Ua Faataunuu le Valoaga a le Tusi Paia i Fevesiaʻiga Faapolotiki
Ua matuā fevaevaeaʻi tagata i aso nei i mataupu faapolotiki. E feteenaʻi o latou manatu i tulafono e puleaina o latou olaga i aso faisoo, ma e malolosi o latou manatu e faaalia i mataupu faapolotiki. E masani ona lē taliaina e le ʻaufaitulafono ma isi tagata maualuluga manatu o isi patī i le faigāmalo. O na feeseeseaʻiga ua iʻu ai i fevesiaʻiga faapolotiki, ma lē mafai ai ona faataunuu fuafuaga a se faigāmalo.
Ae aiseā ua matuā matilatila ai fevesiaʻiga faapolotiki i Amerika ma Peretania? Auā na valoia i le Tusi Paia o le a iai fevesiaʻiga i nei atunuu e lua, ma o le taimi foʻi lea e faavaeina ai e le Atua se faigāmalo i le lagi o le a suia le tulaga o mea i le lalolagi.
Fevesiaʻiga faapolotiki “i le faaiʻuga o aso”
O loo faamatalaina i le Tusi Paia se valoaga mataʻina e maua i le tusi o Tanielu. I lenā valoaga, ua faaalia ai e le Atua “le mea e tupu i le faaiʻuga o aso.” (Tanielu 2:28) Ina ua tusia e Tanielu na upu, na faatatau atu i se taimi i le lumanaʻi lea o le a iai ni suiga iloga i le talafaasolopito o tagata.
O lenā valoaga na faailoa atu e le Atua i le tupu o Papelonia e ala i se miti. Na vaaia ai e le tupu se faatagata telē na faia mai i uʻamea eseese. Na faamatala e le perofeta o Tanielu, o lenei faatagata telē (e amata mai i le ulu e oo i tapuvae) e faaata mai ai malo malolosi o le lalolagi o le a pule a o faagasolo taimi.a Mulimuli ane, o le a faatamaʻia le faatagata e se maa lea e faaata mai ai le Malo na faatūina e le Atua.—Tanielu 2:36-45.
E tusa ai ma le valoaga, o le a suia e le Malo o le Atua faigāmalo uma a tagata. O le Malo lava lenā na aʻoaʻo e Iesu ona soo e tatalo e faapea: “Ia oo mai lou Malo.”—Mataio 6:10.
Peitaʻi, pe na taʻua i lenā valoaga ni fevesiaʻiga faapolotiki? Ia mātau, o tapuvae o le faatagata “e faia isi vaega i le uʻamea a o isi vaega o le omea.” (Tanielu 2:33) O le fefiloi o le uʻamea ma le omea, e matuā ese mai i uʻamea malolosi na faia aʻe ai isi vaega o le faatagata. E faaalia ai o le a iai se malo malosi o le lalolagi o le a ese mai i isi faigāmalo malolosi. E faapefea ona tatou iloa? Ia mātau le valoaga a Tanielu:
E pei ona taʻua i le valoaga, o le a iai fevesiaʻiga faapolotiki i le malo malosi o le lalolagi lea e faaata mai e tapuvae o le faatagata. O le a vaivai lana pulega ona o ona lava tagata.
Faataunuuga o le valoaga a Tanielu i aso nei
O tapuvae o le faatagata ua faaata mai ai le malo malosi o le lalolagi i aso nei, lea e faasino atu i le malo fuifuilua o Amerika ma Peretania. E faapefea ona faamaonia lenā manatu i mea o loo tutupu i aso nei?
E vaivai tapuvae o le faatagata, auā “ua faia isi vaega i le uʻamea a o isi vaega o le omea.” (Tanielu 2:42) I aso nei, ua vaivai pulega a Amerika ma Peretania ona o fevaevaeaʻiga a tagatānuu o na faigāmalo. Ua finau malosi tagata mo a latou aiā tatau. O sui tauvā na latou faatūina i faigāpalota, ua lē mafai ona malilie i se mea e tasi. Ona o le fevaevaeaʻi o tagatānuu, ua lē mafai ai e malo e lua ona faatino lelei a la faiga faavae.
Na valoia i le Tanielu mataupu e 2 le tulaga o faigāmalo
Seʻi o tatou iloiloina uiga o nisi o vala o le valoaga a Tanielu, ma faataunuuga i aso nei:
Valoaga: “O le a vaevaeina lea malo, ae o nisi o vaega o le a iai le malosi o le uʻamea.”—Tanielu 2:41.
Le Uiga: E ui lava e tele fevaevaeaʻiga i mataupu faapolotiki i faigāmalo a Amerika ma Peretania, ae o loo tumau ona malolosi a la vaegaʻau. O lea, e faigofie ona la taaʻina isi malo o le lalolagi e ala i lo laʻua malosi e pei o le uʻamea.
Faataunuuga
E tusa ai ma le lisi o tupe na faaalu e atunuu eseese i a latou vaegaʻau i le 2023, o Amerika ma Peretania na aupito i tele tupe na faaalu, e sili atu nai lo o le tuufaatasiga o tupe na faaalu e isi atunuu e 12 o loo sosoo mai i le lisi.—Faalapotopotoga Faavaomalo mo Suʻesuʻega o le Filemu i Stockholm.
