Watchtower MIKANDA I MU INTERNETE
Watchtower
MIKANDA I MU INTERNETE
Kisongye
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILO
  • w14 2/1 esak. 5-7
  • Mufwishe Ngoshi na makyenga

Tatui bapete video.

Etufuile namu lusa, kui kintu kibakutshishua kukafika kui video.

  • Mufwishe Ngoshi na makyenga
  • Kitenta kya Mulami akilungula Bufumu bwa Yehowa—2014
  • Tu mitue twa mianda
  • Mianda i mumune
  • KITUNDWILO KYA MAFUKU A NFUDIILO
  • KUTUUTA KWA MIFUBO YA KAFILEFILE
  • Bantu bananka bakaamine pa nfwalasa—Mbantu kinyi?
    Kitenta kya Mulami akilungula Bufumu bwa Yehowa (Kya bantu booso)—2017
Kitenta kya Mulami akilungula Bufumu bwa Yehowa—2014
w14 2/1 esak. 5-7

MIISAMBO YA MBANGILO | NGOSHI ISHINTUULE NSENGA

Mufwishe Ngoshi na makyenga

Mu 11/11/1918 Ngoshi ya kumpala ya nsenga ishima ibapwiile. Bisalwe bibafungile, bantu abaadi abende na kusha mu bilayi. Kadi muloo wabo taubaadi wa mafuku ebungi nya. Kingi kintu kya lufu—kikile mpa na ma Mputu akata kibaadi kituukye kunyima kwa ngoshi ya nsenga ishima.

Kipupa kyabetamina bu grippe Espagnole kibaadi kitwele mu mbalo ya ngoshi mu France mu mweshi wa Kasamombo 1918. Kyakya kipupa kibaadi kiipee bantu bakile bungi. Bu kileshesho, munda mwa myeshi ipeela, kibayipayile basalayi bebungi ba mu Amerike abaadi mu France kukila bungi bubaabadi bayipee kwi beshikwanyi nabo. Kisaka kya basalayi abalukiile kwabo kunyima kwa ngoshi abalukiile na kino kikoolo abo nkwikipalakasha lubilolubilo mu nsenga ishima.

Bipwa bya kunyima kwa ngoshi bibaadi biule na nsala na kukutwa kwa makuta. Bantu bebungi ba mu Europe abaadi abakyengye na nsala kunyima kwa ngoshi mu 1918. Mu 1923, makuta a mu Allemagne abaadi apwe kinemo. Kunyima kwa bipwa bisamombo, mu nsenga ishima bantu tababaadi na mushindo wa kupeta makuta ebungi nya. Ku nfudiilo, mu 1939 ngoshi ya kabidi ya nsenga ishima ibabangile—anka bu kutungunuka kwa bilumbu mu nsenga ishima. Nkinyi kibaadi kifwishe kano kafutakanyi kooso?

KITUNDWILO KYA MAFUKU A NFUDIILO

Butemuki bwa mu Bible abwitukwasha bwa kuuka kifwishe ingi myanda ibaadi ikitshikye kala, na bino mbya binyibinyi pabitale Ngoshi ya kumpala ya nsenga ishima. Yesu Kidishitu baadi mutemukye shi akwikala nsaa ayikekala ‘eumbo adituuku dingi eumbo ngoshi’ na nsala na bingi bipupa abikaulu pa nsenga. (Mateo 24:3, 7; Luuka 21:10, 11) Balungwile balondji baaye shi byabya bintu abikyebe kwikala bu kitundwilo kya mafuku a nfudiilo. Myanda ibungi pabitale uno mwanda i mu mukanda wa Bifumbulwe, aulesha kwipushena kwi pankatshi pa malwa e pa nsenga na ngoshi i mwiyilu.—Tala kashibo ke na mutwe wa mwanda awamba shi: “Ngoshi pa nsenga na mwiyilu.”

