O Enoka sa Feoaʻi ma le Atua i se Lalolagi Faalēmataʻu

E FAAMAUALUGA lava le Tiapolo e mafai ona ia faaliliueseina tagata uma mai le Atua, ma i nisi taimi atonu ua foliga mai o le a taulau ana taumafaiga. E toetoe lava lima senituri talu ona oti Apelu, sa leʻi iai lava se tasi na matilatila mai le avea o se auauna faamaoni a Ieova. Na i lo lenā, sa avea amioga agasala ma le faalēmataʻu o se mea masani.

O le vaitaimi o lenā tulaga leaga faaleagaga sa soifua ai Enoka i le lalolagi. O loo faatulaga e le faasologa o le faitauga o taimi e le Tusi Paia lona fanau mai i le tusa o le 3404 T.L.M. I le lē pei o isi tagata na ola i ona vaitaimi, sa faamaonia le avea o Enoka o se tagata e taliaina e le Atua. Sa faaaofia o ia e le aposetolo o Paulo i auauna a Ieova na sa avea o latou tulaga faamaoni o se faaaʻoaʻoga mo Kerisiano. O ai Enoka? O ā luʻi sa tatau ona ia fesagaʻia? Na faapefea ona ia feagai ai ma ia luʻi? Ma o le ā le aogā o lona faamaoni iā i tatou?

I aso o Enosa, i le toetoe lava fā senituri a o leʻi oo mai i aso o Enoka, “na amata ai ona valaau tagata i le suafa o Ieova.” (Kenese 4:26) Na faaaogāina le suafa tauatua talu mai le amataga o le talafaasolopito o le tagata. O lona uiga, o le valaau lea sa amata a o ola Enosa, e foliga mai e lē o se valaau atu iā Ieova i le faatuatua ma le tapuaʻiga mamā. E talitonu nisi tagata atamamai faapitoa i le gagana Eperu, sa tatau ona faitauina faapea le Kenese 4:26, “na amata faaleagaina” po o le, “ona amata ai lea o le faaleagaina.” Atonu pe sa faaaogā e tagata le suafa o Ieova e faaigoa ai i latou lava po o isi tagata sa latou faatagā faafoliga o loo faaauala atu ai a latou tapuaʻiga i le Atua. Pe atonu foʻi sa latou faaigoa ai tupua i lona suafa.

‘Na Feoaʻi Enoka ma le Atua Moni’

E ui i amioga faalēmataʻu na taatele i taimi o Enoka, ae sa “feoaʻi pea [o ia] ma le Atua moni” (NW), o Ieova. E lē o taʻu maia faapea o ona augātamā—o Setu, Enosa, Kainano, Maalaelu, ma Iareto—na feoaʻi ma le Atua. Sa latou leʻi feoaʻi ma le Atua i le tele lea na faia ai e Enoka, o lē na matuā maʻoti mai lava i lona olaga, le ese o ia mai iā i latou.—Kenese 5:3-27.

O le feoaʻi ma Ieova e faaalia ai sa mafai ona iai se masaniga lelei ma se faiā vavalalata ma le Atua, talu ai sa ola Enoka e ōgatusa ma le finagalo tauatua. Na fiafia le finagalo o Ieova i le tuutoina faamaoni o Enoka. O le mea moni, ua faapea mai le Septuagint faa-Eleni, “sa fiafia tele [le Atua] iā Enoka,” o se manatu na taʻua foʻi e le aposetolo o Paulo.—Kenese 5:22; Eperu 11:5.

Sa faavae mai le faiā lelei a Enoka ma Ieova ona o lona faatuatua. Atonu sa faaalia lona faatuatua i le “fanau” folafolaina a le “fafine” a le Atua. Pe afai sa masani lelei Enoka ma Atamu, atonu la sa mafai ai ona ia maua ni faamatalaga e faatatau i feutagaʻiga a le Atua ma le uluaʻi ulugalii faaletagata i Etena. O le poto sa iā te ia e uiga i le Atua na avea ai Enoka o se tagata sa “matuā saili ia te ia.”—Kenese 3:15; Eperu 11:6, 13.

