Watchtower MIKANDA I MU INTERNETE
Watchtower
MIKANDA I MU INTERNETE
Kisongye
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILO
  • nwt Luka 1:1-24:53
  • Luka

Tatui bapete video.

Etufuile namu lusa, kui kintu kibakutshishua kukafika kui video.

  • Luka
  • Bible Ngaluluilo a Nsenga Ipia
Bible Ngaluluilo a Nsenga Ipia
Luka

MUKANDU WIBUWA UFUNDIBUE KUI LUKA

1 Pa kumona bi bantu bebungi mbetatshishe bua kufunda muisambo wa mianda y’atukumiina ngofu munkatshi muetu, 2 nka bu bibaabadi betulondele yanka kui baaba babaadi beyiimuene na meso kubanga ku kibangilo, na bekale bafubi b’eyi di’Efile Mukulu, 3 nemuate namu kitshibilo, muanda nemutaluule mianda yoso kalolo kubanga ku mbangilo bua nkufundila yanka mu kipaso kilondene, obe a kinemo Teofile, 4 bua’shi oukie’shi, mianda ibodi mulongie ngia binyibinyi.

5 Mu mafuku a Erode* nfumu a Yudeya, kubaadi ungi tshite muakuidi abaabadi abetanyina bu Zakari muntu a mu kisaka kia ba tshite muakuidi kibaabadi abetanyina bu Abiya. Baadi muibakile muana mukashi a mu kifuko kia Alona, na eshina diaye dibaadi Elizabete. 6 Bubidi buabo, abaadi bantu balulame kumpala ku’Efile Mukulu, abaadi abatambuka kushi matope muyile miiya yoso na mayi bia Yehowa. 7 Anka tababaadi na muana, muanda Elizabete baadi nkunga, na bubidi buabo abaadi bapue kukula ngofu.

8 Pabaadi kuete kufuba bu tshite muakuidi kumpala ku’Efile Mukulu, bu bibabidi musango wa kisaka kiabo wa kufuba ku ntempelo, 9 ubaadi musango waye wa kulambula kabanda pabaadi mutuele mu mbalo ya kishila ya Yehowa muyile abikitaa* ba tshite muakuidi. 10 Na kibumbu kioso kia bantu kibaadi kikuete kuteka paasha, mu nsaa ya kulambula kabanda. 11 Muikeyilu a Yehowa baadi mumumuenekiele, muimane ku mboko ibalume ya kilambuilo kia kabanda. 12 Kadi Zakari pabamumuene baadi mukalakashue, na aye nkupusha moo. 13 Anka, muikeyilu bamulunguile’shi: “Zakari, totshinanga, muanda Efile Mukulu bapusha kuiyaya kobe. Mukashi oobe Elizabete akakutandila muana mulume naabitungu omuudikie bu Yowano. 14 Okasanka na okekala na muloo wibungi na bantu bebungi abakekala na muloo bua kutandikua kuaye, 15 muanda akekala mukata ku meso kua Yehowa. Kadi t’abitungu atome nfinyo sunga malofu oso aakoluanaa, akaushibua ndaa na kikudi kiselele mpa na kumpala kua’shi atandibue,* 16 na akalusha bana ba Isalele bebungi kui Yehowa Efile Mukulu aabo. 17 Dingi, akatambuka kumpala kua Efile Mukulu na kikudi na bukome bia Eliya, bua kualusha mashimba a ba nshe-bana kui bana, na baaba bash’abakokiela ku binangu abikuasha bia bantu balulame, bua kulumbuuluila Yehowa muilo ulumbuulue.”

18 Zakari nkulungula muikeyilu’shi: “Nemulombene kuibishinkamisha naminyi? Muanda tandi mununu, na mukashi ande namu bapu kukula ngofu.” 19 Muikeyilu nkumualula’shi: “Nami Gabriele, yawa emanaa kumpala ku’Efile Mukulu, na mbantume bua kuisamba nobe na bua nkulungula uno mukandu wibuwa. 20 Kadi tala! okashala mumiine na tokekala wakula mpa na apakalombana ino mianda, muanda tuemukumiine mayi ande, aakalombana mu nguba mutshibibue.” 21 Yaaya nsaa, bantu babaadi abatungunuka na kutengiela Zakari, na abaadi bakaanye bibaadi muishe ngofu mu mbalo ya kishila. 22 Pabatukile, tabaadi na mushindo wa kuisamba nabo, na abo nkushingula’shi bakatuka mu kumona kimonua mu mbalo ya kishila. Baadi ebalesha na minue, kadi baadi mushale kamaama. 23 Pabapuile mafuku a mufubo* waye wa kishila, balukiile ku nshibo kuaye.

24 Kunyima kua mafuku, mukashi aye Elizabete baadi muimite na tabaadi mutuukie mu nshibo munda mua mieshi itano, ambanga’shi: 25 “Nyi mushindo ubankitshina Yehowa mianda mu ano mafuku. Bampasukila bua kunkatusha buufu munkatshi mua bantu.”

26 Mu mueshi waye wa kasamombo, Efile Mukulu baadi mutume muikeyilu Gabriele mu kibundi kia mu Ngalileya ki’abetanyina bu Nazarete, 27 kui nsonguakashi kamame abaabadi balee bua kuibakila* kui muana mulume, abaabadi abetanyina bu Yosefe a mu nshibo ya Davide na eshina dia yawa nsonguakashi kamame dibaadi Mariya. 28 Na muikeyilu pa batuelele, balunguile Mariya’shi: “Nakuimuna, obe mukuminyibue ngofu, Yehowa e nobe.” 29 Anka baadi mukalakashue ngofu bua aa mayi na abanga kunangushena kilombene kupatuula lualua luimuno. 30 Biabia, muikeyilu bamulunguile’shi: “Mariya totshinanga, muanda we mukuminyibue n’Efile Mukulu. 31 Na tala! okayimita, otande muana mulume na abitungu omudikie bu Yesu. 32 Akekala mukata na akayitaminyibua bu Muana a Sha kuiyilu kula, na Yehowa Efile Mukulu akamupa lupuna nsulu lua nshaye Davide, 33 na akamunana bu Nfumu pa nshibo ya Yakobo bua loso, na Bufumu buaye t’abukekala na nfudiilo.”

34 Kadi Mariya nkulungula muikeyilu’shi: “Bino bikukitshika naminyi, muanda tambandile kulala na muana mulume?” 35 Muikeyilu nkumualula’shi: “Kikudi kiselele akikafiki kodi, na bukome bua Sha kuiyilu kula abukakubuikila. Pa wawa muanda yawa atandikua akayitanyinua bu eselele, Muana a Efile Mukulu. 36 Na tala! Elizabete a mu kifuko kienu bemita namu muana mulume, mu bununu buaye, na uno nyi mueshi waye wa kasamombo, aye abaabadi abayitanyina bu nkunga; 37 muanda takui eyi* di’Efile Mukulu su ndimune diasha kulombasha.” 38 Biabia, Mariya nkuakula’shi: “ Ne nsonguakashi mpika a Yehowa! Binkitshikile muyile bibu’akula.” Akupu, muikeyilu nkumuleka.

39 Kunyima kua paapa, Mariya bakitshine luendo mu aa mafuku na enda bukidibukidi ku eumbo dia ku miengie mu kibundi kia mu Yuda, 40 aye nkutuela mu nshibo ya Zakari na nkuimuna Elizabete. 41 Pabapushishe Elizabete luimuno lua Mariya, muana baadi muifu diaye nkusana na Elizabete kuushibua na kikudi kiselele 42 na eela musase wi bukopo’shi: “We muedibue miabi munkatshi mua bana bakashi, na muana e muifu diobe mmuedibue miabi! 43 Biabia, mbikunyi binapete kino kinemo kia kutambula nyinaye na Nfumu’ami kuande? 44 Muanda panapusha luimuno lobe, muana e muifu diande basanasana bua muloo. 45 Muloo dingi kui muana mukashi bakumiina, muanda mianda ibabamulungula ayifiki kui Yehowa, ayikalombana.”

46 Na Mariya nkuamba’shi: “Anyima* ande atumbisha Yehowa, 47 na kikudi kiande ta nkilombene kukutua kuikala na muloo wibungi bu’Efile Mukulu mupaashi ande, 48 muanda batala nshalelo a kuiyisha a mpika aye mukashi. Biabia, kubanga binobino, bantu ba bipungo bioso abakangamba bu sha muloo, 49 muanda yawa sha bukome bankitshina mianda ikata, na eshina diaye di selele, 50 na mu bipungo na bipungo, lusa luaye lui kui baaba abamutshinyi. 51 Bakitshi mianda ya bukome na mboko yaye; bapalakasha baaba be na binangu bia kuitatula mu mashimba aabo. 52 Bayisha bantu be bukome ku mpuna nsulu, na bakamisha ba sha kuiyisha; 53 bekutshisha baaba be na nsala na bintu bibuwa, na balusha baaba be na bupeta ku maasa bisumanga. 54 Bafiki mu kukuasha mufubi aye Isalele, pa kutentekiesha lusa luaye, 55 nka bu bibaadi mulungule ba nkambua betu, kui Abalahama na kui tuikulu* tuaye bua loso.” 56 Mariya bashalele na Elizabete munda mua mieshi ifikie ku isatu, akupu balukiile kuaye ku nshibo.

57 Binobino, mafuku a kutanda a Elizabete abalombene, na aye nkutanda muana mulume. 58 Na bankungishanyi naye na bakuabo ba mu kifuko, abapushishe’shi Yehowa mmumuleshe lusa, na abo nkusanka naye. 59 Muifuku dia muanda, babafikile bua kusala muana, na abaadi abakiebe kumudika eshina dia nshaye, Zakari. 60 Kadi nyinaye baluluile’shi: “Nya! Abakamuitanyina bu Yowano.” 61 Anka, abo nkumulungula’shi: “Takui muntu su ngumune a mu kifuko kienu e na diadia eshina.” 62 Akupu babaadi bayipushe nshe-muana bibaadi akumiina’shi baudikie muana, pa kumulesha na minue. 63 Biabia batekiele ebaya na afunda’shi: “Eshina diaye Yowano.” Bantu boso babakaanyine. 64 Musango umune, mukanua muaye nkubuluka, ludimi luaye nkufunguka, na aye nkubanga kuakula, atumbishanga Efile Mukulu. 65 Na moo nkukuata boso abaadi bashale pepi nabo, na ino mianda yoso nkubanga kulungulua mu bibundi bioso bia ku miengie ya Yudeya. 66 Na boso babapushishe, babebilamiine mu mashimba aabo, bambanga’shi: “Uno muana akekala nanyi?” Muanda eyasa dia Yehowa dibaadi naye binyibinyi.

67 Akupu nshaye Zakari baadi muushibue na kikudi kiselele, na aye nkutemuka’shi: 68 “Yehowa Efile Mukulu a Isalele atumbishibue, muanda bapasukila muilo waye na beutuadila kipandilo. 69 Na betuibueshela mupaashi sha bukome* mu nshibo ya mufubi aaye Davide, 70 nka bu bibaadi muakule kukidila mukanua mua batemuki baye beselele kubanga kala, 71 bua kuitupaasha kui beshikuanyi betu na ku maasa a baaba boso betushikue; 72 bua kuitulesha lusa lubaadi mulee ba nkambua betu na bua kutentekiesha kilombeno kiaye kiselele, 73 mutshipo ubaadi muitshipe kui nkambua eetu Abalahama, 74 bua’shi kunyima kuatue kupaashibua ku maasa a beshikuanyi, etupe kinemo kia kumufubila mufubo wa kishila kushi kutshina 75 na lulamato na kululama kumpala kuaye mafuku eetu oso. 76 Kadi bobe’be muana mukinga, okayitaminyibua bu mutemuki a Sha kuiyilu kula, muanda okabadiila kumpala kua Yehowa bua kulumbuula mashinda aaye, 77 bua kupa muilo waye kiukilo kia kipandilo pa kuibafuila lusa bua miluisho yabo, 78 muanda wa lusa lukata lu’Efile Mukulu eetu. Lualua lusa alukatukila muiyilu aluketumunyika bu kutunduka kua nguba, 79 bua kumunyika baaba bashale mu mufito na be mu muesheshe wa lufu na kuludika ngua yetu muishinda dia butaale.”

80 Na muana nkukula ku mbidi na mu kikudi, na aye nkutungunuka na kushala mu kabaaka mpa n’efuku dibelesheshe aye nabene patooka kui muilo wa Isalele

2 Mu aa mafuku, Kezare Ogiste belele muiya wa’shi bantu boso bashale pa nsenga befundishe ku mukanda. 2 (Kuno kuifundisha kua kumpala kubaadi kukitshikie pabaadi Kiriniuse bu guvernere a mu Siri.) 3 Na bantu boso abayile mu kuifundisha, muntu oso mu kibundi kiabo. 4 Biabia, Yosefe bakatukile mu Ngalileya mu kibundi kia Nazarete, enda mu Yudeya mu kibundi kia Davide kibabadi abetanyina bu Beteleme, muanda baadi a mu nshibo na mu kifuko kia Davide. 5 Bayile mu kuifundisha na Mariya baadi mu aa mafuku mupue kuikala mukashi aaye na tabaadi pepi na kutanda. 6 Pababadi kuakua, nsaa ya Mariya kutanda ibalombene. 7 Na aye nkutanda muana mulume, muana mbedi, nkumupombela bilamba na nkumuladisha mu mbalo ayidiila nyema, muanda takubaadi mbalo buabo mu nshibo ya benyi.

8 Mu kiakia kibundi kimune, mubaadi dingi balami ba mikooko babaadi bashale paasha bufuku abalama mikooko yabo. 9 Mususa umune, muikeyilu a Yehowa nkuimana kumpala kuabo na etaata adilesha ntumbo ya Yehowa nkuibamunyika, na abo nkupusha moo ngofu. 10 Kadi muikeyilu nkuibalungula’shi: “Lekayi kutshina muanda, talayi! nenulungula mukandu wibuwa wa muloo ukata aukekala nao bantu boso. 11 Muanda lelo uno, abenutandila mupaashi mu kibundi kia Davide, Nkidishitu Nfumu. 12 Anukamuukila ku bino: Anukapete muana abadi bapombele bilamba, na mulale mu mbalo ayidiilaa nyema.” 13 Mususa umune, kiluilo kikata kia muiyilu kibaadi na yawa muikeyilu, akitumbisha Efile Mukulu na kuamba’shi: 14 “Ntumbo kui Efile Mukulu amua muiyilu mula, na butaale pa nsenga kui bantu baadi mukumiine.”

15 Biabia, pabakatukile mikeyilu kuabadi bua kuenda muiyilu, balami ba mikooko ababangile kuilungushena’shi: “Binobino abitungu tuende ku Beteleme, tukamone kibakitshika, kibetuukisha Yehowa.” 16 Na abo nkuenda bukidibukidi na nkupeta Mariya na Yosefe, na muana mmulale mu mbalo ayidiila nyema. 17 Pababamuene biabia, abaukiishe mukandu ubaabadi bebalungule pabitale muana. 18 Na boso babapushishe bibaadi balami ba mikooko bakule, abakaanyine, 19 kadi Mariya babangile kulama ino mianda yoso, na kunangushena muishimba diaye pa ki’ayipatuula. 20 Akupu balami ba mikooko babalukiile bafu’abatumbishanga na kusamuna Efile Mukulu bua mianda yoso ibaabadi bapushe na bamone, nka bu bibaabadi bebalungule.

21 Kunyima kua mafuku muanda, pabakumbene mafuku a ku musala, abamudikile bu Yesu, eshina dibaadi muikeyilu mutuushe kumpala kua’shi bamuimite.

22 Dingi, pabakumbene mafuku bua kutoshibua kuabo muyile Muiya wa Moyise, abayile naye ku Yelusalema bua kumutuala kumpala kua Yehowa, 23 nka bu biabidi bifundibue mu Muiya wa Yehowa’shi: “Muana mulume mbedi oso* ayitaminyibue bu eselele bua Yehowa.” 24 Na abo nkulambula mulambu muyile biabadi bakule mu Muiya wa Yehowa: “Tukutshi tubidi sunga tuana tua nkudimba tubidi.”

25 Na talayi! mu Yelusalema mubaadi muntu abaabadi abetanyina bu Simeone, na uno muntu baadi mululame na muipaane, baadi atengiela kusambibua kua Isalele, na kikudi kiselele kibaadi paadi. 26 Dingi, Efile Mukulu baadi mumufumbuile ku bukuashi bua kikudi kiselele’shi, tabadia kufua kumpala kua’shi amone Nkidishitu a Yehowa. 27 Ku bukome bua kikudi, batuelele mu ntempelo, na pabaadi nshaye na Yesu na nyinaye batuele naye bua’shi bamukitshine mianda muyile kipikua kia Muiya, 28 aye nkuata muana mu maboko aaye na nkutumbisha Efile Mukulu na kuamba’shi: 29 “Binobino, Muanana mukile bukata, otadiila mufubi oobe ende mu butaale muyile bibodi muakule, 30 muanda meso ande abamono yawa atuala kipandilo 31 yawa odi mulumbuule ku meso a bantu boso, 32 etaata bua kukatusha kilamba kibuikile miilo na ntumbo ya muilo oobe wa Isalele.” 33 Na nshaye na nyinaye na muana, abaadi abatungunuka na kukaanya bua mianda ibaabadi abakula pabimutale. 34 Dingi, Simeone baadi muibelele miabi na alungula Mariya nyinaye na muana’shi: “Uno muana mmutudibue bua kuponesha na kuibuesha dingi bebungi mu Isalele na kuikala bu kitunduilo ki’abakakula bibubi. 35 (oolo, lupete lula alukakutubula*), bua’shi binangu bia mu mashimba a bebungi bileshibue patooka.”

36 Kubaadi dingi mutemuki mukashi, Ana muana mukashi a Fanuwele a mu kisamba kia Ashere. Uno muana mukashi baadi mupue kununupa na baadi mushale na mulume aaye munda mua bipua musambo kunyima kuabo kuiyibakishena,* 37 na baadi mukashi kilele a bipua 84. Baadi afiki ku ntempelo misusa yoso, akitshi mufubo wa kishila bufuku na kanya na kuishidika na kuiyaya. 38 Mu yaaya nsaa baadi muifubuile pepi na abanga kutumbula Efile Mukulu na kuakula pabitale muana kui boso abaadi bakuete kutengiela kukuudibua kua Yelusalema.

39 Biabia, pababapuile mianda yoso muyile Muiya wa Yehowa, abalukiile ku Ngalileya mu kibundi kiabo kia Nazarete. 40 Na muana baadi atungunuka na kukula na kunyinga, kuushibua na binangu, na Efile Mukulu baadi atungunuka na kumukumiina.

41 Nshaye na nyinaye abaadi na kiubishi kia kuenda kipua kioso ku Yelusalema bua musangelo wa Pasaka. 42 Na pabakumbeshe bipua 12, abakamiine ku Yelusalema muyile kiubishi kia musangelo. 43 Pabapuile mafuku a musangelo, na pababadi bakuete kualukiila, Yesu baadi mushale kunyima mu Yelusalema na nshaye na nyinaye t’ababaadi baukie bianka. 44 Bu bibaabadi abapuandikisha’shi e mu kisaka kia bantu babaabadi abende nabo, abatambukile efuku dishima, akupu abo nkubanga kumukimba munkatshi mua bena kifuko na mua bantu bababaadi abeukena nabo. 45 Bu biabashibadi bamupete, abalukiile ku Yelusalema na bamukimba ngofu. 46 Kunyima kua mafuku asatu, abamusangene mu ntempelo, mmushale munkatshi mua balongieshi, ebateemesha na kuibelanga nkonko. 47 Kadi baaba boso abaadi abamuteemesha abaadi abakaanya ngofu bua binangu biaye na bua ngaluulo yaye. 48 Pabaadi nshaye na nyinaye bamumone, abaadi bakaanye ngofu, na nyinaye nkumulungula’shi: “Muana ande, buakinyi buetukitshi bino? Ami na nshobe tubekalakasha ngofu na nkukimba.” 49 Kadi bebalunguile’shi: “Buakinyi anunkimbanga? T’anuuku’shi abitungu ngikale mu nshibo ya Nshami?” 50 Anka, t’ababaadi bapushe kibaadi ebalungula nya.

51 Akupu, balukiile nabo ku Nazarete, na batungunukile na kuibakookiela. Dingi, nyinaye baadi mulame kalolo ino mianda yoso muishimba diaye. 52 Yesu batungunukile na kukula mu binangu na ku mbidi, na baadi mukuminyibue kui Efile Mukulu na kui bantu.

3 Mu kipua kia 15 kia bufumu bua Tibere Kezare, pabaadi Ponse Pilato bu guvernere a Yudeya, Erode* baadi bu mukunkushi* a distrike dia Ngalileya, mukuabo mulume Fidipe baadi mukunkushi a distrike dia kibundi kia Itureya na Trakonitise, na Lisaniase baadi mukunkushi a distrike dia Abilene, 2 mu mafuku a tshite muakuidi mukata Ane na Kaifase, eyi di’Efile Mukulu dibafikile kui Yowano muana a Zakari mu kabaaka.

3 Biabia, bayile mu bibundi bioso bi pepi na muela wa Yordane, alambukishanga lubatshisho alulesha kuilanga bua kulekieelua kua miluisho, 4 nka bu biabidi bifundibue mu mukanda wa mayi a mutemuki Yeshaya’shi: “Eyi dia muntu kuete eele musaase mu kabaaka’shi: ‘Lumbuulayi eshinda dia Yehowa! Lulamishayi mashinda aaye. 5 Abitungu ebanda dioso diushibue, na muengie oso, na tu miengie tupeela toso; abitungu bebiyishe; mashinda e na bikonyo abitungu bealulamishe; mashinda e na bipoko abitungu beabaate; 6 na bantu boso abakamono kipandilo* ki’Efile Mukulu’”

7 Biabia babangile kulungula kibumbu kia bantu kibaadi akifiki kuadi bua kubatshishibua’shi: “Anue bana ba nyoka, nanyi benudimusha buanudia kusuuka nsungu y’Efile Mukulu ayifiki? 8 Biabia, paayi bikuba abilesha’shi nubelanga. Tanubanganga kuakula’shi: ‘Tui na nkambua eetu Abalahama.’ Muanda nenulungula’shi, Efile Mukulu mulombene kutushiisha Abalahama bana ku ano mabue. 9 Binyibinyi, kabengiele nkapue kutudibua ku mushi wa mitshi. Mutshi oso ush’aupa bikuba bibuwa abakeutshibi na kuiwela mu kaalo.”

10 Na kibumbu kia bantu kibaadi akimuipusha’shi: “Biabia, nkinyi akitungu’shi tukite?” 11 Bebaluluile’shi: “Muntu e na bilamba bibidi* ape shi nakio, na yawa e na kia kudia akite nka biabia.” 12 Mpa na bafutshishi ba bitadi abafikile buabadia kubatshishibua, na abamuipuishe’shi: “Mulongieshi, nkinyi akitungu’shi tukite?” 13 Bebaluluile’shi: “Tanutekanga* kintu kikile muulo wa kitadi.” 14 Dingi, baaba abaadi mu mufubo wa busalayi abaadi abamuipusha’shi: “Nkinyi akitungu’shi tukite?” Na bebaluluile’shi: “Tanunyenganga muntu su ngumune kintu, sunga kudimbiila muntu muanda, kadi sankayi na bintu* bi’abenupa.”

15 Biabia bantu abaadi abatengiela, na boso buabo abaadi abeele binangu mu mashimba aabo pabitale Yowano’shi: “Mmulombene pangi kuikala Nkidishitu?” 16 Yowano bebaluluile, ebalungula boso’shi: “Ami nkuete kuinubatshisha na mema, kadi muntu e na bukome kunkila kuete kufika, ntshi mulombene kuangula mioshi ya sandale yaye. Aye akenubatshisha na kikudi kiselele na kaalo. 17 E na lubeshi luaye lua kupepula nalo mu maasa, bua kulumbuula kalolo mbalo yaye ya kupepuila na kubunga ntete mu nshibo yaye ya kulamina bintu, anka bipusu akebishiiki mu kaalo kashi bia kushimibua.”

18 Baadi dingi mulungule bantu mianda ibungi ya kuibanyingisha na kutungunuka na kuibalungula mukandu wibuwa. 19 Kadi, bu bibaadi Yowano mutopekie Erode mukunkushi a distrike dia Ngalileya pabitale Erodiade, mukashi a mukuabo mulume na pabitale mianda yoso ibubi ibaadi Erode mukite, 20 baadi dingi mulombashe uno muanda ku ino mianda yoso ibaadi mukite: Baadi mufungile Yowano mu lukano.

21 Pabapuile bantu boso kubatshishibua, Yesu namu baadi mubatshishibue. Pabaadi kuete kuteka, eyilu dibabuulukile,* 22 na kikudi kiselele kibaadi kimuikile pa mbidi mu mushindo wa mbidi bu konyi k’ekutshi, na eyi dibatuukile muiyilu’shi: “We Muana ande andi mufule; ne mukukumiine.”

