KIBANGILO
1 Ku kibangilo, Efile Mukulu bapangile eyilu na nsenga.
2 Nsenga ibaadi bisumanga, kushi kintu, na kubaadi mufito panundu pa mema,* na bukome bu’Efile Mukulu* bubaadi abuifunyu panundu pa mema.
3 Na Efile Mukulu nkuamba’shi: “Etaata dikale kuanka.” Na dibekeele kuanka. 4 Akupu Efile Mukulu nkumona’shi etaata dibaadi buwa, na aye nkubanga kuabuula etaata na mufito. 5 Efile Mukulu nkuitanyina etaata bu Kanya, kadi mufito aye nkuiwitanyina bu Bufuku. Kubekeele kiolua na kubekeele namashika, efuku dia kumpala.
6 Akupu Efile Mukulu nkuamba’shi: “Kuikale muasa pankatshi pa mema, na kuikale kuiabuula pankatshi pa mema na angi mema.” 7 Akupu Efile Mukulu nkubanga kukita muasa na nkuabuula mema e muushi mua muasa, na mema e kunundu kua muasa. Na bibakitshikile nka biabia. 8 Efile Mukulu bayitanyine muasa bu eyilu. Kubekeele kiolua na kubekeele namashika, efuku dia kabidi.
9 Akupu Efile Mukulu nkuamba’shi: “Mema e muushi mu’eyilu ebungie mu mbalo imune na mbalo yuume imuenekie.” Na bibakitshikile nka biabia. 10 Efile Mukulu bayitanyine mbalo yuume bu Nsenga, kadi aa mema ebungie, beayitanyine bu Kalunga ka mema. Na Efile Mukulu bamuene’shi bibaadi buwa. 11 Akupu Efile Mukulu nkuamba’shi: “Nsenga imeneshe lubishi, mitshi ayipaa ntete na mitshi ya bikuba ya mishindo yoso ayipaa bikuba bi na ntete pa nsenga.” Na bibakitshikile nka biabia. 12 Na nsenga nkubanga kumenesha lubishi, mitshi ayipaa ntete, na mitshi ayipaa bikuba bi na ntete bia mishindo yoso. Akupu Efile Mukulu bamuene’shi bibaadi buwa. 13 Kubekeele kiolua na kubekeele namashika, efuku dia kasatu.
14 Akupu Efile Mukulu nkuamba’shi: “Kuikale bintu abituushaa etaata mu muasa wa muiyilu bua kuabuula kanya na bufuku, na abikekala bu bitunduilo bua bipungo, mafuku na bipua. 15 Abikekala bu bintu abituushaa etaata mu muasa wa muiyilu bua kumunyika pa nsenga.” Na bibakitshikile nka biabia. 16 Na Efile Mukulu nkubanga kukita bintu bibidi bikata abituusha etaata, kintu kikata akitusha etaata bua kumunyika* mu kanya, na kipeela akituusha etaata bua kumunyika bufuku, bakitshine dingi nyenyenyi. 17 Nyi Efile Mukulu nkuibituula mu muasa wa muiyilu bua kumunyika pa nsenga 18 na bua kumunyika mu kanya na bufuku, na bua kuabuula etaata na mufito. Akupu Efile Mukulu bamuene’shi bibaadi buwa. 19 Kubekeele kiolua na kubekeele namashika, efuku dia kananka.
20 Akupu Efile Mukulu nkuamba’shi: “Mu mema muule bipangua bi na muwa,* na bipangua abipapamaa, bipapame muiyilu* kunundu kua nsenga.” 21 Na Efile Mukulu nkupanga bipangua bikata bia mu kalunga ka mema na bipangua bioso bi na muwa* abitambukaa na abifuimaa mu mema bia mishindo yoso, na bipangua bi na mbaba abipapamaa bia mishindo yoso. Na Efile Mukulu bamuene’shi bibaadi buwa. 22 Na Efile Mukulu nkuibielela miabi, nkuamba’shi: “Etandeneyi, nufuime na nuushe mema a kalunga, na bipangua abipapamaa bifuime pa nsenga.” 23 Kubekeele kiolua na kubekeele namashika, efuku dia katano.
24 Akupu Efile Mukulu nkuamba’shi: “Nsenga ituushe bipangua bi na muwa bia mishindo yoso, nyema ya paasha, nyema ayikakaa na nyema ya kisuku ya pa nsenga ya mishindo yoso.” Na bibakitshikile nka biabia. 25 Na Efile Mukulu nkubanga kukita nyema ya kisuku ya pa nsenga ya mishindo yoso, nyema ya paasha ya mishindo yoso, na nyema yoso ayikakaa pa nsenga ya mishindo yoso. Na Efile Mukulu bamuene’shi bibaadi buwa.
26 Akupu Efile Mukulu nkuamba’shi: “Tukite muntu mu kinfuanyi kietu, muituifuane, ekale na matalua pa mishipa ya mu kalunga ka mema, pa bipangua abipapamaa bia muiyilu, pa nyema ya paasha, pa nsenga yoso na pa nyema oso ekakaa atambuka pa nsenga.” 27 Na Efile Mukulu nkubanga kupanga muntu mu kinfuanyi kiaye, bamupangile mu kinfuanyi ki’Efile Mukulu; bebapangile mulume na mukashi. 28 Akupu, Efile Mukulu nkuibelela miabi na nkuibalungula’shi: “Etandeneyi, nufuime, nuushe nsenga, na nuikale na matalua payidi, na nuikale na matalua pa mishipa ya mu kalunga ka mema, pa bipangua abipapamaa bia muiyilu, na pa kipangua kioso ki na muwa akitambukaa pa nsenga.”
29 Akupu Efile Mukulu nkuamba’shi: “Nenupa mitshi yoso ayituusha ntete i pa nsenga ishima, na mitshi yoso ayituusha bikuba bi na ntete. Ikale bu biakudia bienu. 30 Na kui nyema oso a kisuku e pa nsenga, kipangua kioso akipapamaa kia muiyilu na kintu kioso akitambukaa pa nsenga ki na muwa,* nebipa mapupua oso abishi bu biakudia.” Na bibakitshikile nka biabia.
31 Kunyima kua biabia Efile Mukulu bamuene’shi bintu bioso bibaadi mukite bibaadi buwa bukile. Kubekeele kiolua na kubekeele namashika, efuku dia kasamombo.
2 Bino nyi bibapuile eyilu na nsenga na bintu bioso bi muanka.* 2 Muifuku dia musambo, Efile Mukulu bapuile mufubo ubaadi akitshi, na babangile kuikisha muifuku dia musambo ku mufubo waye oso ubaadi akitshi. 3 Na Efile Mukulu nkubanga kuelela efuku dia musambo miabi na kuidikasha dia kishila, muanda mu dianka Efile Mukulu baadi ekisha ku mufubo oso wa kupanga ubaadi mukite, ku bioso bibaadi muate mpango bua kukita.
4 Uno nyi muisambo w’eyilu na nsenga mu kipungo kibaabadi bebipangie, muifuku dibaadi Yehowa* Efile Mukulu mukite nsenga n’eyilu.
5 Takubaadi kubande kuikala mutshi wa mu mapia pa nsenga, sunga lubishi lua mu mapia talubaadi lubande kubanga kumena, muanda Yehowa Efile Mukulu tabaadi mubande kunokiesha mpeshi pa nsenga, na takubaadi muntu su ngumune a kudima nsenga. 6 Anka mulemba ubaadi autuuku pa nsenga, na ubaadi autopesha nsenga yoso.
7 Na Yehowa Efile Mukulu nkubanga kukita muntu na lufufi lua nsenga, na aye nkupuila muwa mu minongi ya mpembe yaye, na aye nkufika muntu e na muwa.* 8 Dingi, Yehowa Efile Mukulu nkukita efuba mu Edene, dia kutunduka nguba; na aye nkutuula muanka muntu abaadi mukite. 9 Yehowa Efile Mukulu nkumenesha mu nsenga mutshi oso wibuwa kubandila na wibuwa kudia. Aye nkumenesha dingi mutshi wa muwa munkatshi mu’efuba, na mutshi wa kiukilo kia buwa na bubi.
10 Kubaadi muela ubaadi autuuku mu Edene bua kutopesha efuba, na kukatukila paapa ubaadi wiabuule mu miela inanka.* 11 Eshina dia wa kumpala nyi Pishone, nyi wifunyishe eumbo dishima dia Awila, muamua mui ôlo. 12 Ôlo a mu diadia eumbo e buwa. Mui dingi bedeliume* na ebue dia onikse. 13 Eshina dia muela wa kabidi nyi Giyone; nyi wifunyishe eumbo dishima dia Kushe. 14 Eshina dia muela wa kasatu nyi Idekele; nyi wawa awende dia kutunduka nguba kua Asiri. Na muela wa kananka nyi Efrate.
15 Yehowa Efile Mukulu batshile muntu na amutuula muifuba dia Edene, bua kuididima na kuidilama. 16 Yehowa Efile Mukulu bapeele dingi muntu uno muiya’shi: “We kudia bikuba bia mutshi oso wi muifuba m’okumiina. 17 Anka pabitale mutshi wa kiukilo kia buwa na bubi, tokumanga kudia bikuba biao, muanda efuku diokebidi okafu binyibinyi.”
18 Akupu Yehowa Efile Mukulu nkuamba’shi: “Ta bi buwa bua’shi muntu atungunukie na kuikala bupenka. Nnamukitshina mukuashi mumulombene.” 19 Yehowa Efile Mukulu baadi akitshi nyema oso a kisuku na bipangua bioso abipapamaa bia muiyilu na lufufi, na aye nkubanga kuibituala kui muntu bua kumona bi’etanyina kioso kia kuabidi; na bioso bibaadi muntu etanyina kipangua kioso ki na muwa,* nyi bibaadi abifiki eshina diakio. 20 Nyi muntu nkuudika nyema yoso ya paasha, bipangua bioso abipapamaa bia muiyilu na nyema yoso ya kisuku, kadi bua muntu takubaadi mukuashi mumulombene. 21 Biabia, Yehowa Efile Mukulu nkuladisha muntu tulo tui bukopo, na pabaadi mulale, aye nkuata lumune lua ku mbafu yaye, akupu aye nkuputa muita pa yaaya mbalo. 22 Na Yehowa Efile Mukulu nkukita* muana mukashi na lubafu lubaadi muate kui muana mulume, na aye nkumutuala kui muana mulume.
23 Nyi muana mulume nkuakula’shi:
“Binobino, uno nyi mufufua wa ku mifufua yande
Na musamba wa ku misamba yande.
Abakamuitanyina bu Muana mukashi,
Muanda mmuatshibue kui muana mulume.”
24 Nyi buakinyi muana mulume akakatuka kui nshaye na nyinaye na akalamate kui* mukashi aaye, na abakafiki mbidi imune. 25 Na boso babidi, mulume na mukashi aaye babaadi musua; kadi tababaadi abapusha buufu.
3 Nyoka baadi mudimukie* kukila nyema yoso ya kisuku ibaadi Yehowa Efile Mukulu mukite. Biabia aye nkuipusha muana mukashi’shi: “Efile Mukulu muinulungule binyibinyi’shi t’abitungu nudie bikuba bia mutshi oso wi muifuba su?” 2 Muana mukashi nkualula nyoka’shi: “Tui balombene kudia bikuba bia mitshi yoso ya muifuba. 3 Anka pabitale bikuba bia mutshi wi munkatshi mu’efuba, Efile Mukulu muambe’shi: “Tanukumanga kuibidia, nya tanuibikumanga; bisumanga anukafu.’” 4 Nyi nyoka kulungula muana mukashi’shi: “T’anukafu binyibinyi nya. 5 Muanda Efile Mukulu auku’shi, efuku nka dia nuibidi, meso eenu aakabuuluka na anukekala nka bu Efile Mukulu, anuuku buwa na bubi.”
6 Biabia muana mukashi bamuene’shi bikuba bia mutshi bibaadi buwa bua kudia, na’shi bibaadi buwa kumona, oolo, mutshi ubaadi buwa kubandila. Biabia aye nkuata kikuba kiao, na aye nkudia. Akupu aye nkuikipa mulume aaye pabaadi naye, na aye nkudia. 7 Biabia meso abo boso babidi ababuulukile, na abo nkutundula’shi abaadi musua. Biabia abo nkuikitshina bilamba bia mapupua a mutshi wa nfigiye bua kuishikiila mu bifuka.
8 Akupu babapushishe eyi dia Yehowa Efile Mukulu pabaadi atambuka muifuba, pepi na nsaa ayipukaa kapapi kataale, mulume na mukashi aaye babafuamine Yehowa Efile Mukulu munkatshi mua mitshi ya muifuba. 9 Na Yehowa Efile Mukulu baadi ende na kuitanyina mulume na kumuipusha’shi: “We kuikunyi?” 10 Nfudiilo a bioso mulume nkuamba’shi: “Mpushanga eyi diobe muifuba, anka napushanga moo muanda nekalanga musua, nyi buakinyi nfuamine.” 11 Nyi aye nkumuipusha’shi: “Nnanyi bakulungula’shi wekalanga musua?” Bodi kikuba kia mutshi wanekalanga mukutumine eyi’shi todianga?” 12 Mulume nkualula’shi: “Mukashi wekalanga mumpe bua kuikala nami, bampa kikuba kia mutshi, nyi nadi.” 13 Akupu Yehowa Efile Mukulu nkuipusha mukashi’shi: “Nkinyi kibokitshi?” Mukashi nkumualula’shi: “Nyoka nyi ekalanga mundimbe, nyi nadi.”
14 Akupu Yehowa Efile Mukulu nkulungula nyoka’shi: “Pa muanda bokitshi bino, buedibua mulua munkatshi mua nyema yoso ya paasha na mua nyema yoso ya kisuku. Wekala wekaka muifu diobe, na okadi lufufi mafuku oso a muwa oobe. 15 Na nakatuulu mushikua pankatshi p’obe na mukashi, na pankatshi pa kekulu* kobe na kekulu kaye. Akasoso* mutue oobe, n’obe okamusumu* ku kisuulu.”
16 Aye nkulungula mukashi’shi: “Nakafuimisha ngofu mitanyo y’eyimi diobe; okatanda bana mu mitanyo, na okekala na lukalo na mulume oobe ngofu, na aye akakumunu.”
17 Na balunguile Adama’shi:* “Pa muanda we muteemeshe eyi dia mukashi oobe na odia kikuba kia mutshi wanekele mukutumine eyi’shi, ‘tokumanga kuikidia,’ nsenga ibedibua mulua pa muanda oobe. Mu makienga mmokadi bintu abituukila muanka mafuku a muwa oobe oso. 18 Ayikakumenena milobo na nsanya, na abitungu odie bisakisaki bia mu kisuku. 19 Okadi mukate* kuituputa dia mu mpala yobe mpa na p’okalukiila ku nsenga, muanda nyi kubodi muatshibue. Muanda we lufufi, na okalukiila ku lufufi.”
20 Kunyima kua biabia, Adama baudikile mukashi aaye bu Eva,* muanda baadi na kia kufika nyinaye na boso be na muwa. 21 Na Yehowa Efile Mukulu nkukitshina Adama na mukashi aaye bilamba bila bia misokia bua kuibafuadika. 22 Akupu Yehowa Efile Mukulu nkuamba’shi: “Muntu bafiki bu umune a kuatudi pa kuuka buwa na bubi. Binobino, bua’shi taolanga eyasa diaye na aata dingi kikuba kia mutshi wa muwa adia na ashala na muwa bua loso,*—” 23 Nyi Yehowa Efile Mukulu nkumubinga muifuba dia Edene bua’shi akadime nsenga kubaadi muatshibue. 24 Biabia aye nkubinga muntu, na nkutuula bakeluba dia kutunduka nguba ku’efuba dia Edene, na lupete alutembe kaalo lubaadi nka aluifunyu bua kulama eshinda dia ku mutshi wa muwa.
4 Adama nkulala na mukashi aaye Eva, na Eva nkuimita. Pabatandile Kayina bakuile’shi: “Natanda muana mulume na bukuashi bua Yehowa.” 2 Kunyima baadi dingi mutande mukuabo mulume Abele.
Abele nkufika mulami a nyema, kadi Kayina nkufika kidime. 3 Kunyima kua mafuku, Kayina nkutuala ndambo ya biumbuluanga bu mulambu kui Yehowa. 4 Anka Abele nkutuala ndambo ya bana ba kuibedi ba nyema yaye, mpa na muimu wabo. Yehowa nkukumiina Abele na mulambu waye. 5 Anka tabaadi mukumiine Kayina na mulambu waye nya. Biabia Kayina bafiitshile munda ngofu na aye nkuinyongola.* 6 Akupu Yehowa nkulungula Kayina’shi: “Buakinyi we mufiite munda biabia na we muinyongole? 7 Su obanga kukita bi buwa, t’okakuminyibua su? Kadi su okutua kubanga kukita bibuwa, muluisho ngukubelamine pa kibelo, na lukalo luao ndua kukumuna; anka abitungu weukambile.”
8 Kunyima kua biabia, Kayina nkulungula mukuabo Abele’shi: “Tuende ku mafuba.” Pabaabadi ku mafuba, Kayina nkuitumbila mukuabo Abele, na nkumuipaa. 9 Kunyima Yehowa nkuipusha Kayina’shi: “Mukuenu Abele e kunyi?” aye nkualuula’shi: “Tanguuku’mi. Ami ne mulami a mukuetu su?” 10 Bua biabia aye nkumuipusha’shi: “A nkinyi kibokitshi?” Pusha! Mase a mukuenu akuete kuela musaase kuandi kukatukila pa nsenga. 11 Na binobino buedibua mulua na kubingibua pa nsenga ibabuula mukanua muayo bua kutambula mase a mukuenu abapongoola eyasa diobe. 12 P’odimi nsenga, tayikakutuushisha biumbuluanga.* Okekala muntu aumbakana na asuuku aku n’aku pa nsenga.” 13 Bua biabia Kayina nkulungula Yehowa’shi: “Dinyoka bua kilubilo kiande ndikile bukopo kunyingiila. 14 Lelo uno bombingi pa ino nsenga,* nakekala kula nobe; na nakekala muntu aumbakana na asuuku aku n’aku pa nsenga, na muntu oso ampete angipaa binyibinyi.” 15 Biabia Yehowa nkumulungula’shi: “Bua biabia, muntu oso ayipaa Kayina, akanyookibua misusa musambo.”
Na Yehowa nkutuula kitunduilo bua Kayina, bua’shi muntu oso amupete tamuipanga. 16 Akupu Kayina bakatukile kumpala kua Yehowa enda mu kushala mu nsenga ya Node,* dia kutunduka nguba kua Edene.
17 Kunyima Kayina nkulala na mukashi aye, na aye nkuimita, nkutanda Enoke. Akupu aye nkubanga kuibaka kibundi na nkuikiudika eshina dia muan’aye Enoke. 18 Kunyima Enoke nkutanda Irade. Irade nkutanda Mekuyaele, Mekuyaele nkutanda Metushaele na Metushaele nkutanda Lameke.
19 Lameke nkuibakila bakashi babidi. Eshina dia a kumpala dibaadi Ada, na eshina dia a kabidi dibaadi Sila. 20 Ada nkutanda Yabale. Aye nyi baadi nshaye na baba bashale mu tushibo tua mapema na be na bimunuanga. 21 Eshina dia mukuabo mulume dibaadi Yubale. Aye nyi baadi nshaye na baba boso abayimbaa na lusese na milengie.* 22 Dingi Sila nkutanda Tubale-kayina, baadi nsendue afushaa bina mufubo bia mishindo yoso bia kiamo kia munyinga* na bia biamo. Na mukuabo mukashi na Tubale-kayina baadi Naama. 23 Akupu Lameke baadi alungula bakashi baye Ada na Sila ano mayi’shi:
“Pushayi eyi diande, bakashi ba Lameke;
Teeyi matui ku biangakula:
Nemuipee muntu muanda ekeele muntape,
Oolo, nsongualume, muanda ekeele munkupile.
24 Su Kayina abamoobuela misusa musambo,
Lameke namu abamoobuela misusa 77.”
25 Adama baadi dingi mulale na mukashi aaye, na aye nkutanda muana mulume. Eva nkumuudika bu Sete* muanda baadi amba’shi: “Efile Mukulu bampa* lungi lutandua* pa mbalo ya Abele, muanda Kayina baadi mumuipee.” 26 Sete namu batandile muana mulume, na amuudika bu Enoshe. Mu aa mafuku bantu bababangile kuitanyina eshina dia Yehowa.
5 Uno nyi mukanda wa muisambo wa Adama. Muifuku dibaadi Efile Mukulu mupangie Adama, baadi mumukite muifuane Efile Mukulu. 2 Bebapangile mulume na mukashi. Muifuku dibaabadi bebapangie, baadi muibelele miabi na ebaudika bu Bantu.*
3 Pabaadi Adama na bipua 130, batandile muana mulume mu muifuane, e mu kinfuanyi kiaye, na aye nkumuudika bu Sete. 4 Kunyima kua kutanda Sete, Adama bakitshine bipua 800. Na aye nkutanda bana balume na bana bakashi. 5 Biabia bungi bua mafuku oso a muwa wa Adama bubaadi bipua 930, akupu aye nkufua.
6 Pabaadi Sete na bipua 105, batandile Enoshe. 7 Kunyima kua kutanda Enoshe, Sete bakitshine bipua 807. Na aye nkutanda bana balume na bana bakashi. 8 Biabia bungi bua mafuku oso a muwa wa Sete bubaadi bipua 912, akupu aye nkufua.
9 Pabaadi Enoshe na bipua 90, batandile Kenane. 10 Kunyima kua kutanda Kenane, Enoshe bakitshine bipua 815. Na aye nkutanda bana balume na bana bakashi. 11 Biabia bungi bua mafuku oso a muwa wa Enoshe bubaadi bipua 905, akupu aye nkufua.
12 Pabaadi Kenane na bipua 70, batandile Mahalalele. 13 Kunyima kua kutanda Mahalalele, Kenane bakitshine bipua 840. Na aye nkutanda bana balume na bana bakashi. 14 Biabia bungi bua mafuku oso a muwa wa Kenane bubaadi bipua 910, akupu aye nkufua.
15 Pabaadi Mahalalele na bipua 65, batandile Yarede. 16 Kunyima kua kutanda Yarede, Mahalalele bakitshine bipua 830. Na aye nkutanda bana balume na bana bakashi. 17 Biabia bungi bua mafuku oso a muwa wa Mahalalele bubaadi bipua 895, akupu aye nkufua.
18 Pabaadi Yarede na bipua 162, batandile Enoke. 19 Kunyima kua kutanda Enoke, Yarede bakitshine bipua 800. Na aye nkutanda bana balume na bana bakashi. 20 Biabia bungi bua mafuku oso a muwa wa Yarede bubaadi bipua 962, akupu aye nkufua.
21 Pabaadi Enoke na bipua 65, batandile Metushela. 22 Kunyima kua kutanda Metushela, Enoke batungunukile na kutambuka n’Efile Mukulu* a binyibinyi munda mua bipua 300. Na aye nkutanda bana balume na bana bakashi. 23 Biabia bungi bua mafuku oso a muwa wa Enoke bubaadi bipua 365. 24 Enoke batungunukile na kutambuka n’Efile Mukulu a binyibinyi. Akupu tabaadi dimo kuanka, muanda Efile Mukulu bamuatshile.
25 Pabaadi Metushela na bipua 187, batandile Lameke. 26 Kunyima kua kutanda Lameke, Metushela bakitshine bipua 782. Na aye nkutanda bana balume na bana bakashi. 27 Biabia bungi bua mafuku oso a muwa wa Metushela bubaadi bipua 969, akupu aye nkufua.
28 Pabaadi Lameke na bipua 182, batandile muana mulume. 29 Aye nkumuudika bu Nowa,* amba’shi: “Uno aketutuadila kusambibua ku mufubo wetu, kuamba’shi ku mufubo wetu wa maasa wi bukopo pa muanda wa nsenga ibaabadi beele mulua kui Yehowa.” 30 Kunyima kua kutanda Nowa, Lameke bakitshine bipua 595. Na aye nkutanda bana balume na bana bakashi. 31 Biabia bungi bua mafuku oso a muwa wa Lameke, bubaadi bipua 777, akupu aye nkufua.
32 Pabalombeshe Nowa bipua 500, batandile Seme, Kame, na Yafete.
6 Binobino, pababangile kufuima bantu pa nsenga na kutanda bana bakashi, 2 bana b’Efile Mukulu* a binyibinyi ababangile kumona bana bakashi ba bantu’shi babaadi buwa. Biabia ababangile kuata baba boso babaabadi abasangula bu bakashi. 3 Akupu Yehowa nkuamba’shi: “Kikudi kiande t’akikala na luishinko kui muntu bua loso, muanda enka mbidi.* Nyi buakinyi mafuku aaye aekala a bipua 120.”
4 Mu aa mafuku na mu mafuku abalondele, ba Nefilime* abaadi pa nsenga. Mu kiakia kipungo bana balume b’Efile Mukulu a binyibinyi babatungunukile na kulala na bana bakashi ba bantu, na abo nkuibatandila bana balume. Babaadi bilobo bia mafuku a kala, bantu bende nkumo.
5 Biabia Yehowa bamuene’shi bubi bua muntu bubaadi bufuime pa nsenga, na binangu bioso bia muishimba diaye bibaadi nka bubi nsaa yoso. 6 Yehowa baadi muinyongole p’aye kukita bantu pa nsenga na baadi mutapikie kuishimba. 7 Biabia Yehowa nkuamba’shi: “Nashimisha bantu bandi mupangie pa nsenga, muntu pamune na nyema ya paasha, nyema ayikakaa, na bipangua abipapamaa bia muiyilu, muanda nenyongola bua binandi muibipangie.” 8 Anka Nowa baadi mukuminyibue ku meso kua Yehowa.
9 Uno nyi muisambo wa Nowa.
Nowa baadi muntu mululame. Baadi muileshe shi na kalema* munkatshi mua bantu ba kipungo kiaye. Nowa baadi atambuka n’Efile Mukulu a binyibinyi. 10 Muenda mafuku Nowa nkutanda bana balume basatu, Seme, Kame na Yafete. 11 Anka nsenga ibaadi ipue kuluila ku meso ku’Efile Mukulu a binyibinyi, na ibaadi iule na buntomboshi. 12 Oolo, Efile Mukulu batadile nsenga na ibaadi iluile; bantu boso abaadi abakitshi mianda mu mushindo wibubi bukile pa nsenga.
13 Kunyima kua biabia, Efile Mukulu balunguile Nowa’shi: “Naata kitshibilo kia kubutula bantu boso, muanda nsenga ngiule na buntomboshi pa muanda wabo, biabia nebabutula pamune na nsenga. 14 Ekitshine buato* bua mabaya a mitshi ayituushaa maka. Otshibuule tudimbo mu buato na webushingie kabudimbo munda na paasha. 15 We bukite bino: Buato abitungu buikale kude* 300 mu bula, mu buipi kude 50,* na mu bula bua muiyilu kude 30.* 16 Okakitshi edidishi di bula bua kude umune kukatukila kunundu, bu’etaata* mu buato. Abitungu okite kibelo ku lupese lua buato, na webukite na kitenta kia kuushi, kia kabidi na kia kasatu.
17 “Ami nakafuisha mpeshi a kabutu pa nsenga bua kubutula bipangua bioso bi na muwa bi mushi mu’eyilu. Kintu kioso ki pa nsenga akikafu. 18 Nakitshi nobe kilombeno, na abitungu otuele mu buato, obe, bana bobe, mukashi oobe, na bakashi ba bana bobe. 19 Na otueshe mu buato bipangua bibidi bia ku bipangua bia mishindo yoso bi na muwa bua kuibilama na muwa pamune nobe, kilume na kikashi; 20 Bipangua a bipapamaa bia mishindo yoso, nyema ya paasha ya mishindo yoso, na nyema yoso ayikakaa ya pa nsenga ya mishindo yoso, bibidi bia ku bioso abifiki kodi na bituele mu buato bua kuibilama na muwa. 21 Anka obe abitungu okongole na kuata bidibua bia mishindo yoso, bikale bu bidibua bobe na bua nyema.”
22 Na Nowa bakitshine muyile bioso bibaadi Efile Mukulu mumutumine eyi. Aye nkukita nka biabia.
7 Akupu Yehowa nkulungula Nowa’shi: “Tuela mu buato, obe na kifuko kiobe kioso, muanda obe bupenka nyi anamono mululame munkatshi mua bantu ba kino kipungo. 2 Abitungu wate nyema musambo* musambo ya mishindo yoso ishi butete, ilume na ikashi; na ku nyema ibutete ya mishindo yoso, wate penda ibidi, ilume na ikashi; 3 dingi ku bipangua abipapamaa bia muiyilu musambo* musambo, bilume na bikashi, bua kulama lutandua luabio na muwa pa nsenga ishima. 4 Muanda kubashala mafuku musambo, nakanokiesha mpeshi pa nsenga munda mua mafuku 40 kanya na bufuku, na nakashimisha pa nsenga kintu kioso ki na muwa kiandi mukite.” 5 Biabia Nowa nkukita kintu kioso kibaadi Yehowa mumutumine eyi.
6 Nowa baadi na bipua 600 pabaadi mpeshi a kabutu munokie pa nsenga. 7 Biabia Nowa, bana baye, mukashi aaye, na bakashi ba bana baye babatuelele mu buato kumpala kua mpeshi a kabutu kunoka. 8 Nyema ishi butete ya mishindo yoso, nyema ibutete ya mishindo yoso, bipangua abipapamaa na kintu kioso akitambukaa pa nsenga, 9 bibatuelele mu buato kui Nowa, bibidi bibidi, kilume na kikashi, nka bu bibaadi Efile Mukulu mutumine Nowa eyi. 10 Na kunyima kua mafuku musambo, mpeshi a kabutu nkunoka pa nsenga.
11 Mu kipua kia 600 kia Nowa, muifuku 17 dia mueshi wa kabidi, diadia efuku, mema oso a muiyilu nkufunguka na biibi bia mema bia muiyilu nkushituka. 12 Na mpeshi nkupongoloka pa nsenga munda mua mafuku 40 kanya na bufuku. 13 Nka mu diadia efuku, Nowa nkutuela mu buato na bana baye Seme, Kame, na Yafete na mukashi aaye, na bakashi basatu ba bana baye. 14 Babatuelele na nyema ya kisuku ya mishindo yoso, nyema ya paasha ya mishindo yoso, nyema ayikakaa ya pa nsenga ya mishindo yoso, na bipangua abipapamaa bia mishindo yoso, tonyi toso, na bipangua bioso bi na mbaba. 15 Bipangua bia mishindo yoso bi na muwa bibaadi nka abiende kui Nowa mu buato, bibidi bibidi. 16 Biabia bibatuelele, bilume na bikashi bia ku bipangua bia mishindo yoso, nka bu bibaadi Efile Mukulu mumutumine eyi. Akupu Yehowa nkukanga kiibi.
17 Mpeshi batungunukile na kunoka pa nsenga munda mua mafuku 40, na mema abaadi nka aafuimi, ao nkubanga kutentula buato, na abo nkulengama panundu pa mema abaadi apute nsenga. 18 Mema nkuula na nkutungunuka na kufuima ngofu pa nsenga, anka buato bubaadi bulengame panundu pa mema. 19 Mema nkuula ngofu pa nsenga na nkubuikila miengie yoso ibula i muushi mu’eyilu dioso. 20 Mema nkukaamina kude 15* kunundu kua miengie.
21 Biabia, bipangua bioso bi na muwa abitambukaa pa nsenga nkufua: bipangua abipapamaa, nyema ya paasha, nyema ya kisuku, nyema yoso ipeela ayitambukaa pa nsenga, na bantu boso. 22 Kintu kioso kibaadi na muwa na kibaadi akiyooka pa nsenga kibafuile. 23 Biabia Efile Mukulu nkushimisha kintu kioso ki na muwa pa nsenga, bantu, nyema, nyema ayikakaa, na bipangua abipapamaa bia muiyilu. Bioso nkushimina pa nsenga; nka penda Nowa na babaadi nabo mu buato nyi babapandile. 24 Na mema abaadi nka aule pa nsenga munda mua mafuku 150.
8 Anka Efile Mukulu nkutentekiesha Nowa na nyema yoso ya kisuku, na nyema ya paasha ibaadi naye mu buato, na Efile Mukulu nkupukisha kipapi pa nsenga na mema nkubanga kupeela. 2 Mema oso a muiyilu na biibi bia mema bia muiyilu nkufungibua, biabia mpeshi nkutshibika.* 3 Akupu mema ababangile kupeela kapelakapela pa nsenga. Ku nfudiilo kua mafuku 150, mema abaadi apue kupeela. 4 Muifuku dia 17 dia mueshi wa musambo, buato bubashalele pa miengie ya Ararate. 5 Na mema abaadi aende’nka na kuika mpa na mu mueshi w’ekumi. Muifuku dia kumpala dia mueshi w’ekumi, nsongo ya miengie nkumueneka.
6 Biabia ku nfudiilo kua mafuku 40, Nowa bashituile edidishi dibaadi mukite ku buato 7 na aye nkutuma enganga; dibaadi nka adiende adialuka, mpa na pabaadi mema akame pa nsenga.
8 Kunyima aye nkutuma ekutshi bua kumona su mema abapeele pa nsenga. 9 Ekutshi ta dibapetele mbalo ya kushala, biabia adio nkualukiila kuadi mu buato, muanda mema akibaadi nka apuute nsenga ishima. Biabia aye nkutuusha eyasa diaye paasha na nkutuesha ekutshi mu buato. 10 Aye nkutengiela angi mafuku musambo, na aye nkutuma dingi ekutshi paasha pa buato. 11 Pabaadi ekutshi dialukiile kuadi pepi na ku kiolua, Nowa bamuene’shi dibaadi n’esaki dia mutshi wa olive dibishi dia dikiadikatuka mu kukuula ku mulomo wadio. Biabia Nowa nkuuka’shi mema abaadi apeele pa nsenga. 12 Aye nkutengiela angi mafuku musambo. Akupu aye nkutuma ekutshi, anka tadibalukiile dingi kuadi.
13 Mu kipua kia 601, muifuku dia kumpala dia mueshi wa kumpala, mema abaadi apue kukama pa nsenga; na Nowa nkukatusha kipese kia musaka wa buato, na nkumona’shi nsenga ibaadi ayende na kuuma. 14 Muifuku dia 27 dia mueshi wa kabidi, nsenga ibaadi yiume.
15 Biabia Efile Mukulu nkulungula Nowa’shi: 16 “Tuuka mu buato na mukashi oobe, bana bobe, na bakashi ba bana bobe. 17 Otuukie na bipangua bioso bi na muwa bia mishindo yoso, bipangua abipapamaa, nyema, na nyema yoso ayikakaa ya pa nsenga, bua’shi bifuime pa nsenga, bitandene na bifikie bibungi pa nsenga.”
18 Biabia Nowa nkutuuka na bana baye, mukashi aaye na bakashi ba bana baye. 19 Bipangua bioso bi na muwa, nyema yoso ayikakaa, bipangua bioso abipapamaa na kintu kioso akitambukaa pa nsenga, bibatukile mu buato muyile bifuko biabio. 20 Akupu Nowa nkuibakila Yehowa kilambuilo na aye nkuata ingi ya ku nyema yoso ishi butete na bingi bia ku bipangua bioso abipapamaa bishi butete, na aye nkulambula milambu ya kushiika kaalo pa kilambuilo. 21 Na Yehowa nkusankila mapembue a milambu ya kushiika kaalo. Biabia Yehowa nkuakula muishimba diaye’shi: “Tanangiele dingi nsenga mulua pa muanda wa muntu, muanda binangu bia muishimba dia muntu bi bubi kubanga ku bukinga buaye; na tanambutule dingi kintu kioso ki na muwa bu binakitshi. 22 Kubanga binobino, nsenga tayikakutua mbio na biumbuluanga, mashika na kibobo, kipungo kia kibobo na kipungo kia mashika, kanya na bufuku.”
9 Efile Mukulu nkuelela Nowa na bana baye miabi na nkuibalungula’shi: “Etandeneyi, nufuime na nuushe nsenga. 2 Bipangua bioso bi na muwa bia pa nsenga, bipangua bioso abipapamaa bia muiyilu, kintu kioso ki na muwa pa nsenga, na mishipa yoso i mu kalunga ka mema abikenutshinyi na kuinupusha moo. Binobino, nenupa bianka mu maasa* eenu. 3 Nyema yoso ayitambukaa i na muwa ikale bu biakudia bienu. Nka bu biandi muinupe bisakisaki, nenupa yanka yoso. 4 Anka muita na muwa wao, kuamba’shi mase ao, t’abitungu nuiudie. 5 Dingi nakakiende ebasa bua mase eenu, kuamba’shi muwa wenu. Nakakiende ebasa kui kipangua kioso ki na muwa; na nakakiende ebasa kui muntu oso bua muwa wa mukuabo. 6 Yawa oso apongoola mase a muntu, mase aye namu aakapongoolua kui ungi muntu, muanda muntu mmukitshibue mu kinfuanyi ki’Efile Mukulu. 7 Anka anue, etandeneyi, nufuime, nuikale bebungi na nuushe nsenga.”
