SHAPITRE 8
Mbikunyi biandia kusangula ba kuuku bebuwa?
“Pandi mufiite munda, nakimbaa muntu a kuisamba naaye. Pandi mubungame, nekalaa na lukalo lua muntu a kundungula’shi abipu. Pandi na muloo nakumiinaa kusangala pamune na muntu. Kuikala na ba lole kui na muulo.”—Brittany.
BANTU abambaa’shi bana abekala na lukalo lua babadia kuasha nabo maasha, bantu bakulu namu abekalaa na lukalo lua ba kuuku. Nkuilekena kinyi kui panka?
Muntu a kuasha naaye maasha, nyi mmuntu aasha pamune noobe.
Kuuku namu nyi mmuntu e na ngikashi i mumune noobe.
Dingi, Bible amba’shi “kuuku a binyibinyi afulaa nsaa yoso, nyi mmukuabo na muntu mutandikue bua nsaa ya mpombo.” (Nkindji 17:17) Bino abiesha bu kuuku bua binyibinyi builekene na buno bopete pa mbalo ya maasha!
Muanda wa binyibinyi: Nsaa yokuete kukula, we na lukalo lua ba kuuku
1. Be na ngikashi ibuwa
2. Abalondo miiya ya kunemekibua
3. Be na bukitshishi buibuwa koodi
Lukonko: Mmushindo kinyi odia kupeta ba kuuku be bino? Tutaluule ino mianda umune ku umune.
Akikuasha bua kudia bu kuuku 1—Ngikashi ibuwa
Kiodia kuuka nkino. Ta mmuntu oso akimbi kudia bu kuuku na mungi ekalaa kuuku ebuwa nya. Bible amba’shi “kui ba kuuku be kuanka penda bau kuikitena bibubi.” (Nkindji 18:24) Bino bi kupushika bu kukishakisha. Anka banda kutala: Kasha tobopetele “kuuku sunga lole” baadi muikuatene noobe muanda wa’shi apete kintu kampanda? Tui kuamba naminyi pabitale yawa baadi mu kuipule sunga nkupalakeesha nkumo ya madimi? Ino mianda ngilombene nkukutshisha kutuula lukulupilo muadi.a Ikala mushinkamishe bino, pabitale ba kuuku sunga ba loole be na ngikashi ibuwa be na muulo kukila kuikala na ba kuuku bakile bungi!
Kiodia kukita. Sangula ba kuuku be na ngikashi ilombene kuambula.
“Bantu bebungi abakulaa bibuwa bua loole ande Fiona. Nakumiina’shi bekale abakula nka biabia buande. Nakumiina kuikala na nkumo i bi yaaye. Namono’shi biabia mbikile buwa.”—Yvette, e na bipua 17.
Tompa bino.
1. Badika Bena-Ngalatea 5:22, 23.
2. Eyipushe’shi, ‘Ba kuuku bande, be na ngikashi ayisanganyibua mu “kikuba kia kikudi kiselele” su?’
3. Funda pano mashina a ba kuuku booe. Ku lupese lu’eshina dioso, ofunde eyikashi adilesha biadi.
Eshina
․․․․․
Eyikashi
․․․․․
Elango: Su akikufuila mu binangu mpenda ngikashi ibubi, bibuwa okimbe ba kuuku bebuwa!
Akikuasha bua kudia bu kuuku 2—Miiya ya kunemekibua
Kiodia kuuka nkino. Nsaa yodi mukutue ba kuuku, we mulombene kusangula ba kuuku bebubi. Bible amba’shi: “Atembela bapatakane, ashala muntu-mubi.” (Nkindji 13:20) Muaku “bapatakane” t’aulesha bantu babi sunga bakutue binangu nya. Anka, aulesha bantu abatapa malango ebuwa mongo, na abakutua kubasuka ngikashi ibuwa ya mu muikelo. Bano nyi mba kuuku boshakuikala nabo!
Kiodia kukita. Pamutue pa kudia bu kuuku na muntu oso yawa, sangula kalolo. (Misambo 26:4) Bino t’abilesha’shi abitungu wekale welela bangi binangu bibubi nya. Mu uno muanda, kusangula kalolo, akulesha’shi we mupasukie na, ‘omono kwilekeena pankatshi pa mululame na mubi, afubila Efile Mukulu na shyaamufubila.’—Malaki 3:18.
“Natumbula baledi bande muanda mbankuashe bua kupeta ba kuuku bebuwa —bantu ba mulongo wande bakuete kuenda kumpala mu kikudi.”—Christopher, e na bipua 13.
Aluula ku ino nkonko:
Nsaa yandi na ba kuuku bande, napusha moo tala bantakula mu kukita kintu kinguuku’shi ki bubi su?
□ Oolo
□ Nya
Napushaa moo wa kulubula ba kuuku ande kui baledi bande muanda wa’shi tala bebapela su?
□ Oolo
□ Nya
Elango: Su boluula’shi oolo ku ino nkonko, kimba ba kuuku be na ngikashi ikile buwa—bekale kileshesho kibuwa mu muikelo wa bena Kidishitu.