23 Pababangile Yesu mudimo waye, baadi na bipua bifikie ku 30, muyile bibaadi abipuandikisha bantu baadi muana

a Yosefe,

muana a Eli,

24 muana a Matate,

muana a Levi,

muana a Melki,

muana a Yanayi,

muana a Yosefe,

25 muana a Matatiase,

muana a Amose,

muana a Naume,

muana a Eseli,

muana a Nagayi,

26 muana a Maate,

muana a Matatiase,

muana a Semeine,

muana a Yoseke,

muana a Yoda,

27 muana a Yoanane,

muana a Resa,

muana a Zorobabele,

muana a Salatiele,

muana a Neri,

28 muana a Melki,

muana a Adi,

muana a Kosame,

muana a Elemadame,

muana a Ere,

29 muana a Yesu,

muana a Eliezere,

muana a Yorime,

muana a Matate,

muana a Levi,

30 muana a Simeone,

muana a Yundase,

muana a Yosefe,

muana a Yoname,

muana a Eliyakime,

31 muana a Meleya,

muana a Meena,

muana a Matata,

muana a Natane,

muana a Davide,

32 muana a Yesee,

muana a Obede,

muana a Boaze,

muana a Salomone,

muana a Nasone,

33 muana a Aminadabe,

muana a Areni,

muana a Esrone,

muana a Pereze,

muana a Yunda,

34 muana a Yakobo,

muana a Isaake,

muana a Abalahama,

muana a Tera,

muana a Naore,

35 muana a Seluku,

muana a Ragao,

muana a Pelege,

muana a Ebere,

muana a Shela,

36 muana a Kainame,

muana a Arpaksade,

muana a Seme,

muana a Nowa,

muana a Lameke,

37 muana a Metushela,

muana a Enoke,

muana a Yarede,

muana a Maleleyele,

muana a Kainame,

38 muana a Enoshe,

muana a Sete,

muana a Adama,

muana a Efile Mukulu.

4 Yesu muushibue na kikudi kiselele, bakatukile ku muela wa Yordane na kikudi kiamukunkusha mu kabaaka 2 munda mua mafuku 40, abamutompo kui Diabulu. Na munda mua aa mafuku, tabaadi mudie kintu su nkimune, biabia pabapuile aa mafuku, bapushishe nsala. 3 Bua biabia, Diabulu bamulunguile’shi: “Su we muana a Efile Mukulu, lungula dino ebue dialulukie mukate.” 4 Anka Yesu bamualuluile’shi: “Mbifundibue’shi: ‘T’abitungu muntu ekale na muwa anka penda bua mukate nya.’”

5 Diabulu bamutuadile ku muengie na musango umune amulesha mafumu oso a pa nsenga. 6 Akupu Diabulu nkumulungula’shi: “Nakupa matalua pa ano mafumu oso na ntumbo yao, muanda abaadi beampe na neapa yawa oso ankumiina. 7 Biabia, su bondanguila sunga musango umune, oso aakekala oobe.” 8 Yesu nkumualula’shi: “Mbifundibue’shi: ‘Nka penda Yehowa Efile Mukulu oobe nyi odia kulanguila, na nkaye bupenka buaye nyi odia kufubila mufubo wa kishila.’”

9 Akupu bamukunkuishe mpa na ku Yelusalema, aye nkumutuula pa kitenta kia kunundu* kua ntempelo na aye nkumulungula’shi: “Su we muana a Efile Mukulu, etumbe paashi kukatukila pano, 10 muanda mbifundibue’shi: ‘Akatumina mikeyilu eyi pa muanda oobe bua nkukaluila,’ 11 na ‘Abakakutuala mu maasa aabo, bua’shi luao loobe talukokolanga kuibue.’” 12 Yesu baluluile amulungula’shi: “Mbifundibue’shi: ‘Tue mulombene kutompa Yehowa Efile Mukulu oobe.’” 13 Biabia pabapuile Diabulu kumutompa, bakatukile kuadi, anka baadi akimbi ingi nsaa ilombane bua kumutompa.

14 Yesu balukiile mu Ngalileya muushibue na kikudi. Na mianda ibuwa ibaabadi abakula pabimutale ibapalakene mu bibundi bioso bi pepi. 15 Dingi, babangile kulongiesha mu bitumbuilo biabo, na bantu boso abaadi abamutumbisha.

16 Akupu bayile ku Nazarete, mbalo ibaadi mukudile, na muifuku dia Sabato batuelele mu kitumbuilo muyile kiubishi kiaye na emana bua kubadika. 17 Biabia abamupele mufungofungo wa mutemuki Yeshaya, bafunguile mufungofungo na apeta mbalo ibaadi ifunde’shi: 18 “Yehowa mmumpe kikudi kiaye muanda mungiele muimu bua kulungula balanda mukandu wibuwa. Baadi muntume bua kulungula mukandu wa kupososhibua kui babadi bakuate, na kubuuluka kua meso kui ba mpofu, bua kupa baaba bakuete kukienga bulungantu, 19 bua kulungula kipua kiabadi bakumiine kui Yehowa.” 20 Kunyima kuaye kui ubadika, bafungile mufungofungo, ewaluisha mufubi a mu kitumbuilo, akupu aye nkushala, na meso a bantu boso mu kitumbuilo abaadi nka aamutala. 21 Akupu babangile kuibalungula’shi: “Kifundue kianubakatuka mukupusha lelo uno, kibalombana.”

22 Boso ababangile kuakula mianda ibuwa pabimutale na abaadi bakaanye bua bishima bibuwa bibaadi abituuku mukanua muaye, na abaadi abamba’shi: “Uno ta muana a Yosefe su?” 23 Bua biabia, bebalunguile’shi: “Kushi mpaka anukafubisha luno lukindi kuandi’shi: ‘Munganga, ebukie obe nabene. Dingi kita muno muiumbo dienu mianda yatudi bapushe’shi ikitshikie mu Kapernaume.’” 24 Biabia bakuile’shi: “Binyibinyi nenulungula’shi takui mutemuki su ngumune abadi bakumiine muiumbo diabo. 25 Bu kileshesho, nenulungula mu binyibinyi’shi: Kubaadi bakashi kilele bebungi mu Isalele mu mafuku a Eliya pabaadi mpeshi mukutue kunoka munda mua bipua bisatu na mieshi isamombo, na kubaadi nsala i bukopo muiumbo dioso. 26 Aku namu tababaadi batume Eliya kui su ngumune a ku baaba bana bakashi, kadi kui penda mukashi kilele a mu Sarepta muiumbo dia Sidone. 27 Dingi, kubaadi ba sha nsudi bebungi mu Isalele mu mafuku a mutemuki Elisha; aku namu su ngumune a kuabadi tabaadi mutooshibue,* nka penda Namane muina Siri.” 28 Binobino boso abapushishe ino mianda mu kitumbuilo abafiitshile munda ngofu, 29 na abebuele batuuka naye paasha pa kibundi, na benda naye ku nsongo kua muengie kubaabadi bebakie kibundi kiabo, bua’shi bamusumbule mutue utadile paashi. 30 kadi batukile munkatshi muabo na enda.

31 Akupu balalele ku Kapernaume kibundi kia Ngalileya. Na baadi kuete kulongiesha muifuku dia Sabato, 32 na bantu babakaanyine bua mushindo waye wa kulongiesha, muanda baadi akula na matalua. 33 Mu kitumbuilo mubaadi muntu baadi na kikudi kibubi, na baadi muele musaase n’eyi dibukopo’shi: 34 “Tui nobe muanda kinyi Yesu muina Nazarete? Bofiki mu kuitubutula? Nakuuku kalolo’shi we Eselele a Efile Mukulu.” 35 Yesu nkuikisashila’shi: “Umiina, tuuka munda muaye.” Biabia kunyima kuaye kusumbula yawa muntu paashi munkatshi muabo, demo batuukile muadi kushi kumukita bibubi. 36 Bua biabia, bantu boso abaadi bakaanye na ababangile kuilungushena’shi: “Uno ngakuilo a mushindo kinyi? Muanda atumina bikudi bibubi eyi na matalua na bukome, na abituuku!” 37 Biabia, nkumo yaye ibapalakene mu mpese yoso ya bibundi bi pepi.

38 Kunyima kua kukatuka mu kitumbuilo, batuelele mu nshibo ya Simone. Binobino, muko mukashi a Simone baadi akumbu mbidi kaalo ngofu, na abo nkumuteka bua’shi amukuashe. 39 Aye nkuimana ku lupese luaye na nkusashila mbidi kaalo, na ayo nkupua. Nka paapa, aye nkubuuka na nkubanga kuibafubila.

40 Kadi pabaadi nguba atuele, boso abaadi na bantu abakumbu mikumbo ilekene, abebatuadile kuadi. Aye nkuibapaasha pa kutenteka oso a kuabadi maasa. 41 Dingi ba demo abaadi abatuuku mui bantu bebungi, belanga misaase na kuamba’shi: “We Muana a Efile Mukulu.” Kadi baadi ebasashila, tabaadi ebalekieela’shi bakule, muanda abaadi abauku’shi nyi Nkidishitu.

42 Pababutokiele, bakatukile na enda mbalo ya bupenka. Kadi kibumbu kia bantu kibabangile kumukimba, bafika mbalo ibaadi na batompa kumulama bua’shi tendanga kula nabo. 43 Kadi bebalunguile’shi: “Abitungu ndungule namu bingi bibundi mukandu wibuwa wa Bufumu bu’Efile Mukulu, muanda nemutumibue bua uno muanda.” 44 Biabia bayile afu’alambukishanga mu bitumbuilo bia Yudeya.

5 Ungi mususa pabaadi kibumbu kia bantu akifinyika kuadi bua kuteemesha eyi di’Efile Mukulu, Yesu baadi muimane ku bukunkula bu’eshiba dia Jenezarete.* 2 Na aye nkumona maato abidi emane ku bukunkula bu’eshiba, kadi balobi babaadi batukie muanka na babaadi abasula makondia aabo. 3 Batuelele mu bumune bua ku aa maato bubaadi bua Simone, amuteka buadia kuenda kula kapindi na kiese. Akupu, aye nkushala mu buato na nkubanga kulongiesha kibumbu kia bantu. 4 Pabapuile kuakula, balunguile Simone’shi: “Esesele na buato mbalo i mema e bula, na nuele makondia enu bua kukuata mishipa.” 5 Kadi Simone nkualula’shi: “Mulongieshi, tubafubu bufuku bushima kushi kukuata kintu, kadi ku eyi diobe neele makondia.” 6 Pababakitshine bino, abakuatshile* mishipa i bungi. Dingi makondia aabo ababangile kusanuka. 7 Biabia, abalunguile bakuabo abaadi mu bungi buato buabadia kufika, bua’shi bebakuashe, na babafikile bausha maato oso abidi mu kipaso ki’aabadi abangie kuiyina. 8 Pabamuene Simone Mpiele biabia, bakunamine kumpala kua Yesu amba’shi: “Enda kula nami Muanana, muanda ne nkitshishi a miluisho.” 9 Muanda aye na baaba babaadi nabo, abaadi bakaanye ngofu bua mishipa ibaabadi bakuate, 10 bibaadi mushindo umune bua Yakobo na Yowano, bana ba Zebede, abaadi abafubu pamune na Simone. Kadi Yesu balunguile Simone’shi: “Leka kutshina. Kubanga binobino, okekala okuata bantu be na muwa.” 11 Biabia, babaadi balushe maato ku kiese, baleka bintu bioso na bamulonda.

12 Ungi mususa, pabaadi mu kimune kia ku bibundi, kubaadi ungi muntu baadi na nsudi i bungi ngofu! Pabamuene Yesu, bakunamine akupila mpala paashi na amusendeela’shi: “Muanana, su okumiina, we mulombene namu kuntoosha.” 13 Biabia, baoluele eyasa diaye, aye nkumukuma na nkuamba’shi: “Nakumiina! Ikala mutooshibue.” Mususa umune, nsudi yaye ibapuile. 14 Akupu baadi mutumine yawa muntu eyi’shi talungulanga muntu. Kadi amulungula’shi: “Enda okeleeshe kui tshite muakuidi na otuushe mulambu bua kutooshibua kobe, nka bu bibakuile Moyise, bua kutuusha bukamonyi kuabadi.” 15 Anka nkumo yaye ibantungunukile nka na kupalakana, na bibumbu bikata bia bantu bibaadi abibungu bua kuteemesha, na bua kupaashibua ku mikumbo yabo. 16 Kadi, baadi akamba kuenda mu ma mbalo a bupenka bua kuteka.

17 Dingi efuku pabaadi kuete kulongiesha, Bafadisee na balongieshi ba Muiya babaadi bakatukile mu bibundi bioso bia Ngalileya, bia Yudeya na mu Yelusalema abaadi bashale paapa; na baadi na bukome bua Yehowa bua kupaasha bantu. 18 Na talayi! bantu babaadi basemune muntu mufue kipindi kampanda kia mbidi mu ka lusala, na babaadi abatompo kumutuesha na kumutuula kumpala kua Yesu. 19 Bu biabashibadi bapete mushindo wa kumutuesha muanda wa kibumbu kia bantu, babakamiine ku musaka na bamuisha mu ka lusala p’etubu dibabadi batubule mu musaka munkatshi mua bantu babaadi kumpala kua Yesu. 20 Pabamuene lukumiino luabo, balunguile yawa muntu mufue kipindi kampanda kia mbidi’shi: “Miluisho yobe ibalekieelua.” 21 Akupu ba skribe na Bafadisee ababangile kunangushena, bambanga’shi: “Uno nanyi asabuula Efile Mukulu? Nanyi mulombene kulekieela miluisho kukatusha penda Efile Mukulu?” 22 Kadi Yesu bu bibaukanga bibaabadi abanangushena, bebaluluile’shi: “Nkinyi kianunangushena mu mashimba enu? 23 Nkinyi kibofule, nkuamba’shi: ‘Miluisho yobe ibalekieelua,’ su nkuamba’shi: ‘Ebuee otambukie’? 24 Anka bua’shi nuukie’shi Muana a muntu e na matalua pa nsenga a kulekieela miluisho—” aye nkulungula yawa muntu mufue kipindi kampanda kia mbidi’shi: “Nakulungula’shi, Ebuee, ata ka lusala kobe, na enda ku nshibo yobe.” 25 Biabia bebueele kumpala kuabo, ata ka lusala kaye na enda ku nshibo yaye, afu’atumbishanga Efile Mukulu. 26 Akupu boso buabo abaadi bakaanye ngofu, abo nkubanga kutumbisha Efile Mukulu, na abo nkupusha moo bambanga’shi: “Lelo tubamono mianda ya kukaanya!”

27 Kunyima kua biabia, batukile na amona ungi mufutshishi a bitadi abaabadi abetanyina bu Levi mmushale mu biro bia bafutshishi ba bitadi, aye nkumulungula’shi: “Ndonde.” 28 Aye nkuleka bintu bioso, nkuibua na nkubanga kumulonda. 29 Akupu Levi baadi mumukitshine musangelo ukata mu nshibo muaye, na kubaadi kibumbu kikata kia bafutshishi ba bitadi na bangi bantu babaadi abadi nabo.* 30 Bua biabia, Bafadisee na ba skribe babo ababangile kuunauna na kulungula balongi baye’shi: “Buakinyi nukuete kudia na kutoma pamune na bafutshishi ba bitadi na ba nkitshishi ba miluisho?” 31 Yesu bebaluluile, ebalungula’shi: “Bantu be na mbidi bukome, tabe na lukalo lua munganga, anka baaba abakumbu nyi be naye lukalo. 32 Ntshi mufikie mu kuitanyina bantu balulame, anka ne mufikie mu kuitanyina ba nkitshishi ba miluisho bua kuilanga.”

33 Abo nkumulungula’shi: “Balongi ba Yowano abeshidikaa pa kiubishi na kuteka na kuiyaya, na biabia nyi abikitaa balongi ba Bafadisee, kadi bobe abadi na kutoma.” 34 Yesu nkuibalungula’shi: “Ta nui balombene kukitshisha ba kuuku ba muntu bebakila bua’shi beshidikie pabaki na muntu bebakila, ta nabio su? 35 Anka mafuku aakafiki abakebaata binyibinyi yawa muntu bebakila; paapa mu aa mafuku nyi muabakeshidika.”

36 Bebapele dingi kileshesho’shi: “Takui muntu e biakutshiba kipese ku kilamba* kipia na ekitela ku kilamba kikulu. Su akita biabia, paapa kipese kia kilamba kipia akisaana kilamba kikulu, na kipese kia kilamba kipia t’akipetena na kikulu. 37 Dingi, muntu su ngumune ta mulombene kuela nfinyo ipia mu malondo a kala abadi bakite na misokia ya nyema. Su akita biabia, nfinyo ipia ayikatanya malondo na ayikasumbuka na malondo aakaluila. 38 Kadi abitungu kuela nfinyo ipia mu malondo apia. 39 Takui muntu akumiinaa kutoma nfinyo ipia kunyima kuaye kutoma ikulu, muanda amba’shi: ‘Ikulu i buwa.’”

6 Muifuku dia Sabato Yesu baadi kuete kukila mu mafuba a ntete ya blé, na balongi baye abaadi abapuula miepu, beyifinganga na maasa aabo na badianga. 2 Bua biabia, bangi ba ku Bafadisee abambile’shi: “Buakinyi nukuete kukita muanda wabadi bakandikie kui muiya muifuku dia Sabato?” 3 Kadi Yesu nkuibalula’shi: “Kashaa tanuabadikile kibakitshine Davide na bantu babaadi nabo pabaabadi na nsala? 4 Bibatuelele mu nshibo y’Efile Mukulu, na abo nkumupa mikate ya mulambu* eyidia na apa bantu babaadi nabo ingi, mikate ishibaadi muntu su ngumune na matalua a kuiyidia kadi nka penda ba tshite muakuidi?” 5 Akupu bebalunguile’shi: “Muana a muntu nyi Nfumu a Sabato.”

6 Dingi efuku dia Sabato batuelele mu kitumbuilo na abanga kulongiesha. Na muanka mubaadi muntu baadi n’eyasa dia mboko ibalume difue.* 7 Ba skribe na Bafadisee abaadi ababekiela Yesu bua kumona su apaasha muntu muifuku dia Sabato, bua’shi bapete mushindo kampanda wa kumufunda. 8 Anka Yesu, baadi auku bibaabadi abanangushena, biabia balunguile yawa muntu baadi n’eyasa difue’shi: “Ebuee na wemane munkatshi.” Aye nkuibua na kuimana paapa. 9 Akupu Yesu nkuibepusha’shi: “Mbikuminyibue muifuku dia Sabato bua kukita muanda wibuwa su wibubi, bua kupaasha muwa* su nkuiubutula?” 10 Kunyima kuaye kuibatala boso, balunguile yawa muntu’shi: “Oola eyasa diobe.” Aye nkuibikita, na eyasa diaye nkupanda. 11 Kadi abo nkupusha nsungu ngofu, na nkubanga kuisamba munkatshi muabo kiabadi balombene kukita Yesu.

12 Dingi efuku, Yesu bayile ku muengie bua kuteka, na aye nkukisha bufuku bushima na kuteka Efile Mukulu. 13 Pabubatokiele, baadi muitanyine balongi baye kuadi na asangula 12 munkatshi muabo, babaadi dingi muudikie bu batumibua. 14 Mashina aabo abaadi: Simone abaadi dingi muudikie bu Mpiele, mukuabo mulume Andele, Yakobo, Yowano, Fidipe, Bartelemi, 15 Mateo, Tomase, Yakobo muana a Alfee, Simone abetanyina bu “sha kisumi,” 16 Yundase muana a Yakobo, na Yundase Iskariote baadi kunyima mupaane Yesu.

17 Akupu balalele nabo emana pa mbalo ibatame, na paapa pabaadi kibumbu kikata kia balongi baye, na kibumbu kikata kia bantu abaadi abakatukila mu Yudeya oso, mu Yelusalema na ku nsenga ya Tiire na Sidone, i ku bukunkula bua kalunga ka mema abafikile bua kumuteemesha na bua kupaashibua ku mikumbo yabo. 18 Mpa na baaba abaadi bakalakashue na bikudi bibubi, abaadi bapaashibue. 19 na kibumbu kioso kia bantu kibaadi akikimbi kumukuma, muanda bukome bubaadi abutuuku muadi na abuibapaasha boso.

20 Na babandulukile atala kui balongi baye na abanga kuakula’shi:

“Nui ba sha muloo anue balanda, muanda Bufumu bu’Efile Mukulu mbuenu.

21 “Nui ba sha muloo anue be na nsala binobino, muanda anukekuta.’

“Nui ba sha muloo anue abadidi binobino, muanda anukasepe.

22 “Nui ba sha muloo p’abenushikua kui bantu, p’abenubingi, p’abenukaa na p’abasabuula eshina dienu* pa muanda wa Muana a muntu. 23 Sankayi mu diadia efuku na nuitumbe bua muloo, muanda efuto dienu ndikata muiyilu, muanda ino nyi mianda i mumune na ibaadi ba nkambua babo abakitshina batemuki.

24 “Kadi malua kuanudi anue ba mpeta, muanda nukuete kupeta kusambibua kuenu koso.

25 “Malua kuanudi anue bekute binobino, muanda anukapusha nsala.

“Malua kuanudi anue bakuete kusepa binobino, muanda anukenyongola na kudila.

26 “Malua kuanudi pe bantu boso abakula bibuwa buenu, muanda bino nyi bibaadi ba nkambua babo bakitshine batemuki ba madimi.

27 “Kadi nenulungula anue bakuete kunteemesha’shi: Tungunukayi na kufula beshikuanyi benu, na kukitshina baaba abenushikua bibuwa, 28 na kuelela baaba abenuele milua miabi, na kuteka bua baaba abenukaa. 29 Su muntu akukupila kuitama dimune, mutudile nyi na dingi; na su muntu bakunyengie kilamba kia panundu, topelanga kumupa na kia muushi. 30 Muntu oso enutekie kintu mupeyi, na muntu enunyengie bintu bienu, tanumutekanga bua’shi enualuishe bianka.

31 “Dingi, nka bu bi’anukumiina’shi bantu benukitshine, ebakitshineyi naabo namu mu mushindo umune.

32 “Su nuafula nka baaba benufule, abinukuasha ku kinyi? Muanda mpa na ba nkitshishi ba miluisho abafulaa baaba bebafule. 33 Na su nuakita bibuwa bua baaba abenukitshinaa bibuwa, abinukuasha ku kinyi? Mpa na ba nkitshishi ba miluisho abebikitaa. 34 Dingi, su anuiyapusha* bintu kui baaba banukulupila’shi abenualuisha, abinukuasha kukinyi? Mpa na ba nkitshishi ba miluisho abeyapushaa ba nkitshishi naabo ba miluisho bintu na abakulupila’shi abakebaluisha bioso. 35 Anka anue, tungunukayi na kufula beshikuanyi benu, kukita bibuwa na kuiyapusha bintu kushi kukulupila’shi benualuishe kintu su nkimune; na efuto dienu adikekala dikata na anukekala bana ba Sha kuiyilu kula, muanda e na kalolo kui bantu bashi na lutumbu na kui bantu bebubi. 36 Tungunukayi na kuifuidishena lusa, nka bu bi Nshenu afuidishenaa lusa.

37 “Lekayi kutshibishena kiimu, na t’abakenutshibila namu kiimu; lekayi kukimba bilubilo bia bangi na t’abakakimbi bienu bilubilo. Tungunukayi na kufuidishena lusa,* na abakenufuila lusa.* 38 Ikalayi anupeshena bintu, na bantu abakenupa. Abakenupongoluela mu mpaya yenu na kipimo kibuwa, kikonkie, kisanyishue, na akipongoloka. Muanda kipimo kianukuete kupimina nakio bangi, nyi ki’abakenupimina nakio n’anue namu.”

39 Akupu bebapele dingi kileshesho’shi: “Mpofu mulombene kukunkusha mpofu naye? Nya. Boso buabo abakapono mbuina. 40 Mulongi ta mukile mulongieshi aaye, kadi muntu oso abadi balongieshe kalolo akekala nka bu mulongieshi aaye. 41 Buakinyi okuete kutala kasosua ke muiyiso dia mukuenu, kadi kushi kumona mutandalo wi muiyiso diobe? 42 Mbikunyi biodi mulombene kulungula mukuenu’shi: ‘Mukuetu, kita nkukatushe kasosua ke muiyiso diobe,’ aku namu obe nabene tomono mutandalo wi mu diobe eyiso? Nsesa’be! Banda kukatusha mutandalo wi muiyiso diobe, akupu okamono kalolo bia kukatusha kasosua ke muiyiso dia mukuenu.

43 “Muanda ta kui mutshi wibuwa aupeyaa bikuba binyangie, na takui mutshi unyangie aupeyaa bikuba bibuwa. 44 Muanda mutshi oso abeukila ku bikuba biao. Bu kileshesho, bantu tabakuulaa nfigiye ku mabuula a milobo, sunga kukuula nfinyo ku mutshi wa milobo. 45 Muntu e buwa atushaa bintu bibuwa muishimba diaye, kadi muntu ebubi atushaa bintu bibubi muishimba diaye; muanda kukanua akuakulaa nka bintu biule muishimba.

46 “Biabia, buakinyi anungitanyina’shi ‘Muanana! Muanana!’ kadi t’anukitshi mianda yangakula? 47 Muntu oso afiki kuandi na ateemesha mayi ande na eatumikila, nakenulesha adi muifuane: 48 Enka bu muntu baadi pa kuibaka nshibo, mubundule ngofu na ebaka kitako p’ebue dikata. Biabia pabanokiele mpeshi ebungi, mema aakatukila mu musulo nkuikupila ku nshibo, anka taabadi na bukome buibungi bua kuiyisanyisha, muanda ibaadi ibakue kalolo. 49 Ku lungi lupese, yawa oso ateemesha mayi ande kushi kuiatumikila, enka bu muntu muibakie nshibo kushi kitako. Mema aakatukila mu musulo nkuikupila ku yanka, na mususa umune, ayo nkubumbuka, na kubumbuka kua yaaya nshibo kubaadi kukata.”