8 Akupu Efile Mukulu nkulungula Nowa na bana baye’shi: 9 “Binobino ami nakitshi nenu kilombeno na bana benu, 10 na bipangua bioso bi na muwa* bi nenu, tonyi, nyema na bipangua bioso bi na muwa bia pa nsenga bi nenu, bioso bikeele bituukie mu buato, bipangua bioso bi na muwa bia pa nsenga. 11 Oolo, nakitshi nenu kilombeno: Tanambutule dingi bintu bioso bi na muwa* ku mema a mpeshi a kabutu, na mpeshi a kabutu tan’aluishe dingi nsenga.”
12 Na Efile Mukulu nkulombasha’shi: “Kino nyi kitunduilo kia kilombeno kinatuulu pankatshi pande nenu, na pankatshi pa bipangua bioso bi na muwa* bi nenu, bua bipungo bioso abifiki kumpala. 13 Natuulu nkongolo ande mu makumbi, na akekala kitunduilo kia kilombeno pankatshi pande na nsenga. 14 Nsaa yoso yankafuisha ekumbi kunundu kua nsenga, nkongolo akamueneka binyibinyi mu makumbi. 15 Nanantentekieshe binyibinyi kilombeno kiande kinakitshi pankatshi pande nenu, pankatshi pa bipangua bioso bi na muwa bia mishindo yoso; na mema taan’afikie dingi mpeshi a kabutu bua kubutula bintu bioso bi na muwa. 16 Na nkongolo akatuuku mu makumbi, nakamumono binyibinyi na nakatentekiesha kilombeno kia loso ki pankatshi p’Efile Mukulu na bipangua bia mishindo yoso bi na muwa pa nsenga.”
17 Efile Mukulu nkulungula dingi Nowa’shi: “Kino nyi nkitunduilo kia kilombeno kinakitshi pankatshi pande na bintu bioso bi na muwa bi pa nsenga.”
18 Bana ba Nowa babatuukile mu buato babaadi Seme, Kame, na Yafete. Kunyima Kame nkutanda Kanaana. 19 Bano basatu babaadi bana ba Nowa, na bantu boso be pa nsenga mbatuukile kuabadi, bapalakana pa nsenga ishima.
20 Nowa babangile kudima, na aye nkudima efuba dia nfinyo. 21 Dingi efuku aye nkutoma nfinyo, nkukuatshika, na aye nkufuula bilamba mu kashibo kaye k’epema. 22 Kame nshaye na Kanaana, bamuene musua wa nshaye, na aye nkulungula bakuabo babidi babaadi paasha. 23 Biabia Seme na Yafete babatshile kilamba bekituula pa mapampa aabo boso bubidi na batuela kinyima-nyima. Akupu abo nkupuuta musua wa nshabo, mapala aabo atadiile kungi, na tababaadi bamone musua wa nshabo nya.
24 Nsaa ibaadi nfinyo itandukie Nowa na pabaukile bibaadi muan’aye mukinga mumukite, 25 bambile’shi:
“Kanaana edibue mulua.
Ekale mpika mushaadile a bakuabo.”
26 Na aye nkulombasha’shi:
“Yehowa Efile Mukulu a Seme atumbishibue
Na Kanaana ekale mpika aaye.
27 Efile Mukulu ape Yafete kipindi kikata kia nsenga,
Na ashale mu tushibo tua mapema tua Seme.
Kanaana ekale’nyi mpika aaye.”
28 Kunyima kua mpeshi a kabutu, Nowa batungunukile na kuikala na muwa munda mua bipua 350. 29 Biabia Nowa bakitshine bipua 950, akupu aye nkufua.
10 Uno nyi muisambo wa bana ba Nowa: Seme, Kame, na Yafete.
Babatandile bana kunyima kua mpeshi a kabutu. 2 Bana ba Yafete babaadi: Gomere, Magoge, Madayi, Yawane, Tubale, Mesheke, na Tirase.
3 Bana ba Gomere babaadi: Ashekenase, Rifate, na Togarma.
4 Bana ba Yawane babaadi: Elishah, Tarsise, Kitime, na Dodanime.
5 Kukatukila kuabadi, bantu ba mu bisangi abapalakene mu nsenga yabo, muyile ndimi yabo, bifuko biabo, na miilo yabo.
6 Bana ba Kame babaadi: Kushe, Miselayima, Pute, na Kanaana.
7 Bana ba Kushe babaadi: Seba, Awila, Sabeta, Raama, na Sabeteka,
Bana ba Raama babaadi: Sheba na Dedane.
8 Kushe nkutanda Nimerode. Nimerode baadi muntu a kumpala akuikala kilobo pa nsenga. 9 Baadi mpibue kilobo aluisha Yehowa. Nyi buakinyi abamba’shi: “Nka bu Nimerode mpibue kilobo aluisha Yehowa.” 10 Bibundi bia kumpala bia bufumu buaye bibaadi: Babele, Ereke, Akade, na Kalene muiumbo dia Shineare. 11 Kukatuka mu diadia eumbo, bayile mu Asiri na ebaka Ninive, Rehobote-Ire, Kala, 12 na Resene pankatshi pa Ninive na Kala: Kino nyi kibundi kikata.*
13 Miselayima nkutanda Ludime, Anamime, Lehabime, Nafutukime, 14 Patrusime, Kaseluhime (akutukila bena Filistine), na Kafetorime.
15 Kanaana nkutanda Sidone muan’aye mbedi na Ete, 16 na bena Yebuse, bena Amore, bena Girgashi, 17 bena Ivii, bena Arki, Bena Sini, 18 bena Arvade, bena Semala, na bena Amate. Kunyima, bifuko bia bena Kanaana nkupalakana. 19 Biabia midianyino ya bena Kanaana ibaadi ayibangila ku Sidone ayende mpa na ku Gerare pepi na Gaza, mpa na ku Sodome, Gomore, Adima, na Seboyime pepi na Lasha. 20 Baba nyi babaadi bana ba Kame muyile bifuko biabo, ndimi yabo, maumbo aabo na miilo yabo.
21 Seme muina* a Yafete baadi n’aye mutande bana. Ebere na bana baye boso mbekulu ba Seme. 22 Bana ba Seme babaadi: Elame, Asure, Arpaksade, Lude na Arame.
23 Bana ba Arame babaadi: Uze, Ule, Getere, na Mashe.
24 Arpaksade nkutanda Shela, na Shela nkutanda Ebere.
25 Ebere batandile bana balume babidi. Eshina dia umune dibaadi Pelege, muanda mu mafuku aaye, bantu ba pa nsenga babaadi beabuule. Eshina dia mukuabo dibaadi Yoketane.
26 Yoketane nkutanda Almodade, Shelefe, Asarmawete, Yera, 27 Adorame, Uzale, Dikila, 28 Obale. Abimaele, Sheba, 29 Ofire, Awila, na Yobabe; bano boso babaadi bana ba Yoketane.
30 Mbalo yabo ya kushala ibaadi ayibangila ku Mesha mpa na ku Sefare, mu miengie ya Kutunduka nguba.
31 Baba nyi babaadi bana ba Seme muyile bifuko biabo, ndimi yabo, maumbo aabo na miilo yabo.
32 Bino nyi bifuko bia bana ba Nowa muyile bifuko biabio na miilo yabo. Kukatukila kuabadi, nyi kubaadi miilo ipalakane pa nsenga kunyima kua mpeshi a kabutu.
11 Binobino, bantu boso ba pa nsenga* babaadi abakula ludimi lumune na babaadi na bishima bimune. 2 Pabaabadi bende dia kutunduka nguba, abatunduile ebanda muiumbo dia Shineare, na abo nkubanga kushala muanka. 3 Akupu babelungushene’shi: “Fikayi tukupile matafuadi na tuiashiikie mu kaalo.” Biabia babafubishe matafuadi pamutue pa mabue, na kabudimbo bu potopoto. 4 Abo nkuakula’shi: “Fikayi tuibakie kibundi na musungo* wi na nsongo ifikie muiyilu, na tuende nkumo bua’shi tatupalakananga pa nsenga ishima.”
5 Akupu Yehowa nkuika bua kumona kibundi na musungo bibaadi bana ba bantu bebakie. 6 Nyi Yehowa nkuakula’shi: “Mbantu bamune na abakula ludimi lumune, na tala bibababanga kukita. Binobino takui kintu su nkimune kiabelela binangu bua kukita ki’abash’akobesha kukita. 7 Binobino tuikie na tutueshe kafutakanyi mu ludimi luabo bua’shi tabepushenanga.” 8 Kubangila paapa Yehowa nkuibapalakasha pa nsenga ishima, na abo nkuenda na kuleka kuibaka kibundi. 9 Nyi buakinyi abaadi baudikie kibundi bu Babele,* muanda kuakua nyi kubaadi Yehowa mutueshe kafutakanyi mu ludimi lua bantu ba pa nsenga ishima, na kubangila paapa Yehowa baadi muibapalakashe pa nsenga ishima.
10 Uno nyi muisambo wa Seme.
Seme baadi na bipua 100 pabatandile Arpaksade, bipua bibidi kunyima kua Mpeshi a kabutu. 11 Kunyima kua kutanda Arpaksade, Seme bakitshine dingi bipua 500. Na aye nkutanda bana balume na bana bakashi.
12 Pabaadi Arpaksade na bipua 35, batandile Shela. 13 Kunyima kua kutanda Shela, Arpaksade bakitshine dingi bipua 403. Na aye nkutanda bana balume na bana bakashi.
14 Pabaadi Shela na bipua 30, batandile Ebere. 15 Kunyima kua kutanda Ebere, Shela bakitshine dingi bipua 403. Na aye nkutanda bana balume na bana bakashi.
16 Pabaadi Ebere na bipua 34, batandile Pelege. 17 Kunyima kua kutanda Pelege, Ebere bakitshine dingi bipua 430. Na aye nkutanda bana balume na bana bakashi.
18 Pabaadi Pelege na bipua 30, batandile Reu. 19 Kunyima kua kutanda Reu, Pelege bakitshine dingi bipua 209. Na aye nkutanda bana balume na bana bakashi.
20 Pabaadi Reu na bipua 32, batandile Seruge. 21 Kunyima kua kutanda Seruge, Reu bakitshine dingi bipua 207. Na aye nkutanda bana balume na bana bakashi.
22 Pabaadi Seruge na bipua 30, batandile Naore. 23 Kunyima kua kutanda Naore, Seruge bakitshine dingi bipua 200. Na aye nkutanda bana balume na bana bakashi.
24 Pabaadi Naore na bipua 29, batandile Tera. 25 Kunyima kua kutanda Tera, Naore bakitshine dingi bipua 119. Na aye nkutanda bana balume na bana bakashi.
26 Pabaadi Tera na bipua 70, batandile Abalama, Naore, na Arane.
27 Uno nyi muisambo wa Tera.
Tera batandile Abalama, Naore, na Arane; Arane nkutanda Lota. 28 Pabaadi nshaye Tera ki na muwa, Arane bafuile mu Ure a bena Kaldeya, muiumbo mubaadi mutandikilue. 29 Abalama na Naore babayibakiile bakashi. Eshina dia mukashi a Abalama dibaadi Sarai, na dia mukashi a Naore dibaadi Milka, muana a Arane, nshaye na Milka na Yiska. 30 Sarai baadi nkunga; tabaadi na muana.
31 Akupu Tera batshile Abalama muan’aye na Lota muikulu aaye, muana a Arane, na Sarai muko aaye mukashi, mukashi a Abalama muan’aye, akatuka nabo mu Ure a bena Kaldeya bua kuenda mu nsenga ya Kanaana. Anka pababafikile ku Arane abashalele kuakua. 32 Tera bakitshine bipua 205. Akupu Tera bafuile ku Arane.
12 Na Yehowa nkulungula Abalama’shi: “Katuka mu nsenga yenu na mu kifuko kiobe, na mu nshibo ya nshobe, wende mu nsenga ya nkakulesha. 2 Nakakuikasha muilo ukata, nakakuelela miabi, nakekasha eshina diobe dikata, na okekala muabi kui bangi. 3 Baba abakuelela miabi, nakebelela miabi, baba abakuabikisha bubi, nakebele mulua, na bifuko bioso bia pa nsenga abikedibua binyibinyi miabi ku bukuashi bobe.”
4 Biabia Abalama bayile nka bu bibaadi Yehowa mumulungule, na Lota nkuenda naye. Abalama baadi na bipua 75 pabaadi mukatukie ku Arane. 5 Abalama nkuata mukashi aaye Sarai na Lota muana a mukuabo, na bintu bioso bibaabadi bapete, na bafubi* babaabadi bapete mu Arane, abo nkuenda batadiile mu nsenga ya Kanaana. Pababafikile mu nsenga ya Kanaana, 6 Abalama baadi mukidile muanka mpa na ku mbalo yabetanyina bu Shekeme, pepi na mitshi ikata ya Moree. Mu aa mafuku bena Kanaana babaadi muanka. 7 Yehowa nkumuenekiela Abalama na nkumulungula’shi: “Nakapa bekulu bobe ino nsenga.” Biabia aye nkuibakila Yehowa baadi mumumuenekiele kilambuilo kuanka. 8 Kunyima aye nkukatuka paapa, nkuenda mu miengie ya kutunduka nguba kua Betele, na aye nkushimika kashibo kaye k’epema, Betele dia kupona nguba, na Ai dia kutunduka nguba. Aye nkuibakila Yehowa kilambuilo kuakua na nkubanga kuitanyina eshina dia Yehowa. 9 Kunyima Abalama nkufiluka, na nkuenda mutadile dia ku Negebe, afu’endanga na kufiluka mu ma mbalo elekene.
10 Nsala ibatuelele muiumbo, na Abalama nkualala ku Ejipitu mu kushala kuakua munda mua mafuku,* muanda nsala ibaadi ibukopo muiumbo. 11 Pa tababaadi pa kutuela mu Ejipitu, balunguile mukashi aaye Sarai’shi: “Nteemeshe namu, nauku’shi we mukashi ebuwa bua mpala. 12 Biabia apakakumono bena Ejipitu abakakula binyibinyi’shi, ‘Nyi mukashi aaye.’ Akupu abakangipaa kadi bakulekie na muwa. 13 Wakule namu’shi we mukuetu mukashi, bua’shi mianda ingiile kalolo pa muanda obe, na muwa wande aukapanda.”*
14 Nka Abalama kiatuele mu Ejipitu, bena Ejipitu babamuene’shi muana mukashi baadi naye, baadi buwa bua mpala bukile. 15 Milopue ya Faraone namu ibamumuene, na ayo nkubanga kumukaanyisha kui Faraone, biabia babayile na muana mukashi ku nshibo ya Faraone. 16 Aye nkukitshina Abalama mianda na kalolo pa muanda wa Sarai, na aye nkupeta mikooko, ngombe, mpunda ilume na ikashi, bafubi balume na bakashi, na tumelo. 17 Biabia Yehowa nkunyoka Faraone na ba mu nshibo muaye na bipupa bi bukopo pa muanda wa Sarai, mukashi a Abalama. 18 Biabia Faraone nkuitanyina Abalama na nkumuipusha’shi: “A nkinyi kibonkitshi? Bua kinyi tuekeele mundungule’shi mmukashi oobe? 19 Buakinyi ondunguile’shi, ‘Mmukuetu mukashi,’ tankiebanga kumuata bu mukashi ande. Mukashi oobe biadi’bi. Muate, wende! 20 Biabia Faraone nkutumina bantu baye eyi pabimutale, na abo nkumubinga na mukashi aaye, na bioso bibaadi nabio.
13 Abalama bakatukile mu Ejipitu enda ku Negebe, aye, mukashi aaye na bioso bibaadi nabio, pamune na Lota. 2 Abalama baadi mpeta mukata mu bimunuanga, mu arja, na mu ôlo. 3 Baadi ende na kushala mu ma mbalo elekene pabaadi akatuka ku Negebe ende ku Betele, mpa na pabafikile mbalo ibaadi kashibo kaye k’epema kumpala pankatshi pa Betele na Ai, 4 mbalo ibaadi muibakie kumpala kilambuilo. Kuakua Abalama bayitanyine eshina dia Yehowa.
5 Lota baadi ende na Abalama, baadi naye namu na mikooko, ngombe, na tushibo tua mapema. 6 Biabia takubaadi mushindo wa’shi boso bashala pamune yaaya mbalo; bintu biabo bibaadi bifuime biakushibaadi mushindo wa’shi bashala pamune. 7 Pa wawa muanda, kuikakena kubebuele pankatshi pa balami ba nyema ba Abalama na balami ba nyema ba Lota. (Mu aa mafuku, bena Kanaana na bena Perizi abaadi bashale muiumbo.) 8 Abalama nkulungula Lota’shi: “Nakusendeela, t’abitungu kuikale kuikakena pankatshi pande n’obe, pankatshi pa balami bande ba nyema na balami bobe ba nyema, muanda we mukuetu. 9 Eumbo dioso di kumpala kobe. Nakusendeela, elamune kuandi. Su buende ku lupese lubakashi, ami nakende ku lupese lubalume; anka su buende ku lupese lubalume, paapa ami nakende ku lupese lubakashi.” 10 Biabia Lota nkubusha meso na nkumona’shi distrike dioso dia Yordane mpa na ku Soware dibaadi na mema ebungi nka bu efuba dia Yehowa, nka bu eumbo dia Ejipitu (kumpala kua’shi Yehowa abutule Sodome na Gomore). 11 Akupu Lota nkusangula distrike dioso dia Yordane, na nkuenda dia kutunduka nguba. Biabia abo nkuilekena. 12 Abalama nkushala mu nsenga ya Kanaana anka Lota nkushala pepi na bibundi bia distrike. Nfudiilo a bioso aye nkushimika kashibo kaye k’epema pepi na Sodome. 13 Anka bantu ba mu Sodome babaadi bantu babi, na babaadi abakitshi miluisho ikata ku meso kua Yehowa.
14 Yehowa balunguile Abalama kunyima ku’abo kuilekena na Lota’shi: “Busha namu meso oobe kukatukila mbalo yodi, otale dia kunundu, dia kuushi, dia kutunduka nguba na dia kupona nguba, 15 muanda yaaya nsenga yoso y’omono, nakakupa yanka, obe na bekulu* bobe bu yenu bua loso. 16 Na nakekasha bekulu* bobe bu lufufi lua nsenga, bua’shi su kui muntu mulombene kubadika lufufi lua nsenga, paapa bekulu* bobe mbalombene kubadikibua. 17 Ebuee otambakane mu bula na mu buipi bu’eumbo, muanda nakupa dianka.” 18 Biabia Abalama batungunukile na kushala mu tushibo tua mapema. Kunyima bafikile ashala pepi na mitshi ikata ya Mamale i mu Ebrone, na kuakua aye nkuibakila Yehowa kilambuilo.
14 Mu mafuku a Amarafele nfumu a Shineare, Aryoke nfumu a Elasale, Kedorlaomere nfumu a Elame na Tidale nfumu a Goime, 2 bano ba nfumu babaadi balue ngoshi na Bera nfumu a Sodome, Birsha nfumu a Gomore, Shinabe nfumu a Adima Shemebere nfumu a Seboime na nfumu a Bela kuamba’shi Soware. 3 Bano boso babaadi babungie basalayi babo muibanda dia Sidime, kuamba’shi Kalunga ka mungua.*
4 Babaadi bafubile Kedorlaomere munda mua bipua 12, anka mu kipua kia 13 babaadi bamutombokiele. 5 Biabia mu kipua kia 14, Kedorlaomere na ba nfumu babaadi naye babafikile na batshokola bena Refa mu Asheterote-karnaime, bena Zuzi mu Ame, bena Emi mu Shaewe-kiriyataime, 6 na bena Ori mu muengie wabo wa Seyire mpa na ku El-parane e mu kabaaka. 7 Akupu abo nkualukiila na nkufika ku Ene-mishepate, kuamba’shi Kadeshe, na abo nkukuata nsenga yoso ya bena Amaleke, na dingi abo nkutshokola bena Amore babaadi bashale mu Asasone-tamare.
8 Paapa nfumu a Sodome nkuenda muibanda dia Sidime na nfumu a Gomore, nfumu a Adima, nfumu a Seboime na nfumu a Bela, kuamba’shi, Soware, na abo nkuilonga bua kulua ngoshi, 9 na Kedorlaomere nfumu a Elame, Tidale nfumu a Goime, Amarafele nfumu a Shineare, na Aryoke nfumu a Elasale, ba nfumu bananka abalu na ba nfumu batano. 10 Binobino ebanda dia Sidime dibaadi diule na meena a kabudimbo, na ba nfumu ba Sodome na Gomore nkupona muanka, pabaabadi abakimbi kusuuka, na boso babashadile nkusuukila ku miengie. 11 Akupu baba babaadi batshokole, nkuata bintu bioso bia mu Sodome na mu Gomore na bia kudia biabo bioso na abo nkuenda. 12 Abo nkuata dingi Lota muana a mukuabo na Abalama baadi mushalele mu Sodome, mpa na bintu biaye, na abo nkutungunuka na luendo luabo.
13 Kunyima kua biabia ungi muntu baadi musuukie bafikile na alungula Abalama muina Ebelu. Mu aa mafuku baadi mushale* mu mitshi ikata ya Mamale muina Amore, mukuabo na Eshekole na Anere. Bano bantu babaadi bakite kilombeno na Abalama. 14 Nyi bibapushishe Abalama’shi mbakuate mukuabo, benda naye. Aye nkubunga bantu baye balongie bia kulua ngoshi, bafubi 318 batandikue mu nshibo muaye, na aye nkuibalonda mpa na ku Dane. 15 Bufuku, aye nkuabuula bantu baye mu bisaka, aye na bafubi baye nkuibatuuka ngoshi na nkuibatshokola. Na aye nkuibalonda mpa na ku Oba e kunundu kua Damase. 16 Aye nkuata bintu bioso, nkuata dingi Lota mukuabo, bintu biaye, bana bakashi, na bangi bantu.
17 Pabalukiile Abalama kunyima kua kutshokola Kedorlaomere na ba nfumu babaadi naye, nfumu a Sodome bayile mu kufumankana na Abalama muibanda dia Shawe, kuamba’shi ebanda dia Nfumu. 18 Melkisedeke nfumu a Saleme bafikile na mikate na nfinyo; baadi tshite muakuidi a Efile Mukulu sha Kuiyilu Kula.
19 Aye nkumuelela miabi na nkuamba’shi:
“Abalama edibue miabi kui Efile Mukulu sha kuiyilu kula
Mupangi a eyilu na nsenga;
20 Na Efile Mukulu sha kuiyilu kula atumbishibue,
Aye bakupa beshikuanyi bobe mu maasa oobe!”
Na Abalama nkumupa ki’ekumi kia bintu bioso.
21 Kunyima kua biabia, nfumu a Sodome balunguile Abalama’shi: “Mpe bantu,* kadi wate bintu.” 22 Anka Abalama nkulungula nfumu a Sodome’shi: “Nebuesha eyasa diande bua kuitshipa kui Yehowa Efile Mukulu sha kuiyilu kula, Mupangi a eyilu na nsenga’shi, 23 tangata kintu kiobe su nkimune kubangila ku buanda mpa na ku moshi wa sandale, bua’shi tala wamba’shi, ‘Nemuikashe Abalama mpeta.’ 24 Tangata kintu su nkimune kukatusha bintu biabapuile kudia kui ba nsongualume, anka bantu bayile nami Anere, Eshekole, na Mamale, baate kiabo kipindi.”
15 Kunyima kua biabia, eyi dia Yehowa dibafikile kui Abalama mu kimonua, diamba’shi: “Abalama, totshinanga. Ne ngabo yobe. Efuto diobe adikekala dikile bukata.” 2 Abalama nkualuula’shi: “Muanana mukile bukata Yehowa, okampa kinyi, muanda mpa na binobino ntshi na muana, na yawa akapiana nshibo yande nyi Eliezere, muntu a mu Damase?” 3 Abalama nkuakula dingi’shi: “Tue mumpe lutandua* na mufubi* a mu nshibo muande nyi ampiana.” 4 Anka eyi dia Yehowa nkumualuula’shi, “Ta nguno muntu akakupiana, anka nyi muan*’obe akakupiana.”
5 Aye nkumutuusha paasha na nkumulungula’shi: “Tala muiyilu na obadikie nyenyenyi su obesha kuibikita.” Akupu aye nkumulungula’shi: “Biabia nyi abikekala lutandua* lobe.” 6 Abalama nkukumiina mui Yehowa, na bua biabia Aye nkumubadika bu muntu mululame. 7 Akupu aye nkuakula dingi’shi: “Nnami Yehowa mukutuushe mu Ure a bena Kaldeya bua nkupa ino nsenga bu yobe.” 8 Abalama nkuakula’shi: “Muanana mukile bukata Yehowa, nakauku naminyi’shi ayikekala yande?” 9 Aye nkumualuula’shi: “Ata muana a ngombe mukashi a bipua bisatu, mbushi mukashi a bipua bisatu, mukooko ulume wa bipua bisatu, ekutshi na nkudimba muana.” 10 Biabia aye nkuata bino bioso, nkuibitshiba mu bipindi bibidi, na nkutuula kipindi kioso kitalene na kikuabo,* kadi tabaadi mutshibe tonyi nya. 11 Akupu tonyi atudiyaa muita tubabangile kuika pa nyema ifue, kadi Abalama baadi etubingi.
12 Pabaadi nguba pepi na kutuela, Abalama baleele tulo tui bukopo na mufito ukata na autshinyisha nkumuikila. 13 Akupu Efile Mukulu nkulungula Abalama’shi: “Uuka binyibinyi’shi, bekulu* bobe abakekala benyi mu nsenga ishi yabo, na bantu ba mu yaaya nsenga abakebekasha bu ba mpika na kuibakiengiesha munda mua bipua 400. 14 Anka nakatshibila muilo wabakafubila kiimu, na kunyima kua biabia abakatuuku na bintu bibungi. 15 Anka obe, okende kui ba nkambua bobe mu butaale; okashiikibua kunyima k’obe kuikala na muwa munda mua bipua bibungi. 16 Anka abakalukiila pano mu kipungo kia kananka kia bantu, muanda kipungo kia kunyoka bena Amore takialombene.”*
17 Kunyima kua nguba kutuela na patakubaadi mufito wibungi, elungu dia miishi dibamuenekiele na kiengie kia kaalo kibakidile pankatshi pa bipindi bia nyema. 18 Mu diadia efuku Yehowa nkukita kilombeno na Abalama, amba’shi: “Nakapa bekulu* bobe ino nsenga, kukatukila ku muela wa Ejipitu mpa na ku muela ukata, muela wa Efrate: 19 nsenga ya bena Keni, bena Kenizi, bena Kademore, 20 bena Ite, bena Perizi, bena Refa, 21 bena Amore, bena Kanaana, bena Girgashi na bena Yebuse.”
16 Sarai mukashi a Abalama ta baadi mumutandile bana nya, anka baadi na mufubi mukashi muina Ejipitu baadi n’eshina bu Agare. 2 Biabia Sarai nkulungula Abalama’shi: “Nteemeshe namu, Yehowa munkutshishue bua kutanda bana. Lala namu na mufubi ande mukashi. Pangi kukiila kuadi nekupeta bana.” Biabia Abalama nkuteemesha bibaadi Sarai muakule. 3 Kunyima kua Abalama kushala bipua ekumi mu nsenga ya Kanaana, Sarai mukashi a Abalama batshile Agare mufubi aaye mukashi muina Ejipitu, na amupa mulume aaye Abalama bu mukashi. 4 Biabia Abalama nkulala na Agare, na Agare nkuimita. Pabatunduile’shi en’eyimi, aye nkubanga kubepuula nfumuaye mukashi.
5 Bua biabia Sarai nkulungula Abalama’shi: “Nkuete kukienga pa muanda oobe, nami tudile mufubi ande mukashi mu maboko* oobe, anka pabatundula’shi en’eyimi, babanga kumbepuula. Yehowa atshibe kiimu pankatshi petu nobe.” 6 Biabia Abalama nkulungula Sarai’shi: “Tala! Mufubi oobe mukashi e ku matalua oobe. Mukite kioso kiopuandikisha’shi ki buwa.” Nyi Sarai nkumukuatshisha buufu, na aye nkumusuuka.
7 Kunyima muikeyilu a Yehowa nkumusangana ku nsulo ya mema mu kabaaka, nsulo i muishinda dia ku Shure. 8 Na aye nkumulungula’shi: “Agare, mufubi mukashi a Sarai, ofiki kunyi, na okuete kuenda kunyi?” Aye nkumualula’shi: “Nkuete kusuuka nfumuami mukashi Sarai.” 9 Biabia muikeyilu a Yehowa nkumulungula’shi: “Alukiila kui nfumobe mukashi na weyishe kumpala kuaye.” 10 Akupu muikeyilu a Yehowa nkumulungula’shi: “Nakafuimisha bekulu* bobe ngofu, abakekala bungi bushi bia kubadika.” 11 Muikeyilu a Yehowa nkumulungula dingi’shi: “Ngiawa wen’eyimi, okatanda muana mulume, na abitungu omuudikie bu Ismaele,* muanda Yehowa bapusha kudila kobe kua kinyongua. 12 Akekala bu mpunda* a mu kisuku. Eyasa diaye adikaluisha muntu oso, na eyasa dia muntu oso adikamuluisha, na akashala muitalene na bakuabo boso.”*
13 Aye nkuitanyina eshina dia Yehowa baadi esamba naye’shi: “W’Efile Mukulu amonaa,” muanda bambile’shi: “Namono binyibinyi mu ino mbalo yawa ammono su?” 14 Nyi buakinyi wawa mushima babaadi bewitanyine’shi Beere-lahai-royi.* (Wi pankatshi pa Kadeshe na Berede.) 15 Biabia Agare nkutandila Abalama muana mulume, na Abalama nkuudika muan’aye bu Ismaele. 16 Abalama baadi na bipua 86 pabaadi Agare mumutandile Ismaele.
17 Abalama baadi na bipua 99 pabaadi Yehowa mumumuenekiele na amulungula’shi: “Ne Efile Mukulu sha bukome boso. Tambuka kumpala kuande, na wekale shi kalema.* 2 Nakakitshi kilombeno kiande pankatshi pande nobe, na nakakupa bekulu bebungi bukile.”
3 Biabia Abalama bapoone akupila mpala paashi, na Efile Mukulu batungunukile na kuisamba naye amba’shi: 4 “Nakitshi nobe kilombeno, na okekala binyibinyi nshaye na miilo ibungi. 5 Eshina diobe t’adikekala dingi Abalama;* adikekala Abalahama,* muanda nakakuikasha nshaye na miilo ibungi. 6 Nakakupa bekulu bebungi bukile, nakakuikasha miilo na ba nfumu abakatuukila kodi.
7 “Nakalama kilombeno kiande pankatshi pande nobe na bekulu* bobe mu bipungo biabo bioso bua kilombeno kia loso, bua kuikala Efile Mukulu oobe na a bekulu bobe. 8 Nakakupa obe na bekulu* bobe nsenga yanubaadi bashale bu benyi, nsenga ishima ya Kanaana bu yobe bua loso, na nakekala Efile Mukulu aabo.”
9 Efile Mukulu nkulungula dingi Abalahama’shi: “We na kia kulama kilombeno kiande, obe na bekulu* bobe mu bipungo biabo bioso. 10 Kino nyi kilombeno kiande pankatshi pande nobe, kianukalama obe na bekulu* bobe: Abitungu’shi muana mulume oso munkatshi muenu asadiibue. 11 Abitungu nusale minyonga* yenu, na akikala kitunduilo kia kilombeno pankatshi pande nenu. 12 Mu bipungo bienu bioso, muana mulume oso a munkatshi muenu e na mafuku muanda abitungu asadiibue, muana mulume oso mutandikue mu nshibo yobe na muana mulume oso shi lutandua* lobe na baadi muudibue ku makuta kui muntu muenyi. 13 Muana mulume oso mutandikue mu nshibo yobe na muana mulume oso muudibue ku makuta abitungu asadiibue, na kilombeno kiande mu mbidi yenu abitungu kikale kilombeno kia loso. 14 Su muana mulume shi musadiibue akutua kusadiibua, abitungu yawa muntu* akatushibue* munkatshi mua muilo waye. Bayipa kilombeno kiande.”
15 Akupu Efile Mukulu nkulungula Abalahama’shi: “Pabitale mukashi oobe Sarai,* t’abitungu dingi kumuitanyina bu Sarai, muanda eshina diaye adikekala Sara.* 16 Nakamuelela miabi na nakakupa muana mulume kukiila kuadi; nakamuelela miabi na akekala miilo; ba nfumu ba bantu abakatuukila kuadi.” 17 Biabia Abalahama bapoone akupila mpala paashi na abanga kusepa, na amba muishimba diaye’shi: “Muntu a bipua 100, be ku mutandila muana, na Sara muana mukashi a bipua 90, e kutanda su?”
18 Biabia Abalahama nkulungula Efile Mukulu a binyibinyi’shi: “Ismaele ekale na muwa kumpala k’obe!” 19 Nyi Efile Mukulu nkumulungula’shi: “Mukashi oobe Sara akakutandila binyibinyi muana mulume, na abitungu omuudikie bu Isaake.* Na nakakitshi kilombeno kiande naye, kilombeno kia loso bua bekulu* baye. 20 Anka pabitale Ismaele, nakupusha. Nakamuelela miabi, nakakitshi bia’shi atande bana bebungi, na nakamupa bekulu bebungi bukile. Akatuusha ba nfumu 12, na nakamuikasha muilo ukata. 21 Anka nakakitshi kilombeno kiande na Isaake, abakakutandila kui Sara nka mu kino kipungo kipua akifiki.”
22 Pabapuile Efile Mukulu kuisamba na Abalahama, bamulekiele. 23 Abalahama nkuata Ismaele muan’aye na bana balume boso batandikue mu nshibo muaye na muntu oso abaudile ku makuta, na muana mulume oso a mu nshibo mua Abalahama, na aye nkuibasala nka mu diadia efuku, nka bu bibaadi Efile Mukulu mumulungule. 24 Abalahama baadi na bipua 99 pabaadi musadiibue. 25 Na Ismaele muan’aye baadi na bipua 13 pabaadi musadiibue. 26 Nka mu diadia efuku, Abalahama na muan’aye Ismaele nkusadiibua. 27 Bana balume boso ba mu nshibo muaye, muana mulume oso mutandikue mu nshibo muaye, na muana mulume oso muudibue ku makuta kui muntu muenyi, babaadi nabo basadiibue pamune naye.
18 Kunyima Yehowa baadi mumuenekiele Abalahama mu mitshi ikata ya Mamale mubaadi mushale pa kituelelo kia kashibo kaye k’epema nsaa yakubaadi kanya ke bukopo. 2 Pababuushile meso, bamuene bana balume basatu mbemane kula naye ndambo. Pabebamuene bakatukile ku kituelelo kia kashibo kaye k’epema enda lubilo mu kufumankana nabo, na aye nkuinama mpa na paashi. 3 Akupu aye nkuakula’shi: “Yehowa, su nemukumiinyibue ku meso kobe, tokilanga namu mufubi oobe. 4 Kumiinayi namu bafikie na ndambo ya mema benutumpe ku ngua; akupu nuikishe muushi mua mutshi. 5 Bu bianubafiki pano kui mufubi eenu, kumiinayi nenutuadile kipese kia mukate bua’shi nupetule bukome.* Akupu nutungunukie na luendo luenu.” Abo nkuakula’shi: “Bi buwa, we kukita bibuakula.”
6 Biabia Abalahama nkuenda lubilo ku kashibo k’epema kui Sara, na nkumulungula’shi: “Kita bukidi! Ata bipimo* bisatu bia bukula bukile buwa, osobe musabu na okite mikate.” 7 Akupu Abalahama kuenda lubilo ku lombe lua nyema na nkusangula muana a ngobe mulume mubofule na e buwa. Aye nkumupa mufubi baadi mumuteekie bukidibukidi. 8 Aye nkuata manteka, mabeele, na muana a ngobe mulume abaadi muteekie, na aye nkutuula bidibua kumpala kuabo. Akupu aye nkuimana ku lupese luabo muushi mua mutshi pabaabadi abende na kudia.
