Watchtower MIKANDA I MU INTERNETE
Watchtower
MIKANDA I MU INTERNETE
Kisongye
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILO
  • nwt Mateo 1:1-28:20
  • Mateo

Tatui bapete video.

Etufuile namu lusa, kui kintu kibakutshishua kukafika kui video.

  • Mateo
  • Bible Ngaluluilo a Nsenga Ipia
Bible Ngaluluilo a Nsenga Ipia
Mateo

MUKANDU WIBUWA UFUNDIBUE KUI MATEO

1 Mukanda aulondo mulongo wa ba nkambua* ba Yesu Nkidishitu,* muana a Davide, muana a Abalahama:

 2 Abalahama batandile Isaake;

Isaake nkutanda Yakobo;

Yakobo nkutanda Yunda na bakuabo balume;

 3 Yunda nkutanda Pereze na Zera, nyinabo baadi Tamare;

Pereze nkutanda Esrone;

Esrone nkutanda Arame;

 4 Arame nkutanda Aminadabe;

Aminadabe nkutanda Nasone;

Nasone nkutanda Salemone;

 5 Salemone nkutanda Boaze, nyinaye baadi Rahabe;

Boaze nkutanda Obede, nyinaye baadi Luta;

Obede nkutanda Yesee;

 6 Yesee nkutanda nfumu Davide;

Davide nkutanda Salomone, bamutandile na mukashi a Uriya;

 7 Salomone nkutanda Roboame;

Roboame nkutanda Abiya;

Abiya nkutanda Asa;

 8 Asa nkutanda Yeoshafate;

Yeoshafate nkutanda Yorame;

Yorame nkutanda Oziase;

 9 Oziase nkutanda Yotame;

Yotame nkutanda Akaze;

Akaze nkutanda Ezekiya;

10 Ezekiya nkutanda Manasee;

Manasee nkutanda Amone;

Amone nkutanda Yoziase;

11 Yoziase nkutanda Yekonyase na bakuabo mafuku ababayile nabo mu Babilone.

12 Kunyima ku’abo kuenda nabo mu Babilone, Yekonyase batandile Salatiele;

Salatiele nkutanda Zorobabele;

13 Zorobabele nkutanda Abiude;

Abiude nkutanda Eliyakime;

Eliyakime nkutanda Azore;

14 Azore nkutanda Zadoke;

Zadoke nkutanda Akime;

Akime nkutanda Eliude;

15 Eliude nkutanda Eleazare;

Eleazare nkutanda Matane;

Matane nkutanda Yakobo;

16 Yakobo nkutanda Yosefe mulume a Mariya, nyinaye na Yesu, abetanyina bu Nkidishitu.

17 Biabia, bipungo bia bantu boso kubanga ku Abalahama mpa na ku Davide, bibaadi bipungo 14; kubanga ku Davide mpa na mu mafuku ababayile nabo mu Babilone, bibaadi bipungo 14; kubanga pababayile nabo mu Babilone mpa na ku Nkidishitu, bibaadi bipungo 14.

18 Anka, kutandikua kua Yesu Nkidishitu kubaadi bino: Mu kipungo kibaadi nyinaye Mariya abamubangila kui Yosefe, Mariya baadi muimite ku bukome bua kikudi kiselele* kumpala kua’shi beyibakishene. 19 Anka bu bibaadi mulume aaye Yosefe muntu mululame na bu bibaadi apele kumukuatshisha bufu kui bantu, baadi akimbi kumupela mu bufiefie. 20 Anka kunyima ku’aye kuela bino binangu, Muikeyilu a Yehowa* bamumuenekiele mu kilotua, amulungula’shi: “Yosefe muana a Davide, totshinanga bua kuibakila mukashi oobe Mariya, muanda mupete eyimi ku bukome bua kikudi kiselele. 21 Akatanda muana mulume, na okamuudikie bu Yesu,* muanda akapaasha muilo waye ku miluisho yao.” 22 Bino bioso bibaadi bikitshikie bua kukumbasha bibaadi Yehowa muakule kukidila kui mutemuki aye’shi: 23 “Talayi! Nsonguakashi kamame akayimita na akatanda muana mulume, abakamudika bu Emanuele,” abipatuula’shi, “Efile Mukulu e netu.”

24 Akupu Yosefe babuukile, aye nkukita bibaabadi bamulungule kui muikeyilu a Yehowa na aye nkuata mukashi aaye, nkumutula ku’aye ku nshibo. 25 Anka tabaadi mulale naye bu mukashi mpa na pabaadi Mariya mutande muana mulume, na Yosefe nkumudika bu Yesu.

2 Kunyima ku’abo kutanda Yesu mu Beteleme a Yudeya mu mafuku a nfumu Erode,* talayi! bantu abatalulaa nyenyenyi bua kuuka mianda i kumpala* abakatukila kutunduka nguba abafikile mu Yelusalema, 2 abo nkuipusha’shi: “Nfumu a bena Yunda batandikua e kunyi? Muanda tubamono luenyenyi luaye patuikeele dia Kutunduka nguba, na tubafiki bua kumuinamina.”* 3 Pabapushishe Nfumu Erode uno muanda, baadi mukalakashue ngofu, mpa na bena Yelusalema boso. 4 Babungile bakata ba ba tshite muakuidi na ba skribe* ba muilo, aye nkuibepusha mbalo ibaadi Nkidishitu na kia kutandikila. 5 Babamulunguile’shi: “Nyi mu Beteleme a Yudeya, muanda nyi bibaabadi bafunde kukidila kui mutemuki’shi: 6 ‘Anka obe, Beteleme a mu nsenga ya Yunda, tuemukambe’nka kushadila munkatshi mua bibundi bia bakunkushi ba Yunda nya, muanda modi amukatuku mukunkushi akalama muilo wande wa Isalele.’”

7 Akupu, Erode nkuitanyisha mu bufiefie bantu abatalulaa nyenyenyi bua kuuka mianda i kumpala, na nkuibepusha kalolo nsaa ibaadi luenyenyi lumuenekie. 8 Pabaadi muibatume ku Beteleme, bebalunguile’shi: “Ndayi nukimbe kalolo yawa muana, na su nubamupete, nualukile nundungule bua’shi, ami namu nende nkamuinamine.” 9 Kunyima ku’abo kuteemesha bibaadi nfumu muibalungule, babaadi batungunukie na luendo luabo, na talayi! luenyenyi lubaabadi bamone nsaa ibaabadi dia Kutunduka nguba, lubaadi aluende kumpala kuabo mpa na palubaadi luimane mbalo ibaadi muana. 10 Pabaabadi bamone luenyenyi, babaadi basankie ngofu. 11 Na pababatuelele mu nshibo, babamuene muana na nyinaye Mariya, na abo nkukunama, nkumuinamina.* Na dingi abo nkufungula mishete yabo, nkumulambula bia buntu biabo—ôlo, kabanda katooka na malashi a mire. 12 Anka, bu bibaadi Efile Mukulu muibadimushe mu kilotua bua’shi tabalukanga kui Erode, babalondele dingi eshinda bua kuenda muiumbo diabo.

13 Kunyima ku’abo kuenda, talayi! muikeyilu a Yehowa bamuenekiele Yosefe mu kilotua, aye nkumulungula’shi: “Ebuee, ata muana na nyinaye nusukile mu Ejipitu, na nushale muanka mpa na pankakulungula bua kukatuka, muanda Erode akakimbi bua kuipaa muana.” 14 Biabia, Yosefe nkuibua, aye nkuata muana na nyinaye, n’abo nkuenda mu Ejipitu bufuku bufuku. 15 Bashaleele muanka mpa na pabafuile Erode. Uno muanda ubaadi ukumbashe bibaadi Yehowa muakule kukidila kui mutemuki aye’shi: “Nayitanyine muana ande buadia kutuuka mu Ejipitu.”

16 Akupu, pabamuene Erode’shi, bantu abatalulaa nyenyenyi bua kuuka mianda i kumpala babamudimbi, baadi mufiite munda ngofu na aye nkutuma eyi buabadia kuipaa bana balume boso be na bipua bibidi na muushi, be mu Beteleme na mu bibundi bioso bimuifunyishe, muyile mafuku abaadi muipushe kalolo bantu abatalulaa nyenyenyi bua kuuka mianda i kumpala. 17 Biabia bibalombeshe mayi ababakuile kui mutemuki Yelemiya’shi: 18 “Eyi dibaadi dipushikie mu Rama, kudila na misase i bukopo. Nyi Rashele baadi adidi bana baye, na tabaadi akumiina’shi muntu amusambe, muanda tabakii dingi kuanka.”

19 Pabafuile Erode, talayi! muikeyilu a Yehowa bamuenekiele Yosefe mu kilotua mu Ejipitu, 20 na aye nkumulungula’shi: “Ebuee, ata muana na nyinaye, nualukile mu nsenga ya Isalele, muanda abakimbanga kumuipa* babapu kufua.” 21 Biabia aye nkuibua, nkuata muana na nyinaye, abo nkualukila mu nsenga ya Isalele. 22 Anka pabapushishe’shi, Akelause kuete kukunkusha mu Yudeya pa mbalo ya nshaye Erode, bapushishe moo bua kui muenda. Na dingi, bu bibaadi Efile Mukulu mumudimushe mu kilotua, bayile mu nsenga ya Ngalileya. 23 Bafikile, aye nkushala mu kibundi ki’abetanyina bu Nazarete, bua kukumbasha kibaabadi bakule kui batemuki’shi: “Abakamuitanyina’shi, muina Nazarete.”*

3 Mu aa mafuku, Yowano Mubatshishi bafikile afu’alambukishanga mu kabaaka ka Yudeya, 2 akulanga’shi: “Elangieyi ku miluisho yenu, muanda Bufumu bua muiyilu tabudi pepi.” 3 Binyibinyi, aye nyi abaabadi bakule pa muanda waye kui mutemuki Yeshaya pabambile’shi: “Eyi dia muntu kuete eele musaase mu kabaaka’shi: ‘Lumbuulayi eshinda dia Yehowa! Lulamishayi mashinda aaye.’” 4 Yowano baadi mufuale kilamba kia buaa bua kamelo, na mukoba wa musokia mu kifuka. Bidibua biaye bibaadi mpasu na buuki. 5 Biabia, muilo oso wa Yelusalema, na bantu boso ba mu Yudeya, na ba mu bibundi bioso bifunyishe Yordane babaadi abende kuadi, 6 na baadi ebabatshisha mu muela wa Yordane, batondanga miluisho yabo patooka.

7 Pabamuene’shi Bafadisee na Basaduseo bebungi bakuete kufika bua kubatshishibua,* be balunguile’shi: “Anue bana ba nyoka, nanyi benudimusha buanudia kusuuka nsungu y’Efile Mukulu ayifiki? 8 Biabia, paayi bikuba* abilesha’shi nubelanga. 9 Tanupuandikishanga na kuamba’shi: ‘Tui na nkambua* eetu Abalahama.’ Muanda nenulungula’shi, Efile Mukulu mulombene kutushiisha Abalahama bana ku ano mabue. 10 Kabengiele nkapue kutudibua ku mushi wa mitshi. Mutshi oso ush’aupa bikuba bibuwa abeutshibi na kuiwela mu kaalo. 11 Ami nkuete kuinubatshisha na mema muanda nubelanga, anka yawa kuete kufika kunyima kuande, e na bukome kunkila, ntshi mulombene sunga kumufuula sandale yaye. Aye akenubatshisha na kikudi kiselele na kaalo. 12 E na lubeshi luaye lua kupepula nalo mu maasa, akalumbuula kalolo mbalo yaye ya kukupiila ntete, na akabungu ntete yaye mu nshibo ya kulamina bintu, anka bipusu akebishiiki mu kaalo kashi bia kushimibua.”

13 Akupu, Yesu bakatukile ku Ngalileya, enda ku muela wa Yordane bua’shi Yowano amubatshishe. 14 Anka Yowano baadi akiebe kumutosha, amulungula’shi: “Ami nyi mulombene kufika kodi bua’shi ombatshishe, kadi obe ofiki kuandi naminyi?” 15 Yesu nkumualula’shi: “Banda kutadiila bua uno mususa, muanda patukitshi biabia, nyi p’atulombasha kiakia kioso kilulame.” Nka paapa, aye nkuleka kumutosha. 16 Kunyima ku’aye kubatshishibua, Yesu batuukile mususa umune mu mema, na talayi! eyilu dibabuulukile,* aye nkumona kikudi ki’Efile Mukulu akimuikila pa mbidi bu konyi k’ekutshi. 17 Na dingi, eyi dibafikile muiyilu diamba’shi: “Uno nyi Muana ande andi mufule na andi mukumiine.”

4 Akupu, kikudi kibakunkuishe Yesu mu kabaaka bua’shi Diabulu amutompe. 2 Kunyima kuaye kuishidika munda mua mafuku 40, kanya na bufuku, bapushishe nsala. 3 Na Diabulu nkuenda kuadi, nkumulungula’shi: “Su we muana a Efile Mukulu lungula ano mabue alulukie mikate.” 4 Anka Yesu baluluile’shi: “Mbifundibue’shi: ‘T’abitungu muntu ekale na muwa anka penda bua mukate nya, kadi bu’eyi dioso adituku mukanua mua Yehowa.’”

5 Akupu, Diabulu nkuenda naye ku kibundi kiselele, aye nkumutula pa kitenta kia kunundu kua ntempelo* 6 na aye nkumulungula’shi: “Su we muana a Efile Mukulu, etumbe paashi, muanda mbifundibue’shi: ‘Akatumina mikeyilu eyi pa muanda oobe,’ na ‘Abakakutuala mu maasa aabo, bua’shi luao loobe talukokolanga kuibue.’” 7 Yesu nkumualula’shi: “Mbifundibue dingi’shi: ‘Tue mulombene kutompa Yehowa Efile Mukulu oobe.’”

8 Diabulu bayile naye dingi ku muengie ula ngofu na aye nkumulesha mafumu oso a pa nsenga na ntumbo yao. 9 Na amulungula’shi: “Bino bintu bioso nakupa bianka su okunama na kundanguila sunga musango umune.” 10 Yesu nkumulungula’shi: “Katuka, Satana! Muanda mbifundibue’shi: ‘Nka penda Yehowa Efile Mukulu oobe nyi odia kulanguila, na nkaye bupenka buaye nyi odia kufubila mufubo wa kishila.’” 11 Nka paapa, Diabulu bamulekiele, na mikeyilu ibafikile yabanga kumufubila.

12 Binobino, pabapushishe Yesu’shi mbakuate Yowano, bakatukile enda ku Ngalileya. 13 Na dingi, kunyima kua kukatuka ku Nazarete, bafikile ashalela mu Kapernaume ku bukunkula bua kalunga ka mema mu distrike dia Zabulone na dia Neftali, 14 bua kulombasha bibaadi biakule mutemuki Yeshaya’shi: 15 “Obe nsenga ya Zabulone na ya Neftali i ku bukunkula bu’eshinda dia kalunga ka mema, adia eshiya dia Yordane, Ngalileya a miilo! 16 Bantu bashale mu mufito, abaamono etaata dikata na baaba bashale mu muesheshi wa lufu, etaata dibebamuenekiela.” 17 Kubanga nka paapa, Yesu babangile kulambukisha na kuamba’shi: “Elangieyi, muanda Bufumu bua muiyilu tabudi pepi.”

18 Pabaadi atambuka ku bukunkula bua kalunga ka Ngalileya, bamuene tutu na muina, Simone abetanyina bu Mpiele, na mukuabo Andele abeele bukondia mu kalunga ka mema, muanda babaadi balobi ba mishipa. 19 Aye nkuibalungula’shi: “Ndondeyi, na nakenuikasha balobi ba bantu.” 20 Mususa umune, babalekiele makondia aabo, na abo nkumulonda. 21 Pabakatukile yaaya mbalo, bamuene ungi tutu na muina, Yakobo muana a Zebede na mukuabo mulume Yowano. Abaadi mu buato na nshabo Zebede abalumbuula makondia aabo, na aye nkuibetanyina. 22 Mususa umune abalekiele buato na nshabo, abo nkumulonda.

23 Akupu, baadi efunyu mu Ngalileya oso , afu’alongieshanga mu bitumbuilo biabo na kulungula mukandu wibuwa wa Bufumu, na kupaasha mikumbo ya mishindo yoso na kulemana koso munkatshi mua bantu. 24 Nkumo yaye ibapalakene mu Siri oso, na abo nkumutuadila bantu boso abaadi na mikumbo, na mitanyo ilekene, babaadi bakuatshibue na ba demo, basha kaulungu, na basha bipindi bia mbidi bifue, aye nkuibapasha. 25 Pa wawa muanda, bibumbu bikata bia bantu abakatukila ku Ngalileya, ku Dekapole,* ku Yelusalema, ku Yudeya na bushiya bua Yordane bibaadi bimulonde.

5 Pabamuene bibumbu bia bantu, bakamiine ku muengie; aye mupue kushala, balongi baye abafikile kuadi. 2 Akupu, babangile kuibalongiesha’shi:

3 “Ba sha muloo mbaaba abauku’shi be na lukalo na mianda ya mu kikudi, muanda Bufumu bua muiyilu mbuabo.

4 “Ba sha muloo mbaaba abadidi, muanda abakasambibua.

5 “Ba sha muloo mbaaba be na kupopeela,* muanda abakapiana nsenga.

6 “Ba sha muloo mbaaba be na nsala na nyota ya kululama, muanda abakekuta.

7 “Ba sha muloo mbaaba abafuidishena lusa, muanda abakebafuila lusa.

8 “Ba sha muloo mbaaba ba sha mashimba atooka, muanda abakamono Efile Mukulu.

9 “Ba sha muloo mbaaba abakimbi butaale, muanda abakebetanyina bu bana b’Efile Mukulu.

10 “Ba sha muloo mbaaba abakiengieshibua pa muanda wa kululama, muanda Bufumu bua muiyilu mbuabo.

11 “Nui ba sha muloo p’abenukaa, p’abenukiengiesha na kuinudimbila mianda yoso ibubi pa muanda wande. 12 Sankayi na ikalayi na muloo ukata, muanda efuto dienu ndikata muiyilu , ku muanda batemuki babaadi kumpala kuenu, babaadi bakiengieshibue mu mushindo umune.

13 “Nui mungua wa pa nsenga, anka su mungua washimisha bukome buao, mbikunyi biaudia kualushula dingi buanka? Tauki dingi na muulo, abeusumbula paasha, bua’shi bantu bewashine.

14 “Nui etaata dia pa nsenga. Kibundi ta nkilombene kufuama su nkibakue pa muengie. 15 Bantu t’abatembeshaa kimunyi bua kuikitula muushi mua kiseele* nya, anka abekitulaa pa mbalo ayimueka bua’shi kimunyikie bantu boso be mu nshibo. 16 Mu mushindo umune, etaata dienu ditembe kui bantu, bua’shi bamone bikitshino bienu bibuwa, na batumbishe Nshenu e muiyilu.

17 “Tanunangushenanga’shi ne mufikie mu kuipaa Muiya sunga mayi a Batemuki. Ntshimufikie bua kuipaa, kadi mbua kulombasha. 18 Binyibinyi nenulungula’shi, eyilu na nsenga bi kushimina, kadi ka dileta kamune kakile bupeela sunga kapindi ka dileta takaanashimine mu Muiya, mpa na apakalombana mianda yoso. 19 Biabia, yawa oso sh’akookiela sunga ku umune wa ku ino miiya ikile bupeela, na alongiesha bangi bua kuibikita, akayitanyinua bu mukile bupeela pabitale Bufumu bua muiyilu. Anka, yawa eyitumikila na kuiyilongiesha bangi, akayitanyinua bu mukata pabitale Bufumu bua muiyilu. 20 Muanda nenulungula’shi su kululama kuenu kuakutua kukila kua ba Skribe na Bafadisee, tanukatuele mu Bufumu bua muiyilu.

21 “Nui bapushe bibaabadi balungule ba nkambua benu’shi: ‘Toyipayishenanga, anka muntu ayipayishena abakamusambisha ku tumiladi.’ 22 Kadi ami nenulungula’shi, yawa oso atungunuka na kufitshila mukuabo munda, akasambishibua ku tumiladi; yawa oso akaa mukuabo na bishima bia kumusaabula, akasambishibua ku Tumiladi tukata; na yawa oso ambishena’shi: ‘Obe we mubulakane ngofu!’ Mulombanyine Gehena* a kaalo.

23 “Biabia, su otuala mulambu oobe ku kilambuilo, na kuakua botentekiesha’shi mukuenu e nobe kilumbu, 24 leka mulambu oobe nka paapa kumpala kua kilambuilo, na wende, obande nkepushena na mukuenu. Akupu, walukile na olambule mulambu oobe.

25 “Su we na kilumbu na muntu, epushene naye bukidi bukidi panukii muishinda dia ku tumiladi, kutshina’shi akutuala kui nsushi, na nsushi akutuala kui muntu mulombene nkuela mu lukano. 26 Nakulungula binyibinyi’shi, t’otuuku muanka kushi kufuta ebasa diaye mpa na ku kakuta kapeela ka nfudiilo.

27 “Nui bapushe bibaabadi bambe’shi: ‘Totambukanga lusandi.’ 28 Kadi ami nenulungula’shi, muntu oso atungunuka na kutala muana mukashi mu kipaso kia kumulakila, bapu kutambuka naye lusandi muishimba diaye. 29 Binobino, su eyiso diobe dibalume adikukokosha, editukule w’edisumbule kula nobe, muanda mbikile buwa kushimisha kimune kia ku bipindi biobe bia mbidi, pamutue pa kuedibua obe oso mu Gehena.* 30 Na dingi, su eyasa diobe dibalume adikukokosha, editshibe, w’edisumbule kula nobe. Muanda mbikile buwa kushimisha kimune kia ku bipindi biobe bia mbidi, pamutue pa kuedibua obe oso mu Gehena.*

31 “Babaadi bambe dingi’shi: ‘Abitungu muntu oso ayipaa bulunda* na mukashi aaye, amupe mukanda wa kuipaa nao bulunda.’ 32 Anka, ami nenulungula’shi muntu oso ayipaa bulunda na mukashi aaye, kushi pa muanda wa lukiebanokiebano,* amutakula mu kutambuka lusandi, na yawa oso ayibakila mukashi abadi bayipee naye bulunda, batambuka lusandi.

33 “Nui bapushe dingi bibaabadi balungule ba nkambua benu’shi: ‘Tue mulombene kuitshipa kushi kukumbasha, anka abitungu okumbashe mitshipo yobe kui Yehowa.’ 34 Kadi ami nenulungula’shi: Tanuitshipanga su nkapeela, sunga kuitshipa muishina di’eyilu, muanda eyilu nyi lupuna nsulu lu’Efile Mukulu; 35 sunga kuitshipa muishina dia nsenga, muanda nyi nkitudilo kia ngua yaye, sunga nyi muishina dia Yelusalema, muanda nyi kibundi kia Nfumu mukata. 36 Tuetshipanga sunga muishina dia mutue oobe, muanda tuemulombene kualula lunyene su ndumune, luafika lufiita sunga lutooka. 37 Eyi dienu dia’shi ‘Oolo,’ dikale nka oolo, eyi dienu dia’shi ‘Nya,’ dikale nka nya, muanda su nubalombasha dingi eyi, diadia adifiki kui mubi.

38 “Nui bapushe bibaabadi bambe’shi: ‘Eyiso bu’eyiso, na eyino bu’eyino.’ 39 Anka ami nenulungula’shi: Tanuikakenanga na muntu mubi, kadi su muntu bakukupila kuitama dibalume, mutudile na dingi. 40 Su muntu akiebe kuenda nobe ku tumiladi bua nkunyenga kilamba kiobe kia mushi, mupe dingi na kia kunundu; 41 na su muntu e na matalua a kukamika bua kutuala bushito mu bula bua kilometre kimune, wende naye na ku bilometre bibidi. 42 Yawa akutekie kintu, tomusuminanga kianka, na topelanga kuiyapusha muntu akimbi nkuiyapula* kintu.