7 Pabapuile kulungula bantu mianda ibaadi na kia kuibalungula, batuelele mu Kapernaume. 2 Kuakua, ungi mukata a basalayi baadi na mufubi abaadi mufule, baadi akumbu ngofu na baadi pepi na kufua. 3 Pabapushishe bibaadi bangi abakula pabitale Yesu, batumine bangi bakulu ba bena Yunda kuadi, bua kumuteka bua’shi afikie apaashe mufubi aaye. 4 Abo nkufika kui Yesu na kubanga kumuisendeela, bambanga’shi: “Mmulombene bua’shi omukuashe, 5 muanda mufule muilo wetu na naye muibakishe kitumbuilo kietu.” 6 Biabia, Yesu bayile nabo. Kadi patabaadi pepi na ku nshibo, mukata a basalayi baadi mupue kutuma ba kuuku baye bua kumulungula’shi: “Muanana, tuekalakashanga, muanda ntshi mukumbanyine bua’shi otuela muande mu nshibo. 7 Nyi buakinyi ntshi muiate bu mukumbanyine kufika kodi. Kadi akula penda eyi, na mufubi ande apaashibue. 8 Muanda ami namu nemutudibue muushi mua matalua a bangi, ne na basalayi be muushi mua matalua ande, nalungulaa umune’shi: ‘Nda!’ na ende, nalungulaa ungi’shi: ‘Fika’ na afiki, na nalungulaa mufubi ande’shi: ‘Kita bino!’ na ebikitshi.” 9 Pabapushishe Yesu ino mianda, bakaanyine ngofu, na aye nkualuluka kui kibumbu kia bantu kibaadi akimulondo na nkuamba’shi: “Nenulungula’shi, sunga mu Isalele ntshi musangane muntu e na lukumiino lukata bu luno.” 10 Pabaadi baaba bababadi batume balukie ku nshibo, babaadi basangane mufubi na mbidi bukome.

11 Kunyima kua nsaa ipeela, bayile mu kibundi ki’abetanyina bu Naine, balongi baye na kibumbu kikata kia bantu babayile naye. 12 Pabaadi muifubuile pepi na kibelo kia kibundi, baadi mufumankane na bantu batuale kitanda kia muntu, muana a eleka a mukashi kilele. Dingi, kibumbu kikata kia bantu ba mu kiakia kibundi babaadi naye. 13 Pabaadi Muanana mumone yawa mukashi kilele, bamupushishe lusa, na aye nkumulungula’shi: “Leka kudila.” 14 Biabia baadi muifubuile na akuma ka lusala k’abasemuinaa bitanda, na babaadi bekasemune nkuimana. Akupu aye nkuamba’shi: “Nsongualume, nakulungula’shi, buuka!” 15 Yawa muntu mufue nkubuuka, nkubanga kuakula, na Yesu nkumupa nyinaye. 16 Biabia, moo nkuibakuata boso, abo nkubanga kutumbisha Efile Mukulu, bambanga’shi: “Mutemuki mukata batuuku munkatshi muetu, na Efile Mukulu bapasukila muilo waye.” 17 Nkumo pabitale biabia bibaadi mukite ibapalakene mu Yudeya oso na mu bibundi bioso bi pepi.

18 Biabia balongi ba Yowano abaadi bamulondele ino mianda yoso. 19 Nyi Yowano nkuitanyina babidi ba ku balongi baye na nkuibatuma kui Muanana bua kuipusha’shi: “Obe nyi baadi na kia kufika, su tui na kia kutengiela ungi?” 20 Pababafikile kui Yesu, baaba bantu abamulunguile’shi: “Yowano Mubatshishi betutumu kodi, bua kukuipusha’shi: ‘Obe nyi baadi na kia kufika, su tui na kia kutengiela ungi?’” 21 Mu yaaya nsaa baadi mupaashe bantu bebungi babaadi na mikumbo ikata na ipeela, kubinga bikudi bibubi, na kubuula ba mpofu be bungi meso. 22 Aye nkuibalula’shi: “Ndayi nukalungule Yowano mianda yanubapusha na yanubamono: Ba mpofu bakuete kumona, bishetshi bikuete kutambuka, ba sha nsudi bakuete kutooshibua, ba nshikue bakuete kupusha, bafue bakuete kubuushibua, na balanda bakuete kulungulua mukandu wibuwa. 23 Sha muloo ngiawa sh’apete kintu kia kumukokosha muandi.”

24 Pabalukiile bantu babaadi Yowano mutume, Yesu babangile kulungula kibumbu kia bantu pabitale Yowano’shi: “Kianuyile mukutala mu kabaaka nkinyi? Elengie diabapuku kui lupapi su? 25 Biabia, kianuyile mukutala nkinyi? Mmuntu mufuale bilamba bibuwa? Baaba abafualaa bilamba bia muulo ukata na be na nshalelo ebuwa be mu mashibo a ba nfumu. 26 Mu binyibinyi, nkinyi kianuyile mu kutala? Mmutemuki? Oolo, nenulungula’shi, mmukile mpa na mutemuki. 27 Aye nyi abadi bafunde pa muanda waye’shi: ‘Tala! Natumu mukiendi wande kumpala kobe, aukalumbula eshinda kumpala kobe.’ 28 Nenulungula’shi, munkatshi mua bantu boso, ta mui muntu su ngumune mukile Yowano bukata, kadi muntu mukile bupeela mu Bufumu bu’Efile Mukulu, mmumukile bukata.” 29 (Pabaadi bantu boso na bafutshishi ba bitadi bapushe biabia, abakuile’shi Efile Mukulu mmululame, muanda abaadi babatshishibue na lubatshisho lua Yowano. 30 Anka Bafadisee na baaba babaadi abauku Miiya ngofu abaadi bapele elango* di’Efile Mukulu, muanda tababaadi babatshishibue kui Yowano.)

31 “Biabia, nemulombene kupuandikisha bantu ba mu kino kipungo na ba nanyi, na be bu ba nanyi? 32 Be’nka bu bana bakinga bashale mu kisalue na abeyitanyishena, bambanga’shi: ‘Tuikele benuyimbile milengie,* anka tanuibashe; tuikele benuyimbile ngono ya maalo, anka tanuibadile.’ 33 Mu mushindo umune, Yowano Mubatshishi mmufikie t’adi mukate, tatomo nfinyo, anka anuamba’shi: ‘E na demo.’ 34 Muana a muntu mmufikie adi, atomo, anka anuamba’shi: ‘Talayi! mudiafi na ntomi a malofu, kuuku a bafutshishi ba bitadi na a ba nkitshishi ba miluisho!’ 35 Sunga biabia, mianda ilulame ayikitshi muntu nyi ayilesha’shi e na binangu.”

36 Umune a ku Bafadisee baadi nka atekie Yesu buabadia kudia naye. Biabia aye nkutuela mu nshibo mua yawa Mufadisee, nkushala bua kudia. 37 Ungi muana mukashi baadi aukibua mu kibundi bu nkitshishi a miluisho, baukile’shi Yesu kuete kudia* mu nshibo mua yawa Mufadisee, na aye nkutuala mulangi wa alabasta wi na malashi. 38 Emana kunyima kua Yesu dia ku ngua yaye, abanga kudila na kutopesha ngua ya Yesu na mpolo, akupu eyikumuna na nyene yaye. Dingi, afifia ngua yaye na kalolo koso na ekupongoola malashi. 39 Yawa Mufadisee baadi muitanyishe Yesu pabamuene biabia, baadi muiakuile’shi: “Su uno muntu badia kuikala mutemuki binyibinyi, badia kuuka’shi uno muana mukashi kuete kumukuma nnanyi, na’shi mmuntu a mushindo kinyi, nkitshishi a miluisho.” 40 Kadi Yesu nkumulungula’shi: “Simone, ne na muanda wa kukulungula.” Aye nkumulungula’shi: “Mulongieshi, ewakule!”

41 “Bantu babidi babaadi n’ebasa dia muntu baadi muibeyapushe makuta; umune baadi n’ebasa dia ndenie 500, kadi ungi na dia ndenie 50. 42 Bu biabashibadi na kintu su nkimune kia kumufuta, baadi muibalekieele boso. Biabia nanyi a kuabadi akamufulu ngofu?” 43 Simone nkualula’shi: “Napuandikisha’shi, ngiawa aadi mulekieele ebasa dikata.” Yesu nkumulungula’shi: “Bualuula kalolo.” 44 Akupu Yesu nkualuluka kui muana mukashi na nkulungula Simone’shi: “Bomono uno muana mukashi? Natuele mu nshibo yobe; tuemumpe mema bua kutumpa ngua yande. Kadi uno muana mukashi batopesha ngua yande na mpolo yaye na beyikumuna na nyene yaye. 45 Tue munfifie kuitama, kadi uno muana mukashi, kubanga nsaa yantuelele muno, tamulekie kufifia ngua yande na kalolo koso. 46 Tuemupongoole muimu ku mutue wande, kadi uno muana mukashi bapongoola malashi ku ngua yande. 47 Pa muanda wa biabia, nankulungula’shi, miluisho yaye sunga biayidi i bungi,* ibalekieelua, muanda mmuleshe kifulo kibungi. Kadi yawa alekieelua bipeela, afulu bipeela.” 48 Akupu Yesu nkulungula yawa muana mukashi’shi: “Miluisho yobe ibalekieelua.” 49 Baaba babaadi adi nabo* ababangile kuilungushena’shi: “Uno mmuntu kinyi alekieela mpa na miluisho?” 50 Anka aye nkulungula yawa muana mukashi’shi: “Lukumiino lobe lubakupaasha; nda mu butaale.”

8 Kunyima kua kapindi kapeela bayile mu bibundi bikata na bipeela, afu’alungulanga mukandu wibuwa wa Bufumu bu’Efile Mukulu. Na balongi Ekumi na babidi abaadi naye, 2 mpa na bangi bana bakashi babaabadi bapaashe ku bikudi bibubi na mikumbo: Mariya abaabadi abetanyina bu a ku Magadala abaabadi batushe ba demo musambo muunda; 3 Yoana mukashi a Kuza, mulami a bintu bia Erode, Suzana na bangi bana bakashi bebungi abaadi abafubisha bintu biabo bua kuibakuasha na kuibafubila.

4 Pabaadi kibumbu kikata kia bantu ba mu bibundi bilekeene abaadi abafiki kuadi kibuungie, baadi muibalongieshe ku bukuashi bua kileshesho’shi: 5 “Mumiinyi batukile bua kumiina mbio yaye. Pabaadi kuete kuenda na kumiina mbio, ingi ya kuyanka ibaponene ku bukunkula bu’eshinda, na abo nkuiyashina na tonyi nkuiyidia. 6 Ingi ibaponene p’ebue, na kunyima kua kumena, ibaumine muanda tapabadi kitalesha. 7 Ingi nkupona mu milobo na milobo ibaadi ikule pamune nayo nkuiyifina. 8 Kadi ingi ibaponene pa nsenga ibuwa, na kunyima kua kumena, ibapeele bikuba misusa 100 kukila ibaabadi bakune.” Pabaadi akula ino mianda, belele musaase’shi: “Yawa e na matui a kupusha, apushe.”

9 Kadi balongi baye nkumuipusha kibaadi akipushisha kino kileshesho. 10 Bambile’shi: “Anue mbenupe matalua a kupusha mianda ifuame ya kishila ya Bufumu bu’Efile Mukulu, kadi bua bangi, mianda yoso i mu bileshesho, bua’shi sunga batala, be kutala kadi kushi kumona, sunga bi’abateemesha, t’abapusha ki’abipatuula. 11 Kileshesho akipatuula bino: Mbio nyi eyi di’Efile Mukulu. 12 Yaaya i ku bukunkula bu’eshinda, nyi mbantu abapusha eyi di’Efile Mukulu, akupu Diabulu bafiki bakatusha dianka mu mashimba aabo, bua’shi tabakumiinanga na tabapaashibuanga. 13 Yaaya i p’ebue nyi mbano bantu, nsaa y’abateemesha eyi di’Efile Mukulu, abeditambula na muloo kadi ta be na mishi. Abakumiina bua kapindi kapeela, anka mu kipungo kia kutompibua, abapono. 14 Bua yaaya ipone mu milobo, nyi mbantu abapusha eyi di’Efile Mukulu, kadi bu biabakuete kukakibua na tuinyongoshi, na bupeta, na miloo ya mu ano mafuku, abafinyibua ngofu na t’abakulu. 15 Bua yaaya i pa nsenga ibuwa, baaba nyi mbantu, kunyima kuabo kupusha eyi di’Efile Mukulu na mashimba e buwa, abedilamiina na abapa bikuba na kunyingiila.

16 “Takui muntu su ngumune kunyima kua kutembesha kimunyi ekiputaa elonga sunga kuikituula muushi mua lusala, kadi ekitulaa pa mbalo ayimueka bua’shi bantu boso abemutuele bamone etaata. 17 Muanda takui kintu kifuame kish’akikaleshibua, sunga kintu kifuamishue kalolo kishanaukibue na kish’akikatuuku patooka. 18 Biabia dimukayi pabitale mushindo wanuteemesha, muanda yawa oso e na kintu abakamupa bibungi, kadi yawa oso shi na kintu abakamunyengie mpa na kiakia ki’apuandikisha’shi e nakio.”

19 Akupu nyinaye na bakuabo balume abafikile kuadi, kadi t’ababaadi na mushindo wa kuifubuila pepi naye muanda wa kibumbu kia bantu. 20 Biabia abamulunguile’shi: “Nyinobe na bakuenu balume mbemane paasha, abakiebe nkumona.” 21 Yesu bebaluluile’shi: “Nyinami na bakuetu balume nyi mbaaba abapusha eyi di’Efile Mukulu, na abeditumikila.”

22 Dingi efuku, Yesu na balongi baye abatuelele mu buato na aye nkuibalungula’shi: “Tusabukieyi dingi eshiya di’eshiba.” Biabia abo nkuenda. 23 Kadi pabaabadi abende, Yesu nkulala. Kipapi ki bukopo nkupuka muishiba, buato buabo nkubanga kuula na mema na bubaadi pepi na kuiyina. 24 Biabia abayile abo nkumubuusha, bambanga’shi: “Mulongieshi, Mulongieshi, bi’atufu’bi!” Bebuele, aye nkusashila kipapi na mbundambunda ya mema i bukopo abio nkuleka, na kutaala kubekeele kuanka. 25 Akupu bebalunguile’shi: “Lukumiino luenu lui kunyi?” Kadi abaadi na moo wibungi, na abaadi bakaanye, belungushenanga’shi: “Uno nnanyi binyibinyi? Muanda atumina mpa na kipapi na mema eyi, na abimukookiela.”

26 Akupu abafikile ku kiese mu nsenga ya bena Ngalasene, italene na bena Ngalileya. 27 Pabaadi Yesu atuuku mu buato, muntu baadi mukuatshibue na ba demo baadi afiki mu kibundi kia kiakia kipindi bafumankene naye. Tabaadi afuala bilamba takudi mafuku e bungi na tabaadi ashala mu nshibo, kadi baadi ashala ku mashama.* 28 Pabamuene Yesu belele musaase, akunama kumpala kuaye na akula n’eyi di bukopo’shi: “Yesu Muana a Efile Mukulu Sha Kuiyilu Kula, nenobe muanda kinyi? Nakusendeela, tonkiengieshanga nya.” 29 (Muanda Yesu baadi atumina kiakia kikudi kibubi eyi, buakidia kutuuka mui yawa muntu. Kibaadi akimukuata misusa ibungi,* na abaadi abamuanya nkano* misusa yoso na kumulama, kadi baadi atshibi yaaya nkano na yawa demo baadi amutakula buadia nkuenda mu ma mbalo a bupenka.) 30 Yesu nkumuipusha’shi: “Eshina diobe nnanyi?” Aye nkualula’shi: “Nkibumbu,” muanda ba demo bebungi abaadi batuele muadi. 31 Na abaadi abatungunuka na kumuisendeela bua’shi t’ebatuminanga eyi buabadia kuenda mu buina bula. 32 Kisaka kikata kia ngulube kibaadi akidi kuakua ku muengie, biabia ba demo nkumusendeela buadia kuibapa matalua a kutuela mu ngulube, na aye nkuibapa matalua. 33 Bua biabia, ba demo babatuukile mui muntu, batuela mu ngulube, na kisaka kia ngulube kibapulumukile lubilo kiapona muishiba kiafua. 34 Kadi pabaadi balami ba ngulube bamone bibaadi bikitshikie, babasukile, bakalondela bantu ba mu kiakia kibundi na ba mu bibundi bia ku mpese bianka.

35 Akupu bantu babayile mu kumona kibaadi kikitshikie. Abafikile kui Yesu na basangana muntu abaabadi batushe ba demo mmushale ku ngua ya Yesu, mmufuale bilamba, binangu biaye bioso mbilombane na abo nkupusha moo. 36 Baaba babaadi bamone bianka nkuibalondela bibaadi yawa muntu baadi mukuatshibue na ba demo mupaashibue. 37 Akupu bantu bebungi ba mu mpese yoso ya nsenga ya Ngalasene nkuteka Yesu buadia kukatuka kuabo, muanda abaadi bakuatshibue na moo ukata. Nyi Yesu nkutuela mu buato bua kuenda. 38 Anka, yawa muntu abaabadi batushe ba demo, batungunukile na kuisendeela Yesu buadia kuenda naye, kadi Yesu baluishe yawa muntu, amba’shi: 39 “Aluka ku nshibo, otungunukie na kulungula bantu bibakukitshina Efile Mukulu.” Biabia bayile, afu’alungulanga mu kibundi kishima kibaadi Yesu mumukitshine.

40 Pabaadi Yesu mualukiile, kibumbu kia bantu kibaadi kimukukile na muulo, muanda boso abaadi abamutengiela. 41 Kadi ungi muntu abayitanyinaa bu Yailuse bafikile; uno muntu baadi mukunkushi a kitumbuilo. Na aye nkupona ku ngua ya Yesu na nkubanga kumuisendeela buadia kuenda naye kuaye ku nshibo, 42 muanda muana aye mukashi eeleka a bipua 12, baadi akiebe kufua.

Pabaadi Yesu ende, kibumbu kia bantu kibaadi akimufinakasha. 43 Kubaadi ungi muana mukashi baadi na mukumbo wa kutuuka kua mase takudi bipua 12, na ta kubaadi muntu su ngumune baadi mumupaashe. 44 Bafikile ku mongo kuaye na akuma luembe lua kilamba kiaye, mususa umune kutuuka kuaye kua mase nkuimana. 45 Biabia, Yesu nkuipusha’shi: “Nanyi bankumu?” Pabaadi bantu boso abapele, Mpiele kuamba’shi: “Mulongieshi, kibumbu kia bantu nkikuifunyishe, na kikuete kukufinakasha.” 46 Kadi Yesu nkuamba’shi: “Kui muntu bankumu, muanda natundula’shi bukome bubatuuku muandi.” 47 Pabamuene’shi abamutundula, yawa muana mukashi bafikile kuete kusuusa, aye nkukunama kumpala kua Yesu na nkuakula kumpala kua bantu boso buakinyi ekele mumukume na bibaadi mupaashibue mususa umune. 48 Kadi Yesu nkumulungula’shi: “Muana ande mukashi, lukumiino lobe lubakupaasha. Nda mu butaale.”

49 Pabaadi ki’akula, ungi muntu alesha mpala ya mukunkushi a kitumbuilo bafikile amba’shi: “Muan’obe mukashi bapu kufua; leka kutungunuka na kukalakasha mulongieshi.” 50 Pabapushishe Yesu biabia, bamulunguile’shi: “Totshinanga, ikala penda na lukumiino na apaashibua.” 51 Pabafikile ku nshibo, tabaadi mutadiile’shi muntu su ngumune atuele naye, kukatusha penda Mpiele, Yowano, Yakobo na nshe-muana na nyina-muana. 52 Kadi bantu boso abaadi abadidi na kuikupila mu kiadi muanda wa kinyongua. Biabia bebalunguile’shi: “Lekayi kudila, muanda ta mmufue, kadi mmulale.” 53 Pakupusha biabia, ababangile kumusepa ngofu, muanda abaadi abauku’shi, mmufue. 54 Anka Yesu bamukuatshile kuiyaasa na amulungula n’eyi di bukopo’shi: “Muana, buuka!” 55 Aye nkusanguka* na nkuibua mususa umune, akupu Yesu nkuibalungula buabadia kupa muana bia kudia. 56 Baledi baye abaadi na muloo wibungi, kadi Yesu nkuibatumina eyi bua’shi tabalungulanga muntu su ngumune kibaadi kikitshikie.

9 Akupu bayitanyine batumibua Ekumi na babidi na ebapa bukome na matalua pe ba demo boso na bua kupaasha mikumbo. 2 Na aye nkuibatuma mu kulungula Bufumu bu’Efile Mukulu na kupaasha baaba abakumbu. 3 Aye nkuibalungula’shi: “Tanuatanga kintu su nkimune bua luendo, sunga mukombo, sunga mufuko wa bia kudia, sunga mukate sunga makuta;* sunga bilamba bibidi.* 4 Anka mbalo yoso yanutuele mu nshibo, nushale muanka mpa na panukakatuka. 5 Na mbalo yoso yabash’abenutambula kui bantu, panutuuku mu kiakia kibundi nukuukule lufufi lui ku ngua yenu bua bukamonyi kuabadi.” 6 Akupu abayile ku kibundi na kibundi bafu’abalungulanga mukandu wibuwa na kupaasha bantu.

7 Binobino Erode* mukunkushi* a distrike dia Ngalileya, bapushishe mianda yoso ibaadi ayikitshika na baadi mukalakashue ngofu, muanda bangi bantu abaadi abamba’shi, nyi Yowano Mubatshishi babuushibua ku lufu, 8 kadi bangi abaadi abamba’shi, nyi Eliya batuuku, na bangi namu abaadi abamba’shi, nyi umune a ku batemuki ba kala babuushibua ku lufu. 9 Erode nkuamba’shi: “Yowano nemumutshibishe mutue. Kadi nnanyi kuete kukita ino mianda yoso ya nkuete kupusha?” Biabia baadi akimbi kumumona.

10 Pabalukiile batumibua, abaadi balondele Yesu mianda yoso ibaabadi bakite. Akupu bebatshile na enda nabo pa mbalo ya bupenka mu kibundi kiabetanyinaa bu Betsaida. 11 Kadi pabaukile kibumbu kia bantu bianka, kibamulondele. Na Yesu nkuikitambula kalolo na nkubanga kuikilungula pabitale Bufumu bu’Efile Mukulu, na kupaasha baaba abaadi na lukalo lua kupaashibua. 12 Pabaadi bufuku pepi na kuiila batumibua Ekumi na babidi abafikile na balungula Yesu’shi: “Alusha kibumbu kia bantu bua’shi bende mu bibundi bi pepi na mu ntshamba, bakapete mbalo ya kulala na bia kudia, muanda ino mbalo yatudi i kula.” 13 Kadi bebalunguile’shi: “Anue, ebapeyi bia kudia.” Abo nkuakula’shi: “Tui nka penda na mikate itano na mishipa ibidi, nka su tui kuenda atue banabene mu kuula bia kudia bua bano bantu boso.” 14 Kubaadi bana balume bafikie ku 5 000. Kadi Yesu nkulungula balongi baye’shi: “Ebalunguleyi bashale mu bisaka bia bantu 50 mu kisaka kioso.” 15 Abakitshine nka biabia na balungula bantu boso bua kushala. 16 Batshile mikate itano na mishipa ibidi, atala muiyilu na atumbula Efile Mukulu. Akupu eyitshokola na abanga kuiyipa balongi baye bua’shi beyituule kumpala kua kibumbu kia bantu. 17 Biabia, boso babadiile, abo nkuikuta, na abo nkukongola biseele 12 bia bipese bibaadi bishale.

18 Dingi efuku, pabaadi Yesu kuete kuteka bupenka, balongi abafikile kuadi na aye nkuibepusha’shi: “Bantu bakuete kuamba’shi ne nnanyi?” 19 Babaluluile’shi: “Yowano Mubatshishi, kadi bangi abamba’shi Eliya, na bangi namu abamba’shi umune a ku batemuki ba kala babuushibua ku lufu.” 20 Akupu Yesu bebepuishe’shi: “Kadi anue namu anuamba’shi ne nnanyi?” Mpiele bamualuluile’shi: “We Nkidishitu a Efile Mukulu.” 21 Biabia baadi muibatoshe ebalungula’shi, tabalungulanga muntu su ngumune bianka, 22 kadi aye nkuamba’shi: “Abitungu Muana a muntu akiengie ngofu na bamusumbushene kui bakulu, bakata ba batshite muakuidi, ba skribe, ayipaibue na abuushibue ku lufu muifuku dia kasatu.”

23 Akupu Yesu batungunukile na kulungula boso’shi: “Su muntu akiebe kundonda, epele aye nabene, atuale mutshi waye wa makienga* efuku dioso, na atungunukie na kundonda. 24 Muanda yawa oso akumiina kupaasha muwa* waye, akeushimisha, kadi yawa oso ashimisha muwa* waye pa muanda wande nyi akeupaasha. 25 Binyibinyi, su muntu apeta nsenga ishima, kadi ashimisha muwa waye sunga abutudibua, muanda kinyi wibuwa ubakitshi? 26 Muanda yawa oso ampusha buufu na apusha mayi ande buufu, Muana a muntu akapusha yawa muntu buufu p’akafiki mu ntumbo yaye na ya Nshaye na ya mikeyilu iselele. 27 Kadi nenulungula binyibinyi’shi, kui bangi ba ku bano bemane pano bash’abakafu kumpala kuabo kumona Bufumu bu’Efile Mukulu”

28 Akupu, mafuku afikie pepi na muanda kunyima kuaye kuakula ano mayi, batshile Mpiele, Yowano, na Yakobo akamina nabo ku muengie bua kuteka. 29 Na pabaadi atekie, mmuenekielo a mpala yaye nkushintuluka na bilamba biaye nkufika bitooka soo, abipenyapenya. 30 Na kubaadi bantu babidi abaadi abesamba naye; nyi Moyise na Eliya. 31 Babaadi bamuenekie na ntumbo na babanga kuisamba pabitale luendo luaye lubaadi na kia kulombana ku Yelusalema. 32 Binobino Mpiele, Yowano na Yakobo abaadi mu tulo tui bukopo, kadi pabababuukile abamuene ntumbo yaye na baaba bantu babidi mbemane naye. 33 Pabaadi baaba bantu babidi t’abakatuka kui Yesu, Mpiele balunguile Yesu’shi: “Mulongieshi, bi buwa bu biatudi pano. Biabia tuibakie tushibo tua mapema tusatu, kamune bobe, kamune bua Moyise na kangi bua Eliya.” Tabaadi ashingula kibaadi kuete kuakula. 34 Kadi pabaadi ki’akula ino mianda, ekumbi dibatuukile na diabanga kui babuikila. Pabaabadi abatuele muikumbi, abapushishe moo. 35 Biabia eyi nkutuuka muikumbi adiamba’shi: “Uno nyi Muana ande, yawa andi musangule. Muteemesheyi.” 36 Pabaadi eyi diki’adiakula, abamuene Yesu taadi bupenka. Kadi balongi abaadi bashale baumine na mu aa mafuku tababaadi balondele muntu su ngumune mianda ibaabadi bamone.