9 Abo nkumuipusha’shi: “Mukashi oobe Sara e kunyi?” Aye nkualula’shi: “E mu kashibo k’epema.” 10 Biabia umune a kuabadi nkutungunuka na kuakula’shi: “Nakalukiila kodi binyibinyi kipua akifiki mu kino kipungo, na mukashi oobe Sara akekala na muana mulume.” Na Sara baadi ateemesha ku kituelelo kia kashibo k’epema, kabaadi kumongo kua yawa muntu. 11 Abalahama na Sara babaadi bapue kununupa ngofu. Sara baadi mupue kukila bipua bia kutanda bana.* 12 Biabia Sara nkubanga kuisepela, nkuamba’shi: “Napu kununupa na nfumuami mmununu, nekala binyibinyi na uno muloo su?” 13 Biabia Yehowa nkulungula Abalahama’shi: “Buakinyi Sara basepe na bakula’shi, ‘Ne bia kutanda binyibinyi muana sunga bitandi mununu?’ 14 Kui kintu kikile bukopo kui Yehowa su? Nakalukiila kodi kipua akifiki mu kino kipungo, na Sara akekala na muana mulume.” 15 Anka Sara nkupela, nkuakula’shi, “Ntshi musepe!” muanda baadi na moo. Biabia Efile Mukulu nkumulungula’shi: “Mbinyibinyi! Wekeele musepe.”
16 Pabaadi baba bantu bebuee bua kuenda batadile dia ku Sodome, Abalahama baadi ende nabo bua kuibashindikila. 17 Yehowa nkuakula’shi: “Nafuamisha Abalahama kiankiebe kukita su? 18 Abalahama afiki binyibinyi muilo ukata na wi bukome, na miilo yoso ya pa nsenga ayikedibua miabi* ku bukuashi buaye. 19 Muanda nafiki mu kumuuka bua’shi atumine bana baye na ba mu nshibo muaye eyi, buabadia kulama eshinda dia Yehowa pa kukita ki buwa na kilulame, bua’shi Yehowa akumbashe kibaadi mulee pabitale Abalahama.”
20 Akupu Yehowa nkuakula’shi: “Kuidila kua bantu pabitale Sodome na Gomore nkukata, na muluisho wabo ngukile bukata. 21 Nakayiki bua kumona su bakuete kukita mianda muyile kuidila kubafiki kuandi. Na su ta nabio, nakebiuku.”
22 Akupu baba bantu nkukatuka yaaya mbalo na kuenda batadile ku Sodome, anka Yehowa nkushala na Abalahama. 23 Akupu Abalahama nkuifubuila na nkuakula’shi: “Okayipaa binyibinyi muntu mululame pamune na muntu e bubi? 24 Tubande kupuandikisha’shi mu kibundi mui bantu balulame 50, okayipaa bantu ba mu kibundi kushi kuibafuila lusa bua bantu balulame 50 be muanka su? 25 Tatua kupuandikisha’shi we kukita mianda mu uno mushindo, pa kuipa muntu mululame pamune na muntu e bubi, bua’shi muntu mululame na muntu e bubi banyokibue mu mushindo umune! Tatua kupuandikisha bino bobe nya. Nsushi a nsenga ishima takakitshi kiakia kilulame su?” 26 Biabia Yehowa nkuakula’shi “Su nasangana bantu balulame 50 mu Sodome, nakafuila bantu boso ba mu kibundi lusa pa muanda wabo.” 27 Kadi Abalahama nkuakula dingi’shi: “Nakusendeela, nanyingi’eshimba bua kuisamba na Yehowa, sunga biandi lufufi na buto. 28 Tubande kupuandikisha’shi, mu bantu balulame 50 mubakutshikua batano, pa muanda wa baba batano, okabutula kibundi kishima su?” Efile Mukulu nkualula’shi: “Tankekibutula su nemusangana 45.”
29 Anka bamulunguile dingi’shi: “Tubande kupuandikisha’shi mubasanganyibua 40.” Aye nkualula’shi: “Tankebikitshi pa muanda wa baba 40.” 30 Kadi batungunukile na kuakula’shi: “Yehowa nakusendeela, tokuatanga namu nsungu, tandiile namu ngakule: tubande kupuandikisha’shi mubasanganyibua penda 30.” Bamualuluile’shi: “Tankebikitshi su nemusangana 30.” 31 Kadi aye nkutungunuka’shi: “Nakusendeela, nanyingi’eshimba bua kuisamba na Yehowa: tubande kupuandikisha’shi mubasanganyibua penda 20.” Bamualuluile’shi: “Tankekibutula pa muanda wa baba 20.” 32 Nfudiilo a bioso aye nkuakula’shi: “Yehowa, nakusendeela, tokuatanga namu nsungu, tandiile namu ngakule musango wa nfudiilo: Tubande kupuandikisha’shi mubasanganyibua penda ekumi.” Bamualuluile’shi: “Tankekibutula pa muanda wa diadia ekumi.” 33 Pabapuile Yehowa kuisamba na Abalahama, bayile na Abalahama nkualukiila kuaye.
19 Yaaya Mikeyilu ibidi ibafikile ku Sodome ku kiolua, na Lota baadi mushale pa kibelo kia kibundi kia Sodome. Pabebamuene, bebuele enda mu kufumankana nabo, na aye nkuinama mpala paashi. 2 Na aye nkuakula’shi: “Ba nfumuami, nenusendeela, fikayi namu ku nshibo ya mufubi eenu nulale na nutumpibue ku ngua. Akupu nuikubuuka namashika buee na nu’atungunuka na luendo luenu.” Abakuile’shi: “Nya, atukalala pa mbalo ya bantu boso.” 3 Anka baadi muibasendeele ngofu na abo nkuenda naye ku nshibo kuaye. Akupu aye nkuibateekiela bidibua, na nkushiika mikate ishi kitatusho na abo nkudia.
4 Kumpala kuabo kulala, bana balume ba mu kibundi, bana balume ba mu Sodome kubangila ku nsongualume mpa na ku muntu mukulu, babafikile boso mu kibumbu befunyisha nshibo. 5 Na babaadi abele Lota misaase bakulanga’shi: “Bantu babatuele kobe kino kiolua be kunyi? Ebatuushe kuatudi bua’shi tulale nabo.”
6 Akupu Lota nkutuuka kuabadi pa kibelo, na aye nkushita kiibi kia nshibo. 7 Aye nkuakula’shi: “Nenusendeela bakuetu, tanukitanga muanda wibubi. 8 Pushayi, ne na bana bakashi babidi bashabandile kulala na balume. Kuminayi nenutuadile banka bua’shi nuibakite kioso kianumono bu ki buwa. Anka tanukitanga bano bantu muanda su ngumune, muanda abafiki mu nshibo muande bua kukaluilua.”* 9 Abo nkuakula’shi: “Katuka’kua!” Na abo nkukumbasha’shi: “Uno muntu muenyi mufikie mu kushala pano anyingi’eshimba bua kuitusambisha! Binobino atukukitshina bi bubi kuibakila.” Abo nkutakula Lota na nkuifubuila bua kutanya kiibi. 10 Biabia bantu babaadi mu nshibo nkoola maasa aabo na nkukakila Lota mu nshibo, akupu abo nkukanga kiibi. 11 Anka abo nkuikasha bantu babaadi ku kituelelo kia nshibo bu ba mpofu, kubanga ku mukinga mpa na ku mukulu, na abo nkukooka na kukimba kibelo.
12 Akupu baba bantu nkuipusha Lota’shi: “We na bangi bena kifuko pano su? Bako bobe, bana bobe balume, bana bobe bakashi, na bantu bobe boso be mu kino kibundi, ebatuushe mu ino mbalo! 13 Muanda atubutula ino mbalo, pa muanda kuidila kua bantu pabiyitale kubakaamina ngofu kumpala kua Yehowa, biabia Yehowa betutumu bua’shi tubutule kibundi.” 14 Biabia Lota batuukile na abanga kulungula bako baye babaadi na kia kuibakila bana baye bakashi, ebalungula’shi: “Ebueyi tutuukie mu ino mbalo, muanda Yehowa abutula kibundi!” Anka bako baye abaadi abamono’shi ele bilele.
15 Patabubaadi abutooko, mikeyilu ibabangile kukitshisha Lota mianda bukidibukidi, yambanga’shi: “Ebuee, wate mukashi oobe na bana bobe bakashi babidi be nobe pano, bua’shi toyipayibuanga bua kilubilo kia kibundi!” 16 Pa muanda wa lusa lua Yehowa buaye, pabaadi Lota ki’anyengakana, baba bantu abamukuatshile kuiyasa, aye, mukashi aaye, na bana baye bakashi babidi, na abo nkuibatuusha paasha pa kibundi. 17 Nka nabo kuibatuusha paasha pa kibundi, umune a kuabadi nkumulungula’shi: “Suuka bua kupaasha muwa* oobe! Totalanga kunyima na tuemananga mbalo su ngimune ya dino distrike! Suukila ku miengie bua’shi toyipayibuanga!”
18 Akupu Lota nkuibalungula’shi: “Yehowa nakusendeela, kuakua nya! 19 Mufubi oobe bakumiinyibua ku meso kobe na bondesha kalolo kakata pa kundama* na muwa, anka ntshi bia kusuukila ku miengie muanda ne na moo wa’shi masaku e kunkuata na nafua. 20 Akia kibundi ki pepi, na ne mulombene kusuukila kuanka; nka kibundi kapeela. Nakusendeela, nekusuukila namu kuanka? Nka kibundi kapeela. Kuakua ne kupaanda.”* 21 Biabia aye nkumulungula’shi: “Bi buwa, nakulesha dingi biankuata na muulo pa kukutua kubutula kiakia kibundi kibuakula. 22 Suukila kuakua bukidi! Muanda tankitshi kintu su nkimune mpa na p’okafiki kuakua!” Nyi buakinyi bayitanyine kiakia kibundi bu Soware.*
23 Nguba baadi mupue kutunduka pabaadi Lota mufikie ku Soware. 24 Akupu Yehowa nkunokiesha sufule na kaalo mu Sodome na Gomore, bibaadi abifiki kui Yehowa, kukatukila muiyilu. 25 Biabia baadi mubutule bino bibundi, oolo, distrike dioso mpa na bantu boso ba mu bibundi na mitshi. 26 Anka mukashi a Lota baadi kumongo kuaye, batadile kunyima na mbidi* yaye nkualuluka bu mungua.
27 Abalahama bebuele namashika oso enda ku mbalo ibaadi muimane kumpala kua Yehowa. 28 Pabatadile dia ku Sodome na ku Gomore, na dia ku nsenga yoso ya diadia distrike bamuene’shi, kubaadi miishi ibungi. Ibaadi ayituuku muiumbo nka bu miishi ibungi ya nfuulo. 29 Biabia pabaadi Efile Mukulu mubutule bibundi bia diadia distrike, baadi mutentekieshe Abalahama pa kutuusha Lota mu bibundi bibaadi mubutule, bibundi bibaadi Lota mushale.
30 Kunyima Lota bakatukile ku Soware na bana baye bakashi babidi na abanga kushala mu miengie, muanda baadi atshinyi kushala mu Soware. Biabia aye nkubanga kushala mu lubuebue na bana baye bakashi babidi. 31 Muana mbedi nkulungula muina’shi: “Nshetu taadi mununu, na takui muana mulume muiumbo akulala netu muyile biabikitshikaa pa nsenga ishima. 32 Fika, tupe nshetu nfinyo atome na tulale naye bua kulama lutandua lua nshetu.”
33 Biabia buabua bufuku abaadi nka abapa nshabo nfinyo bua kutoma; akupu muan’aye mbedi nkutuela na nkulala na nshaye, anka tabaadi muukie nsaa ibaadi muan’aye mukashi mulale na mubuukie. 34 Efuku dibalondele, muana mbedi balunguile muina’shi: “Ami ndadile na nshetu bufuku bushale. Tumupe dingi nfinyo buno bufuku bua’shi atome. Akupu otuele na olale naye, bua’shi tulame lutandua lua nshetu.” 35 Biabia buabua bufuku dingi, abo nkupa nshabo nfinyo bua kutoma misusa ibungi, akupu muina nkuenda na nkulala naye, anka tabaadi muukie nsaa ibaadi muan’aye mukashi mulale na mubuukie. 36 Biabia bana bakashi babidi ba Lota nkuimitshishibua na nshabo. 37 Muana mbedi nkutanda muana mulume na nkumuudika bu Moabe. Nyi nshaye na bena Moabe ba ano mafuku. 38 Muina nkutanda namu muana mulume, na aye nkumuudika bu Ben-ami. Nyi nshaye na bena Amone ba ano mafuku.
20 Abalahama bakatuishe tushibo tuaye tua mapema paapa, enda muiumbo dia Negebe na abanga kushala* pankatshi pa Kadeshe na Shure. Pabaadi mushale ku Gerare, 2 Abalahama bakuile dingi pabitale mukashi aaye Sara’shi: “Nyi mukuetu mukashi.” Biabia Abimeleke nfumu a Gerare nkutuma bafubi baye, na abo nkutuala Sara kuadi. 3 Akupu Efile Mukulu nkulungula Abimeleke bufuku mu kilotua’shi: “We muikale bu bapu kufua, pa muanda wa muana mukashi odi muate, muanda muibakilue, na nga ungi muntu.” 4 Anka Abimeleke tabaadi mulale naye nya. Biabia bakuile’shi: “Yehowa, okayipaa muilo ushi usoole* binyibinyi muanda? 5 Aye ta mundungule’shi, “mukuetu mukashi,’ na mukashi namu ta mundungule’shi ‘Mukuetu mulume’? Ne muibikite n’eshimba dilulame na maasa ashi asoole muanda.” 6 Akupu Efile Mukulu a binyibinyi nkumulungula mu kilotua’shi: “Nauku’shi we muibikite n’eshimba dilulame, nyi buakinyi ne mukukutshishue bua kunkitshina muluisho. Na ntshi mukutadiile bua’shi omukume. 7 Binobino aluisha yawa muntu mukashi aaye, muanda mmutemuki na akakutekiela na okashala na muwa. Anka su tuemumualushe, uuka’shi okafu binyibinyi obe na bobe boso.”
8 Abimeleke babuukile ku namashika buee na ayitanyina bafubi baye boso, ebalungula ino mianda yoso, na abo nkupusha moo. 9 Akupu Abimeleke nkuitanyina Abalahama na nkumulungula’shi: “Nkinyi ki buetukitshi? Muluisho kinyi una kukitshina bua’shi we tutuadile ami na bufumu buande muluisho wi bukata bui bino? Kiakia kibonkitshi taki buwa.” 10 Na Abimeleke nkulungula Abalahama’shi: “Wekalanga na binangu kinyi p’okitshine uno muanda?” 11 Abalahama nkualula’shi: “Nekalanga nele binangu’shi, ‘Binyibinyi mu ino mbalo bantu t’abatshinaa Efile Mukulu na abakangipaa pa muanda wa mukashi ande.’ 12 Na dingi, nyi mukuetu mukashi binyibinyi, tui nshetu umune, tuelekena ba nyinetu, na aye nkufika mukashi ande. 13 Biabia pekeele Efile Mukulu mundungule bua kukatuka ku nshibo ya nshami bua kuenda nfuatambakananga, nekalanga mumulungule’shi: ‘Bino nyi bi’okandesha kifulo kia lulamato: Mbalo yoso y’atuende, wakule’shi, “Nyi mukuetu mulume.”’”
14 Akupu Abimeleke nkuata mikooko na ngombe na bafubi balume na bakashi nkupa Abalahama, na aye nkumualuisha mukashi aaye Sara. 15 Abimeleke nkumulungula dingi’shi: “Nsenga yande yoso i kumpala kobe. We kushala mbalo yoso y’okumiina.” 16 Na aye nkulungula Sara’shi: “Napa mukuenu mulume makuta 1000 a kiamo kia arja. Nyi nkitunduilo kui boso bodi nabo na kumpala kua muntu oso kia’shi tue musoole muanda, na takui muanda wa kukutopeka.” 17 Na Abalahama nkubanga kuteka Efile Mukulu a binyibinyi, na Efile Mukulu nkupaasha Abimeleke, mukashi aaye na bafubi baye bakashi, na abo nkubanga kutanda; 18 muanda Yehowa baadi muikashe bana bakashi boso ba mu nshibo ya Abimeleke ba nkunga* pa muanda wa Sara mukashi a Abalahama.
21 Yehowa nkutetekiesha Sara nka bu bibaadi muakule, na Yehowa nkumukitshina biabia bi baadi mumulee. 2 Biabia Sara nkuimita na nkutandila Abalahama muana mulume ku bununu buaye, mu kipungo kibaadi Efile Mukulu mumulee. 3 Abalahama nkuudika muan’aye mulume baadi Sara mumutandile bu Isaake. 4 Abalahama nkusala muan’aye Isaake pabaadi na mafuku muanda, nka bu bibaadi Efile Mukulu mumutumine eyi. 5 Abalahama baadi na bipua 100 pabaadi muan’aye Isaake mutandikue. 6 Akupu Sara nkuakula’shi: “Efile Mukulu bantuadila tusepo; muntu oso ebipusha akasepe nami.”* 7 Na aye nkulombasha’shi: “Nnanyi baadi mulombene kulungula Abalahama’shi, ‘Sara akaomesha binyibinyi bana’? Anka namutandila muana mulume ku bununu buaye.”
8 Muana nkukula na abo nkumukatusha kuibeele, na Abalahama nkulumbuula musangelo ukata muifuku dibabaadi bakatushe Isaake kuibeele. 9 Anka Sara baadi amono’shi muana a Agare muina Ejipitu abaadi mutandile Abalahama baadi asepe Isaake. 10 Biabia aye nkulungula Abalahama’shi: “Binga uno mpika mukashi na muan’aye, muanda muana a uno mpika mukashi, tekala mpianyi pamune na muan’ande Isaake!” 11 Anka bibaadi Sara muakule pabitale Ismaele ta bibaadi bisankishe Abalahama su nkapeela. 12 Akupu, Efile Mukulu nkulungula Abalahama’shi: “Tofiitanga munda bua abiakula Sara pabitale nsongualume na pabitale mpika oobe mukashi. Muteemeshe* muanda yawa abaketanyina bu kekulu* kobe akatuukila kui Isaake. 13 Bua muana a mpika oobe mukashi, naye namu nakamuikasha muilo ukata, muanda nyi lutandua* lobe.”
14 Biabia Abalahama babuukile namashika buee na aata mikate na mulangi wa mema wa musokia wa nyema, ebituula pa mapampa a Agare. Akupu aye nkumubinga pamune na nsongualume. Biabia bayile na kutambakana mu kabaaka ka Beere-sheba. 15 Nfudiilo a bioso mema abaadi mu mulangi wa musokia wa nyema nkupua na aye nkutuula nsongualume muushi mu’ebuula. 16 Akupu aye nkuenda na nkushala pa bupenka pa kipindi kilombene kuenda mukietue p’abewele, muanda baadi akula’shi “Ntakumiina kumona apafu nsongualume.” Biabia aye nkushala ku bula’bia na nkubanga kuela misaase i bukopo na kudila.
17 Efile Mukulu nkupusha eyi dia nsongualume, na muikeyilu a Efile Mukulu nkuitanyina Agare kukatukila muiyilu na nkumulungula’shi: “Agare, we na muanda kinyi? Totshinanga, muanda Efile Mukulu bapusha eyi dia nsongualume mbalo yadi. 18 Ebuee, wende w’ebueshe nsongualume na omukuate kuiyasa, muanda nakamuikasha muilo ukata.” 19 Akupu Efile Mukulu nkumubuula meso na aye nkumona mushima wa mema, aye nkuenda na nkuusha mulangi wa musokia wa nyema na mema na aye nkupa nsongualume mema a kutoma. 20 Na Efile Mukulu baadi na nsogualume pabaadi ende na kukula. Aye nkushala mu kabaaka na nkufika muntu elaa buta. 21 Aye nkushalela mu kabaaka ka Parane na nyinaye nkumuibakiila mukashi a muiumbo dia Ejipitu.
22 Mu aa mafuku, Abimeleke na Pikole mukata a kisaka kiaye kia basalayi nkulungula Abalahama’shi: “Efile Mukulu e nobe mu mianda yoso y’okuete kukita. 23 Binobino, etshipe kuandi pano kumpala ku’Efile Mukulu’shi, tokankitshina mianda na madimi, ami, bana bande na bekulu bande, na’shi okankitshina mianda, ami na eumbo diodi mushale na kifulo kia lulamato ki mumune na kiandi mukuleshe.” 24 Biabia Abalahama nkuakula’shi: “Nnetshipi.”
25 Anka Abalahama nkukuatshila Abimeleke muanda pabitale mushima wa mema ubaadi bafubi ba Abimeleke banyengie pa bukopo. 26 Abimeleke nkualula’shi: “Tanguku mukite uno muanda; tuekele muiundungule, neupushisha nka kodi lelo uno.” 27 Abalahama batshile mikooko na ngombe na ebipa Abimeleke na bubidi buabo nkukita kilombeno. 28 Pabaadi Abalahama mukashe mu lombe mikooko yana ikashi musambo eyituula ku lupese, 29 Abimeleke nkuipusha Abalahama’shi: “Buakinyi botuulu ino mikooko yana ikashi musambo ku lupese?” 30 Aye nkumualula’shi: “Nnakupa ino mikooko yana ikashi musambo bu kishinkamisho kia’shi nami mubundule uno mushima.” 31 Nyi buakinyi bayitanyine yaaya mbalo bu Beere-sheba, muanda boso buabo bubidi babaadi betshipe panka. 32 Biabia abo nkukita kilombeno ku Beere-sheba,* kunyima kua biabia Abimeleke nkuibua na Pikole mukata a kisaka kiaye kia basalayi, na abo nkualukiila mu nsenga ya bena Filistine. 33 Kunyima kua biabia, Abalahama bakunyine mutshi wa tamarise ku Beere-sheba na kuakua aye nkuitanyina eshina dia Yehowa, Efile Mukulu a loso. 34 Abalahama bashalele* mu senga ya bena Filistine munda mua mafuku e bungi.
22 Kunyima kua bibia Efile Mukulu a binyibinyi batompele Abalahama na amulungula’shi: “Abalahama!” Abalahama nkualula’shi: “Nami uno!” 2 Akupu aye nkumulungula’shi: “Ata namu muan’obe mulume, muan’obe umune odi mufule ngofu Isaake, wende mu nsenga ya Moriya, omulambule kuakua bu mulambu wa kushiika kaalo, ku umune wa ku miengie wankakulesha.”
3 Biabia Abalahama nkubuuka namashika buee, na nkuadisha kishalelo pa mpunda aye, nkuata bafubi baye babidi na muan’aye Isaake. Aye nkutanya nteete bua mulambu wa kushiika kaalo, na nkuibua, nkuenda ku mbalo ibaadi Efile Mukulu a binyibinyi mu mulungule bua kuenda. 4 Muifuku dia kasatu, Abalahama nkubuusha meso na nkumona yaaya mbalo ku bula. 5 Abalahama nkulungula bafubi baye’shi: “Shalayi pano na mpunda, anka ami na nsongualume tubende’kua mu kulanguila, akupu atualukila kuanudi.”
6 Biabia Abalahama nkuata nteete bua mulambu wa kushiika kaalo, na nkuiyituula pa mapampa a Isaake. Akupu aye nkuata kaalo na lupete* na bubidi buabo nkuenda pamune. 7 Akupu Isaake nkulungula nshaye Abalahama’shi: “Yaya!” Abalahama nkumualula’shi: “Yoo, muan’ande!” Biabia aye nkutungunuka’shi: “Tui na kaalo na nteete, anka mukooko wa mulambu wa kushiika kaalo wi kunyi?” 8 Abalahama nkumualula’shi: “Muan’ande, Efile Mukulu nabene akatuusha mukooko bua mulambu wa kushiika kaalo.” Na abo boso bubidi nkutunguka na luendo.
9 Nfudiilo a bioso abafikile mbalo ibaadi Efile Mukulu a binyibinyi mumulungule, na Abalahama nkuibaka kilambuilo paapa na aye nkulonga nteete panundu pakio. Aye nkuanya muan’aye Isaake maboko na mikoolo na nkumutuula pa kilambuilo panundu pa nteete. 10 Akupu Abalahama nkoola eyasa na nkuata lupete* bua kuipaa muan’aye. 11 Anka muikeyilu a Yehowa nkumuitanyina kukatukila muiyilu, na nkumulungula’shi: “Abalahama, Abalahama!” aye nkualula’shi: “Nami uno!” 12 Akupu aye nkuakula’shi: “Tokitshinanga nsongualume muanda wi bubi, na tomukitanga muanda su ngumune, muanda binobino nauku’shi otshinaa Efile Mukulu, muanda tuemunsumine muan’obe, muan’obe umune.” 13 Na Abalahama nkuibuesha meso, na nkumona’shi kumpala kuaye kubaadi mukooko ulume ubaadi nsengua yao ipatame muibuula. Biabia Abalahama bayile, aata wawa mukooko na eulambula bu mulambu wa kushiika kaalo pa mbalo ya muan’aye. 14 Na Abalahama nkuudika yaaya mbalo’shi, Yehowa-yire.* Nyi buakinyi baki’abakulaa mpa na lelo’shi: “Mu muengie wa Yehowa, aye akatuusha kiakia akitungu.”
15 Muikeyilu a Yehowa nkuitanyina Abalahama musango wa kabidi kukatukila muiyilu, 16 akula’shi: “‘Netshipi muishina diande’mi nabeene,’ nyi abiakula Yehowa’shi, pa muanda bokitshi bino na tuemunsumine muan’obe, muan’obe umune, 17 binyibinyi nakakuelela miabi, na nakafuimisha binyibinyi bekulu* bobe bu nyenyenyi ya muiyilu, na bu lusenga lua ku kiese kia kalunga ka mema, na lutandua* lobe alukaata bibundi bia beshikuanyi balo. 18 Na ku bukuashi bua lutandua lobe, miilo yoso ya pa nsenga ayikapete miabi, muanda we muteemeshe eyi diande.’”
19 Kunyima kua biabia Abalahama nkualukiila kui bafubi baye, abo nkuibuaa na nkualukiila pamune ku Beere-sheba, na Abalahama nkutungunuka na kushala ku Beere-sheba.
20 Akupu, abo nkulungula Abalahama’shi: “Milka namu batandila Naore mukuenu mulume bana: 21 Uze muan’aye mbedi, Buze mukuabo mulume, Kemuele nshaye na Arame, 22 Kesede, Azo, Piledashe, Yidlafe, na Betuele.” 23 Betuele nkutanda Rebeka. Milka nkutandila Naore mukuabo mulume na Abalahama bano bana muanda. 24 Mukashi aaye eekupi abaabadi abetanyina bu Reuma, naye namu nkutanda bana: Teba, Gahame, Tahashe, na Maaka.
23 Sara bakitshine bipua 127; bino nyi bibaadi bipua bia muwa wa Sara. 2 Biabia Sara bafuile mu Kiriate-arba, kuamba’shi Ebrone, mu nsenga ya Kanaana na Abalahama nkuinyongola na nkudila Sara. 3 Akupu Abalahama nkukatuka pabaadi kitanda kia mukashi aaye na nkulungula bana ba Ete’shi: 4 “Ne muenyi na nemufikie mu kushala munkatshi muenu. Mpeyi mbalo munkatshi muenu, bua’shi nshiikie kitanda kia mukashi ande.” 5 Na bana ba Ete nkualula Abalahama’shi: 6 “Etuteemeshe nfumuami. We nfumu abadi batuule kui Efile Mukulu* munkatshi muetu. We kushiika kitanda kia mukashi oobe mu mashama e buwa a ku mashama eetu. Takui muntu su ngumune a kuatudi apele na mashama aaye bua’shi t’oshiikanga kitanda kia mukashi oobe.”
7 Biabia Abalahama nkuibua na nkuinama kumpala kua bantu ba mu diadia eumbo, bana ba Ete, 8 na nkuibalungula’shi: “Su anukumiina’shi nshiikie kitanda kia mukashi ande, nteemesheyi na nundunguile Efrone muana a Zoware 9 angudishe lubuebue luaye lua Makapela; lui ku nfudiilo ku’efuba diaye. Elungudishe kumpala kuenu ku bungi bua makuta a kiamo kia arja aatungu, bua’shi mpete mbalo ya kushiikila.”
10 Efrone baadi mushale munkatshi mua bana ba Ete. Biabia Efrone muina Ite nkualula Abalahama kumpala kua bana ba Ete, na kumpala kua bantu boso babatuelele ku kiibi kia kibundi, amba’shi: 11 “Nya nfumuami! Nteemeshe. Nakupa bioso, efuba na lubuebue lui muanka. Nnakupa bianka kumpala kua bana ba muilo wande. Shiika kitanda kia mukashi oobe.” 12 Biabia Abalahama nkuinama kumpala kua bantu ba mu diadia eumbo 13 na nkulungula Efrone kumpala kua bantu’shi: “Nteemeshe namu. Su okumiina, nakupa bungi bua makuta a kiamo kia arja aatungu bu’efuba. Eate bua’shi nshiikie kitanda kia mukashi ande muanka.”
14 Efrone nkualula Abalahama’shi: 15 “Nfumuami, nteemeshe namu. Ino nsenga i muulo wa shekele* 400 ya kiamo kia arja, anka i kinyi pankatshi pande nobe? Biabia shiika kitanda kia mukashi oobe.” 16 Abalahama nkuteemesha Efrone na aye nkupimina Efrone bungi bua makuta a kiamo kia arja bubaadi muakule kumpala kua bana ba Ete, shekele* 400 ya kiamo kia arja muyile bushito bubaabadi abakumiina kui ba nsuunga. 17 Biabia efuba dia Efrone dibaadi mu Makapela, dibaadi ditalene na Mamale, efuba, lubuebue lubaadi muanka na mitshi yoso ibaadi munda mua mikalo y’efuba nkuukibua bu 18 efuba dibaadi Abalahama muule kumpala kua bana ba Ete, kumpala kua bantu boso babaadi abatuele ku kiibi kia kibundi. 19 Kunyima kua biabia Abalahama nkushiika mukashi aaye Sara mu lubuebue lui muifuba dia Makapela ditalene na Mamale, kuamba’shi, Ebrone mu nsenga ya Kanaana. 20 Biabia bana ba Ete nkupa Abalahama efuba na lubuebue lubaadi muanka bua’shi ashiikie kitanda kia mukashi aaye muanka.
24 Abalahama baadi mupue kununupa ngofu, muikale na bipua bibungi na Yehowa baadi mumuelele miabi mu mianda yoso. 2 Abalahama nkulungula mufubi aaye baadi mukulu ku bafubi ba mu nshibo muaye, baadi atala bintu bioso bibaadi nabio Abalahama’shi: “Tuula namu eyasa diobe muushi mu’etankanta diande, 3 na wetshipe muishina dia Yehowa Efile Mukulu a eyilu na Efile Mukulu a nsenga’shi, tokatshila muan’ande mulume mukashi ku bana bakashi ba bena Kanaana, be mu nsenga yandi mushale. 4 Abitungu wende muiumbo diande, na mu kifuko kiande, na watshile Isaake muan’ande mulume mukashi.”
5 Anka mufubi aaye nkumuipusha’shi: “Su mukashi t’akumiina kufika nami mu ino nsenga, abitungu ngalushe muan’obe mu nsenga iboodi mukatukile su?” 6 Nyi Abalahama nkumualula’shi: “Tokumanga kuenda na muan’ande kuakua. 7 Yehowa Efile Mukulu a eyilu munkatushe ku nshibo ya nshami na mu nsenga ya kifuko kiande, na mundungule, etshipa kuandi’shi: ‘Nakapa lutandua* lobe ino nsenga,’ akatumu muikeyilu aaye kumpala kobe, na binyibinyi okatshila muan’ande mulume mukashi kuakua. 8 Kadi su mukashi apela kufika nobe, t’okekala mu kitungo kia kulombasha uno mutshipo. Anka t’abitungu’shi wende na muan’ande kuakua.” 9 Biabia mufubi nkutuula eyasa diaye muushi mu’etankanta dia Abalahama nfumuaye na aye nkuitshipa kuadi pabitale uno muanda.
10 Mufubi nkuata tumelo ekumi tua nfumuaye, na enda na bintu bi buwa bia nfumuaye bia mishindo yoso. Akupu aye nkuenda mutadile ku Mesopotami mu kibundi kia Naore. 11 Pabaafikile ku mushima wa mema ubaadi paasha pa kibundi, bakunamiishe tumelo. Bibaadi pepi na kiolua, nsaa ayituukaa bana bakashi mu kutapa mema. 12 Akupu aye nkuakula’shi: “Yehowa Efile Mukulu a nfumuami Abalahama, kita namu bia’shi mianda ingiile kalolo lelo uno, na oleshe nfumuami Abalahama kifulo kiobe kia lulamato. 13 Ne muimane pa mushima wa mema, na ba nsonguakashi ba mu kibundi bakuete abafiki mu kutapa mema. 14 Bikitshikie namu’shi, yawa nsonguakashi andungula’shi, ‘Isha namu elondo diobe dia mema bua’shi ngate mema a kutoma,’ na andungula’shi, ‘Ata mema otome, na natomesha dingi tumelo tobe mema,’ yawa ekale obosanguila mufubi oobe Isaake; na nku bino nkua ngukila’shi bolesha nfumuami kifulo kiobe kia lulamato.”
15 Kumpala kua’shi apudishe kuakula, Rebeka bafikile n’elondo diaye dia mema pa mapampa, nshaye baadi Betuele muana a Milka, mukashi a Naore mukuabo mulume na Abalahama. 16 Nsonguakashi baadi buwa bua mpala bukile, baadi kamame na takui muana mulume baadi mubande kulala naye. Bayikile ku mushima ausha elondo diaye dia mema, akupu akaamina. 17 Mususa umune, mufubi nkuenda lubilo mu kufumankana naye, na nkumulungula’shi: “Mpe namu ndambo ya mema muilondo diobe.” 18 Aye nkumulungula’shi: “Toma nfumuami.” Na aye nkuisha bukidi elondo diaye dia mema p’epampa na nkuidikuata na maasa bua kumupa mema. 19 Pabapuile kumupa mema a kutoma, bamulunguile’shi: “Natapa dingi mema bua tumelo tobe mpa na p’atupuila nyota.” 20 Biabia bapongoluele mema oso abaadi muilondo diaye mu kitomeno kia nyema, na nkuenda lubilo misusa ibungi ku mushima mu kutapa mema, na aye nkutungunuka na kutapa mema bua tumelo tuaye toso. 21 Yaaya nsaa yoso, yawa muana mulume baadi amutala muumiine na kukaanya, eyipushanga su Yehowa bakumbasha kiafuidiile, su ta muikikumbashe.
22 Pabapuile tumelo kutoma mema, yawa muana mulume bamupeele kakano ka ôlo ka ku mpembe ka bushito bua kipindi kia shekele umune, na bikano bibidi bia ôlo bia ku maboko bi bushito bua shekele* ekumi, 23 na aye nkumuipusha’shi: “Ndungule namu, nshobe nnanyi? Mu nshibo ya nshobe mui kadimbo muatudi balombene kulala su?” 24 Nyi aye nkumualula’shi: “Nshami Betuele muana a Milka abaadi mutandile Naore.” 25 Na aye nkukumbasha’shi: “Tui na lubishi na bia kudia bibungi bua tumelo, mpa na mbalo ya kulala.” 26 Akupu yawa muana mulume nkuinama na nkukupila mpala paashi kumpala kua Yehowa, 27 na aye nkuakula’shi: “Yehowa atumbishibue, Efile Mukulu a nfumuami Abalahama, muanda ta mulekie kifulo kiaye kia lulamato na lulamato luaye kui nfumuami. Yehowa bankunkusha mu nshibo ya bakuabo balume na nfumuami”
28 Na nsonguakashi nkuenda lubilo mu kulungula ba mu nshibo mua nyinaye ino mianda. 29 Rebeka baadi na mukuabo mulume ababaadi abetanyina bu Labane. Biabia Labane bayile lubilo kui muana mulume baadi paasha pa kibundi ku mushima. 30 Pabamuene kakano ka ku mpembe na bikano ku maboko kua mukuabo mukashi, na pabapushishe mayi a baadi Rebeka mukuabo mukashi mumulungule’shi, “Bino nyi bibandungula muana mulume,” bayile mu kufumankana na yawa muana mulume, baadi ki’nka muimane ku mushima na tumelo. 31 Mususa umune aye nkumulungula’shi: “Fika, obe abadi belele miabi kui Yehowa. Buakinyi oki muimane pano paasha? Napu kulumbuula mu nshibo na mbalo bua tumelo.” 32 Bua biabia muana mulume nkuenda, nkutuela mu nshibo na Labane nkushitshika tumelo, na nkuitupa lubishi na bidibua, na aye nkupa muana mulume mema a kuitumpa ku ngua yaye, na ku ngua ya bantu babaadi nabo. 33 Nsaa ibabatudile bia kudia kumpala kuaye, bamulunguile’shi: “Nadi nka su napu nkulungula wandi nao.” Biabia Labane nkumulungula’shi: “Akula!”