43 “Nui bapushe bibaabadi bambe’shi: ‘Abitungu ofule muntu nobe na oshikue muishikuanyi oobe.’ 44 Anka ami nenulungula’shi: Tungunukayi na kufula beshikuanyi benu na kuteka bua baaba abenukiengiesha, 45 buanudia kulesha’shi, nui bana ba Nshenu e muiyilu, muanda aye atushaa nguba bua bantu bebuwa na bebubi, na anokieshaa mpeshi bua bantu balulame na bashi balulame. 46 Muanda su nuafula nka baaba benufule, efuto kinyi di’anupete? Bafutshishi ba bitadi tabakitaa namu nka biabia su? 47 Na su anuseme nka penda bakuenu, muanda kinyi upia wanukitshi? Bantu ba ingi miilo t’abakitaa namu nka biabia su? 48 Abitungu nuikale bapuidikie* nka bu bipuidikie Nshenu e muiyilu.

6 “Dimukayi kupela nuakita mianda ilulame bua’shi bantu benumone, bisumanga tanukapete efuto kui Nshenu e muiyilu. 2 Biabia, nsaa y’otusha bia buntu bia lusa,* tuelanga mpungi kumpala kobe bu abikitaa ba nsesa mu bitumbuilo na mu bilayi bua’shi bantu bebatumbishe. Nenulungula binyibinyi’shi, mbapue kupeta efuto diabo dioso. 3 Anka obe, nsaa y’otusha bia buntu bia lusa, eyasa diobe dibakashi tadiukanga akikitshi eyasa diobe dibalume, 4 bua’shi bia buntu biobe bia lusa bi’otusha, bikale mbufiefie. Biabia, Nshobe amonaa mbufiefie akakufutu.

5 “Dingi, nsaa y’anutekie, tanukitanga bu ba nsesa abakuminaa kuteka bemane mu bitumbuilo na mu mansanka a misese ikata bua’shi bantu bebamone. Nenulungula binyibinyi’shi, mbapue kupeta efuto diabo dioso. 6 Anka, obe nsaa y’otekie, tuela mu kadimbo kobe ka munda na kunyima kua kushita kiibi, teka Nshobe sh’amuekaa. Biabia, Nshobe amonaa mu bufiefie, akakufutu. 7 Nsaa y’anutekie, tanuambuulanga mianda imuneimune bu abikitaa bantu ba ingi miilo, muanda abapuandikisha’shi, abebapushisha bua mianda ibungi y’abakula. 8 Biabia, tanuikalanga bu’bo, muanda Nshenu auku kianudi nakio lukalo kumpala kua’shi numutekie kianka.

9 “Abitungu nutekie’shi:

“Yaya etu e muiyilu, eshina diobe dikashue dia kishila.* 10 Bufumu bobe bufikie. Kikiebe ki’eshimba diobe kikitshikie pa nsenga mumune na muiyilu. 11 Etupe kia kudia kietu ki’efuku dia lelo; 12 etufuile lusa bua bilubilo* bietu, bu biatufuilaa* namu bangi lusa. 13 Na tuetutueshanga mu kutompibua, anka wetupashe kui mubi.

14 “Muanda su anufuila bangi lusa bua bilubilo biabo, Nshenu e muiyilu namu akenufuila lusa; 15 kadi su tanufuila bangi lusa bua bilubilo biabo, Nshenu takenufuila namu lusa bua bilubilo bienu.

16 “Nsaa y’anuishidika lekayi kumueneka benyongole bu abikitaa ba nsesa, muanda abaluishaa mapala aabo* bua’shi bantu bebamone’shi mbeshidikie. Nenulungula binyibinyi’shi, mbapue kupeta efuto diabo dioso. 17 Anka obe, pu’eshidika, eshingie muimu ku mutue oobe na w’etumpe mu mpala moobe, 18 bua’shi tomuenekanga kui bantu’shi wemuishidikie, anka kui Nshobe sh’amuekaa. Biabia, Nshobe amonaa mu bufiefie akakufutu.

19 “Lekayi kuilamina mapeta pa nsenga, pe busua na nkongolo abialuisha na pe ba ngifi abatuele, abeayibi. 20 Anka, elamineyi mapeta muiyilu, mushi busua na nkongolo bia kuialuisha na mush’a kutuela ba ngifi bua kuiayiba. 21 Muanda mbalo i bupeta bobe, nyi ayikala eshimba diobe.

22 “Etaata dia mbidi nyi eyiso. Biabia, su eyiso diobe aditala penda kintu kimune,* mbidi yobe yoso ayikala muitaata. 23 Kadi su eyiso diobe di na luabi,* mbidi yobe yoso ayikala mu mufito. Su etaata di modi ndikale mufito binyibinyi, wawa mufito wi bungi bukile!

24 “Muntu su ngumune ta mulombene kufuba bu mpika a ba nfumu babidi, muanda akashikua umune, na afule mungi, sunga akalamata umune na abepuule mungi. Ta nuibalombene kufuba bu ba mpika b’Efile Mukulu na ba Bupeta.

25 “Pa wawa muanda nenulungula’shi: Lekayi kuikalakasha bua miuwa* yenu pabitale ki’anukadi na ki’anukatomo, sunga bua mbidi yenu pabitale ki’anukafuala. Muwa* ta wina muulo kukila bia kudia su? Mbidi ta ina muulo kukila bilamba su? 26 Talayi tonyi kalolo, tatukunaa sunga kuumbula, sunga kulama bia kudia mu mashibo, anka Nshenu e muiyilu etudishaa. Tanui na muulo kuitukila su? 27 Nnanyi a kuanudi mulombene kufuimisha sunga kapeela bungi bua mafuku a muwa waye pa muanda’shi ekalakasha? 28 Na dingi, buakinyi anuikalakasha pabitale bilamba? Longielayi ku bilongo bia mu mapia mu kipaso ki’abikulaa, t’abifubaa sunga kutela bilamba; 29 anka nenulungula’shi, sunga Salomone mu ntumbo yaye yoso ta bafuadile bu kimune kia ku bianka. 30 Binobino, su Efile Mukulu afuadikaa lubishi lua mu mapia biabia, alukitshi’shi lelo lui kuanka, malooba bi’aluedibua mu kaalo, takenufuadika kukila paapa, anue bantu basha lukumiino lupeela su? 31 Biabia, tanuikalakashanga sunga nkapeela na kuamba’shi: ‘Atukadi kinyi? Atukatomo kinyi?’ sunga, ‘Atukafuala kinyi?’ 32 Muanda bino nyi bintu bi’abakimbaa ngofu kui bantu ba miilo. Nshenu e muiyilu auku’shi nui na lukalo na bino bintu bioso.

33 “Biabia, tungunukayi na kukimba kumpala Bufumu na kululama ku’Efile Mukulu, na abakenukumbashila biabia bingi bintu bioso. 34 Nyi buakinyi, tanuikalakashanga bua malooba, muanda malooba, aakekala na ayo nkalakashi. Efuku dioso dina yadio nkalakashi idilombene.

7 “Lekayi kutshibishena kiimu, tala benutshibila namu kiimu; 2 muanda abakenutshibila kiimu muyile bianukuete kutshibila bangi kiimu, na kipimo kianukuete kupimina nakio bangi, nyi ki’abakenupimina nakio. 3 Buakinyi okuete kutala kasosua ke muiyiso dia mukuenu, kadi kushi kumona mutandalo wi muiyiso diobe? 4 Sunga’shi, mbikunyi biodi mulombene kulungula mukuenu’shi: ‘Kita nkukatushe kasosua ke muiyiso diobe,’ aku namu mutandalo wi mu diobe eyiso? 5 Nsesa’be! Banda kukatusha mutandalo wi muiyiso diobe, akupu okamono kalolo bia kukatusha kasosua ke muiyiso dia mukuenu.

6 “Tanupanga mbua kintu kia kishila, sunga kusumbuila ngulube mabue enu a muulo, bisumanga ayi aashina na inualulukile bua kuinutapa ngofu.

7 “Tungunukayi na kuteka, na abakenupa; tungunukayi na kukimba, na anukapete; tungunukayi na kukookola, na abakenushituila; 8 muanda oso atekie, abamupa, oso akimbi apete, na oso akookola abamushituila. 9 Biabia, nanyi a kuanudi e kupa muanaye ebue su amutekie mukate? 10 Sunga’shi amuteka mushipa, aye biamupa nyoka? 11 Biabia, su anue sunga bianudi’shi nui bantu bebubi, anuuku kupa bana benu bia buntu bibuwa, Nshenu e muiyilu ta mulombene kupa baaba abamutekie bintu bibuwa kukila paapa su?

12 “Biabia, bioso bianukumiina’shi bantu benukitshine, abitungu nuibakitshine namu bianka. Bino nyi abipatuula Muiya na mayi a batemuki.

13 “Tuelelayi ku kibelo kipeela, muanda kibelo kikata n’eshinda dikata adituala ku kabutu, na bantu bebungi bakuete kuimutuela; 14 anka kiibi kipeela, n’eshinda diibungie, adituala ku muwa na bantu bapeela nyi bakuete kuidipeta.

15 “Dimukilayi batemuki ba madimi abafiki kuanudi bu mikooko, aku namu munda muabo nyi mmiseu i bukielo. 16 Anukebatunduila ku bikuba biabo. Bantu ta mbalombene kukuula tukuba tua nfinyo ku mutshi wa milobo, sunga tukuba tua fingiye ku mutshi wa meeba, ta nnabio su? 17 Mu mushindo umune, mutshi oso wibuwa, aupeya bikuba bibuwa, anka mutshi oso wibubi, aupeya bikuba bishi na muulo. 18 Mutshi wibuwa ta ngulombene kupa bikuba bishi na muulo, sunga mutshi wibubi, ta ngulombene kupa bikuba bibuwa. 19 Mutshi oso ush’aupa bikuba bibuwa, abeutshibi na kuiwela mu kaalo. 20 Binyibinyi, anukaukila bano bantu ku bikuba biabo.

21 “Ta muntu oso anyitanyina’shi: ‘Muanana, Muanana,’ akatuele mu Bufumu bua muiyilu, kadi nka yawa akitshi kikiebe ki’eshimba dia Nshami e muiyilu. 22 Mu diadia efuku bantu bebungi abakandungula’shi: ‘Muanana, Muanana, tatuibatemukie muishina diobe, tatuibabingie ba demo muishina diobe na kukita bilengieleshi bi bungi muishina diobe su?’ 23 Anka paapa, nakebalungula’shi: ‘Tanenuuku’mi! Katukayi kuandi, anue ba nkitshishi ba miluisho!

24 “Biabia, muntu oso ateemesha mayi anakatuka mu kuakula na eatumikila, akekala bu muntu sha binangu baadi muibakie nshibo yaye p’ebue dikata. 25 Mpeshi ebukopo nkunoka, mema nkuula, bipapi bibukopo nkupuka, abio nkuikupila ku yaaya nshibo, anka nshibo taibaadi ipone muanda ibaadi ibakue p’ebue dikata. 26 Anka, muntu oso ateemesha mayi anakatuka mu kuakula na akutua kuiatumikila, akekala bu muntu mukutue binangu baadi muibakie nshibo yaye pa lusenga. 27 Mpeshi ebukopo nkunoka, mema nkuula, bipapi bibukopo nkupuka, abio nkuikupila ku yaaya nshibo; nshibo nkupona na ayo nkuluila yoso.”

28 Pabapuile Yesu kuakula ano mayi, bibumbu bia bantu bibakaanyine ngofu bua mushindo ubaadi kuete kulongiesha, 29 muanda baadi kuete kuibalongiesha bu muntu e na matalua, kushi bu ba skribe babo.

8 Kunyima ku’aye kuika ku muengie, bibumbu bikata bia bantu bibamulondele. 2 Na muntu sha nsudi bafikile, aye nkumuinamina* na amba’shi: “Muanana su okumiina, we mulombene namu kuntoosha.” 3 Biabia, Yesu baoluele eyasa diaye, aye nkumukuma na nkuamba’shi: “Nakumiina! Ikala mutooshibue.” Mususa umune baadi mutooshibue ku nsudi yaye. 4 Akupu Yesu nkumulungula’shi: “Tala, tolungulanga muntu, kadi enda okeleeshe kui tshite muakuidi, na otuushe kia buntu kibambile Moyise, bua kutuusha bukamonyi kuabadi.”

5 Pabatuelele mu Kapernaume, ungi mukata a basalayi bafikile kuadi, amusendeela 6 na amba’shi: “Muanana, mufubi ande mmulale mu nshibo, tasaana na kuete kukienga ngofu.” 7 Yesu nkumulungula’shi: “Panfiki kuakua, namupasha.” 8 Mukata a basalayi bamualuluile’shi: “Muanana, ntshi mukumbanyine bua’shi otuela muande mu nshibo, kadi akula penda eyi, na mufubi ande apaashibua. 9 Muanda ami namu, ne muushi mua matalua a bangi, ne na basalayi be muushi mua matalua ande, nalungulaa umune’shi: ‘Nda!’ na ende, nalungulaa ungi’shi: ‘Fika!’ na afiki, na nalungulaa mufubi ande’shi: ‘Kita bino’! na ebikitshi.” 10 Pabapushishe Yesu ano mayi, bakaanyine ngofu, na aye nkulungula bantu babaadi abamulondo’shi: “Nenulungula binyibinyi’shi, ntshi musangane mu Isalele muntu e na lukumiino lukata bu luno. 11 Kadi nenulungula’shi, bantu be bungi abakafiki dia kutunduka nguba na kupona nguba na abakashala ku mesa na Abalahama, na Isaake, na Yakobo mu Bufumu bua muiyilu; 12 anka bana ba Bufumu abakebasumbula paasha mu mufito. Muamua nyi amukekala kudila kuabo na kudia kuabo kua meno.” 13 Akupu, Yesu nkulungula mukata a basalayi’shi: “Ndaa. Bu bibolesha lukumiino, bikukitshikile nka biabia.” Nka yaaya nsa mufubi nkupanda.

14 Pabatuelele Yesu mu nshibo mua Mpiele, bamuene muko aaye mukashi mulale na akumbu mbidi kaalo. 15 Biabia, Yesu bamukumine kuiyasa, na mbidi kaalo nkupua, aye nkubuuka na nkubanga kumufubila. 16 Pabakumbene kiolua, babamutuadile bantu bebungi babaadi bakuatshibue na ba demo; na aye nkubinga bikudi bibi penda n’eyi, na aye nkupaasha boso babaadi abakumbu, 17 bua kulombasha bibaadi biakule mutemuki Yeshaya’shi: “Aye nabene baadi mutuale mikumbo yetu na mitanyo yetu.”

18 Pabamuene Yesu kibumbu kia bantu kimuifunyishe, batumiine balongi baye eyi buabadia kuenda dingi eshiya. 19 Na mungi skribe bafikile kuadi, aye nkumulungula’shi: “Mulongieshi, nakulondo koso kuende.” 20 Kadi Yesu nkumualula’shi: “Mikiengie i na meena aayo, na tonyi tui na masua aato, anka Muana a muntu te na mbalo yadi mulombene kutuula mutue waye.” 21 Akupu, ungi mulongi bamulunguile’shi: “Muanana, kumiina namu mbande kuenda nkashiikie nshami.” 22 Yesu nkumulungula’shi: “Tungunuka na kundonda, na leka bafue bashiikie bafue babo.”

23 Pabatuelele Yesu mu buato, balongi baye babamulondele. 24 Na talayi! kipapi ki bukopo kibebuele mu kalunga ka mema, mu kipaso kibaadi mbundambuda ya mema aibuikila buato, anka aye baadi mulale. 25 Babafikile bamubusha na bambanga’shi: “Muanana, etupashe, bi’atufu’bi!” 26 Kadi bebalunguile’shi: “Buakinyi nui na moo biabia, anue bantu ba sha lukumiino lupeela?” Akupu, aye nkuibua, nkusashila kipapi na kalunga ka mema, na kutaala kukata kubekeele kuanka. 27 Biabia balongi babakaanyine na bamba’shi: “Uno mmuntu kinyi? Kipapi mpa na kalunga ka mema abimukookiela!”

28 Pabaafikile bungi bushiya mu nsenga ya bena Gadarene, bantu babidi abaadi bakuatshibue na ba demo, babatuukile dia ku mashama* bafika kuadi. Babaadi bukielo bukile, biabia takubadi muntu baadi anyingi eshimba bua kukidila mu diadia eshinda. 29 Na babelele misaase’shi: “Muana a Efile Mukulu, tui nobe muanda kinyi? Bofiki pano mu kuitukiengiesha kumpala kua nguba mutshibibue?” 30 Kula nabo’bia, kubaadi kisaka kia ngulube ibungi ibaadi aidi. 31 Biabia ba demo nkubanga kumusendeela na kuamba’shi: “Su buetubingi, etutume namu mu kisaka kia ngulube’kia.” 32 Na aye nkuibalungula’shi: “Endayi!” Babatuukile, na abo nkutuela mu ngulube, na kisaka kioso kia ngulube kibapulumukile lubilo kiapona mu kalunga ka mema na ayo nkufua mu mema. 33 Kadi balami ba ngulube babasuukile, benda mu kibundi, abo nkulondela bantu mianda yoso, mpa na kibaadi kifikile bantu babaadi bakuatshibue na ba demo. 34 Na kibundi kioso kibatukile bua nkafumakana na Yesu, na pababamumuene, babamutekiele bua kukatuka mu nsenga yabo.

9 Biabia Yesu batuelele mu buato, aye nkusabuka nkuenda mu kibundi kiabo. 2 Na babamutuadiile muntu mufue kipindi kampanda kia mbidi mulale mu ka lusala. Yesu pabamuene lukumiino luabo, balunguile yawa muntu mufue kipindi kampanda kia mbidi’shi: “Muana ande, nying’eshimba! Miluisho yobe ibalekieelua.” 3 Bangi ba skribe abaadi abanangushena’shi: “Uno muntu kuete kukaa Efile Mukulu.” 4 Bu bibaadi Yesu auku binangu biabo, bebalunguile’shi: “Buakinyi anunangushena mianda ibubi mu mashimba enu? 5 Bu kileshesho, nkinyi kibofule, nkuamba’shi: ‘Miluisho yobe ibalekieelua,’ su nkuamba’shi ‘Ebuee otambukie’? 6 Anka, bua’shi nuukie’shi Muana a muntu e na matalua pa nsenga a kulekieela miluisho—” nka paapa, aye nkulungula yawa muntu mufue kipindi kampanda kia mbidi’shi: “Ebuee, ata ka lusala kobe, na enda ku nshibo yobe.” 7 Bebueele, aye nkuenda ku nshibo yaye. 8 Pabamuene bibumbu bia bantu uno muanda, babaadi bapushe moo, abo nkutumbisha Efile Mukulu baadi mupe bantu matalua e biabia.

9 Kunyima, pabakatukile mu yaaya mbalo, Yesu bamuene muntu abetanyina bu Mateo, mmushale mu biro bia bafutshishi ba bitadi, aye nkumulungula’shi: “Ndonde.” Anka paapa, Mateo nkuibua, nkumulonda. 10 Akupu, pabaadi Yesu kuete kudia* mu nshibo, bafutshishi ba bitadi na ba nkitshishi ba miluisho bebungi babafikile, babanga kudia naye* na balongi baye. 11 Pabamuene Bafadisee biabia, babepuishe balongi baye’shi: “Buakinyi mulongieshi enu kuete kudia pamune na bafutshishi ba bitadi na ba nkitshishi ba miluisho?” 12 Yesu pabebapushishe, bebalunguile’shi: “Bantu be na mbidi bukome, tabe na lukalo lua munganga, anka baaba abakumbu, nyi be naye lukalo. 13 Ndayi nukalongie akipatuula uno muanda: ‘Nakumiina lusa, nta mulambu nya.’ Muanda ntshi mufikie mu kuitanyina bantu balulame, anka nemufikie mu kuitanyina ba nkitshishi ba miluisho.”

14 Akupu balongi ba Yowano babafikile kuadi, na bamuipusha’shi: “Atue na Bafadisee, atuikalaa na kiubishi kia kuishidika, kadi buakinyi balongi bobe ta bakuete kuishidika?” 15 Nyi Yesu nkuibalula’shi: “Ba kuuku ba muntu bebakila, tabe na kabingilo ka kuikala mu maalo pabaki na yawa muntu bebakila, ta nabio su? Anka mafuku aakafiki abakebaata yawa muntu bebakila, na paapa, nyi p’abakeshidika. 16 Takui muntu e kutelela kipese kia kilamba* kipia ku kilamba kikulu, muanda kipese kia kilamba kipia akikaka kipese kia kilamba kikulu na akifiki mu kusanuka bibubi bukile. 17 Bantu ta mbalombene kuela nfinyo ipia mu malondo a kala abadi bakite na misokia ya nyema. Su bakita biabia, malondo aatanyika, nfinyo ayisumbuka, na malondo aaluila. Kadi bantu abelaa nfinyo ipia mu malondo apia, paapa bioso abilamibua.”

18 Pabaadi kiakula ino mianda, ungi mukata bafikile amuinamina* na kumulungula’shi: “Muana ande mukashi e kuikala bapu kufua, kadi fika namu omutentekie eyasa na apetuula muwa.”

19 Yesu bebuele na balongi baye, abo nkumulonda. 20 Na ungi muana mukashi baadi na mukumbo wa kutuuka kua mase takudi bipua 12, bafikile kumongo kua Yesu na akuma luembe lua kilamba kiaye, 21 muanda baadi eakuila’shi: “Su nakuma nka penda kilamba* kiaye, napanda.” 22 Yesu bealuluile amumona, na amulungula’shi: “Muana ande mukashi, nying’eshimba! Lukumiino lobe lubakupaasha.” Nka yaaya nsaa, yawa muana mukashi bapushishe bibuwa.

23 Pabakafikile ku nshibo kua yawa mukata, na pabamuene bantu abaimbi na milengie na kibumbu kikata kia bantu akiele tuleo tui bungi, 24 Yesu nkuakula’shi: “Tukayi paasha, muanda muana ta mufue nya, kadi mmulale.” Pakupusha biabia, ababangile kumusepa ngofu. 25 Pabapuile kibumbu kia bantu kutuuka paasha, batuelele, aye nkukuata kuiyasa dia muana, na muana nkubuuka. 26 Nkumo ya uno muanda ibapalakene mu kiakia kipindi kioso.

27 Pabakatukile Yesu yaaya mbalo, ba mpofu babidi babamulondele, belanga misaase’shi: “Etufuile namu lusa, Muana a Davide,.” 28 Kunyima kuaye kutuela mu nshibo, ba mpofu babafikile kuadi, na Yesu nkuibepusha’shi: “Nui na lukumiino’shi ne kukita bino?” Abo nkumualula’shi: “Oolo, Muanana.” 29 Akupu bakumine meso aabo, ebalungula’shi: “Binukitshikile muyile lukumiino luenu.” 30 Na meso aabo ababangile kumona. Dingi, Yesu bebatosheshe n’eshimba dimune’shi: “Tanulungula muntu uno muanda.” 31 Anka, kunyima kuabo kutuuka, babapalakeshe nkumo yaye mu kiakia kipindi kioso.

32 Nsaa ibaabadi tabende, talayi! bantu abamutuadiile muntu baadi kamaama, baadi mukuatshibue na demo; 33 kunyima ku’aye kubinga demo, muntu baadi kamaama babangile kuakula. Na kibumbu kia bantu kibakaanyine na kuamba’shi: “Kasha tatuamuene muanda wi bino mu Isalele.” 34 Anka Bafadisee abaadi abamba’shi: “Nku bukuashi bua mukata a ba demo kua kuete kubinga ba demo.”