I le tulaga o Enoka ma lo tatou foʻi tulaga, e tele isi mea e manaʻomia e se faiā lelei ma Ieova, na i lo le tau ina iai o se malamalamaga e uiga i le Atua. Pe afai e tatou te faatāuaina faapitoa se faiā māfana ma se tagata, pe e lē moni ea e taaʻina ai o tatou mafaufauga ma gaoioiga i manatu o lenā tagata? E tatou te ʻalofia upu ma gaoioiga e ono faaleagaina ai lenā faauōga. Ma pe afai tatou te mafaufau e faia ni suiga i o tatou lava tulaga, pe tatou te lē mafaufau ea foʻi i le aafiaga e ono faapogaia e na suiga i lenā faauōga?

E faapena foʻi i se faanaunauga ia faatumauina se faiā vavalalata ma le Atua, ona iai sona aafiaga i mea tatou te faia. E manaʻomia le matuā malamalama lelei i mea e finagalo malie ma mea e lē finagalo malie i ai o ia. Ona manaʻomia lea le taʻitaʻia o i tatou e lenā malamalamaga, ma taumafai e faafiafia o ia i mafaufauga ma gaoioiga.

Ioe, ina ia feoaʻi ma le Atua, e ao ona tatou faafiafiaina o ia. O le mea lenā sa faia e Enoka mo le faitau selau o tausaga. O le ituaiga o veape Eperu o loo faaalia ai na “feoaʻi” Enoka faatasi ma le Atua e faailoa mai ai ni gaoioiga faifai soo, e faaauau pea. O le isi tagata faatuatua na ‘feoaʻi ma le Atua’ o Noa.—Kenese 6:9.

O Enoka o se tane tausi aiga sa iai sana avā ma na fanaua e ia o “atalii ma afafine.” O se tasi o ona atalii, o Metusela. (Kenese 5:21, 22) Atonu sa faia e Enoka mea uma sa ia mafaia e taʻitaʻia ai lona ʻauaiga i se auala lelei. Ae peitaʻi, ona o faiga faalēmataʻu sa taatele i ona aso, sa leʻi faigofie ai mo ia ona auauna atu i le Atua. Atonu pe na o Lameko lava, le tamā o Noa, se tagata na ola ai i lenā vaitaimi, o lē na faaalia le faatuatua iā Ieova. (Kenese 5:28, 29) Peitaʻi, sa faatinoina ma le lototele e Enoka le tapuaʻiga moni.

O le ā na fesoasoani iā Enoka e faatuatua ai pea i le Atua? E mautinoa lava, sa leʻi auaumea atu o ia i tagata na latou faaleagaina le suafa o Ieova, po o isi o ē na lē talafeagai le avea o ni aumea mo se tagata tapuaʻi a le Atua. Atonu sa avea le saʻili atu iā Ieova e ala i le tatalo, o se faamalosiauga foʻi mo le filifiliga mautū a Enoka ina ia ʻalofia so o se mea e ono lē fiafia ai Lē na Foafoaina o ia.

Se Valoaga e Faatatau i Tagata Faalēmataʻu

E lē faigofie le tausisia o tapulaa maualuluga a o siʻomia i tatou e tagata amio faalēmataʻu. Ae sa momoli atu foʻi e Enoka se feʻau mamafa o le sala tau faamasinoga mo tagata amioleaga. I le taʻitaʻiga a le agaga o le Atua, na folafola atu ai faavaloaga e Enoka e faapea: “Faauta, e afio mai le Alii ma ona au paia e manomano, e faamasino ai i tagata uma, ma faasalaina ai e ua amio faalematau uma lava o ia i latou, ona o a latou galuega faalematau uma ua latou faia ma le faalematau, ona o a latou upu faatautala foi na fai ia te ia e tagata agasala ua faalematau.”—Iuta 14, 15.