34 Aye nkumulungula’shi: “Ne mufubi a Abalahama. 35 Na Yehowa mmuelele nfumuami miabi ibungi, na mumuikashe mpeta pa kumupa mikooko, ngombe, arja, ôlo, bafubi balume na bakashi, tumelo na mpunda. 36 Kukaasha biabia, Sara mukashi a nfumuami sunga bitabaadi mununu, baadi mutandile nfumuami muana mulume na nfumuami akamupa bintu bioso bi’adi nabio. 37 Biabia nfumuami mungeleshe mutshipo’shi: “T’abitungu watshile muan’ande mulume mukashi ku bana bakashi ba bena Kanaana be mu nsenga yandi mushale. 38 Anka wende ku nshibo ya nshami na mu kifuko kiande na watshile muan’ande mukashi.” 39 Anka ami nkulungula nfumuami’shi: ‘Abikala naminyi su muana mukashi apela kufika nami?’ 40 Aye nkundungula’shi: ‘Yehowa andi mufubile, akakutumu na muikeyilu aaye, na akakitshi bia’shi luendo lobe lukile binyibinyi kalolo, na abitungu watshile muan’ande mulume mukashi mu kifuko kiande na mu nshibo ya nshami. 41 T’okekala mu kitungo kia kulombasha mutshipo oobe kuandi, su wenda mu kifuko kiande na bapela nkupa mukashi. T’okekala mu kitungo kia kuiulombasha.’
42 “Panafiki lelo ku mushima, nakula’shi: ‘Yehowa Efile Mukulu a nfumuami Abalahama, su okumiina’shi luendo luande lukile kalolo, 43 nemuimane pano pa mushima. Bikitshikie namu’shi apafiki nsonguakashi mu kutapa mema, namulungula’shi, “Mpe namu ndambo ya mema muilondo diobe,” 44 su bandungula’shi, “Ata mema otome, na natapa dingi mema bua tumelo tobe.” Yawa muana mukashi ekale yawa ababasangula kui Yehowa bua muana a nfumuami.’
45 “Kumpala kua’shi mpudishe kuakula muishimba diande, Rebeka bafiki n’elondo diaye ku mapampa, b’alaala ku mushima na babanga kutapa mema. Nyi namulungula’shi: ‘Mpe namu mema a kutoma.’ 46 Biabia bayisha bukidibukidi elondo diaye dia mema pa mapampa aaye na bamba’shi: ‘Ata mema otome, na natomesha dingi tumelo tobe mema.’ Nyi naata mema, natomo, na batomesha dingi tumelo mema. 47 Akupu namuipusha’shi, ‘Nshobe nnanyi?’ aye balula’shi, ‘Nshami Betuele muana a Naore abaabadi bamutandile kui Milka.’ Biabia namufuadika kakano ku mpembe na bikano ku maboko. 48 Na nayinama, nakupila mpala paashi kumpala kua Yehowa, natumbisha Yehowa Efile Mukulu a Abalahama, aye munkunkushe muishinda di buwa bua kuata muana mukashi a mukuabo mulume na nfumuami bua muan’aye mulume. 49 Binobino, ndungule su okumiina kulesha kifulo kia lulamato, na lulamato kui nfumuami; su ta mbiabia, ndungule bua’shi nguukie kia kukita.”*
50 Akupu Labane na Betuele nkualula’shi: “Bino abifiki kui Yehowa. Tatui bia kukulungula’shi oolo sunga’shi nya.* 51 Rebeka ngiwu kumpala kobe. Muate wende, ekale mukashi a muana a nfumobe, nka bu bibakula Yehowa.” 52 Pabapushishe mufubi a Abalahama ano mayi, mususa umune, benamine paashi kumpala kua Yehowa. 53 Na mufubi nkubanga kutuusha bintu bia arja, ôlo, bilamba na nkuibipa Rebeka, na aye nkupa mukuabo mulume na nyinaye bintu bia muulo. 54 Akupu aye na bantu babaadi naye abadiile na batoma, na abo nkulala paapa.
Pababuukile ku namashika, bakuile’shi: “Ngalusheyi kui nfumuami.” 55 Bua biabia mukuabo mulume na nyinaye abambile’shi: “Rebeka abande kushala netu sunga munda mua mafuku ekumi. Akupu mmulombene kuenda.” 56 Anka aye nkuibalungula’shi: “Tanundamanga, muanda Yehowa bakitshi bia’shi luendo luande lukile kalolo. Ngalusheyi bua’shi nende kui nfumuami.” 57 Abo nkuakula’shi: “Tubande kuitanyina nsonguakashi na tumuipushe.” 58 Abo nkuitanyina Rebeka na nkumuipusha’shi: “Okumiina kuenda na uno muana mulume?” Aye nkualula’shi: “Oolo, nakumiina kuenda.”
59 Biabia abo nkutuma mukuabo mukashi Rebeka na muleshi* aaye na mufubi a Abalahama na bantu baye. 60 Na abo nkuelela Rebeka miabi na nkumulungula’shi: “Mukuetu mukashi, ofikie midiyo ibungi* na lutandua* lobe, luate bibundi bia baba benushikue.” 61 Akupu Rebeka na bafubi baye bakashi nkuibua, nkukaamina pa tumelo na nkulonda muana mulume. Biabia mufubi nkuata Rebeka na nkualukiila.
62 Isaake baadi alukiila muishinda dia Beere-lahai-roi, muanda baadi mushale muiumbo dia Negebe. 63 Na Isaake baadi efunyu muifuba pepi na nguba kupona bua kunangushena. Pababushishe meso, bamuene tumelo tukuete kufika! 64 Pababushishe Rebeka meso bamuene Isaake na aye nkuika bukidi pa kamelo. 65 Akupu bayipuishe mufubi’shi: “Yawa muntu kuete kuifunya muifuba afiki mu kufumankana netu nnanyi?” Mufubi bamualuluile’shi: “Nfumuami.” Biabia batshile kilamba kiaye kia kuibuikila ku mutue ebuikila. 66 Na mufubi nkulungula Isaake mianda yoso ibaadi mukite. 67 Kunyima kua biabia, Isaake nkutuesha Rebeka mu kashibo k’epema ka nyinaye Sara; aye nkuata Rebeka bu mukashi aaye, aye nkumufula, na Isaake kunyingishibua kunyima kua lufu lua nyinaye.
25 Abalahama bayibakile ungi mukashi, eshina diaye dibaadi Ketura. 2 Muenda mafuku, bamutandiile Zimrane, Yokishane, Medane, Madiane, Ishibake na Shuwa.
3 Yokishane nkutanda Sheba na Dedane.
Bana ba Dedane babaadi Ashurime, Letushime na Leumime.
4 Bana ba Madiane babaadi Efa, Efere, Anoke, Abida na Elda.
Baba boso babaadi bana ba Ketura.
5 Kunyima Abalahama bapeele Isaake bintu bioso bibaadi nabio, 6 anka Abalahama bapeele bana ba makupi aaye bia buntu. Pabaadi ki na muwa, bebatumine lupese lua kutunduka nguba, kula na muan’aye Isaake, muiumbo dia Kutunduka nguba. 7 Abalahama bakitshine, bipua 175. 8 Akupu Abalahama nkutuula eshimba na nkufua kunyima kuaye kukita bipua bibungi na bia muloo mu muwa waye, na baadi mubungibue kui muilo waye. 9 Bana baye, Isaake na Ismaele nkumushiika mu lubuebue lua Makapela, muifuba dia Efrone muana a Zoware muina Ite, diadia ditalene na Mamale, 10 efuba dibaadi Abalahama muule kui bana ba Ete. Mmuamua nyi mu baabadi bashiikie Abalahama na mukashi aaye Sara. 11 Kunyima kua lufu lua Abalahama, Efile Mukulu batungunukile na kuelela muan’aye Isaake miabi, na Isaake baadi mushale pepi na Beere-lahai-roi.
12 Uno nyi muisambo wa Ismaele muana a Abalahama, baadi Agare mufubi mukashi muina Ejipitu a Sara mutandile Abalahama.
13 Ano nyi mashina a bana ba Ismaele muyile bifuko biabo: Nebayote muan’aye mbedi, akupu Kedare, Adebele, Mibisame, 14 Mishema, Duma, Masa, 15 Adade, Tema, Yeture, Nafishe na Kedema. 16 Ano nyi mashina a bana ba Ismaele na mashina aabo, muyile bibundi biabo, na muyile ma mbalo abadi bashalele mu tushibo tua mapema,* ba nfumu 12 muyile bifuko biabo. 17 Ismaele bakitshine bipua 137. Akupu aye nkutuula eshimba na nkufua na nkubungibua kui muilo waye. 18 Na babashalele kukatukila ku Awila pepi na Shure, e pepi na Ejipitu kula na Asiri. Baadi mushale pepi na bakuabo balume* boso.
19 Uno nyi muisambo wa Isaake muana a Abalahama.
Abalahama batandile Isaake. 20 Isaake baadi na bipua 40 pabayibakiile Rebeka muana a Betuele, muina Arame a ku Padane-Arame, mukuabo mukashi na Labane muina Arame. 21 Na Isaake baadi nk’eyayila Yehowa pabitale mukashi aaye, muanda baadi nkunga; biabia Yehowa nkualuula ku kuidila kuaye, na mukashi aaye Rebeka nkuimita. 22 Na bana babaadi munda, bababangile kulua, biabia aye nkuamba’shi: “Su bi biabia, tammono buakinyi nekutungunuka na kuikala na muwa.” Biabia bayipuishe Yehowa. 23 Na Yehowa nkumulungula’shi: “Munda mobe mui miilo ibidi, na okatanda miilo ibidi; na muilo umune aukekala bukome kukila ungi, mukulu akafubila mukinga.”
24 Pabakumbene nsaa ya’shi atande, batandile bana babidi ba mpasa. 25 A kumpala batuukile mumongie aye oso, na mbidi yaye ibaadi na buaa buibungi, biabia abo nkumuudika bu Esau.* 26 Akupu mukuabo mulume nkutuuka, na eyasa diaye dibaadi dikuate ku kisuulu kia Esau. Biabia aye nkumuudika bu Yakobo.* Isaake baadi na bipua 60 pabaadi Rebeka muibatande.
27 Pabakudile ba nsongualume, Esau bafikile mpibue auku kuta ngofu, muntu a mu mapia, anka Yakobo baadi muntu shi a kutopeka, mushale mu tushibo tua mapema. 28 Na Isaake baadi mufule Esau muanda baadi amupa muita wa kudia, anka Rebeka baadi mufule Yakobo. 29 Ungi mususa, Yakobo baadi ateekie tukunde tumonga pabaadi Esau mualukiile ku mapia mukookie. 30 Biabia Esau nkulungula Yakobo’shi: “Mpe namu bukidi ndambo* a tukunde tumonga todi nato paapa,* muanda ne mukookie!”* Nyi buakinyi eshina diaye dibaadi Edome.* 31 Yakobo nkumulungula’shi: “Banda kungudisha matalua oobe a bu muana mbedi!” 32 Na Esau nkutungunuka na kuakula’shi: “Ngiwu’mi afu! Matalua a kutandikua a bu muana mbedi e na muulo kinyi?” 33 Na Yakobo nkuakula dingi’shi: “Banda kuitshipa kuandi!” biabia aye nkuitshipa kuadi na nkuudisha matalua aaye a bu muana mbedi kui Yakobo. 34 Akupu Yakobo nkupa Esau mukate na tukunde tumonga, aye nkudia na nkutoma, akupu aye nkuibuaa na nkuenda. Biabia Esau nkubepuula matalua a bu muana mbedi.
26 Kubaadi nsala muiumbo, kukasha nsala ibaadi kuanka mu mafuku a Abalahama, biabia Isaake bayile mu Gerare kui Abimeleke nfumu a bena Filistine. 2 Akupu Yehowa nkumumuenekiela na nkumulungula’shi: “Tualalanga ku Ejipitu. Shala mu eumbo diankulesha. 3 Shala bu muntu muenyi mu dino eumbo, na nakatungunuka na kuikala nobe na nkuelela miabi muanda nakakupa, obe na bekulu* bobe ano maumbo oso, na nakakumbasha mutshipo unadi muitshipe kui nshobe Abalahama: 4 ‘Nakafuimisha bekulu bobe bu nyenyenyi ya muiyilu, na nakapa bekulu* bobe ano maumbo oso; na kukiila kui bekulu* bobe, miilo yoso ya pa nsenga ayikapete miabi,’ 5 Muanda Abalahama baadi muteemeshe eyi diande na baadi mutungunukie na kutumikila mianda inaadi namutekie, mayi ande, na miiya yande.” 6 Biabia Isaake kutungunuka na kushala mu Gerare.
7 Pabaadi bantu ba mu yaaya mbalo abatungunuka na kumuipusha pabitale mukashi aaye, baadi nk’ebalula’shi: “Mmukuetu mukashi.” Baadi na moo wa kuakula’shi, “Mukashi ande,” muanda baadi akula’shi, “Bantu ba mu ino mbalo mbalombene kungipaa pa muanda wa Rebeka,” muanda baadi buwa bua mpala. 8 Kunyima kua mafuku, Abimeleke nfumu a bena Filistine baadi atadila dia p’edidishi, na aye nkumona Isaake alesha mukashi aaye Rebeka kifulo.* 9 Mususa umune, Abimeleke nkuitanyina Isaake na nkumulungula’shi: “Nyi mukashi oobe! Buakinyi wakuile’shi, ‘Mmukuetu mukashi’?” Isaake bamualuluile’shi: “Ngakuile biabia muanda natshinanga’shi tala nafua pa muanda waye.” 10 Abimeleke nkumulungula dingi’shi: “Nkinyi kibuetukitshi? Umune a ku bantu ba muilo wande, badia kulala na mukashi oobe, na bodia kuitukitshisha muluisho!” 11 Akupu Abimeleke nkutumina bantu boso eyi’shi: “Muntu su ngumune akumu uno muntu na mukashi aaye, ayipayibua binyibinyi!”
12 Na Isaake nkubanga kukuna mbio mu yaaya nsenga, na mu kiakia kipua aye nkuumbula misusa 100 kukila bibaadi mukune, muanda Yehowa baadi amuelela miabi. 13 Isaake nkufika mpeta, na aye nkutungunuka na kupeta bintu bibungi, mpa na pabafikile mpeta mukata. 14 Aye nkupeta bisaka bia mikooko, bisaka bia ngombe, na bafubi bebungi, na bena Filistine nkubanga kumukuatshila kiutu.
15 Biabia bena Filistine nkuata nsenga na nkushika mishima yoso ibaadi bafubi ba nshaye babundule mu mafuku a Abalahama. 16 Abimeleke nkulungula Isaake’shi: “Katuka pepi netu, muanda todi na bukome bui bungi kuitukila.” 17 Biabia Isaake nkukatuka paapa, na nkushimika tushibo tua mapema muibanda dia Gerare, na nkubanga kushala muanka. 18 Na Isaake nkubundula dingi mishima ibaabadi babundule mu mafuku a nshaye Abalahama, kadi ibaadi bena Filistine bashikie kunyima kua lufu lua Abalahama, na aye nkuiyipa mashina abaadi nshaye muiyipe.
19 Pabaadi bafubi ba Isaake ababundula muibanda, babapetele mushima wa mema e buwa. 20 Na balami ba nyema ba ku Gerare nkubanga kuikakena na balami ba nyema ba Isaake, bambanga’shi: “Mema ngetu!” Aye nkuudika mushima bu Eseke* muanda babaadi bekakene naye. 21 Ababangile kubundula ungi mushima, na abo nkubanga kuikakena dingi pa muanda wao. Biabia aye nkuiudika bu Sitena.* 22 Kunyima aye nkukatuka yaaya mbalo na nkubundula ungi mushima, anka tababaadi bekakene pa muanda wao. Biabia aye nkuiudika bu Rehobote* na nkuakula’shi: “Binobino Yehowa betupa mbalo ikata na betufuimisha mu ino nsenga.”
23 Akupu aye nkukatuka kuakua, na nkukaamina ku Beere-sheba. 24 Buabua bufuku, Yehowa nkumumuenekiela na nkumulungula’shi: “Ne Efile Mukulu a nshobe Abalahama. Totshinanga, muanda ne nobe, na nakakuelela miabi na kufuimisha bekulu* bobe pa muanda wa mufubi ande Abalahama.” 25 Biabia aye nkuibaka kilambuilo paapa na nkuitanyina eshina dia Yehowa. Na Isaake nkushimika kashibo kaye k’epema paapa, na bafubi baye nkuipabundula mushima.
26 Kunyima Abimeleke bakatukile ku Gerare enda kuadi na Ahuzate muntu aaye amupeyaa binangu, na Pikole mukata a kisaka kiaye kia basalayi. 27 Isaake nkuibalungula’shi: “Buakinyi nubafiki kuandi, aku namu nuibanshikue na nuambinga pepi nenu?” 28 Abo nkuakula’shi: “Tubamono patooka’shi Yehowa e nobe, nyi tubamba’shi, ‘Tukite nobe mutshipo wa kulama butaale na tukite nobe kilombeno 29 kia’shi toketukitshina muanda wibubi bu biatushi bakukitshine muanda wibubi, muanda tui bakukitshine nka bi buwa p’atue kukubinga mu kalolo. Binobino, we muedibue miabi kui Yehowa’” 30 Akupu aye nkuibateekiela bia kudia bibungi, abo nkudia na nkutoma. 31 Bababuukile namashika buee na muntu oso etshipa kui mukuabo. Kunyima kua biabia Isaake nkuibalusha, na abo nkukatuka kuadi mu butaale.
32 Mu diadia efuku, bafubi ba Isaake nkufika kuadi na nkumuukisha pabitale mushima ubaabadi babundule, na bamulungula’shi: “Tubapete mema!” 33 Biabia aye nkuiudika bu Shiba. Nyi buakinyi eshina dia kiakia kibundi nyi bu Beere-sheba mpa na lelo.
34 Pabaadi Esau mulombashe bipua 40, bayibakiile Yudite muana a Beeri muina Ite na ayibakila dingi Basemate muana a Elone muina Ite. 35 Isaake na Rebeka babaadi benyongole ngofu pa muanda wabo.
27 Pabaadi Isaake taadi mununu na meso aye taaki’aamono kalolo, bayitanyine Esau muan’aye mukulu, amulungula’shi: “Muan’ande!” Aye nkualula’shi: “Biandi’bi!” 2 Aye nkutungunuka na kuakula’shi: “Napu kununupa. Tanguku efuku dia lufu luande. 3 Biabia ata namu buta bobe, na mukietue oobe, wende mu kisuku na okankuatshile nyema a mu kisuku. 4 Akupu onteekiele kidibua kibuwa kiandi mufule na wekintuadile. Nekidie bua’shi nkuelele* miabi kumpala kua’shi nfue.”
5 Anka Rebeka baadi ateemesha pabaadi Isaake esamba na muan’aye Esau. Na Esau nkuenda mu kisuku mu kuta nyema bua kufika naye. 6 Na Rebeka nkulungula muan’aye Yakobo’shi: “Nakatuka mukupusha nshobe kualungula mukuenu Esau’shi, 7 ‘Ntuadile nyema a mu kisuku na onteekiele kidibua kibuwa. Akupu nekidie bua’shi nkuelele miabi kumpala kua Yehowa, kumpala kua’shi nfue.’ 8 Binobino muan’ande, teemesha kalolo na okite bioso biankulungula. 9 Nda namu ku lombe lua nyema, ongatshile bana ba mbushi babidi bebuwa bua’shi nteekiele nshobe kidibua kibuwa nka bu bi’akumiinaa. 10 Akupu wende nakio kui nshobe adie bua’shi akuelele miabi kumpala kua’shi afue.”
11 Yakobo nkulungula nyinaye Rebeka’shi: “Anka mukuetu Esau e na buaa buibungi pa mbidi, kadi ami ntshi nabo. 12 Su yaya ankuma pa mbidi, nakamueneka binyibinyi bu muntu amusepe, nakekakila mulua pamutue pa muabi.” 13 Nyinaye nkumualula’shi: “Mulua unkuate’mi pamutue pa nkukuata obe. Banda kuenda okite biabia binakulungula, ontuadile bana ba mbushi.” 14 Biabia aye nkuenda, nkuata bana ba mbushi na nkuibatuadila nyinaye, na nyinaye nkuteeka kidibua kibuwa nka bu abikumiinaa nshaye. 15 Kunyima kua biabia Rebeka batshile bilamba bi buwa bia muan’aye mukulu Esau, bi baadi nabio mu nshibo na ebifuadika muan’aye mukinga Yakobo. 16 Aye nkumufuadika dingi misokia ya bana ba mbushi ku maboko na mbalo ya ku nshingo ishibaadi na buaa. 17 Akupu aye nkupa muan’aye Yakobo kidibua kibuwa na mukate bibaadi muteekie.
18 Biabia batuelele mui nshaye na akula’shi: “Yaya!” aye nkumualula’shi: “Biandi’bi! Muan’ande, nobe nnanyi?” 19 Yakobo nkulungula nshaye’shi: “Nami Esau muan’obe mbedi, nakitshi nka biabia biondungulanga. Shala namu odie muita wa kisuku unafiki nao, bua’shi ongielele* miabi.” 20 Isaake nkumuipusha’shi: “Muan’ande, bomupete bukidi bui bino naminyi?” Aye nkualula’shi: “Pa muanda Yehowa Efile Mukulu oobe bankuasha bua kumupeta.” 21 Akupu Isaake nkulungula Yakobo’shi: “Muan’ande, banda kuifubuila kuandi bua’shi nkukume, nguukie su we binyibinyi muan’ande Esau sunga’shi nya.” 22 Biabia Yakobo nkuifubuila kui nshaye Isaake na aye nkumukuma, akupu aye nkuakula’shi: “Eyi ndia Yakobo, anka maboko nga Esau.” 23 Tabaadi mumutundule nya, muanda maboko aaye abaadi na buaa buibungi nka bu maboko a mukuabo Esau. Biabia aye nkumuelela miabi.
24 Akupu aye nkumuipusha’shi: “Binyibinyi we muan’ande Esau?” aye nkualula’shi: “Nami.” 25 Akupu aye nkuakula’shi: “Muan’ande, ntuadile muita wa nyema a mu kisuku ndie, akupu nkuelele* miabi.” Yakobo nkumutuadila wanka na aye nkudia, akupu nkumutuadila nfinyo na aye nkutoma. 26 Akupu nshaye Isaake nkumulungula’shi: “Muan’ande, efubuile kuandi na onfifie.” 27 Biabia aye kuifubuila na nkumufifia, na Isaake nkupusha eshiko dia bilamba biaye. Akupu aye nkumuelela miabi na nkuakula’shi:
“Eshiko dia muan’ande di nka bu eshiko di’efuba diabadi belele miabi kui Yehowa. 28 Efile Mukulu a binyibinyi akupe lume lua muiyilu, nsenga i na bufukie, ntete ibungi na nfinyo ipia. 29 Bantu bakufubile, miilo ikunemekie ngofu. Wekale nfumu a bakuenu, na bana ba nyinobe bakunemekie ngofu. Muntu oso akuele mulua, edibue mulua, na muntu oso a kuelela miabi, edibue miabi.”
30 Isaake baadi kia katuka mu kupudisha kuelela Yakobo miabi, na Yakobo baadi kia katuka kui nshaye pabaadi mukuabo Esau mualukiile mu kuta. 31 Aye namu nkuteeka kidibua kibuwa, nkuikituadila nshaye na aye nkulungula nshaye’shi: “Yaya, buuka na odie muita wa kisuku ubakutuadila muan’obe, bua’shi ongielele* miabi.” 32 Nshaye Isaake kumuipusha’shi: “Nobe nnanyi?” aye nkualula’shi: “Nami muan’obe, muan’obe mbedi Esau.” 33 Isaake nkubanga kusuusa ngofu, na aye nkuakula’shi: “Paapa, nnanyi ekeele mukuate nyema a mu kisuku na amuntuadila? Napu kudia kumpala kua’shi ofikie, namuelela miabi na akedibua binyibinyi miabi.”
34 Pabapushishe mayi a nshaye, Esau babangile kudila ngofu n’eyi dibukopo na kinyongua na alungula nshaye’shi: “Yaya, ngielele miabi, oolo, ngielele namu nami miabi!” 35 Kadi aye nkumulungula’shi: “Mukuenu fikile na bandimbi bua’shi apete miabi ayitunganga’shi nkuelele.” 36 Esau nkuamba’shi: “Ta mbua bisumanga bu’abamuitanyina bu Yakobo,* muanda baata mbalo yande misusa ibidi. Mmupue kuata matalua ande a bu muana mbedi, na binobino baata muabi wande!” Akupu aye nkulombasha’shi: “Tuemundamine namu wande muabi?” 37 Anka Isaake nkualula Esau’shi: “Namutuulu bu nfumobe, namupa bakuabo boso bu bafubi, na namupa ntete na nfinyo ipia. Muan’ande, nkinyi kibashala kiandi mulombene kukukitshina?”
38 Esau nkulungula nshaye’shi: “Yaya, we na penda muabi umune? Yaya ngielele miabi, oolo, ngielele namu nami miabi!” Esau nkudila ngofu n’eyi di bukopo. 39 Biabia nshaye Isaake nkumualula’shi:
“Okashala kula na nsenga i bufukie na kula na lume lua muiyilu. 40 Ku lupete lobe lua ngoshi nyi k’okekeela na muwa, na okafubila mukuenu. Anka p’okooko kunyingiila okatshokola kikumbo kiaye ku nshingo yobe.”
41 Anka Esau baadi nka mushikue Yakobo pa muanda wa muabi ubaadi nshaye mumuelele na baadi nka akula muishimba diaye’shi: “Mafuku a maalo a nshami akuete kuifubuila pepi. Kunyima kua biabia nayipaa mukuetu Yakobo.” 42 Pabaabadi balungule Rebeka mayi a muan’aye mbedi Esau, baadi muitanyishe mususa umune muan’aye mukinga Yakobo na amulungula’shi: “Tala! Mukuenu mulume Esau kuete kudia lukuku lua nkuipaa* bua kuiobuela. 43 Binobino muan’ande, kita biankulungula. Ebuee osuukile ku Arane kui mukuetu mulume Labane. 44 Shala naye munda mua mafuku mpa na apapu nsungu ya mukuenu, 45 mpa na apalekie mukuenu kukufiitshila munda na p’alubu biodi mumukite. Akupu natumu bantu bua nkakuata. Tankumiina nkuinushimisha anue boso babidi muifuku dimune nya.”
46 Kunyima kua biabia, Rebeka baadi’nka alungula Isaake’shi: “Nshalelo bantondo pa muanda wa bana bakashi ba Ete. Su Yakobo ebakila mukashi ku bana bakashi ba Ete bu bano bana bakashi be muiumbo, muwa wande wi na muulo kinyi?”
28 Biabia Isaake bayitanyine Yakobo, amuelela miabi na amutumina eyi amba’shi: “T’abitungu webakile mukashi ku ba nsonguakashi ba bena Kanaana. 2 Nda ku Padane-Arame, ku nshibo ya Betuele nshaye na nyinobe, na kuakua w’ebakile mukashi ku ba nsonguakashi ba Labane mukuabo mulume na nyinobe. 3 Efile Mukulu Sha bukome boso akakuelela miabi, na akakitshi bia’shi otande bana na ofuime, na okekala binyibinyi kibumbu kia bantu. 4 Na akakuelela muabi wa Abalahama, obe na bekulu* bobe bua’shi wate nsenga ibodi mushale bu muenyi, ibaadi Efile Mukulu mupe Abalahama.”
5 Biabia Isaake nkutuma Yakobo, na aye nkuenda ku Padane-Arame kui Labane muana a Betuele muina Arame, mukuabo na Rebeka nyinaye na Yakobo na Esau.
6 Esau bamuene’shi Isaake baadi muelele Yakobo miabi na bamutumine ku Padane-Arame bua kuibakila mukashi kuakua, na’shi pabamuelele miabi, baadi mumutumine eyi’shi: “Tu’atanga mukashi ku ba nsonguakashi ba bena Kanaana,” 7 na’shi Yakobo baadi mukookiele nshaye na nyinaye na enda ku Padane-Arame. 8 Nyi Esau nkumona’shi ba nsonguakashi ba bena Kanaana tababaadi abasankisha nshaye Isaake nya, 9 biabia kukaasha bangi bakashi babaadi nabo, Esau bayile kui Ismaele muana a Abalahama, ayibakila Mahalate muana a Ismaele mukuabo mukashi na Nebayote.
10 Yakobo bakatukile ku Beere-sheba, enda mutadiile ku Arane. 11 Bafikile pa ingi mbalo, aata kitshibilo kia kulala paapa muanda nguba baadi mupue kupona. Biabia batshile dimune dia ku mabue a mu yaaya mbalo, edituula bua kutuudila mutue waye, na alala paapa. 12 Akupu aye nkulota kikaamino kibangile pa nsenga na nsongo yakio yakakuma muiyilu; na mikeyilu y’Efile Mukulu ibaadi ayikaamina na kuika panka. 13 Na Yehowa baadi muimane kunundu kuakio, na aye nkuakula’shi:
“Ne Yehowa Efile Mukulu a nshobe Abalahama, na Efile Mukulu a Isaake. Nsenga yodi muladile, nakakupa yanka obe na bekulu* bobe. 14 Na bekulu* bobe abakekala binyibinyi nka bu lufufi lua nsenga, na abakapalakana kupona nguba na kutunduka nguba, kunundu na kuushi, na ku bukuashi bobe, na ku bukuashi bua bekulu* bobe, bifuko bioso bia pa nsenga abikedibua binyibinyi miabi.* 15 Ne nobe na nakakukaluila mbalo yoso yuende, na nakakualusha mu dino eumbo, tankakulekiela mpa na pankakumbasha binadi mukulee.”
16 Akupu Yakobo babuukile na akula’shi: “Binyibinyi Yehowa e mu ino mbalo, anka tanguukanga.” 17 Bapushishe moo na akumbasha’shi: “Ino mbalo ngia kutshina! Ngilombene kuikala nka nshibo y’Efile Mukulu, na pano nyi pa kibelo kia muiyilu.” 18 Biabia Yakobo babuukile ku namashika buee na aata ebue dibaadi mutuudile mutue, edituula bu ebue dia kitentekiesho, akupu apongoola muimu kunundu kuadio. 19 Biabia aye nkuudika yaaya mbalo bu Betele,* anka kumpala kiakia kibundi abaadi abekitanyina bu Luze.
20 Akupu Yakobo nkukita mutshipo, akula’shi: “Su Efile Mukulu atungunuka na kuikala nami, ankaluila mu luendo luande, ampa mukate wa kudia na bilamba bia kufuala 21 na nalukiila mu butaale ku nshibo ya nshami, paapa Yehowa ashinkamisha binyibinyi’shi nyi Efile Mukulu ande. 22 Na dino ebue dinatuulu bu ebue dia kitentekiesho adikekala nshibo y’Efile Mukulu na kushi mpaka nakatuusha ki’ekumi kia kintu kioso ki’ompa.”
29 Kunyima kua biabia, Yakobo bantungunukile na luendo luaye, na enda mutadiile kuiumbo dia bantu ba Kutunduka nguba. 2 Bamuene mushima mu mapia na bisaka bisatu bia mikooko bilale pepi nao, muanda babaadi na kiubishi kia kutomesha bisaka bia nyema ku wawa mushima. Kubaadi ebue dikata dipute ku mushima. 3 Kunyima kua kubunga bisaka bioso bia nyema kuakua, abaadi abakatusha ebue ku mushima na abatomesha nyema mema, kunyima abaadi abalusha ebue pa mbalo yadio ku mushima.
4 Biabia Yakobo nkuibepusha’shi: “Bakuetu, nui ba kunyi?” abo nkualula’shi: “Tui ba ku Arane.” 5 Aye nkuibalungula’shi: “Anuuku Labane muikulu a Naore?” abo nkumulungula’shi: “Atumuuku.” 6 Aye nkuibepusha’shi: “E biya su?” Abo nkualula’shi: “E biya. Ngiawa muan’aye Rashele kuete kufika na mikooko!” 7 Akupu aye nkuibalungula’shi: “Efuku diki pankatshi. Ta nsaa ya kubunga nyema. Tomeshayi mikooko yenu, akupu nuende nukeyidishe.” 8 Abo nkuakula’shi: “Tatui na matalua a kukita biabia mpa na apabungibua bisaka bioso bia nyema, nyi tukatushe ebue di ku mushima. Paapa nyi p’atutomesha mikooko mema.”
9 Pabaadi ki’esamba nabo, Rashele bafikile na mikooko ya nshaye muanda baadi mulami a nyema. 10 Pabaadi Yakobo mumone Rashele muana a Labane mukuabo mulume na nyinaye, na mikooko ya Labane, Yakobo bayile bukidibukidi akatusha ebue ku mushima na atomesha mikooko ya Labane mukuabo mulume na nyinaye mema. 11 Akupu Yakobo nkufifia* Rashele na nkudila ngofu n’eyi di bukopo. 12 Yakobo nkubanga kulungula Rashele’shi nga mu kifuko* kia nshaye, na’shi muana a Rebeka. Rashele nkuenda lubilo mu kulungula nshaye.
13 Nka naye kupusha’shi Yakobo muana a mukuabo mukashi baadi kuakua, Labane bayile lubilo mu kufumankana naye. Aye nkumuanya biipa na nkumufifia, akupu aye nkumutuesha mu nshibo muaye. Na Yakobo nkubanga kulungula Labane mianda yoso ibaadi imukitshikile. 14 Labane nkumulungula’shi: “Binyibinyi we mufufua wande na musamba* wande.” Biabia Yakobo nkushala naye mueshi ushima.
15 Akupu, Labane nkulungula Yakobo’shi: “Pa muanda we muina kifuko* kiande, abitungu onfubile bisumanga? Ndungule, nkinyi akikala bu efuto diobe?” 16 Labane baadi na ba nsonguakashi babidi. Eshina dia mukulu dibaadi Lea, na eshina dia mukinga dibaadi Rashele. 17 Anka Rashele baadi mukashi ebuwa bua mpala bukile, kadi Lea tabaadi buwa bu Rashele. 18 Yakobo baadi mufule Rashele, biabia aye nkuakula’shi: “Nakumiina nkufubila bipua musambo bua muan’obe mukashi mukinga Rashele.” 19 Labane nkuakula’shi: “Bi buwa nkupe anka obe, pa mutue pa’shi mmupe ungi muana mulume. Tungunuka na kushala nami.” 20 Yakobo nkufuba bipua musambo bua Rashele, anka ku meso kuaye bibaadi nka bu mafuku apeela pa muanda wa kifulo kiaye bua Rashele.
21 Akupu Yakobo nkulungula Labane’shi: “Mpe mukashi ande bua’shi ndale naye, muanda mafuku ande abalombana.” 22 Labane nkubunga bana balume boso ba mu yaaya mbalo na nkukita musangelo. 23 Anka ku kiolua, batshile muan’aye mukashi Lea na amutuala kui Yakobo bua’shi alale naye. 24 Dingi Labane nkupa muan’aye Lea, Zilpa mufubi aaye mukashi bua’shi ekale mufubi aaye. 25 Ku namashika, Yakobo bamuene’shi nyi Lea! Biabia aye nkulungula Labane’shi: “Nkinyi kibonkitshi? Ta mbua Rashele bua nekeele mu kufubile? Buakinyi bondimbi?” 26 Labane nkumulungula’shi: “Kuno, muyile kipikua kietu, t’atutuushaa muana mukashi mukinga kumpala kua tata aaye. 27 Banda kusanka lubingo lushima na uno mukashi. Kunyima, okapebua uno mungi mukashi, anka abitungu onfubile bingi bipua musambo.” 28 Yakobo nkukita biabia na nkusanka lubingo lushima na yawa mukashi, kunyima aye nkumupa muan’aye Rashele bu mukashi. 29 Kukatusha biabia Labane, nkupa muan’aye Rashele mufubi aaye mukashi Bila, bua’shi ekale mufubi aaye.
30 Akupu Yakobo nkulaala’nyi na Rashele, aye nkumufula ngofu kukila Lea, na aye nkufubila Labane bingi bipua musambo. 31 Pabamuene Yehowa’shi Lea tabaadi mufudibue,* baadi mukite bia’shi Lea atande bana,* anka Rashele baadi nkunga. 32 Biabia Lea nkuimita, nkutanda muana mulume na nkumuudika bu Rubene,* muanda bambile’shi: “Mpa muanda Yehowa bamono kinyongua kiande, muanda binobino mulume ande abanga kunfula.” 33 Akupu aye nkuimita dingi, nkutanda muana mulume na nkuakula’shi: “Mpa muanda Yehowa bateemesha kuidila kuande, muanda ntshikeele mufudibue, na bampa dingi uno.” Akupu aye nkumuudika bu Simeone.* 34 Aye nkuimita dingi, nkutanda muana mulume na nkuamba’shi: “Binobino uno musango, mulume ande alamata kuandi ngofu, muanda namutandila bana balume basatu.” Biabia abo nkumuudika bu Levi.* 35 Aye nkuimita dingi’nyi, nkutanda muana mulume na nkuakula’shi: “Uno musango natumbisha Yehowa.” Biabia aye nkumuudika bu Yunda.* Akupu aye nkuimika kutanda.