35 Na Yesu baadi ende na kuifunya mu bibundi bioso bikata na bipeela, alongieshanga mu bitumbuilo biabo na kulungula mukandu wibuwa wa Bufumu, na kupaasha mikumbo na kulemana kua mishindo yoso. 36 Pabamuene bibumbu bia bantu, bebapushishe lusa, muanda babaadi abebakiengiesha na bebasumbushene nka bu mikooko ishi na mulami. 37 Akupu Yesu balunguile balongi baye’shi: “Eyendo, mufubo wa kuumbula ngukata, anka bafubi mbapeela. 38 Biabia, tekayi Mukata a mufubo wa kuumbula buadia kutuma bafubi mu mufubo waye wa kuumbula.”

10 Aye nkuitanyina balongi baye 12, na nkuibapa matalua pa bikudi bibi, bua kuibibinga, na bua kupaasha mikumbo na kulemana kua mishindo yoso.

2 Mashina a batumibua 12 nyi ngano: Simone abetanyinaa bu Mpiele, na mukuabo mulume Andele, Yakobo muana a Zebede na mukuabo mulume Yowano; 3 Fidipe na Bartelemi; Tomase na Mateo mufutshishi a bitadi; Yakobo muana a Alfee; na Tadee; 4 Simone sha Kisumi; na Yundase Iskariote, baadi mumupane kunyima.

5 Yesu batumine bano bantu 12, aye nkuibapa ano mayi a kulonda: “Tanuendanga kui bantu ba ingi miilo, na tanutuelanga mu kibundi su nkimune kia bena Samadiya; 6 anka tungunukayi na kuenda kui mikooko ishimine ya mu nshibo ya Isalele. 7 P’anuende, nulambukishe’shi: ‘Bufumu bua muiyilu tabudi pepi.’ 8 Nupaashe ba sha maladi, nubuushe bafue, nutooshe ba sha nsudi, nubingie ba demo. Nubapetele buntu, nupeshene buntu. 9 Tanutualanga ôlo sunga kiamo kia arja sunga kuivre, mu mikoba yenu ya kulamina makuta, 10 sunga mufuko wa bia kudia wa luendo, sunga bilamba bibidi,* sunga sandale, sunga mukombo, muanda mufubi mulombene kia kudia kiaye.

11 “Mu kibundi kioso kikata sunga kipeela mu’anukatuele, kimbayi muanka muntu mulombanyine mukandu wenu na nushale kuaye mpa na panukakatuka. 12 P’anutuele mu nshibo, nuimune ba sha nshibo. 13 Su mbalombanyine, butaale bu’anuibabikisha, bufikie kuabadi; kadi su ta mbalombanyine, butaale buenu bualukile kuanudi. 14 Mbalo yoso yabash’abenutambula kui muntu, sunga kuteemesha mayi enu, panutuuku mu yaaya nshibo sunga mu kiakia kibundi, nukuukule lufufi lui ku ngua* yenu. 15 Nenulungula binyibinyi’shi, Muifuku dia Kiimu, dinyoka dia kibundi kia Sodome na Gomore adikekala dipelepele pe dia kiakia kibundi.

16 “Talayi! Nenutumu bu mikooko munkatshi mua miseu; biabia nuikale badimukie bu nyoka na bashi na muanda bu tonyi tua makutshi. 17 Dimukilayi bantu, muanda abakenutuala ku tumiladi na abakenukupila nfimbo mu bitumbuilo biabo. 18 Abakende nenu kumpala kua ba guvernere na kua ba nfumu pa muanda wande, bua’shi bikale bukamonyi kuabadi na kui miilo. 19 Anka, pabakenutuala kuabadi, tanuikalakashanga pabitale kianukakula sunga mushindo wanukekiakula, muanda kianukakula akikenupebua mu yaaya nsaa; 20 muanda abakula ta mpenda anue, kadi nyi kikudi kia Nshenu akiakula kukiila kuanudi. 21 Dingi, muntu akapaana mukuabo buabadia kumuipa, na nshe muana akakitshi nka mbiabia na muan’aye; na bana namu abakatombokiela bebatande na kuibayipayisha. 22 Na abakenushikua kui bantu boso bu’eshina diande, kadi yawa anyingiila mpa na ku nfudiilo akapaashibua. 23 Pabenukiengiesha mu kibundi kimune, nusukile mu kingi, muanda nenulungula binyibinyi’shi, t’anukapudisha bibundi bioso bia mu Isalele kumpala kua’shi Muana a muntu afikie.

24 “Mulongi te kunundu kua mulongieshi aaye, sunga mpika kunundu kua nfumuaye. 25 Mbikumbane bua mulongi kuikala bu mulongieshi aaye na mpika kuikala bu nfumuaye. Su bantu abaitanyina sha nshibo’shi Belzebule,* abakaitanyina ba mu nshibo muaye bu ba nanyi? 26 Biabia, tanuibatshinanga, muanda takui kintu kifuamishe kish’akikafumbulua, na takui kintu kifibue kish’akikaukibua. 27 Biabia bianenulungula mmufito, ebiakuleyi muitaata, na biabia bianenulungula n’eyi diikie, ebilambukisheyi ku misaka ya mashibo. 28 Na lekayi kutshina baaba abayipaa mbidi bashi balombene kuipaa anyima,* kadi tshinayi yawa mulombene kuipaa anyima na mbidi mu Gehena.* 29 Abapanaa bimusodia bibidi ku kakuta kamune ka muulo upeela,* ta nabio su? Anka su nkimune kiakuabidi, tankilombene kupona kushi Nshenu kuiuka. 30 Kadi sunga nyene ya ku mitue yenu, yoso ngibadikibue. 31 Biabia, tanutshinanga; nui na muulo ukata kukila bimusodia bibungi.

32 “Muntu oso ankumiina kumpala kua bantu, nakamukumiina namu kumpala kua Nshami e muiyilu. 33 Anka muntu oso ampele kumpala kua bantu, nakamupele namu kumpala kua Nshami e muiyilu. 34 Tanupuandikishanga’shi nemufikie mu kutuula butaale pa nsenga, ntshi mufikie mu kutuula butaale, kadi ndupete. 35 Muanda nemufikie mu kutuula kuiabuula pankatshi pa muana mulume na nshaye, na muana mukashi na nyinaye, na mukashi a muana na nyinaye mueno. 36 Binyibinyi, beshikuanyi ba muntu abakekala ba mu nshibo yaye. 37 Yawa oso e na kifulo kikata bua nshaye sunga bua nyinaye kukila kiadi nakio buande, ta mundombene; na yawa oso e na kifulo kikata bua muan’aye mulume sunga muan’aye mukashi kukila kiadi nakio buande, ta mundombene. 38 Na yawa oso sh’akumiina mutshi waye wa makienga* na sh’andondo, ta mundombene nya. 39 Yawa oso akimbi kupaasha muwa* waye, akeushimisha, na yawa oso ashimisha muwa* waye pa muanda wande, akeupete.

40 “Yawa oso enutambula, bantambula nami, na yawa oso antambula, batambula na Yawa muntume. 41 Yawa oso atambula mutemuki pa muanda wa’shi mmutemuki, akapete efuto dia mutemuki, na yawa oso atambula muntu mululame pa muanda wa’shi mmuntu mululame, akatambula efuto dia muntu mululame. 42 Na yawa oso apa umune a ku bano bantu bapela penda ekopo dia mema ataale bua kutoma, pa muanda wa’shi mmulongi, nenulungula binyibinyi’shi takashimisha efuto diaye nya.”

11 Pabapuile kupa balongi baye 12 mayi a kulonda, Yesu bakatukile yaaya mbalo enda mu kulongiesha na kulambukisha mu bibundi biabo.

2 Anka pabapushishe Yowano mu lukano mianda ibaadi aikitshi Nkidishitu, batumine balongi baye 3 bua kumuipusha’shi: “Obe nyi baadi na kia kufika, su tui na kia kutengiela ungi?” 4 Yesu bebaluluile’shi: “Ndayi nukalungule Yowano mianda ya nukuete kupusha na ya nukuete kumona: 5 Ba mpofu bakuete kumona, bishetshi bikuete kutambuka, ba sha nsudi bakuete kutooshibua, na ba nshikue bakuete kupusha, bafue bakuete kubuushibua na balanda bakuete kulungulua mukandu wibuwa. 6 Sha muloo ngiawa sh’apete kintu kia kumukokosha muandi.”

7 Pabakatukile balongi ba Yowano, Yesu babangile kulungula kibumbu kia bantu pabitale Yowano’shi: “Kianuyile mu kutala mu kabaaka nkinyi? Elengie diabapuku kui lupapi su? 8 Biabia, kianuyile mu kutala nkinyi? Mmuntu mufuale bilamba bibuwa? Baaba abafualaa bilamba bibuwa, be mu mashibo a ba nfumu. 9 Mu binyibinyi, nkinyi kianuyile mu kutala? Mbua kumona mutemuki? Oolo, nenulungula’shi, mmukile mpa na mutemuki. 10 Aye nyi abadi bafunde pa muanda waye’shi: ‘Tala! Natumu mukiendi wande kumpala kobe, aukalumbula eshinda kumpala kobe.’ 11 Nenulungula binyibinyi’shi, munkatshi mua bantu boso, tamuekeele muntu su ngumune mukile Yowano Mubatshishi bukata, kadi muntu mukile bupeela mu Bufumu bua muiyilu, mmumukile bukata. 12 Kubanga ku mafuku a Yowano Mubatshishi mpa na binobino, Bufumu bua muiyilu nyi kepatshila kakuete kuitatshisha bantu bua’shi bapete, na baaba boso abetatshisha abebupete. 13 Muanda batemuki boso na Miiya, babatemukile mpa na ku Yowano; 14 na bianukumiina sunga kukutua kukumiina, aye nyi ‘Eliya e na kia kufika.’ 15 Yawa e na matui apushe.

16 “Ne kupuandikisha bantu ba kino kipungo na bantu kinyi? Be’nka bu bana bakinga bashale mu bisalue abeele misaase kui benabo babashaa nabo, 17 bambanga’shi: ‘Tuikele benuyimbile milengie,* anka tanuibashe; tuikele benuyimbile ngono ya maalo, anka tanuibekupile mu kiadi bua kinyongua.’ 18 Mu mushindo umune, Yowano bafikile t’adi, tatomo, anka bantu nkuamba’shi: ‘E na demo.’ 19 Muana a muntu mmufikie adi, atomo, anka bantu abakula’shi: ‘Talayi! mudiafi na ntomi a malofu, kuuku a bafutshishi ba bitadi na a ba nkitshishi ba miluisho.’ Sunga mbiabia, mianda ilulame ayikitshi muntu nyi ayilesha’shi e na binangu.”

20 Akupu babangile kutopeka bantu ba mu bibundi mubaadi mukite bilengieleshi bi bungi, muanda tababaadi belangie: 21 “Malua kodi Korazine! Malua kodi Betsaida! muanda su bilengieleshi bibaadi bikitshikie kuanudi bibaadi bikitshikie mu Tiire na mu Sidone, bantu ba muanka babadia kuikala bapue kuilanga kala, bafuale ma mpaya na bashale mu buto. 22 Anka nenulungula’shi, Muifuku dia Kiimu, dinyoka dia Tiire na Sidone adikekala dipelepele pe dienu. 23 Na obe Kapernaume, opuandikisha pangi’shi okakamishibua mpa na muiyilu? Nya, okayishibua mpa na mu Mashama;* muanda su bilengieleshi bibakitshikile kodi bibaadi bikitshikie mu Sodome, badia kuikala kuanka mpa na lelo uno. 24 Anka nakulungula’shi, Muifuku dia Kiimu, dinyoka dia Sodome adikekala dipelepele pe diobe.”

25 Mu yaaya nsaa Yesu bambile’shi: “Yaya, Nfumu a eyilu na nsenga, nakutumbisha kumpala kua bantu, muanda we mufuamishe ba sha binangu na bantu balongie ino mianda na weyifumbuila bana bakinga. 26 Oolo Yaya, muanda bino mbibodi mukumiine. 27 Yaya mmumpe bintu bioso, takui muntu auku Muana kalolo, nka penda Yaya; sunga’shi takui muntu auku Yaya kalolo, nka penda Muana na yawa oso abakumiina kufumbuila kui Muana. 28 Fikayi kuandi anue boso bakokie na batuale bushito, na nakenunyingisha. 29 Semunayi kikumbo kiande na nulongiele kuandi, muanda ami ne mupopele na ne muiyishe kuishimba, na anukanyingishibua. 30 Muanda kikumbo kiande nkipelepele kutuala na bushito buande mbupelepele.”

12 Mu aa mafuku, Yesu nkukidila mu mafuba a ntete ya blé muifuku dia Sabato. Balongi baye babapushishe nsala na abo nkubanga kupuula miepu na kudia. 2 Bafadisee pababamuene biabia, abamulunguile’shi: “Tala! Balongi bobe bakuete kukita muanda wabadi bakandikie kui muiya bua kukita muifuku dia Sabato.” 3 Bebayipuishe’shi: “Tanuibabadikie kibakitshine Davide na bantu babaadi nabo pabaabadi na nsala? 4 Bibatuelele mu nshibo y’Efile Mukulu, na abo nkudia mikate ya mulambu,* aku namu aye na bantu baye, tababaadi na matalua a kuiyidia, kadi nka penda ba tshite muakuidi? 5 Sunga’shi tanuibabadikie mu Muiya’shi, mu mafuku a Sabato ba tshite muakuidi abafubaa mu ntempelo t’abanemekaa Sabato, kadi ta be na kilubilo nya? 6 Anka, nenulungula’shi, muntu mukile ntempelo bukata e pano. 7 Anka, su nubadia kuikala bapushe akipatuula ano mayi: ‘Nakumiina lusa, nta mulambu nya,’ tanubadia kuikala batopekie bashi na kilubilo. 8 Muanda Muana a muntu nyi Nfumu a Sabato.”

9 Pabakatukile yaaya mbalo, batuelele mu kitumbuilo kiabo, 10 mubaadi muntu baadi n’eyasa difue!* Abo nkuipusha Yesu’shi: “Mbikuminyibue bua kupaasha muntu muifuku dia Sabato su?” Babaadi abamuipusha biabia bua kumona pa kumukuatshila. 11 Aye nkuibalungula’shi: “Su muntu ekala na mukooko umune, na wawa mukooko wapona mu buina efuku dia Sabato, nanyi a munkatshi muenu shi mulombene kuiukuata na kuiwabula mu buina? 12 Muntu e na muulo kukila mukooko! Biabia mbikuminyibue kukita muanda wibuwa muifuku dia Sabato.” 13 Akupu, aye nkulungula yawa muntu’shi: “Oola eyasa diobe.” Aye nkuidiola, na adio nkupanda, nkualukila nka bu diadia dingi. 14 Kadi Bafadisee babatukile paasha, n’abo nkubanga kumudiila lukuku bua kumuipaa. 15 Pabaukile Yesu biabia, bakatukile yaaya mbalo. Bantu bebungi babamulondele, na aye nkuibapaasha boso, 16 kadi baadi muibatumine eyi bua’shi tabakumanga kulungula bangi kiadi, 17 bua kulombasha kibaabadi bakule kui mutemuki Yeshaya’shi:

18 “Talayi! Mufubi ande andi musangule, andi mufule na andi mukumiine! Nakatulu kikudi kiande paadi, na akapatuluila miilo akilesha kululama. 19 T’akatontoola na muntu sunga kuela misaase, na takui muntu akapusha eyi diaye mu bilayi bikata. 20 T’akasoso elengie diluile na t’akashimi mushinga uki’awifitshi miishi, mpa na pakobesha kufuisha kululama. 21 Eyendo, miilo aikakulupila muishina diaye.”

22 Akupu abamutuadile muntu baadi mpofu na kamaama, baadi mukuatshibue na demo, aye nkumupaasha na yawa muntu nkubanga kuakula na kumona. 23 Kibumbu kioso kia bantu kibakaanyine, na kiabanga kuamba’shi: “Uno ta mulombene kuikala Muana a Davide su?” 24 Pabapushishe Bafadisee biabia, babakuile’shi: “Uno muntu kuete kubinga ba demo ku bukuashi bua Belzebule,* mukata a ba demo.” 25 Bu bibaukile Yesu binangu biabo, bebalunguile’shi: “Bufumu boso buiabuule abufudilaa nka mu kubutuka, na kibundi kioso sunga nshibo yoso iabuule, ta ngilombene kushimata. 26 Mu mushindo umune, su Satana abingi Satana, beabuula aye nabene; biabia, bufumu buaye abukashimata naminyi? 27 Dingi, su nkuete kubinga ba demo ku bukuashi bua Belzebule, bana benu bakuete kuibabinga ku bukuashi bua nanyi? Nyi buakinyi abakekala ba nsushi benu. 28 Kadi su nku bukuashi bua kikudi ki’Efile Mukulu kua nkuete kubinga ba demo, Bufumu bu’Efile Mukulu mbupue kufika kuanudi. 29 Sunga’shi, mbikunyi bilombene muntu kutuela mu nshibo ya muntu e bukome na kuata bintu biaye kushi kubanda kumuanya mioshi? Abanda kumuanya mioshi, akupu nyi ayibe bintu biaye. 30 Yawa oso shi ku lupese luande, mmuishikuanyi nami, na yawa oso sh’abungu nami apalakasha.

31 “Nyi pa wawa muanda nenulungula’shi, abakalekieela bantu miluisho na kukaishena kua mishindo yoso, kadi muntu akaa kikudi, tabakamulekieela nya. 32 Bu kileshesho, yawa oso akula bi bubi pabitale Muana a muntu, abakamufuila lusa, kadi yawa oso akula bi bubi pabitale kikudi kiselele, t’abakamufuila lusa nya, biabikala mu uno ndumbuluilo,* sunga mu ndumbuluilo afiki.

33 “Sunga’shi, kitayi bia’shi mutshi wikale wibuwa na bikuba biao bikale bibuwa, sunga’shi kitayi bia’shi mutshi wikale unyangie na bikuba biao bikale binyangie, muanda abaukilaa mutshi ku bikuba biao. 34 Bana ba nyoka, mbikunyi bianudi balombene kuakula mianda ibuwa aku nwi bantu bebubi? Muanda kukanua akuakulaa biule muishimba. 35 Muntu ebuwa, akulaa mianda ibuwa, muanda muishimba diaye mui mianda ibuwa, muntu ebubi akulaa mianda ibubi muanda muishimba diaye mui mianda ibubi. 36 Nenulungula’shi, Muifuku dia Kiimu, bantu abakalubula bu’eyi dioso dishi na muulo diabadi bakule; 37 muanda ku bishima biobe nyi kuabakakuikasha bu muntu mululame, na ku bishima biobe nyi kuabakakutshibila kiimu.”

38 Akupu bangi ba skribe* na Bafadisee nkumualula’shi: “Mulongieshi, atukiebe wetuleshe namu kitunduilo akilesha’shi mbakutume kui Efile Mukulu.” 39 Yesu bebaluluile’shi: “Kipungo kia bantu bebubi na kia ba ntambushi a lusandi* akitungunuka na kukimba kitunduilo, kadi tabakekipa kingi kitunduilo kukatusha kitunduilo kia mutemuki Yona. 40 Muanda, nka bu bibaadi Yona mukite mafuku asatu kanya na bufuku munda mua mushipa ukata, biabia Muanaa muntu namu akakitshi mafuku asatu, kanya na bufuku muushi mua nsenga. 41 Muifuku dia kiimu, bantu ba mu Ninive abakasanguka pamune na bantu ba kino kipungo, na abakatshibila bantu ba kino kipungo kiimu, muanda abo babaadi belangie pabaadi Yona mulambukishe. Kadi talayi! muntu mukile Yona e pano. 42 Muifuku dia kiimu, abakabuusha ndalamumba a kuushi ku lufu pamune na bantu ba kino kipungo, na akebatshibila kiimu, muanda bakatukile dia ku nfudiilo kua nsenga bua kufika mu kuteemesha binangu bia Salomone. Kadi talayi! muntu mukile Salomone e pano.

43 “Nsaa ayituuku kikudi kibubi mui muntu, akikidilaa mu ma mbalo ashi mema bua kukimba mbalo ya kuikisha, kadi tankiyipete. 44 Akupu akiamba’shi: ‘Nalukila mu nshibo muande muandi mukatukile,’ na pakifiki muanka, akisangana mu nshibo mui bisumanga, kadi mmukombe na mmulumbulue kalolo. 45 Akiende na akikaata bingi bikudi musambo bikikile bubi, na kunyima kuabio kutuela munda, abishaala muanka; na nshalelo a nfudiilo a yawa muntu afiki ebubi kukila a kumpala. Nyi abikekala dingi bua bantu ba kino kipungo kibubi.”

46 Pabaadi ki’esamba na kibumbu kia bantu, nyinaye na bakuabo balume babaadi bemane paasha, abakiebe kuisamba naye. 47 Ungi muntu bafikile, aye nkumulungula’shi: “Nyinobe na bakuenu balume mbemane paasha, na abakiebe kuisamba nobe.” 48 Yesu baluluile yawa muntu’shi: “Nyinami nnanyi, na bakuetu balume mba nanyi?” 49 Akupu bololuele eyasa diaye, afunka kui balongi baye na amba’shi: “Tala! Nyinami na bakuetu balume! 50 Muanda yawa oso akitshi kikiebe ki’eshimba dia Nshami e muiyilu, nyi mukuetu mulume, nyi mukuetu mukashi na nyinami.”

13 Mu diadia efuku, Yesu bakatukile ku nshibo, aye nkushaala ku bukunkula bua kalunga ka mema. 2 Na kibumbu kikata kia bantu kibaadi kimuudile, aye nkutuela mu buato na nkushaala, kibumbu kioso kia bantu kibaadi kimane ku bukunkula bua mema. 3 Akupu, bebalunguile mianda i bungi mu bilesheso, ambanga’shi: “Talayi! Mumiinyi batukile bua kumiina mbio. 4 Pabaadi kuete kuenda na kumiina mbio, ingi ibaponene ku bukunkula bu’eshinda, na tonyi nkufika, nkuiyidia. 5 Ingi ibaponene pa mbalo i mabue pashibaadi nsenga ibungi, na ayo nkumena mususa umune, muanda tapabaadi nsenga ibungi. 6 Pabakamiine nguba, beyitatshiishe, na ayo nkuuma muanda tayibaadi na mishi. 7 Ingi nkupona mu milobo, na milobo nkukula na nkuiyifina. 8 Ingi nkupona pa nsenga ibuwa, na ayo nkubanga kupa bikuba, ayi misusa 100 kukila ibaabadi bakune, ingi misusa 60, ingi namu misusa 30. 9 Yawa e na matui apushe.”

10 Biabia balongi nkufika na abo nkumuipusha’shi: “Buakinyi okuete kufubisha bileshesho bua kuibalungula mianda?” 11 Yesu bebaluluile’shi: “Anue mbenupe matalua a kupusha mianda ifuame ya kishila ya Bufumu bua muiyilu, kadi abo ta mbebape aa matalua nya. 12 Muanda yawa e na kintu, abakamupa bibungi na akekala na bibungi; kadi yawa shi na kintu, abakamunyengie mpa na kiakia kiadi nakio. 13 Nyi buakinyi nkuete kufubisha bileshesho bua kuibalungula mianda; muanda abatala, kadi t’abamono, abateemesha, kadi t’abapusha sunga kushingula ki’abipatuula. 14 Na butemuki bua Yeshaya bubebalombena. Abuamba’shi: ‘Anukateemesha kadi tanukapusha ki’abipatuula, anukatala, kadi tanukamono kintu. 15 Muanda mashimba a bano bantu ngapape ngofu, na mbateemeshe na matui aabo kushi kukita kintu, mbapuute meso aabo bua’shi tabamonanga, na kushika matui aabo bua’shi tabateemeshanga na kupusha bi’abipatuula na mashimba aabo sunga kualukiila kuandi bua’shi nebapaashe.’