37 Efuku dibalondele, pababayikile ku muengie, kibumbu kikata kia bantu kibafikile mu kufumankana na Yesu. 38 Na mu kibumbu kia bantu, ungi muntu belele musaase amba’shi: “Mulongieshi, nakusendeela namu bua’shi otale muana ande mulume, muanda nyi muana ande eeleka. 39 Kikudi akimukuataa, mususa umune eele musaase wi bukopo, akimunyuku na atusha efulu mu kanua, akimukatukaa pa bukopo kunyima kuakio kumutapa malonda. 40 Nemusendeele balongi bobe bua kuikibinga, anka ta mbobeshe.” 41 Yesu baluluile’shi: “Kipungo kia bantu ba shi na lukumiino na ba sha miluisho, natungunuka na kuikala nenu na kuinulesha luishinko mpa na ku mafuku kinyi? Ntuadile muan’obe pano.” 42 Kadi, pabaadi muana kuete kuifubuila, demo bamuponeshe paashi na amunyuka ngofu. Anka Yesu basashiile kikudi kibubi na nkupaasha ka nsongualume na nkuikalusha kui nshaye. 43 Bantu boso abakaanyine bua bukata bua bukome bu’Efile Mukulu.

Pabaadi bantu boso abakaanya bua mianda yoso ibaadi akitshi, Yesu balunguile balongi baye’shi: 44 “Teemeshayi kalolo na nutentekieshe ano mayi, muanda Muana a muntu akapaanyibua mu maasa a bantu.” 45 Kadi tababaadi bapushe kibaadi akula, muanda bibaadi bibafuamishue bua’shi tabapushanga ki’abipatuula, na abaadi abapusha moo wa kumuipusha pabitale bibaadi akula.

46 Akupu, kuikakena kubatuukile munkatshi muabo bua kuuka’shi nnanyi a kuabadi baadi mukile bangi bukata. 47 Bu bibaukanga Yesu bibaabadi abanangushena mu mashimba abo, batshile muana mukinga, amuimika ku lupese luaye, 48 na nkuibalungula’shi: “Yawa oso atambula uno muana mukinga pa muanda w’eshina diande antambula n’ami namu, na yawa oso bantambul’ami batambula namu na Yawa mmuntume. Muanda yawa akitshi mianda na kuiyisha munkatshi muenu, nyi mukata.”

49 Yowano nkuakula’shi: “Mulongieshi, tuikiele bamone ungi muntu kuete kubinga ba demo pa kutemuna eshina diobe, na tuatompa kumutosha, muanda takuete akulondo netu.” 50 Kadi Yesu nkumulungula’shi: “Tanutompanga kumupelesha, muanda yawa shi muishikuanyi enu, e ku lupese luenu.”

51 Bu bibaadi mafuku a Yesu a kuenda muiyilu aefubuila pepi,* baadi muate kitshibilo kia kuenda ku Yelusalema. 52 Biabia, baadi mutume mikiendi kumpala kuaye. Na ibayile, yatuela mu kibundi kampanda kia bena Samadiya bua kulumbuula mianda bua kufika kuaye. 53 Kadi tababaadi bamutambule, muanda baadi muate kitshibilo* kia kuenda ku Yelusalema. 54 Pabamuene Yakobo na Yowano biabia, abakuile’shi: “Muanana, okumiina tuitamine kaalo ka muiyilu kebabutule?” 55 Kadi balulukile na ebasashila. 56 Biabia abayile mu kingi kibundi.

57 Pabaabadi muishinda abende, ungi muntu balunguile Yesu’shi: “Nakulondo koso kuende.” 58 Kadi Yesu nkumualula’shi: “Mikiengie i na meena aayo, na tonyi tui na masua aato, anka Muana a muntu te na mbalo yadi mulombene kutuula mutue waye.” 59 Akupu aye nkulungula ungi muntu’shi: “Ndonde.” Yawa muntu nkuakula’shi: “Muanana, kumiina namu mbande kuenda nkashiikie nshami.” 60 Kadi aye nkumulungula’shi: “Leka bafue bashiikie bafue babo, kadi obe enda okalungule Bufumu bu’Efile Mukulu mbalo yoso.” 61 Na ungi nkumulungula’shi: “Muanana nakulondo, kadi kumiina namu mbande nkaladika bena kifuko kiande.” 62 Yesu nkumulungula’shi: “Muntu mukuate ku lukasu luabadi banye ngombe bua kudima na atala bintu bi kumongo, ta mukumbanyine Bufumu bu’Efile Mukulu.”

10 Kunyima kua ino mianda, Muanana baadi musangule bangi balongi 70 na ebatuma babidi babidi kumpala kuaye mu kibundi kioso na mu mbalo mubaadi aye nabene na kia kuenda. 2 Akupu Yesu nkuibalungula’shi: “Eyendo, mufubo wa kuumbula ngukata, anka bafubi mbapeela. Biabia, tekayi mukata a mufubo wa kuumbula buadia kutuma bafubi mu mufubo waye wa kuumbula. 3 Ndayi! Nenutumu bu bana ba mikooko munkatshi mua miseu. 4 Tanutualanga kabuta ka makuta, sunga mufuko wa bia kudia sunga sandale, na tanusemanga* muntu muishinda. 5 Mbalo yoso yanutuele mu nshibo, kumpala nuakule’shi: ‘Ino nshibo ikale na butaale.’ 6 Na su muanka mui kuuku a butaale, butaale buenu abukekala kuadi. Kadi su te muanka, abukalukiila kuanudi. 7 Biabia shalaayi mu yaaya nshibo, nuadianga na kutoma bintu bi’abenupa, muanda mufubi mmukumbene efuto diaye. Tanutungunukanga na kukimba ingi nshibo ya kushala.

8 “Dingi, mbalo yoso yanutuele mu kibundi na yabenutambula, diayi kiakia ki’abatulu kumpala kuenu 9 Nupaashe bantu abakumbu muanka na nuibalungule’shi: ‘Bufumu bu’Efile Mukulu bubefubuila kuanudi.’ 10 Anka mbalo yoso y’anutuele mu kibundi yabash’abenutambula, tukayi mu bilayi biakio bikata na nuakule’shi: 11 ‘Tubenukukuila mpa na lufufi lua mu kibundi kienu lulamate ku ngua yetu. Anka uukayi’shi Bufumu bu’Efile Mukulu, bubefubuila pepi.’ 12 Nenulungula’shi mu diadia efuku, dinyoka dia Sodome adikekala dipelepele pe dia kiakia kibundi.

13 “Malua kodi Korazine! Malua koodi Betsaida! muanda su bilengieleshi bikitshikie kuanudi bibaadi bikitshikie mu Tiire na mu Sidone, bantu ba muanka babadia kuikala bapue kuilanga kala, bafuale ma mpaya na bashale mu buto. 14 Nyi buakinyi muifuku dia kiimu, dinyoka dia Tiire na Sidone adikekala dipelepele pe dienu. 15 Na obe Kapernaume, opuandikisha pangi’shi okakamishibua mpa na muiyilu? Nya, okayishibua mpa na mu Mashama!*

16 “Yawa oso enuteemesha, banteemesha n’ami. Na yawa oso enusumbushena, bansumbushena n’ami namu. Dingi yawa oso ansumbushena, basumbushena namu na Yawa muntume.”

17 Akupu balongi 70 babalukiile na muloo bambanga’shi: “Muanana, mpa na ba demo abetukookiela p’atutemuna eshina diobe.” 18 Bua biabia aye nkuibalungula’shi: “Namono Satana mupue kupona nka bu mupenyi wa mpeshi aukatukila muiyilu. 19 Talayi! nenupa matalua a kuashina nyoka na tuminu, na pa bukome boso bua muishikuanyi, na kintu su nkimune t’akikenukitshina bibubi. 20 Anka tanusankanga muanda bikudi bibenukookiela, kadi sankayi muanda mashina enu ngafundibue muiyilu.” 21 Mu yaaya nsaa bapushishe muloo wibungi ku bukuashi bua kikudi kiselele na amba’shi: “Yaya, Nfumu a eyilu na nsenga, nakutumbisha kumpala kua bantu, muanda we mufuamishe kalolo ba sha binangu na bantu balongie ino mianda na weyifumbuila bana bakinga. Oolo Yaya, muanda bino mbibodi mukumiine. 22 Yaya mmumpe bintu bioso. Takui muntu auku Muana nka penda Yaya, na takui muntu auku Yaya nka penda Muana na yawa oso abakumiina kufumbuila kui Muana.”

23 Akupu balulukile kui balongi na ebalungula pa bupenka’shi: “Basha muloo mbaaba abamono mianda yanukuete kumona. 24 Muanda nenulungula’shi, batemuki bebungi na ba nfumu babaadi na lukalo lua kumona mianda yanukuete kumona, anka ta mbeyimone, na kupusha mianda yanukuete kupusha, anka ta mbeyipushe.”

25 Anka talayi! ungi muntu baadi auku miiya ngofu bebuele bua kumutompa, na amuipusha’shi: “Mulongieshi, nkinyi kiandia kukita bua kupiana muwa wa loso?” 26 Yesu nkumulungula’shi: “Nkinyi kifundibue mu Muiya? Wemubadikie kinyi muanka?” 27 Bamualuluile’shi: “‘Abitungu ofule Yehowa Efile Mukulu oobe n’eshimba diobe dioso, na anyima* oobe oso, na bukome bobe boso na binangu biobe bioso’ na ‘ofule muntu nobe bu biodi muifule obe nabene.’” 28 Bamulunguile’shi: “Bualula kalolo; tungunuka na kukita bino na okapete muwa.”

29 Kadi yawa muntu bu bibaadi akumiina kuilesha bu mululame, bayipuishe Yesu’shi: “Nanyi muikale binyibinyi muntu nami?” 30 Yesu nkumualula’shi: “Ungi muntu baadi akatukila ku Yelusalema alaala ku Yeriko, aye nkupona mu maasa a ba ngifi, abo nkumunyenga bioso bibaadi nabio, nkumukupila, na abo nkuenda nkumuleka pepi na kufua. 31 Binobino ungi tshite muakuidi baadi alaala mu diadia eshinda, kadi pabamuene yawa muntu, baadi mukidile ku lungi lupese. 32 Mu mushindo umune, ungi muina Levi pabafikile yaaya mbalo na amona yawa muntu, bakidile ku lungi lupese. 33 Kadi ungi muina Samadiya baadi akidi mu diadia eshinda bafikile paadi, pabamumuene, lusa lubamukuatshile. 34 Biabia aye nkuifubuila kuadi, anya malonda aye, apongoola kuanka muimu na nfinyo. Akupu amukaamisha ku nyema aaye na amutuala ku nshibo ya benyi na amupasukila. 35 Efuku dibalondele, batshile ndenie ibidi, eyipa mulami a nshibo ya benyi, na amba’shi: ‘Mupasukile, kukatusha ano, aa oso otuusha, nakakualuisha anka pangalukiila.’ 36 Ku bano bantu basatu, omono’shi nanyi muiyikashe muntu naye na yawa muntu baadi mupone mu maasa a ba ngifi?” 37 Aye nkuamba’shi: “Yawa baadi mumuleshe lusa.” Yesu nkumulungula’shi: “Nda okakite namu nka biabia.”

38 Akupu abatungunukile na luendo luabo, atuela mu kingi kibundi. Muamua ungi muana mukashi abaabadi abayitanyina bu Maata baadi mumukukile mu nshibo muaye. 39 Baadi na mukuabo mukashi abaabadi abayitanyina bu Mariya, baadi mushale ku ngua ya Muanana na atungunukanga na kuteemesha bibaadi Yesu akula.* 40 Anka Maata baadi mutume binangu ku mifubo ibungi ibaadi akitshi. Biabia, bafikile kui Yesu na amulungula’shi: “Muanana, bindekieele mukuetu mukashi bupenka bua kukita ino mifubo t’abikukalakasha? Mulungule afikie ankuashe.” 41 Muanana nkumualula’shi: “Maata, Maata, wekalakasha na kuinyongola bua bintu bibungi. 42 Aku namu bintu bipeela nyi bi na muulo sunga penda kimune. Mariya basangula kintu kibuwa, na takikamuatshibua.”

11 Ungi musango baadi mbalo kampanda kuete kuteka, na pabapudishe, umune a ku balongi baye bamulunguile’shi: “Muanana, etulongieshe bia kuteka, nka bu bibaadi Yowano mulongieshe balongi baye.”

2 Biabia bebalunguile’shi: “Nsaa yoso yanutekie, ambayi’shi: ‘Yaya, eshina diobe dikashue dia kishila.* Bufumu bobe bufikie. 3 Etupe kia kudia kietu efuku dioso muyile nkalo yetu ya kuifuku. 4 Etufuile lusa bua miluisho yetu, muanda natue namu atufuilaa baaba abetukitshina bilubilo* lusa; na tuetutueshanga mu kutompibua.’”

5 Akupu bebalunguile’shi: “Puandikishayi’shi umune a kuanudi e na kuuku na bende kuadi munkatshi a bufuku, bamulungula’shi: ‘Mukuetu, nyiyapushe namu mikate isatu, 6 muanda umune a ku ba kuuku bande e mu luendo bafikila kuande, na ntshi na kintu su nkimune kia kumupa.’ 7 Kadi yawa baadi mumualuluile mu nshibo’shi: ‘Leka ku nkalakasha. Kiibi nkipue kufungibua, na ne na bana bakinga ku lusala. Ntshi mulombene kubuuka bua nkupa kintu.’ 8 Nenulungula’shi, sunga’shi takabuuku bua kumupa kintu muanda’shi nkuuku aaye, binyibinyi pa muanda wa mufuaka waye akabuuku na amupe kiakia kiadi nakio lukalo. 9 Biabia, nenulungula’shi, tungunukayi na kuteka, na abakenupa; tungunukayi na kukimba, na anukapete; tungunukayi na kukookola, na abakenushituila. 10 Muanda oso atekie abamupa; oso akimbi apete, na oso akookola abamushituila. 11 Biabia, nshe-bana kinyi munkatshi muenu, su muan’aye amuteka mushipa, akamupa nyoka pamutue pa mushipa? 12 Sunga’shi amuteka eyi, aye biamupa kaminu? 13 Biabia, su anue sunga bianudi’shi nui bantu bebubi, anuuku kupa bana benu bia buntu bibuwa, Yaya e muiyilu ta mulombene kupa baaba abamutekie kikudi kiselele kukila paapa su!”

14 Akupu babingile demo baadi akutshishua muntu kuakula. Kunyima kuaye kubinga demo, muntu baadi kamama babangile kuakula, na kibumbu kia bantu kibakaanyine. 15 Kadi bangi ba kuabadi abambile’shi: “Kuete kubinga ba demo ku bukuashi bua Belzebule,* mukata a ba demo.” 16 Na bangi namu ababangile kumuteka kitunduilo akikatukila muiyilu bua kumutompa. 17 Bu bibaukanga bibaabadi abanangushena, bebalunguile’shi: “Bufumu boso buiabuule abufudilaa nka mu kubutuka, na nshibo yoso iabuule ayipono. 18 Mu mushindo umune, su Satana namu mmuiabuule aye nabene, bufumu buaye abukashimata naminyi? Muanda anuamba’shi nkuete kubinga ba demo ku bukuashi bua Belzebule. 19 Su nkuete kubinga ba demo ku bukuashi bua Belzebule, bana benu bakuete kuibabinga ku bukuashi bua nanyi? Nyi buakinyi abakekala ba nsushi benu. 20 Kadi su nku bukuashi bua bukome* bu’Efile Mukulu kua nkuete kubinga ba demo, Bufumu bu’Efile Mukulu mbupue kufika kuanudi. 21 Nsaa i muntu e bukome na e na bina ngoshi alama nshibo yaye, bintu biaye abilamibua kalolo. 22 Kadi nsaa aifiki muntu mumukile bukome mu kumuluisha na bamutshokola, yawa muntu amuata bina ngoshi biaye bioso biekalanga mukulupile, na aabila bintu bioso biekalanga muate kuadi. 23 Yawa oso shi ku lupese luande, mmuishikuanyi nami, na yawa oso sh’abungu nami apalakasha.

24 “Nsaa ayituuku kikudi kibubi mui muntu, akikidilaa mu ma mbalo ashi mema bua kukimba mbalo ya kuikisha, kadi kunyima su takiyipete, akiamba’shi: ‘Nalukila mu nshibo muande muandi mukatukile.’ 25 Na pakifiki muanka, akisangana mu nshibo mmukombe na mmulumbulue kalolo. 26 Akiende na akikaata bingi bikudi musambo bikikile bubi, na kunyima kuabio kutuela munda, abishaala muanka. Biabia nshalelo a nfudiilo a yawa muntu afiki ebubi kukila a kumpala.”

27 Binobino, pabaadi ki’akula ino mianda, ungi muana mukashi baadi mu kibumbu kia bantu bamuelele musaase’shi: “Muabi kui efu dibaadi dikutuale, na mabele abaadi akoomeshe!” 28 Kadi bakuile’shi: “Nya, anka muabi kui baaba abapusha eyi di’Efile Mukulu, na abeditumikila!”

29 Pabaadi kibumbu kia bantu akiende na kufuima, babangile kuakula’shi: “Bantu bebubi ba kino kipungo; abakimbi kitunduilo, anka tabakebapa kingi kitunduilo kukatusha kitunduilo kia Yona. 30 Muanda, nka bu bibekeele Yona bu kitunduilo kui bena Ninive, biabia nyi abikekala Muana a muntu kui bantu ba kino kipungo. 31 Muifuku dia kiimu, abakabuusha ndalamumba a kuushi ku lufu pamune na bantu ba kino kipungo, na akebatshibila kiimu, muanda bakatukile dia ku nfudiilo kua nsenga bua kufika mu kuteemesha binangu bia Salomone. Kadi talayi! muntu mukile Salomone e pano. 32 Muifuku dia kiimu, bantu ba mu Ninive abakasanguka pamune na bantu ba kino kipungo na abakatshibila bantu ba kino kipungo kiimu, muanda abo babaadi belangie pabaadi Yona mulambukishe. Kadi talayi! muntu mukile Yona e pano. 33 Kunyima kua kutembesha kimunyi, muntu t’ekitulaa mu mbalo ifuame sunga muushi mua kiseele,* kadi ekitulaa pa mbalo ayimueka bua’shi bantu boso abemutuele bamone etaata. 34 Etaata dia mbidi nyi eyiso diobe. Pe eyiso diobe aditala penda kintu kimune,* mbidi yobe yoso ayikala muitaata; kadi su di na luabi,* mbidi yobe namu i mufito. 35 Biabia, ikalayi badimukie, bua’shi etaata di muanudi tadikalanga mufito. 36 Anka su mbidi yobe yoso i muitaata kushi kipindi su nkimune ki mufito, ayikala yoso muitaata nka bu nsaa i kimunyi akikumunyika na etaata diakio.”

37 Pabapuile kuakula biabia, ungi Mufadisee bamutekiele buabadia kudia naye. Biabia aye nkuenda ku nshibo kuaye na nkushala ku mesa bua kudia. 38 Anka yawa Mufadisee baadi mukaanye pabamuene’shi Yesu ta muitumpe mema* ku maasa kumpala kua kudia. 39 Kadi Muanana nkumulungula’shi: “Anue Bafadisee anusuulaa paasha p’ekopo na p’elonga, kadi munda nuibauule ndaa na luabi na bubi. 40 Bantu bakutue binangu! Yawa mupangie munda ta naye mupangie nyi paasha? 41 Kadi tushayi bintu abikatukila muanka bu bia buntu bia lusa* na bintu bienu bioso abikala bitooshiibue. 42 Malua kuanudi anue Bafadisee, muanda anutuusha ki’ekumi kia mente na kia kisosua kia rue* na bingi bisosua bioso* bia mu mafuba, anka nubalenguula kululama na kifulo ki’Efile Mukulu! Nuikeele na kitungo kia kukita ino mianda, kadi kushi kulenguula ino ingi. 43 Malua kuanudi anue Bafadisee, muanda nuibafule ma nkuasa a kumpala* mu bitumbuilo na kuinusema mu ma mbalo a bisalue! 44 Malua kuanudi, muanda nuinka bu mashama* ash’aamueneka kalolo, bantu abatambukila panka kushi kuuka!”

45 Umune a ku baaba abauku Miiya ngofu bamulunguile’shi: “Mulongieshi, biabia bibuakula, buetukaa n’atue.” 46 Akupu aye nkuamba’shi: “Malua kuanudi anue abauuku Miiya ngofu, muanda anutenteka bantu bushito bui bukopo kusemuna, kadi anue banabene tanuibukumu sunga na munue!

47 “Malua kuanudi, muanda anuibaka mashama* a batemuki, aku namu ba nkambua benu nyi bebayipee! 48 Binyibinyi nui tumonyi tua bikitshino bia ba nkambua benu na nuibebikumiine, muanda abaadi bayipee batemuki, kadi anue nukuete kuibaka mashama aabo. 49 Nyi buakinyi binangu bi’Efile Mukulu abiamba dingi’shi: ‘Nakatumu batemuki na batumibua kuabadi, abakebayipaa na ku kiengiesha bangi ba kuabadi, 50 bua’shi mase a batemuki boso abaabadi bapoongole kubanga ku kibangilo kia nsenga, ekale pa mbidi* pa bantu ba kino kipungo, 51 kubanga ku mase a Abele mpa na ku mase a Zakari abaabadi bayipee pankatshi pa kitumbuilo na ntempelo.’ Binyibinyi nenulungula’shi, aakekala pa mbidi* pa bantu ba kino kipungo.

52 “Malua kuanudi anue abauku Miiya ngofu, muanda nuibakaashe lufungula lua kiukilo. Anue banabene tanuibemutuele, na baaba abatuele anuibakutshishua!”

53 Biabia pa batukile muamua, ba skribe na Bafadisee ababangile kumutombokiela ngofu na kumukalakasha na ingi nkonko ibungi, 54 bakimbanga pa ku mu kuatshila mu muanda kampanda ubaadia kuakula.

12 Mu yaaya nsaa, kibumbu kia bantu binunu kibaadi kibuungie pamune, na abaadi abeashinyishena, Yesu babangile kulungula balongi baye kumpala’shi: “Dimukilayi kitatusho kia Bafadisee, kikale bu nsesa. 2 Kadi takui kintu kifuamishue kalolo kish’akikafumbulua, na takui kintu kifibue kish’akikaukibua. 3 Biabia, kioso ki’anuakula mu mufito, akikapushika kutooka, na kiakia ki’anuakula n’eyi diikie mu tudimbo tua munda, akikalungulua ku misaka ya mashibo. 4 Dingi, ba kuuku bande, nenulungula’shi, tanutshinanga baaba abayipaa mbidi na kunyima kua biabia ta be na ngobesha ya kukita kingi kintu. 5 Anka nenulesha yawa anudia kutshina: Tshinayi Yawa e na matalua a kuela mu Gehena* kunyima kua kuipaa. Binyibinyi nenulungula’shi, Yawa nyi anudia kutshina. 6 Abapanaa bimusodia bitano ku tukuta tubidi tua muulo upeela,* ta nabio su? Anka Efile Mukulu t’ayiluankanaa su nkimune kiakuabidi. 7 Kadi sunga nyene ya ku mitue yenu, yoso ngibadikibue. Tanutshinanga; nui na muulo ukata kukila bimusodia bibungi.

8 “Nenulungula’shi, muntu oso ankumiina kumpala kua bantu, Muana a muntu akamukumiina namu kumpala kua mikeyilu y’Efile Mukulu. 9 Anka muntu oso ampele kumpala kua bantu, akapedibua kumpala kua mikeyilu y’Efile Mukulu. 10 Na yawa oso akula bibubi pabitale Muana a muntu abakamufuila lusa, kadi yawa oso akaa kikudi kiselele, t’akafuidibua lusa. 11 Pabenutuala kumpala kua bantu bebungi,* kumpala kua bakata ba mbulamatadi, na kumpala kua ba sha matalua, tanuikalakashanga bua mushindo wanukesamba sunga ki’anukesamba bua kuikaluila sunga ki’anukakula, 12 muanda kikudi kiselele akikenulongiesha mu yaaya nsaa mianda ayitungu’shi nuakule.”