30 Pabaadi Rashele mumone’shi ta mutandile Yakobo bana, baadi mukuatshile mukuabo mukashi kiutu, na abanga kulungula Yakobo’shi: “Mpe bana, bisumanga naafu.” 2 Yakobo nkufiitshila Rashele munda ngofu na nkumulungula’shi: “Ami ne pa mbalo y’Efile Mukulu bakukutshishua bua kutanda bana* su?” 3 Biabia aye nkuakula’shi: “Mpika ande mukashi Bila biadi’bi, lala naye bua’shi antandile* bana, na kukiila kuadi nekupeta namu bana.” 4 Aye nkumupa mufubi aaye mukashi Bila bu mukashi, na Yakobo nkulala naye. 5 Bila nkuimita na nkutandila Yakobo muana mulume. 6 Akupu Rashele nkuakula’shi: “Efile Mukulu bekala bu nsushi ande, na bateemesha’nyi eyi diande, bampa muana mulume.” Nyi buakinyi bamuudikile bu Dane.* 7 Bila mufubi mukashi a Rashele nkuimita dingi na aye nkutandila Yakobo muana mulume a kabidi. 8 Akupu Rashele nkuakula’shi: “Nalu ngoshi ibukopo na mukuetu mukashi. Na natshokola!” Biabia aye nkumuudika bu Neftali.*
9 Pabamuene Lea’shi bemika kutanda, batshile mufubi aaye mukashi Zilpa na amupa Yakobo bu mukashi. 10 Zilpa mufubi mukashi a Lea nkutandila Yakobo muana mulume. 11 Akupu Lea nkuakula’shi: “Ne a muabi!” Biabia aye nkumuudika bu Gade.* 12 Kunyima, Zilpa mufubi mukashi a Lea nkutandila Yakobo muana mulume a kabidi. 13 Akupu Lea nkuakula’shi: “Ne na muloo! Muanda ba nsonguakashi abakangamba’shi ne a muloo.” Biabia aye nkumuudika bu Ashere.*
14 Rubene baadi efunyu muifuba mu mafuku a kuumbula blé na aye nkupeta mandrangore muanka, biabia aye nkuiatuadila nyinaye Lea. Akupu Rashele nkulungula Lea’shi: “Mpe namu ndambo a mandrangore a muan’obe.” 15 Lea nkumulungula’shi: “Bibopu kuata mulume ande ta mbikumbane? Okiebe’nyi kuata mandrangore a muan’ande?” Biabia Rashele nkuakula’shi: “Bi buwa. Yakobo alala nobe buno bufuku su bompa mandrangore a muan’obe.”
16 Pabaadi Yakobo alukiila ku mafuba ku kiolua, Lea batuukile mu kufumankana naye na amulungula’shi: “Nami olala naye, muanda nakuulu binyibinyi ku mandrangore a muan’ande.” Biabia aye nkulala naye buabua bufuku. 17 Efile Mukulu nkuteemesha Lea na nkumualula, aye nkuimita na nkutandila Yakobo muana mulume a katano. 18 Akupu Lea nkuakula’shi: “Efile Mukulu bampa efuto diande, muanda nekeele mupe mulume ande mufubi ande mukashi.” Biabia, aye nkumuudika bu Isakare.* 19 Lea nkuimita dingi, na nkutandila Yakobo muana mulume a kasamombo. 20 Akupu Lea nkuakula’shi: “Efile Mukulu bampa, oolo bampa kia buntu kibuwa. Binobino mulume ande ankumiina muanda namutandila bana balume basamombo.” Biabia aye nkumuudika bu Zabulone.* 21 Akupu aye nkutanda muana mukashi, na nkumuudika bu Dina.
22 Nfudiilo a bioso, Efile Mukulu nkutentekiesha Rashele, na Efile Mukulu nkumuteemesha na nkumualula pa kukita bia’shi atande.* 23 Na aye nkuimita, nkutanda muana mulume. Akupu aye nkuakula’shi: “Efile Mukulu bakaasha buufu buande!” 24 Biabia aye nkumuudika bu Yosefe,* nkuamba’shi: “Yehowa bankumbesha ungi muana mulume.”
25 Kunyima kua Rashele kutanda Yosefe, Yakobo balunguile Labane mususa umune’shi: “Ngalushe bua’shi nende mu kifuko kiande na muiumbo diande. 26 Mpe bakashi bande na bana bande bandi mukufubiile nende, muanda ouku kalolo biandi mukufubile.” 27 Labane kumulungula’shi: “Nakusendeela, shala namu nami, namono bitunduilo* bia’shi Yehowa kuete ku ngielela miabi pa muanda oobe.” 28 Na aye nkuakula dingi’shi: “Ndungule efuto diobe, na nakupa dianka.” 29 Biabia Yakobo nkumulungula’shi: “Ouku binakufubila na binakufuimiisha lombe lobe lua nyema; 30 bodi na bintu bipeela kumpala kua’shi nfikie, anka binobino nyema yobe ibafuimi na ibetandena, na Yehowa bakuelela miabi kasha nfikile. Biabia nsaa kinyi yankitshina kifuko kiande kintu?”
31 Akupu Labane nkumuipusha’shi: “Nkupe kinyi?” Yakobo nkualula’shi: “T’ompa kintu su nkimune! Su bonkitshina penda uno muanda umune, nabanguula kudisha lombe lobe lua nyema na kuilulama. 32 Lelo nakidila munkatshi mua lombe lobe loso. Otuule ku lupese mukooko oso wi na mabashi na matoba munkatshi mua mikooko ilume yana, mukooko oso wende ku bufiita, na munkatshi mua mbushi ikashi, mbushi oso e na mabashi na matoba. Kubanga binobino, yaaya nyema ayikala bu efuto diande. 33 Kululama kuande akukangakuila mu mafuku aafiki, p’ofiki mu kutaluula efuto diande; mbushi oso mukashi shi na mabashi na matoba, na mukooko oso wana ulume ushi ukiebe kuenda ku bufiita, ayikala bu iyibibue su nekala nayo.”
34 Labane nkuakula’shi: “Bi buwa! Atukitshi nka bi buakula.” 35 Nka mu diadia efuku, Labane nkutuula ku lupese mbushi ikashi na mbushi ilume i na mifunda na i na matoba na nkutuula ku lupese nyema oso e na matoba atooka, na aye nkutuula dingi ku lupese mukooko wana oso ulume wende ku bufiita, aye nkuiyipa bana baye balume. 36 Akupu bayile ku mbalo i kula na Yakobo bua luendo lua mafuku asatu, na Yakobo baadi adisha bisaka bia nyema bia Labane bibaadi bishale.
37 Akupu Yakobo nkuata ntabi ibishi ya mutshi wa stirakse, mutshi wa amande, na mutshi wa palatane, aye kutotola bibobua bia ntabi angi ma mbalo bua’shi mbidi itooka ya mutshi imuenekie. 38 Akupu aye nkutuula mitshi ibaadi mutotole bibobua kumpala kua lombe lua nyema, mu bitomeno, na ma mbalo abaadi aakidila mema kubaadi bisaka bia nyema na kia kufika mu kutoma mema, bua’shi ipete lukalo lua kuitentamishena kumpala kua yaaya mitshi p’ayifiki mu kutoma mema.
39 Biabia bisaka bia nyema bibaadi abipete lukalo lua kuitentamishena kumpala kua mitshi, na bibaadi abitanda bana be mifunda mifunda, be na mabashi na be na matoba. 40 Akupu Yakobo nkuabuula bana ba mikooko balume na nkualula bisaka bia nyema bua’shi bitalene na nyema i na mifunda mifunda, na yoso yende ku bufiita ya ku bisaka bia nyema ya Labane. Akupu aye nkuabuula biaye bisaka bia nyema na ta muibisangie ku bisaka bia nyema ya Labane. 41 Misusa yoso ibaadi nyema i na bukome ayikiebe kuitentamishena, Yakobo baadi atuulu mitshi mu bitomeno kumpala kua bisaka bia nyema, bua’shi itentamishene pepi na mitshi. 42 Anka nsaa ibaadi nyema ngibofule, t’abaadi atuulu mitshi. Biabia yaaya ibofule ibaadi nka ya Labane, kadi yaaya ibukome ibaadi ya Yakobo.
43 Bintu bia Yakobo nkufuima, na aye nkupeta nyema ibungi, bafubi balume na bafubi bakashi, tumelo na mpunda.
31 Akupu Yakobo nkupusha’shi, bana ba Labane bakuete kuakula’shi: “Yakobo baata bintu bioso bia nshetu, na bapete buno boso bupeta ku bintu bia nshetu.” 2 Pabaadi Yakobo atala mpala ya Labane, bamuene’shi tabaadi naye bu bibaadi naye kumpala nya. 3 Nfundiilo a bioso, Yehowa nkulungula Yakobo’shi: “Alukiila muiumbo dia bamashobe na kui bakuenu, na nakatungunuka na kuikala nobe.” 4 Akupu Yakobo nkuitanyisha Rashele na Lea ku mapia kui nyema yaye, 5 na aye nkuibalungula’shi:
“Namono’shi muikelo wa nshenu kuandi ubashintuluka, anka Efile Mukulu a nshami e nka nami. 6 Anuuku binyibinyi anue banabene’shi, nemufubile nshenu na bukome buande boso. 7 Nshenu mmundimbe na mushintule efuto diande misusa ekumi; anka Efile Mukulu ta mumutaadile bua’shi ankitshine bi bubi. 8 Pabaadi amba’shi, ‘i na mabashi ayikala efuto diobe,’ paapa lombe loso lubaadi alutanda nyema i na mabashi; kadi pabaadi akula’shi, ‘i na mifunda ayikala efuto diobe,’ paapa lombe loso lubaadi alutanda nyema i na mifunda. 9 Biabia Efile Mukulu baadi akaasha nyema ya nshenu na eyimpanga. 10 Dingi efuku, pabaadi nyema ayitentamishena, nabuushile meso na namona mu kilotua’shi mbushi ilume ibaadi ayitentamishena na ikashi, ibaadi na mifunda, mabashi na matoba. 11 Akupu muikeyilu a Efile Mukulu a binyibinyi nkundugula mu kilotua’shi, ‘Yakobo!’ ami nkuakula’shi, ‘Nami uno.’ 12 Na aye nkuakula dingi’shi, ‘Buusha namu meso oobe, na omono’shi mbushi yoso ilume ikuete kutentama ikashi, i na mifunda, mabashi na matoba, muanda namono bioso bikuete nkukita Labane. 13 Ne Efile Mukulu a binyibinyi, baadi mukumuenekiele ku Betele, kubodi muele ebue dia kitentekiesho muimu na kubodi mukite mutshipo kuandi. Binobino, ebuee, tuuka mu dino eumbo na walukiile muiumbo diobe dia butandua.’”
14 Rashele na Lea nkumualula’shi: “Tuki na dingi kintu kia kupiana mu nshibo ya nshetu su? 15 Ta kuete kuitumona bu benyi, muanda mmuituudishe na kuete kufubisha makuta abaabadi batuushe buetu su? 16 Bupeta boso bu’ate Efile Mukulu kui nshetu, mbuetu na mbua bana betu. Biabia, kita kioso kibakulungula Efile Mukulu bua kukita.”
17 Akupu Yakobo nkuibua na nkukaamisha bana baye na bakashi baye ku tumelo, 18 Aye nkubanga kuata nyema yaye yoso na bintu bioso bibaadi mupete, aye nkuata nyema ibaadi mupete mu Padane-Arame, bua kuenda kui nshaye Isaake mu nsenga ya Kanaana.
19 Labane baadi muende mu kukuula mikooko yaye buaa, na Rashele nkuiba tu nkishi* tua b’efile ba kifuko tua nshaye. 20 Dingi Yakobo baadi mudimbe Labane muina Arame, muanda tabaadi mumulungule’shi eende. 21 Aye nkusuuka na nkusabuka Muela,* aye na bioso bibaadi nabio. Akupu aye nkuenda mutadiile dia ku miengie ya Gileade. 22 Muifuku dia kasatu, abo nkulungula Labane’shi Yakobo mmusuukie. 23 Biabia aye nkuata bakuabo,* abo nkumulonda munda mua mafuku musambo na nkumubanga mu miengie ya Gileade. 24 Akupu Efile Mukulu nkufika kui Labane muina Arame mu kilotua bufuku, na nkumulungula’shi: “Dimuka pabitale ki’olungula Yakobo, biakikala kibuwa sunga kibubi.”
25 Biabia Labane nkuifubuila kui Yakobo, pabaadi Yakobo mushimikie kashibo kaye k’epema mu muengie, na Labane na bakuabo abaadi bashimikie tushibo tuabo tua mapema mu miengie ya Gileade. 26 Akupu Labane nkulungula Yakobo’shi: “Nkinyi kibokitshi? Buakinyi bondimbi na botuala bana bande bu ba mpika babadi baate ku ngoshi? 27 Buakinyi wekeele musuukie mu bufiefie, bondimbi na tue mundungule? Su bodia kuikala mundungule, nadia kukutadiila wenda na muloo na ngono, n’etumba na lusese. 28 Tue muntadiile na fifia bekulu* bande na bana bande. Bokitshi mianda kushi binangu. 29 Ne na matalua a nkukitshina bi bubi, anka Efile Mukulu a nshobe ndunguile bufuku bushale’shi, ‘Dimuka pabitale ki’olungula Yakobo, biakikala ki buwa sunga ki bubi.’ 30 Binobino, buende muanda wekeele na lukalo lukata lua kualukiila ku nshibo ya nshobe, kadi buakinyi boyibi b’efile bande?”
31 Yakobo nkualula Labane’shi: “Mpa muanda n’ekalanga na moo, namonanga’shi, ‘Ongata bana bobe bakashi pa bukopo.’ 32 Muntu oso opete na b’efile bobe, t’ashala na muwa. Kumpala kua bakuetu, taluula biandi nabio, na wate ke bu kobe.” Kadi Yakobo tabaadi auku’shi Rashele baadi muibayibe. 33 Biabia Labane nkutuela mu kashibo k’epema ka Yakobo, mu kashibo k’epema ka Lea na mu kashibo k’epema ka ba mpika bakashi babidi, anka tabaadi mupete b’efile baye. Akupu aye nkutuuka mu kashibo k’epema ka Lea na nkutuela mu kashibo k’epema ka Rashele. 34 Mu yaaya nsaa, Rashele baadi muate tu nkishi tua b’efile ba kifuko, etuela mu kiseele kia ku kishalelo kia kamelo kia bana bakashi, na ashala panka. Biabia Labane nkukimba mu kashibo k’epema koso, kadi tabaadi muitupete. 35 Akupu Rashele nkulungula nshaye’shi: “Nfumuami tofiitanga munda, ntshi bia kuimana kumpala kobe, muanda ne na kiakia akifikilaa bana bakashi.” Biabia Labane nkukimba ngofu, anka tabaadi mupete tu nkishi tua b’efile ba kifuko.
36 Biabia Yakobo nkufiita munda na nkubanga kuamba Labane. Aye nkulungula Labane’shi: “Mmuanda kinyi wibubi wandi mukite, na mbua muluisho kinyi bokuete kundonda na nsungu bino? 37 Binobino, p’obokimbi mu bintu biande bioso, nkintu kinyi kia mu nshibo mobe kibosanga muanka, ekituule pano kumpala kua bakuetu na bakuenu, na baate kitshibilo pankatshi pande nobe. 38 Munda mua bino bipua 20 bia nekeele nobe, mikooko yobe sunga mbushi yobe, tangikatushe mayimi, na kashaa ta ndiile mikooko ilume ya mu lombe lobe. 39 Ta nkutuadiile nyema abadi basasule kui nyema ya kisuku. Naadi namufutu ami nabene. Su bayiba nyema kanya sunga bufuku, bodi onfutshisha anka. 40 Mu kanya naadi nakiengie na kibobo, bufuku na mashika, na naadi nakutua tulo ku meso. 41 Nashala nobe munda mua bipua 20, nakufubila munda mua bipua 14 bua bana bobe bakashi babidi, na bipua bisamombo bua lombe lobe lua nyema, anka b’oshintula efuto diande misusa ekumi. 42 Su Efile Mukulu a nshami, Efile Mukulu a Abalahama na Yawa abakuete kutshina kui Isaake, tabaadia kuikala ku lupese luande, bodia kuikala mungalushe ku maasa bisumanga. Efile Mukulu bamono dikienga diande, na mufubo wi bukopo wa maasa ande, nyi buakinyi ekeele mukudimushe bufuku bushale.”
43 Labane nkualula Yakobo’shi: “Bano bana bakashi, bana bande, bano bana mbekulu bande, luno lombe nduande, na bintu bioso bi’omono, biande na bana bande bakashi.’ Muanda kinyi wibubi wandia kuibakitshina lelo uno na bana babo babadi batande? 44 Binobino, fika tukite kilombeno, obe n’ami na akikala bu kamonyi pankatshi petu.” 45 Biabia Yakobo nkuata ebue na nkuidituula bu ebue dia kitentekiesho. 46 Akupu Yakobo nkulungula bakuabo’shi: “Sangulayi mabue!” Abo nkuata mabue, nkuiabunga mututo. Akupu abo nkudiila paapa pa mututo wa mabue. 47 Labane nkubanga kuiwitanyina bu Yegare-sahaduta,* anka Yakobo nkuiwitanyina bu Galede.*
48 Labane nkuakula’shi: “Uno mututo wa mabue nyi kamonyi pankatshi pande nobe lelo uno.” Nyi buakinyi baadi muiwitanyine bu Galede, 49 na bu Kitenta kia mulami, muanda bambile’shi: “Yehowa ekale etutala nsaa yatush’atuimonena. 50 Su okiengiesha bana bande bakashi na obanga kuibakila bangi bana bakashi kukatusha bana bande bakashi, sunga’shi takui ungi muntu e n’etu, tentekiesha’shi Efile Mukulu ekala kamonyi pankatshi pande nobe.” 51 Labane nkulungula Yakobo’shi: “Mututo wa mabue biaudi’bi, na ebue dia kitentekiesho di natuulu pankatshi pande nobe biadidi’bi. 52 Uno mututo wa mabue nyi nkamonyi, na dino ebue dia kitentekiesho nyi nkintu akituusha bukamonyi’shi, ta nkasambuka uno mututo wa mabue bua nkukitshina muanda wibubi na obe t’okasambuka uno mututo wa mabue na dino ebue dia kitentekiesho bua nkukitshina muanda wibubi. 53 Efile Mukulu a Abalahama na Efile Mukulu a Naore, Efile Mukulu a ba mashabo atshibe kiimu pankatshi petu.” Na Yakobo nkuitshipa muishina dia yawa abatshinaa* kui nshaye Isaake.
54 Kunyima kua biabia Yakobo nkulambula mulambu ku muengie na nkuitanyisha bakuabo buabadia kudia mikate. Biabia abo nkudia na nkulala ku muengie. 55 Labane nkubuuka namashika buee, na nkufifia bekulu* baye na bana baye bakashi, na aye nkuibelela miabi. Akupu, Labane nkukatuka, na nkualukiila ku nshibo yaye.
32 Yakobo nkutungunuka na luendo, na mikeyilu y’Efile Mukulu nkufumanka naye. 2 Nk’aye kieyimono, Yakobo bakuile’shi: “Kino nyi kishalelo ki’Efile Mukulu!” Biabia aye nkuudika yaaya mbalo bu Mahanaime.*
3 Akupu Yakobo nkutuma mikiendi kumpala kuaye kui mukuabo Esau muiumbo dia Seyire, terituare* a Edome, 4 aye nkuibatumina eyi’shi: “Nukalungule nfumuami Esau’shi, ‘Mufubi oobe Yakobo bamba’shi: “Ne mushale* na Labane munda mua mafuku ebungi. 5 Na nemupete ngombe, mpunda, mikooko, na bafubi balume na bakashi, na nakutumina uno mukandu bua nkuukisha obe nfumuami, bua’shi nkumiinyibue ku meso kobe.”’”
6 Kunyima mikiendi ibalukiile kui Yakobo, yamba’shi: “Tubafumankana na mukuenu Esau, afiki mu kufumankana nobe, na e na bantu 400.” 7 Yakobo nkupusha moo ngofu, na aye nkukalakashua. Biabia aye nkuabuula bantu babaadi nabo, mpa na mikooko na mbushi, ngombe na tumelo, mu bisaka bibidi. 8 Aye nkuamba’shi: “Su Esau atuuka kisaka kimune ngoshi, biabia kingi akikala na mushindo wa kusuuka.”
9 Kunyima kua biabia, Yakobo bakuile’shi: “Yehowa Efile Mukulu a nshami-kulu Abalahama, na a nshami Isaake, obe andungula’shi, ‘Alukiila muiumbo dienu na kui bakuenu, nakakukitshina mianda ibuwa,’ 10 ntshi mulombene kifulo kia lulamato kioso, na lulamato loso lodi muleshe mufubi oobe, muanda nemusabukie uno muela wa Yordano penda na mukombo wande, na binobino tandi bisaka bibidi. 11 Nakutekie, mpaashe namu ku maasa a mukuetu Esau, muanda nkuete namupusha moo wa’shi ekufika antuuka ngoshi, mpa na bana na ba nyinabo. 12 Na we muambe’shi: ‘Nakakukitshina binyibinyi mianda na kalolo, na nakekasha bekulu* bobe bu lusenga lua ku kalunga ka mema, luibungi bushi bia kubadikibua.’”
13 Na aye nkulala paapa. Akupu aye nkuata ndambo ya bintu biaye bua’shi bikale bu kia buntu bua mukuabo Esau: 14 Mbushi ikashi 200, ilume 20, mikooko ikashi 200, ilume 20, 15 tumelo 30 atomeesha bana bato, ngombe ikashi 40, ilume 10, tumelo tukashi 20, na tulume tupue kukula 10.
16 Aye nkuiyipa bafubi baye, kisaka kimune akilondo kingi, na aye nkulungula bafubi baye’shi: “Sabukayi kumpala kuande, na nulekie mbalo pankatshi pa kisaka kimune na akilondo.” 17 Aye nkutumina dingi a kumpala eyi’shi: “Su mukuetu mulume Esau afumankana nobe na ayipusha’shi, ‘Nfumobe nnanyi, okuete kuenda kunyi, na bino bintu bi kumpala kobe mbia nanyi?’ 18 walule’shi, ‘Mbia mufubi oobe Yakobo. Nkia buntu kibatumina nfumuami Esau, na aye nabene e kunyima kuetu.’” 19 Na aye nkutumina dingi a kabidi, a kasatu na boso babaadi ku mongo kua bisaka bia nyema eyi’shi: “Bino nyi bianukalungula Esau p’anufumankana naye. 20 Na numulungule dingi’shi, mufubi oobe Yakobo e kunyima kuetu.’” Muanda banangushena’shi: ‘Su nabanda kumupoosha pa kumutumina kia buntu, kunyima pamumono, mulombene nkutambula na kalolo.’ 21 Biabia bia buntu nkusabuka kumpala kuaye, kadi aye nabene nkulala mu kishalelo.
22 Nka buabua bufuku, bebuele aata bakashi baye babidi, na bafubi baye bakashi babidi, na bana baye bakinga 11, aye nkusabuka muela wa Yaboke pa mbalo y’abasabukilaa lua ngua. 23 Biabia aye nkuibaata, nkuibasabusha muela na nkusabusha dingi bintu bioso bibaadi nabio.
24 Nfudiilo a bioso Yakobo nkushala bupenka. Akupu ungi muntu kumbanga kulua naye mpa na bibabudi butookie. 25 Pabamuene yawa muntu’shi ta mumukambile, bakumine kinyingua kia mu kifuka kia Yakobo, na kinyingua kia mu kifuka kia Yakobo nkufungunuka pabaadi alu naye. 26 Akupu yawa muntu nkuakula’shi: “Tandiile nende, muanda bufuku t’abutooko.” Yakobo nkumualula’shi: “tankutadiila wende mpa na p’ongielela miabi.” 27 Biabia aye nkumuipusha’shi: “Eshina diobe nnanyi?” aye nkumualula’shi: “Yakobo.” 28 Aye nkumulungula’shi: “Eshina diobe t’adikekala dingi bu Yakobo kadi bu Isalele,* muanda bolu n’Efile Mukulu na bantu, na botshokola.” 29 Yakobo namu nkumuipusha’shi: “Ndungule namu eshina diobe.” Anka aye nkumulungula’shi: “Buakinyi oyipusha eshina diande?” Aye nkumuelela miabi paapa. 30 Biabia Yakobo nkuudika yaaya mbalo bu Penyele,* muanda bambile’shi, “Namono Efile Mukulu mpala na mpala, anka nashala na muwa.”*
31 Na nguba nkumuibuela aye kiakidi Penuele,* kadi baadi asumpikita muanda wa kifuka kiaye. 32 Nyi buakinyi mpa na lelo bana ba Isalele t’abadiya mushila w’etankanta wi pa kinyingua kia kifuka, muanda baadi mukume kinyingua kia kifuka kia Yakobo ki pa mushila w’etankanta.
33 Yakobo babuushile meso na aye nkumona Esau afiki na bantu 400. Biabia aye nkuabuula bana, aba kui Lea, aba kui Rashele na aba kui bafubi bakashi babidi. 2 Aye nkutuula bafubi bakashi na bana babo kumpala, Lea na bana baye nkulonda, akupu Rashele na Yosefe nkukila kumongo kuabo. 3 Akupu aye nabene nkukila kumpala kuabo na nkuinama paashi misusa musambo pabaadi efubuila kui mukuabo.
4 Anka Esau nkuenda lubilo mu kufumankana naye, aye nkumuanya biipa, nkumufifia na abo nkubanga kudila. 5 Pabaadi mubuushe meso, bamuene bakashi na bana, aye nkuipusha’shi: “Bano be nobe mba nnanyi?” Yakobo nkualula’shi: “Bana babadi bape mufubi oobe kui Efile Mukulu.” 6 Bafubi bakashi nkuifubuila na bana babo na abo nkuinama, 7 Lea namu nkuifubuila na bana baye, na abo nkuinama. Akupu Yosefe nkuifubuila na Rashele na abo nkuinama.
8 Esau nkuipusha’shi: “Buakinyi otumine bantu banafumankana nabo be na nyema?” Aye nkualula’shi: “Bua’shi nkumiinyibue ku meso kua nfumuami.” 9 Akupu Esau nkuakula’shi: “Ne na bintu bibungi mukuetu. Lama bintu biobe.” 10 Anka Yakobo nkuakula’shi: “Nya, nakusendeela, su nemukumiinyibue ku meso kobe, abitungu wate kia buntu kia ku maasa ande, muanda ne muikituale bua’shi mmone mpala yobe. Na pa namono mpala yobe, binka bu’mi bamono mpala y’Efile Mukulu, muanda bontambula na muloo. 11 Ata namu kia buntu akilesha miabi yande yandi mukutuadile, muanda Efile Mukulu mmundeshe kalolo na mmumpe bintu bioso biandi nabio lukalo.” Yakobo kutungunuka na kumusendeela, na aye nkuata.
12 Kunyima Esau nkuakula’shi: “Tukatukieyi, tuende na ami nakidi kumpala kobe.” 13 Anka Yakobo nkumulungula’shi: “Nfumuami auku’shi bana mbabofule, na’shi ne na mikooko na ngombe ayomesha bana, ayitungu kulama. Su beyitambusha bukidi bukidi sunga efuku dimune, lombe loso alufu. 14 Nfumuami abadiile namu kumpala kua mufubi aaye, anka ami natungunuka na luendo bipeela bipeela na kulonda luendo lua nyema yande na bana mpa na panfiki ku Seyire kui nfumuami.” 15 Akupu Esau nkuakula’shi: “Nkulekiele namu bantu ba ku bantu bande.” Yakobo nkumulungula’shi: “Buakinyi? Nakiebe penda kukumiinyibua ku meso kua nfumuami.” 16 Biabia diadia efuku Esau nkualukiila ku Seyire.
17 Yakobo nkuenda ku Sukote,* na aye nkuibaka nshibo yaye na nkukita mbalo ya kufuamina lombe luaye lua nyema. Nyi buakinyi baudikile yaaya mbalo bu Sukote.
18 Kunyima kua kukatuka ku Padane-Arame, Yakobo bafikile kushi masaku mu kibundi kia Shekeme, mu nsenga ya Kanaana, na aye nkutuula kishalelo kiaye pepi na kibundi. 19 Akupu aye nkuula ku makuta 100 kipindi ki’efuba kui bana ba Amore, nshaye na Shekeme mubaadi mushimikie kashibo kaye k’epema. 20 Aye nkuimuibaka kilambuilo na nkuikitanyina bu Efile Mukulu, Efile Mukulu a Isalele.
34 Binobino, Dina muana mukashi a Yakobo, abatandile na Lea, baadi na kiubishi kia kuenda mu kukisha nsaa na* ba nsonguakashi ba muiumbo. 2 Pabaadi Shekeme muana a Amore muina Ivii, mukata a eumbo mumumone, bamuatshile alala naye pa bukopo. 3 Na aye nkulamata Dina muana mukashi a Yakobo ngofu, nkufula nsonguakshi na aye* nkumulungula biadi mumufule.* 4 Nfudiilo a bioso, Shekeme nkulungula nshaye Amore’shi: “Ngatshile uno nsonguakashi, ekale mukashi ande.”
5 Pabaadi Yakobo mupushe’shi Shekeme baluisha muan’aye mukashi Dina, bana baye balume abaadi na lombe luaye lua nyema mu mapia. Biabia Yakobo nkushala mumiine mpa na pabaabadi balukiile. 6 Kunyima Amore nshaye na Shekeme bayile mu kuisamba na Yakobo. 7 Kadi bana ba Yakobo abebipushishe na bakatuka ku mapia, baluka paasha nka paapa. Abaadi bakalakashue na bafiite munda ngofu, muanda baadi mukuatshishe Isalele buufu pa kulala na muana mukashi a Yakobo, kintu kishibadia kukitshika.
8 Amore nkuibalungula’shi: “Muan’ande mulume Shekeme mmufule* muana eenu mukashi. Mupeyi namu anka bua’shi ekale bu mukashi aaye, 9 na tuikale atuiyibakishena.* Etupeyi bana benu bakashi, anue namu nuate bana betu bakashi. 10 Anushala netu, na eumbo adikekala dienu. Shalayi, nukite busunga muanka na nupete bintu muanka.” 11 Akupu Shekeme nkulungula nshaye na Dina na bakuabo’shi: “Nkumiinyibue namu ku meso kuenu, na nenupa kioso kianuntekie. 12 Nuibalombene kunteka eondo di muulo wi bukopo na bia buntu. Kioso kianuntekie, nenupa kianka. Anka mpeyi nsonguakashi bu mukashi.”
13 Bana ba Yakobo nkudimba Shekeme na nshaye Amore, muanda baadi muluishe mukuabo mukashi Dina. 14 Abo nkuibalungula’shi: “Tatui balombene kukita muanda wi bino, kupa muntu shi musadiibue* mukuetu mukashi, muanda nyi nkintu ki buufu kuatudi. 15 Tui balombene kukumiina nka su anukitshi uno muanda: nuikale bu’tue na nusale bana balume benu boso. 16 Paapa atuinupa bana betu bakashi na tuate bana benu bakashi, atushala pamune nenu, na atufiki muilo umune. 17 Anka su nuakutua kui tuteemesha, na nuakutua kusadiibua, paapa atuata mukuetu mukashi tuende.”
18 Mayi aabo nkusankisha Amore na muan’aye Shekeme. 19 Nsongualume tabaadi munyengakane bua kukita kibaabadi bamutekie, muanda muana a Yakobo mukashi baadi amusankisha, na nsongualume baadi na kinemo kikata ku bantu boso ba mu nshibo ya nshaye.
20 Biabia Amore na muan’aye Shekeme nkuenda ku kibelo kia kibundi na nkulungula bana balume ba mu kibundi kiabo’shi: 21 “Bano bantu abakiebe kuikala netu mu butaale. Tuibatadileyi bashale muiumbo na bakite muanka busunga, muanda eumbo ndikata buabadia kushala muanka. Tui balombene kuibakila bana babo bakashi, na abo namu mbalombene kuibakila bana betu bakashi. 22 Bano bantu abakumiina kushala netu bua’shi tufikie muilo umune nka su tuakita uno muanda umune: abitungu bana balume boso munkatshi muetu basadiibue nka bu biabadi basadiibue. 23 Paapa bintu biabo, bupeta buabo, na nyema yabo yoso, t’abikala bietu su? Biabia tukumiine bua’shi bashale pamune netu.” 24 Boso babaadi abatuuku ku kibelo kia kibundi nkuteemesha Amore na muan’aye Shekeme, na bana balume boso nkusadiibua, baba boso babaadi abatuuku ku kibelo kia kibundi.
25 Anka muifuku dia kasatu, pabaabadi baki na busungu, bana balume babidi ba Yakobo, Simeone na Levi bakuabo na Dina, abatshile mpete yabo ya ngoshi, batuela mu kibundi mu bufiefie na bayipa bana balume boso. 26 Abo nkuipaa Amore na muan’aye mulume Shekeme ku lupete lua ngoshi, nkuata Dina ku nshibo ya Shekeme na nkuenda. 27 Bangi bana balume ba Yakobo nkufika mu kibundi mu baabadi bayipee bana balume boso na abo nkupaula kibundi, muanda abaadi baluishe mukuabo mukashi. 28 Abo nkuata mikooko na mbushi yabo, ngombe yabo, mpunda yabo na bioso bibaadi mu kibundi na mu mapia. 29 Abo nkuata dingi bintu biabo bioso, nkukuata bana babo boso bakinga na bakashi babo, na nkupaula bintu bioso mu mashibo.
30 Biabia Yakobo nkulungula Simeone na Levi’shi: “Nubantuadila lukalakashi lukata pa kungikasha bu kintu ki eshiko kui bantu ba muiumbo, kui bena Kanaana na bena Perizi. Tui bapeela, abakebungu binyibinyi bua kuntuuka ngoshi, betubutule ami na kifuko kiande.” 31 Kadi abo nkuakula’shi: “Abitunganga baate mukuetu mukashi bu ndumba su?”
35 Kunyima kua biabia Efile Mukulu nkulungula Yakobo’shi: “Ebuee wende ku Betele, oshale kuakua, w’ebakile Efile Mukulu a binyibinyi kilambuilo kuanka, aye baadi mukumuenekiele pobodi osuuku mukuenu Esau.”
2 Biabia Yakobo nkulungula ba mu nshibo muaye na boso babaadi naye’shi: “Katushayi b’efile benyi be munkatshi muenu, nuitooshe na nushintuule bilamba, 3 na tuibuee tuende ku Betele. Kuakua nakakitshina Efile Mukulu a binyibinyi kilambuilo, aye baadi mungaluule muifuku di naadi mu dikienga, na baadi nami koso* ku naadi nende.” 4 Abo nkupa Yakobo b’efile benyi boso bababadi nabo na tudibu tubaadi ku matui aabo, na Yakobo nkuibishiika* muushi mua mutshi ukata ubaadi pepi na Shekeme.
5 Pabaabadi bakatukie, moo w’Efile Mukulu ubakuatshile bibundi bibaadi bibefunyishe, biabia tababaadi balonde bana ba Yakobo. 6 Nfudiilo a bioso, Yakobo na bantu boso babaadi nabo nkufika ku Luze, kuamba’shi Betele mu nsenga ya Kanaana. 7 Aye nkuibaka kilambuilo kuanka na kuitanyina yaaya mbalo bu El-betele,* muanda Efile Mukulu a binyibinyi baadi mumumuenekiele kuanka pabaadi asuuku mukuabo. 8 Kunyima Debora muleshi a Rebeka nkufua, na abo nkumushiika pepi na Betele, muushi mua mutshi ukata. Biabia Yakobo nkuudika wanka bu Alone-Bakute.*
9 Efile Mukulu baadi dingi mumuenekiele Yakobo pabaadi akatukila ku Padane-Arame, na nkumuelela miabi. 10 Efile Mukulu nkumulungula’shi: “Eshina diobe nyi Yakobo. T’abakakuitanyina dingi bu Yakobo nya, kadi abakakuitanyina bu Isalele.” Na aye nkubanga kumuitanyina bu Isalele. 11 Efile Mukulu nkumulungula dingi’shi: “Ne Efile Mukulu Sha bukome boso. Tanda na ofuime. Okekala nshaye na miilo, oolo, miilo ibungi na ba nfumu abakatuukila kodi.* 12 Nsenga yandi mupe Abalahama na Isaake, nakakupa yanka, akupu neyipe bekulu* bobe.” 13 Akupu Efile Mukulu nkukatuka kuadi mu mbalo ibaadi muisambe naye.