O ā aafiaga o lenā feʻau i tagata lē talitonu sa sili ona amioleaga? E talafeagai le faapea atu, o na upu tigā sa lē alofagia ai Enoka, atonu pe sa ulagia ma taufaifai i ai, ma faamataʻuina ai foʻi. Atonu na mananaʻo nisi e fasiotia o ia. Peitaʻi ane, sa leʻi fefe ai Enoka. Sa ia iloa le mea na tupu i le tagata amiotonu o Apelu, ma i le pei o lenā tagata amiotonu, sa filifili ai Enoka e auauna atu i le Atua, e tusa lava po o le ā se mea e tupu iā te ia.

“Na Ave o Ia e le Atua”

E foliga mai na lamatia le ola o Enoka, lea na ‘ave ai loa o ia e le Atua.’ (Kenese 5:24) Sa leʻi faatagaina e Ieova lana perofeta faamaoni e faataugāina e fili amioleaga. Na taʻua e le aposetolo o Paulo e faapea, ‘na aveeseina Enoka ina ia le oo ia te ia le oti.’ (Eperu 11:5) E toʻatele o loo faapea mai sa leʻi oti Enoka—na aveina aʻe o ia e le Atua i le lagi, o inā na ola ai pea o ia. Ae peitaʻi, e manino lava le fetalaiga a Iesu: “E leai . . . se tasi na alu ae i le lagi, na o ia na alu ifo mai le lagi, o le Atalii lea o le tagata.” Na avea Iesu “o le ua muamua atu” i ē uma o loo ō aʻe i le lagi.—Ioane 3:13; Eperu 6:19, 20.

O le ā la le mea na tupu iā Enoka? O lona ‘aveeseina ina ia le oo i ai le oti’ e ono uiga faapea, sa tuuina o ia e le Atua i se tulaga o loo ia vaaia se vaaiga i lana galuega faaperofeta, ona faamutaina loa lea o lona ola a o iai i lenā vaega. A o iai i lenā tulaga, e lē lagonaina ai e Enoka tigā o le oti. Ma “na le iloa foʻi o ia,” e foliga mai ona sa aveesea e Ieova lona tino, e pei foʻi ona sa ia aveesea le tino o Mose.—Teuteronome 34:5, 6.

Na ola Enoka mo tausaga e 365—sa leʻi umi ona ola e pei ona ola ai le toʻatele o isi tagata na latou ola faatasi. Peitaʻi o le mea tāua mo ē alolofa iā Ieova, o lo latou auauna atu lea ma le faamaoni iā te ia seʻia oo i le iʻuga o o latou olaga. Ua tatou iloa o le mea lenā sa faia e Enoka talu ai “a o lei aveeseina na taʻua ai o ia o le ua fiafia i ai le Atua.” E lē o taʻu maia e le Tusi Paia le auala na taʻu mai ai e Ieova lenei mea iā Enoka. Ae peitaʻi, a o leʻi maliu Enoka, sa ia maua le faamaoniga o le finagalo malie o le Atua iā te ia, ma e mafai ona tatou mautinoa o le a manatua o ia e Ieova i le toetū.

Ia Faataʻitaʻi i le Faatuatua o Enoka

E mafai ona tatou faataʻitaʻi atu ma le talafeagai i le faatuatua o tagata sa tuutoina atu i le Atua. (Eperu 13:7) O le faatuatua na māfua ai ona auauna Enoka o le uluaʻi perofeta e faatuatua a le Atua. Sa pei lava le vaitaimi na ola ai Enoka o lo tatou foʻi vaitaimi—e iai faiga sauā, o amioga leaga ma le faalēmataʻu. Peitaʻi ane, sa ese mai ai Enoka. Sa iā te ia se faatuatua moni ma na avea o se faaaʻoaʻoga lelei i le tuutoina atu atoatoa i le Atua. Ioe, na avatu e Ieova iā te ia se feʻau ogaoga tau faamasinoga e faalauiloa atu, peitaʻi na ia foaʻi atu foʻi le malosi iā Enoka e folafola ai lenā feʻau. Sa faatinoina ma le lototele e Enoka lona tofiga, ma na puipuia o ia e le Atua a o fesagaʻi ma teteega mai fili.