13 Ungi muntu mu kibumbu kia bantu nkumulungula’shi: “Mulongieshi, lungula mukuetu mulume angabile buande bupianyi.” 14 Yesu nkumulungula’shi: “Nnanyi bantuulu bu nsushi sunga bu muntu a kuinuabila bupianyi?” 15 Akupu aye nkuibalungula’shi: “Buulayi meso na nuilame ku mishindo yoso ya luabi,* muanda sunga muntu ekala na bintu bibungi, muwa waye t’autukila ku bintu biadi nabio.” 16 Bua biabia bebapele kileshesho amba’shi: “Mafuba a ungi muntu mpeta abaadi atushe bintu bibungi. 17 Biabia, aye nkubanga kunangushena’shi: ‘Binobino, nkinyi akitungu’shi nkite bu bianshi na dingi mbalo ya kulamina biumbuluanga biande?’ 18 Akupu aye nkuamba’shi, ‘Nakakitshi bino: nakabumbula mashibo ande a kulamina bintu, nebakie akata na muanka nakabuungu ntete yande yoso na bintu biande bioso, 19 akupu aye nkuakula dingi’shi: “Ne na bintu bibuwa bibungi bilamibue bua bipua bibungi; biabia nekisha, ndie, ntome na nsankie.”’ 20 Kadi Efile Mukulu nkumulugula’shi: ‘Muntu mukutue binangu, buno bufuku abakutekie muwa* obe. Biabia nnanyi ashala na bintu biodi mulame?’ 21 Biabia nyi biabidi bua muntu muilamine bupeta, kadi shi mpeta ku meso ku’Efile Mukulu.”

22 Akupu aye nkulungula balongi baye’shi: “Nyi buakinyi nenulungula’shi, lekayi kuikalakasha bua miuwa* yenu pabitale ki’anukadi sunga bua mbidi yenu pabitale ki’anukafuala. 23 Muanda muwa* wi na muulo kukila bia kudia, na mbidi i na muulo kukila bilamba. 24 Talayi bidila nganga: T’abikunaa sunga kuumbula; ta bi na nshibo ya kulamina bintu; anka Efile Mukulu ebidishaa. Tanui na muulo wibungi kukila tonyi su? 25 Nnanyi a kuanudi mulombene kufuimisha sunga kapeela bungi bua mafuku a muwa waye pa muanda’shi ekalakasha? 26 Biabia, su ta nuibalombene kukita uno muanda upeela wi bino, buakinyi kuikalakasha pabitale bingi bintu? 27 Talayi abikulaa bilongo: T’abifubaa sunga kutela bilamba; anka nenulungula’shi sunga Salomone mu ntumbo yaye yoso ta bafuadile bu kimune kia ku bianka. 28 Binobino, su Efile Mukulu afuadikaa lubishi lui mu mapia biabia, lui kuanka lelo, malooba bi’aluedibua mu kaalo, t’akenufuadika kukila paapa, anue bantu basha lukumiino lupeela! 29 Biabia lekayi kuikalakasha pabitale ki’anukadi na ki’anukatomo, na lekayi kuikalakasha bikilekile; 30 muanda bino nyi bintu bi’abakimbaa ngofu kui bantu ba miilo ya pa nsenga, anka Nshenu auku’shi nui na lukalo na bino bintu. 31 Pamutue pa biabia, tungunukayi na kukimba Bufumu buaye, na abakenukumbashila biabia bintu.

32 “Lekayi kutshina, lombe lupeela, muanda Nshenu mmukumiine kuinupa Bufumu. 33 Panaayi bintu bienu na nutushe bia buntu bia lusa.* Ikalayi na tufuko tua makuta tush’atuluila, bupeta bush’abupu muiyilu, mushi mulombene ngifi kuifubuila sunga busua kudia. 34 Muanda mbalo i bupeta buenu, nyi ayikala mashimba enu.

35 “Nuikale bafuale na belumbuule* na nuikale na bimunyi bienu bitembe, 36 abitungu nuikale bu bantu abatengiela bua’shi nfumu’abo alukiile kuiyibakishi, biabia nsaa y’afiki, bakookola bamufunguile mususa umune. 37 Ba sha muloo nyi mbaaba bafubi, apafiki nfumu’abo ebasangana abatala! Binyibinyi nenulungula’shi, akafuala* aye nabene bilamba bia mufubo, ebatuule ku mesa na ebape bia kudia. 38 Mba sha muloo, su afika mu kiloo kia kabidi* sunga kia kasatu,* na ebasangana mbelumbuule. 39 Kadi ukayi bino’shi, su sha nshibo badia kuikala muukie’shi nsaa kinyi ibaadia kufika ngifi, tabaadia kutadiila’shi atanye nshibo yaye. 40 Nanue namu, ikalayi belumbuule, muanda Muana a muntu afiki pa nsaa yanush’anuelela binangu.”

41 Akupu Mpiele nkuipusha’shi: “Muanana, mpend’atue bokuete kulungula kino kileshesho su mbantu boso?” 42 Muanana nkuakula’shi: “Nanyi binyibinyi muikale mulami* a lulamato na mudimukie* abakatuulu kui nfumuaye panundu pa bangi bafubi boso* bua kutungunuka na kuibapa bia kudia biabadi nabio lukalo pa nsaa ilombane? 43 Yawa mpika ekala na muloo su nfumuaye p’afiki amusangana akitshi biabia! 44 Nenulungula binyibinyi’shi, akamutuulu kunundu kua bintu biaye bioso. 45 Kadi su yawa mpika amba muishimba diaye’shi: ‘Nfumu’ami kianyengakana bua kufika,’ na abanga kukupila bafubi balume na bakashi, kudia, kutoma na kukolua, 46 nfumu a yawa mpika akafiki muifuku diash’amutengielanga na mu nsaa yash’aukanga, na akamunyoko bikata na akamutuulu pamune na bantu bakutue lulamato. 47 Biabia yawa mpika baadi mupushe akikiebe nfumuaye kadi shibaadi muilumbuule sunga kukita kibaadi mutekie,* akakupilua ngofu. 48 Kadi yawa shibaadi mupushe na akita mianda ikumbanyine kukupilua akakupilua bipeela. Anka yawa oso abadi bape bibungi, abakamutekie bibungi, na yawa oso abadi batuule kunundu kua bintu bibungi abakamutekie bibungi kukila bi’abamutekaa.

49 “Nemufikie mu kutembesha kaalo pa nsenga, biabia nkinyi dingi kiandia kuikala nakio lukalo su nkapue kutemba? 50 Ne na lubatshisho alutungu’shi mbatshishibue, na nemukalakashue mpa na p’alukapu! 51 Anupuandikisha’shi nemufikie mu kutuula butaale pa nsenga? Nya, nenulungula’shi, nemufikie mu kuabuula. 52 Muanda kubanga binobino, akukekala bantu batano mu nshibo imune beabuule, basatu bash’abepushena na babidi, na babidi bash’abepushena na basatu. 53 Abakekala beabuule, nshe-muana na muanaye mulume, muana mulume na nshaye, nyina-bana na muanaye mukashi, muana mukashi na nyinaye, nyina mueno na mukashi a muanaye, na mukashi a muana na nyinaye mueno.”

54 Akupu aye nkulungula dingi kibumbu kia bantu’shi: “Panumonaa ekumbi dibatuuku dia kupona nguba, anuambaa mususa umune’shi: ‘Mpeshi a kipapi kuete kufika,’ na nyi abikitshikaa. 55 Na panumonaa lupapi lua kuushi alupuku, anuambaa’shi: ‘Akuikala kibobo ki bukopo,’ na nyi abikitshikaa. 56 Ba nsesa, anuuku bia kutaluula abimueneka nsenga n’eyilu, kadi buakinyi t’anuuku kutaluula kino kipungo ki pabuakio? 57 Dingi, buakinyi t’anuuku kushinguula anue banabene kiakia kilulame? 58 Bu kileshesho, puende na muntu odi naye kilumbu kui mukata, panukii muishinda, pudisha naye kilumbu kutshina’shi akutuala kui nsushi na nsushi akutuula mu maasa a mpulushi na mpulushi a kuela mu lukano. 59 Nakulungula’shi, binyibinyi t’otuuku muanka kushi kufuta ebasa diaye mpa na ku kakuta kapeela* ka nfudiilo.”

13 Mu aa mafuku bangi bantu babaadi panka abaadi balondele Yesu pabitale bena Ngalileya babaadi Pilato musangie mase abo na milambu yabo. 2 Aye nkuibalungula’shi: “Anupuandikisha’shi baaba bena Ngalileya abaadi ba nkitshishi ba miluisho bakata kukila bangi bena Ngalileya boso, muanda ino mianda ibaadi ibakitshikile? 3 Nya, nenulungula’shi; su ta nui belangie, nanue namu boso anukafu. 4 Sunga baaba bantu 18 babaadi musungu wa Siloame upoone webayipa, anupuandikisha’shi abaadi bapiile ngofu kukila bangi bantu boso bashale mu Yelusalema? 5 Nya, nenulungula’shi; su tanui belangie, anukafu boso nka bu’bo.”

6 Akupu aye nkuibapa kino kileshesho: “Ungi muntu baadi na mutshi wa nfigiye muifuba diaye dia nfinyo, na bafikile kuanka mu kukimba tukuba, kadi kushi kupeta su nkamune. 7 Biabia, aye nkulungula mufubi a muifuba dia nfinyo’shi: ‘Kino nyi nkipua kia kasatu kia nkuete kufika mu kukimba tukuba ku uno mutshi wa nfigiye, kadi ntshi mupete su nkamune. Eutshibe! Buakinyi ne kuiutadiila auluisha nsenga?’ 8 Aye nkumualula’shi: ‘Nfumu’ami, banda kuiutadila kingi kipua kimune mpa na pambundula ku mpese yao na ngiele bufukie. 9 Su watusha bikuba mu mafuku e kumpala, muanda wibuwa; kadi su wakutua kutuusha, paapa weutshibe.’”

10 Muifuku dia Sabato, Yesu baadi alongiesha mu kimune kia ku bitumbuilo. 11 Na talayi! mubaadi ungi muana mukashi baadi mukuatshikie na kikudi kia kubofusha mbidi munda mua bipua 18; baadi muikonye na tabaadi na mushindo wa kooloka. 12 Yesu pabamumuene bamulunguile’shi: “Muana mukashi, bopaashibua ku mukumbo oobe.” 13 Aye nkutuula maasa aaye paadi, mususa umune aye nkooloka na nkubanga kutumbisha Efile Mukulu. 14 Anka mukunkushi a kitumbuilo tabaadi musankie, muanda Yesu baadi mupaashe muifuku dia Sabato. Aye nkulungula kibumbu kia bantu’shi: “Kui mafuku asamombo aatungu kukita mufubo; biabia fikayi na nupaashibue mu aa mafuku, kushi muifuku dia Sabato.” 15 Anka Muanana nkumualula’shi: “Ba nsesa, muifuku dia Sabato oso a kuanudi tangulaa ngombe aaye sunga mpunda aaye enda naye bua kumupa mema a kutoma? 16 Uno muana mukashi muikale kekulu ka Abalahama na abaabadi banye kui Satana munda mua bipua 18, t’abitunganga kumufungula mu kuakua kuanyibua muifuku dia Sabato su?” 17 Pabakuile ino mianda, beshikuanyi baye boso ababangile kupusha buufu, kadi kibumbu kioso kia bantu kibabangile kusanka bua mianda yoso ikile buwa ibaadi mukite.

18 Biabia, bakuile dingi’shi: “Bufumu bu’Efile Mukulu bui bu kinyi, na nekuibupuandikisha na kinyi? 19 Bui’nka bu lutete lua mutarde lubaadi muntu muate akuna muifuba diaye, alo nkukula na nkufika mutshi, na tonyi nkukita masua mu ntabi yao.”

20 Bakuile dingi’shi: “Nekupuandikisha Bufumu bu’Efile Mukulu na kinyi? 21 Bui’nka bu kitatusho kibaadi muana mukashi muate, asanga na bipimino* bisatu bikata bia bukula mpa na pabaadi patatukie musabu oso.”

22 Bayile mu bibundi bikata na mu bibundi bipeela, afu’alambukishanga na kutungunuka na luendo luaye lua ku Yelusalema. 23 Binobino ungi muntu nkumuipusha’shi: “Muanana, baaba abapaashibua mbapeela su?” Aye nkuibalungula’shi: 24 “Kitayi muenu moso bua kutuelela ku kiibi kipeela, muanda nenulungula’shi, bantu bebungi abakakimbi kutuela, kadi t’abakobesha. 25 Apebo sha nshibo na p’afungu ku kibelo, anukemana paasha nuakookolanga ku kiibi, nuambanga’shi: ‘Muanana, etufunguile namu.’ Kadi akenualula’shi: ‘Tanguuku kuanukatukila.’ 26 Akupu anukabanga kuakula’shi: ‘Tubaadi badie na kutoma nobe, na bodi mulongieshe mu bilayi bietu bikata.’ 27 Kadi akenulungula’shi: ‘Tanguuku kuanukatukila. Katukayi kuandi, anue boso ba nkitshishi ba mianda ishi ilulame!’ 28 Muamua nyi amukekala kudila kuenu na kudia kuenu kua meno, panukamono Abalahama, Isaake, Yakobo na batemuki boso mu Bufumu bu’Efile Mukulu, kadi anue mbenusumbule paasha. 29 Na dingi, bantu abakafiki dia kutunduka nguba, dia kupona nguba, dia kunuudu, na dia kuushi na abakashaala ku mesa mu Bufumu bu’Efile Mukulu. 30 Kui baaba ba nfudiilo abakela ba kumpala, na kui baaba ba kumpala abakekala ba nfudiilo.”

31 Mu yaaya nsaa bangi ba ku Bafadisee nkufika kuadi na nkumulungula’shi: “Katuka ino mbalo na wende, muanda Erode akiebe nkuipaa.” 32 Na aye nkuibalungula’shi: “Ndayi nukalungule wawa mukiengie’shi: ‘Lelo na malooba nkuete kubinga ba demo na kupaasha bantu na muifuku dia kasatu, nekala mupue kupudisha.’ 33 Sunga mbiabia, abitungu ntungunukie na luendo luande lelo, malooba na efuku adilondo, muanda ta mbikumbene* mutemuki ayipayibue paasha pa Yelusalema. 34 Yelusalema, Yelusalema, obe kuete kuipaa batemuki na kuasa baaba babakutumina mabue, misango bungi kinyi inaadi mukiebe kubuunga bana bobe pamune bu abibungaa nsolo bana baye muushi mua mbaba yaye! Kadi to bodi muibikumiine nya. 35 Talayi! Efile Mukulu basumbushena nshibo yenu. Nenulungula’shi, t’anukammono dimo mpa na p’anukamba’shi: ‘Yawa afiki muishina dia Yehowa edibue miabi!’”

14 Ungi musango bayile mu kudia Mu nshibo ya umune a ku bakunkushi ba Bafadisee muifuku dia Sabato, na babaadi abamubekiela ngofu. 2 Na kumpala kuaye kubaadi ungi muntu baadi na mukumbo ubaadi aumuusha maboko na mikolo.* 3 Biabia Yesu nkuipusha baaba abauku Miiya ngofu na Bafadisee’shi: “Mbikuminyibue bua kupaasha muntu muifuku dia Sabato, su ta mbikuminyibue?” 4 Kadi babaadi bashale baumiine. Nyi Yesu nkukuma yawa muntu, nkumupaasha na nkumualusha. 5 Akupu, aye nkuibalungula’shi: “Nnanyi a kuanudi su muana aaye sunga ngombe aaye apona mu buina muifuku dia Sabato, shi mulombene kumuabula muanka mususa umune?” 6 Anka tababaadi bamone bia kumualuula.

7 Pabamuene bibaadi bantu babaabadi betanyine abasangula ma mbalo a kinemo kikata, bebapele kileshesho. Ebalungula’shi: 8 “P’abakuitanyina kui muntu ku musangelo wa bulunda,* toshalanga pa mbalo ya kinemo kikata. Pangi ungi muntu mukukile kinemo mmuitaminyibue naye namu. 9 Paapa yawa muinuitanyine anue boso babidi akafiki na akulungule’shi: ‘Lekiela uno muntu mbalo yobe.’ Yaaya nsaa okakuatshika buufu, w’ebuee na wende okashale ku mbalo ishadile. 10 Kadi p’abakuitanyina, nda oshale pa mbalo ishadile, bua’shi apafiki yawa muntu ekele mukuitanyine akulungule’shi, ‘Kuuku ande, nda pa mbalo ibuwa.’ Paapa okekala na kinemo kumpala kua bakuenu boso babadi betanyine. 11 Muanda muntu oso ekaamisha abakamuisha, na yawa oso eyisha abakamukaamisha.”

12 Akupu aye nkulungula yawa muntu baadi mumuitanyine’shi: “P’oyitanyina bantu ku bia kudia bia midi, sunga bia ku kiolua, toyitanyinanga ba kuuku bobe sunga bakuenu balume, sunga bena kifuko nobe, sunga bankungishanyi nobe ba mpeta. Muanda nabo namu be nkuitanyina, na abifiki bu efuto kodi. 13 Kadi p’oyitanyina bantu ku musangelo, itanyina balanda, balemane, bantu abasumpikitaa, ba mpofu; 14 na okekala na muloo muanda ta be na kintu kia nkufuta. Okafutshibua ku lusangukilo lua bantu balulame.”

15 P’aye kupusha ino mianda, umune a ku bantu bababaadi betanyine nkuamba’shi: “Sha muloo ngiawa akadi* mu Bufumu bu’Efile Mukulu.”

16 Yesu nkumulungula’shi: “Ungi muntu baadi mulumbuule kidibua kikata kia kiolua, na aye nkuitanyina bantu bebungi. 17 Aye nkutuma mufubi aaye mu nsaa ya kidibua kia kiolua bua kulungula bantu babaadi muitanyine’shi: ‘Fikayi muanda bintu bioso bibapu kulumbuulua.’ 18 Kadi boso buabo ababangile kuteka lusa. Akumpala nkumulungula’shi: ‘Ne muule efuba na nena lukalo lua kuenda nkedimone; nakutekie onfuile namu lusa.’ 19 Na mungi nkuakula’shi: ‘Ne muule ngombe ekumi na nkuete kuenda mu kuiyitompa; nakutekie onfuile namu lusa.’ 20 Ungi namu nkuakula’shi: ‘Nakatuka mu kuibakila, nyi buakinyi ntshimulombene kufika.’ 21 Biabia mufubi nkufika na nkulungula nfumuaye ino mianda. Akupu nfumu a nshibo nkufiita munda na nkulungula mufubi aaye’shi: ‘Nda bukidi mu bilayi bikata na mu miseese ya kibundi na ofikie pano na balanda, balemane, ba mpofu, na bantu abasumpikita.’ 22 Pabaadi yawa mufubi mualukiile, bakuile’shi: ‘Nfumu’ami, napu kukita biabia biondunguile anka ku kii mbalo.’ 23 Biabia nfumu nkulungula yawa mufubi’shi: ‘Nda mu bilayi na mu tushinda tupeela, okitshishe bantu buabadia kufika bua’shi nshibo yande iule. 24 Muanda nakulungula’shi, muntu su ngumune a ku baaba bekeele betanyinue, t’akadi kidibua kiande kia kiolua.’”

25 Akupu, Yesu baadi mu luendo na kibumbu kikata kia bantu, aye nkualuluka na nkuibalungula’shi: 26 “Su muntu afika kuandi kushi kushikua* nshaye, nyinaye, mukashi aaye, bana baye, bakuabo balume, bakuabo bakashi, mpa na muwa* waye, ta mulombene kuikala mulongi ande. 27 Yawa oso sh’atuala mutshi waye wa makienga,* na kundonda, ta mulombene kuikala mulongi ande. 28 Bu kileshesho, nnanyi a kuanudi su akimbi kuibaka nshibo* shabandaa kushala, bua kuela makumi a makuta aatungu buashi amone su e na alombane bua kuiyipudisha? 29 Bisumanga mmulombene kuela kitako kiayo, kadi akutua mushindo wa kuiyipudisha na boso abamono be kubanga kumusepa, 30 bambanga’shi: ‘Uno muntu bangile kuibaka kadi te na mushindo wa kupudisha.’ 31 Sunga’shi nfumu kinyi ende mu kulua na ungi nfumu ngoshi sh’abanda kushala na kutaluula su na basalayi 10 000 mmulombene kulua na yawa afiki na 20 000? 32 Mbinyibinyi su ta mulombene kuibikita, pakii yawa kula, atumu kasaka ka mikiendi bua kukimba butaale. 33 Mu mushindo umune, shinkamishayi’shi yawa oso a kuanudi shalekie bintu biaye bioso ta mulombene kuikala mulongi ande.

34 “Binyibinyi, mungua wi buwa. Kadi su washimisha bukome buao, aukalusha bukome buao na kinyi? 35 Tauki na muulo sunga bua nsenga sunga bua bufukie. Bantu abeusumbula. Yawa e na matui a kupusha, apushe.”

15 Binobino, bafutshishi ba bitadi boso na ba nkitshishi ba miluisho, abaadi abebungu kuadi na kumuteemesha. 2 Bafadisee na ba skribe abatungunukanga na kuunauna’shi: “Uno muntu kuete kukuukila ba nkitshishi ba miluisho na kudia nabo.” 3 Akupu bebapele kino kileshesho, amba’shi: 4 “Muntu kinyi a kuanudi, e na mikooko 100, p’ashimisha umune wa ku yanka, t’akalekie yaaya 99 mu kabaaka bua kuenda mu kukimba umune ushimine mpa na p’eupetela? 5 Na p’eupete, eutuala pa mapampa aaye na asanka. 6 Na p’alukiila ku nshibo, ayitanyina ba kuuku baye na bankungishanyi naye, ebalungula’shi: ‘Sankayi nami muanda napete mukooko wande wikeele ushimine.’ 7 Nenulungula’shi mu mushindo umune, akukekala muloo wibungi muiyilu bua nkitshishi a miluisho umune belanga pe bua bantu balulame 99 bashi na lukalo lua kuilanga.

8 Sunga’shi mmuana mukashi kinyi e na drakme ekumi, su bashimisha umune a ku yaaya drakme, sh’atembesha kimunyi na kukomba mu nshibo muaye na kukimba kalolo mpa na p’amupetela? 9 Na nsaa y’amupete, ayitanyina baloole baye na bankungishanyi naye, ebalungula’shi: ‘Sankayi nami muanda napete drakme anyikeele mushimishe.’ 10 Mu mushindo umune, nenulungula’shi, mikeyilu y’Efile Mukulu, ayisankaa bua nkitshishi a miluisho umune belanga.”

11 Akupu aye nkuakula’shi: “Ungi muntu baadi na bana balume babidi. 12 Na yawa mukinga nkulungula nshaye’shi: ‘Yaya ngabile kiande kipindi kia bintu biobe akitunganga’shi ompe.’ Biabia bebabiile bintu biaye. 13 Kunyima kua mafuku apeela, muina a muntu babungile bintu biaye bioso enda mu luendo mu dingi eumbo dikula na kuakua, aluishakasha bintu biaye pa kuikala na nshalelo a bukitekite. 14 Pabaadi mufubishe bioso bibaadi nabio, nsala ibukopo ibatuelele muiumbo dishima na aye nkushala bisumanga. 15 Aye nkuenda, nkufika mufubi a umune a ku bantu ba mu diadia eumbo, baadi mumutume mu mafuba aye bua kulama ngulube. 16 Na aye nkuaabila bua kudia bia kudia bibaadi abidi ngulube, kadi takubaadi muntu baadi amupa kintu su nkimune nya.

17 “Pabamualukiile binangu, bakuile’shi: ‘Bafubi ba nshami be na bia kudia bibungi bukile, aku namu ami nkuet’afu na nsala! 18 Neboo nende kui nshami na mmulungule’shi: “Yaya, nakitshina eyilu muluisho mpa n’obe. 19 Ntshi mulombene dingi kuitaminyibua bu muan’obe. Ngate bu umune a ku bafubi bobe.”’ 20 Biabia aye nkuibua, na nkualukiila kui nshaye. Pabaadi ki ku bula’bia, nshaye nkumumona na lusa nkumukuata, aye nkusuuka lubilo, nkumuanya kiipa,* nkumufifia kuitama na kalolo koso. 21 Akupu muana nkulungula nshaye’shi: ‘Yaya, nakitshina eyilu muluisho mpa n’obe, ntshi mulombene dingi kuitaminyibua bu muan’obe.’ 22 Kadi nshe-muana nkulungula bafubi baye’shi: ‘Fikayi bukidi na nkandio mukile buwa numufuadikie anka, numufuadikie kakano ku munue na sandale ku ngua. 23 Dingi fikayi na muana a ngombe e muimu numuipee tudie na tusankie, 24 muanda uno muana ande ekeele mufue kadi bekala dimo na muwa; ekeele mushimine na bamueneka.’ Abo nkubanga kusanka.

25 “Anka muana aye a kumpala baadi ku mafuba, pabaadi kuete kualukiila na efubuila pepi na nshibo, bapushishe abayimbi na abashi. 26 Biabia aye nkuitanyina umune a ku bafubi na nkumuipusha kibaadi akikitshika. 27 Aye nkumulungula’shi: ‘Mukuenu mulume balukiila na nshobe bayipaa muana a ngombe e muimu, muanda bapete mukuenu na mbidi bukome.’* 28 Kadi aye nkufiita munda ngofu na nkupela kutuela mu nshibo. Kadi nshaye nkutuuka na nkubanga kumusendeela. 29 Aye nkualula nshaye’shi: ‘Tala! Ne mukufubile bino bipua bibungi, kasha ntambandile kukutua kukookiela mayi obe sunga mususa umune, kasha tompeele muana a mbushi bua kusanka na ba kuuku bande. 30 Kadi musango umune uno muan’obe mulume muluishakashe bintu biobe na ba ndumba, pabafiki, bomuipayila muana a ngombe e muimu.’ 31 Akupu nshaye nkumulungula’shi: ‘Muana ande, we nami mafuku oso na bintu biande bioso mbiobe. 32 Kadi abitunganga’shi tukite musangelo na tusankie muanda mukuenu mulume; ekeele mufue kadi bekala dimo na muwa, ekeele mushimine na, bamueneka.’”