Uno mukanda wa mu Bible aulesha basha nfwalasa bananka ingi nsaa abetaminyibwa bu baasha nfwalasa ba mu Bifumbulwe. Basatu ba kwabadi abalesha myanda ibaabadi batemukye kwi Yesu—ngoshi, nsala, na bipupa. (Talaa kashibo ke na mutwe wa mwanda awamba shi: “Baasha nfwalasa bananka bakwete kwenda binyibinyi su?”) Eyendo, ngoshi ya kumpala ya nsenga ishima ngifwishe mpombo ikile. Na Bible alesha shi Satana ndjo baadi mwiyibangye mu mushindo kampanda. (1 Yowano 5:19) Bukome bwaye abukemana su?

Mukanda wa Bifumbulwe awitushinkamiisha dingi shi Satana kubaamushaadila penda “mafuku apeela.” (Bifumbulwe 12:12) Ndjo bwakinyi e na nsungu ikile na mmufiimishe makyenga pa nsenga. Byabya, patutala penda ino myanda ipeela, na ano makyenga e kwanka, atushinguula shi mafuku a Satana taadi ku nfudiilo.

KUTUUTA KWA MIFUBO YA KAFILEFILE

Ngoshi ya kumpala ya nsenga ishima ibaadi binyibinyi ishintuule myanda mu nsenga. Ibadi ifwishe bipwa bibungi bya ngoshi, ibaadi ifwishe buntomboshi na kukaasha lukulupilo mwi banfumu. Ibadi ileeshe patooka bitundwilo bya kubingwa kwa Satana mwiyilu. (Bifumbulwe 12:9) Na uno nfumu a nsenga shamweka bakitshine myanda bu mukunkushi shy’etombo ashinguula shi mafuku aaye abashala apeela. Nsaa ayikapu aa mafuku, ino nkalakasho ibebweele mafuku a ngoshi ya kumpala ya nsenga ishima ayikafudiila.

Pa mwanda wa etaata dya matemuki a mu Bible, tubapete bishinkamisho abilesha shi kubashaala kapindji kapeela bwashi Yesu Kidishitu, Nfumu etu e mwiyilu, atuute mifubo ya Satana. (1 Yowano 3:8) Bantu midiyo bakweete kuteka bwashi Bufumu bw’Efile bufikye. N’obe namu okwete kuteka buno Bufumu su? Bantu balulame abakatumbula Bufumu, na abakamono abikitshika akikyeb’eshimba dy’Efile—pa nsenga kushi akikyebe eshimba dya Satana. (Mateo 6:9, 10) Mu Bufumu bw’Efile Mukulu, takwikala dingi ngoshi ya nsenga ishima nya—sunga kumona ngoshi mbalo kampanda! (Misambo 46:9) Longa myanda itale bwabwa Bufumu, na wekale na nshalelo mulombeene nkukwasha bwa kumona nsaa ayikekala butaale pa nsenga!—Yeeshaya 9:6, 7.

Ngoshi pa nsenga na mwiyilu

Siekele pepi 19 kumpala kwa’shi Ngoshi ya kumpala ya nsenga ishima ibangye, Satana bapeele Yesu “mafumu ooso a pa nsenga ishima.” (Mateo 4:8, 9) Yesu bapelele kyakya kitompwanga, kadi kunyima aye nkulesha Diabulu bu “mfumu a pano.” (Yowano 14:30) Na dingi, Yowano mutumiibwa bafundjile shi: “Byaa-pano byooso mbishaale ku matalwa a mubi.”—1 Yowano 5:19.

Bu bi nsenga ishima i ku matalwa a Satana, ndjo bwakinyi atwamba shi nnaye nsulo ya Ngoshi ya kumpala ya nsenga ishima mpa na myanda yayidi ituushe. Eyendo shi, mukanda wa Bifumbulwe aulesha shi Satana naye nsulo ya mpombo ikwate nsenga kubanga mu 1914. Tubande kutala mu kikoso mushindo wabadi bapushishe myanda mu Bifumbulwe shapitre 12:

  • Verse 7 Kubaakitshikile ngoshi Mikaele (Yesu Kidishitu) na nyoka (Satana).

  • Verse 9 Diabulu “mulendwishi aa baa-pano booso,” mbamusumbule pa nsenga.

  • Verse 12 “Malwa ngeenu, senga na mbuu mwanda Kafilefile baayiki kwanudi, mukwatshikye nsungu, mushinguule’shi kubaamushadila mafuku apeela.”