14 Biabia Yakobo nkutuula ebue dia kitentekiesho mu mbalo ibaadi muisambe naye, ebue dia kitentekiesho, na aye nkupongoola panka mulambu wa kitomuanga na muimu. 15 Yakobo batungunukile na kuitanyina mbalo ibaadi Efile Mukulu muisambe naye bu Betele.
16 Akupu abo nkukatuka ku Betele. Pabaabadi baki kula ndambo na Efrata, Rashele babangile kutanda, na kutanda kuaye kubaadi bukopo. 17 Anka pabaadi ki’alu na kutanda, ntaashi nkumulungula’shi: “Totshinanga, muanda otanda dingi uno muana mulume.” 18 Pa tabaadi atuulu eshimba* (muanda baadi afu), aye nkumuudika bu Bene-oni,* kadi nshaye nkumuitanyina bu Benyamine.* 19 Biabia Rashele bafuile na abo nkumushiika muishinda dia ku Efrata, kuamba’shi, Beteleme. 20 Yakobo nkutuula ebue dikata pa mashama a Rashele; nyi ebue dikata dia mashama a Rashele mpa na lelo uno.
21 Kunyima kua biabia Isalele bayile akashimika kashibo kaye k’epema aye bakidi musungo wa Edere kapindi. 22 Dingi efuku pabaadi Isalele ki mushale mu diadia eumbo, Rubene bayile na alala na Bila ekupi dia nshaye, na Isalele nkupusha wawa muanda.
Yakobo baadi na bana balume 12. 23 Bana balume babatandile na Lea babaadi Rubene muana mbedi a Yakobo, akupu Simeone, Levi, Yunda, Isakare na Zabulone. 24 Bana balume babatandile na Rashele babaadi Yosefe na Benyamine. 25 Na bana balume babatandile na Bila mufubi mukashi a Rashele babaadi Dane na Neftali. 26 Na bana balume babatandile na Zilpa mufubi mukashi a Lea babaadi Gade na Ashere. Bano nyi bana ba Yakobo balume bababadi bamutandile mu Padane-Arame.
27 Nfudiilo a bioso Yakobo nkufika kubaadi nshaye Isaake ku Mamale, ku Kiriate-arba, kuamba’shi Ebrone kubaadi Abalahama na Isaake bashale bu benyi. 28 Isaake bakitshine bipua 180. 29 Akupu Isaake nkutuula eshimba na nkufua, na aye nkubungibua kui muilo waye, kunyima kua kulala mafuku ebungi a muloo mu muwa* waye; bana baye Esau na Yakobo nkumushiika.
36 Uno nyi muisambo wa Esau, kuamba’shi Edome.
2 Esau nkuibakila bakashi ku ba nsonguakashi ba mu Kanaana, Ada muana mukashi a Elone muina Ite, na Oholibama muana mukashi a Ana muikulu a Zibeone muina Ivii; 3 na Basemate muana mukashi a Ismaele mukuabo mukashi na Nebayote.
4 Ada nkutandila Esau Elifaze, na Basemate nkumutandila Rewele,
5 na Oholibama nkutanda Yeushe, Yalame, na Kora.
Bano nyi bana balume ba Esau bababadi bamutandile mu nsenga ya Kanaana. 6 Kunyima kua biabia, Esau nkuata bakashi baye, bana baye balume, bana baye bakashi, bantu* boso ba mu nshibo muaye, ngombe na mikooko yaye, na ingi nyema yaye yoso, na bupeta buaye boso bubaadi mupete mu nsenga ya Kanaana na enda mu dingi eumbo di kula na mukuabo Yakobo. 7 Muanda bintu biabo bibaadi bifuime ngofu, na tababaadi na mushindo wa kushala pamune, na pa muanda wa bisaka biabo bia nyema, nsenga ibaabadi bashale* tayibadia kuibalombana. 8 Biabia Esau nkushala mu miengie ya Seyire. Esau nyi abetanyina dingi bu Edome.
9 Uno nyi muisambo wa Esau, nshaye na bena Edome bashale mu miengie ya Seyire.
10 Ano nyi mashina a bana balume ba Esau: Elifaze muana a Ada mukashi a Esau, Rewele muana a Basemate mukashi a Esau.
11 Bana balume ba Elifaze babaadi Temane, Omare, Zefo, Gatame na Kenaze. 12 Timna nkufika ekupi dia Elifaze muana a Esau, akupu aye nkutandila Elifaze, Amaleke. Bano nyi bekulu ba Ada mukashi a Esau.
13 Bano nyi bana balume ba Rewele: Nahate Zera, Shama na Miza. Bano nyi babaadi bekulu ba Basemate mukashi a Esau.
14 Bano nyi bana balume ba Oholibama babaadi mutandile Esau: Yeushe, Yalame, na Kora. Oholibama baadi mukashi a Esau, muana mukashi a Ana, muikulu a Zibeone.
15 Bano nyi ba nfumu* ba bana balume ba Esau: Bana balume ba Elifaze muana mbedi a Esau: Nfumu Temane, Nfumu Omare, nfumu Zefo, nfumu Kenaze, 16 nfumu Kora, nfumu Gatame, na nfumu Amaleke. Bano bana balume ba Elifaze babaadi ba nfumu mu nsenga ya Edome. Bano nyi bekulu ba Ada.
17 Bano nyi bana balume ba Rewele, muana mulume a Esau: Nfumu Nahate, nfumu Zera, nfumu Shama na nfumu Miza. Bano nyi bana balume ba Rewele babaadi ba nfumu mu nsenga ya Edome. Bano nyi bekulu ba Basemate mukashi a Esau.
18 Bua kufudiisha, bano nyi bana balume ba Oholibama mukashi a Esau: Nfumu Yeushe, nfumu Yalame, na nfumu Kora. Bano nyi ba nfumu bababatandile kui Oholibama muana mukashi a Ana, mukashi a Esau.
19 Bano nyi bana balume ba Esau, kuamba’shi Edome. Na bano nyi ba nfumu babo.
20 Bano nyi bana balume ba Seyire muina Ori babaadi bashale muiumbo: Lotane, Shobale, Zibeone, Ana, 21 Dishone, Esere na Dishane. Bano nyi ba nfumu ba bena Ori, bana balume ba Seyire mu nsenga ya Edome.
22 Bana balume ba Lotane babaadi Ori na Emame, mukuabo mukashi na Lotane baadi Timna.
23 Bano nyi bana balume ba Shobale: Aliyane, Manakata, Ebale, Shefo na Oname.
24 Bano nyi bana balume ba Zibeone: Aya na Ana. Uno Ana nyi baadi musangane nsulo ya mema e kaalo mu kabaaka, pabaadi alama mpunda ya nshaye Zibeone.
25 Bano nyi bana ba Ana: Dishone na Oholibama muan’aye mukashi.
26 Bano nyi bana balume ba Dishone: Emedane, Eshebane, Itrane na Karane.
27 Bano nyi bana balume ba Esere: Bilane, Zawana na Akana.
28 Bano nyi bana balume ba Dishane: Uze na Arane.
29 Bano nyi ba nfumu ba bena Ori: Nfumu Lotane, nfumu Shobale, nfumu Zibeone, nfumu Ana, 30 nfumu Dishone, nfumu Esere na nfumu Dishane. Bano nyi ba nfumu ba bena Ori muyile ba nfumu babo mu nsenga ya Seyire.
31 Ba nfumu babaadi bamunane mu nsenga ya Edome kumpala kua’shi bena Isalele* bekale na nfumu mbano: 32 Bela muana mulume a Beore baadi mumunane mu Edome, na eshina dia kibundi kiaye dibaadi Dinaba. 33 Pabafuile Bela, Yobabe muana mulume a Zera a ku Bosora babangile kumunana pa mbalo yaye. 34 Pabafuile Yobabe, Ushame a mu nsenga ya bena Temane babangile kumunana pa mbalo yaye. 35 Pabafuile Ushame, Adade muana mulume a Bedade baadi mutshokole bena Madiane mu nsenga* ya Moabe, babangile kumunana pa mbalo yaye, eshina dia kibundi kiaye dibaadi Awite. 36 Pabafuile Adade, Samala a ku Masereka babangile kumunana pa mbalo yaye. 37 Pabafuile Samala, Shaule a ku Rehobote ku bukunkula bua Muela, babangile kumunana pa mbalo yaye. 38 Pabafuile Shaule, Baale-hanane muana mulume a Akabore, babangile kumunana pa mbalo yaye. 39 Pabafuile Baale-hanane muana mulume a Akabore, Adare babangile kumunana pa mbalo yaye. Eshina dia kibundi kiaye dibaadi Pau, n’eshina dia mukashi aaye dibaadi Mehetabele, muana mukashi a Matrede na muikulu a Mezahabe.
40 Mashina a ba nfumu abatukila kui Esau muyile bifuko biabo, muyile ma mbalo aabo na muyile mashina aabo nyi ngano: Nfumu Timna, nfumu Aliya, nfumu Yetete, 41 nfumu Oholibama, nfumu Ela, nfumu Pinone, 42 nfumu Kenaze, nfumu Temane, nfumu Mibisare, 43 nfumu Mangadiele, na nfumu Irama. Ano nyi mashina a ba nfumu ba Edome muyile ma mbalo aabo abaabadi bashale muiumbo diabo. Uno nyi Esau nshaye na bena Edome.
37 Yakobo nkutungunuka na kushala mu nsenga ya Kanaana mubaadi nshaye mushale bu muenyi:
2 Uno nyi muisambo wa Yakobo.
Pabaadi Yosefe na bipua 17, baadi alama lombe lua nyema na bana balume ba Bila, na bana balume ba Zilpa, bakashi ba nshaye. Na Yosefe nkulungula nshaye mianda ibubi ibaabadi abakitshi. 3 Isalele baadi mufule Yosefe kukila bangi bana baye balume boso, muanda mmuana abatandile ku bununu buaye, na aye nkumuteleesha kilamba kibuwa ki bula. 4 Pabaadi bakuabo bamone’shi, nshabo mmumufule kukila bangi bakuabo boso, bababangile kumushikua, na tababaadi abesamba naye mu kalolo.
5 Kunyima Yosefe balotele kilotua, aye nkuikilungula bakuabo, na abo nkupeta dingi kangi kabingilo ka kumushikua. 6 Aye nkuibalungula’shi: “Teemeshayi namu kino kilotua kinaloto. 7 Atuanyanga maoma a blé munkatshi mu’efuba, eoma diande dia blé nkuibua na nkuimana na maoma eenu a blé nkuibuaa na nkuidifunyisha na nkuidinamina.” 8 Bakuabo balume nkumulungula’shi “Okiebe kuiyikasha nfumu eetu na kuitumuna su?” Biabia abo nkupeta kangi kabingilo ka kumushikua pa muanda wa bilotua biaye na bua bibaadi muakule.
9 Kunyima kua biabia, aye nkulota kingi kilotua na aye nkuikilondela bakuabo balume’shi: “Naloto kingi kilotua. Uno musango nguba na mueshi na nyenyenyi 11 bikeele biname kumpala kuande.” 10 Aye nkuikilondela nshaye mpa na bakuabo balume, na nshaye nkumusaashila na nkumulungula’shi: “Kilotua kiobe akipatuula kinyi? Eyendo’shi ami na nyinobe na bakuenu balume atufiki na tukuinamine mpa na paashi su?” 11 Bakuabo balume nkumukuatshila kiutu, anka nshaye nkulama aa mayi mu binangu.
12 Bakuabo balume abayile mu kudiisha nyema ya nshabo pepi na Shekeme. 13 Kunyima Isalele nkulungula Yosefe’shi: “Bakuenu balume bakuete kulama nyema pepi na Shekeme, ta nabio su? Fika nkutume kuabadi.” Yosefe nkumulungula’shi: “Bi buwa!” 14 Aye nkumulungula’shi: “Nda okatale su bakuenu be biya. Okatale bi nyema na ofikie ondungule.” Biabia aye nkumutuma kukatukila kuibanda dia Ebrone na nkuenda mutadiile ku Shekeme. 15 Kunyima ungi muntu baadi mumusangane atambuka muifuba. Yawa muntu nkumuipusha’shi: “Okimbi kinyi?” 16 Aye nkumualula’shi: “Nkuete kukimba bakuetu balume. Wekundungula namu kua bakuete kulamina nyema?” 17 Yawa muntu nkuakula dingi’shi: “Babakatuka pano, muanda nebapushishe abamba’shi, ‘Tuendeyi ku Dotane.’” Biabia Yosefe nkulonda bakuabo balume na nkuibasangana ku Dotane.
18 Abo nkumumuena ku bula, na kumpala kua’shi afikie kuabadi, bababangile kudia lukuku lua kumuipaa. 19 Abo nkuilungushena’shi: “Talayi! Sha bilotua ngiawa afiki. 20 Tumuipeeyi, na tumusumbule mu bumune bua ku meena a mema na tukakule’shi nyema a kisuku e bukielo bamudi. Paapa atumono akifuila bilotua biaye.” 21 Pabapushishe Rubene biabia, bakimbile bia kumupaasha. Aye nkuakula’shi: “Tatumuipaanga.”* 22 Rubene nkuibalungula’shi: “Tanupongoolanga mase. Musumbuleyi mu buno buina bua mema bui mu kabaaka, anka tanumukitshinanga bi bubi.” Lukalo luaye lubaadi lua kumupaasha bua kumualusha kui nshaye.
23 Nka Yosefe kiafiki kui bakuabo, babamufuudile kilamba kiaye, kilamba kibuwa ki bula kibaadi mufuale, 24 babamuatshile bamusumbula mu buina bua mema. Mu aa mafuku mu buina mubaadi bisumanga, ta mubaadi mema nya.
25 Akupu babashalele bua kudia. Pabababushile meso, abamuene kisaka kia ba nsunga bena Ismaele babaadi abakatukila ku Gileade. Tumelo tuabo tubaadi tusemune maka en’eshiko dibuwa,* bome* na bibobua bi na maka, babaadi abende ku Ejipitu. 26 Nyi Yunda nkulungula bakuabo’shi: “Nkinyi ki’atupete su tuayipaa mukuetu na tuafuamisha lufu luaye? 27 Tumupaaneyi kui bena Ismaele na tatumukitshinanga bi bubi. Muanda mmukuetu na tui mase* amune.” Biabia abo nkuteemesha mukuabo. 28 Pabaadi ba nsunga bena Madiane abakidi pepi nabo, abatuushishe Yosefe mu buina bua mema, na bamupaana kui bena Ismaele ku makuta 20 a kiamo kia arja. Bano bantu abatuadile Yosefe mu Ejipitu.
29 Kunyima, pabaadi Rubene mualukiile ku buina bua mema na asangana’shi Yosefe tabaadi muanka, baadi musaane bilamba biaye. 30 Pabaadi mualukiile kui bakuabo belele musaase’shi: “Muana bashimina! Ami nakitshi kinyi?”
31 Biabia abo nkuata kilamba kia Yosefe na nkuipaa mbushi mulume, abo nkuikisabika mu mase a yawa mbushi. 32 Kunyima kua biabia, abo nkutumina nshabo kiakia kilamba ki buwa ki bula na nkuakula’shi: “Tala bibatusangana. Taluula kalolo su kino kilamba nkia muan’obe, su ta nkiaye.” 33 Akupu aye nkuikitaluula na nkuela musaase’shi: “Nyi nkilamba kia muan’ande mulume! Nyema a kisuku e bukielo bamudi! Binyibinyi’shi babasasula Yosefe!” 34 Biabia Yakobo nkusana bilamba biaye, nkufuala mpaya mu kifuka kiaye na nkudila muan’aye mulume munda mua mafuku ebungi. 35 Bana baye boso balume na bana baye boso bakashi abaadi nka abatompo kumusamba, anka baadi nka apele kusambibua, ambanga’shi: “Nekala nadidi muan’ande mpa n’efuku diankafu!”* Na nshaye batungunukile na kumudila.
36 Bena Madiane nkupaana Yosefe mu Ejipitu kui Potifare, mufubi a muibalasa dia Faraone na mukata a balami ba nfumu.
38 Mu kiakia kipungo, Yunda nkukatuka kui bakuabo na nkushimika kashibo kaye k’epema pepi na muana mulume ena eshina bu Kira muina Adulame. 2 Kuakua Yunda nkumona nsonguakashi a mungi muina Kanaana abetanyina bu Shuwa. Biabia aye nkumuibakila na nkulala naye, 3 na aye nkuimita, kunyima aye nkutanda muana mulume, na Yunda nkumuudika bu Ere. 4 Aye nkuimita dingi na nkutanda muana mulume, na nkumuudika bu Onane. 5 Aye nkutanda dingi muana mulume na nkumuudika bu Shela. Yunda baadi ku Akezibe pabaadi mumutande.
6 Kunyima Yunda bayibakiile muan’aye mbedi Ere mukashi, na eshina dia yawa muana mukashi dibaadi Tamare. 7 Anka Ere muana mbedi a Yunda tabaadi asankisha Yehowa; nyi Yehowa nkumuipaa. 8 Biabia Yunda nkulungula Onane’shi: “Ibakila mukashi a mukuenu mulume baafu, bua’shi otandile mukuenu mulume bana.” 9 Anka Onane baadi auku’shi baba bana t’abekala baye nya. Biabia pabaadi alala na mukashi a mukuabo mulume, baadi aponesha bilume biaye paashi bua’shi t’atandilanga mukuabo mulume bana nya. 10 Biabia bibaadi akitshi bibaadi bubi ku meso kua Yehowa, nyi aye nkumuipaa naye dingi. 11 Yunda nkulungula Tamare muko aaye mukashi’shi: “Shala bu mukashi kilele mu nshibo ya nshobe mpa na apakakulu muan’ande mulume Shela,” muanda baadi eakuila’shi: ‘Aye’nyi mulombene kufua bu bakuabo balume.’ Biabia Tamare nkuenda na nkushala mu nshibo ya nshaye.
12 Mafuku nkukila, na mukashi a Yunda muana a Shuwa nkufua. Yunda nkukisha kipungo kia maalo, akupu aye nkuenda kui bantu baye abakuulaa buaa bua mikooko ku Timena na kuuku aaye Kira muina Adulame. 13 Abo nkulungula Tamare’shi: “Muko oobe mulume kuete kukaamina ku Timena mu kukuula mikooko yaye buaa.” 14 Aye nkukatusha bilamba biaye bia bu mukashi kilele, nkuishikiila mpala na nkuibuikila kilamba, na aye nkushala ku kituelelo kia Enayime, ki muishinda adiende ku Timena, muanda baadi mumone’shi Shela baadi mupue kukula anka tabaadi mubande kupebua kuadi bu mukashi.
15 Pabaadi Yunda mumumone, bamumuene bu ndumba, muanda baadi muibuikile mpala. 16 Biabia aye nkuenda kuadi ku bukunkula bu’eshinda na nkumulungula’shi: “Kumiina namu ndale nobe,” muanda tabaadi auku’shi nyi muko aaye mukashi. Anka aye nkumulungula’shi: “Ompa kinyi bua’shi ndale nobe?” 17 Biabia Yunda nkumulungula’shi: “Nakakutumina muana a mbushi a mu lombe luande.” Anka aye nkumulungula’shi: “Ompa kieeko mpa na p’okamutumu su?” 18 Aye nkumulungula’shi: “Nkieeko kinyi kiandia kukupa?” aye nkumualula’shi: “Kakano kobe ka kuela nako kitampi, mooshi oobe na mukombo oobe wi muiyasa diobe.” Akupu Yunda nkumupa bianka, aye nkulala naye na nkumuimitshisha. 19 Kunyima kua biabia aye nkuibua na nkuenda, aye nkukatusha kilamba kiaye kibaadi muipute na nkufuala bilamba biaye bia mukashi kilele.
20 Yunda nkutuma kuuku aaye muina Adulame kui yawa muana mukashi na muana a mbushi, bua’shi aye namu amupee kieeko, anka tabaadi musangane yawa muana mukashi. 21 Aye nkuipusha bantu ba mu yaaya mbalo’shi: “Ndumba a mu ntempelo ekalanga ku bukunkula bu’eshinda muno mu Enayime e kunyi?” Kadi abo nkumualula’shi: “Kashaa takuekeele ndumba a mu ntempelo mu ino mbalo.” 22 Nfudiilo a bioso aye nkualukiila kui Yunda na nkumulungula’shi: “Ntshi mumusangane, na dingi bantu ba mu yaaya mbalo abamba’shi, ‘Kashaa takuekeele ndumba a mu tempelo mu ino mbalo.’” 23 Biabia Yunda nkuakula’shi: “Aate bianka bua’shi tala tuakuatshika buufu, ami namutumina uno muana a mbushi, anka obe tuemumusangane.”
24 Anka pepi na mieshi isatu kunyima, abo nkulungula Yunda’shi: “Tamare muko oobe mukashi batambuka bu ndumba na bemita eyimi dia mu bu ndumba.” Biabia Yunda nkuakula’shi: “Mutusheyi paasha na numushiikie kaalo.” 25 Pabaabadi abamutuusha paasha, baadi mutume eyi buabadia kulungula muko aaye mulume’shi: “Ne n’eyimi dia muntu sha bino bintu.” Akupu aye nkuakula’shi: “Taluula namu bino bintu bua kuuka’shi mbia nnanyi, kakano ka kuela nako kitampi, mooshi na mukombo.” 26 Akupu Yunda nkuibitaluula na nkuakula’shi: “Mmululame kunkila’mi, muanda ntshi mumupe muan’ande mulume Shela.” Na kunyima kua biabia tabaadi dingi mulale naye.
27 Pabalombene nsaa yaye ya kutanda, baadi na mpasa muifu diaye. 28 Pabaadi atanda, umune batuushishe mboko, na ntaashi nkuata mususa umune buanda bumonga, na kumuanya buanka ku mboko amba’shi: “Uno nyi batuuku kumpala.” 29 Kadi, nka pabaadi ki’atuesha mboko yaye, mukuabo mulume batuukile na ntaashi nkuela musaase’shi: “Botanya diobe eshinda!” Biabia abo nkumuudika bu Pereze.* 30 Akupu mukuabo mulume nkutuuka, baadi na buanda bumonga buanye ku mboko yaye na abo nkumuudika bu Zera.
39 Bena Ismaele babaadi bende na Yosefe mu Ejipitu na bamuudisha kui muina Ejipitu ena eshina bu Potifare, mufubi a muibalasa dia Faraone na mukata a balami ba nfumu. 2 Anka Yehowa baadi na Yosefe. Nyi buakinyi bioso bibaadi akitshi bibaadi abiende kumpala na babamupeele angi mashito mu nshibo ya nfumuaye muina Ejipitu. 3 Na nfumuaye bamuene’shi Yehowa baadi naye, na’shi Yehowa baadi akitshi bia’shi bioso bibaadi akitshi biende kumpala.
4 Yosefe baadi mukuminyibue ku meso kua nfumuaye, na aye nkufika bu mufubi aadi mukulupile. Biabia aye nkumutuula bu mukata a nshibo yaye na bu mukunkushi a bintu biaye bioso. 5 Kubanga nka mafuku abaadi Potifare mutuule Yosefe bu mukata a nshibo yaye yoso, na bu mukunkushi a bintu biaye bioso, Yehowa batungunukile na kuelela nshibo ya muina Ejipitu miabi pa muanda wa Yosefe, na miabi ya Yehowa ibekeele ku bintu bioso bibaadi nabio mu nshibo na mu mafuba. 6 Nfudiilo a bioso, baadi mulekie bintu bioso mu maasa a Yosefe na tabaadi atala dingi kintu su nkimune kukaasha bia kudia bibaadi adi. Dingi Yosefe nkufika na bukome na buwa bua mpala.
7 Kunyima kua ino mianda, mukashi a nfumuaye babangile kutala Yosefe meso na kumulungula’shi: “Lala nami.” 8 Anka bapelele na alungula mukashi a nfumuaye’shi: “Nfumuami t’auku bintu biandi nabio mu nshibo na mutuule bintu bioso biadi nabio mu maasa ande. 9 Takui muntu munkile bukata mu ino nshibo, na ta munsumine kintu su nkimune kukaasha obe, muanda we mukashi aaye. Biabia mbikunyi biandi mulombene kukita bubi bui bino bukata, na kukitshina Efile Mukulu muluisho?”
10 Biabia, efuku n’efuku baadi nka alungula Yosefe, anka tabaadi mukumiine kulala naye sunga kushala naye. 11 Kadi dingi efuku, pabatuelele mu nshibo bua kukita mufubo waye, mufubi su ngumune a ku nshibo tabaadi muanka. 12 Aye nkumukuata ku kilamba kiaye na nkumulungula’shi: “Lala nami!” Anka aye nkuleka kilamba kiaye muiyasa diaye na nkusuuka paasha. 13 P’aye kumona’shi balekie kilamba kiaye muiyasa diaye, na basuuku paasha, 14 babangile kuela misaase kui bantu ba mu nshibo muaye na kuibalungula’shi: “Talayi! betutuadila uno muina Ebelu bua kuituikasha bu kintu kia kusenga. Bafiki kuandi bua kulala nami, anka nabanga kuela misaase n’eyi dibukopo. 15 Nk’aye ki’apusha nakaamisha eyi na kuela misaase, balekie kilamba kiaye ku lupese luande na basuuku paasha.” 16 Kunyima kua biabia aye nkutuula kilamba kia Yosefe ku lupese luaye mpa na pabalukiile nfumuaye ku nshibo kuaye.
17 Aye nkumulungula nka wawa muanda umune, akula’shi: “Mufubi muina Ebelu wekeele muitutuadile, fikile kuandi bua kungikasha bu kintu kia kusenga. 18 Kadi nk’aye ki’apusha nakaamisha eyi diande na nabanga kuela misaase, balekie kilamba kiaye ku lupese luande na basuuku paasha.” 19 Nka nfumuaye ki’apusha mayi abaadi mukashi aaye mumulungule’shi: “Bino nyi bibankitshi mufubi oobe,” bafiitshile munda. 20 Biabia nfumu a Yosefe nkumuata na nkumutuesha mu lukano mubaabadi bele bena lukano ba nfumu, na Yosefe nkushala muamua mu lukano.
21 Anka Yehowa batungunukile na kuikala na Yosefe, na batungunukile na kumulesha kifulo kia lulamato, na kukita bia’shi akuminyibue ku meso kua mukata a lukano. 22 Biabia mukata a lukano nkutuula Yosefe bu mukunkushi a bena lukano boso, na aye nyi baadi akitshisha mifubo yoso ibaabadi abakitshi mu lukano. 23 Mukata a lukano tabaadi atala kintu su nkimune kibaadi mu maasa a Yosefe, muanda Yehowa baadi na Yosefe na Yehowa baadi akitshi bia’shi bioso bibaadi akitshi biende kumpala.
40 Kunyima kua ino mianda, mukata a bedi ba maalua ba nfumu a mu Ejipitu na mukata a bantu abakitaa mikate, abaadi baluishishe nfumuabo, nfumu a mu Ejipitu. 2 Biabia Faraone nkufiitshila bafubi baye babidi munda, mukata a bedi ba maalua, na mukata a bantu abakitaa mikate, 3 na aye nkuibelesha mu lukano lua mu nshibo ya mukata a balami ba nfumu, mubaabadi bele Yosefe. 4 Mukata a balami ba nfumu nkutuala Yosefe bua’shi ekale nabo, na ekale ebalama, na abo nkushala mu lukano munda mua ndambo a mafuku.
5 Muedi a maalua na muntu akitaa mikate ba nfumu a mu Ejipitu, babaadi mu lukano, oso a kuabadi balotele kilotua mu bufuku bumune, na kilotua kioso kibaadi na kipatuluilo kiakio. 6 Ku namashika, nsaa ibatuelele Yosefe na ebamona, babaadi abamueneka bakalakashue. 7 Biabia aye nkuipusha bafubi ba Faraone abaadi naye mu lukano mu nshibo ya nfumuaye’shi: “Buakinyi mapala eenu ngenyongole lelo?” 8 Abo nkumualula’shi: “Oso a kuatudi baloto kilotua, anka takui muntu akuitupatuluila bianka.” Yosefe nkuibalungula’shi: “Kupatuula kua bilotua t’akufiki kui Efile Mukulu su? Ndondeleyi namu bianka.”
9 Biabia mukata a bedi ba maalua nkulondela Yosefe kilotua kiaye, aye nkumulungula’shi: “Mu kilotua kiande, kuikeele mutshi wa nfinyo kumpala kuande. 10 Ku mutshi wa nfinyo kuikeele ntabi isatu, ao nkusapila, nkutuusha bilongo na bisaasa bia tukuba tua nfinyo nkumonga. 11 Na ekopo dia Faraone dikeele muiyasa diande, na nata tukuba tua nfinyo, netukama muikopo dia Faraone. Kunyima kua biabia natuulu ekopo muiyasa dia Faraone.” 12 Nyi Yosefe nkumulungula’shi: “Kipatuluilo kiakio nyi nkino: Ntabi isatu nyi mafuku asatu. 13 Mu mafuku asatu’mu Faraone akakutuusha,* akakualusha ku mufubo oobe na okatuulu ekopo dia Faraone muiyasa diaye, bu bibodi okitshi kumpala pobodi muedi aaye a maalua. 14 Anka, ontentekieshe apakuyila mianda kalolo. Ondeshe namu kifulo kia lulamato na olungule Faraone muanda wande bua’shi ntuukie mu ino mbalo. 15 Babaadi bankuate pa bukopo mu nsenga ya bena Ebelu, na ntshi mukite muanda su ngumune pano wa’shi bangiele mu lukano.”*
16 Pabamuene mukata a bantu abakitaa mikate’shi Yosefe bapatuula muanda wibuwa, bamulunguile’shi: “Nami namu nekeele mulote kilotua, na kuikeele biseele bisatu bia mikate itooka ku mutue kuande, 17 na mu kiseele kia kunundu muikeele mikate ya mishindo yoso bua Faraone, na tonyi tuikeele atuiyidi mu kiseele kikeele ku mutue kuande.” 18 Nyi Yosefe nkualula’shi: “Kipatuluilo kiakio nyi nkino: Biseele bisatu nyi mafuku asatu. 19 Mu mafuku asatu’mu, Faraone akutshibi mutue,* na akupudikie ku mutshi, tonyi tudie muita oobe.”
20 Efuku dia kasatu, dibaadi efuku dia kutentekiesha kutandikua kua Faraone, na aye nkukita musangelo bua bafubi baye boso, na aye nkutuusha* mukata a bedi ba maalua na mukata a bantu abakitaa mikate kumpala kua bafubi baye. 21 Aye nkualusha mukata a bedi ba maalua ku mufubo waye wa kuela maalua, na aye nkutungunuka na kutambika Faraone ekopo. 22 Anka aye nkupudika mukata a bantu abakitaa mikate, nka bibaadi Yosefe muibapatuluile. 23 Kadi mukata a bedi ba maalua tabaadi mutentekieshe Yosefe; bamulubile.
41 Ku nfudiilo kua bipua bibidi bishima, Faraone balotele mmuimane ku bukunkula bua Muela wa Nile. 2 Na ngombe musambo ibuwa kumona na imuimu nkutuuka mu muela wa Nile na nkubanga kudia lubishi lua ku bukunkula bua Muela. 3 Kubaadi ingi ngombe musambo ibubi kumona na inyane ibatuukile kunyima kuayo mu muela wa Nile, na yemana ku lupese lua ngombe imuimu ku kiese kia Nile. 4 Akupu ngombe ibubi kumona na inyane, nkubanga kudia ngombe musambo ibuwa kumona na imuimu. Nyi Faraone nkubuuka.
5 Akupu balukiile dingi mu tulo na aye nkulota kilotua kia kabidi. Kubaadi miepu musambo ikata na ibuwa ibaadi ayituuku ku kinkolua kimune. 6 Akupu miepu musambo inyane na itaate na lupapi lua kutunduka nguba nkumena kunyima kuayo. 7 Na miepu inyane nkubanga kumina miepu musambo ikata na ibuwa. Faraone nkubuuka na nkumona’shi kibaadi kilotua.
8 Ku namashika baadi mukalakashue mu binangu. Biabia aye nkuitanyisha ba tshite muakuidi boso ba sha malenganyi na bantu boso ba sha binangu ba mu Ejipitu. Faraone nkuibalondela bilotua biaye, anka ta kubaadi muntu akumupatuluila bianka.
9 Nyi mukata a bedi ba maalua nkulungula Faraone’shi: “Natondo miluisho yande lelo uno. 10 Faraone baadi mufiitshile bafubi baye munda. Biabia aye nkungielesha mu lukano lua nshibo ya mukata a balami ba nfumu, ami na mukata a bantu abakitaa mikate. 11 Kunyima kua biabia, oso a kuatudi nkulota kilotua mu bufuku bumune. Kilotua kioso kibaadi na kiakio kipatuluilo. 12 Tubaadi muanka na mungi nsongualume muina Ebelu, mufubi a mukata a balami ba nfumu. Patubaadi bamulungule bianka, baadi muitupe kipatuluilo kia kilotua kioso. 13 Bibaadi bikitshikie nka bibaadi muitupatuluile. Ami abaadi bangalushe ku mufubo wande, anka yawa mungi muntu abaadi bamupudikie.”
14 Biabia Faraone nkutuma bantu bua’shi bafikie na Yosefe, abo nkumutuusha bukidibukidi mu lukano. Aye nkukuula miefu, nkushintuula bilamba, na nkuenda kui Faraone. 15 Faraone nkulungula Yosefe’shi: “Ne mulote kilotua, anka takui muntu akuikimpatuluila. Kadi nemupushe’shi su abakulondela kilotua, we mulombene kuikipatuula.” 16 Yosefe nkualula Faraone’shi: “Ta nami nya, Efile Mukulu nyi alungula Faraone muanda wibuwa umutale.”
17 Faraone nkulungula Yosefe’shi: “Mu kilotua kiande, nekeele muimane ku kiese kia muela wa Nile. 18 Na ngombe musambo ibuwa kumona na imuimu nkutuuka mu muela wa Nile na nkubanga kudia lubishi lua ku bukunkula bua Muela. 19 Kubaadi ingi ngombe musambo ishi bukome ibubi kumona, na inyane ibatuukile kunyima kuayo. Kashaa ntamuene ngombe ibubi kumona biabia muiumbo dioso dia Ejipitu. 20 Ngombe inyane na ibubi nkubanga kudia ngombe musambo imuimu ya kumpala. 21 Anka payibapuile kuiyidia, muntu su ngumune tabaadi mulombene kuuka’shi ibaadi iyidie, muanda ibaadi ayimueneka bubi nka bibaayidi ku mbangilo. Nyi ami nkubuuka.
22 “Kunyima kua biabia namuene mu kilotua kiande, miepu musambo ikata na ibuwa ibaadi ayituuku ku kinkolua kimune. 23 Kunyima kuayo kubamenene miepu musambo, yuume, inyane na itaate na lupapi lua kutunduka nguba. 24 Miepu inyane nkubanga kumina miepu musambo ibuwa. Biabia nekalanga mulungule ba tshite muakuidi ba sha malenganyi, anka ta kuikeele su ngumune mulombene kumpatuluila bianka.”
25 Yosefe nkulungula Faraone’shi: “Bilotua bia Faraone bi na kipatuluilo kimune. Efile Mukulu a binyibinyi balungula Faraone ki’akakitshi. 26 Ngombe musambo ibuwa, nyi mbipua musambo. Mu mushindo umune, miepu musambo ibuwa, nyi mbipua musambo. Bilotua bi na kipatuluilo kimune. 27 Ngombe musambo inyane na ibubi ikeele ituukie kunyima kuayo, nyi mbipua musambo, na miepu musambo ibisumanga, itaate na lupapi lua kutunduka nguba, ayikala bipua musambo bia nsala. 28 Bino, bi’nka bu binakatuka mu kulungula Faraone: Efile Mukulu a binyibinyi bakitshi bia’shi Faraone amone ki’akakitshi.
29 “Akuikala bipua musambo bia bidibua bibungi muiumbo dioso dia Ejipitu. 30 Anka bipua musambo bia nsala abikafiki binyibinyi kunyima kuabio, na bantu abakalubu bungi boso bua bidibua bibaadi muiumbo dia Ejipitu, na nsala ayikaluisha eumbo. 31 Na bantu t’abakatentekiesha bungi bua bidibua bibaadi kumpala muiumbo, muanda nsala ayikekala ikile bukopo. 32 Kilotua nkipebue Faraone misusa ibidi, muanda Efile Mukulu a binyibinyi mmuate kitishibilo ki bukopo kia kuibilombasha, na Efile Mukulu a binyibinyi ebilombasha mu mafuku apeela’mu.