16 Akupu, baadi dingi mulungule balongi baye’shi: “Ungi muntu mpeta baadi na mulami* abaabadi bafunde’shi kuete kuluishakasha bintu biaye. 2 Biabia aye nkumuitanyina na nkumulungula’shi: ‘Mmianda kinyi yankuete kupusha pa bikutale? Nda okafunde luapolo, pabitale biodi mufubishe makuta ande, muanda toyikala dingi mulami a nshibo.’ 3 Akupu mulami nkuiakuila’shi: ‘Nkinyi kiankitshi binobino bu abinkatusha nfumu ande ku mufubo wa bulami? Ntshi na bukome bua kufuba muifuba, na, napusha buufu bua kuteka ka pa lusa. 4 Ah! Nauku kiandia kukita bua’shi pabankatusha ku mufubo wa bulami bantu bantambule ku mashibo aabo.’ 5 Aye nkuitanyina muntu oso baadi n’ebasa dia nfumuaye, aye nkuipusha a kumpala’shi: ‘Nnkinyi kiodi muiyapule nfumu’ami?’ 6 Aye nkumualuula’shi: ‘Bipimino* lukama bia muimu wa olive.’ Mulami nkumulungula’shi: ‘Ata mukanda ubatudi bele nobe kiala oshale na ofunde bukidi 50.’ 7 Akupu aye nkulungula ungi’shi: ‘Obe nkinyi kiodi muiyapule?’ Yawa nkuamba’shi: ‘Bipimino* bikata lukama bia ntete ya blé.’ Mulami nkumulungula’shi: ‘Ata mukanda ubatudi bele nobe kiala, ofunde 80.’ 8 Na nfumuaye, nkukaanyisha mulami sunga biadi mukutue kululama muanda baadi mukite mianda na binangu abikuasha; muanda bana ba mu uno ndumbuluilo a mianda,* be na binangu* mu mushindo aukuasha kui bantu ba mu kipungo kiabo kukila bana b’etaata.

9 “Dingi nenulungula’shi: Petayi ba kuuku ku bukuashi bua mapeta akutue kululama, bua’shi p’aapu, enukuukile mu bishalelo bia ikalayika. 10 Muntu e na lulamato mu bintu bipeela, e na dingi lulamato mu bintu bibungi, na muntu mukutue kululama mu bintu bipeela, mukutue dingi kululama mu bintu bibungi. 11 Biabia su nuakutua kulesha lulamato pabitale mapeta akutue kululama, nanyi akenupa mapeta a binyibinyi? 12 Na su nubakutua kulesha lulamato pabitale bintu bia ungi muntu, nanyi akenupa kintu? 13 Mufubi su ngumune ta mulombene kufuba bu mpika a ba nfumu babidi, muanda akashikua umune na afule mungi, sunga akalamata umune na abepuule mungi. Ta nuibalombene kufuba bu ba mpika b’Efile Mukulu na ba Bupeta.”

14 Binobino Bafadisee babaadi bafule makuta babaadi abateemesha ino mianda yoso na ababangile kumusenga. 15 Biabia aye nkuibalungula’shi: “Anue anuiambaa bu balulame kumpala kua bantu, kadi Efile Mukulu auku mashimba enu muanda kiakia kiabamono kui bantu bu kia kutumbisha nyi nkintu ki butete ku meso ku’Efile Mukulu.

16 “Muiya na batemuki babaadi mpa na ku Yowano. Kubanga nka paapa, Bufumu bu’Efile Mukulu, bukuete kulungulua bu mukandu wibuwa, na bantu ba mishindo yoso bakuete kukita muabo moso bua kuibupeta. 17 Mbinyibinyi, mbibofule bua eyilu na nsenga kukila pe kapindi kamune ka dileta dia mu Muiya kukutua kulombana.

18 “Yawa oso ayipaa bulunda* na mukashi aaye na ayibakila ungi batambuka lusandi, na yawa oso ayibakila mukashi abadi bayipee naye bulunda kui mulume aaye, batambuka lusandi.

19 “Kubaadi ungi muntu mpeta baadi na kiubishi kia kufuala bilamba bimongolokie na bia lin, baadi na nshalelo e buwa na a muloo. 20 Kadi babaadi na kiubishi kia kutuula pa kiibi kiaye, ungi muntu baadi atekie ka pa lusa abaabadi abetanyina bu Lazare baadi na malonda mbidi yoso 21 na baadi na lukalo lua kudia bintu bibaadi abipono ku mesa a muntu mpeta. Mbinyibinyi mpa na mbua ibaadi ayifiki ayilamba ku malonda aaye. 22 Muenda mafuku yawa muntu baadi atekie ka pa lusa nkufua na mikeyilu nkumutuala ku lupese* lua Abalahama.

“Muntu mpeta namu nkufua na abo nkumushiika. 23 Na pabaadi mu Mashama* akienge, babushile meso na amona kula’bia Abalahama na Lazare ku lupese* luaye. 24 Biabia aye nkuitanyina na nkuamba’shi: ‘Yaya Abalahama, nfuile namu lusa na otume Lazare buadia kuela nsongo ya munue waye mu mema bua kuntaadisha edimi, muanda nkuete kukienga ngofu mu kano kaalo kebukopo.’ 25 Kadi Abalahama nkumulungula’shi: ‘Muana ande, tentekiesha’shi boodi na bintu bibungi bibuwa pobodi na muwa, kadi Lazare baadi mukiengie ngofu. Anka binobino kuete kusambibua pano, kadi obe okuete kukienga. 26 Na kukatusha ino mianda yoso, lupongo lukata ndutudibue pankatshi petu nenu bua’shi baaba abakatukila kuno abakumiina kuenda kuakua tabebikitanga, sunga bantu abakatukila kuakua kuanudi bua kufika kuno kuatudi.’ 27 Akupu aye nkuakula’shi: ‘Yaya, su bi biabia nakutekie bodia kumutuma ku nshibo ya nshami, 28 muanda ne na bakuetu balume batano ebadimushe bua’shi tabakafikanga namu mu ino mbalo ya makienga.’ 29 Kadi Abalahama nkuamba’shi: ‘Be na Moyise na Batemuki; bebateemeshe.’ 30 Akupu aye nkuamba’shi: ‘Nya yaya Abalahama, kadi su muntu akatukila ku bafue enda kuabadi abakelanga.’ 31 Kadi Abalahama nkumulungula’shi: ‘Su ta mbateemeshe Moyise na Batemuki, sunga muntu asanguka ku bafue t’akebakuminyisha.’”

17 Akupu Yesu nkulungula balongi baye’shi: “Bi bukopo bua’shi mianda ayifuisha bikokoshi, ikutue kufika. Kadi malua kui yawa eyifuisha! 2 Bibadia kuikala bikile buwa buaye su bamuanya ebue dia mpelua* mu nshingo na bamusumbula mu kalunga ka mema, pamutue p’aye kukokosha umune a ku bano bantu be bu bana bakinga. 3 Dimukayi, su mukuenu bakukitshina muluisho, musaashile, na su belanga mufuile lusa. 4 Sunga akukitshina miluisho misusa musambo kuifuku na alukiila kodi misusa musambo amba’shi: ‘Nnelanga,’ abitungu omufuile lusa.”

5 Binobino batumibua nkulungula Muanana’shi: “Etupe lukumiino lui bungi.” 6 Muanana nkuibalungula’shi: “Su nubadia kuikala na lukumiino lui bukata bu lutete lua mutarde, nubadia kulungula uno mutshi’shi:* ‘Shudika wekune mu kalunga ka mema!’ na ubadia kuinukookiela.

7 “Nnanyi a kuanudi, su e na mufubi adimi sunga alama nyema e kumulungula p’alukiila ku mafuba’shi: ‘Fika pano mususa umune oshale ku mesa bua kudia’? 8 Pamutue pa biabia amulungula’shi: ‘Ndumbuluile kia kudia kiande kia ku kiolua, fuala kilamba kia mufubo na onfubile mpa na pampuila kudia na kutoma, kunyima we mulombene kudia na kutoma’? 9 T’akekala na lutumbu kui mufubi muanda’shi bakitshi kiakia kiamulunguile bua kukita? 10 Mu mushindo umune, p’anukitshi mianda yoso yabadi benulungule bua kukita, ambayi’shi: ‘Tui bafubi ba bisumanga. Kiakia kiatubakitshi nyi akitunganga’shi tukite.’”

11 Pabaadi ende ku Yelusalema, baadi akidila pankatshi pa Samadiya na Ngalileya. 12 Na patabaadi atuele mu kibundi, bantu ekumi babaadi na nsudi babafikile kuadi, kadi abaadi bemane dia ku bula. 13 Abo nkuela musaase na nkuamba’shi: “Yesu, Mulongieshi, etufuile namu lusa!” 14 Pabebamuene, bebalunguile’shi: “Ndayi nukeleeshe kui ba tshite muakuidi.” Pabaabadi bakuete kuenda, babaadi batooshibue. 15 Umune a kuabadi pabamuene’shi bapaashibua, balukiile afu’atumbishanga Efile Mukulu n’eyi di bukopo. 16 Bakunamine ku ngua ya Yesu mpala paashi amutumbulanga. Aku namu baadi muina Samadiya. 17 Yesu nkuakula’shi: “Boso ekumi bekeele batooshibue, ta nabio su? Biabia, bangi kitema bekunyi? 18 Takui ungi muntu balukiila bua kutumbisha Efile Mukulu kukaasha uno muntu a mu ungi muilo?” 19 Akupu Yesu nkumulungula’shi: “Ebuee wende; lukumiino lobe lubakupaasha.”

20 Pabaabadi bamuipushe kui Bafadisee nsaa ayifiki Bufumu bu’Efile Mukulu, bebaluluile’shi: “Bufumu bu’Efile Mukulu t’abufiki mu mushindo aumueneka kui boso; 21 Na bantu t’abakakula’shi: ‘Talayi! Bui pano! sunga’shi: ‘Talayi’ Bui paa! Muanda Bufumu bu’Efile Mukulu bui munkatshi muenu.”

22 Akupu, aye nkulungula balongi baye’shi: “Mafuku aakafiki anukekala na lukalo lua kumona dimune dia ku mafuku a Muana a muntu, kadi t’anukedimono. 23 Na bantu abakenulungula’shi: ‘Talayi!’ e pano sunga’shi: ‘Talayi!’ ‘e paa!’ Tanuendanga sunga kuibalonda. 24 Muanda, nka bu abimunyikaa mupenyi wa mpeshi, kukatukila ku lupese lumune lu’eyilu, mpa na ku lungi lupese lu’eyilu, biabia nyi abikekala Muana a muntu muifuku diaye. 25 Anka, kumpala abitungu akiengie ngofu na bamusumbushene kui bantu ba kino kipungo. 26 Dingi nka bu bibaadi bikitshikie mu mafuku a Nowa, biabia nyi abikekala mu mafuku a Muana a muntu: 27 abaadi abadi, abaadi abatomo, bana balume abaadi abebakila, bana bakashi abebakilua mpa na mu diadia efuku dibatuelele Nowa mu buato, na Mpeshi a kabutu nkufika nkuibabutula boso. 28 Mu mushindo umune, nka bu bibaabidi bikitshikie mu mafuku a Lota: abaadi abadi, abaadi abatomo, abaadi abaulu, abaadi abaudisha, abaadi abakunu, abaadi abebaka. 29 Kadi muifuku dibaadi Lota mutuukie mu Sodome, kubanokiele kaalo na sufule abikatukila muiyilu na nkuibabutula boso. 30 Abikekala mushindo umune mu diadia efuku amukamueka Muana a muntu.

31 “Mu diadia efuku, muntu e ku musaka wa nshibo kadi e na bintu mu nshibo tayikanga bua kuibiata, na mu mushindo umune, muntu e muifuba t’alukilanga ku bintu bi kumongo. 32 Tentekieshayi mukashi a Lota. 33 Yawa oso akimbi kukaluila muwa* waye, akeushimisha, kadi yawa oso eushimisha akeulama. 34 Nenulungula’shi, buabua bufuku bantu babidi abakekala ku lusala lumune; abakata umune kadi bakalekie ungi. 35 Akukekala bana bakashi babidi abapele blé pamune; abakata umune kadi bakalekie ungi.” 36 —— 37 Biabia abo nkumuipusha’shi: “Nkuikunyi, Muanana?” Yesu nkuibalungula’shi: “Tonyi tua miumba atukebungu nka paapa pe kitanda.”

18 Akupu, Yesu bebapele kileshesho pabitale bua kinyi bi na muulo kuteka misusa yoso kushi kukooka, 2 amba’shi: “Mu kingi kibundi mubaadi nsushi shibaadi atshinyi Efile Mukulu, na shibaadi anemeka muntu. 3 Mu kiakia kibundi, mubaadi dingi mukashi kilele baadi atungunuka na kuenda kuadi ambanga’shi: ‘Ata kitshibilo kilulame pankatshi pande na muntu andi naye kilumbu.’ 4 Munda mua mafuku ebungi, tabaadi akumiina kadi, kunyima bambile muishimba diaye’shi: ‘Sunga biekala’shi ntantshinaa Efile Mukulu sunga kunemeka muntu su ngumune, 5 muanda uno mukashi kilele batungunuka na kunkalakasha, nakitshi bia’shi ngate kitshibilo kilulame bua’shi tatungunukanga na kufika na kunkookiesha na muanda waye.’”* 6 Akupu Muanana nkuamba’shi: “Pushayi bibakula nsushi, sunga biadi mukutue kululama! 7 Binyibinyi, Efile Mukulu t’akakitshi bia’shi baaba baadi musangule, abamudidila kanya na bufuku bapete kululama pakii na luishinko kuabadi su? 8 Nenulungula’shi akakitshi bia’shi bapete kululama bukidi bukidi. Anka, apafiki Muana a muntu, akasangana binyibinyi lukumiino lui bino* pa nsenga su?”

9 Dingi bapeele baaba babaadi abakulupila mu kululama kuabo’bo ba nabene na babaadi abamono bangi ku bisumanga kino kileshesho: 10 “Bantu babidi babayile ku ntempelo bua kuteka, umune baadi Mufadisee na ungi baadi mufutshishi a bitadi. 11 Mufadisee nkuimana na nkubanga kuteka ino mianda muishimba diaye’shi: ‘Efile Mukulu, nakutumbula muanda ntshi bu bangi bantu banyengayi, bakutue kululama, ba ntambushi a lusandi sunga bu uno mufutshishi a bitadi. 12 Neshidikaa misusa ibidi ku lubingo, natushaa ki’ekumi kia bintu bioso biampetaa.’ 13 Kadi mufutshishi a bitadi, baadi muimane ku bula, tabaadi akumiina sunga kubuusha meso bua kutala muiyilu anka baadi ekupila mu kiadi ambanga’shi: ‘Efile Mukulu, nfuile namu lusa ne nkitshishi a miluisho.’ 14 Nenulungula’shi uno muntu balukiile ku nshibo kuaye muatshibue bu mululame ngofu kukila yawa Mufadisee. Muanda muntu oso ekaamisha abakamuisha, kadi yawa oso eyisha abakamukaamisha.”

15 Bantu babaadi dingi abamutuadila bana babo bua’shi ebakume, kadi pabamuene balongi biabia, ababangile kuibasaashila. 16 Anka Yesu bayitanyine bana bakinga kuadi amba’shi: “Lekayi bana bakinga bafikie kuandi, tanutompanga kuibatosha muanda Bufumu bu’Efile Mukulu mbua bantu be bu bano bana bakinga. 17 Nenulungula binyibinyi’shi, yawa oso sh’atambula Bufumu bu’Efile Mukulu bu muana mukinga, t’akemutuele su nkapeela.”

18 Umune a ku bakunkushi, bamuipuishe’shi: “Mulongieshi e buwa, abitungu nkite kinyi bua kupiana muwa wa loso?” 19 Yesu bamualuluile’shi: “Buakinyi ongitanyina bu e buwa? Takui muntu e buwa kukaasha penda umune, Efile Mukulu. 20 Ouku miiya: ‘Totambukanga lusandi, toyipayishenanga, toyibanga, totushanga bukamonyi bua madimi, nemeka nshobe na nyinobe.’” 21 Akupu aye nkuamba’shi: “N’atumikilaa ino miiya yoso kubanga ku bukinga buande.” 22 Kunyima kua kupusha biabia, Yesu nkumulungula’shi: “Kukii muanda umune odi mukutue: Paana bintu bioso biodi nabio, wabile balanda makuta na okapete bupeta muiyilu; akupu fika, ondonde.” 23 Pabapushishe biabia, baadi muinyongole ngofu, muanda baadi na bupeta buibungi.

24 Yesu bamutadile na amba’shi: “Abikekala bukopo bua baaba be na makuta kutuela mu Bufumu bu’Efile Mukulu! 25 Mbinyibinyi mbibofule bua kamelo kutuela p’eyiso dia lushingie luabatelaa nalo, pe muntu mpeta kutuela mu Bufumu bu’Efile Mukulu.” 26 Baaba abaadi bapushe biabia, abambile’shi: “Nnanyi mulombene kupaashibua?” 27 Aye nkuamba’shi: “Mianda yabasha kukita kui bantu, Efile Mukulu e na ngobesha ya kuiyikita.” 28 Kadi Mpiele nkuamba’shi: “Tala! Tui balekie biatuikalanga nabio na tuakulonda.” 29 Aye nkuibalungula’shi: “Nenulungula binyibinyi’shi, takui muntu su ngumune mulekie nshibo sunga mukashi, sunga bakuabo, sunga nshaye na nyinaye, sunga bana pa muanda wa Bufumu bu’Efile Mukulu 30 sh’akapete misusa ibungi kukila mu ano mafuku, na mu ndumbuluilo* a mianda afiki, muwa wa loso.”

31 Akupu batshile batumibua Ekumi na babidi ku lupese, na ebalungula’shi: “Pushayi! Tukuete kuenda ku Yelusalema, na mianda yoso yabadi bafunde kui batemuki pabitale Muana a muntu ayikalombana. 32 Bu kileshesho, akatudibua mu maasa a bantu ba ingi miilo, abakamusepe, abakamukaa na abakamufiidila mata. 33 Na kunyima kua kumukupila nfimbo, abakamuipaa, kadi muifuku dia kasatu, akasanguka.” 34 Anka tababaadi bashinguule kibaadi akipatuula sunga ngumune wa ku ino mianda, muanda ano mayi abaadi ebafuamishue na tababaadi bapushe mianda ibaadi muakule.

35 Pabaadi Yesu efubuila pepi na Yeriko, ungi muntu mpofu baadi mushale ku bukunkula bu’eshinda, atekie ka pa lusa. 36 Muanda baadi mupushe kibumbu kia bantu akikidi, babangile kuipusha kibaadi akikitshika. 37 Abo nkumulungula’shi: “Yesu muina Nazarete kuete kukila!” 38 Nyi aye nkuela musaase’shi: “Yesu, Muana a Davide, nfuile namu lusa!” 39 Baaba babaadi kumpala, ababangile kumusaashila bamulungulanga bua’shi aumiine, kadi baadi atungunuka na kuela misaase bi bukopo’shi: “Muana a Davide, nfuile namu lusa!” 40 Akupu, Yesu bemeene na atuma eyi bua’shi bamutuadile yawa muntu. Aye bapu kuifubuila kuadi, Yesu bamuipuishe’shi: 41 “Okumiina nkukitshine kinyi?” Aye nkualula’shi: “Muanana, mbangie namu kumona dingi.” 42 Biabia, Yesu nkumulungula’shi: “Banga kumona; lukumiino lobe lubakupaasha.” 43 Babangile kumona, na abanga kumulonda afu’atumbishanga Efile Mukulu. Dingi bantu boso pababaadi bamone biabia, abaadi batumbishe Efile Mukulu.

19 Akupu, baadi mutuele mu Yeriko na afu’akidilanga muanka. 2 Muanka, mubaadi muntu abaabadi abetanyina bu Zakayi; baadi mukata a bafutshishi ba bitadi na baadi mpeta. 3 Baadi na lukalo na kumona Yesu kadi tabaadi bia kuibikita muanda wa kibumbu kia bantu bu bibaadi muntu a kishiisa kiipi. 4 Biabia, baadi mubadiile lubilo kumpala, akaamina ku mutshi wa sikamore* bua’shi amone Yesu, muanda baadi pepi na kukidila diadia eshinda. 5 Pabafikile Yesu yaaya mbalo, batadile kuiyilu na amulungula’shi: “Zakayi ika bukidi muanda lelo abitungu nyende ku nshibo kobe.” 6 Biabia Zakayi bayikile lubilo na amutambula na muloo kuaye bu muenyi. 7 Pabamuene bantu biabia, ababangile boso kuunauna’shi: “Bende bu muenyi ku nshibo ya muntu nkitshishi a miluisho.” 8 Kadi Zakayi bebuele na alungula Muanana’shi: “Muanana! Kia pankatshi kia bintu biande nekipa balanda, na kintu kioso kiandi munyengie* muntu, nekialusha misusa inanka.” 9 Bua biabia, Yesu nkumulungula’shi: “Kipandilo kibafiki lelo mu ino nshibo, muanda n’aaye namu mmuana a Abalahama. 10 Muanda Muana a muntu mmufikie mu kukimba na mu kupaasha kiakia kibaadi kishimine.”

11 Pabaabadi baki’abateemesha ino mianda, Yesu batushishe kingi kileshesho, muanda baadi pepi na Yelusalema, na bantu abaadi abanangushena’shi Bufumu bu’Efile Mukulu bubaadi na kia kumueneka nka paapa. 12 Biabia aye nkuakula’shi: “Ungi muntu a mu kifuko kia bantu bakata bayile muiumbo di kula bua’shi bamutuule bu nfumu, kunyima alukiile. 13 Aye nkuitanyina bafubi ekumi nkuibapa mine* ekumi na nkuibalungula’shi: ‘Sungayi nayo mpa na pangalukiila.’ 14 Kadi bantu ba muiumbo diaye abaadi bamushikue na abo nkutuma kasaka ka mikiendi kunyima kuaye bua kuamba’shi: ‘T’atukumiina uno muntu afikie bu nfumu eetu.’

15 “Pabaadi mualukiile kunyima kua’bo kumutuula bu nfumu, baadi muitanyine bafubi babaadi mupe makuta* bua’shi aukie kibaabadi bapete ku busunga buabo. 16 Biabia a kumpala nkufika kuadi na nkuakula’shi: ‘Muanana, mine oobe batusha mine ekumi.’ 17 Aye nkumulungula’shi: ‘Bokitshi kalolo mufubi ebuwa! Pa muanda bolesha’shi we na lulamato mu muanda upeela wekala na matalua pa bibundi ekumi.’ 18 A kabidi nkufika nkuamba’shi: ‘Muanana, mine oobe batusha mine itano.’ 19 Aye nkumulungula namu’shi: ‘Nobe namu wekala na matalua pa bibundi bitano.’ 20 Kadi mungi nkufika nkuamba’shi: ‘Muanana, mine oobe biadi’bi nekeele mumufuamishe mu kilamba. 21 Bomono, nakutshinanga muanda we muntu a mianda ibukopo wataa kiakia kioshii mutuule, na owumbulaa kiakia kioshii mukune.’ 22 Aye nkumulungula’shi: ‘Nakutshibila kiimu ku mayi oobe mufubi ebubi. Oukanga’shi ne muntu a mianda ibukopo n’ataa kiakia kianshii mutuule na nawumbulaa kiakia kianshii mukune? 23 Biabia bua kinyi tuekeele mutuule makuta ande* mu banke? Mu kualukiila kuande nadia kuiata na makasa.’

24 “Bua biabia aye nkulungula baaba abaadi bemane paapa’shi: ‘Muateyi mine na numupe yawa e na mine ekumi.’ 25 Kadi abo nkumulungula’shi: ‘Muanana e na mine ekumi!’ 26 ‘Nenulungula’shi yawa oso e na kintu abakamupa bibungi kadi yawa shi na kintu abakamuata mpa na kiakia kiadi nakio. 27 Dingi fikayi na baaba beshikuanyi bande bash’abakuminanga’shi nfikie nfumu aabo na nuibayipee kumpala kuande.’”

28 Kunyima kua Yesu kuakula ino mianda, batungunukile na luendo enda mutadiile ku Yelusalema. 29 Pababadi befubuile pepi na Betefaje na Betani ku muengie wabetanyinaa bu Muengie wa Olive, batumine balongi babidi, 30 ebalungula’shi: “Ndayi mu kibundi akimueneka’kia, na kunyima kua kuimutuela anusangana muana a mpunda abadi bashitshikie abashashaalele kui muntu kasha. Numuangule nufikie naye pano. 31 Kadi su muntu enuipusha’shi: ‘Buakinyi anumuangula?’ Abitungu nuambe’shi: ‘Nfumu e naye lukalo.’” 32 Biabia baaba babaabadi batume, babayile na abo nkusangana nka biabia bibaadi muibalungule. 33 Anka pabaabadi abangula muana a mpunda, nfumuaye bebepuishe’shi: “Buakinyi anuangula muana a mpunda?” 34 Abo nkuamba’shi: “Nfumu e naye lukalo.” 35 Abo nkuenda naye kui Yesu na, abo nkutenteka bilamba* biabo pa muana a mpunda na nkushaadika Yesu panka.