Akikuasha bua kudia bu kuuku 3—Bukitshishi buibuwa
Kiodia kuuka nkino. Bible amba’shi: “makuuku e bubi aalwishaa bipikwa bi buwa.” (1 Bena-Kodinda 15:33, Kilombeno kipya 2014) Mungi nsonguakashi abetamina bu Lauren amba’shi: “Bena kalasa nami abaadi abankumiina nka su nakitshi biabia biabantekie bua kukita. Naadi nepusha bupenka, biabia ami nkuata kitshibilo kia kukita nka bu’bo bua kuikuatena nabo.” Lauren mmusangane’shi nsaa y’olongo abikitshi bangi we nka bu bana ba kuasha nabo kisolo kia dame baabatakula moso muabakumiina. Bino ta mbikulombene nya!
Kiodia kukita. Tshiba kipuano na baaba abakumiina’shi oshintulukie bua kuikala na muikelo wi mumune na wabo. Su bokitshi bino, wekala na ba kuuku bapeela; anka wepusha biya, na oshituila ba kuuku bebuwa kibelo—bano be na bukitshishi buibuwa koodi.—Bena-Loma 12:2.
“Kuuku ande Clint e na mmueneno ebuwa na etulaa pa mbalo ya bangi, nyi buakinyi anyingishaa ngofu.”—Jason, e na bipua 21.
Eyele ino nkonko:
Nakumiinaa kufuala, kuakula, sunga kukita mianda ibubi penda bua kusangasha ba kuuku bande su?
□ Oolo
□ Nya
Nendaa mu ma mbalo ebubi anshi mulombene kuenda su ba kuuku bande ta mbantuale kuanka su?
□ Oolo
□ Nya
Elango: Su boluula’shi oolo ku ino nkonko, enda kui baledi boobe sunga kui mungi muntu munyingie buadia nkupa elango. Su we Kamonyi ka Yeowa, we kuifubuila peepi na mukulu muina Kidishitu na kumulungula’shi we na lukalo lua kusangula ba kuuku bebuwa balombene kuikala na bukitshishi buibuwa koodi.
BADIKA BIBUBINGI PABITALE UNO MUISAMBO MU VOLIME 2, SHAPITRE 9
Mmuntu amueka bu kuuku oobe—sunga eshimba diobe—adikutakula mu kukita bibubi su? Tala biodia kuibikambila!
[Myanda wi mushi mwesaki]
a Eyendo’shi, muntu oso akitaa bilubilo. (Bena-Loma 3:23) Biabia nsaa y’abakuluishisha kui kuuku oobe, akupu enyongola bua kilumbilo kiaye, tentekiesha’shi “kifulo akibwikilaa mituuto na mituuto ya milwisho.”—1 Mpyeele 4:8.
KIFUNDUE KI NA MUULO
“Kwi kuuku akulamata kukila mukwenu.”—Nkindji 18:24.
ELANGO
Su wekala na nyikashi i buwa, bantu be na nyikashi i buwa abekala abafiki kodi. Anuikuatena nabo bu kuuku bui bukopo!
OUKANGA SU . . . ?
Efile Mukulu te na ntondo, anka asangulaa bantu bakutuela mu “nshibo yaye.”—Misambo 15:1-5.
KIANDIA KUKITA!
Bua kupeta ba kuuku be buwa, abitungu ․․․․․
Bantu bakulu bakiebe kukuata bu kuuku mbano (funda mashina aabo pano): ․․․․․
Mianda yankiebe kuipusha papa sunga mama pabitale ba kuuku: ․․․․․
OMONO NAMINYI?
● Eyikashi kinyi diokumiina kui kuuku sunga loole oobe, na buakinyi?
● Eyikashi kinyi diokumiina kudima bua kuikala kuuku e buwa?
[Eyi dya kukaka nadyo binangu bya bantu]
“Pabaadi baledi bande abantosha kuikuatena na kisaka kampanda kia ba kuuku, naadi namba’shi bano nyi bantu bandia kuikala nabo. Elango dia baledi bande dibaadi buwa, nsaa inalekiele kuikulupila, natunduile’shi kui ba kuuku bebuwa bakile bungi.—Cole.”
[Kashibo]
Tompa kukita bino
Esambe na baledi bobe pabitale ba kuuku sunga ba loole. Ebepusha ba kuuku babaadi nabo pababaadi na bipua biobe. Abenyongola pabitale ba kuuku bababadi basangule su? Su nabio, bakinyi? Ebepushe kiodia kukita bua kupela kupeta nkalakashi bu ibabaadi bapete.
Lesha baledi bobe ba kuuku bobe. Su wekoko bua kuibiki bua kuibikita, eyipushe buakinyi? Ouku’shi nyikashi yabo tayisankisha baledi bobe? Su biabia, abitungu osangule ba kuuku bobe kalolo.
Ikala oteemesha kalolo. Lesha’shi opasukila ba kuuku bobe nsaa yabaadi na muloo sunga yabadi na nkalakashi.—Bena Fidipe 2:4.
Ikala webafuila lusa. Totengielanga’shi ba kuuku bobe bakite mianda bu bapuidikie. “Atue boso atukitaa bilubilo misango ibungi.”—Yakobo 3:2.
Lekiela ba kuuku bobe kapindi. Tuekalanga kabanda mulamate! Ba kuuku ba binyibinyi abekalaa panka nsaa yabadi nabo lukalo.—Mulungudi 4:9, 10.
[Foto]
Nsaa y’olongo abikitshi ba kuuku boobe we nka bu bana ba kuasha nabo kisolo kia dame baabatakula moso muabakumiina