16 “Kadi meso enu nga muabi, muanda aamono, na matui enu nga muabi muanda aapusha. 17 Muanda nenulungula binyibinyi’shi, batemuki bebungi na bantu balulame, babaadi na lukalo lua kumona mianda yanukuete kumona, anka ta mbeyimone na kupusha mianda yanukuete kupusha, anka ta mbeyipushe.

18 “Binobino, pushayi akipatuula kileshesho kia mumiinyi a mbio. 19 Mbio ikunyibue ku bunkukula bu’eshinda, nyi muntu ateemesha eyi dia Bufumu kadi sh’apusha ki’adipatuula, mubi afiki na anyengie kiakia kikunyibue muishimba diaye. 20 Mbio ikunyibue pa nsenga i mabue, nyi muntu ateemesha eyi na edikumina musango umune na muloo. 21 Kadi bu bia’shi na mishi munda muaye, atungunuka na kuikala kuanka bua kapindi, anka, apebo kitompuanga sunga kukiengieshibua pa muanda w’eyi, apono mususa umune. 22 Mbio ikunyibue mu milobo, nyi muntu ateemesha eyi, kadi tuinyongoshi tua mu uno ndumbuluilo a mianda* na bukome bua madimi bua bupeta, abifinyi eyi na adikutua kupa bikuba. 23 Mbio ikunyibue pa nsenga ibuwa, nyi muntu ateemesha eyi na apusha ki’adipatula, binyibinyi aye nyi apa na kutuusha bikuba misusa 100 kukila ibaabadi bakune, ingi misusa 60, ingi namu misusa 30.”

24 Bebapeele dingi kingi kileshesho amba’shi: “Bufumu bua muiyilu bui kupuandikishua na muntu baadi mukune mbio ibuwa muifuba diaye. 25 Pabaadi bantu baki balale, muishikuanyi aye bafikile, aye nkukuna lubishi lubi munkatshi mua blé na aye nkuenda. 26 Pabamenene blé na kutuusha miepu, lubishi lubi lubatukile nalo namu. 27 Biabia, bafubi ba nfumu a nshibo abafikile, abo nkumuipusha’shi: ‘Nfumu, tuekele mukune mbio ibuwa muifuba diobe su? A mbikunyi bibamutuku lubishi lui bubi?’ 28 Bebaluluile’shi: ‘Mmuishikuanyi bakitshi biabia.’ Bafubi nkumulungula’shi: ‘Okumiina’shi tuende, tukelutukule? 29 Bebaluluile’shi: ‘Nya, muanda panutukula lubishi lubi, nuikutukula mpa na blé. 30 Lekayi bioso bibidi bikule pamune mpa na ku nguba a kuumbula, na mu nguba a kuumbula, nakalungula bantu abaumbula’shi: Bandayi kutukula lubishi lubi, nuiluanye bisaasa bua kuilushika kaalo; akupu nubungie blé bua nkeyela mu nshibo yande ya kulamina bintu.’”

31 Bebapeele kingi kileshesho’shi: “Bufumu bua muiyilu bui’nka bu lutete lua mutarde lubaadi muntu muate na akuna muifuba diaye. 32 Nyi ndutete lukile bupeela ku ntete yoso, kadi palukulu, alufiki mutshi* ukata ukile ingi mitshi yoso, biabia tonyi atufiki na atupete kishalelo mu ntabi yao.”

33 Bebapeele kingi kileshesho’shi: “Bufumu bua muiyilu buinka bu kitatusho kibaadi muana mukashi muate, asanga na bipimino bisatu bikata bia bukula mpa na pabaadi patatukie musabu oso.”

34 Yesu baadi mulungule kibumbu kia bantu ino mianda yoso mu bileshesho, mbinyibinyi, tabaadi ebalungula muanda kushi kileshesho nya, 35 bua kulombasha kibaabadi bakule kui mutemuki’shi: “Nankabuula mukanua muande na bileshesho; nakaukisha mianda ibaadi ifuame kubanga ku kibangilo.”*

36 Kunyima ku’aye kupalakasha kibumbu kia bantu, batuelele mu nshibo. Balongi baye abafikile kuadi na bamulungula’shi: “Etupatuluile kileshesho kia lubishi lubi lui muifuba.” 37 Bebaluluile’shi: “Mumiinyi a mbio ibuwa, nyi Muana a muntu; 38 Efuba nyi ino nsenga. Mbio ibuwa, nyi mbana ba Bufumu, kadi lubishi lubi, nyi mbana ba mubi, 39 na muishikuanyi baadi muilukune nyi Diabulu. Kuumbula nyi nfudiilo a ndumbuluilo a mianda* na bantu abaumbula, nyi mikeyilu. 40 Biabia, nka bi’ababungaa lubishi lubi na kuilushiika mu kaalo, nyi biabikekala ku nfudiilo kua uno ndumbuluilo a mianda.* 41 Muana a muntu akatumu mikeyilu yaye, na ayikakatusha mu Bufumu buaye bintu bioso abikokosha na bantu abayipaa miiya, 42 akupu, abakebele muilungu dia kaalo. Muamua nyi amukekala kudila kuabo na kudia kuabo kua meno. 43 Mu aa mafuku, balulame abakapenyapenya bu nguba mu Bufumu bua Nshabo. Yawa e na matui apushe.

44 “Bufumu bua muiyilu bui nka bu bupeta bufibue muifuba, muntu bebufumbula na bebufuamisha dingi; na pa muanda wa muloo, bende bakapana bioso biadi nabio na baulu diadia efuba.

45 “Dingi Bufumu bua muiyilu buinka bu nsunga kuete ende na kukimba mabue a muulo ebuwa. 46 P’aye kupeta ebue dia muulo ukata, bende bukidibukidi, bapana bioso biadi nabio na bediulu.

47 “Dingi Bufumu bua muiyilu bui nka bu bukondia buabadi beele mu kalunga ka mema na abukongola mishipa ya mishindo yoso. 48 Pabubaudile, balobi babebukakile ku kiese, abo nkushala, nkusangula mishipa ibuwa, nkuiyela mu kintu na abo nkusumbula ishibadi buwa. 49 Bino nyi biabikekala ku nfudiilo kua uno ndumbuluilo a mianda.* Mikeyilu ayikafiki bua kukatusha bantu bebubi munkatshi mua bantu balulame 50 na ayikeele bantu babi muilungu dia kaalo. Muamua nyi amukekala kudila kuabo na kudia kuabo kua meno.

51 “Nubapusha akipatuula ino mianda yoso su?” Babamualuluile’shi: “Oolo.” 52 Akupu, Yesu bebalunguile’shi: “Bu biabidi biabia, mulongieshi oso abadi balongieshe pabitale Bufumu bua muiyilu, enka bu nfumu a nshibo atusha mu nshibo yaye ya kulamina bupeta, bintu bipia na bia kala.”

53 Pabapuile Yesu kuibapa bino bileshesho, bakatukile yaaya mbalo. 54 Pabafikile mu nsenga yabo, babangile kulongiesha mu kitumbuilo kiabo, biabia bantu babakaanyine na bamba’shi: “Uno muntu mmupete bino binangu na bukome bua kukita bino bilengieleshi kuikunyi? 55 Uno ta muana a nseeshi a mabaya su? nyinaye t’abamuitanyina bu Mariya su? Na bakuabo balume ta Yakobo, Yosefe, Simone, na Yundase su? 56 Na bakuabo bakashi, tatuinabo boso su? Paapa, bino bioso bebipetela kunyi?” 57 Biabia ababangile kukokola pa muanda waye. Kadi Yesu bebalunguile’shi: “Mutemuki tekalaa na kinemo mu nsenga yabo sunga mu nshibo yaye.” 58 Na tabaadi mukite muanka bilengieleshi bibungi muanda wa kukutua kuabo kua lukumiino.

14 Mu aa mafuku, Erode mukunkushi* a distrike dia Ngalileya bapushishe nkumo ya Yesu 2 na aye nkulungula bafubi baye’shi: “Uno nyi Yowano Mubatshishi. Babuushibua ku lufu, nyi buakinyi kuete kukita bino bilengieleshi.” 3 Erode* baadi mukuatshishe Yowano, amuanyisha nkano na kumuela mu lukano pa muanda wa Erodiade, mukashi a mukuabo Fidipe. 4 Muanda Yowano baadi amulungula’shi: “Tue na matalua a kumuibakila bu mukashi.” 5 Anka, sunga bibaadi akumiina kumuipa, baadi atshinyi bantu muanda babaadi abamuata bu mutemuki. 6 Muifuku dia musangelo wa kutandikua kua Erode, muana mukashi a Erodiade bashiile ku wawa musangelo, abio nkusankisha Erode ngofu 7 aye nkumulaa na kuitshipa’shi, amupa kioso ki’amutekie. 8 Akupu, bu bibaadi nyinaye mumutakule, bakuile’shi: “Mpe pano mutue wa Yowano Mubatshishi muilonga.” 9 Nfumu baadi mupushe bibubi, kadi pa muanda wa mitshipo ibaadi mukite na wa bantu babaadi adi nabo,* batumine eyi buabadia kumupa wanka. 10 Biabia batumine bantu buabadia kutshiba Yowano mutue mu lukano. 11 Babaadi bafikie na mutue waye muilonga, abo nkuiupa nsonguakashi, na aye kuiutuadila nyinaye. 12 Kunyima, balongi baye babafikile abo nkukatusha kitanda kiaye na abo nkuikishiika; akupu abo nkukalungula Yesu. 13 Pabapushishe Yesu biabia, batshile buato bua kukatuka yaaya mbalo, aye nkuenda mu mbalo ishibaadi bantu bua kuikala bupenka. Kadi pabapushishe kibumbu kia bantu biabia, kibamulondele lua ngua* kukatukila mu bibundi bilekene.

14 Pabatukile mu buato, bamuene kibumbu kikata kia bantu, na bebapushishe lusa, na aye nkupaasha babaadi na mikumbo. 15 Kadi pabakumbene kiolua, balongi baye babafikile kuadi bamulungula’shi: “Mbalo yatudi i kula, na nsaa ibapu kuenda; alusha bantu bua’shi bende mu bibundi bakeudile bia kudia.” 16 Anka Yesu bebalunguile’shi: “Ta be na kia kuenda; anue, ebapeyi bia kudia.” 17 Babamulunguile’shi: “Pano tatui na kintu, tuinka penda na mikate itano na mishipa ibidi.” 18 Bebalunguile’shi: “Ebintuadileyi.” 19 Na batumiine kibumbu kia bantu eyi buakidia kushala mu lubishi. Akupu batshile mikate itano na mishipa ibidi, atala muiyilu, atumbula Efile Mukulu na kunyima kua kutshokola mikate, beipele balongi, na balongi nkuiyipa kibumbu kia bantu. 20 Biabia, boso babadiile, abo nkuikuta, na abo nkukongola bipese bibaadi bishale, abio nkuula biseele 12. 21 Boso babaadiile babaadi bana balume bafikie ku 5 000, kushi kubadika bana bakashi na bana bakinga. 22 Akupu, kushi kunyengakana, balunguile balongi baye buabadia kutuela mu buato na kubadiila dingi eshiya, paki’alusha kibumbu kia bantu.

23 Kunyima kua kupalakasha kibumbu kia bantu, bakamiine ku muengie bupenka bua kuteka. Pabaidile bufuku, baadi nka kuakua bupenka buaye. 24 Buato tabubaadi kula* ngofu na ku kiese, bubaadi abulu na mbundambunda ya mema, muanda lupapi lubaadi alupuku dia kuabadi. 25 Kadi, pabaadi bufuku t’abutoko,* bafikile kuabadi, afu’atambukanga pa mema. 26 Balongi baye pababamumuene atambuka pa mema a kalunga, babapushishe moo, abo nkuamba’shi: “Kino nyi nkimonua!” na abo nkuela misaase pa muanda wa moo. 27 Mususa umune Yesu bebalunguile’shi: “Nyingayi mashimba! Naami; tanutshinanga nya.” 28 Mpiele bamualuluile’shi: “Muanana su nobe, ntumin’eyi nfikie kodi fu’atambukanga pa mema.” 29 Bamulunguile’shi: “Fika!” Biabia, Mpiele batukile mu buato na nkutambuka pa mema afu’endanga mutadile kui Yesu. 30 Pabamuene kipapi ki bukopo akipuku, bapushishe moo. Na pababangile kuiyina, belele musaase’shi: “Muanana, mpashe namu!” 31 Mususa umune, Yesu boluele eyasa diaye, amukuata na amulungula’shi: “Obe sha lukumiino lupeela, buakinyi wena mpaka?” 32 Kunyima kuabo kutuela mu buato, kipapi kibalekiele. 33 Akupu balongi babaadi mu buato, nkumuinamina* na kuamba’shi: “Binyibinyi, we Muana a Efile Mukulu.” 34 Babasabukile bafika ku kiese mu Jenezarete.

35 Pababaadi bamutundule kui bantu ba mu yaaya mbalo, babaukiishe mu bibundi bioso bifunyishe yaaya mbalo. Na bantu nkumutuadila boso abaadi na mikumbo. 36 Na babaadi bamusendeele buabadia kukuma penda luembe lua kilamba* kiaye, na boso babaadi abelukumu, babaadi abapanda.

15 Akupu Bafadisee na ba skribe abakatukila ku Yelusalema, abafikile kui Yesu bamuipusha’shi: 2 “Buakinyi balongi bobe tabanemeka kipikua kia ba nkambua? Bu kileshesho, t’abetumpu mema ku maasa* kumpala kua kudia.”

3 Bebaluluile’shi: “Buakinyi tanunemeka muiya w’Efile Mukulu pa muanda wa kipikua kienu? 4 Bu kileshesho, Efile Mukulu mmuambe’shi: ‘Nemeka nshobe na nyinobe,’ na ‘yawa oso akula nshaye sunga nyinaye bibubi,* ayipayibue.’ 5 Anka anue anuamba’shi: ‘Yawa oso alungula nshaye sunga nyinaye’shi: “Kioso kiandi nakio kilombene nkukuasha, nkia buntu kiandi mulee kulambula Efile Mukulu,” 6 te na kia kunemeka nshaye su nkapeela.’ Biabia, nuibekashe eyi di’Efile Mukulu bu dishi na muulo muanda wa bipikua bienu. 7 Anue ba nsesa, Yeshaya bakuile bia binyibinyi pabaadi mutemukie pa muanda wenu’shi: 8 ‘Bano bantu abannemeka penda kukanua, kadi mashimba aabo e kula nami. 9 Bakuete kutungunuka na kundanguila mu bisumanga, muanda bakuete kulongiesha miiya ya bantu bu ndambukisho.’” 10 Akupu baadi muitanyine kibumbu kia bantu bua kidia kuifubuila pepi, aye nkuibalungula’shi: “Teemeshayi na nushingule’shi: 11 Ta nkiakia akituele mukanua mua muntu akimuikashaa butete, anka kiakia akituuku mukanua muaye, nyi akimuikasha butete.”

12 Akupu balongi babafikile bamulungula’shi: “Ouku’shi Bafadisee bakokuele pa kupusha biokuile?” 13 Yesu bebaluluile’shi: “Mutshi oso wabashi bakune kui Nshami e muiyilu, aukashudibua. 14 Ebalekieyi. Nyi mbakunkushi ba mpofu. Su mpofu akunkusha mpofu naye, boso babidi abakapono mu buina.” 15 Mpiele bamulunguile’shi: “Etupatuluile namu kino kileshesho.” 16 Yesu baluluile’shi: “Nanue namu nuki nka bakutue lushinguluilo? 17 Tanuku’shi kintu kioso akituelaa mukanua akikidila mu kifu, akupu akiende mu nkumba? 18 anka, kintu kioso akituuku mukanua akikatukilaa muishimba, na kiakia ngi akikashaa muntu butete. 19 Bu kileshesho, muishimba nyi amutuukila binangu bibubi: kuipayishena, lusandi, lukiebanokiebano,* kuiba, bukamonyi bua madimi na kukaishena. 20 Ino nyi mianda aikashaa muntu butete; kadi kudia kushi kuitumpa mema ku maasa* takuikasha muntu butete nya.”

21 Pabakatukile kuakua, Yesu bayile mu nsenga ya Tiire na Sidone. 22 Na ungi muana mukashi muina Fenisi a mu yaaya nsenga bafikile na kuela misaase’shi: “Nfuile namu lusa, Muanana, Muana a Davide. Muana ande mukashi kuete kukienga ngofu muanda mukuatshibue na demo.” 23 Kadi Yesu tabaadi mumualule eyi su ndimune. Biabia balongi baye nkufika na nkubanga kumulungula’shi: “Mualushe, ende muanda kuete kutungunuka na kuitulonda na kuela misaase.” 24 Bebaluluile’shi: “Ta babaadi bantume kui bangi bantu, nka penda kui mikooko ishimine ya mu nshibo ya Isalele.” 25 Kadi yawa muana mukashi bafikile amuinamina* na amba’shi: “Muanana, nkuashe namu!” 26 Baluluile’shi: “Ta bibuwa kuata bia kudia bia bana bua kuibielela tuana tua mbua.” 27 Yawa muana mukashi bambile’shi: “Oolo, Muanana, kadi binyibinyi’shi tuana tua mbua atudiya bifingifingi abipono ku mesa a banfumu’ato.” 28 Yesu bamualuluile’shi: “Mukashi’be, lukumiino lobe ndukata; bikukitshikile nka bu biokumiina.” Na muana aye mukashi bapandile nka mu yaaya nsaa.

29 Yesu bakatukile kuakua, enda pepi na kalunga ka mema ka Ngalileya, na akaamina ku muengie, akashala kuanka. 30 Akupu kibumbu kikata kia bantu kibaadi kifubuile kuadi, kiamutuadila bishetshi, bantu balemane, ba mpofu, tumaama, na bangi bebungi, bebatula ku ngua yaye, na aye nkuibapaasha. 31 Biabia, kibumbu kia bantu kibakaanyine bikata pakumona tumaama atuakula, bantu balemane abapusha bibuwa, bishetshi abitambuka, ba mpofu abamono, na abo nkutumbisha Efile Mukulu a Isalele.

32 Yesu bayitanyine balongi baye kuadi ebalungula’shi: “Napushisha kibumbu kia bantu lusa, muanda be naami takudi mafuku asatu na tabe na kia kudia su nkipeela. Ntankumiina kuibalusha na nsala, muanda tala bakooka muishinda.” 33 Anka, balongi babamualuluile’shi: “Mbalo yatudi i kula, a nkunyi kuatudi balombene kupeta mikate ya kulombana kino kibumbu kia bantu ki bukata bui bino?” 34 Yesu nkuibepusha’shi: “Nui na mikate bungi kinyi?” Abo nkualula’shi: “Musambo , na ndambo ya tu mishipa tupeela.” 35 Kunyima kua kulungula kibumbu kia bantu buakidia kushala paashi, 36 batshile yaaya mikate musambo na mishipa, na kunyima kua kutumbula Efile Mukulu, beyitshokuele abanga kuiyipa balongi, na balongi nkuiyipa kibumbu kia bantu. 37 Boso babadiile, abo nkuikuta, na abo nkukongola bipese bibaadi bishale, nkuusha biseele* bikata musambo. 38 Bantu boso babadiile babaadi bana balume 4000, kushi kubadika bana bakashi na bana bakinga. 39 Ku nfudiilo, kunyima kuaye kualusha kibumbu kia bantu, batuelele mu buato aye nkuenda mu nsenga ya Magadane.

16 Paapa, Bafadisee na Basaduseo abefubuile kuadi, na bua kumutompa, abamutekiele buadia kuibalesha kitunduilo akifiki muiyilu. 2 Bebaluluile’shi: “Apalombanaa kiolua, anuamba’shi: ‘Lelo kuiyilu akuikala biya, muanda eyilu ndimongie,’ 3 na kunamashika anuamba’shi: ‘Lelo akuikala mashika na mpeshi anoko, muanda eyilu ndimongie, kadi kui makumbi.’ Anuuku kupatuula abimueneka kuiyilu, kadi bitunduilo bia mafuku, tanuibalombene kuibipatuula. 4 Kipungo kia bantu bebubi na kia ba ntambushi a lusandi,* akitungunuka na kukimba kitunduilo, kadi tabakekipa kingi kitunduilo kukatusha kitunduilo kia Yona.” Akupu aye nkuenda, nkuibaleka.

5 Balongi nkusabuka dingi eshiya, na abo nkuluba kuata mikate. 6 Yesu bebalunguile’shi: “Buulayi meso na dimukilayi kitatusho kia Bafadisee na Basaduseo.” 7 Ababangile kunangushena munkatshi muabo, bambanga’shi: “Tatui baate mukate su ngumune.” 8 Bu bibaukanga Yesu biabia, bebalunguile’shi: “Buakinyi nukuete kuisamba munkatshi muenu’shi, ta nuina mikate, anue bantu ba sha lukumiino lupela? 9 Tanuabandile kushinguula sunga kutentekiesha mikate itano ibaadi idiishe bantu 5 000 na bungi bua bisele bibanudi bakongole? 10 Sunga mikate musambo ibaadi idiishe bantu 4 000 na mbiseele* bungi kinyi bikata bibanudi bakongole? 11 Mbikunyi bianushi bashingule’shi, tanenulungulanga pabitale mukate? Kadi dimukilayi kitatusho kia Bafadisee na Basaduseo.” 12 Nyi abo nkupusha’shi, baadi ebalungula buabadia kudimukila malongiesha a Bafadisee na Basaduseo, kushi kitatusho kia mukate.

13 Pabafikile mu nsenga ya Kezaree a Fidipe, Yesu bepuishe balongi baye’shi: “Bantu bakuete kuamba’shi Muana a muntu, nnanyi?” 14 Abo nkualula’shi: “Bangi abamba’shi nyi Yowano Mubatshishi, bangi’shi nyi Eliya, na bangi namu’shi, nyi Yelemiya sunga umune a ku batemuki.” 15 Yesu bebepuishe’shi: “Kadi anue namu, anuamba’shi ne nnanyi?” 16 Simone Mpiele bamualuluile’shi: “We Nkidishitu, Muana a Efile Mukulu e na muwa.” 17 Yesu bamulunguile’shi: “Simone muana a Yona, we sha muabi, muanda ta mbidi na mase* bibakufumbuila uno muanda, anka nyi Nshami e muiyilu bakufumbuila wanka. 18 Na dingi nakulungula’shi: We Mpiele, na pa dino ebue, nakepebaka kakongie kande, na bibelo bia Mashama* t’abikekala na bukome padianka. 19 Nakakupa nfungula ya Bufumu bua muiyilu, na kioso ki’okaanya pa nsenga, akikekala kipue kuanyibua muiyilu, na kioso ki’okafungula pa nsenga, akikekala kipue kufungulua muiyilu.” 20 Akupu aye nkutosha balongi baye’shi, tabalungulanga muntu su ngumune’shi aye nyi Nkidishitu.

21 Kubanga nka yaaya nsaa, Yesu babangile kupatuluila balongi baye’shi, e na kia kuenda ku Yelusalema bua kukiengieshibua ngofu kui bakulu, bakata ba ba tshite muakuidi, ba skribe, ayipayibue na abuushibue ku lufu muifuku dia kasatu. 22 Pa wawa muanda, Mpiele nkumukakila ku lupese na nkubanga kumusashila’shi: “Muanana, leka kuakula muanda wi biabia; uno muanda t’aukukitshikila nya.” 23 Kadi Yesu bealuluile, aye nkulungula Mpiele’shi: “Kila kumongo kuande, Satana! We kikokoshi kuandi, muanda binangu bi’okuete kuela, ta mbia Efile Mukulu, kadi mbia bantu.”