33 “Binobino, Faraone akimbe muntu mupatulukie na sha binangu, na amupe matalua panundu p’eumbo dia Ejipitu. 34 Faraone atuule bakunkushi muiumbo na akongole kia bitano kia biumbuluanga bia mu Ejipitu munda mua bipua musambo bia bidibua bibungi. 35 Bakongole bidibua bioso munda mua bipua bi buwa abifiki, na babungie ntete ku matalua a Faraone, bu bidibua bia kulamibua kalolo mu bibundi. 36 Bino bidibua abikekala bu bidibua bu’eumbo munda mua bipua musambo bia nsala ayikekala muiumbo dia Ejipitu, bua’shi bantu na nyema tabafuanga na nsala.”
37 Bino binangu bibaadi bimuenekie bi buwa kui Faraone na kui bafubi baye boso. 38 Biabia Faraone nkulungula bafubi baye’shi: “Kuikupetekua ungi muntu bu uno e na kikudi ki’Efile Mukulu su?” 39 Akupu Faraone nkulungula Yosefe’shi: “Bu biabidi’shi Efile Mukulu bakuukisha ino mianda yoso, takui ungi muntu mupatulukie na e na binangu bu obe. 40 Okekala na matalua panundu pa nshibo yande, na muilo wande oso aukakukokiela mu mianda yoso. Nakakukidi bukata nka penda muanda’shi ne nfumu.”* 41 Faraone nkulungula dingi Yosefe’shi: “Tala, nakupa matalua panundu p’eumbo dioso dia Ejipitu.” 42 Akupu Faraone nkufuula kakano kaye ka kuela nako kitampi ku munue* waye, aye nkuikafuadika ku munue wa Yosefe, aye nkumufuadika bilamba bia lin ebuwa na nkumufuadika kikano kia ôlo mu nshingo. 43 Dingi, aye nkumukaamisha muitempu dia kabidi dia kinemo dibaadi nadio, na babaadi abele misaase kumpala kuaye’shi “Avreke!”* Biabia aye nkumupa matalua panundu p’eumbo dioso dia Ejipitu.
44 Faraone nkulungula dingi Yosefe’shi: “Ami ne Faraone, anka takui muntu akitshi muanda* su ngumune muiumbo dioso dia Ejipitu koshi mumupe matalua.” 45 Akupu Faraone nkupa Yosefe eshina dia bu Safenate-panea, na nkumupa Asenate muana mukashi a Potifera tshite muakuidi a ku One* bu mukashi. Na Yosefe nkubanga kutala* eumbo dia Ejipitu. 46 Yosefe baadi na bipua 30 pabemene kumpala* kua Faraone nfumu a Ejipitu.
Akupu Yosefe nkutuuka kumpala kua Faraone na nkuenda na kuifunya muiumbo dioso dia Ejipitu. 47 Na munda mua bipua musambo bia bidibua bibungi, nsenga ibatuushishe bidibua bibungi. 48 Baadi atungunuka na kukongola bidibua bioso bia bipua musambo bia muiumbo dia Ejipitu, na baadi abungu bidibua mu bibundi. Mu kibundi kioso baadi abungu bidibua bia mu mafuba ekifunyishe. 49 Yosefe batungunukile na kubunga ntete ibungi bukile, nka bu lusenga lua ku kalunga ka mema, mpa na pababalekiele kuiyipima, muanda takubaadi dingi mushindo wa kuiyipima.
50 Kumpala kua’shi kipua kia kumpala kia nsala kifikie, Asenate muana mukashi a Potifera tshite muakuidi a ku One,* batandiile Yosefe bana balume babidi. 51 Yosefe nkuudika muan’aye mbedi bu Manasee,* muanda bambile’shi: “Efile Mukulu bakitshi bia’shi ndube makienga ande oso na nshibo yoso ya nshami.” 52 Na aye nkuudika a kabidi bu Efraime,* muanda bambile’shi: “Efile Mukulu bakitshi bia’shi nfuime muiumbo dia dikienga diande.”
53 Akupu bipua musambo bia bidibua bibungi muiumbo dia Ejipitu nkupua, 54 na bipua musambo bia nsala nkubanga nka bu bibaadi Yosefe muakule. Nsala nkutuela mu maumbo oso, anka muiumbo dioso dia Ejipitu mubaadi bidibua. 55 Nfudiilo a bioso, eumbo dioso dia Ejipitu nkukienga na nsala, na bantu nkubanga kuela misaase kui Faraone bua kuteka bidibua.* Akupu Faraone nkulungula bena Ejipitu boso’shi: “Ndayi kui Yosefe, na nukite kioso ki’enulungula.” 56 Nsala ibatungunukile pa nsenga yoso ishima. Na Yosefe nkubanga kufungula ma mbalo oso a kulamina ntete abaadi munkatshi muabo, na nkupaana kui bena Ejipitu, bu bibaadi nsala ibukopo bukile muiumbo dia Ejipitu. 57 Dingi, bantu ba pa nsenga ishima babaadi abafiki mu Ejipitu bua kuula bidibua* kui Yosefe, muanda nsala ibaadi bukopo bukile pa nsenga.
42 Pabapushishe Yakobo’shi mu Ejipitu mui ntete, balunguile bana baye balume’shi: “Buakinyi nukuete penda kuitalena?” 2 Aye nkuakula dingi’shi: “Napusha’shi mu Ejipitu mui ntete. Ndayi muanka na nuituudile ndambo ya ntete bua’shi tushale na muwa na tatufuanga.” 3 Biabia bakuabo na Yosefe ekumi nkuenda mu Ejipitu mu kuula ntete. 4 Anka Yakobo tabaadi mutume Benyamine mukuabo mulume na Yosefe na bangi bakuabo, muanda bakuile’shi: “Pangi masaku a lufu e kumufikila.”
5 Biabia bana ba Isalele nkufika mu Ejipitu pamune na bangi babaadi abafiki mu kuula ntete, muanda nsala ibaadi ipalakane mu nsenga ya Kanaana. 6 Yosefe nyi muntu baadi na matalua muiumbo na naye baadi audisha bantu boso ba pa nsenga ntete. Biabia bakuabo balume na Yosefe nkufika na nkumuinamina, mapala aabo akupile paashi. 7 Yosefe pabamuene bakuabo, bebatunduile mususa umune, anka baadi mukite bia’shi tabamutundulanga. Biabia besambile nabo n’eyi dibukopo na akula’shi: “Anufiki kunyi?” abo nkualula’shi: “Atufiki mu nsenga ya Kanaana, tubafiki pano mu kuula bidibua.”
8 Biabia Yosefe nkutundula bakuabo balume, anka abo tababaadi bamutundule. 9 Mususa umune, Yosefe nkutentekiesha bilotua bibaadi mulote pabibatale, na aye nkuibalungula’shi: “Nui ba mpuupa! Nubafiki mu kutala ma mbalo abofule a eumbo!” 10 Abo nkumulungula’shi: “Nya, nfumuami, bafubi bobe abafiki mu kuula bidibua. 11 Atue boso tui bana ba muntu umune. Tui bantu balulame. Bafubi bobe ta ba mpuupa. 12 Anka aye nkuibalungula’shi: Nya! Nubafiki mu kutala ma mbalo abofule a eumbo!” 13 Abo nkumulungula’shi: “Bafubi bobe be bana balume 12. Tui bana ba muntu umune mu nsenga ya Kanaana, na mukinga ku boso e na nshetu binobino, anka ungi taki kuanka.”
14 Anka Yosefe nkuibalungula’shi: “Bi’nka bu binakatuka mu kuinulungula, nui ba mpuupa!’ 15 Ku bino nkuanutompibua: Na bi Faraone binyibinyi na muwa, t’anukatuka ino mbalo mpa na apafiki mukuenu mukinga pano. 16 Tumayi umune a kuanudi afikie na mukuenu, anue nushale mu lukano. Mu uno mushindo, mayi eenu aatompibua bua kumona su anuakula bia binyibinyi. Na su ta mbiabia, bu bi Faraone binyibinyi na muwa, nui ba mpuupa.” 17 Biabia aye nkuibeela boso mu lukano mafuku asatu.
18 Muifuku dia kasatu, Yosefe nkuibalungula’shi: “Kitayi bino bua’shi nushale na muwa, muanda natshinaa Efile Mukulu. 19 Su nui bantu balulame, umune a kuanudi ashale muanyibue mu nshibo ya lukano muanudi, anka bangi ba kuanudi mbalombene kuenda na batuala ntete ku bifuko bienu bua kupeelesha nsala. 20 Akupu, ntuadileyi mukuenu mukinga, biabia mayi eenu aakasanganyibua a binyibinyi, na t’anukafu.” Na abo nkukumiina bua kukita biabia.
21 Abo nkuilungushena’shi: “Tukuete binyibinyi kunyokiibua pa muanda wa mukuetu, muanda tubamuene dikienga* diaye pabaadi etusendeela bua kumulesha lusa, anka tatubaadi bamuteemeshe. Nyi buakinyi dino dikienga dibetufikila.” 22 Rubene nkuibaluula’shi: “Ntshi naadi muinulungule’shi, ‘tanukitshinanga muana bi bubi,’ anka tanubaadi bateemeshe? Binobino mase aaye akuete binyibinyi kutekibua.” 23 Anka tababaadi abauku’shi Yosefe kuete kupusha, muanda kubaadi muntu baadi aluula pankatshi paabo. 24 Biabia aye nkukatuka kuabadi, na nkubanga kudila. Pabalukile besambile nabo dingi, aye nkuata Simeone munkatshi muabo na nkumuanya mu meso aabo. 25 Akupu Yosefe nkutuma eyi bua kuusha mifuko* yabo na ntete, na bua kualusha makuta a muntu oso mu mufuko waye na bua kuibapa bidibua bia muishinda. Abo nkuibakitshina nka biabia.
26 Biabia abo nkutenteka ntete pa mpunda yabo na abo nkukatuka yaaya mbalo. 27 Pababafikile pa mbalo ya kulala, umune a kuabadi bafunguile mufuko waye bua kupa mpunda aaye bidibua, mususa umune aye nkumona makuta aaye mu mufuko waye. 28 Aye nkulungula bakuabo’shi: “Abalusha makuta ande, ngaa e mu mufuko wande!” Mashimba aabo nkuibakupila, abo nkuitalena na kususa na nkuakula’shi: “Kino nkinyi kibetukitshi Efile Mukulu?”
29 Pababafikile kui nshabo Yakobo mu nsenga ya Kanaana, babamulunguile mianda yoso ibaadi ibafikile, bakula’shi: 30 “Muntu e bu nfumu a eumbo, besamba netu n’eyi dibukopo, na betufundu’shi tui ba mpuupa b’eumbo. 31 Anka tubamulungula’shi: ‘Tui bantu balulame. Tatui ba mpuupa. 32 Tui bana balume 12, tui nshetu umune. Umune taki kuanka, na mukinga ku boso e na nshetu binobino mu nsenga ya Kanaana.’ 33 Anka yawa muntu e bu nfumu a eumbo, betulungula’shi: ‘Ku bino nyi kuankauku’shi nui bantu balulame: Lekayi umune a kuanudi nami. Nuate bidibua bua kupeelesha nsala mu bifuko bienu na nuende. 34 Na nnuntuadile mukuenu mukinga, bua’shi nguukie’shi tanui ba mpuupa, anka nui bantu balulame. Akupu nakenualuisha mukuenu, na nuibalombene kukita busunga muiumbo.’”
35 Pabaabadi abatuusha bintu bibaadi mu mifuko yabo, kabuta ka makuta ka muntu oso kabaadi mu mufuko waye. Pabaabadi abo na nshabo bamone tubuta tuabo tua makuta, babapushishe moo. 36 Nshabo Yakobo nkuibalungula’shi: “Nnami anukutshishua bana! Yosefe taki kuanka, Simeone taki kuanka’nyi, na tanuata’nyi Benyamine! Ino mianda yoso ibanfuila nk’ami!” 37 Anka Rubene nkulungula nshaye’shi: “We mulombene kuipaa bana bande balume babidi su ntshi mualukiile naye kodi. Mumpe, namulama kalolo na nalukiila naye kodi.” 38 Anka aye nkuakula’shi: “Muan’ande t’ende nenu, muanda mukuabo tabafuile na aye mmushale bupenka. Su masaku a lufu amufikila muishinda muanuende, paapa anukayisha binyibinyi nfuidi yande mu Mashama* na kinyongua.”
43 Nsala ibaadi bukopo bukile muiumbo. 2 Biabia pababapuile kudia ntete ibaabadi bafikie nayo mu Ejipitu, nshabo bebalunguile’shi: “Alukiilayi nuketuudile ndambo ya bidibua.” 3 Akupu Yunda nkumulungula’shi: “Yawa muntu ekeele muitudimushe patooka’shi, ‘Tanumono dingi mpala yande su tanui na mukuenu.’ 4 Su buetutumu na mukuetu, atuende tukakuudile bidibua. 5 Anka su tue mumutume, t’atuende, muanda yawa muntu etulunguile’shi, ‘Tanumono dingi mpala yande su tanui na mukuenu.’” 6 Isalele nkuipusha’shi: “Buakinyi nubantuadila luno lukalakashi p’anue kulungula yawa muntu’shi nui na ungi mukuenu?” 7 Abo nkualula’shi: “Yawa muntu ekeele muituipushe pabitutale na pabitale bifuko bietu, amba’shi, ‘Nshenu ki na muwa su? Nui na ungi mukuenu mulume? Na atue nkumulungula ino mianda. Mbikunyi bibatudia kuuka’shi etulungula’shi: ‘Fikayi na mukuenu’?”
8 Yunda nkushishikila Isalele nshaye’shi: “Ntadiile nende na nsongualume, etulekie tuende bua’shi tushale na muwa na tatufuanga, atue, nobe, na bana betu. 9 Nakitshi bia’shi masaku taamufuilanga. Onyokie’mi su muanda ubamufikila. Su nakutua kualuka naye kodi na kukulubuila anka, paapa nakukitshina muluisho bua loso. 10 Kadi su tatubadia kunyengakana, tubaadia kuikala bapue kuenda na kualukiila misusa ibidi.”
11 Biabia Isalele nshabo nkuibalungula’shi: “Su abitungu’shi bikale biabia, kitayi bino: Atayi bintu bi buwa ngofu bia muiumbo mu mifuko* yenu na nukebipe yawa muntu bu kia buntu: ndambo ya bome, ndambo ya buuki, maka e na eshiko dibuwa, bibobua bi na maka, tumuma tua pistashe na tumuma tua amande. 12 Nuate bungi bua makuta anubayile nao mususa wa kumpala misusa ibidi; dingi nuate makuta abaadi alukiile mu mifuko yenu. Pangi babaadi balube. 13 Atayi mukuenu nuende, nualukiile kui yawa muntu. 14 Efile Mukulu Sha bukome boso akite bia’shi yawa muntu enupushishe lusa bua’shi aposole yawa ungi mukuenu na Benyamine. Anka ami su abitungu’shi nkutue bana, nebakutua!”
15 Biabia bana ba Isalele nkuata kiakia kia buntu na nkuata bungi bua makuta ababayile nao mususa wa kumpala misusa ibidi mu maasa aabo na Benyamine. Akupu abo nkuibua na nkuenda ku Ejipitu na abo nkuimana dingi kumpala kua Yosefe. 16 Pabaadi Yosefe muibamone na Benyamine, balunguile mususa umune muntu baadi atala mifubo ya mu nshibo muaye’shi: “Tuala bano bantu ku nshibo, oyipee nyema na oteekie bidibua, muanda bano bantu abadi nami mu midi.” 17 Mususa umune yawa muntu bakitshine nka bibaadi Yosefe muakule, na aye nkuibatuala ku nshibo ya Yosefe. 18 Anka bakuabo babapushishe moo pabaabadi abebatuala ku nshibo ya Yosefe, na bababangile kuakula’shi: “Abetutuala kuakua pa muanda wa makuta abaadi alukiile mu mifuko yetu mususa ushale. Binobino abetukuata, betuikashe bu ba mpika, na betuate mpunda yetu!”
19 Biabia abo nkuifubuila kui yawa muntu baadi atala mifubo ya mu nshibo mua Yosefe na nkuisamba naye pa kituelelo kia nshibo. 20 Abo nkuakula’shi: “Etufuile namu lusa nfumuami! Tufikile musango wa kumpala mu kuula bidibua. 21 Anka pa tubafikile pa mbalo ya kulala na tuabanga kufungula mifuko yetu, tubapetele makuta a oso a kuatudi mu mufuko waye, makuta eetu oso alombane. Biabia atukumiina kuialusha. 22 Na tubatuala angi makuta bua kuula bidibua. T’atuuku baadi muele makuta eetu mu mifuko yetu.” 23 Aye nkuibalungula’shi: “Bi buwa. Tanutshinanga. Efile Mukulu eenu na Efile Mukulu a nshenu nyi muele makuta mu mifuko yenu. Makuta eenu abaadi abande kufika kuandi.” Kunyima kua biabia aye nkufika na Simeone kuabadi.
24 Akupu yawa muntu nkuibatuala mu nshibo ya Yosefe na nkuibapa mema buabadia kuitumpa ku ngua, na nkutuala bidibua bua mpunda yabo. 25 Abo nkulumbula kia buntu kumpala kua’shi Yosefe afikie mu midi, muanda babaadi bapushe’shi abadi kuakua. 26 Pabaadi Yosefe mutuele mu nshibo, babaadi bamupe kia buntu kiabo na bamuinamina, bakupila mapala paashi. 27 Kunyima kua bino, aye nkuibepusha su abaadi biya na nkuakula’shi: “Nshenu mununu abanudi bandungule e naminyi? Ki na muwa su?” 28 Abo nkuakula’shi: “Mufubi oobe nshetu e biya. Ki na muwa.” Akupu abo nkuinama na nkukupila mapala paashi.
29 Pababushishe meso na amona Benyamine mukuabo, muana a nyinaye, bakuile’shi: “Uno nyi mukuenu mukinga ku boso anubaadi bandungule su?” Aye nkuakula dingi’shi: “Muan’ande, Efile Mukulu akuelele miabi.” 30 Akupu Yosefe nkutuuka bukidibukidi, muanda tabaadi mobeshe kunying’eshimba bua mukuabo, na aye nkukimba mbalo ya kudidila. Biabia aye nkuenda mu kadimbo kaye ka bupenka na nkudila muamua. 31 Kunyima kua biabia, aye nkuitumpa mema mu mpala na nkutuuka aye bapu kunying’eshimba na nkuakula’shi: “Tuushayi bidibua.” 32 Abo nkumupa bidibua pa bupenka, bakuabo pabuabo, na bena Ejipitu babaadi naye nkudia pabuabo, muanda bena Ejipitu ta mbalombene kudia pamune na bena Ebelu, muanda nyi nkintu kibubi kui bena Ejipitu.
33 Bakuabo babaadi bashale kumpala kuaye, muana mbedi muyile matalua aaye a bu muana mbedi, na mukinga ku boso muyile bukinga buaye, na babaadi nka abetalena abakaanya. 34 Baadi nka atumu bidibua abikatuka ku mesa aaye abiende ku aabo, anka baadi mufuimishe bidibua bia Benyamine misusa itano kukila bia bangi bakuabo. Biabia babatungunukile na kudia na kutoma naye mpa na pabaabadi bekute.
44 Kunyima aye nkutumina muntu baadi atala mifubo ya mu nshibo muaye eyi’shi: “Usha mifuko ya bano bantu na bia kudia bibungi biabadi balombene kusemuna, na wele makuta a muntu oso mu mufuko waye.* 2 Anka wele ekopo diande, ekopo dia kiamo kia arja mu mufuko wa mukinga ku boso pamune na makuta a ntete yaye.” Biabia aye nkukita nka bibaadi Yosefe mumulungule.
3 Ku namashika, patakubaadi kutooka, bakuabo na Yosefe babayile na mpunda yabo. 4 Tababaadi babande kuenda kula na kibundi, pabaadi Yosefe mulungule muntu baadi atala mifubo ya mu nshibo muaye’shi: “Ebuee! Londa bano bantu! Puebapete, webalungule’shi, ‘Buakinyi nubalusha bubi ku buwa? 5 Buakinyi nubaata ekopo aditomenaa nfumuami na di’afubishaa bua kuuka mianda ayikitshika mu mafuku aafiki? Kintu kianubakitshi ki bubi.’”
6 Biabia aye nkuibabanga na nkuibalungula ano mayi. 7 Anka abo nkumulungula’shi: “Buakinyi nfumuami bakula muanda wi bino? Bafubi bobe ta mbalombene kukita kintu su nkimune ki bino. 8 Aku namu, makuta atupetele mu mifuko yetu, tuibakatukie nao mu nsenga ya Kanaana, tuakualuisha anka. Biabia, mbikunyi biatudi balombene kuiba arja sunga ôlo mu nshibo ya nfumobe? 9 Su umune a ku bafubi bobe basanganyibua nadio, afue, na atue abashala tufikie ba mpika ba nfumuami.” 10 Aye nkuakula’shi: “Bikitshikie nka bu bianubakula; Yawa asanganyibua nadio, afikie mpika ande, anka anue abashala t’anuikala na muanda.” 11 Biabia oso a kuabadi nkuisha bukidibukidi mufuko waye paashi na eufungula. 12 Aye nkukimbuula kalolo, nkubanga na mukulu, na nkufudiisha na mukinga ku boso. Nfudiilo a bioso, ekopo nkusanganyibua mu mufuko wa Benyamine.
13 Nyi abo nkusana bilamba biabo, na oso a kuabadi nkualusha bushito buaye pa mpunda aaye na nkualukiila mu kibundi. 14 Pabaadi Yunda na bakuabo batuele mu nshibo ya Yosefe, baadi ki’nka muanka; na abo nkuiyela paashi kumpala kuaye. 15 Yosefe nkuibalungula’shi: “Buakinyi nubakitshi bino? T’anuuku’shi muntu bu’mi, naukaa mianda ayikitshika mu mafuku aafiki?” 16 Yunda nkualula’shi: “Nkinyi kiatudia kulungula nfumuami? Tui kuakula kinyi? Tui kulesha’shi tui bantu balulame naminyi? Efile Mukulu a binyibinyi batuusha patooka kilubilo kia bafubi bobe. Binobino, tui ba mpika bobe nfumuami, atue boso na yawa ababakuata n’ekopo!” 17 Anka aye nkuakula’shi: “Tankukita biabia nya! Yawa muntu ababakuata n’ekopo nyi ekala mpika ande. Anue boso abashala ndayi kui nshenu mu butaale.”
18 Yunda nkuifubuila kui Yosefe na nkuakula’shi: “Nakusendeela nfumuami, kumiina namu mpika oobe akule eyi ku matui kua nfumuami, na tokuatshilanga mpika oobe nsungu, muanda wenka bu Faraone. 19 Nfumuami ekeele muipushe ba mpika baye’shi: ‘Nui na nshenu sunga mukuenu mulume?’ 20 Biabia atue nkulungula nfumuami’shi: ‘Tuina nshetu taadi mununu na muana aadi mutande ku bununu buaye, mukinga ku boso. Anka mukuabo mmupue kufua, biabia aye nyi mushale bupenka munda mua nyinanye, na nshaye mmumufule.’ 21 Akupu obe nkulungula ba mpika bobe’shi: ‘Fikayi naye bua’shi mmumone.’ 22 Anka atue nkulungula nfumuami’shi: ‘Nsongualume tebiakuleka nshaye. Su amuleka, nshaye afu binyibinyi.’ 23 Obe nkulungula ba mpika bobe’shi: ‘Su mukuenu mukinga ku boso ta mufikie nenu, tanui bia kumona dingi mpala yande.’
24 “Biabia atue nkuenda kui nshetu mpika oobe, na atue nkumulungula mayi a nfumuami. 25 Kunyima, nshetu nkuakula’shi: ‘Alukiilayi na nuketudile ndambo ya bidibua.’ 26 Anka atue nkuakula’shi: ‘Tatui bia kuenda nya. Su muin’etu e netu, atuende muanda tatui bia kumona mpala ya yawa muntu kuatushi na muin’etu mukinga.’ 27 Biabia nshetu mpika oobe, nkuitulungula’shi, ‘Anuuku kalolo’shi mukashi ande mmuntadile penda bana babidi. 28 Anka ami nkushimisha muana umune, na ami nkuakula’shi: “Bekuikala bamusasule binyibinyi kui nyema a mu kisuku!” na ntshi mumumone mpa na binobino. 29 Su nuakatusha dingi uno ku meso kuande, na masaku a lufu amufikila, binyibinyi anuyisha nfuidi yande mu Mashama* na kinyongua.’
30 “Bu biadi mufule nsongualume kukila muwa* waye, su tualukiila bisumanga kushi nsongualume, 31 mususa umune e kufua kuash’amono nsongualume paapa, na ba mpika bobe bekuyisha nfuidi ya nshabo mpika oobe mu Mashama* na kinyongua. 32 Nekeele mushinkamiishe nshami bua nsongualume’shi: ‘Su nakutua kualukiila naye kodi, paapa nakakitshina nshami muluisho bua loso.’ 33 Biabia kumiina namu mufubi oobe, ashale bu mpika a nfumuami pa mbalo ya nsongualume, bua’shi nsongualume alukiile na bakuabo. 34 Mbikunyi biandi mulombene kualukiila kui nshami kushi nsongualume? Tankumiina kumona apakiengie nshami!”
45 Biabia Yosefe tabaadi dingi mobeshe kunying’eshimba kumpala kua bafubi baye boso. Aye nkuela musaase’shi: “Bantu boso batuukie!” Takubaadi muntu su ngumune baadi mushale naye pabaadi muilubule kui bakuabo.
2 Akupu aye nkubanga kudila n’eyi dibukopo mu kipaso kibaadi bena Ejipitu na ba mu nshibo mua Faraone bebipushe. 3 Nfudiilo a bioso, Yosefe nkulungula bakuabo’shi: “Nnami Yosefe. Nshami ki’nka na muwa su?” Anka bakuabo tababaadi bobeshe kumualula, muanda abaadi abakaanya pabimutale. 4 Biabia Yosefe nkulungula bakuabo’shi: “Efubuileyi kuandi.” Na abo nkuifubuila kuadi.
Akupu aye nkuakula’shi: “Nnami mukuenu Yosefe anubaadi baudishe mu Ejipitu. 5 Anka binobino tanukalakashuanga, na tanuitopekeshenanga pa muanda’shi nuibangudishe kuno; muanda Efile Mukulu nyi mmuntume kumpala kuenu bua kulama miuwa ya bantu. 6 Kino nyi nkipua kia kabidi kia nsala muiumbo, na kubashala bipua bitano bish’abikekala kudima sunga kuumbula. 7 Anka Efile Mukulu mmuntume kumpala kuenu bua kulama lutandua* luenu pa nsenga,* na bua kuinulama na muwa pa kuinupaasha mu kipaso kia kukaanya. 8 Biabia ta nanue bantume kuno, anka nyi Efile Mukulu a binyibinyi, bua kuntuula bu muntu mukata atuusha binangu* kui Faraone, na bu nfumu a nshibo yaye yoso, na bu munkunkushi muiumbo dioso dia Ejipitu.
9 “Alukiilayi bukidi kui nshami, na numulungule’shi: ‘Muan’obe Yosefe bakula’shi: “Efile Mukulu mmuntule bu nfumu panundu pa Ejipitu oso. Fika kuandi. Tonyengakananga. 10 Abitungu oshale mu nsenga ya Goshene, pepi nami, obe, bana bobe, bekulu bobe, nyema yobe yoso na bintu bioso biodi nabio. 11 Nakakupa bidibua kuakua, muanda kuki bipua bitano bia nsala. Bisumanga, obe na ba mu nshibo yobe, anukafiki balanda, na bintu bioso biodi nabio abikashimina.”’ 12 Anue na mukuetu Benyamine, nubemuena anue banabene’shi nami binyibinyi kuete kuisamba nenu. 13 Biabia abitungu nulungule nshami pabitale ntumbo yoso yandi nayo mu Ejipitu, na mianda yoso yanubamono. Binobino ndayi bukidi na nufikie na nshami kuno.”
14 Akupu aye nkuanya mukuabo Benyamine biipa, na nkubanga kudila, na Benyamine nkumuanya biipa* na nkudila. 15 Na aye nkufifia bakuabo boso, nkuibanya biipa na nkudila, akupu bakuabo nkuisamba naye.
16 Nkumo nkufika ku nshibo ya Faraone’shi: “Bakuabo na Yosefe mbafikie!” Abio nkusankisha Faraone na bafubi baye. 17 Biabia Faraone nkulungula Yosefe’shi: “Lungula bakuenu’shi, ‘Kitayi bino: Tentekayi bushito buenu pa nyema na nuende mu nsenga ya Kanaana, 18 na nuate nshenu na ba mu nshibo muenu, nufikie nabo kuno kuandi. Nakenupa bintu bi buwa bia muiumbo dia Ejipitu na anukadi bintu bikile buwa* bia muiumbo. 19 Na nakutumina eyi bua kuibalungula’shi: “Kitayi bino: Atayi matempu a mu Ejipitu bua bana benu na bua bakashi benu, na abitungu nutuale nshenu mu dimune dia ku anka na nufikie kuno. 20 Tanukalakashuanga pabitale bintu bienu, muanda bintu bikile buwa bia muiumbo dioso dia Ejipitu mbienu.”’”
21 Bana ba Isalele nkukita nka biabia, na Yosefe nkuibapa matempu muyile mayi abaadi Faraone mutume, na aye nkuibapa bia kudia bia muishinda. 22 Aye nkupa oso a kuabadi kilamba kia kushintuula, anka aye nkupa Benyamine makuta 300 a kiamo kia arja, na bilamba bitano bia kushintuula. 23 Na aye nkutumina nshaye bino bintu: mpunda ekumi ituale bintu bi buwa bia mu Ejipitu, na mpunda ikashi ekumi ituale ntete na mikate na bia kudia bia muishinda bua nshaye. 24 Biabia aye nkualusha bakuabo, na patababaadi abende, aye nkuibalungula’shi: “Tanuifiitshishenanga munda muishinda.”
25 Akupu abo nkukatuka mu Ejipitu na nkufika mu nsenga ya Kanaana kui nshabo Yakobo. 26 Na abo nkumulungula’shi: “Yosefe ki na muwa, na naye mukunkushi a eumbo dioso dia Ejipitu!” Anka Yakobo tabaadi muibaluule, muanda tabaadi mukumiine biabakula. 27 Pabaabadi abende na kumulungula mayi oso abaadi Yosefe muibalungule, na pabaadi mumone matempu abaadi Yosefe mutume bua kumusemuna, nshabo Yakobo babangile kusanka.* 28 Mususa umune Isalele nkuakula’shi: “Binobino nakumiina bi’anuakula! Muan’ande Yosefe ki na muwa, abitungu nende na nkamumone kumpala kua’shi nfue!”
46 Biabia Isalele nkuata bioso bibaadi nabio* na nkuenda. Pabafikile ku Beere-sheba, balambuile Efile Mukulu a nshaye Isaake milambu. 2 Akupu Efile Mukulu nkuisamba na Isalele mu kimonua bufuku na nkumuitanyina’shi: “Yakobo, Yakobo!” Aye nkualula’shi: “Nami uno!” 3 Aye nkuakula’shi: “Ne Efile Mukulu a binyibinyi, Efile Mukulu a nshobe. Totshinanga bua kuenda mu Ejipitu, muanda kuakua nakakuikasha muilo ukata. 4 Ami nabene nakende nobe mu Ejipitu, na dingi ami nabene nakakualusha mu ino nsenga, na Yosefe akatenteka eyasa diaye ku meso* kobe.”
5 Kunyima kua biabia, Yakobo nkukatuka ku Beere-sheba na bana ba Isalele nkusemuna nshabo Yakobo na bana babo, na bakashi babo mu matempu abaadi Faraone mutume bua kumusemuna. 6 Abo nkuenda na bisaka biabo bia nyema, na bintu biabo bibabadi bapete mu nsenga ya Kanaana. Na abo nkufika mu Ejipitu, Yakobo na bana baye boso. 7 Aye nkutuala mu Ejipitu, bana baye balume, bekulu baye balume, bana baye bakashi na bekulu baye bakashi, lutandua luaye loso.
8 Ano nyi mashina a bana ba Isalele babaadi bafikie mu Ejipitu, Yakobo na bana baye balume: Muana mbedi a Yakobo baadi Rubene.
9 Bana balume ba Rubene babaadi, Anoke, Palu, Esrone, na Karmi.
10 Bana balume ba Simeone babaadi Yemuele, Yamine, Ohade, Yakine, Zoware, na Shaule muana mulume a mukashi muina Kanaana.
11 Bana balume ba Levi babaadi Gershone, Kehate, na Merari.
12 Bana balume ba Yunda babaadi Ere, Onane, Shela, Pereze, na Zera. Anka Ere na Onane babafuile mu nsenga ya Kanaana.
Bana balume ba Pereze babaadi Esrone, na Amule.
13 Bana balume ba Isakare babaadi Tola, Puva, Yobe, na Shimerone.
14 Bana balume ba Zabulone babaadi Serede, Elone, na Yahleele.
15 Bano nyi bana balume ba Lea babaadi mutandile Yakobo mu Padane-Arame, na muana aye mukashi Dina. Bungi bua bana baye balume boso na bana baye bakashi* bubaadi 33.
16 Bana balume ba Gade babaadi Zifione, Agi, Shuni, Esebone, Eri, Arode, na Areli.
17 Bana balume ba Ashere babaadi Yimina, Ishwa, Ishuwi, na Beriya, na mukuabo mukashi baadi Sera.
Bana balume ba Beriya babaadi Ebele, na Malekiele.
18 Bano nyi bana balume ba Zilpa, baadi Labane mupe mua’aye mukashi Lea. Aye nkutandila Yakobo bantu 16.*
19 Bana balume ba Rashele mukashi a Yakobo babaadi Yosefe na Benyamine.
20 Muiumbo dia Ejipitu, Asenate muana mukashi a Potifera tshite muakuidi a ku One,* baadi mutandile Yosefe Manasee na Efraime.
21 Bana balume ba Benyamine babaadi Bela, Bekele, Ashebele, Gera, Namane, Ehi, Roshe, Mupime, Upime, na Arde.
22 Bano nyi bana balume babaadi Rashele mutandile Yakobo: Bantu* 14.
23 Muana mulume* a Dane baadi Ushime.
24 Bana balume ba Neftali babaadi Yahseele, Guni, Yesere, na Shileme.
25 Bano nyi bana balume ba Bila, baadi Labane mupe muan’aye mukashi Rashele. Baadi mutandile Yakobo bantu* musambo.
26 Bantu* boso abatuukila kui Yakobo, babaadi batuele naye mu Ejipitu, kukaasha bakashi ba bana baye balume, babaadi 66. 27 Bana balume babaabadi batandile Yosefe mu Ejipitu babaadi babidi.* Bantu* boso ba mu nshibo ya Yakobo babafikile mu Ejipitu babaadi 70.
28 Yakobo nkubadiisha Yunda bua kulungula Yosefe’shi e muishinda mutadile ku Goshene. Pababafikile mu nsenga ya Goshene, 29 Yosefe nkutuma eyi bua’shi balumbuule etempu diaye na aye nkuenda mu kufumankana na nshaye Isalele ku Goshene. Pabaadi muilubule kuadi, bamuanyine kiipa* na nkudila kipindi kila. 30 Akupu Isalele nkulungula Yosefe’shi: “Binobino ne kufua; namono mpala yobe na nauku’shi oki na muwa.”
31 Akupu Yosefe nkulungula bakuabo na ba mu nshibo ya nshaye’shi: “Ntadiileyi nende kui Faraone na nkamulungule’shi, ‘Bakuetu na ba mu nshibo ya nshami bekeele mu nsenga ya Kanaana abafiki kuno kuandi. 32 Nyi mbalami ba nyema, abamunaa nyema, abafiki na mikooko na mbushi yabo, na ngombe yabo, bioso biabadi nabio.’ 33 Su Faraone benuitanyina na bepusha’shi, ‘Anufubaa mufubo kinyi?’ 34 abitungu nualule’shi, ‘Bafubi bobe mbamunyi ba nyema kubanga ku bukinga buabo mpa na binobino, atue boso na ba mashetu,’ bua’shi nushale mu nsenga ya Goshene, muanda bena Ejipitu mbashikue balami ba mikooko.”
47 Biabia Yosefe nkuenda na nkulungula Faraone’shi: “Nshami na bakuetu babafiki kukatukila mu nsenga ya Kanaana na mikooko na mbushi yabo, na ngombe yabo na bioso biabadi nabio, be mu nsenga ya Goshene.” 2 Aye nkuata bakuabo balume batano na nkuibalubula kui Faraone.
3 Faraone nkuipusha bakuabo’shi: “Anufubaa mufubo kinyi?” Abo nkualula Faraone’shi: “Bafubi bobe mbalami ba mikooko, atue boso na ba mashetu.” 4 Akupu abo nkulungula Faraone’shi: “Tubafiki mu kushala bu benyi muiumbo muanda takui lubishi lua kudisha nyema ya bafubi bobe, muanda nsala i bukopo bukile mu nsenga ya Kanaana. Biabia kumiina namu bafubi bobe bashale mu nsenga ya Goshene.” 5 Faraone nkulungula Yosefe’shi: “Nshobe na bakuenu babafiki kuno kodi. 6 Eumbo dia Ejipitu di ku matalua oobe. Tuula nshobe na bakuenu mu kipindi kikile buwa ki’eumbo. Bashale mu nsenga ya Goshene, na su ouku’shi munkatshi muabo mui bantu balombene kufuba kalolo, ebape bushito bua kukunkusha nyema yande.”