36 Pabaadi ende, bantu abaadi abaadisha bilamba biabo muishinda. 37 Pabafikile pepi n’eshinda adialala ku Muengie wa Olive, kibumbu kioso kia balongi kibabangile kusanka na kutumbisha Efile Mukulu n’eyi dibukopo pa muanda wa bilengieleshi bioso bibaabadi bamone, 38 bambanga’shi: “Yawa afiki bu Nfumu muishina dia Yehowa edibue miabi! Butaale buikale muiyilu, na ntumbo ikale amua muiyilu mula!” 39 Kadi bangi ba ku Bafadisee babaadi mu kibumbu kia bantu nkumulungula’shi: “Mulongieshi, saashila balongi bobe.” 40 Kadi Yesu nkuibaluula’shi: “Nenulungula’shi, su abo bashala baumiine, mabue aele misaase.”

41 Pabafikile pepi na Yelusalema, batadile kibundi na adila pamuanda wa’kio, 42 ambanga’shi: “Su obe bodia kuikala mushinguule mu dino efuku mianda ayituala butaale, kadi binobino ngikufuamishue ku meso kobe. 43 Muanda mafuku aakakufuila aakebaka beshikuanyi bobe lupango lui na mitshi ibukopo na i na nsongo lukuifunyishe na abakakuifunyisha na nkuluisha* mpese yoso. 44 Abakakusumbula obe na bana bobe boso bibukopo paashi na, t’abakalekie ebue ditentekie pa dingi ebue muanda tuekele mushinguule nsaa yabekeele bakukunkie.”

45 Akupu batuelele mu ntempelo na, abanga kubinga baaba babaadi abaudisha, 46 ebalungulanga’shi: “Mbifundibue’shi: ‘Nshibo yande ayikekala nshibo ya nteko,’ kadi anue nubeyikasha bu nshibo ya ba ngifi.”

47 Batungunukile na kulongiesha efuku dioso mu ntempelo. Kadi bakata ba ba tshite muakuidi, ba skribe na bakata ba muilo babaadi abakimbi kumuipaa; 48 anka tababaadi bapete mushindo su ngumune wa kuibikita, muanda bantu boso babaadi abatungunuka na kumuteemesha na kalolo koso.

20 Dingi efuku pabaadi kuete kulongiesha bantu mu ntempelo, na kulungula mukandu wibuwa, bakata ba ba tshite muakuidi, ba skribe na bakulu abafikile 2 Na bamuipusha’shi: “Etulungule, nku matalua kinyi kokuete kukita ino mianda? Sunga’shi nnanyi mukupe ano matalua?” 3 Aye nkuibalula’shi: “N’ami namu nakiebe kuinuela lukonko, na nungalule: 4 Lubatshisho lua Yowano lubaadi alufiki muiyilu su nkui bantu?” 5 Babaabangile kuisamba munkatshi muabo bambanga’shi: “Su tubamba’shi: ‘Mmuiyilu,’ amba’shi, ‘buakinyi tanubaadi bakumiine muadi?’ 6 Kadi su tubamba’shi: ‘Nkui bantu,’ bantu boso abetuasa mabue, muanda mbashinkamishe’shi Yowano baadi mutemuki.” 7 Biabia babaaluluile’shi tabauku kualutuukila. 8 Yesu nkuibalungula’shi: “N’ami namu ntanenulungula su nku matalua kinyi kuankuete kukita ino mianda.”

9 Akupu babangile kupa bantu kino kileshesho’shi: “Ungi muntu baadi mudime efuba dia nfinyo edilekiela ba kidime na, enda mu luendo mu dingi eumbo bua mafuku ebungi. 10 Pabalombene kipungo batumine mufubi kui ba kidime bua’shi bamupe ndambo a tukuba tua nfinyo. Anka, ba kidime babamualuishe ku maasa bisumanga kunyima ku’abo kumukupila. 11 Dingi batumine ungi mufubi, yawa’nyi abo nkumukupila, nkumukuatshisha buufu na nkumualusha ku maasa bisumanga. 12 Kadi aye nkutuma dingi a kasatu; yawa’nyi abo nkumutapa na nkumusumbula paasha. 13 Bua biabia sh’efuba dia nfinyo nkuamba’shi: ‘Nkite kinyi? Natumu muana ande andi mufule. Abakamunemeka.’ 14 Ba kidime pababamumuene, babaadi banangushene bamba’shi: ‘Uno ndio mpianyi. Tumuipeyi bua’shi bupianyi buikale buetu.’ 15 Biabia abamusumbuile paasha p’efuba dia nfinyo na bamuipaa. Paapa sh’efuba dia nfinyo akebakitshi kinyi? 16 Akafiki ayipee baaba ba kidime na akape bangi efuba dia nfinyo.”

P’abapushishe bino abambile’shi: “Bino tabikitshikanga su nkapeela!” 17 Kadi bebatadile sue, na amba’shi: “Biabia bino bifundue abipatuula kinyi: ‘Ebue dibaabadi basumbule kui bebaki, ndifikie ebue dikata dia muipaka* di na muulo ukata’? 18 Yawa oso akapoona pa diadia ebue, akasooseka. Na yawa oso adikaponena, adikamufingi.”

19 Ba skribe na bakata ba ba tshite muakuidi babaadi abakimbi kumukuata nka mu yaaya nsaa, kadi abaadi abatshinyi bantu muanda babaadi bashinguule’shi baadi akula kiakia kileshesho buabo. 20 Kunyima ku’abo kumubekiela kalolo, babatumine bantu babaabadi bafute mbufiefie bua’shi beleeshe bu balulame bua kumukuata mu ngakuilo aaye, bua kumupaana ku mbulamatadi na kui guvernere.* 21 Na abo nkumuipusha’shi: “Mulongieshi, atuuku’shi wakulaa na kulongiesha kalolo, na toleshaa ntondo, kadi olongieshaa eshinda di’Efile Mukulu mu binyibinyi: 22 Mbikuminyibue* buatudia kufuta bitadi kui Kezare, su ta mbikuminyibue?” 23 Kadi baadi mutundule mayele aabo na ebalungula’shi: 24 “Ndesheyi ndenie umune. Ino mpala na dino eshina mbia nanyi?” Babamualuluile’shi: “Mbia Kezare.” 25 Aye nkuibalungula’shi: “Biabia, abitungu nufute bintu bia Kezare kui Kezare kadi bintu bi’Efile Mukulu kui Efile Mukulu.” 26 Kadi tababaadi bobeshe kumukuata mu ngakuilo aaye kumpala kua bantu, anka lualulo luaye lubaadi luibakaanyishe abo nkushala baumiine.

27 Akupu, bangi ba ku Basaduseo, baaba abambaa’shi takui lusangukilo abafikile na bamuipusha’shi: 28 “Mulongieshi, Moyise muitufundile’shi: ‘Su mukuabo na muntu baafu, balekie mukashi kadi tabaadi mupete bana, abitungu mukuabo mulume aate yawa mukashi bua’shi atandile yawa mukuabo mulume bana.’ 29 Binobino kubaadi bana balume musambo ba muntu umune. A kumpala nkuibakila mukashi kadi afua kushi kutanda. 30 Biabia a kabidi 31 na a kasatu nkumuibakila. Mu mushindo umune mpa na boso musambo; abo nkufua kushi kuleka bana. 32 Ku nfudiilo mukashi namu bafuile. 33 Biabia, p’abakasanguka, yawa mukashi akekala a nanyi? Muanda boso musambo babaadi bamuibakile.”

34 Yesu bebaluluile’shi: “Bana ba mu uno ndumbuluilo a mianda* abebakila na bakuete kuibakilua, 35 kadi baaba babadi bape muabi wa kushala mu yawa ndumbuluilo a mianda na kusanguka ku lufu, t’abakebakila sunga kuibakilua. 36 Biabia, ta mbalombene dingi kufua, muanda abakekala bu mikeyilu na bana b’Efile Mukulu pa kuikala bana ba lusangukilo. 37 Kadi, pa muanda wa kusanguka kua bafue, mpa na Moyise baadi muibileshe mu muisambo utale ebuula dia kaalo, p’ayitanyina Yehowa bu ‘Efile Mukulu a Abalahama, n’Efile Mukulu a Isaake, n’Efile Mukulu a Yakobo.’ 38 Aye ta Efile Mukulu a bafue nya, kadi nga be na muwa, muanda kuadi,* boso be na muwa.” 39 Bangi ba ku ba skribe nkumulungula’shi: “Mulongieshi, buakula kalolo.” 40 Muanda tababadi dingi n’eshimba dinyingie dia kumuela lukonko su ndumune.

41 Aye namu nkuibepusha’shi: “Biabia buakinyi abamba’shi Nkidishitu mmuana a Davide? 42 Muanda Davide aye nabene akula mu mukanda wa Misambo’shi: ‘Yehowa balunguile Nfumu’ami’shi: “Shala ku mboko yande ibalume 43 mpa na pankatuulu beshikuayi bobe bu kiashino kia ngua yobe.”’ 44 Biabia, Davide amuitanyina bu Nfumu; mbikunyi biadi muikale muana aaye?”

45 Akupu, pabaadi bantu boso bakuete kuteemesha, balunguile balongi baye’shi: 46 “Dimukilayi ba skribe abakumiina kuenda na kuifunya bafuale ma nkandio na abakumiinaa bebasema mu ma mbalo a bisalue, na abakumiinaa ma nkuasa a kumpala* mu bitumbuilo na ma mbalo a kinemo kikata pa kudia ku misangelo, 47 na abataa bintu* bia bakashi kilele, na bua kuilesha,* abeele nteko ila. Bano abakatshibilua kiimu kibukopo.”*

21 Pababushishe meso, bamuene ba mpeta abeele bia buntu biabo mu tushete tua milambu. 2 Akupu, bamuene mukashi kilele mulanda, eele muanka tukuta tubidi tupeela tua muulo upeela ngofu,* 3 na aye nkuibalungula’shi: “Nenulungula binyibinyi’shi, uno muana mukashi kilele mulanda, beele muanka bibungi kukila bibeele bangi boso. 4 Muanda bano boso babeele muanka bia buntu bia panundu pa bupeta buabo, kadi aye sunga biadi mulanda, beele bioso biekeele nabio bua kuikala na muwa.”

5 Kunyima pabaadi bangi bakuete kuakula pabitale ntempelo, na kipaso kibaadi mulengieshue na mabue ebuwa na bintu bilambulue kui Efile Mukulu, 6 bakuile’shi: “Bua bino bintu bianukuete kumona binobino, mafuku aakafiki, asha’akashala ebue ditentekie pa dingi ebue kushi kubumbulua.” 7 Akupu abo nkumuipusha’shi: “Mulongieshi, nsaa kinyi ayikakitshika binyibinyi ino mianda, na kitunduilo kinyi akikalesha’shi ino mianda ayikitshika” 8 Aye nkuakula’shi: “Dimukayi tabenupambushanga, muanda bantu bebungi abakafiki muishina diande na kuamba’shi, ‘Nami’ye,’ na ‘Nsaa tayidi pepi.’ Tanuibalondanga. 9 Dingi, nsaa yanukapusha ngoshi na kafutakanyi,* tanutshinanga. Muanda ino mianda abitungu ibande kukitshika, kadi nfudiilo tayikafiki nka paapa nya.”

10 Akupu aye nkuibalungula’shi: “Muilo aukebuela ungi muilo ngoshi, na bufumu abukebuela bungi bufumu ngoshi. 11 Akukekala kutshinkatshinka kua nsenga kukata, na mu ma mbalo elekeene akukekala bipupa bia nsala na bia mikumbo; na akukekala bintu abitshinyisha na bitunduilo bikata abikatukila muiyilu.

12 “Kadi kumpala kua’shi ino mianda yoso ikitshikie, bantu abakenukuata na kuinukiengiesha, abakenutuala mu bitumbuilo na mu nkano. Abakende nenu kumpala kua ba nfumu na ba guvernere pa muanda w’eshina diande. 13 Abikenukuasha bua kutuusha bukamonyi. 14 Biabia, atayi kitshibilo mu mashimba enu kia kupela kuilumbuula kumpala pabitale bianukalula, 15 muanda nakenupa bishima na binangu mu kipaso kish’akikobesha beshikuanyi benu kuinukambila sunga kuela mpaka. 16 Dingi, abakenupaana mpa na kui ba nshenu na ba nyinenu, bakuenu balume, be na kifuko nenu, ba kuuku benu na abakayipaa bangi ba kuanudi, 17 na abakenushikua kui bantu boso bu’eshina diande. 18 Kadi sunga lunyene lumune lua ku mitue yenu, t’alukashimina. 19 Anukalama miuwa yenu* mu kunyingiila kuenu.

20 “Biabia p’anukamono Yelusalema mmuifunyishue na basalayi, ukayi’shi kubutudibua kuaye kubefubuila pepi. 21 Dingi, baaba be mu Yudeya babangie kusuukila ku miengie, baaba be mu Yelusalema batuukie muanka, na baaba be mu ntshamba tabatuelanga muanka, 22 muanda mu aa mafuku nsungu* y’Efile Mukulu ayikafiki bua’shi mianda yoso ibaabadi bafunde, ilombane. 23 Malua kui bakashi be na mayimi na abakekala abomesha mu aa mafuku! Muanda akukekala dikienga dikata muiumbo na nsungu bua bano bantu. 24 Abakapono ku lupete na, abakende naabo mu bupika mu miilo yoso; na Yelusalema akaashinua na miilo* mpa na apakalombana bipungo bitshibibue bia miilo.*

25 “Dingi, akukekala bitunduilo mu nguba, mu mueshi, mu nyenyenyi, na pa nsenga miilo ayikekala na tuinyongoshi, na t’ayikauku kia kukita muanda wa tuleo tua kalunga ka mema na kuikupilakupila kua mbundambunda yako. 26 Bantu abakafu kipuuka bua moo na kutengiela kua mianda ayifiki pa nsenga muanda makome a muiyilu aakatshinkishua. 27 Akupu abakamono Muana a muntu ku’afiki muikumbi na bukome na ntumbo ikata. 28 Kadi apabanga kukitshika ino mianda bandulukayi, na nubuushe mitue yenu, muanda kipandilo kienu kibefubuila pepi.”

29 Akupu aye nkuibapa kileshesho’shi: “Talayi mutshi wa nfigiye na ingi mitshi yoso. 30 P’anumonaa anue banabene ayituusha ntonga, anuuka’shi kipungo kia kibobo takidi pepi. 31 Mu mushindo umune n’anue namu p’anumono ino mianda ayikitshika, ukayi’shi Bufumu bu’Efile Mukulu tabudi pepi. 32 Nenulungula binyibinyi’shi, kushi mpaka bantu ba kino kipungo t’abakakidi mpa na apakakumbana mianda yoso. 33 Eyilu na nsenga abikakidi, kadi mayi ande taakakidi su nkapeela.

34 “Dimukayi tala mashimba enu aneema bushito na kudia kukilekile, kutoma kukilekile na tuinyongoshi tua mu nshalelo, na mususa umune diadia efuku diafika kuanudi mu kimpulunkamba 35 bu muteo. Muanda adikafiki kui baaba boso bashale pa nsenga ishima. 36 Biabia, shalayi bapasukie nuatekanga misusa yoso na kuiyaya bua’shi numone bia koobesha kupanduka mu ino mianda yoso ayitungu’shi ikitshikie na kuimana kumpala kua Muana a muntu.”

37 Mu kanya Yesu baadi alongiesha mu ntempelo, kadi bufuku baadi ende mu kushala ku muengie ubaabadi abetanyina bu Muengie wa Olive. 38 Na bantu boso abaadi abafiki kuadi namashika ngofu mu ntempelo bua kumuteemesha.

22 Musangelo wa Mikate ishi kitatusho, wabetanyinaa bu Pasaka ubaadi awifubuila pepi. 2 Na bakata ba ba tshite muakuidi na ba skribe abaadi abakimbi mushindo wibuwa wa kuipaa Yesu, muanda abaadi abatshinyi bantu. 3 Nyi Satana nkutuela mui Yundase, abaabadi abetanyina bu Iskariote, baadi umune a ku batumibua Ekumi na babidi, 4 na aye nkuenda mu kuisamba na bakata ba ba tshite muakuidi na bakata ba balami ba ntempelo pabitale mushindo wa kupaana Yesu kuabadi. 5 Abo nkusanka bua wawa muanda na nkuipushena bua kumupa makuta a kiamo kia arja. 6 Biabia baadi mukumiine na abanga kukimba mushindo wibuwa wa kupaana Yesu kuabadi kushi bantu kuuka.

7 Efuku dia kumpala dia Mikate ishi kitatusho, dibalombene dibaabadi abalambula mulambu wa Pasaka, 8 biabia Yesu batumine Mpiele na Yowano, amba’shi: “Ndayi nuketulumbuluile kia kudia kia Pasaka.” 9 Babamuipuishe’shi: “Nkuikunyi kokumiina’shi tukamulumbuule?” 10 Yesu nkuibalula’shi: “Talayi! P’anutuele mu kibundi, anufumankana na muntu musemune elondo dia mema. Numulonde mu nshibo muatuele. 11 Na nulungule sha nshibo’shi: ‘Mulongieshi bamba’shi: “Kadimbo ka benyi kandia kudiila Pasaka na balongi bande kekunyi?”’ 12 Na yawa muntu akenulesha kadimbo kakata ke na bintu bioso ke kuiyilu. Nulumbuule Pasaka muanka.” 13 Biabia babayile abo nkusangana mianda nka bu bibaadi Yesu muibalungule, na abo nkulumbuula Pasaka.

14 Pabakumbene nsaa, bashalele ku mesa bua kudia na batumibua. 15 Na Yesu nkuibalungula’shi: “Nekalanga na lukalo lukata lua kudia nenu uno Pasaka kumpala kua’shi nkiengie; 16 muanda nenulungula’shi ntankamudi dingi mpa na p’akakumbana mu Bufumu bu’Efile Mukulu.” 17 Kunyima kua’ye kutambula kipulu, baadi mutumbule Efile Mukulu na amba’shi: “Ekiateyi na nuikikishe kui muntu na muntu, 18 muanda nenulungula’shi kubanga binobino, ntankatomo dingi nfinyo mpa na apafiki Bufumu bu’Efile Mukulu.”

19 Dingi baatshile mukate atumbula Efile Mukulu, eutshokola na ebapa wanka amba’shi: “Uno awulesha mbidi yande ayitushibua pa muanda wenu. Tungunukayi na kukita bino bua kuntentekiesha.” 20 Dingi bakitshine’nyi nka biabia na kipulu kunyima ku’abo kudia kidibua kia kiolua, amba’shi: “Kino kipulu* akilesha kilombeno kipia kiabashinkamisha kui mase ande, e na kia kupongoolua buenu.

21 “Anka talayi! Eyasa dia yawa ampaana di nami ku mesa. 22 Muanda Muana a muntu kuete kuenda muyile bibaabidi bitshibibue; anka malua kui muntu amupaana!” 23 Biabia ababangile kuisamba munkatshi muabo bua kuuka’shi nnanyi binyibinyi a kuabadi baadi pepi na kukita wawa muanda.

24 Anka kubatukile dingi kuikakeena munkatshi muabo bua kuuka’shi nnanyi baadi mukile bangi bukata. 25 Kadi Yesu nkuibalungula’shi: “Ba nfumu ba miilo bakuete kuiyimuna na baaba be na matalua kuayidi abebetanyinaa bu bantu abakitshinaa bangi bibuwa. 26 Anka anue tanuikalanga biabia. Kadi yawa mukile bukata munkatshi muenu ekale bu mukile bukinga, na yawa akunkusha ekale bu mufubi. 27 Muanda nnanyi mukile bukata? Ngiawa kuete kudia* su ngiawa kuete kumufubila? Ta ngiawa kuete kudia?* Anka ami ne munkatshi muenu bu yawa kuete kuinufubila.

28 “Anka anue nui bashale nami mu makienga ande; 29 na nakitshi nenu kilombeno bua bufumu nka bu bikite nami Yaya kilombeno, 30 bua’shi nudie na kutoma ku mesa ande mu Bufumu buande, na nushale mu mpuna nsulu bua kutshibila bisamba 12 bia Isalele kiimu.

31 “Simone, Simone, tala! Satana mmuinutekie anue boso bua kuinupeepula nka bu blé. 32 Anka ne mutekie Efile Mukulu na kuiyaya pa muanda oobe, bua’shi lukumiino lobe talubofulanga na obe nka okialukiila, nyingisha bakuenu.” 33 Anka Mpiele nkumulungula’shi: “Muanana ne muilumbuule bua kuenda noobe mu lukano na kufua noobe.” 34 Kadi Yesu nkuamba’shi: “Mpiele nakulungula’shi, kumpala kua’shi etombole disame lelo, okantunu misusa isatu’shi tonguuku.”

35 Aye nkuibalungula dingi’shi: “Pandi muinutume kushi kabuta ka makuta, kushi mufuko wa bia kudia kushi sandale, tanubaadi bakutue kintu su nkimune, ta naabio?” Abo nkualula’shi: “Nya!” 36 Akupu aye nkuibalungula’shi: “Kadi binobino yawa oso e na kabuta ka makuta ekaate, yawa e na mufuko wa bia kudia ewate, na yawa shi na lupete apaane kilamba* kiaye na awule lupete. 37 Muanda nenulungula’shi, biabia bifundibue abitungu binkumbene, nkuamba’shi: ‘Baadi mubadikibue pamune na ba ntomboshi.’* Muanda bino bikuete abiende na kulombana pa muanda wande.” 38 Akupu abo nkuamba’shi: “Muanana, mpete ibidi biayidi’bi.” Aye nkuibalungula’shi: “Ngilombane.”

39 Pabakatukile, bayile ku Muengie wa Olive muyile kiubishi kiaye, na balongi abamulondele. 40 Pabaabafikile mu yaaya mbalo, bebalunguile’shi: “Tekayi bua’shi tanuponanga mu kutompibua.” 41 Akupu aye nkuenda kula nabo kapindi* nkukunama na nkubanga kuteka, 42 ambanga’shi: “Yaya, su okumiina, katusha namu kino kipulu kuandi. Sunga mbiabia, tabikitshikanga muyile kikiebe ki’eshimba diande kadi bikitshikie muyile kikiebe ki’eshimba diobe.” 43 Nka paapa muikeyilu akatukila muiyilu bamumuenekiele na amunyingisha. 44 Kadi baadi muinyongole ngofu mu mushindo ubaadi mutungunukie na kuteka ngofu, na matuputa aaye nkufika bu makopola a mase aapono mu nsenga. 45 Pabapuile kuteka enda kui balongi, bebasangene mbalaale muanda babaadi bakookie pa muanda wa kinyongua. 46 Aye nkuibalungula’shi: “Buakinyi nui balaale? Buukayi nutungunukie na kuteka bua’shi tanuponanga mu kutompibua.”

47 Pabaadi kiakula, kubafikile kibumbu kia bantu na muntu abaabadi abetanyina bu Yundase umune a ku batumibua Ekumi na babidi baadi ebakunkusha, na aye nkuifubuila kui Yesu bua kumufifia kuitama. 48 Kadi Yesu nkumuipusha’shi: “Yundase, opaana Muana a muntu pa kumufifia kuitama?” 49 Pabaadi baaba babaadi bamuifunyishe bamone bibaadi abikiebe kukitshika, babambile’shi: “Muanana, tuibakupile na mpete?” 50 Umune a kuabadi akupila mufubi a tshite muakuidi mukata amutshiba etui dibalume. 51 Kadi Yesu nkuamba’shi: “Lekayi kukita biabia.” Aye nkukuma etui dia yawa mufubi na nkumupaasha. 52 Akupu Yesu nkulungula bakata ba ba tshite muakuidi, bakata ba balami ba ntempelo na bakulu babaadi bafikie kuadi’shi: “Nubafiki na mpete na mitshi bu’shi ne ngifi? 53 Panaadi nenu efuku dioso mu ntempelo tanubaadi bankuate. Kadi ino nyi nsaa yenu na ya matalua a mufito.”

54 Akupu abamukuatshile benda naye, na bamutuala mu nshibo ya tshite muakuidi mukata, kadi Mpiele baadi amulondo ku bula. 55 Pabaabadi batembeshe kaalo, munkatshi mua lupango, na bashala pamune, Mpiele baadi mushale naabo. 56 Kadi ungi mufubi mukashi pabamumuene mmushale aoto kaalo, bamutadile sue na amba’shi: “Uno muntu ekalanga dingi naye.” 57 Kadi, bebitunyine amba’shi: “Mukashi’be ntamuuku’mi.” 58 Kunyima kua kapindi kapeela ungi muntu bamumuene na, amba’shi: “Noobe namu we umune a kuabadi.” Kadi Mpiele nkuamba’shi: “Nya ta nabio.” 59 Na kunyima kua pepi nsaa umune kukila, ungi muntu nkushinkamisha bi bukopo’shi: “Mbinyibinyi uno muntu ekeele dingi naye, muanda nyi muina Ngalileya!” 60 Kadi Mpiele nkuamba’shi: “Tanguuku kiokuete kuakula.” Na nka paapa pabaadi kiakula, etombole nkusama. 61 Na Muanana nkualuluka, nkutala Mpiele, Mpiele nkutentekiesha mayi a Muanana pabaadi mumulungule’shi: “Kumpala kua’shi etombole disame lelo, okantunu misusa isatu.” 62 Na aye nkutuuka paasha nkudila ngofu.

63 Binobino bantu babaadi abalama Yesu, ababangile kumusepa na kumukupila. 64 na kunyima kua kumubuikila mpala, abaadi abamuipusha’shi: “Temuka! Nnanyi bakukupila?” 65 Na abo nkukutua kanemo kui Efile Mukulu pa kuakula Yesu mianda ibungi ibubi.