24 Akupu Yesu balunguile balongi baye’shi: “Su muntu akiebe kundonda, epele aye nabene, atuale mutshi waye wa makienga* na atungunukie na kundonda. 25 Muanda yawa oso akumiina kupaasha muwa* waye, akeushimisha, kadi yawa oso ashimisha muwa waye pa muanda wande, akeupete. 26 Binyibinyi, su muntu apeta nsenga ishima, kadi ashimisha muwa* waye, muanda kinyi wibuwa ubakitshi? Sunga’shi, nkinyi kilombene kutuusha muntu pa mbalo ya muwa* waye? 27 Muanda Muana a muntu e na kia kufika mu ntumbo ya Nshaye na mikeyilu yaye, na yaaya nsaa akafutu muntu oso muyile bikitshino biaye. 28 Nenulungula binyibinyi’shi, kui bangi ba ku bano bemane pano, bash’abakafu kumpala kuabo kumona Muana a muntu afiki mu Bufumu buaye.”

17 Kunyima kua mafuku asamombo, Yesu batshile Mpiele, Yakobo na mukuabo mulume Yowano, aye nkukaamina nabo ku muengie ula pa bupenka. 2 Na aye nkualuluka kumpala kuabo; mpala yaye ibaadi ayipenyapenya nka bu nguba na bilamba biaye, bibaadi bitokie soo nka bu etaata. 3 Nka paapa, Moyise na Eliya babebamuenekiele, abesamba naye. 4 Akupu Mpiele nkulungula Yesu’shi: “Muanana, bibuwa bu biatudi pano. Su okumiina, nnebaka tushibo tua mapema tusatu, kamune bobe, kamune bua Moyise na kangi bua Eliya.” 5 Pabaadi kiakula, ekumbi adipenyapenya dibebabuikiile, na eyi nkutuuka muikumbi adiamba’shi: “Uno nyi Muana ande, andi mufule. Muteemesheyi.” 6 P’abo kupusha biabia, balongi abakunamine bakupila mapala paashi, na abo nkupusha moo ukata. 7 Akupu Yesu nkuifubuila kuabadi nkuibakuma na kuibalungula’shi: “Ebueyi. Lekayi kupusha moo.” 8 Nsaa ibaababandulukile, tababaadi bamone ungi muntu, nka penda Yesu bupenka buaye. 9 Pabaabadi abaiki ku muengie, Yesu bebatumiine eyi’shi: “Tanulungulanga muntu su ngumune kino kimonua mpa na apakasanguka Muana a muntu ku lufu.”

10 Anka balongi abamuipuishe’shi: “Buakinyi ba skribe abamba’shi, abitungu Eliya abadiile kufika?” 11 Aye nkuibalula’shi: “Mbinyibinyi Eliya afiki na akatuulu dingi mianda yoso mu mulongo. 12 Kadi nenulungula’shi, Eliya mmupue kufika, na ta mbamutundule, anka abaadi bamukite kioso kiabakumiina. Mu wawa mushindo umune, nyi amukakiengie Muana a muntu mu maasa aabo.” 13 Paapa balongi nkushingula’shi, baadi ebalungula pabitale Yowano Mubatshishi.

14 Pababafikile pepi na kibumbu kia bantu, ungi muntu bafikile kuadi amukunamina na amulungula’shi: 15 “Muanana, pushisha namu muana ande lusa, muanda aponaa kaulungu na akumbu. Akambaa kupona mu kaalo na mu mema. 16 Nayikalanga mumutuadile balongi bobe, anka ta mbobeshe kumupaasha.” 17 Yesu bakuile’shi: “Kipungo kia bantu bashi na lukumiino, na basha miluisho, natungunuka na kuikala nenu mpa na ku mafuku kinyi? Nenulesha luishinko mpa na ku mafuku kinyi? Muntuadileyi pano.” 18 Akupu, Yesu nkusashila demo, aye nkutuuka munda mua kaka ka nsongualume, na muana nkupaashibua nka mu yaaya nsaa. 19 Akupu balongi abafikile kui Yesu pa bupenka na bamuipusha’shi: “Buakinyi tatuibobeshe kubinga uno demo?” 20 Bebaluluile’shi: “Mpa muanda wa lukumiino luenu lupeela. Muanda, binyibinyi nenulungula’shi, su nui na lukumiino lui bukata bu lutete lua mutarde, anukalungula uno muengie’shi: ‘Katuka pano wende’pa,’ na aukakatuka, na takui kintu su nkimune akikenuikela bukopo nya.” 21 ——

22 Nsaa ibaabadi bebungie mu Ngalileya nyi ibaadi Yesu muibalungule’shi: “Muana a muntu akapanyibua mu maasa a bantu, 23 abakamuipaa, na muifuku dia kasatu, abakamubuusha ku lufu.” Na balongi abaadi benyongole ngofu.

24 Kunyima kua Yesu na balongi baye kufika mu Kapernaume, bantu abaadi abafutshisha kitadi kia drakme ibidi, abafikile pepi na Mpiele bamuipusha’shi: “Mulongieshi enu, tafutaa kitadi kia drakme ibidi su?” 25 Baluluile’shi: “Oolo, ekifutaa.” Anka nsaa ibatuelele Mpiele mu nshibo, Yesu babandile kuisamba naye na amuipusha’shi: “Simone, opuandikisha naminyi? Ba nfumu ba pa nsenga, abafutshishaa bitadi bilekenelekene kui ba nanyi? Kui bana babo su kui benyi?” 26 Pabaluluile’shi: “Nkui benyi,” Yesu bamulunguile’shi: “Binyibinyi, biabia, bana t’abafutaa bitadi. 27 Kadi, bua kupela kuibakokosha, nda ku kalunga ka mema, wele ndobo mu mema, mushipa wa kumpala okuata, p’obuula mukanua muao, osangana ekuta dia kiamo kia arja.* W’ediate ofute kitadi buande na bobe.”

18 Mu yaaya nsaa balongi babefubuile kui Yesu, bamuipusha’shi: “Nanyi binyibinyi mukile bukata mu Bufumu bua muiyilu?” 2 Biabia baitanyine muana mukinga, aye nkumuimika munkatshi muabo 3 na nkuamba’shi: “Nenulungula binyibinyi’shi, su ta nui balulukie,* nuafika bu bana bakinga, tanukatuele mu Bufumu bua muiyilu. 4 Yawa oso eyisha bu uno muana mukinga, aye nyi mukile bukata mu Bufumu bua muiyilu; 5 na yawa oso atambula muana mukinga bu uno pa muanda w’eshina diande, bantambula nami namu. 6 Kadi yawa oso akokosha umune a ku bano bantu be bu bana bakinga be na lukumiino muandi, mbikile buwa ba muanya ebue dia mpelua diabefunyisha kui mpunda mu nshingo, na bamuina mu kalunga ka mema.

7 “Malua kui nsenga muanda wa bikokoshi! Eyendo, bikokoshi binka na kia kufika, kadi malua kui muntu afuisha kikokoshi! 8 Su eyasa diobe sunga luao lobe alukukokosha, elutshibe, welusumbule kula nobe. Mbikile buwa b’obe kupeta muwa n’eyasa dimune na luao lumune, pe kuedibua mu kaalo ka loso na maasa abidi sunga na ngua* ibidi. 9 Dingi, su eyiso diobe adikukokosha, editukule, wedisumbule kula nobe. Mbikile buwa b’obe kupeta muwa n’eyiso dimune pe kuedibua na meso abidi mu Gehena* a kaalo. 10 Dimukayi tala nuabepuula umune a ku bano bantu be bu bana bakinga, muanda nenulungula’shi mikeyilu yabo, i na Nshami e muiyilu nsaa yoso. 11 ——

12 “Anuele binangu kinyi? Su muntu e na mikooko 100 kadi umune wa kuyanka washimina, talekie mikoko 99 ku muengie na ende mu kukimba wawa umune ubashimina su? 13 Na su beupete, nenulungula binyibinyi’shi, asanka bikata buao kukila bua yaaya 99 ishi ishimine. 14 Mu mushindo umune, Nshami* e muiyilu takumiina’shi sunga ngumune a ku bano bantu be bu bana bakinga, afue.

15 “Na dingi, su mukuenu bakukitshina muluisho, nda omuleshe kilubilo* kiaye pa bubidi buenu. Su bakupushiisha, bokuasha mukuenu buadia kukita mianda ilulame. 16 Kadi su ta mukupushiishe, wate muntu umune sunga babidi wende nabo, bua’shi ku bukuashi bua abiakula* tumonyi tubidi sunga tusatu, muanda oso ushinkamishue. 17 Su bapele kuibapushiisha, lungula kakongie, su bapele kupushiisha mpa na kakongie, ekale kodi bu muntu a ingi miilo na bu mufutshishi a bitadi.

18 “Nenulungula binyibinyi’shi, mianda yoso y’anuanya pa nsenga, aikala ipue kuanyibua muiyilu, na mianda yoso y’anuangula pa nsenga, aikala ipue kuangulua muiyilu. 19 Dingi nenulungula binyibinyi’shi, su babidi ba kuanudi pa nsenga babepushena bua kuteka kintu kioso kiakia ki na muulo, Nshami e muiyilu akebakitshina kianka. 20 Muanda mbalo ibungie bantu babidi sunga basatu muishina diande, nenabo yaaya mbalo munkatshi muabo.”

21 Akupu Mpiele nkufika na aye nkumuipusha’shi: “Muanana nekufuila mukuetu bankitshina muluisho lusa misusa bungi kinyi? Mpa na ku misusa musambo?” 22 Yesu nkumualula’shi: “Nakulungula’shi, kushi mpa na ku misusa musambo, kadi mpa na ku misusa 77.

23 “Nyi buakinyi Bufumu bua muiyilu bui kupuandikishua na muntu baadi akimbi’shi bafubi baye bamufute mabasa aaye. 24 Pababangile kuibakienda, babaadi bamutuadile muntu baadi n’ebasa dia ntalanta 10 000.* 25 Kadi bu bishibaadi yawa muntu na kintu kia kufuta, nfumuaye batumine eyi bua’shi bamupane aye, na mukashi aaye na bana baye na bioso bibaadi nabio bua’shi afute ebasa. 26 Biabia, mufubi bakunamine, aye nkumuinamina* na kuamba’shi: ‘Ikala namu nami na luishinko, nakakufutu bintu bioso.’ 27 Pa muanda wa lusa, nfumu a yawa mufubi nkumutadiila enda, na aye nkumulekieela ebasa. 28 Kadi yawa mufubi batuukile na apeta umune a ku bafubi naye, baadi n’ebasa diaye dia ndenie 100, aye nkumukuata, nkumuanya kabao na kuamba’shi: ‘Futa ebasa diande dioso.’ 29 Biabia yawa mufubi naye bakunamine, na abanga kumuisendeela’shi: ‘Ikala namu nami luishinko, nakakufutu.’ 30 Anka tabaadi mukumiine, kadi bayile na amuelesha mu lukano mpa na pabaadi na kia kufuta ebasa. 31 Pabaadi bafubi naye bamone biabia bibaadi bikitshikie, babaadi benyongole ngofu, na abo nkuenda, nkukalungula nfumu’abo bioso bibaadi bikitshikie. 32 Akupu nfumuaye nkumuitanyina na nkumulungula’shi: ‘Mufubi e bubi, naadi mukulekieele ebasa diobe dioso pobodi mungisendeele. 33 Tobodia kufuila mufubi nobe lusa bu binaadi mukufuile lusa su?’ 34 Pa wawa muanda, nfumuaye nkufiita munda ngofu, aye nkumuelesha mu lukano* mpa na pabaadi na kia kufuta ebasa diaye dioso. 35 Nshami e muiyilu akenukitshina mianda mu mushindo umune, su oso a kuanudi akutua kufuila mukuabo lusa n’eshimba diaye dioso.”

19 Pabapuile Yesu kuakula ino mianda, bakatukile ku Ngalileya na enda ku midianyino ya Yudeya, bushiya bua Yordane. 2 Dingi, kibumbu kikata kia bantu kibamulondele kuakua, na aye nkuibapaasha.

3 Bafadisee abafikile kuadi bua kumutompa na bamuipusha’shi: “Mbikuminyibue bua mulume kuipaa bulunda* na mukashi aaye bua muanda oso wawa su?” 4 Yesu bebaluluile’shi: “Tanuibabadikie’shi yawa baadi muibapangie kubanga ku kibangilo, baadi muibapangie mulume na mukashi 5 na amba’shi: ‘Nyi buakinyi, muana mulume akakatuka kui nshaye na nyinaye na akalamate kui mukashi aye, bubidi buabo abakekala mbidi imune?’ 6 Biabia tabaki dingi babidi, kadi tabadi mbidi imune. Pa wawa muanda, kiakia kibungie Efile Mukulu pamune, muntu teki’abuulanga nya.” 7 Abamuipuishe’shi: “Buakinyi Moyise baadi mutume eyi dia kumupa mukanda wa kumupela nao na kuipaa bulunda?” 8 Bebalunguile’shi: “Moyise baadi muinutadiile bua kuipaa bulunda na bakashi benu, pa muanda wa mashimba enu apape, kadi ku kibangilo, tabibaadi biabia. 9 Nenulungula’shi, yawa oso ayipaa bulunda na mukashi aaye kushi pa muanda wa lukiebanokiebano* na ayibakila ungi, batambuka lusandi.”

10 Balongi abamulunguile’shi: “Su bi biabia pankatshi pa mulume na mukashi, mbikile buwa kupela kuibakila.” 11 Yesu nkuibalungula’shi: “Ta mbantu boso abakumiina biabia, kadi nka penda baaba be na kia buntu. 12 Muanda kui batungulue batandikue biabia na kui batungulue babadi bekashe bu batungulue kui bantu, na kui batungulue beikashe abo banabene bu batungulue pa muanda wa Bufumu bua muiyilu. Muntu oso e bia kukumiina wawa muanda, eukumiine.”

13 Akupu, bantu abaadi abamutuadila bana bua’shi ebatentekie maasa na ebatekiele, kadi balongi abaadi abebasaashila. 14 Anka Yesu nkuibalungula’shi: “Lekayi bana bakinga bafikie kuandi, tanutompanga kuibatosha, muanda Bufumu bua muiyilu mbua bantu be bu bano bana bakinga.” 15 Na aye nkuibatenteka maasa, akupu, aye nkukatuka yaaya mbalo.

16 Akupu, ungi nsongualume bafikile kuadi, amuipusha’shi: “Mulongieshi nkinyi ki buwa akitungu kukita bua kupeta muwa wa loso?” 17 Bamualuluile’shi: “Buakinyi ongipusha pabitale ki buwa? Kui penda muntu umune e buwa, su okumiina kupeta muwa, tungunuka na kutumikila miiya.” 18 Bamuipuishe’shi: “Miiya kinyi?” Yesu nkumualula’shi: “Toyipayishenanga, totambukanga lusandi, toyibanga, totushanga bukamonyi bua madimi, 19 nemeka nshobe na nyinobe, na abitungu ofule muntu nobe bu biodi muifule obe nabene.” 20 Nsongualume bamulunguile’shi: “N’atumikilaa ino miiya yoso; nkinyi kingi kibanshadila?” 21 Yesu bamulunguile’shi: “Su okumiina kuikala mupuidikie,* nda opaane biodi nabio na ope balanda makuta, na okapete bupeta muiyilu; akupu fika, ondonde.” 22 Pabapushishe yawa nsongualume biabia, bayile muinyongole, muanda baadi na bintu bi bungi. 23 Akupu, Yesu balunguile balongi baye’shi: “Nenulungula binyibinyi’shi, abikekala bukopo bua muntu mpeta kutuela mu Bufumu bua muiyilu. 24 Nenulungula dingi’shi, mbibofule bua kamelo kutuela mu eyiso dia lushingie pe muntu mpeta kutuela mu Bufumu bu’Efile Mukulu.”

25 Pabapushishe balongi biabia, abakaanyine ngofu, mbamba’shi: “Nanyi binyibinyi mulombene kupaashibua?” 26 Yesu bebatadile suee, ebalungula’shi: “Kui bantu tabiakukitshika, kadi Efile Mukulu, ena ngobesha ya kukita mianda yoso.”

27 Akupu Mpiele bamuipuishe’shi: “Kadi, tui balekie bintu bioso na tuakulonda, biabia, kinyi ki’atukapete?” 28 Yesu nkuibalungula’shi: “Nenulungula binyibinyi’shi, pabakekasha dingi bintu bipia, apakashala Muana a muntu mu lupuna nsulu luaye lua ntumbo, anue abaadi bandonde, anukashala mu mpuna nsulu 12, bua kutshibila bisamba 12 bia Isalele kiimu. 29 Na yawa oso mulekie mashibo, sunga bakuabo balume, bakuabo bakashi, nshaye, nyinaye, bana, sunga mafuba pa muanda w’eshina diande, akapete misusa lukama kukila na akapiana muwa wa loso.

30 “Kadi bebungi ba kumpala abakekala ba nfudiilo, na ba nfudiilo abakekala ba kumpala.

20 “Bufumu bua muiyilu bui’nka bu nfumu a nshibo baadi mutukie nakashika ngofu bua kuata bafubi ba kufuba muifuba diaye dia nfinyo. 2 Kunyima ku’aye kuipushena na bafubi bua kuibafuta ndenie umune kuifuku, bebatumine muifuba diaye dia nfinyo. 3 Batukile dingi pepi na nsaa ya kasatu,* aye nkumona bangi bashi baadi na mufubo mbemane mu kisalue; 4 na aye nkuibalungula’shi: ‘Nanue namu, ndayi muifuba dia nfinyo na nakenufutu kiakia kioso kilulame.’ 5 Biabia, abo nkuenda. Dingi aye nkutuka pepi na nsaa ya kasamombo* na nsaa ya kitema,* na nkukita nka biabia. 6 Ku nfudiilo, batukile pepi na nsaa ya 11,* aye nkusangana bangi mbemane na aye nkuibalungula’shi: ‘Buakinyi nuibemane pano efuku dishima kushi kufuba?’ 7 Abo nkualula’shi: ‘Muanda takui muntu muituate ku mufubo.’ Aye nkuibalungula’shi: ‘N’anue namu ndayi muifuba dia nfinyo.’

8 “Pabakumbene kiolua, mukata eefuba dia nfinyo, balunguile mukata a bafubi baye’shi: ‘Itanyina bafubi na webafute efuto diabo, kubanga na ba nfudiilo, na kufudiisha na ba kumpala.’ 9 Pabafikile bantu babatshile ku mufubo pa nsaa ya 11, oso a kuabadi bapetele ndenie umune. 10 Pabafikile bafubi ba kumpala, abaadi abapuandikisha’shi abapete ndenie ibungi, kadi nabo namu abebafutshile nka ndenie umune. 11 Pababapetele yawa ndenie, ababangile kuidila kui nfumu a nshibo 12 na kuamba’shi: ‘Bano bantu ba nfudiilo abafubu penda munda mua nsaa umune; aku namu buebafutu efuto dimumune na dietu, atue babafubu ngofu efuku dishima na mu kanya ke bukopo!’ 13 anka baluluile umune a kuabadi’shi: ‘Mukuetu, ntshimukukitshine muanda wi bubi. Tatuikele bepushene nobe bua ndenie umune su? 14 Ata efuto diobe na wende. Nakumiina kupa bano ba nfudiilo efuto dimumune na dienu. 15 Ntshi na matalua akukita kiankumiina na bintu biande su? Sunga’shi, we na kiutu* muanda’shi nebakitshina bibuwa?’* 16 Mu wawa mushindo, nyi aukekala ba nfudiilo bu ba kumpala, na ba kumpala bu ba nfudiilo.”

17 Pabaadi Yesu akamina ku Yelusalema, batshile balongi 12 ku lupese pa bupenka, na aye nkuibalungula muishinda’shi: 18 “Pushayi! Tukuete kuenda ku Yelusalema, na Muana a muntu akatudibua mu maasa mua bakata ba ba tshite muakuidi na ba skribe. Abakamutshibila kiimu kia lufu 19 na abakamutulu mu maasa a bantu ba miilo bua’shi bakamusepe, bakamukupile nfimbo na bakamuipe ku mutshi; na muifuku dia kasatu akabuushibua ku lufu.”

20 Akupu, nyinaye na bana ba Zebede baadi muifubuile na bana baye kuadi, amuinamina* na amuteka kintu kampanda. 21 Yesu nkumuipusha’shi: “Okiebe kinyi?” Aye nkumualula’shi: “Tuma eyi bua’shi bano bana bande babibi bashale umune ku mboko yobe ibalume, na ungi ku mboko yobe ibakashi mu Bufumu bobe.” 22 Yesu nkuibalula’shi: “Tanuuku kianukuete kuteka. Nui balombene kutoma kipulu* kitandi pepi na kutoma su?” Abakuile’shi: “Oolo, tui balombene kutoma.” 23 Aye nkuibalungula’shi: “Eyendo’shi, anukatomo kipulu kiande, kadi ntshi na matalua a kuata kitshibilo pabitale mulombene kushala ku mboko yande ibalume na ku mboko yande ibakashi, anka ano ma mbalo nga baaba babadi bealumbuluile kui Nshami.”

24 Bangi ekumi pabaabapushishe wawa muanda, abaadi bafiitshile bakuabo babibi munda. 25 Anka Yesu bebetanyine, ebalungula’shi: “Anuuku’shi bakunkushi bakuete kumuna miilo, na bakata be na matalua kuayidi. 26 Bino tabikitshikanga munkatshi muenu nya; kadi yawa akumiina kuikala mukata munkatshi muenu, abitungu ekale mufubi enu, 27 na akumiina kuikala a kumpala munkatshi muenu, abitungu ekale mpika enu. 28 Nka bu bibaadi Muana a muntu mufikie, kushi bua’shi bantu bamufubile, kadi bua’shi ebafubile na atushe muwa* waye bu nkuulo bua bantu bebungi.”

29 Patababaadi abatuku mu Yeriko, kibumbu kikata kia bantu kibamulondele. 30 Na pabapushishe ba mpofu babidi abaadi bashale ku bukunkula bu’eshinda’shi, Yesu kuete kukila, abelele musaase’shi: “Muanana, etufuile namu lusa, Muana a Davide!” 31 Kadi kibumbu kia bantu kibaadi akibasashila na kuibalungula’shi, uminayi; anka abo abaadi abeele misaase n’eyi di bukopo, bambanga’shi: “Muanana, etufuile namu lusa, Muana a Davide!” 32 Biabia, Yesu bayimene ebetanyina na ebepusha’shi: “Anukumiina nenukitshine kinyi?” 33 Abamulunguile’shi: “Muanana, atukumiina’shi, meso etu amone”. 34 Pa muanda wa lusa, Yesu bakumine meso aabo, na musango umune ababangile kumona na nkumulonda.

21 Pababaadi befubuile pepi na Yelusalema, abo nkufika ku Betefaje ku Muengie wa Olive, paapa Yesu batumine balongi babidi, 2 ebalungula’shi: “Ndayi mu kibundi akimueneka’kia, na nka nukianutuele, anusangana mpunda abadi bashitshikie na muana a mpunda e ku lupese luaye. Nuiyangule na nuiyintuadile. 3 Su muntu enuipusha muanda, abitungu nuambe’shi: ‘Nfumu e nayo lukalo.’ Paapa eyitumu musango umune.”

4 Bino bibaadi binyibinyi bikitshikie bua kukumbasha bibaabadi bakule kui mutemuki’shi: 5 “Lungula muana mukashi a mu Siyona’shi: ‘Tala! Nfumu oobe kuete kufika kodi, e na kipopelo na mmushale pa mpunda, oolo, pa muana a mpunda, muana a nyema atualaa bushito.’”