ʻO le galulue soosootauʻau o vaegaʻau a Peretania ma Amerika, ua sili atu ona malosi ma mausalī nai lo o faiā a nisi atunuu se lua. E tatou te galulue faatasi, tutū faatasi, tau faatasi.’—Pulega a le Matagaluega o Vaegaʻau a Peretania, Aperila 2024.
Valoaga: “Talu ai o tamatamaʻivae ua faia isi vaega i le uʻamea a o isi vaega o le omea, o le a faapena ona iai le vaega malosi o lea malo ma e iai foʻi le vaega e vaivai.”—Tanielu 2:42.
Le Uiga: Talu ai o Amerika ma Peretania o ni malo faatemokalasi, e faatapulaa mea e mafai ona la faia e ui i le malolosi o a la vaegaʻau. E iai taimi e faigatā ai ona faataunuu a la fuafuaga, pe a lē lagolagoina e le toʻatele o tagata.
Faataunuuga
“E tusa ai ma tagata suʻesuʻe i faiga faapolotiki, o fevaevaeaʻiga faapolotiki i totonu o Amerika, ua faafaigatā ai e le malo ona faataunuu mea o loo faia e isi atunuu, e pei o le puipuiga ma fefaatauaʻiga.”—“The Wall Street Journal.”
“O le faateteleina o fevesiaʻiga faapolotiki ua avea ma popolega i le ʻaufaipolotiki, ma lē mafai ai e tagata o le malo [o Peretania] ona faia suiga manaʻomia e fesoasoani ai i tagatānuu.”—Institute for Government.
Valoaga: “O le a fefiloi faatasi i latou [le faigāmalo] ma tagata lautele; ae e lē mafai ona pipii faatasi.”—Tanielu 2:43, faamatalaga pito i lalo.
Le Uiga: E iai le leo o tagata lautele i a latou faigāmalo, ae e lē o matuā faamalieina ai tagata o le malo po o tagata palota.
Faataunuuga
“E tele faitioga a tagata Amerika i mataupu faapolotiki ma le ʻaufaipolotiki i aso nei.”—Pew Research Center.
“Ua tau lē talitonuina e tagata Peretania le latou malo ma le ʻaufaipolotiki, pe a fua i o latou faalogona i le 50 tausaga ua teʻa.”—“National Centre for Social Research.”
Le faataunuuga o le valoaga a Tanielu i le lumanaʻi
E tusa ai ma le valoaga a Tanielu, o le a malosi le pule a le malo fuifuilua o Amerika ma Peretania i le taimi o le suia ai e le Malo o le Atua faigāmalo a tagata.—Tanielu 2:44.
O loo taʻua i le Tusi Paia i le tusi o Faaaliga se isi valoaga e faataunuu i le taimi foʻi lenā. O le a faapotopoto “tupu o le lalolagi uma” e faasagatau iā Ieovab le Atua i le taua o Amaketo, o “le taua o le aso tele o le Atua o Lē e ona le malosi uma lava.” (Faaaliga 16:14, 16; 19:19-21) O le a faaumatia e Ieova i lenā taua faigāmalo uma a tagata, ma faapea ona tafiesea ai taaʻiga uma a malo malolosi o le lalolagi lea e faaata mai e le faatagata i le valoaga a Tanielu.
Ina ia aʻoaʻo atili e faatatau i lenā taua, faitau i le mataupu “O le ā le Taua o Amaketo?”
O aogā o le malamalama i le valoaga a Tanielu i fevesiaʻiga faapolotiki
Ua valoia ma le saʻo i le Tusi Paia fevesiaʻiga faapolotiki i Amerika ma Peretania. O le iloaina o lenā valoaga o le a e maua ai se vaaiga saʻo i mea o loo tutupu i aso nei.
O le a e malamalama ai i le māfuaaga na manaʻo Iesu e aua neʻi aafia ona soo i mataupu faapolotiki a lenei lalolagi. (Ioane 17:16) O le a e iloa ai foʻi i le māfuaaga na fetalai ai Iesu, o lē ua filifilia e le Atua e avea ma Tupu o lenā Malo: “O loʻu Malo e lē mai le lalolagi lenei.”—Ioane 18:36.
O le a faalaeiauina oe i le iloa ua toeitiiti faalaa mai le Malo o le Atua, e faaoo mai faamanuiaga na folafola mai e le Atua mo tagata.—Faaaliga 21:3, 4.
O le a e mautinoa ai i le lumanaʻi, ma e lē popole ina neʻi faaumatia le lalolagi ona o fevesiaʻiga faavaomalo.—Salamo 37:11, 29.
Ua faaalia mai i le valoaga a Tanielu, o le malo fuifuilua o Amerika ma Peretania lea e faaata mai e tapuvae o le faatagata, o le malo malosi mulimuli lea o le lalolagi. O ai o le a sosoo ai? O le Malo o le Atua, o se pulega lelei atoatoa e pule mai i le lagi!
Ina ia iloa atili e faatatau i mea o le a faia e le Malo o le Atua, maimoa i le vitiō O le ā le Malo o le Atua?
a Tagaʻi i le pusa, “O Ai Malo Malolosi o le Lalolagi o Loo Faamatalaina i le Valoaga a Tanielu?”
b O Ieova o le suafa lea o le Atua. (Salamo 83:18) Tagaʻi i le mataupu “O Ai Ieova?”