Pe afai tatou te faaalia le faatuatua e pei ona sa faia e Enoka, o le a foaʻi mai e Ieova le malosi iā i tatou e faalauiloa atu ai lana feʻau i nei aso e gata ai. O le a ia fesoasoani mai ina ia tatou lototetele e faafetaiaʻia teteega, ma o le a avea lo tatou tuutoina atu i le Atua ma itu e matuā ese ai i tatou mai tagata amio faalēmataʻu. O le faatuatua o le a mafai ai ona tatou feoaʻi ma le Atua ma tatou amioaʻi i se auala e faafiafiaina ai lona finagalo. (Faataoto 27:11) O le faatuatua, na taulau manuia ai le tagata amiotonu o Enoka, a o la feoaʻi ma Ieova i se lalolagi faalēmataʻu, ma e mafai foʻi e i tatou.

[Pusa i le itulau 30]

Pe o Sii Mai i le Tusi Paia ni Faamatalaga Mai le Tusi o Enoka

O le Tusi o Enoka o se tusi faaapokerifa, e lē o se vaega o le kanona o Tusitusiga Eperu ma e lē o iloa foʻi po o ai tagata na latou tusia. O loo pepelo ona faaigoa fua i le igoa o Enoka. Atonu sa tusia i se taimi o le faagasologa o le senituri lona lua ma le senituri muamua T.L.M., ma o se tuufaatasiga o talafatu soona faalialiavale ma le lē moni faa-Iutaia, e manino mai o se tusi na toe talatala auʻiliʻili ai le faamatalaga puupuu a le Kenese e faatatau iā Enoka. Ua lava ma totoe lenā faamatalaga, e uunaʻia ai ē naunau i le Afioga faagaeeina a le Atua, ina ia latou lē faaaogāina lenā tusi.

I le Tusi Paia, e na o le tusi lava a Iuta o loo iai upu faavaloaga a Enoka: “Faauta, e afio mai le Alii [“Ieova,” NW ] ma ona au paia e manomano, e faamasino ai i tagata uma, ma faasalaina ai e ua amio faalematau uma lava o ia i latou, ona o a latou galuega faalematau uma ua latou faia ma le faalematau, ona o a latou upu faatautala foi na fai ia te ia e tagata agasala ua faalematau.” (Iuta 14, 15) E toʻatele tagata atamamai faapitoa e finau mai faapea o le valoaga a Enoka i tagata faalēmataʻu sa latou ola faatasi i na vaitaimi, o loo sii saʻo mai lava i le Tusi o Enoka. Pe mafai ea e Iuta ona ia faaaogā se tusi faaapokerifa e lē maufaatuatuaina, e fai ma puna o ana faamatalaga?

E lē o taʻu maia i le Tusi Paia pe na faapefea ona iloa e Iuta le valoaga a Enoka. Pe atonu sa na ona ia toe siiina mai o se isi tusi sa tele ina masani ai tagata, o se faamatalaga maufaatuatuaina na tuuina mai e tusa ai o mea na tutupu i taimi ua leva. E foliga mai e faapena se mea na faia e Paulo ina ua taʻua Iani ma Iameri e faaigoa ai taulāitu e lē iloa ni igoa sa iai i le maota o Farao, o ē na tetee atu iā Mose. Pe afai sa mafai e le tusitala o le Tusi o Enoka ona ia maua se tusi faapena mai anamua, aiseā la o le a tatou lē talitonu ai faapea sa maua foʻi e Iuta se tusi faapena?a—Esoto 7:11, 22; 2 Timoteo 3:8.

E lē o se mataupu e tāua tele le auala na maua ai e Iuta ana faamatalaga e faatatau i le feʻau a Enoka i tagata faalēmataʻu. E faamautinoa le moni o ana faamatalaga talu ai sa tusia e Iuta ina ua faagaeeina e le Atua. (2 Timoteo 3:16) Na puipuia o ia e le agaga paia o le Atua ina ia ona lē tusia se mea e lē moni.

[Faamatalaga pito i lalo]

[Ata i le itulau 31]

Sa momoli atu ma le lototele e Enoka le feʻau a Ieova