6 Biabia, balongi abayile, na abo nkukita nka bibaadi Yesu muibalungule. 7 Abafikile na mpunda na muan’aye, abo nkutuula bilamba* biabo panundu payo, na Yesu nkuibishalela. 8 Bantu bebungi ba munkatshi muabo, abaadi abaadisha bilamba biabo muishinda, na bangi ba kuabadi abaadi abatshibi ntabi ya mitshi na kuiyadisha muishinda. 9 na dingi, kibumbu kia bantu kibaadi akiende kumpala kuaye, na baaba abaadi abamulondo, abaadi abatungunuka na kuela misaase’shi: “Mupaashe, atukutekie, paasha Muana a Davide! Yawa afiki muishina dia Yehowa edibue miabi! Mupaashe, atukutekie amua muiyilu mula!”

10 Pabaadi mutuele mu Yelusalema, kibundi kioso kibaadi mu kaungakanyi, na kuamba’shi: “Nnanyi yawa?” 11 Kibumbu kia bantu kibaadi akitungunuka na kuakula’shi: “Uno nyi mutemuki Yesu a ku Nazarete a Ngalileya.”

12 Yesu batuelele mu ntempelo aye nkubinga bantu boso abaadi abaudisha na abaulu mu ntempelo, na aye nkufuudidika mesa a bashintudi ba makuta, na bibasa bia baaba abaadi abaudisha tonyi tua makutshi. 13 Na bebalunguile’shi: “Mbifundibue’shi: ‘Abaketanyina nshibo yande bu nshibo ya nteko,’ kadi anue nubeikasha bu nshibo ya ba ngifi.” 14 Dingi ba mpofu na balemane abafikile kuadi mu ntempelo na ebapaasha.

15 Pabamuene bakata ba ba tshite muakuidi na ba skribe mianda ya kukaanya ibaadi mukite, na bana abaadi abeele misaase mu ntempelo’shi: “Efile Mukulu, tubakutekie, paasha Muana a Davide!” abafitshile munda 16 na abamuipuishe’shi: “Bopusha biabakuete kuamba su?” Yesu bebaluluile’shi: “Oolo. Kasha tanuabadikile’shi: ‘Mukanua mua bana na mua bana baki’abaomo wemuimutushe ntumbo su’?” 17 Akupu, bebalekiele enda mu kibundi kia Betani na akalaala muanka.

18 Pabaadi alukila mu Yelusalema ku namashika buee, bapushishe nsala. 19 Bamuene mutshi wa nfigiye ku bukunkula bu’eshinda na enda kuanka, kadi tabapetele kintu kuanka, nka penda masaki, na aye nkuiulungula’shi: “T’opa dingi tukuba.” Na nka paapa mutshi wa nfigiye nkuuma. 20 Pabamuene balongi biabia, abakaanyine na abo nkuamba’shi: “Mbikunyi bibaumu mutshi wa nfigiye nka mususa umune?” 21 Yesu bebaluluile’shi: “Nenulungula binyibinyi’shi, su nui na lukumiino na ta nui na mpaka, tanukakitshi penda bino binakitshi mutshi wa nfigiye, kadi sunga nualungula uno muengie’shi: ‘Katuka pano na w’esumbule mu kalunga ka mema,’ abikakitshika. 22 Na bintu bioso bianutekie mu luteko, na lukumiino, anukebipete.”

23 Kunyima ku’aye kutuela mu ntempelo, bakata ba ba tshite muakuidi na bakulu ba muilo, abafikile kuadi pabaadi kuete kulambukisha, bamuipusha’shi: “Nku matalua kinyi k’okuete kukita ino mianda? Na nanyi mukupe ano matalua?” 24 Yesu nkuibalula’shi: “N’ami namu nakiebe kuinuipusha muanda umune. Su nubangalula, paapa n’ami namu nenulungula, su ku matalua kinyi kua nkuete kukita ino mianda: 25 Lubatshisho lua Yowano lubaadi alufiki kuikunyi? Muiyilu su nkui bantu?” ababangile kunangushena munkatshi muabo’shi: “Su tubamba’shi: ‘Muiyilu,’ etulungula’shi: ‘Paapa, buakinyi tanubadi bamukumiine?’ 26 Kadi su tubamba’shi: ‘Nkui bantu,’ abitungu tutshine kibumbu kia bantu muanda boso abakumina’shi Yowano mmutemuki.” 27 Biabia, abaluluile Yesu’shi: “Tatuuku.” Aye namu nkuibalungula’shi: “N’ami namu ntanenulungula su nku matalua kinyi kua nkuete kukita ino mianda.

28 “Anuele binangu kinyi? Ungi muntu baadi na bana babidi. Enda kui a kumpala, amulungula’shi: ‘Muana ande, lelo uno wende okafube muifuba dia nfinyo.’ 29 Yawa nkumualula’shi: ‘Tanyende’mi,’ kadi kunyima baadi muikalasheene akupu aye nkuenda. 30 Bayile kui a kabidi, amulungula nka biabia. Yawa nkumualula’shi: ‘Yaya nende,’ kadi tabaadi muende. 31 Nanyi a ku bano bana babidi baadi mukite kikiebe ki’eshimba dia nshaye?” Abaluluile’shi: “Nga kumpala.” Yesu nkuibalungula’shi: “Nenulungula binyibinyi’shi, bafutshishi ba bitadi na ba ndumba abakatuele kumpala kuenu mu Bufumu bu’Efile Mukulu. 32 Muanda Yowano bafikile mu kuinulesha eshinda dia kululama, kadi tanuibamukumiine. Anka bafutshishi ba bitadi na ba ndumba abaadi bamukumiine, na sunga bianubadi bamone biabia, kunyima tanuibekalasheene bua’shi nuakumina muadi.

33 “Pushayi kingi kileshesho: Kubadi muntu baadi na kipindi kiaye kia nsenga, emudima efuba dia nfinyo, edifunyisha na lupango na alumbuula muanka mbalo ya kuengiela tumuma tua nfinyo na epebaka kitenta; akupu bedilekieele ba kidime na enda mu luendo mu dingi eumbo. 34 Pabafikile kipungo kia kuumbula, batumine bafubi baye kui ba kidime buabadia kumupa tuaye tukuba. 35 Ba kidime abakuatshile bafubi baye na bakupila umune, baipa ungi, na baasa ungi mabue. 36 Aye nkutuma dingi bangi bafubi, babaadi bungi kukila ba kumpala, kadi abo nkuibakita nka mushindo umune. 37 Ku nfudiilo batumine muan’aye kuabadi, amba’shi: ‘Abakanemeka muana ande.’ 38 Pababamuene muana, ba kidime abelungushene’shi: ‘Uno ndio mpianyi. Fikayi tumuipe na tuate bupianyi buaye!’ 39 Abamukuatshile bamusumbula paasha p’efuba dia nfinyo, na bamuipaa. 40 Biabia, apakafiki sh’efuba dia nfinyo, akakitshi kinyi na baaba ba kidime?” 41 Abamualuluile’shi: “Bu biabadi bantu be bubi, akebabutula* boso na akapa bangi ba kidime efuba diaye dia nfinyo, abakamupa tuaye tukuba apakakumbana kipungo kia kuumbula.”

42 Yesu bebalunguile’shi: “Kasha tanui babadikie mu Bifundue’shi: ‘Ebue dibaabadi basumbule kui bebaki, ndifikie ebue dikata dia muipaka* di na muulo ukata. Ndifikie kui Yehowa na aditukaanyisha’? 43 Nyi buakinyi nenulungula’shi, abakenuata Bufumu bu’Efile Mukulu, na bebupe ungi muilo autusha bikuba. 44 Dingi muntu akapoona pa diadia ebue akasooseka. Na yawa oso adikaponena, adikamufingi.”

45 Pabapushishe bakata ba ba tshite muakuidi na Bafadisee bileshesho biaye, abaukile’shi kuete kuakula buabo. 46 Sunga bibaabadi abakiebe kumukuata, abaadi abatshinyi kibumbu kia bantu, muanda kibaadi akimuata bu mutemuki.

22 Yesu baadi dingi muibalungule mianda ku bukuashi bua bileshesho, amba’shi: 2 “Bufumu bua muiyilu bui kupuandikishua na nfumu baadi mulumbuule musangelo wa bulunda* bua muanaye mulume. 3 Na aye nkutuma bafubi baye buabadia kuitanyina baaba babaadi betanyishue ku musangelo wa bulunda, kadi babapelele kufika. 4 Batumine dingi bangi bafubi, ebalungula’shi: ‘Lungulayi baaba batudi betanyishe’shi: “Napu kulumbuula bia kudia biande, napu kuipaa ngombe yande na nyema yande inune,* na bintu bioso mbipue kulumbuulua. Fikayi ku musangelo wa bulunda.”’ 5 Anka tababaadi bebiate na muulo nya, abayile, umune kuifuba diaye, ungi namu ku mianda yaye ya busunga; 6 kadi bangi namu nkukuata bafubi baye, nkuibakiengiesha ngofu na nkuibaipa.

7 “Nfumu bafiitshile munda ngofu, aye nkutuma basalayi baye, abo nkuipa baaba bangipaishanyi na nkushiika kibundi kiabo kaalo. 8 Akupu, balunguile bafubi baye’shi: ‘Musangelo wa bulunda ngupue kulumbuulua, anka baaba bekeele betanyinue, ta mbeulombene. 9 Biabia, ndayi mu mashinda aatuala paasha pa kibundi, nuitanyine oso anufumankana naye ku musangelo wa bulunda.’ 10 Baaba bafubi babatukile mu mashinda, n’abo nkubunga boso babaabadi basangane, bebubi na bebuwa; na nshibo ya musangelo wa bulunda ibaadi iuule na baaba babaadi abadi.*

11 “Pabafikile nfumu mu kutala babaabadi betanyine, bamuene’shi kubaadi ungi muntu shibaadi mufuale kilamba kia bulunda. 12 Biabia, aye nkumuipusha’shi: ‘Mukuetu, botuele mu ino mbalo mushindo kinyi kushi kufuala kilamba kia bulunda?’ Yawa muntu tabaadi mumualule. 13 Akupu, nfumu nkulungula bafubi baye’shi, ‘Muanyeyi ku maasa na ku ngua,* numusumbule paasha mu mufito. Muamua nyi amukekala kudila kuaye na kudia kuaye kua meno.’

14 “Muanda bayitanyinue be bungi, kadi basangulue mbapela.”

15 Akupu Bafadisee babayile, n’abo nkudia lukuku bua kumukuata mu ngakuilo aaye. 16 Biabia babatumine balongi babo kuadi pamune na bena kisaka kia Erode, bamba’shi: “Mulongieshi, atuuku’shi wakulaa bia binyibinyi na olongieshaa eshinda di’Efile Mukulu mu binyibinyi, na tokimbaa kukuminyibua na bantu, muanda tuemenaa penda p’abimueneka bantu ku meso. 17 Etulungule, onangushena naminyi? Mbikuminyibue* kufuta kitadi kia Kezare, su tambikuminyibue?” 18 Kadi, bu bibaadi Yesu auku bubi buabo, bambile’shi: “Ba nsesa’yi, buakinyi nukuete kuntompa? 19 Ndesheyi ekuta di’abafutaa nadio kitadi.” Abo nkumutuadila ndenie umune. 20 Bebayipuishe’shi: “Ino mpala na dino eshina, mbia nanyi?” 21 Babamualuluile’shi: “Mbia Kezare.” Paapa aye nkuibalungula’shi: “Biabia, futayi bintu bia Kezare kui Kezare, kadi bintu bi’Efile Mukulu, kui Efile Mukulu.” 22 Pababapushishe biabia, abakaanyine ngofu, na abo nkumuleka na nkuenda.

23 Mu diadia efuku, Basaduseo abambaa’shi takui lusangukilo, abafikile bamuipusha’shi: 24 “Mulongieshi, Moyise bakuile’shi: ‘Su muntu afua kushi kutanda bana, abitungu mukuabo mulume ayibakile mukashi aaye bua’shi atandile mukuabo mulume bana.’ 25 Binobino, kubaadi bana balume musambo ba muntu umune. A kumpala ayibakila, akupu afua, tabaadi mutande bana, aye nkulekiela mukuabo mulume mukashi aaye. 26 Wawa muanda umune ubaadi ukitshikile a kabidi, na a kasatu mpa na boso musambo. 27 Nfudiilo a bioso, mukashi bafuile. 28 P’abakasanguka boso musambo, yawa mukashi akekala a nanyi? Muanda boso babaadi bamuibakile.”

29 Yesu bebaluluile’shi: “Nui mu kilubilo, muanda tanuuku sunga Bifundue sunga bukome bu’Efile Mukulu; 30 muanda ku lusangukilo, bana balume t’abakebakila sunga bana bakashi t’abakebakilua, kadi abakekala bu mikeyilu muiyilu. 31 Pabitale lusangukilo lua bafue, tanui babadikie bibaadi Efile Mukulu muinulungule’shi: 32 ‘Ne Efile Mukulu a Abalahama, na Efile Mukulu a Isaake, na Efile Mukulu a Yakobo’? Aye ta Efile Mukulu a bafue nya, kadi nga be na muwa.” 33 Pakupusha biabia, kibumbu kia bantu kibakaanyine ngofu pabitale mushindo waye wa kulongiesha.

34 Pabapushishe Bafadisee’shi Basaduseo babakutua kia kualula Yesu, babafikile pamune mu kisaka kimune. 35 Na umune a kuabadi, baadi auku Miiya ngofu, bamutompele pa kumuipusha’shi: 36 “Mulongieshi, muiya kinyi ukile bukata mu Miiya?” 37 Bamualuluile’shi: “‘Abitungu ofule Yehowa Efile Mukulu oobe n’eshimba diobe dioso, na anyima* oobe oso, na binangu biobe bioso.’ 38 Uno nyi muiya ukile bukata na wa kumpala. 39 Wa kabidi wi bu wawa nyi nguno: ‘Abitungu ofule muntu nobe bu biodi muifule obe nabene.’ 40 Miiya yoso na mayi a Batemuki, mbimeene pa ino miiya ibidi.”

41 Bu bikibaadi Bafadisee bebungie pamune, Yesu bebepuishe’shi: 42 “Anupuandikisha naminyi pabitale Nkidishitu? Mmuana a nanyi?” Babamualuluile’shi: “Mmuana a Davide” 43 Aye nkuibepusha’shi: “Biabia buakinyi Davide, pabaadi muyokielue na kikudi, amuitanyina bu Nfumu, pamba’shi: 44 ‘Yehowa balunguile Nfumuami’shi: “Shala ku mboko yande ibalume mpa na pa nkatuulu beshikuanyi bobe muushi mua ngua yobe.”’ 45 Su Davide amuitanyina bu Nfumu, mbikunyi biadi muikale muana aaye?” 46 Takui muntu su ngumune baadi mobeshe kumualula, na kubanga diadia efuku takui muntu su ngumune baadi atompo kumuela lukonko.

23 Akupu, Yesu balunguile kibumbu kia bantu na balongi baye’shi: 2 Ba skribe na Bafadisee babaata abo banabene mbalo ya Moyise. 3 Biabia, mianda yoso y’abenulungula, eikiteyi na nuiyitumikile, kadi tanukitanga bu’bo, muanda abakulaa, kadi t’abatumikilaa bi’abakula. 4 Abanya biita bi bushito na abebitulu pa mapampa a bantu, kadi abo banabene t’abakumiina kuibisanyisha sunga na munue. 5 Bioso bi’abakitshi, abebikitshi bua’shi bantu bebamone, muanda abatamisha tushete tua bifundue tu’abafualaa bua kuikaluila,* na kuela malenda ala ku bikupa bia bilamba biabo. 6 Mbakumiine ma mbalo a kinemo kikata pa kudia ku misangelo na ma nkuasa a kumpala* mu bitumbuilo. 7 Abakumiinaa bebasema mu ma mbalo a bisalue, na kuibetanyina kui bantu’shi Rabbi.* 8 Ank’anue, tabenuitanyinanga’shi Rabbi, muanda Mulongieshi enu ngumune na anue boso, nui bana ba muntu. 9 Na dingi, tanuitanyinanga muntu pa nsenga’shi Yaya, muanda Nshenu nyi ngumune, Yawa e muiyilu. 10 Tabenuitanyinga sunga bu bakunkushi, muanda mukunkushi enu ngumune, Nkidishitu. 11 Kadi mukile bukata munkatshi muenu, abitungu ekale mufubi enu. 12 Yawa oso ekaamisha, abakamuisha na yawa oso eyisha, abakamukaamisha.

13 “Malua kuanudi anue ba skribe na Bafadisee, ba nsesa! muanda nukuete kufungila bantu kiibi kia Bufumu bua muiyilu; muanda anue banabene tanuimutuele, na baaba abakimbi kuimutuela, nukuete kuibakutshishua. 14 ——

15 “Malua kuanudi anue ba skribe na Bafadisee, ba nsesa! muanda nukuete kukita nyendo pa kalunga ka mema, na pa nsenga yume bua kukuminyisha muntu umune ku lulanguilo lua buina Yunda, na nsaa y’elukumiina, anumuikasha muntu mulombene kuedibua mu Gehena* misuusa ibidi kuinukila.

16 “Malua kuanudi anue bakunkushi ba mpofu, abamba’shi: ‘Su muntu betshipi muishina dia ntempelo, takui muanda; kadi su betshipi muishina dia ôlo ya ntempelo, abitungu alombashe mutshipo waye.’ 17 Ba sha mombe na ba mpofu! Nkinyi ki na muulo, ôlo, su ntempelo bekasha ôlo bu a kishila? 18 Dingi, ‘Su muntu betshipi muishina dia kilambuilo, takui muanda; kadi su betshipi muishina dia kia buntu ki panka, abitungu alombashe mutshipo waye.’ 19 Ba mpofuyi! Nkinyi ki na muulo, nkia buntu, su nkilambuilo kibekikasha bu kia kishila? 20 Biabia, yawa oso etshipi muishina dia kilambuilo, betshipi muishina diakio na dia bintu bioso bipanka; 21 na yawa oso etshipi muishina dia ntempelo, betshipi muishina dia ntempelo na dia yawa mushale muanka; 22 na yawa oso etshipi muishina di’eyilu, betshipi muishina dia lupuna nsulu lu’Efile Mukulu na dia yawa mushale muanka.

23 “Malua kuanudi anue ba skribe na Bafadisee, ba nsesa! muanda anutuusha ki’ekumi kia mente, kia anete, na kia kumine, anka nubalenguula mianda i na muulo ukata ya mu Miiya bu, kululama, lusa, na lulamato. Abitunganga kukita ino mianda, kadi kushi kulenguula ingi. 24 Bakunkushi ba mpofu, anukakula kamue kadi anuminyi kamelo!

25 “Malua kuanudi anue ba skribe na Bafadisee, ba nsesa! muanda anusuula paasha p’ekopo na p’elonga, kadi munda muule ndaa na luabi* na malaka anushabobesha kukambila. 26 Mufadisee mpofu, banda kusuula munda mu’ekopo na mu’elonga, bua’shi paasha p’adio pafikie namu patooka.

27 “Malua kuanudi anue ba skribe na Bafadisee, ba nsesa! muanda nuinka bu mashama ashingie ntoshi, aamueneka buwa paasha, kadi munda ngaule ndaa na mifufua ya bantu bafue na butete bua mishindo yoso. 28 Mu mushindo umune, paasha anumueneka bu balulame kui bantu, kadi munda nuibaule ndaa na bu nsesa na t’anunemeka miiya.

29 “Malua kuanudi anue ba skribe na Bafadisee, ba nsesa! muanda anuibaka mashama a batemuki na kulengiesha mashama* a bantu balulame, 30 na anuamba’shi: ‘Su tubadia kuikala kuanka mu mafuku a ba nkambua betu, tatubadia kuibakuasha bua kuipaa batemuki.’ 31 Biabia, anuifundu anue banabene’shi, nui bana ba baaba abaadi bayipe batemuki. 32 Biabia, ushayi kipimino kia ba nkambua benu.

33 “Nyoka, bana ba nyoka, mbikunyi bianukapanda ku kiimu kia Gehena?* 34 Nyi buakinyi, nenutumina batemuki, bantu ba sha binangu na balongieshi. Bangi anukebayipa na kuibapudika ku mitshi, na bangi namu anukebakupila nfimbo mu bitumbuilo bienu na kuibakiengiesha ku kibundi na kibundi, 35 bua’shi mase oso a bantu balulame abaadi apongoolue pa nsenga, afikie pa mbidi penu, kubanga pa mase a muntu mululame Abele mpa na ku mase a Zakariya muana a Balakiya anubaadi bayipe pankatshi pa mbalo ya kishila na kilambuilo. 36 Nenulungula binyibinyi’shi, ino mianda yoso aikekala pa mbidi pa bantu ba kino kipungo.

37 “Yelusalema, Yelusalema, obe kuete kuipaa batemuki na kuasa baaba babakutumina mabue—misango bungi kinyi inaadi mukiebe kubunga bana bobe pamune bu abibungaa nsolo bana baye muushi mua mbaba yaaye! Kadi tanubaadi bebikumiine nya. 38 Talayi! Efile Mukulu basumbushena* nshibo yenu. 39 Muanda nenulungula’shi, tanukammono dimo, kubanga binobino mpa na panukakula’shi, ‘Yawa afiki muishina dia Yehowa edibue miabi.’”

24 Pabaadi Yesu akatuka ku ntempelo, balongi baye abaadi befubuile kuadi bua kumulesha mushindo ubaabadi bebakie ntempelo. 2 Bebalunguile’shi: “Anumono bino bintu bioso? Nenulungula binyibinyi’shi, pano t’akukashala ebue ditentekie pa dingi ebue kushi kubumbulua.”

3 Pabaadi ki mushale ku Muengie wa Olive, balongi abaadi befubuile kuadi pa bupenka, bamuipusha’shi: “Etulungule, nsaa kinyi ayikakitshika ino mianda, na nkitunduilo kinyi akikalesha kuikala kuanka* k’obe na kua nfudiilo a nsenga?”*

4 Yesu bebaluluile’shi: “Dimukayi, muntu su ngumune tenupambushanga, 5 muanda bantu bebungi abakafiki muishina diande, na kuamba’shi: ‘Ami ne Nkidishitu,’ na abakapambusha bebungi. 6 Anukapusha abakula bua ngoshi, na nkumo ya ngoshi. Biabia tanupampakananga,* muanda ino mianda abitungu ikitshikie, kadi yaaya ta nfudiilo nya.

7 “Muanda muilo aukebuela ungi muilo ngoshi, na bufumu abukebuela bungi bufumu ngoshi, akukekala bipupa bia nsala na kutshinkatshinka kua nsenga mu ma mbalo elekeene. 8 Ino mianda yoso nyi mbangilo a makienga.

9 “Bantu abakenukiengiesha na abakenuipa, na miilo yoso ayikenushikua bu’eshina diande. 10 Akupu’nyi, bebungi abakalendunka na abakepanena na kuishikuena. 11 Batemuki ba madimi bebungi abakatuku na abakapambusha bantu bebungi; 12 na muanda kutupilua kua miiya akukafuimi, kifulo kia bantu bebungi akikapeele. 13 Kadi yawa anyingiila mpa na ku nfudiilo akapaashibua. 14 Na uno mukandu wibuwa wa Bufumu aukalungulua pa nsenga yoso ishadibue bua’shi wikale bukamonyi kui miilo yoso, akupu nfudiilo ayikafiki.

15 “Biabia, panukamono kintu kibutete akifuishaa kutuutshika kibaabadi bakule kui mutemuki Ndanyele, nkiimane mu mbalo iselele (yawa abadika ashinguule), 16 dingi, baaba be mu Yudeya babangie kusuukila ku miengie. 17 Muntu e ku musaka wa nshibo tayikanga bua nkaata bintu mu nshibo muaye, 18 na muntu e ku mafuba, talukilanga bua kuata kilamba* kiaye. 19 Malua kui bakashi be na mayimi na abakekala abomesha mu aa mafuku! 20 Tungunukayi na kuteka bua’shi kusuuka kuenu, takuikalanga mu kipungo kia mashika sunga muifuku dia Sabato; 21 muanda akukekala mpombo ikata ishakitshikile dingi kubanga kasha nsenga yekala kuanka mpa na binobino, na tayana’kitshikie dimo. 22 Anka, su aa mafuku taabaadi apeeleshue, muntu su ngumune tabadia kupaashibua; kadi pa muanda wa baaba basangulue, aa mafuku aakapeeleshua.