66 Pabubatookiele, kakongie ka bakulu ba muilo, kuamba’shi bakata ba ba tshite muakuidi, na ba skribe abebungile pamune na abo nkuenda naye mu nshibo yabo ya Tumiladi tukata tua bena Yunda* na bamba’shi: 67 “Su we Nkidishitu, etulungule.” Kadi aye nkuibalungula’shi: “Sunga nenulungula, tanuibikumiina nya. 68 Na dingi su nenuela lukonko, tanualula nya. 69 Kadi kubanga binobino, Muana a muntu akashaala ku mboko ibalume ya bukome y’Efile Mukulu.” 70 Bua biabia boso buabo nkuamba’shi: “Biabia, we Muana a Efile Mukulu?” Aye nkuibalula’shi: “Anue banabene nubakula’shi ne aye.” 71 Abo nkuamba’shi: “Buakinyi tui na dingi lukalo na tumonyi? Muanda tubepushiisha bianka atue banabene mukanua muaye.”

23 Biabia kibumbu kioso kia bantu nkuibua, na nkuenda naye kui Pilato. 2 Akupu abo nkubanga kumufunda’shi: “Tubasangana uno muntu apambusha muilo wetu, akandika bua kufuta Kezare bitadi, na kuete kuamba’shi aye nabene nyi Nkidishitu nfumu.” 3 Binobino Pilato nkumuipusha’shi: “We Nfumu a bena Yunda?” Aye nkumualuula’shi: “Buebiakula obe nabene.” 4 Akupu Pilato nkulungula bakata ba ba tshite muakuidi na kibumbu kia bantu’shi: “Ntshi mupete muanda wibubi mui uno muntu.” 5 Anka abo nkushiishika’shi: “Kuete atombosha bantu pa kulongiesha mu Yudeya oso kubanga ku Ngalileya mpa na kuno.” 6 Pabapushishe biabia, Pilato nkuipusha su baadi muina Ngalileya. 7 Kunyima kua kushinkamisha’shi baadi akatukila mu nsenga ibaadi Erode akunkusha, bamutumine kui Erode baadi mu Yelusalema mu aa mafuku.

8 Erode pabamuene Yesu, baadi na muloo wibungi. Muanda baadi akiebe kumumona takudi mafuku ebungi, muanda baadi mupushe mianda ibungi pabimutale, na baadi akulupila kumumona akitshi kilengieleshi. 9 Biabia babangile kumuela nkonko kipindi kila kadi Yesu tabaadi mumualuule. 10 Anka bakata ba ba tshite muakuidi na ba skribe abaadi nka abeboo na kumufunda na nsungu. 11 Akupu Erode pamune na basalayi baye nkumukitshina mianda na kasaabu na aye nkumufuadika kilamba kibuwa bua kumusepa na nkumualusha kui Pilato. 12 Erode na Pilato nkufika ba kuuku nka mu diadia efuku muanda kumpala kua biabia, babaadi beshikuene.

13 Akupu Pilato nkuitanyina bakata ba ba tshite muakuidi, bakunkushi, na muilo 14 nkuibalungula’shi: “Nubafiki na uno muntu kuandi’shi, kuete atakula bantu kuitombo. Anka talayi! Namuele nkonko kumpala kuenu kadi ntshi mupete mui uno muntu muanda su ngumune ku mianda yoso yanukuete anumufundu nayo. 15 Na Erode namu ta mupete kilubilo su nkimune muadi, muanda bamualusha kuatudi ta mukite muanda su ngumune ulombene lufu. 16 Namunyoko akupu mmupoosole.” 17 —— 18 Kadi kibumbu kioso kia bantu nkuela musaase’shi: “Ipaa uno muntu* na wetuposuele Balabase!” 19 (Uno muntu baadi muedibue mu lukano pa muanda wa bu ntomboshi bubaadi bukitshikie mu kibundi na pa muanda wa kuipayishena.) 20 Dingi Pilato nkuisamba nabo, muanda baadi akumiina kupoosola Yesu. 21 Akupu abo nkubanga kuela misaase bambanga’shi: “Akookodibue ku mutshi!* Akookodibue ku mutshi!” 22 Mususa wa kasatu aye nkuibepusha’shi: “Buakinyi? Mmuanda kinyi wibubi ukite uno muntu? Ntshi musangane muadi muanda su ngumune ulombene lufu; namunyoko akupu mmupoosole.” 23 Kadi abaadi nka abashiishimika batekanga na mayi ebukopo bua’shi ayipayibue* na mayi aabo abaadi akabe. 24 Biabia Pilato nkuata kitshibilo kia’shi bibaabadi abatekie bikitshikie. 25 Aye nkupoosola muntu abaabadi abatekie, abaabadi beele mu lukano pa muanda wa buntomboshi na kuipayishena, aye nkuibapa Yesu buashi bamukite bibaabadi abakumiina.

26 Pabaabadi abende naye, abaadi bakuate ungi muntu Simone a ku Sirene baadi akatukila ku mafuba na abo nkumutenteka mutshi wa makienga* bua’shi eusemune na alonde Yesu kumongo. 27 Kibumbu kikata kia bantu kibaadi akimulondo mpa na bana bakashi babaadi abekupila pa kiadi bua kinyongua na kudila pa muanda waye. 28 Yesu nkualuluka kui baaba bana bakashi na nkuamba’shi: “Bana bakashi ba mu Yelusalema, lekayi kudila buande. Anka dilayi buenu na bua bana benu; 29 muanda mafuku aafiki aakakula bantu’shi: ‘Muloo kui bakashi bankunga na kui baaba bashi batande na kui baaba bashi bomeshe!’ 30 Akupu abakabanga kulungula miengie’shi: ‘Etuponeneyi!’na tumiengie tupeela’shi ‘etuputeyi!’ 31 Su abakitshi ino mianda pe mutshi ngubishi, nkinyi akikakitshika p’aukaumu?”

32 Abafikile dingi na bantu babidi, bantomboshi bua kuibayipaa pamune naye. 33 Na pabaabafikile pa mbalo y’abetanyinaa bu Kabaala, abamukookuele ku mutshi paapa na bantomboshi, umune ku mboko yaye ibalume na mungi ku mboko yaye ibakashi. 34 Kadi Yesu baadi amba’shi: “Yaya ebafuile lusa, muanda t’abauku kiabakuete kukita.” Dingi babaadi batee bubale bua kuiabishena bilamba biaye. 35 Na bantu babaadi bemane batalanga. Kadi bakunkushi babaadi abamusengie na kuamba’shi: “Mmupaashe bangi, su Nkidishitu a Efile Mukulu Yawa abadi basangule, epaashe’ye nabene.” 36 Mpa na basalayi babaadi abamusepe, bafika mu kumupa nfinyo ibusasa 37 na bambanga’shi: “Su we Nfumu a bena Yunda epaashe obe nabene.” 38 Kunuundu kua mutue waaye kubaadi kufunde’shi: “Uno nyi Nfumu a bena Yunda.”

39 Akupu umune a ku bantomboshi babaadi pepi naye, babangile kumukaa ambanga’shi: “We Nkidishitu, ta naabio? Epaashe wetupaashe n’atue!” 40 Mungi nkumusaashila amba’shi: “T’otshinyi Efile Mukulu su, aku namu bopete dinyoka dimumune? 41 Buetu mbikumbane muanda tukuete kupeta kiakia kitulombene muyile mianda yatudi bakite; kadi uno muntu ta mmukite muanda wibubi.” 42 Akupu aye nkuamba’shi: “Yesu, ontentekieshe p’okatuele mu Bufumu bobe.” 43 Na Yesu nkumulungula’shi: “Mbinyibinyi nakulungula lelo’shi, okekala nami mu Mpaladiso.”

44 Bibaadi pepi na nsaa ya kasamombo,* na mufito ubeelele muiumbo dioso mpa na ku nsaa ya kitema,* 45 muanda etaata dia nguba dibaadi dipue kushimina; akupu kilamba kibaadi kishikie ku kituelelo kia ku mbalo ya kishila kibaasanukile pankatshi. 46 Na Yesu belele musaase n’eyi di bukopo amba’shi: “Yaya, natuulu kikudi kiande mu maasa oobe.” Kunyima kua’ye kuamba biabia, bafuile. 47 Pabamuene mukata a basalayi kibaadi kikitshikie, babangile kutumbisha Efile Mukulu ambanga’shi: “Binyibinyi, uno muntu ekeele mululame.” 48 Boso abaadi bebungie paapa bua kumona wawa muanda, p’abamuene bibaadi bikitshikie abalukiile ku mashibo aabo bafu’abekupilanga mu biadi. 49 Na baaba boso abaadi abauku Yesu, abaadi bemane ku bula. Dingi bana bakashi abaadi abende naye kukatukila ku Ngalileya abaadi paapa abamono yaaya mianda.

50 Na talayi! Kubaadi muntu abaabadi abetanyina bu Yosefe, muina Tumiladi tukata tua bena Yunda, baadi muntu ebuwa na sha kululama. 51 (Uno muntu tabaadi mukuatshishene mpango yabo na kikitshino kiabo.) Baadi a ku Arimateya kibundi kia bena Yudeya, na baadi kuete kutengiela Bufumu bu’Efile Mukulu. 52 Uno muntu nkutuela kumpala kua Pilato na amuteka kitanda kia Yesu. 53 Na bekiishiishe aye nkuikipombeela kilamba kibuwa kia lin, na aye nkuikituula mu mashama* abaabadi batonkole muibue dikata muabashabandile kutuula kingi kitanda. 54 Dibaadi efuku dia Kulumbuula, na Sabato tayibaadi pepi na kubanga. 55 Anka bana bakashi abafikile naye kukatukila ku Ngalileya, abalondele, na batala mu mashama abo nkumona kipaso kibaabadi batuule kitanda kiaye, 56 na babaalukiile bua kulumbuula bintu bia mapembue* na malaashi. Anka abaadi bayikishe muifuku dia Sabato muyile muiya.

24 Kadi muifuku dia kumpala dia lubingo, abafikile ku mashama* ku namashika ngofu basemune bintu bia mapembue bibaabadi balumbuule. 2 Anka abo nkusangana ebue ndipue kubungulushua diakatushua ku mashama,* 3 na pabaabatuelele tababaadi basangane kitanda kia Nfumu Yesu. 4 Pabaabadi bakii bakalakashue pabitale uno muanda, talayi! bana balume babidi bafuale bilamba abipenyapenya babemeene pepi naabo. 5 Baaba bana bakashi babapushishe moo na bashala benyikie mapala aabo paashi, biabia baaba bana balume nkuibalungula’shi: “Buakinyi nukuete kukimba yawa ena muwa munkatshi mua bafue? 6 Te pano nya kadi babuushibua ku lufu. Tentekieshayi bibaadi muinulungule pabaadi kii mu Ngalileya, 7 amba’shi, abitungu Muana a muntu apanyibue mu maasa mua ba nkitshishi ba miluisho ayipayibue mukookolue ku mutshi na muifuku dia kasatu asangukie.” 8 Biabia abo nkutentekiesha mayi aaye, 9 babakatukile ku mashama* balukila na balondela batumibua Ekumi na umune na bangi balongi boso yaaya mianda yoso. 10 Baaba bana bakashi babaadi Mariya a ku Magdala, Yoana na Mariya nyinaye na Yakobo. Dingi bangi bana bakashi babaabadi nabo babaadi abalungula batumibua ino mianda. 11 Anka batumibua na baaba bangi balongi, babamuene ino mianda bu mpuandikishi, na bapela kukumiina baaba bana bakashi.

12 Anka Mpiele bebuele enda lubilo ku mashama* na elamina amona penda bilamba bia lin. Biabia bayile afu’eyipushanga kibaadi kikitshikie.

13 Kadi, nka mu diadia efuku balongi babidi, abaadi mu luendo abende mu kibundi kibaabadi abetanyina bu Emause, mu bilometre pepi ekumi na umune* kukatukila ku Yelusalema, 14 na babaadi bakuete kuisamba pabitale mianda yoso ibaadi ikitshikie.

15 Pabaabadi bakuete kuisamba na kunangushena ino mianda, Yesu nabene baadi muifubuile na abanga kuenda nabo, 16 anka babaadi bakutshishue meso aabo bua kumutundula. 17 Aye nkuibepusha’shi: “Mmianda kinyi yanukuete kuisamba panukuete kuenda?” Na abo nkuimana benyongole. 18 Yawa baadi aitaminyibua bu Cleopase nkumualula’shi: “We muenyi mushale pa bupenka mu Yelusalema na shauku* mianda ikitshikie muanka ano mafuku?” 19 Aye nkuibepusha’shi: “Mianda kinyi?” Abo nkumualula’shi: “Mianda itale Yesu muina Nazarete, baadi mutemuki e na bukome mu bikitshino na mu mayi kumpala ku’Efile Mukulu na kua bantu boso; 20 na bibaabadi bamupaane kui bakata ba ba tshite muakuidi betu na bakunkushi bua’shi bamutshibile kiimu kia lufu, na bibaabadi bamukookole ku mutshi. 21 Kadi tubaadi atukulupila’shi yawa muntu nyi baadi na kia kupaasha Isalele. Na kukatusha yaaya mianda yoso dino nyi efuku dia kasatu kasha yaaya mianda yakitshika. 22 Dingi bangi bana bakashi ba munkatshi muetu babetukaanyisha, muanda bayile nakashika ngofu ku mashama* 23 na kuabashi basangane kitanda kiaye, babalukiila abamba’shi abamono dingi mikeyilu, ibamba’shi e na muwa. 24 Akupu bangi ba ku baaba batuikeele nabo bayile ku mashama,* na babasangana nka biabia biakuile baaba bana bakashi kadi ta mbamumone.”

25 Biabia aye nkuibalungula’shi: “Bantu bakutue binangu na be na lotoolo lua mashimba bua kukumiina mianda yoso ibaadi yakule batemuki! 26 T’abitunganga’shi Nkidishitu akienge mu uno mushindo bua kutuela mu ntumbo yaye su?” 27 Na kubanga na Moyise na Batemuki boso, aye nkuibapatuluila mianda imutale mu Bifundue bioso.

28 Nfudiilo a bioso abo nkufika pepi na kibundi kibaabadi abende, na aye nkukita bu kiatungunuka na luendo. 29 Kadi abo nkumukankamika bua kushala, bambanga’shi: “Shala netu muanda tatudi kiolua na bufuku tabudi pepi na kuila.” Biabia aye kutuela mu nshibo bua kushaala naabo. 30 Pabaadi kuete kudia nabo,* batshile mukate atumbula Efile Mukulu, eutshokola na abanga kuibapa wanka. 31 Bua biabia meso aabo nkubuuluka na abo nkumutundula; kadi aye nkuibashimina. 32 Na abo nkuilungushena’shi: “Mashimba eetu taekeele aatembe munda muetu p’ekalanga esamba netu muishinda, p’etupatuluilanga Bifundue kalolo su?” 33 Abo nkuibua nka mu yaaya nsaa na nkualuka ku Yelusalema, abo nkusangana batumibua Ekumi na umune na bangi balongi abaadi bebungie naabo, 34 bamba’shi: “Mbinyibinyi Muanana babuushibua ku lufu, na bamuenekiela Mpiele!” 35 Akupu abo namu nkulonda mianda ibaadi ikitshikie muishinda na bibaabadi bamutundule pa kutshokola kua mukate.

36 Pabaabadi baki’abesamba ino mianda, aye nabene nkuibamuenekiela munkatshi muabo na nkuibalungula’shi: “Butaale buikale nenu.” 37 Kadi bu bibaabadi abatshinyi na abapusha moo, babaadi bapuandikishe’shi bakuete kumona kikudi. 38 Biabia aye nkuibalungula’shi: “Bua kinyi nui bakalakashue, na buakinyi nui na mpaka mu mashimba enu? 39 Talayi maasa ande na ngua yande, nnami nkumeyi numone muanda kikudi t’akikalaa na musamba na mifufua bu bi’anummono nabio.” 40 Na pabakuile bino baadi muibaleshe maasa aaye na ngua yaye. 41 Anka bu biabashibaadi babande kukumiina pa muanda wa muloo na bibaabadi abakaanya, aye nkuibalungula’shi: “Nui na kantu ka kudia pano?” 42 Biabia abo nkumupa kipindi kia mushipa ukangie, 43 aye nkuikiata nkuikidia abo abamono.

44 Akupu aye nkuibalugula’shi: “Panaadi nkii nenu naadi muinulungule’shi, abitungu mianda yoso yabadi bafunde pa muanda wande mu Muiya wa Moyise, mu bifundue bia Batemuki na mu Misambo bikumbane.” 45 Akupu aye nkufungula binangu biabo kalolo buabadia kupusha akipatuula Bifundue, 46 na aye nkuibalungula’shi: “Mbifundibue’shi Nkidishitu baadi na kia kukienga na kusanguka ku lufu muifuku dia kasatu, 47 na babaadi na kia kulambukisha kuilanga bua kufuidiibua lusa ku miluisho muishina diaye mu miilo yoso—kubanga ku Yelusalema. 48 Abitungu nuikale tumonyi tua ino mianda. 49 Na talayi! Natumu kuanudi kiakia kibaadi Nshami mulee. Anka anue, shalayi mu kibundi mpa na p’abakenufuadika bukome abukatukila kuiyilu.”

50 Akupu batuukile nabo paasha pa kibundi enda nabo mpa na ku Betani, aye nkuibuesha maasa aaye na nkuibelela miabi. 51 Pabaadi kuete kuibelela miabi, abamukatuishe kuabadi na Efile Mukulu nkumuata muiyilu. 52 Na abo nkumuinamina,* na nkualukiila ku Yelusalema na muloo wibungi. 53 Babaadi mu ntempelo efuku dioso, abatumbisha Efile Mukulu.

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “kipikua.”

Sunga “kubangila nka muifu dia nyinaye.”

Sunga “mufubo waye kumpala kua bantu.”

Sunga “ababadi babangile.”

Sunga “ta kui kintu su nkimune.”

Sunga “bumuntu buande boso.” Tala Kipatuluilo kia bishima.

Kish ku kish. “lutandua.”

Sunga “Lusengua.” Tala Kipatuluilo kia bishima.

Kish ku kish. “muana mulume oso afungula efu.”

Sunga “anyima oobe.”

Kish ku kish. “kubanga ku bu kamame buaye.”

Nkuamba’shi, Erode Antipase. Tala Kipatuluilo kia bishima.

Kish ku kish. “tetrake.”

Sunga “mushindo wa kupaasha w’Efile Mukulu.”

Sunga “kingi kilamba.”

Sunga “kukongola.”

Sunga “efuto.”

Sunga “dibashitukile.”

Sunga “mbalo i kunundu ngofu.”

Sunga “mupaashibue.”

Nkuamba’shi, “Kalunga ka mema ka Ngalileya.”

Kish ku kish. “abafungile.”

Sunga “babaadi nabo ku mesa.”

Sunga “kilamba kia panundu.”

Sunga “mikate ya kulesha.”

Sunga “ditaale.”

Sunga “anyima.”

Kish ku kish. “p’abasumbusheena eshina dienu’shi di bubi.”

Nkuamba’shi, kushi makasa.

Sunga “kulekieela.”

Sunga “abakenulekieela.”

Sunga “buludiki.”

Sunga “kashiba.”

Sunga “e ku mesa.”

Sunga “ikata.”

Sunga “babaadi naye ku mesa.”

Sunga “mashama a kitentekiesho.”

Sunga pangi, “kibaadi kimukuate bi bukopo takudi mafuku e bungi.”

Sunga “ndombo.”

Sunga “kikudi kiaye nkualuka muadi.”

Kish ku kish. “kiamo kia arja.”

Sunga “kingi kilamba.”

Nkuamba’shi, Erode Antipase. Tala Kipatuluilo kia bishima.

Kish ku kish. “tetrake.”

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “anyima.”

Sunga “anyima.”

Kish ku kish. “aende na kukumbana.”

Kish ku kish. “mpala yaye ibaadi itadiile.”

Sunga “kuela muntu kiipa bua kumusema.”

Sunga “Hadese.” Kuamba’shi mashama a bantu boso. Tala Kipatuluilo kia bishima.

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Kish ku kish. “eyi diaye.”

Sunga “dikashue diselele.”

Kish ku kish. “be na mabasa etu.”

Eshina diabafubishaa bua kulesha Satana.

Kish ku kish. “munue w’Efile Mukulu.”

Sunga “kiseele kia kupima nakio.”

Sunga “adimono kalolo.” Kish ku kish. “dipelepele.”

Kish ku kish. “di bubi.”

Nkuamba’shi, kuitumpa mema muyile kipikua.

Sunga “bia buntu kui balanda.” Tala Kipatuluilo kia bishima.

Mu kina Greke, peganone. Nyi mutshi ubaabadi abafubisha mu mianda ya bu munganga, na bu kitobuanga mu bia kudia.

Sunga “bingi bisakisaki.”

Sunga “e buwa.”

Sunga “mashama a kitentekiesho.”

Sunga “mashama a kitentekiesho.”

Sunga “atekibue.”

Sunga “aakatekibua.”

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Kish ku kish. “bua asarione ibidi.”

Sunga pangi “kumpala kua bitumbuilo.”

Sunga “malaka.”

Sunga “anyima.”

Sunga “anyima yenu.”

Sunga “anyima.”

Sunga “bia buntu kui balanda.” Tala Kipatuluilo kia bishima.

Kish ku kish. “mikaba ya mubifuka bienu ikale yanyibue.”

Sunga “eanya mukoba.”

Kubanga pepi na nsaa ya 9 ya bufuku mpa na munkatsh’a bufuku.

Kubanga munkatshi’a bufuku mpa na pepi na nsa ya 3 ya ku nakashika.

Sunga “mulami a bintu.”

Sunga “sha binangu.”

Sunga “Bafubi ba mu nshibo.”

Sunga “muyile kikiebe ki’eshimba diaye.”

Kish ku kish. “leptone a nfudiilo.”

Kish ku kish. “bipimino bia seya.” Seya umune e 7,33 L.

Sunga “nyi muanda usha kuelelua binangu.”

Sunga “oedeme.” Mbidi ayiuulu muanda wa kufuima kua mema.

Sunga “eyibakishi.”

Kish ku kish. “kudia mukate.”

Sunga “sh’afulu bipela.”

Sunga “anyima.”

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “kitenta.”

Kish ku kish. “kuiyela ku nshingo yaye.”

Sunga “tamukitshikie na muanda.”

Sunga “mulami a nshibo.”

Sunga “bipino bia mbaafu.” Mbaafu umune badi 22 L.

Sunga “bipimino bia kor 100.” Kor umune badi 220 L.

Sunga “kino kipungo.” Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “kukita mianda na budimu.”

Sunga “eyibakishi.”

Kish ku kish. “mu kiadi kia Abalahama.”

Sunga “Hadese,” kuamba’shi, mashaama a bantu boso. Tala Kipatuluilo kia bishima.

Kish ku kish. “mu kiadi kiaye.”

Nkuamba’shi, ebue dibaabadi abafubisha bua kupela blé.

Nyi mutshi wabetanyina bu mûrier noir.

Sunga “anyima.”

Sunga “nkukupila makofi mpa na panfudiisha.”

Sunga “lukumiino lua uno mushindo.” Kish ku kish. “lukumiino.”

Sunga “kipungo akifiki.” Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “nfingiye mûrier.”

Sunga “kunyenga muntu kintu pa kumudimbiila.”

Mine umune a bena Greke baadi bushito bua grame 340 na babadi abapuandikisha’shi baadi na muulo wa drakme 100.

Kish ku kish. “kiamo kia arja.”

Kish ku kish. “kiamo kiande kia arja.”

Sunga “bilamba bia panundu.”

Sunga “nkukiengiesha.”

Kish ku kish. “mutue wa muipaka.”

Kish ku kish. “ku matalua a guvernere.”

Sunga “bi buwa.”

Sunga “kino kipungo.” Tala Kipatuluilo kia bishima.

Sunga “muyile mueneno aaye.”

Sunga “ebuwa.”

Kish ku kish. “kudia mashibo.”

Sunga “pakudimbiila.”

Sunga “kibushito.”

Kish ku kish. “lepta ibidi.”

Sunga “etombo.”

Sunga “kulama anyima yenu.”

Sunga “mafuku akoobola.”

Sunga “bantu ba ingi miilo.”

Sunga, “Bantu ba ingi miilo.”

Sunga “ekopo.”

Sunga “e ku mesa.”

Sunga “e ku mesa.”

Sunga “kilamba kia panundu.”

Kish ku kish. “baaba bashi na miiya.”

Sunga “kipindi kilombene muntu kuasa ebue diakafika.”

Sunga “Sanedrine.”

Kish ku kish. “katusha uno muntu.”

Sunga “ayipayibue ku mutshi! Ayipayibue ku mutshi!”

Sunga “akookodibue ku mutshi.”

Tala Kipatuluilo kia bishima.

Nkuamba’shi, pepi na nsaa ya 12.

Nkuamba’shi, pepi na nsaa ya 15.

Sunga “mashama a kitentekiesho.”

Pudre sunga mapupua, na muimu bibaabadi abafubisha bua kulumbula kitanda bua kushikiibua.

Sunga “mashama a kitentekiesho.”

Sunga “mashama a kitentekiesho.”

Sunga “mashama a kitentekiesho.”

Sunga “mashama a kitentekiesho.”

Kish ku kish. “bipalue 60.” Kipalue kimune kibaadi na metre 185.

Sunga pangi, “nk’obe ndio muenyi mu Yelusalema sh’auku?”

Sunga “mashama a kitentekiesho.”

Sunga “mashama a kitentekiesho.”

Sunga “pabaadi ku mesa.”

Sunga “kumulesha kanemo.”

    Mikanda ya mu Kisongye (2011-2025)
    Tuuka
    Tuela
    • Kisongye
    • Tumina muntu
    • Byokumina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pabitale bya kufubisha
    • Bya kufubisha
    • Bya kufuamisha yobe
    • JW.ORG
    • Tuela
    Tumina muntu