7 Akupu Yosefe nkutuesha nshaye Yakobo na nkumulubula kui Faraone, na Yakobo nkuelela Faraone miabi. 8 Faraone nkuipusha Yakobo’shi: “We na bipua bungi kinyi?” 9 Yakobo nkulungula Faraone’shi: “Bipua bia kuumbakana* kuande bi 130. Bipua bia muwa wande bikeele bipeela na bia dikienga, na ta bi bungi bu bipua bia miuwa ya ba mashami munda mua mafuku a kuumbakana* kuabo.” 10 Kunyima kua biabia Yakobo nkuelela Faraone miabi na nkukatuka kuadi.
11 Biabia Yosefe nkukita bia’shi nshaye na bakuabo bashale muiumbo dia Ejipitu, na aye nkuibapa mbalo mu kipindi kikile buwa ki’eumbo, mu nsenga ya Ramesese, nka bu bibaadi Faraone mutume eyi. 12 Na Yosefe baadi nka apa nshaye, bakuabo na ba mu nshibo yoso ya nshaye bidibua* muyile bungi bua bana babo.
13 Ta kubaadi bidibua muiumbo dioso, muanda nsala ibaadi bukopo bukile, na bantu ba muiumbo dia Ejipitu na mu nsenga ya Kanaana babaadi bakookie* pa muanda wa nsala. 14 Yosefe baadi akongola makuta oso a ntete ibaabadi abaulu kui bantu abaadi muiumbo dia Ejipitu na mu nsenga ya Kanaana, na Yosefe baadi nka ende nao ku nshibo ya Faraone. 15 Pabapuile makuta a muiumbo dia Ejipitu na mu nsenga ya Kanaana, bena Ejipitu boso ababangile kufika kui Yosefe bamulungulanga’shi: “Etupe bidibua! Buakinyi tui kufua kumpala kobe muanda’shi makuta eetu abapu?” 16 Yosefe nkuakula’shi: “Su makuta eenu abapu, tuushayi nyema yenu, na ami nakenupa bidibua pa mbalo ya nyema yenu.” 17 Biabia bababangile kutuala nyema yabo kui Yosefe, na Yosefe baadi nka ebapa bidibua pa mbalo ya nfualasa yabo, mikooko na mbushi yabo, na ngombe yabo na mpunda yabo, na baadi nka ebapa bidibua pa mbalo ya nyema yabo yoso munda mua kiakia kipua.
18 Pabapuile kiakia kipua, bababangile kufika kuadi kipua kibalondele na bakula’shi: “T’atufuamisha nfumuetu’shi tuibapue kupa nfumuetu makuta na bisaka bietu bia nyema, ta tuibashale na kintu kia kupa nfumuetu, nka penda mbidi yetu na nsenga yetu. 19 Buakinyi tui kufua kumpala kobe atue na nsenga yetu? Etuule atue na nsenga yetu ku bidibua, na atue boso na nsenga yetu atuikala ba mpika ba Faraone. Etupe mbio bua’shi tuikale na muwa na tatufuanga, na nsenga yetu tayishalanga kushi bantu.” 20 Biabia Yosefe nkuudila Faraone nsenga yoso ya bena Ejipitu, muanda muina Ejipitu oso baadi mupaanyishe efuba diaye, muanda nsala ibaadi bukopo bukile; na eumbo nkufika dia Faraone.
21 Akupu Yosefe nkulungula bantu babaadi bashale mu Ejipitu oso buabadia kuenda mu bibundi bikata. 22 Nka penda nsenga ya ba tshite muakuidi nyi yashi baadi muule, muanda bidibua bia ba tshite muakuidi bibaadi abikatukila kui Faraone, na babaadi abadi bia kudia bibaadi Faraone ebapa. Nyi buakinyi tababaadi baudishe nsenga yabo. 23 Akupu Yosefe nkulungula bantu’shi: “Talayi, lelo uno nenuulu anue na nsenga yenu bua Faraone. Mbio biayidi’bi, abitungu nuiyikune mu mafuba. 24 Payituusha bidibua, nupe Faraone kimune kia ku bipindi bitano, anka bipindi binanka abikala bienu bu mbio bua mafuba eenu, na bu bidibua buenu na bua baba be mu mashibo eenu, na bua bana benu.” 25 Biabia abo nkuakula’shi: “Bolama miuwa yetu. Tukuminyibue ku meso kua nfumuami, na atuikala ba mpika ba Faraone.” 26 Akupu Yosefe nkuela muiya wi kuanka mpa na lelo uno muiumbo dia Ejipitu’shi, kimune kia ku bipindi bitano nkia Faraone. Anka penda nsenga ya ba tshite muakuidi nyi ishibaadi ifikie ya Faraone.
27 Isalele nkutungunuka na kushala mu nsenga ya Ejipitu, muiumbo dia Goshene, na abo nkushala muanka, abo nkuitandena na nkufuima ngofu. 28 Yakobo nkushala muiumbo dia Ejipitu munda mua bipua 17, na mafuku a muwa wa Yakobo abaadi bipua 147.
29 Mafuku a lufu lua Isalele abaadi aefubuila, biabia aye nkuitanyina muan’aye Yosefe na nkuakula’shi: “Su nemukuminyibue namu ku meso kobe, tuula namu eyasa diobe muushi mu’etankata diande, na ondeshe kifulo kia lulamato na lulamato. Tokumanga namu nkushiika mu Ejipitu. 30 Panfu,* abitungu ontuushe mu Ejipitu, na onshiikie mu mashama a ba mashami.” Aye nkualula’shi: “Nakitshi nka bibuakula.” 31 Nyi aye nkumulungula’shi: “Etshipe kuandi.” Biabia aye nkuitshipa kuadi. Akupu Isalele nkuinama ku mutue kua lusala luaye.
48 Kunyima kua ino mianda, abalunguile Yosefe’shi: “Tala, nshobe kuete kubofula.” Biabia aye nkuata bana baye balume babidi Manasee na Efraime, na nkuenda kui Yakobo. 2 Akupu, abo nkulungula Yakobo’shi: “Muan’obe Yosefe bafiki kodi.” Biabia Isalele nkuinyingisha na nkushala pa lusala luaye. 3 Yakobo nkulungula Yosefe’shi:
“Efile Mukulu Sha bukome boso baadi mummuenekiele ku Luze mu nsenga ya Kanaana na angielela miabi. 4 Na aye nkundungula’shi: ‘Nakakitshi bia’shi otande bana, na nakakufuimisha, na nakakuikasha kakongie ka bantu, na nakapa lutandua* lobe ino nsenga bu yalo bua loso.’ 5 Binobino bana bobe balume babidi bodi mutande muiumbo dia Ejipitu kumpala kua’shi nfikie mu Ejipitu mbande. Efraime na Manasee abekala bande nka bu bi Rubene na Simeone, mbande. 6 Anka bana babakakutandila kunyima kuabo, abakekala bobe. Abakayitanyinua muishina dia bakuabo mu bupianyi buabo. 7 Anka ami, panaadi nakatukila ku Padane, Rashele baadi mufue ku lupese luande mu nsenga ya Kanaana, pakubaadi kuki kipindi kila kumpala kua kufika ku Efrata. Biabia ami nkumushiika kuakua muishinda dia ku Efrata, kuamba’shi Beteleme.”
8 Akupu Isalele bamuene bana ba Yosefe na ayipusha’shi: “Bano mbananyi?” 9 Biabia Yosefe nkulungula nshaye’shi: “Mbana bande balume bampe Efile Mukulu mu ino mbalo.” Nyi aye nkuakula’shi: “Ebantuadile, bua’shi nebelele miabi.” 10 Meso a Isalele abaadi apue kubofula pa muanda wa kukula, na tabaadi na mushindo wa kumona. Biabia Yosefe nkuifubuila nabo kuadi, na aye nkuibafifia na nkuibanya biipa. 11 Isalele nkulungula Yosefe’shi: “Tampuandikishanga’shi ne kumona mpala yobe, anka Efile Mukulu bakumiina dingi bua’shi mone mpa na lutandua* lobe.” 12 Yosefe nkuibakatusha ku makunungu a Isalele na aye nkuinama, mukupile mpala paashi.
13 Yosefe nkuibaata boso babidi, Efraime ku mboko yaye ibalume, bua’shi ekale ku mboko ibakashi ya Isalele, na Manasee ku mboko yaye ibakashi bua’shi ekale ku mboko ibalume ya Isalele, na nkuifubuila nabo kuadi. 14 Anka Isalele nkoola eyasa diaye dibalume, nkuidituula ku mutue wa Efraime, sunga bibaadi mukinga, na nkutuula eyasa diaye dibakashi ku mutue wa Manasee. Baadi auku’shi batuulu maasa aaye mu wawa mushindo, muanda Manasee baadi muana mbedi. 15 Akupu aye nkuelela Yosefe miabi na nkuakula’shi:
“Efile Mukulu a binyibinyi baadi ba nshami Abalahama na Isaake batambukie kumpala kuaye,
“Efile Mukulu a binyibinyi mmundame munda mua muwa wande oso mpa na lelo,
16 Muikeyilu baadi mumpaashe ku makienga ande oso, elele ba nsongualume miabi.
Eshina diande, na eshina dia ba nshami Abalahama na Isaake, ditaminyibue kukiila kuabadi,
Bafuime na bekale bebungi pa nsenga.”
17 Pabamuene Yosefe’shi, nshaye batuulu eyasa diaye dibalume ku mutue wa Efraime, tabibaadi bimusankishe, biabia batompele kukuata eyasa dia nshaye bua kuidikatusha ku mutue wa Efraime, bua’shi edituule ku mutue wa Manasee. 18 Yosefe nkulungula nshaye’shi: “Yaya, ta mbiabia, muanda uno nyi muana mbedi. Tuula eyasa dibalume ku mutue waye.” 19 Anka nshaye baadi apele na akula’shi: “Muan’ande, nauku, nauku. Naye akekala miilo, akekala’nyi mukata. Sunga mbiabia muina aaye akekala mukata kumukila, na lutandua* luaye alukekala bungi bukumbane bua kukita miilo.” 20 Biabia batungunukile na kuibelela miabi mu diadia efuku amba’shi:
“Bena Isalele bakutemune pabeleshena miabi, bambanga’shi,
‘Efile Mukulu akuikashe bu Efraime na bu Manasee.’”
Bibia baadi nka akisha Efraime kumpala kua Manasee.
21 Akupu Isalele nkulungula Yosefe’shi: “Tala, tanfu, anka Efile Mukulu atungunuka binyibinyi na kuikala nenu, na akenualusha mu nsenga ya ba mashenu. 22 Anka ami, nakupa kipindi kia nsenga kukila bakuenu, ki naadi muate ku maasa a bena Amore na lupete luande lua ngoshi na buta buande.”
49 Yakobo nkuitanyina bana baye balume na nkuibalungula’shi: “Ebungieyi pamune bua’shi nenulungule akikenufikila mu mafuku aafiki. 2 Ebungieyi na nuteemeshe anue bana ba Yakobo, oolo, nuteemeshe nshenu Isalele.
3 “Rubene, we muan’ande mbedi, bukome buande na mbangilo a bukome buande bua kutanda, bodi mukile kinemo na mukile bukome. 4 Bu bioshi na kuikanda nka bu mema aatunkatunka, tokakidi bakuenu nya, muanda bodi mukaamine ku lusala lua nshobe. Mu aa mafuku buekeshe lusala luande bu kintu ki butete.* Binyibinyi baadi mukaamine kuanka!
5 “Simeone na Levi mbana ba muntu. Bina ngoshi biabo bia kuipayishena nabio nbintu bia kikiso. 6 Anyima* ande, tuebunganga nabo. Kinemo kiande,* totuelanga mu kisaka kiabo, muanda mu nsungu yabo mbayipe bantu na bua kuisankisha, mbatshibe mishila ya ku mikoolo ya ngombe. 7 Nsungu yabo yedibue mulua, muanda i n’etombo na bukielo buabo, muanda mbukile bukopo. Nebatshibuula mu Yakobo, na nebapalakasha mu Isalele.
8 “Anka obe Yunda, bakuenu abakakutumbisha. Eyasa diobe adikekala pa nshingo ya beshikuanyi bobe. Bana balume ba nshobe abakenama kumpala kobe. 9 Yunda nyi muana a ntambue. Muan’ande, okeboo kunyima kua kudia kidibua kibokuata. Balala na beoola nka bu ntambue, nnanyi ekuibuesha ntambue? 10 Mukombo wa bufumu taukakatuka kui Yunda, sunga mukombo wa munkukushi taukakatuka muushi mua ngua yaye mpa na apakafiki Shilo, na bantu abakamukookiela. 11 Aanya mpunda aaye ku mutshi wa nfinyo, na muana a mpunda aaye ku mutshi wa nfinyo wibuwa, akatumpu bilamba biaye mu nfinyo na mu mase a tukuba tua nfinyo. 12 Nfinyo ayikasha meso aaye amonga, na mabeele aatoosha meno aaye.
13 “Zabulone akashala ku bukunkula bua kalunga ka mema, pepi na kiese akimeenaa masuwa, mukalo waye aukende mpa na ku Sidone.
14 “Isakare nyi mpunda e na mifufua ibukopo, mulale pankatshi pa mifuko ibidi yanyue ku kishalelo kiaye. 15 Na akamono’shi mbalo ya kuikiisha ibuwa, na’shi eumbo adisankisha. Akayisha epampa diaye bua kusemuna bushito, na akakumiina bua kumukitshisha mufubo pa bukopo.
16 “Dane akatshibila muilo waye kiimu nka bu kimune kia ku bisamba bia Isalele. 17 Dane ekale bu nyoka ku bukunkula bu’eshinda, nyoka e na nsengua ku bukunkula bu’eshinda, asumu mikona ya nfualasa bua’shi yawa amutambusha apone kangadingadi. 18 Yehowa nakatengiela kupaashibua kodi.
19 “Pabitale Gade, abakamuluisha kui bisaka bia ba ngifi, anka akebatuukila dia kunyima.
20 “Ashere ekala na bidibua bibungi, na akatuusha bidibua bi buwa, bilombene kudia mpa na ba nfumu.
21 “Neftali nyi ntengu mukashi e lubilo. Akula mayi e buwa.
22 “Yosefe nyi lutonga lua mutshi aupa bikuba, mutshi aupa bikuba pepi na nsulo ya mema, wi na ntabi isambukie kimano. 23 Anka bantu abelaa buta babaadi nka abamukalakasha na kumuasa mikietue na kumushikua. 24 Anka buaye buta mbushale nka pa mbalo yabo, na maasa aaye ngashale anyingie na asasakate. Bino abikatukila ku maasa a sha bukome a Yakobo, kui mulami a nyema, ebue dia Isalele. 25 Aye* afiki kui Efile Mukulu a nshobe, akakukuasha, e na Sha bukome boso, na akakuelela miabi ya muiyilu, miabi ya muushi ngofu na miabi ya mabeele na ya muifu. 26 Miabi ya nshobe ayikakidi miabi ya miengie ya loso, na bintu abilakilua bia tu miengie tupela tua loso. Ayikatungunuka na kuikala pa mutue wa Yosefe, pa nsongo ya mutue wa yawa abaabadi bakatushe kui bakuabo.
27 “Benyamine atungunuka na kusana kiadi mukuate nka bu museu. Ku namashika ekala adi kiadi mukuate, na ku kiolua ekala aabila biadi munyengie.”
28 Bino bioso nyi bisamba 12 bia Isalele, na bino nyi bibaadi nshabo muibalungule pa baadi ebelela miabi. Na baadi mupe oso a kuabadi muabi umulombene.
29 Kunyima kua biabia baadi muibatumine dino eyi’shi: “Tandi pakubungibua kui muilo wande. Nunshiikie mu lubuebue lui muifuba dia Efrone muina Ite, muabadi bashiikie ba mashami 30 lubuebue lui muifuba dia Makapela ditalene na Mamale mu nsenga ya Kanaana, efuba dibaadi Abalahama muule kui Efrone muina Ite bu diaye bua kushiika mukashi aaye. 31 Kuakua nyi kubaabadi bashiikie Abalahama na mukashi aaye Sara. Kuakua nyi kubaabadi bashiikie Isaake na mukashi aaye Rebeka, na kuakua nyi kuandi mushiikie Lea. 32 Efuba na lubuebue lui muanka bibaadi biudiibue kui bana ba Ete.”
33 Yakobo bapuile kulungula bana baye ano mayi. Akupu aye nkukaamisha ngua yaye ku lusala, nkutuula eshimba na nkubungibua kui muilo waye.
50 Yosefe nkuiyela kui nshaye, nkumudila na nkumufifia. 2 Kunyima kua biabia, Yosefe nkutumina bafubi baye ba minganga eyi bua kushinga kitanda kia nshaye manga bua’shi takinyanganga. Biabia ba minganga nkushinga kitanda kia Isalele manga bua’shi takinyanganga, 3 na abo nkukita mafuku 40 buaye, muanda nyi bungi bua mafuku abutungu bua kushinga kitanda manga bua’shi takinyanganga, na bena Ejipitu nkutungunuka na kumudila mafuku 70.
4 Pabapuile mafuku a kumudila, Yosefe balunguile ba mu nshibo ya Faraone’shi: “Su nemukuminyibue ku meso kuenu, lungulayi Faraone’shi: 5 ‘Nshami mmuntshipishe, amba’shi: “Tala! Tanfu. Abitungu Onshiikie mu mbalo yande ya kushiikibua, inaadi mubundule mu lubuebue mu nsenga ya Kanaana.” Ntadiile namu nende nkashiikie nshami, akupu nalukiila.’” 6 Faraone nkualula’shi: “Nda na oshiikie nshobe muyile bibaadi mukutshipishe.”
7 Biabia Yosefe nkuenda mu kushiika nshaye, na bafubi boso ba Faraone nkuenda naye, bakulu ba muibalasa diaye na bakulu boso ba muiumbo dia Ejipitu 8 na boso ba mu nshibo ya Yosefe, na bakuabo balume na ba mu nshibo ya nshaye. Nka penda bana bakinga na mikooko na mbushi yabo, na ngombe yabo, nyi bibaadi bishale mu nsenga ya Goshene. 9 Matempu na bantu abatambushaa nfualasa nabo’nyi babayile naye, kisaka kia bantu kibaadi kikata. 10 Pababafikile pa mbalo ya kufunta ntete ya Atade i mu nsenga ya Yordane, kuakua abadidile ngofu na kinyongua, na aye nkutungunuka na kudila nshaye munda mua mafuku musambo. 11 Bantu ba mu yaaya nsenga, bena Kanaana, abebamuene abadidi pa mbalo ya kufunta ntete ya Atade, na abo nkukaanya’shi: “Ano nyi maalo akata a bena Ejipitu!” Nyi buakinyi abaudikile yaaya mbalo bu Abele-mizraime,* i mu nsenga ya Yordane.
12 Biabia bana baye nkumukitshina nka bu bibaadi muibalungule. 13 Bana baye nkumutuala mu nsenga ya Kanaana na nkumushiika mu lubuebue lui muifuba dia Makapela, efuba ditalene na Mamale dibaadi Abalahama muule kui Efrone muina Ite bu mbalo yaye bua kushiika mukashi aaye. 14 Kunyima kuaye kushiika nshaye, Yosefe balukiile mu Ejipitu na bakuabo na baba boso babaadi bende naye mu kushiika nshaye.
15 Bakuabo na Yosefe pababamuene’shi nshabo baafu, babakuile’shi: “Pangi Yosefe ki netu nsungu, na’shi etualuisha bubi boso buatubaadi bamukite.” 16 Biabia abo nkutumina Yosefe mukandu’shi: “Nshobe ekeele mulekie dino eyi kumpala kua lufu luaye’shi: 17 ‘Bino nyi bianudia kulungula Yosefe: “Nankusendeela namu, fuila bakuenu lusa bua kilubilo na bua muluisho ubaabadi bakite pankukitshina bi bubi.”’ Binobino, kumiina namu kufuila bafubi b’Efile Mukulu a nshobe lusa bua kilubilo kiabo.” Pabapushishe Yosefe bibaabadi bamulungule, badidile. 18 Akupu bakuabo babafikile na abo namu bakunama bakupila mapala paashi na bamba’shi: “Biatudi’bi, tui ba mpika bobe!” 19 Yosefe nkuibalungula’shi: “Tanutshinanga. Ami ne pa mbalo y’Efile Mukulu su? 20 Sunga bianubaadi anukumiina kunkitshina bi bubi, Efile Mukulu baadi muibialuule mu buwa bua kulama miuwa ya bantu bebungi bu biakuete kukita lelo uno. 21 Biabia tanutshinanga. Natungunuka na kuinupa, anue na bana benu bidibua.” Nyi aye nkuibasamba na nkuibanyingisha.
22 Yosefe nkutungunuka na kushala mu Ejipitu, aye na ba mu nshibo ya nshaye, na Yosefe bakitshine bipua 110. 23 Yosefe bamuene kipungo kia kasatu kia bana ba Efraime, bamuene dingi bana ba Makire muana mulume a Manasee. Babaadi batandikue ku makunungu a Yosefe.* 24 Pakubakidile mafuku, Yosefe balunguile bakuabo’shi: “Tanfu, anka kushi mpaka, Efile Mukulu akenupasukila na akenutuusha binyibinyi mu dino eumbo, na kuinutuala mu nsenga ibaadi muitshipe kui Abalahama, Isaake, na Yakobo.” 25 Biabia Yosefe nkutshipisha bana ba Isalele, amba’shi: “Kushi mpaka, Efile Mukulu akenupasukila. Abitungu nukatukie na mifufua yande kuno.” 26 Na Yosefe nkufua na bipua 110, abo nkushinga kitanda kiaye manga bua’shi takinyanganga, na aye nkuedibua mu mushete mu Ejipitu.
Sunga “Mema e mbundambunda, aatunkatunka.”
Sunga “Kikudi ki’Efile Mukulu.”
Sunga “Kukunkusha.”
Sunga “Anyima.”
Sunga “Mu makumbi.”
Sunga “Anyima.”
Sunga “Anyima e na muwa.”
Kish ku kish. “Na biluilo biabio bioso.”
Nyi mbalo ya kumpala ayisanganyibua eshina di’Efile Mukulu. Tala Apandise A4.
Sunga “Anyima.” Mu kina Ebelu nephesh, kishima ku kishima akipatuula, “Kipangua akiyooka.” Tala kipatuluilo kia bishima.
Kish ku kish. “Ubaadi aufiki mitue inanka.”
Bedeliume nyi maka aume en’eshiko dibuwa aku mitshi kampanda.
Sunga “Anyima.”
Sunga “Kuibaka.”
Sunga “Akashala na.”
Sunga “mayele.”
Kish ku kish. “emiino.”
Sunga “kufinga,” “kukupila.”
Sunga “kusosa,” “kufinga.”
Nkuamba’shi, “muntu mukitshibue na nsenga,” “muntu,” “bantu.”
Sunga “bia kudia.”
Nkuamba’shi, “muntu e na muwa.”
Sunga “kipungo kishi na nfudiilo.”
Kish ku kish. “mpala yaye nkupona.”
Kish ku kish. “bukome.”
Kish ku kish. “ku meso kua nsenga.”
Nkuamba’shi, “nsenga ya kusuukila.”
Sunga “tushiba.”
Sunga “kuivre.”
Nkuamba’shi, “mutudiibue, kutuula.”
Sunga “batuulu.”
Kish ku kish. “emiino.”
Sunga “Adama.”
Kish ku kish. “Efile Mukulu.” Tala Kipatuluilo kia bishima.
Adipushisha pangi “kuikisha,” “kusambiibua.”
Sunga “mikeyilu.”
Sunga “akitshi mianda ku mbidi.”
Adipushisha pangi “abaponeshenaa,” kuamba’shi baba abaponesha bangi. Tala Kipatuluilo kia bishima.
Sunga “shi kutopekua.”
Kish ku kish. “musheto,” “buato bukata.”
Sunga 134 m. Kude umune e 44.5 cm. Tala Apandise B14.
Sunga 22 m.
Sunga 13 m.
Mu kina Ebelu tsohar. Ungi mueneno nga’shi, tsohar nyi musaka upengame wa sentimetre 44,5 kushi etubu sunga edidishi adituesha etaata.
Sunga pangi “nyema ya mishindo yoso ishi butete, ilume musambo, ikashi musambo.”
Sunga pangi “bipangua abipapama bia muiyilu bia mishindo yoso, bilume musambo, bikashi musambo.”
Sunga 7 m. Tala Apandise B14.
Sunga “nkuimikua.”
Sunga “nebituulu muushi mua matalua eenu.”
Sunga “anyima.”
Kish ku kish. “misamba yoso.”
Sunga “anyima.”
Sunga pangi “abio nyi bibaadi bikite kibundi kikata.”
Sunga pangi “tuutu.”
Kish ku kish. “nsenga ishima.”
Sunga “luibako lula”
Adipushisha “kafutakanyi.”
Kish ku kish. “anyima.”
Sunga “bua kushala kuakua bu muenyi.”
Sunga “anyima ande akashala na muwa.”
Kish ku kish. “emiino.”
Kish ku kish. “emiino.”
Kish ku kish. “emiino.”
Nkuamba’shi, “kalunga kafue.”
Sunga “mushale mu tushibo tua mapema.”
Sunga “anyima.”
Kish ku kish. “emiino.”
Kish ku kish. “muana.”
Kish ku kish. “yawa akatuuku munda mobe.”
Kish ku kish. “emiino.”
Sunga “kutuula kipindi kioso mu mushindo wa’shi kitalene na kikuabo.”
Kish ku kish. “emiino.”
Sunga “muanda kilubilo kia bena Amore takiakamiine.”
Kish ku kish. “emiino.”
Kish ku kish. “mu kiadi kiobe.”
Kish ku kish. “emiino.”
Adipushisha “Efile Mukulu apushaa.”
Sunga “onagre,” mushindo kampanda wa mpunda a mu kisuku. Bangi abelaa binangu’shi zebre. Pangi bua kulesha binangu bia kukimba kuikitshina mianda.
Sunga pangi “t’akepushena na bakuabo boso.”
Adipushisha “mushima wa yawa e na muwa bammono.”
Sunga “shi kutopekibua.”
Adipushisha “Yaya e kuiyilu.”
Adipushisha “Yaya a kibumbu,” “Yaya a be bungi.”
Kish ku kish. “emiino.”
Kish ku kish. “emiino.”
Kish ku kish. “emiino.”
Kish ku kish. “emiino.”
Sunga “misutu.”
Kish ku kish. “emiino.”
Sunga “anyima.”
Sunga “ayipayibue.”
Adipushisha pangi “sha kuikakena.”
Adipushisha “muana mukashi a mu kifuko kia ba nfumu.”
Adipushisha “tusepo.”
Kish ku kish. “emiino.”
Kish ku kish. “nunyingishe mashimba eenu.”
Kish ku kish. “bipimo bia seya.” Seya umune baadi 7.33 L. Tala Apandise B14.
Kish ku kish. “eshinda dia bana bakashi dibaadi dipue kutshibika bua Sara.”
Sunga “ayikapete miabi.”
Kish ku kish. “muesheshi wa nshibo yande.”
Sunga “anyima.”
Sunga “anyima ande.”
Sunga “anyima ande ekala na muwa.”
Adipushisha “dipeela.”
Nkuamba’shi, ayo nkufika bu mutunda wa mungua.
Sunga “kushala bu muenyi.”
Sunga “ululame.”
Sunga “baadi mukangie mafu a ba mu nshibo mua Abimeleke.”
Sunga pangi “akansepe.”
Kish ku kish. “teemesha eyi diaye.”
Kish ku kish. “emiino.”
Kish ku kish. “emiino.”
Adipushisha pangi “mushima wa mutshipo,” Sunga “mushima wa musambo.”
Sunga “kushala bu muenyi.”
Sunga “lupete lua kutshindia nalo.”
Sunga “lupete lua kutshindia nalo.”
Adipushisha’shi “Yehowa akatusha,” “Yehowa akamono.”
Kish ku kish. “emiino.”
Kish ku kish. “emiino.”
Sunga pangi “nfumu mukata.”
Shekele umune baadi 11,4 grame. Tala Apandise B14.
Shekele umune baadi 11,4 grame. Tala Apandise B14.
Sunga “emiino.”
Shelekele umune e bushito bua 11,4 grame. Tala Apandise B14.
Kish ku kish. “nealule ku mboko i balume sunga i bakashi.”
Sunga “ta tui bia kukulungula bibubi sunga bibuwa.”
Nkuamba’shi, “muleshi aaye tabaadi binobino bu mufubi.”
Sunga “ofikie nyinaye na binunu bia midiyala.”
Sunga “emiino.”
Sunga “tushibo tua mapema tuifunyishue na mapema.”
Sunga pangi “baadi mu kuikakena na bakuabo balume boso.”
Adipushisha “e na buaa bui bungi.”
Adipushisha “yawa mukuate ku kisuulu.” “Muntu ata mbalo ya mungi.”
Sunga “mpe namu kintu kia ku minue.”
Kish ku kish. “tuno tumonga.”
Sunga “ne na nsala ngofu.”
Adipaatula “kimoonga.”
Kish ku kish. “emiino.”
Kish ku kish. “emiino.”
Kish ku kish. “emiino.”
Sunga “amuanya biipa.”
Adipushisha “kuikakena.”
Adipushisha “kuifundena.”
Adipushisha “ma mbalo akata.”
Kish ku kish. “emiino.”
Sunga “anyima ande akuelele.”
Sunga “anyima oobe angielele.”
Sunga “anyima ande akuelele.”
Sunga “anyima oobe angielele.”
Adipushisha’shi “yawa mukuate ku kisuulu.” “Muntu aata mbalo ya mungi.”
Sunga “kuinyingisha na binangu bia nkuipaa.”
Kish ku kish. “emiino.”
Kish ku kish. “emiino.”
Kish ku kish. “emiino.”
Kish ku kish. “emiino.”
Sunga “abikapete miabi.”
Adipushisha “nshibo y’Efile Mukulu.”
Mu mafuku a kala, bantu abaadi na kiubishi kia kusema muntu pa kumufifia kuitama, mu mpala sunga ingi mbalo.
Kish ku kish. “mukuabo.”
Sunga “mase ande.”
Kish ku kish. “mukuetu.”
Kish ku kish. “abaadi bamushikue.”
Kish ku kish. “baadi mufungule efu diaye.”
Adipushisha “tala muana mulume.”
Adipushisha “kuteemesha.”
Adipushisha “kulamata.”
Adipushisha “mutumbishibue, muntu atumbishibua.”
Sunga “bakusumina kikuba kia muifu?”
Kish ku kish. “atandile pa makunungu ande.”
Adipushisha “nsushi.”
Adipushisha “ngoshi yande.”
Adipushisha “muabi”
Adipushisha “muloo.”
Adipushisha’shi “nyi efuto.”
Adipushisha “kukumiina.”
Kish ku kish. “Efile Mukulu nkumuteemesha na nkufungula efu diaye.”
Nfudilo a mu kitshibo a eshina Yosifiya. Adipushisha: “Yehowa akumbashe, afuimishe.”
Sunga “bishinkamisho.”
Kish ku kish. “terafime.”
Nkuamba’shi, “Efrate.”
Sunga “bena kifuko.”
Kish ku kish. “bana.”
Nkishima kia mu kina Arameya akipushisha’shi “mututo wa bu kamonyi.”
Nkishima kia mu kina Ebelu akipushisha’shi “mututo wa bu kamonyi.”
Kish ku kish. “ku kutshina kua nshaye Isaake.”
Kish ku kish. “bana.”
Adipushisha “bishalelo bibidi.”
Kish ku kish. “mapia.”
Sunga “ne mushale bu muenyi.”
Kish ku kish. “emiino.”
Adipushisha “muntu alu (kunyingiila) n’Efile Mukulu, ” sunga “Efile Mukulu alu.”
Adipushisha “mpala y’Efile Mukulu.”
Sunga “anyima.”
Sunga “Penyele.”
Adipushisha “bitanda, mbalo ya kufuamina.”
Sunga “mu kutembela, mu kutala.”
Sunga “anyima aaye.”
Kish ku kish. “aye nkuisamba kuishimba dia nsonguakashi.”
Sunga “anyima a muana ande mulume Shekeme mulamate kui.”
Sunga “tudie kipuano kia kuiyibakishena.”
Kish ku kish. “yawa e na musutu, yawa e na munyonga.”
Sunga “muishinda.”
Sunga “kufuamisha.”
Adipushisha “Efile Mukulu a Betele.”
Adipushisha “mutshi ukata wa kudidila.”
Kish ku kish. “abakatuukila mu nfiyo yobe.”
Kish ku kish. “emiino.”
Sunga “anyima aaye atuuku.”
Adipushisha “muana a maalo ande.”
Adipushisha “muana a mboko ibalume.”
Kish ku kish. “mununu na muule na mafuku.”
Sunga “anyima.”
Sunga “ibaabadi bashale bu benyi.”
Kish ku kish. “Sheyike.” Sheyike baadi nfumu a kisamba.
Kish ku kish. “bana ba Isalele.”
Kish ku kish. “mapia.”
Sunga “tatukupilanga ayima aaye.”
Kish ku kish. “Labdanume.”
Mmuimu wi n’eshiko di buwa autuukaa ku mitshi kapanda.
Kish ku kish. “mbidi.”
Sunga “mpa n’efuku diangalaala mu mashama” sunga “Sheole,” Nkuamba’shi, “mashama a bantu boso.” Tala Kipatuluilo kia bishima.
Adipushisha “kutanya.” Adilesha pangi kutanyika kua mbidi ya nyina muana akukitshika pa kutanda.”
Kish ku kish. “akakaamisha mutue oobe.”
Kish ku kish. “buina.”
Kish ku kish. “akukatusha mutue.”
Kish ku kish. “kukaamisha mutue wa.”
Sunga “nka penda ku lupuna nsulu.”
Kish ku kish. “eyasa.”
Abimueneka bu kishima akitekie bua kulesha kaneemo na kineemo.
Kish ku kish. “kuibuesha eyasa diaye, sunga luao luaye.”
Nkuamba’shi, Eliopolise.
Sunga “kuenda na kuifunya.”
Sunga “pababangile kufubila.”
Nkuamba’shi, Eliopolise.
Adipushisha “yawa akitshi bia’shi muntu alube.”
Adipushisha “kufuimisha misusa ibidi.”
Kish ku kish. “mukate.”
Kish ku kish. “mukate.”
Sunga “dikienga dia anyima aaye.”
Sunga “bintu bia kuelela bintu.”
Sunga “Sheole.” Kuamba’shi Mashama a bantu boso. Tala Kipatuluilo kia bishima.
Sunga “bintu bia kuelela bintu.”
Kish ku kish. “kukanue kua mufuko waye.”
Sunga “Sheole.” Kuamba’shi mashama a bantu boso. Tala Kipatuluilo kia bishima.
Sunga “anyima.”
Sunga “Sheole.” Kuamba’shi mashama a bantu boso. Tala Kipatuluilo kia bishima.
Sunga “bua kuinulamina bashale.”
Sunga “muiumbo.”
Kish ku kish. “bu nshaye.”
Kish ku kish. “kuiela mu nshingo mua.”
Sunga “bi muimu.”
Kish ku kish. “kikudi kia nshabo Yakobo nkubanga kupetuula muwa.”
Sunga “boso babaadi baaye.”
Nkuamba’shi, kuiabuikila pa lufu lua Yakobo.
Sunga “anyima yoso ya bana baye balume na bakashi.”
Sunga “anyima 16.”
Nkuamba’shi, Eliopolise
Sunga “anyima 14.”
Kish ku kish. “bana.”
Sunga “anyima 7.”
Sunga “anyima yoso.”
Sunga “anyima ibidi.”
Sunga “anyima.”
Kish ku kish. “kuiyela mu nshingo yaaye.”
Sunga “kushala bua mafuku apeela, kushala bu muenyi.”
Sunga “kushala bua mafuku apeela, kushala bu muenyi.”
Kish ku kish. “mikate.”
Sunga “kubofula.”
Kish ku kish. “pandala na ba mashami.”
Kish ku kish. “emiino.”
Kish ku kish. “emiino.”
Kish ku kish. “emiino.”
Sunga “ kuluisha.”
Tala Kipatuluilo kia bishima.
Sunga pangi “binangu.”
Nkuamba’shi, Yosefe.
Adipushisa “maalo a bena Ejipitu.”
Nkuamba’shi, kuibata bu bana na kuibakitshina mianda mu mushindo wa pabuao.