23 “Dingi su muntu benulungula’shi: ‘Talayi! Nkidishitu e pano,’ sunga’shi, ‘E’paa!’ tanuibikumiinanga. 24 Muanda ba Nkidishitu ba madimi na batemuki ba madimi abakatuuku, na abakakitshi bilengieleshi bikata na mianda ya kukaanya bua kupambusha, su kui mushindo mpa na baaba basangulue. 25 Talayi! Nenudimusha. 26 Biabia, su bantu abenulungula’shi, ‘Talayi! E mu kabaaka,’ tanuendanga; ‘Talayi! E mu kadimbo ka munda,’ tanuibikumiinanga. 27 Muanda kuikala kuanka* kua Muana a muntu, akukekala nka bu mupenyi wa mpeshi aubadima kutunduka nguba, na aumunyika mpa na kupona nguba. 28 Tonyi tua miumba atukebungu nka paapa pe kitanda.

29 “Mususa umune kunyima kua mpombo ya aa mafuku, nguba akafiitshi, mueshi t’aukatuusha etaata diao, nyenyenyi ayikapono kukatukila muiyilu na makome a muiyilu aakatshinkishua. 30 Akupu kitunduilo kia Muana a muntu akikamueneka muiyilu, na bisamba bioso bia pa nsenga abikekupila mu kiadi na kuidila na abikamono Muana a muntu kuafiki mu makumbi a muiyilu na bukome na ntumbo ikata. 31 Na akatumu mikeyilu yaye n’eyi dikata dia mpungi, na ayikabungu basangulue baye kukatukila ku mpapi inanka, kukatukila ku ayi nfudiilo y’eyilu na ku ingi nfudiilo.

32 “Binobino longielayi ku kino kileshesho kia mutshi wa nfigiye: Nsaa ayituuku ntonga yao na apatuuku masaki, anuuka musango umune’shi kipungo kia kibobo takidi pepi. 33 Mu mushindo umune, n’anue namu p’anumono ino mianda yoso, ukayi’shi taadi pepi ku bibelo. 34 Nenulungula binyibinyi’shi, kushi mpaka bantu ba kino kipungo t’abakakidi kushi ino mianda yoso kukumbana. 35 Eyilu na nsenga abikakidi, kadi mayi ande taakakidi su nkapeela.

36 “Pabitale diadia efuku na yaaya nsaa takui muntu ebiuku, sunga mikeyilu ya muiyilu, sunga Muana, kadi nka penda Yaya. 37 Muanda nka bu bibaadi mu mafuku a Nowa, biabia nyi abikekala kuikala kuanka* kua Muana a muntu. 38 Muanda nka bu bibaabadi mu aa mafuku kumpala kua mpeshi a kabutu, abadi, abatomo, bana balume abebakila, na bana bakashi abebakilua, mpa n’efuku dibatuelele Nowa mu buato, 39 na t’ababaadi batuule binangu ku bibaadi abikitshika mpa na pabafikile mpeshi a kabutu, ebabutula boso, biabia nyi abikekala kuikala kuanka kua Muana a muntu. 40 Dingi bantu babidi abakekala muifuba, abakata umune balekie ungi. 41 Bana bakashi babidi abakekala abapele blé; abakata umune na balekie ungi. 42 Biabia shalayi bapasukie, muanda t’anuuku efuku adifiki Nfumuenu.

43 “Kadi ukayi’shi: Su sha nshibo badia kuikala muukie nsaa* kinyi ya bufuku ibaadi ngifi na kia kufika, badia kushala mupasukie na tabadia kutadila bua’shi batanye nshibo yaye. 44 Nyi buakinyi n’anue namu, ikalayi belumbule, muanda Muana a muntu afiki pa nsaa yanushanuelela binangu.

45 “Nanyi binyibinyi muikale mpika a lulamato na mudimukie* abadi batuule kui nfumuaye panundu pa bafubi baye bua kuibapa bia kudia biabo pa nsaa ilombane? 46 Yawa mpika ekala na muloo su nfumuaye p’afiki amusangana akitshi biabia! 47 Nenulungula binyibinyi’shi, akamutulu kunundu kua bintu biaye bioso.

48 “Kadi su yawa mpika ebubi, amba muishimba diaye’shi: ‘Nfumuami kuete kunyengakana,’ 49 na abanga kukupila ba mpika naye, na kudia na kutoma na ba nkodi ba maalua, 50 nfumu a yawa mpika akafiki muifuku diashelelanga binangu na mu nsaa yashaukanga, 51 na akamunyoko bikata na akamutuulu pamune na ba nsesa. Kuakua nyi akukekala kudila kuaye na kudia kuaye kua meno.

25 “Dingi Bufumu bua muiyilu bui kupuandikishua na ba nsonguakashi tumame ekumi abatshile bimunyi biabo benda mu kufumankana na mulume taadi pa kuibakila. 2 Batano ba kuabadi abaadi bakutue binangu, na batano abaadi badimukie.* 3 Muanda baaba ba’shi na binangu babatuadile bimunyi biabo, kadi tababaadi batuale muimu, 4 baaba badimukie, abatshile bimunyi biabo na ungi muimu. 5 Bu bibaadi yawa mulume baadi pa kuibakila ki’anyengakana, boso buabo abapushishe tulo na abo nkulala. 6 Nka munkatshi mua bufuku, abapushishe musase’shi: ‘Winyi mulume taadi pa kuibakila ngiwu! Tuukayi bua kufumankana naye.’ 7 Nka paapa baaba ba nsonguakashi tumame boso bababukile na abo nkulumbula bimunyi biabo. 8 Baaba bashi baadi na binangu abalunguile badimukie’shi: ‘Etupeyi namu ndambo ya muimu, muanda bimunyi bietu t’abikiebe kushima.’ 9 Baaba badimukie abaluluile’shi: ‘Pangi tawitulombana atue boso nya. Ndayi kui baaba abapanaa, nukaule.’ 10 Pababaadi baki bende mu kuula muimu, mulume baadi pa kuibakila, bafikile. Ba nsonguakashi tumame babaadi belumbule, babatuelele naye mu musangelo wa bulunda*, na abo nkushita kiibi. 11 Kunyima baaba bangi ba nsonguakashi tumame abafikile namu, n’abo nkuamba’shi: ‘Muanana, Muanana, etufunguile namu!’ 12 Aye nkuibalula’shi: ‘Nenulungula binyibinyi’shi, ta nenuuku nya.’

13 “Biabia shalayi bapasukie, muanda tanuuku efuku, sunga nsaa.

14 “Bufumu bua muiyilu bui kupuandikishua na muntu baadi akiebe kuenda mu luendo mu dingi eumbo, baadi muitanyine bafubi baye, ebalekiela bintu biaye. 15 Aye nkupa umune ntalanta* itano, ungi ntalanta ibidi na ungi ntalanta umune, muntu oso muyile ngobesha yaye, na aye nkuenda mu luendo mu dingi eumbo. 16 Mususa umune, yawa bapetele ntalanta itano bayile akita nayo busunga na apeta ingi itano. 17 Mu mushindo umune, yawa bapetele ibidi, bapetele ingi ibidi. 18 Kadi mufubi bapetele penda ntalanta umune, bayile abundula mu nsenga na aye nkufuamisha makuta* a nfumuaye.

19 “Kunyima kua mafuku e bungi, nfumu a baaba bafubi, bafikile mu kuata makuta aaye. 20 Biabia yawa bapetele ntalanta itano bafikile aye nkutuala ingi ntalanta itano na amba’shi: ‘Nfumuami, bondekieele ntalanta itano; tala, nemupete ingi itano.’ 21 Nfumuaye bamulunguile’shi: ‘Bokitshi bibuwa, mufubi e buwa na sha lulamato! W’ekeele na lulamato mu bintu bipeela. Nakakutuulu kunundu kua bintu bi bungi. Tuela mu muloo wa nfumobe.’ 22 Akupu yawa bapetele ntalanta ibidi bafikile amba’shi: ‘Nfumuami, bondekieele ntalanta ibidi; tala, napete ingi ibidi.’ 23 Nfumuaye bamulunguile’shi: ‘Bokitshi bibuwa, mufubi e buwa na sha lulamato! W’ekeele na lulamato mu bintu bipeela. Nakakutuulu kunundu kua bintu bi bungi. Tuela mu muloo wa nfumobe.’

24 “Ku nfudiilo, mufubi baadi mupete ntalanta umune bafikile na aye nkuamba’shi: ‘Nfumuami, naukanga’shi we muntu a mianda i bukopo, oumbulaa poshi mukune, na obungaa ntete yoshi mupepule. 25 Biabia, napushishe moo na ami nkuenda, nkufuamisha ntalanta oobe mu nsenga. Ata ki bu kiobe.’ 26 Nfumuaye bamualuluile’shi: ‘Mufubi ebubi, na mulofua oukanga’shi naumbulaa panshi mukune na nabunga ntete yanshi mupepule? 27 Bi buwa, biabia bodia nkatuula makuta* ande ku banke, na mu kualukiila kuande nadia kupeta makasa.

28 “Muateyi ntalanta, numupe yawa e na ntalanta ekumi. 29 Muanda yawa oso e na kintu, abakamupa bibungi na akekala na bibungi. Kadi yawa shi na kintu, abakamuata mpa na kiakia kiadi nakio. 30 Sumbulayi uno mufubi shi kapu paasha mu mufito. Muamua nyi amukekala kudila kuaye na kudia kuaye kua meno.’

31 “Apakafiki Muana a muntu mu ntumbo yaye pamune na mikeyilu yoso, akashala pa lupuna nsulu luaye lua ntumbo. 32 Miilo yoso ayikekala ibungie kumpala kuaye na akabuula bantu mu bisaka bibidi, nka bu abiabuulaa mulami mikooko na mbushi. 33 Na akatuulu mikooko ku mboko yaye ibalume, kadi mbushi ku mboko yaye ibakashi.

34 “Biabia, Nfumu akalungula baaba be ku mboko yaye ibalume’shi: ‘Fikayi anue babaabadi belele miabi kui Nshami, nupiane Bufumu bubabadi benulumbuluile kubanga ku kibangilo kia bantu. 35 Muanda napushishe nsala na nubampeele kintu kia kudia; naadi na nyota na nubampeele kitomuanga. Naadi muenyi na nubaadi bantambule na kalolo; 36 ntshi naadi na bilamba* na nubaadi banfuadikie. Naadi mukumbe na nubadi bampasukile. Naadi mu lukano na nubafikile mu kuntala.’ 37 Paapa baaba balulame abakamualula’shi: ‘Muanana, nsaa kinyi yatubadi bakumone na nsala na tuakupa bia kudia, sunga na nyota na tuakupa kitomuanga? 38 Nsaa kinyi ibatudi bakumone bu muenyi na tuakutambula na kalolo, sunga kushi bilamba na tuakufuadika? 39 Nsaa kinyi ibatudi bakumone okumbu sunga mu lukano na tuafika mu kukutala?’ 40 Nfumu akebalula’shi: ‘Nenulungula binyibinyi’shi, kioso kianudi bakitshine umune a ku bakuetu bakile bupeela, nami anudi bekikitshine.’

41 “Akupu akalungula baaba be ku mboko yaye ibakashi’shi: ‘Katukayi kuandi, anue bedibue mulua, ndayi mu kaalo ka loso kabaabadi balumbuluile Diabulu na mikeyilu yaye. 42 Muanda napushishe nsala, kadi tanubampeele kintu su nkimune kia kudia; na naadi na nyota, kadi ta nubampeele kitomuanga su nkimune nya. 43 Naadi muenyi, kadi ta nubaadi bantambule na kalolo; ntshi naadi na bilamba, kadi ta nubaadi bamfuadikie; naadi nakumbu na naadi mu lukano kadi ta nubaadi ba mpasukile.’ 44 Paapa, abo namu abakamualula’shi: ‘Muanana, nsaa kinyi ibatudi bakumone na nsala, sunga na nyota sunga bu muenyi, sunga okumbu, sunga mu lukano na tuakutua kukukuasha?’ 45 Paapa akebalula’shi: ‘Nenulungula binyibinyi’shi, kioso kianushi bakitshine umune a ku bano bakile bupeela, nami anushi bekikitshine.’ 46 Bano abakafu* bua loso, kadi baaba balulame abakapete muwa wa loso.”

26 Pabapuile Yesu kuakula ino mianda yoso, balunguile balongi baye’shi: 2 “Anuuku’shi Pasaka akitshika mu mafuku abidi’mu, na Muana a muntu akapanyibua bua kuipayibua mukookolue ku mutshi.”

3 Biabia bakata ba ba tshite muakuidi na bakulu ba muilo babebungile mu lupango lua tshite muakuidi mukata abaabadi abetanyina bu Kaifase, 4 na abo nkudia lukuku bua kukuata Yesu mu mayele e bubi na bua kumuipaa. 5 Anka babaadi abamba’shi: “Kushi ku musangelo, bisumanga kui kutuuka kafutakanyi mu bantu.”

6 Pabaadi Yesu ki ku Betani mu nshibo ya Simone sha nsudi, 7 ungi muana mukashi baadi na mulangi wa alabasta wi na malashi a muulo wi bukopo, befubuile kuadi na aye nkubanga kuiapongoola ku mutue wa Yesu pabaadi kuete kudia.* 8 Pabamuene balongi biabia, babenyonguele na abo nkuamba’shi: “Buakinyi kuno kuluisha kui bino? 9 Muanda abaadia kuudishua ku makuta e bungi na nkuiapa balanda.” 10 Bu bibaukanga Yesu biabia, bebalunguile’shi: “Buakinyi anukalakasha uno muana mukashi? Bankitshina muanda wibuwa. 11 Muanda balanda nui’nka nabo mafuku oso, kadi ami, tanukekala naami mafuku oso nya. 12 Pabangiele ano malashi pa mbidi, bebikitshi bua kundumbula bua kushikiibua kuande. 13 Nenulungula binyibinyi’shi, mbalo yoso ayikalungulua uno mukandu wibuwa pa nsenga ishima, kibakitshi uno muana mukashi akikalungulua n’akio nyi bua kumutentekiesha.”

14 Akupu umune a ku batumibua Ekumi na babidi, abaabadi abetanyina bu Yundase Iskariote, bayile kui bakata ba ba tshite muakuidi 15 na nkuibalungula’shi: “Anukampa kinyi su namupaana kuanudi?” Abo nkumulaa makuta 30 a kiamo kia arja. 16 Biabia kubanga nka paapa, baadi akimbi mushindo wibuwa wa kupaana Yesu.

17 Muifuku dia kumpala dia Mikate ishi kitatusho, balongi babafikile kui Yesu bamuipusha’shi: “Nkuikunyi kokumiina’shi tukakulumbuluile bua kudia Pasaka?” 18 Aye nkuibalungula’shi: “Ndayi mu kibundi kui muntu kampanda na numulungule’shi: ‘Mulongieshi bamba’shi: “Nsaa yande ibefubuila pepi; nakakitshiina Pasaka na balongi bande ku nshibo yobe.”’” 19 Biabia, balongi abakitshiine nka bibebalunguile Yesu na abo nkulumbula Pasaka.

20 Pabalombene kiolua, baadi ku mesa na balongi baye 12. 21 Pabaabadi bakuete kudia, bambile’shi: “Nenulungula binyibinyi’shi, umune akuanudi, akampaana.” 22 Babenyonguele ngofu pa wawa muanda, oso a kuabadi nkubanga kumuipusha’shi: “Muanana, nami su?” 23 Aye nkuibalula’shi: “Yawa ele nami eyasa pamune muilonga, nyi akampaana. 24 Binyibinyi, Muana a muntu kuete kuenda, nka bu biabidi bifundibue buaye, kadi malua kui muntu amupaana! Bibaadia kuikala bikile buwa bua yawa muntu kukutua kutandibua.” 25 Yundase, baadi na kia kumupaana nkumuipusha’shi: “Rabbi, nami su?” Yesu nkumulungula’shi: “Buebiakula obe nabene.”

26 Pababaadi abatungunuka na kudia, Yesu batshile mukate, na kunyima kuaye kutumbula Efile Mukulu, beutshokuele na eupa balongi, aye nkuamba’shi: “Atayi nudie. Uno mukate aulesha mbidi yande.” 27 Batshile dingi kipulu, aye nkutumbula Efile Mukulu, na nkuibapa kianka, aye nkuamba’shi: “Ekitomeyi, anue boso, 28 muanda ino nfinyo ailesha ‘mase ande a kilombeno,’ e na kia kupongoolua bua bantu bebungi, bua kulekieelua kua miluisho. 29 Kadi nenulungula’shi: Tankatomo dingi ino nfinyo mpa n’efuku diankeitomo nenu ipia mu Bufumu bua Nshami.” 30 Ku nfudiilo a bioso, abo abaapu kuyimba ngono bua kutumbisha Efile Mukulu, babatukile benda ku Muengie wa Olive.

31 Biabia, Yesu bebalunguile’shi: “Buno bufuku anue boso anukakokola pa muanda wande, muanda mbifundibue’shi: ‘Nakakupila mulami, na lombe lua mikooko alukapalakana.’ 32 Kadi kunyima ku’ami kubuushibua ku lufu, nenubadidiila mu Ngalileya.” 33 Anka Mpiele nkumulungula’shi: “Sunga bangi boso bakokola pa muanda oobe, ami ntakakokola’mi!” 34 Yesu nkumulungula’shi: “Nakulungula binyibinyi’shi, buno bufuku kumpala kua’shi etombole disame, okantunu misusa isatu.” 35 Mpiele nkumulungula’shi: “Sunga biatunga’shi nfue nobe, tankakutunu su nkapeela.” Bangi balongi namu abakuile nka biabia.

36 Akupu Yesu nkufika na balongi baye ku mbalo yabetanyina bu Getesemani, na aye nkuibalungula’shi: “Shalayi pano pankianyende’kua bua kuteka.” 37 Bayile na Mpiele na bana babidi ba Zebede, aye nkubanga kuinyongola na baadi mukalakashue bikata. 38 Akupu aye nkuibalungula’shi: “Nemuinyongole* bikata, biandia kufua. Shalayi pano na nushale bapasukie pamune nami.” 39 Na pabayile kumpala kapindi, bakunamine akupila mpala pashi, ateka’shi: “Yaya, su kui mushindo, kino kipulu kikile kula nami. Anka tabikitshikanga bu biankumiina, kadi bikitshikie muyile biokumiina.”

40 Balukile kui balongi, ebasangana mbalaale, na alungula Mpiele’shi: “Tanuibobeshe kushala bapasukie nami sunga bua nsaa umune? 41 Shalayi bapasukie na nutungunukie na kuteka, bua’shi tanuponanga mu kutompibua. Mbinyibinyi, eshimba* adikumiina, kadi mbidi ngibofule.” 42 Bayile dingi mususa wa kabidi, na ateka’shi: “Yaya, su takui mushindo wa’shi kikile kushi’mi kuikitoma, bikitshikie muyile kikiebe ki’eshimba diobe.” 43 Bafikile dingi ebasangana mbalaale, muanda meso aabo abaadi bushito. 44 Biabia, bebalekiele enda dingi mu kuteka bua mususa wa kasatu, akulanga nka mianda imune. 45 Akupu balukile kui balongi na ebalungula’shi: “Nukuete kulaala na kuikisha mu nsaa i bino! Talayi! Nsaa ibefubuila pepi buabadia kupaana Muana a muntu mu maasa a ba nkitshishi ba miluisho. 46 Ebueyi tuende. Talayi! Muntu akampaana befubuila pepi.” 47 Pabaadi kiakula, Yundase umune a ku batumibua Ekumi na babidi, bafikile na kibumbu kikata kia bantu kituale mpete na tubongie, babaabadi batume kui bakata ba ba tshite muakuidi na bakulu ba muilo.

48 Muntu baadi na kia kumupaana baadi muibape kitunduilo’shi: “Yawa oso anfifi kuitama, nnaye yawa; mukuateyi.” 49 Bayile mululame kui Yesu, amba’shi: “Nakuimuna, Rabbi!” na amufifia kuitama na kalolo koso. 50 Kadi Yesu nkumuipusha’shi: “Mukuetu, a nkinyi kibakufuisha pano?” Paapa, abo nkuifubuila pepi na nkukuata Yesu. 51 Anka, umune a kubaaba abaadi na Yesu, belele eyasa diaye atuusha lupete luaye na akupila mufubi a tshite muakuidi mukata, amutshiba etui. 52 Biabia Yesu nkumulungula’shi: “Alusha lupete loobe pa mbalo yalo, muanda baaba boso abasemuna lupete, abakafu ku lupete. 53 Su opuandikisha’shi ntshi mulombene kuteka Nshami bua nkuntumina mu ino nsaa binunu* bia mikeyilu? 54 Biabia, mbikunyi abikalombana Bifundue abiamba’shi, abitungu bikitshikie nka mu wawa mushindo?” 55 Mu yaaya nsaa Yesu balunguile kibumbu kia bantu’shi: “Nubafiki mu kunkuata na mpete na tubongie bu ngifi su? Efuku dioso naadi nashala mu ntempelo nnalongiesha, anka tanubaadi bankuate. 56 Kadi bino bioso bibakitshika bua kulombasha bifundue bia batemuki.” Akupu balongi boso nkumuleka na abo nkusuka.

57 Baaba abaadi bakuate Yesu, abaadi bende naye kui tshite muakuidi mukata Kaifase, kubaadi ba skribe na bakulu bebungie. 58 Kadi Mpiele baadi mutungunukie na kumulonda ku bula, mpa na mu lupango lua tshite muakuidi mukata, na kunyima ku’aye kutuela, bashalele na bafubi ba mu nshibo bua kumona kibaadi na kia kukitshika.

59 Binobino, bakata ba ba tshite muakuidi na Tumiladi tukata tua bena Yunda* toso abaadi abakimbi bukamonyi bua madimi pabitale Yesu, bua’shi bamone bia kumuipa. 60 Kadi tababapetele su mbumune, sunga mbibafikile tumonyi tua madimi tui bungi. Kunyima bantu babidi babafikile 61 na bamba’shi: “Uno muntu akuile’shi: ‘Ne na ngobesha ya kubumbula ntempelo a Efile Mukulu, na kumuibaka mu mafuku asatu.’” 62 Bua biabia, tshite muakuidi mukata nkuimana na nkumuipusha’shi: “Tue na muanda wa kuakula? T’opusha abikufundu bano bantu?” 63 Kadi Yesu baadi mushale muumiine. Biabia tshite muakuidi mukata nkumulungula’shi: “Nakutumina eyi bua’shi w’etulungule na kuitshipa kumpala ku’Efile Mukulu e na muwa su we Nkidishitu, Muana a Efile Mukulu!” 64 Yesu nkumulungula’shi: “Bu’ebiakula obe nabene. Kadi nakulungula’shi: Kubanga binobino anukamono Muana a muntu mmushale ku mboko ibalume ya bukome na kuete kufika mu makumbi a muiyilu.” 65 Nka paapa, tshite muakuidi mukata nkusana bilamba* biaye, nkuamba’shi: “Bakutua kanemo kui Efile Mukulu! Tui na dingi lukalo na tumonyi su? Talayi! Nubapusha bibakutua kanemo kui Efile Mukulu. 66 Anupuandikisha naminyi?” Abamualuluile’shi: “Mmukumbene lufu.” 67 Akupu abo nkumufidila mata mu mpala na nkumukupila makofi. Bangi namu nkumukupila mapi mu mpala, 68 bambanga’shi: “Obe Nkidishitu, su we mutemuki, etulungule ba kukupila”

69 Binobino, Mpiele baadi mushale paasha mu lupango, na ungi mufubi mukashi nkufika kuadi, nkumulungula’shi: “N’obe namu wekeele na Yesu muina Ngalileya!” 70 Kadi bebitunyine kumpala kuabo’bo boso, amba’shi: “Ntanguku kiokuete kuakula nya.” 71 Pabaadi ende dia ku kiibi kia lupango, ungi muana mukashi bamumuene, na alungula babaadi paapa’shi: “Uno muntu ekeele na Yesu muina Nazarete.” 72 Batunyine bianka dingi na kuitshipa’shi: “Tanguku uno muntu nya!” 73 Kunyima kua kapindi kapeela, baaba babaadi bemane paapa abafikile na balungula Mpiele’shi: “Mbinyibinyi, we umune a kuabadi, muanda ngakuilo oobe akufundu.” 74 Kadi babangile kuela mulua na kuitshipa’shi: “Tanguuku uno muntu nya!” Nka paapa, etombole nkusama. 75 Na Mpiele nkutentekiesha bibaadi Yesu muakule’shi: “Kumpala kua’shi etombole disame, okantunu misuusa isatu.” Na aye nkutuuka paasha, nkudila ngofu.