Kwilondeena kwa myanda ya mu Bible na byooso bikitshikye pa nsenga abilesha shi ino ngoshi ya mwiyilu abaadi beyilwe kunyima kwa kutuula Bufumu bw’Efile Mukulu mwiyilu mu 1914.a Byabya ngoshi ibaadi mwiyilu na pa nsenga ibabangile mu kino kipwa.

a Tala shapitre 8 a mukanda wa A nkinyi akilongyesha namu Bible? Wabadi batuushe kwi Batemwe ba Yehowa.

Baasha nfwalasa bananka bakwete kwenda binyibiyi su?

Nfwalasa tooka na nfumu mutentame panka mwiyilu

Yawa mushaale pa nfwalasa tooka nfumu mwiyilu. Nfumu Yesu Kidishitu aye nabeene ndjo mushaale pa nfwalasa bwa kukalwila bya binyibinyi. (Misambo 45:5) Mudimo waaye wa kumpala ubaadi wa kukaasha Satana na bademo baaye mwiyilu.—Bifumbulwe 6:2; 12:9.

Nfwalasa monga pyaa bu kaalo na basalayi be mu ngoshi

Yawa mushaale pa nfwalasa monga pyaa bu kaalo e na matalwa “a kukaasha butaale pa nsenga.” (Bifumbulwe 6:4) Kubanga mu 1914, ngoshi ikwete kukyengyesha bantu. Bipwa 21 kunyima kwa Ngoshi ya kumpala ya nsenga ishima kwimana, ngoshi ya kabidi ya nsenga ishima ibebwele ayo nkwipaa bantu bakile bungi. Muyiile byabapwandikisha abalesha shi Ngoshi ya kabidi ya nsenga ishima ngipee bantu midiyo 60. Kubanga mu 1945, ngoshi i mu ma mbalo ebungi n’etombo dikile. Bangi bantu abatalaa myanda ya kala abalesha shi midiyo nkama ya bantu mbafwe ku ngoshi mu siekele a 20.

Nfwalasa fiita na baana bebungi bakwete kufwa na nsala

Yawa mushaale pa nfwalasa fiita, e na kipimo mwiyasa akileesha bipupa bya nsala. (Bifumbulwe 6:5, 6) Mu ngoshi ya kumpala ya nsenga ishima, pa mwanda wa basalayi abaadi bafungye ku mashinda, bantu pepi 750 000 mbafwe mu Allemagne mwanda wa nsala. Bantu bakile pa midiyo ibidi mu Russie mbafwe mwanda wa nsala mu 1921, na bipupa bi bino bikwete kukwata bantu mu angi ma mbalo. Mu bungi booso twi kwamba shi bantu pepi midiyo 70 mbafwe na nsala mu siekele a 20. Ku kipwa kyoso, kukutwa kwa ndiilo e buwa kukwete kwipaa baana bakile pa midiiyo isatu be muushi mwa bipwa bitano.

Nfwalasa mutookolokye na bantu beena mikumbo

Yawa mushaale pa nfwalasa motookolokye, atwala lufu ku bukwashi bwa kipupa. (Bifumbulwe 6:8) Kipupa kikata kikile byooso mu siekele a 20 kibaadi kipupa kya kikoolo kyabetamina bu grippe Espagnole. Bungi bwa bantu bafwe mbwilekeene mupunda ma mbalo, kadi muyiile byabapwandikisha kyakya kikoolo nkiipe bantu pepi midiyo 50. Mukanda wa (Man and Microbes) aulesha shi: “Kino kipupa nkimune kya ku bipupa bikile bukopo kasha bantu bekala kwanka. Sunga nkipupa kyabetamina bu peste bubonique ta nkiipe bantu be bungi bwi bino nya.” Mbalanga, malaria na kikoolo kya nfwenkye ngingi mikumbo i bukopo ipee midiyo nkama ya bantu mu siekele a 20.

    Mikanda ya mu Kisongye (2011-2025)
    Tuuka
    Tuela
    • Kisongye
    • Tumina muntu
    • Byokumina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pabitale bya kufubisha
    • Bya kufubisha
    • Bya kufuamisha yobe
    • JW.ORG
    • Tuela
    Tumina muntu