lē mafai e se sosaiete o pulega saʻoloto ona fesoasoani i ē matitiva, e lē mafai foi la ona ia puipuimaluina se toaitiiti o ē mauoa.” E ui i lea, e lē lava le na ona i ai o ni faanaunauga lelei e aveesea ai le mativa. Mo se faaaʻoaʻoga, po o le a mafai i le faateleina o le tamaoaiga ona fesoasoani i le mativa o tagata lautele? E lē mafai. Na taʻua e lē na avea muamua ma taʻitaʻi o Initia, o Jawaharlal Nehru, e faapea: “O le malosi o sosaiete faatautalatasi, afai e lē vaavaaia lelei, e tauāu ai ina avea tagata mauoa ma ē sili ona mauoa, a o ē matitiva, o le a sili atu ona matitiva.” A e ui i lea, e lē gata i faigata ma le mativa, a e o le lagona e faapea ua lē aogā, ua faateleina ai le avega a ē matitiva. Pe e mafai e taʻitaʻi faaletagata ona fesoasoani i ē matitiva ina ia foia faalogona o le lē mafesoasoania ma le leai o se faamoemoe?
E moni, o le toatele o tagata e matuā matitiva, ua latou aʻoaʻoina auala e faafesagaia ai le mativa, ma manumalo ai i faalogona o le lē faaaloalogia i le feagai ai ma le tele o faigata, e pei o le siitaʻi o le tau o le soifuaga ma le leai o ni galuega. E lē gata i lea, o oge, leai ni fale e nonofo ai, ma puapuaga, o le mea moni, o le a matuā aveesea. Po o se mea lenei e te ofo ai? Matou te valaaulia oe ia faitau i le isi mataupu o loo sosoo mai: “Ua Toeitiiti, ona Lē Toe I ai lea o se Tasi e Mativa!”