27 Pababutokiele, bakata ba ba tshite muakuidi boso na bakulu ba muilo, abebungile bua kuata mpango ya kuipaa Yesu. 2 Kunyima kuabo kumuanya, abayile naye bakamuleka mu maasa a guvernere Pilato.

3 Pabamuene Yundase baadi mumupane’shi, babatshibila Yesu kibawe kia lufu, betopekiele aye nkuenda mu kualusha aa makuta 30 a kiamo kia arja kui bakata ba ba tshite muakuidi na bakulu, 4 amba’shi: “Nakitshi muluisho p’ami kupaana mase a muntu shi na muanda.” Abamulunguile’shi: “Wawa nguitutale ku kinyi? Mmuanda oobe!” 5 Biabia basumbuile aa makuta a kiamo kia arja mu ntempelo, na aye nkuenda. Akupu bayile akepudika. 6 Kadi bakata ba ba tshite muakuidi abatshile aa makuta a kiamo kia arja na bamba’shi: “Tambikuminyibue kuiela mu mushete wa kishila, muanda nyi mmakuta a mase.” 7 Kunyima ku’abo kuipushena, abaadi baule nao kipindi kia nsenga* bua kushiika benyi. 8 Nyi buakinyi diadia efuba, abeditanyinaa bu Efuba dia Mase mpa na lelo uno. 9 Biabia bibaabadi bakule kui mutemuki Yelemiya bibalombene: “Abakata aa makuta 30 a kiamo kia arja, muulo ubaabadi beele bua muntu, yawa baadi bangi bana ba Isalele belele muulo, 10 na abeatushishe bua kuula kipindi kia nsenga muyile bibaadi Yehowa muntumine eyi.”

11 Yesu bemeene kumpala kua guvernere, na guvernere nkumuela lukonko’shi: “We Nfumu a bena Yunda?” Yesu nkualula’shi: “Bu’ebiakula obe nabene.” 12 Kadi pabaadi bakata ba ba tshite muakuidi na bakulu abamufundu, ta baadi mualule muanda su ngumune. 13 Akupu, Pilato nkumuipusha’shi: “Tokuete opusha mianda i bungi yabakuete abakufundu nayo su?” 14 Kadi ta baadi mumualule eyi su ndimune, biabia bibaadi bikaanyishe guvernere ngofu.

15 Mu musangelo oso, guvernere baadi na kiubishi kia kuposuela kibumbu kia bantu muina lukano umune, yawa oso abaabadi abakumiina. 16 Mu aa mafuku, abaadi bakuate muina lukano baadi muukibue ngofu abaabadi abetanyina bu Balabase. 17 Biabia pabaabadi bebungie, Pilato bebepuishe’shi: “Anukumiina’shi nenuposuele nnanyi, Balabase su Yesu abetanyina bu Nkidishitu?” 18 Muanda Mpilato baadi auku’shi, mpa muanda wa kiutu ubaabadi bamutule mu maasa aaye. 19 Dingi, pabaadi mushale pa mbalo ya kutshibila kiimu, mukashi aaye bamutumiine mukiendi, amba’shi: “Tokumanga kutuelakana mu mianda ya yawa muntu mululame, muanda lelo nakiengie ngofu mu kilotua pa muanda waye.” 20 Kadi bakata ba ba tshite muakuidi na bakulu, babaadi bakuminyishe kibumbu kia bantu bua’shi kitekie bua kupoosola Balabase, na kuipaa Yesu. 21 Guvernere baadi muibepushe dingi’shi: “Nanyi a ku bano babidi anukumiina’shi, nenupoosuele?” Abaluluile’shi: “Balabase.” 22 Pilato bebalunguile’shi: “Paapa, nkinyi akitungu’shi nkite na Yesu abetanyina bu Nkidishitu?” Abaluluile boso’shi: “Akookodibue ku mutshi.”* 23 Aye nkuamba’shi: “Buakinyi? Mmuanda kinyi wibubi wadi mukite?” Sunga mbiabia, abatungunukile na kuela misase i bukopo’shi: “Akookodibue ku mutshi!”

24 Pabamuene’shi takui ki kapu, na’shi kafutakanyi kabaadi akende na kutuuka mu bantu, Pilato batshile mema, etumpa ku maasa kumpala kua kibumbu kia bantu amba’shi: “Ntshi na muanda wa mase a uno muntu. Wawa mmuanda wenu.” 25 Bua wawa muanda, muilo oso ubambile’shi: “Mase aaye ekale pa mbidi petu na pa bana betu.” 26 Akupu, aye nkuibaposuela Balabase, kadi nkukupisha Yesu nfimbo na kumutuula mu maasa a basalayi bua’shi bamuipe mukookolue ku mutshi.

27 Akupu basalayi ba guvernere abayile na Yesu ku nshibo ya guvernere, na kisaka kioso kia basalayi kibaadi kiibungie, kimuifunyishe. 28 Abamufuudile bilamba, abo nkumufuadika kilamba kimongolokie, 29 na abo kuluka kifulu kia bufumu kia meba, nkumufuadika kianka ku mutue na nkumukuatshisha elengie muiyasa diaye dibalume. Akupu abo nkumukunamina bua kumusepa na kuamba’shi: “Tubakuimuna, Nfumu a bena Yunda!” 30 Na abo nkumufidila mata, nkumuata elengie, nkubanga kumukupila ku mutue. 31 Ku nfudiilo a bioso, kunyima ku’abo kumusepa, abamufuudile kiakia kilamba kimongolokie na abo nkumufuadika bilamba biaye, nkuenda naye bua nkamukookola ku mutshi.

32 Pabaabadi abatuuku, abasangene ungi muntu a ku Sirene abaabadi abetanyina bu Simone. Uno muntu abamukuatshile pa bukopo bua kumusemusha mutshi wa makienga* wa Yesu. 33 Na pababafikile mbalo y’abetanyina bu Gologota, kuamba’shi, Mbalo ya Kabaala, 34 abamupele nfinyo isangie na kintu ki buulo bua kutoma; kadi kunyima kuaye kuiyitompa, bapelele kutoma. 35 Pababamukokuele ku mutshi, abaadi beabishene bilamba biaye pa kuibiteela bubale, 36 na abashalele paapa bua kumulama. 37 Dingi abaadi batuule kunundu kua mutue waye, ebaya difunde muanda ubaabadi bamufunde nao’shi: “Uno nyi Yesu Nfumu a bena Yunda.”

38 Akupu, abaadi batuule ba ngifi babidi ku mitshi pepi naye, umune ku mboko yaye ibalume na mungi ku mboko yaye ibakashi. 39 Na bantu abaadi abakidi paapa abaadi abamuakula bibubi, na kupuka mitue yabo 40 na kuamba’shi: “Obe baadi akiebe kubumbula ntempelo na kumuibaka mu mafuku asatu, epashe obe nabene! Su we muana a Efile Mukulu, ika ku mutshi wa makienga!”* 41 Bakata ba ba tshite muakuidi, na ba skribe, na bakulu ababangile n’abo namu kumusepa, bambanga’shi: 42 “Mmupaashe bangi; ta mulombene kuipaasha aye nabene! Nyi Nfumu a Isalele; aikie binobino ku mutshi wa makienga,* na atukumiina muadi. 43 Mmutuule lukulupilo luaye mui Efile Mukulu, amupaashengie su mumukumiine, muanda bakuile’shi: ‘Ne Muana a Efile Mukulu.’” 44 Mu mushindo umune, mpa na ba ngifi babaadi ku mitshi pepi naye, abaadi abamukaa.

45 Mufito ubelele muiumbo dioso kubanga ku nsaa ya kasamombo* mpa na ku nsaa ya kitema.* 46 Pepi na nsaa ya kitema, Yesu belele musaase n’eyi di bukopo’shi: “Eli, Eli, lama sabakatani?” kuamba’shi: “Efile Mukulu ande, Efile Mukulu ande, buakinyi bondekiela?” 47 Bangi ba ku baaba abaadi bemane paapa pabaabapushishe biabia, ababangile kuakula’shi: “Uno muntu kuete kuitanyina Eliya.” 48 Musango umune, umune a kuabadi bayile lubilo, ata butongo, ebusabika mu nfinyo i busasa na ebuela kuilengie na amupa bua kutoma. 49 Kadi bangi abambile’shi: “Mutadile tutale su Eliya afiki mu kumupasha.” 50 Yesu belele dingi musaase n’eyi di bukopo, akupu aye nkufua.

51 Na talayi! kilamba kibaadi kishikie ku kituelelo kia ku mbalo ya kishila kibasanukile pabidi, kubanga kunundu mpa na kuushi, nsenga ibaadi itshinkietshinkie, na mabue akata abaadi atanyikie. 52 Na mashama* ababuulukile, bitanda bibungi bia beselele abaadi bafue* bibatuukile 53 (na bantu abaadi abatukila dia ku mashama, kunyima kua Yesu kusanguka abatuelele mu kibundi kiselele),* na bantu bebungi abaadi bebamone. 54 Kadi, pabaadi mukata a basalayi na baaba babaadi naye bua kulama Yesu bamone kutshinkatshinka kua nsenga na mianda ibaadi aikitshika, abapushishe moo ukile, na abo nkuamba’shi: “Binyibinyi uno ekeele Muana a Efile Mukulu.”

55 Na bana bakashi bebungi abaadi balonde Yesu kukatukila ku Ngalileya bua kumufubila, babaadi paapa abatadila ku bula; 56 munkatshi muabo mubaadi Mariya a ku Magadala, Mariya nyinaye na Yakobo na Yose, na nyinaye na bana ba Zebede.

57 Bu bitabibaadi nguba pepi na kupona, kubafikile ungi mpeta, a ku Arimatea abaabadi abetanyina bu Yosefe baadi namu nyi mufikie mulongi a Yesu. 58 Uno muntu bayile kui Pilato na amuteka kitanda kia Yesu. Nyi Pilato nkutuma eyi bua’shi bamupe kianka. 59 Yosefe batshile kitanda, aye nkuikipombela kilamba kibuwa kia lin, 60 na aye nkuikituula mu mashama* aye apia abaadi mutonkole muibue dikata. Kunyima kuaye kubungulusha ebue dikata mpa na ku kibelo kia mashama,* bakatukile. 61 Kadi Mariya a ku Magadala na ungi Mariya abashadile nka paapa, bashale kumpala kua mashama.

62 Ino mianda ibakitshikile muifuku dia kuilumbula bua sabato. Muifuku dibalondele, bakata ba ba tshite muakuidi na Bafadisee abebungile kumpala kua Pilato, 63 bamba’shi: “Muanana, tubatentekiesha bibakuile yawa muntu sha madimi pabaadi ki na muwa’shi: ‘Kunyima kua mafuku asatu nabuushibua ku lufu.’ 64 Biabia, tuma eyi bua’shi balame mashama mpa na muifuku dia kasatu, bua’shi balongi baye tabafikanga mu kumuiba na kulungula bantu’shi: ‘Babuushibua ku lufu!’ Paapa ano madimi aakekala akile a kumpala bubi.” 65 Pilato bebalunguile’shi: “Ndayi na bano basalayi. Na nukealame kalolo.” 66 Biabia babayile na abo nkulama ku mashama kalolo, abo nkuikushika ebue na nkuikutuula balami.

28 Kunyima kua Sabato, pa kubaadi akuende na kutooka muifuku dia kumpala dia lubingo, Mariya a ku Magadala na ungi Mariya abayile mu kutala ku mashama.

2 Na talayi! kubaadi kukitshikie kutshinkatshinka kukata kua nsenga, muanda muikeyilu a Yehowa baadi muikie muiyilu, na afika, abungulusha ebue na ashala pa dianka. 3 Muikeyilu baadi apenyapenya bu mupenyi wa mpeshi, na bilamba biaye bibaadi bitoka nka bu neje. 4 Pa muanda wa moo buaye, balami abaadi basuuse na abo nkufika bu bafue.

5 Kadi muikeyilu balunguile baaba bana bakashi’shi: “Lekayi kutshina, muanda nauku’shi nukuete kukimba Yesu abaabadi bayipe mukookolue ku mutshi. 6 Te pano, muanda babuushibua ku lufu nka bu bibaadi muakule. Fikayi numone mbalo y’ekalanga mulale. 7 Biabia, ndayi bukidi nukalungule balongi baye’shi, babuushibua ku lufu, muanda, talayi! benubadidiila ku Ngalileya. Kuakua nyi kuanukamumono. Nyi biankiebanga kuinulungula.”

8 Biabia, abakatukile bukidibukidi ku mashama a kitentekiesho, na moo na muloo ukata, benda mu kulungula balongi baye. 9 Na talayi! Yesu nkufumankana nabo na nkuibalungula’shi: “Nenuimunayi!” Abo nkuifubuila pepi naye na nkukuata ku ngua* yaye na nkumuinamina.* 10 Akupu Yesu nkuibalungula’shi: “Tanutshinanga! Ndayi nukalungule bakuetu bua’shi bende mu Ngalileya, na muamua nyi muabakammono.”

11 Pabaabadi baki muishinda, bangi balami abayile mu kibundi na balungula bakata ba ba tshite muakuidi mianda yoso ibaadi ikitshikie. 12 Na kunyima ku’abo kuibunga na bakulu, na ku’abo kuipushena, abapeele basalayi makuta e bungi a kiamo kia arja 13 na nkuibalungula’shi: “Ambayi’shi: ‘Balongi baye bafikile bufuku na ba muiba patuki’atuikalanga balaale.’ 14 Na su guvernere auka uno muanda, atukamupatuluila* wanka na tanukekala na kia kutshina.” 15 Biabia abatshile aa makuta a kiamo kia arja, na bakita nka biabia bibaabadi bebalungule, na uno muanda ngupalakane kui bena Yunda mpa na lelo uno.

16 Anka balongi 11 abayile ku Ngalileya ku muengie kubaadi Yesu muibalungule bua’shi bakafumankane. 17 Pababamumuene, abaadi bamuinamine,* anka bangi abaadi na mpaka. 18 Yesu nkuifubuila kuabadi na nkuibalungula’shi: “Matalua oso ngampebue muiyilu na pa nsenga. 19 Biabia, ndayi nuikashe bantu ba mu miilo yoso bu balongi, nuibabatshishe muishina dia Yaya na dia Muana na dia kikudi kiselele, 20 nuibalongieshe bia kutumikila mianda yoso yandi muinutumine eyi. Na talayi! ne nenu mafuku oso mpa na ku nfudiilo kua uno ndumbuluilo a mianda.”*

Sunga “nkunkunku.”

Sunga “Mesiya; Muedibue muimu.”

Sunga “bukome abufubaa nabo Efile Mukulu.”

Ino nyi mbalo ya kumpala ya ku mbalo 237 mu bifundue bia kina Greke bia bena Nkidishitu, amusanganyibua eshina di’Efile Mukulu Yehowa, mu ma verse a mu uno Bible.

Dino eshina adipushena n’eshina dia mu kina Ebelu Yeshuwa sunga Yoshua, adipatuula’shi “Yehowa nyi kipandilo.”

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “bena lubuko.”

Sunga “kumulesha kanemo.”

Kala kino kishima kibadi akilesha mufundi a bifundue, anka mu mafuku a Yesu kibadi akilesha muntu auku miiya ngofu na eyilongiesha.

Sunga “nkumulesha kanemo.”

Sunga “abakimbanga muwa wa muana.”

Pangi akitukila mu kishima kia mu kina Ebelu akilesha “mutombo.”

Sunga “kuina.”

Sunga “bikitshino.”

Kish ku kish. “nshetu.”

Sunga “dibashitukile.”

Sunga “mbalo i kunundu ngofu; ku nsongo.”

Sunga “kipindi kia nsenga ki na bibundi Ekumi.”

Sunga “beyishe.”

Sunga “kiseele kia kupima nakio.”

Mbalo ibaabadi abashiiki butshafu kaalo pasha pa Yelusalema. Tala Kipatuluilo kia bishima.

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “eyibakishi.”

Mu kina Greke porneia. Tala Kipatuluilo kia bishima.

Nkuamba’shi, kuiyapula kushi makasa.

Sunga “balombane.”

Sunga “bia buntu kui balanda.” Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “dikashue diselele.”

Kish ku kish. “mabasa.”

Kish ku kish. “be na mabasa eetu.”

Sunga “abalenguula mapala abo.”

Sunga “adimono kalolo.” Kish ku kish. “dipelepele.”

Kish ku kish. “di bubi.”

Sunga “anyima.”

Sunga “anyima.”

Sunga “kumulesha kanemo.”

Sunga “mashama a kitentekiesho.”

Sunga “kuikala ku mesa.”

Sunga “kuikala ku mesa.”

Sunga “kilamba kia panundu.”

Sunga “kumulesha kanemo.”

Sunga “kilamba kia panundu.”

Sunga “kingi kilamba.”

Sunga “ngao.”

Nyi eshina adifubishua bua kulesha Satana, nfumu na mukunkushi a ba demo.

Sunga “muwa,” kuamba’shi, lukulupilo lua kupeta muwa.

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Kish ku kish. “bua asarione umune.”

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “anyima.”

Sunga “anyima.”

Sunga “kashiba.”

Sunga “Hadese,” kuamba’shi, mashama a bantu boso. Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “mikate ya kulesha.”

Sunga “ditaale.”

Eshina di’abafubisha bua kulesha Satana.

Sunga “kino kipungo.” Tala Kipatuluilo kia bishima.

Kala kino kishima kibaadi akilesha mufundi a bifundue, anka mu mafuku a Yesu kibaadi akilesha muntu auku miiya ngofu na eyilongiesha.

Sunga “bashi na lulamato.”

Sunga “kino kipungo.” Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “kisakisaki.”

Sunga pangi, “kubanga ku kibangilo kia nsenga.”

Sunga “kipungo.” Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “kipungo.” Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “kipungo.” Tala Kipatuluilo kia bishima.

Kish ku kish. “tetrake.”

Nkuamba’shi, Erode Antipase. Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “babadi nabo ku mesa.”

Sunga “ngao.”

Kish ku kish. bula bua “bipalue bibungi.” Kipalue kimune kibaadi na metre 185.

Kish ku kish. kilo kia kananka, kuamba’shi, pepi na nsaa ya kasatu ya kunakashika mpa na apatunduka nguba pepi na nsaa ya kasamombo.

Sunga “kumulesha kanemo.”

Sunga “kilamba kia panundu.”

Nkuamba’shi, kuitumpa mema ku maasa muyile kipikua.

Sunga “kukaa.”

Kishima porneia ku bungi mu kina Greke. Tala Kipatuluilo kia bishima.

Nkuamba’shi, kushi kuitumpa mema ku maasa muyile kipikua.

Sunga “kumulesha kanemo.”

Sunga “biseele bia kulamina bia kudia.”

Sunga “bakutue lulamato.”

Sunga “biseele bia kulamina bia kudia.”

Sunga “ta muntu.”

Sunga “Hadese,” kuamba’shi, mashama a bantu boso. Tala Kipatuluilo kia bishima.

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “anyima.”

Sunga “anyima.”

Sunga “anyima.”

Kish ku kish. “statere,” nyi bungi bua drakme inanka, badi efuto dia mudimo wa mafuku ananka.

Sunga “kushintuluka.”

Sunga “ngao.”

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga pangi “Nshenu.”

Kish ku kish. “na omusashile.”

Kish ku kish. “mukanua.”

Talanta 10 000 ya kiamo kia arja ibaadi 60 000 000 ya ndenie.

Sunga “kumulesha kanemo.”

Kish ku kish. “kutuula mu maasa a balami ba lukano.”

Sunga “eyibakishi.”

Mu kina Greke, porneia. Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “mulombanyinyine.”

Nkuamba’shi, pepi na nsaa 9 kumpala kua midi.

Nkuamba’shi, pepi na nsaa ya 12.

Nkuamba’shi, pepi na nsaa ya 15 kunyima kua midi.

Nkuamba’shi, pepi na nsaa ya 17.

Kish ku kish. “eyiso di bubi, di’etombo.”

Sunga “kalolo.”

Sunga “kumulesha kanemo.”

Sunga “ekopo.”

Sunga “anyima.”

Sunga “bilamba bia panundu.”

Sunga “kubutula bi bubi.”

Kish ku kish. “mutue wa muipaka.”

Sunga “eyibakishi.”

Sunga “i muimu.”

Sunga “babaadi ku mesa.”

Sunga “ngao.”

Sunga “bi buwa.”

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “pa kutamisha filaktere yabo.”

Sunga “e buwa.”

Sunga “mulongieshi.”

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “kupaula.”

Sunga “mashama a kitentekiesho.”

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga pangi, “beyilekie bisumanga.”

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “kipungo, ndumbuluilo a mianda.” Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “tanupangayikanga.”

Sunga “kilamba kia panundu.”

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “kilo kinyi.”

Sunga “sha binangu.”

Sunga “na binangu.”

Sunga “eyibakishi.”

Ntalanta umune a bena Greke baadi 20,4 kg.

Kish ku kish. “kiamo kia arja.”

Kish ku kish. “kiamo kia arja.”

Kishima kia mu kina Greke kibabadi bafubishe pano, t’akilesha kukutua kilamba su nkimune, nkilombene dingi kulesha kuikala penda na kaputula ka muushi, kukutua kufuala kalolo.

Kish ku kish. “kutshibibua bua loso bu lutabi luabadi batshibe ku mutshi.”

Sunga “pabadi ku mesa.”

Sunga “anyima ande.”

Sunga “kikudi.”

Kish ku kish. “Légion 12.”

Sunga “Sanedrine.”

Sunga “bilamba bia panundu.”

Kish ku kish. “efuba dia babumbi b’ema. Pangi efuba dibadi babumbi b’ema abakitshina midimo yabo ya maasa.”

Sunga “ayipayibue ku mutshi.”

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Nkuamba’shi, pepi na nsaa ya 12 a mu kanya.

Nkuamba’shi, pepi na nsaa ya 15.

Sunga “mashama a kitentekiesho.”

Kish ku kish. “balale mu lufu.”

Nkuamba’shi, Yelusalema.

Sunga “mashama a kitentekiesho.”

Sunga “mashama a kitentekiesho.”

Sunga “ngao.”

Sunga “kumulesha kanemo.”

Kish ku kish. “kumukuminyisha.”

Sunga “kumulesha kanemo.”

Sunga “kipungo.” Tala Kipatuluilo kia bishima.

    Mikanda ya mu Kisongye (2011-2025)
    Tuuka
    Tuela
    • Kisongye
    • Tumina muntu
    • Byokumina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pabitale bya kufubisha
    • Bya kufubisha
    • Bya kufuamisha yobe
    • JW.ORG
    • Tuela
    Tumina muntu