MUISAMBO WA KULONGA 15
Nkinyi kiatudi balombene kulongiela ku bilengieleeshi bia Yesu?
“Bakiile mu kibundji na kibundji afwakitanga bii buwa, na kupaasha bantu.”—BIK. 10:38, Kilombeeno Kipya 20214.
LOONO 13 Kidishitu, nkileshesho kyetu
KI’ABAKUILA MUANKAa
1. Leesha kibakitshikile pa baadi Yesu mukite kilengieleeshi kiaye kia kumpala.
NANGUSHEENA ku muanda ubakitshikile mu kipua kia 29 bino bipungo bietu (B.B.,) pa babangile Yesu mudimo waye wa bulungudi, Yesu na nyinaye Mariya, na bangi balongi baaye, babaadi bebetanyine ku musangeelo wa eyibakishi mu Kanaana, kibundi ki kunundu kua Nazarete ku ba Yesu. Mariya baadi kuuku a kiakia kifuko, na pangi baadi akuasha mu kupa kua bantu abafiki mbalo. Anka mu musangeelo wa eyibakishi, kubatuukile muanda ubaadi ulombene kukuatshisha kiakia kifuko kia ba benyi abeyibakishena buufu, nkupua kua maalua.b Pangi bantu babafikile babaadi be bungi kukila binyi bibaabadi balumbuule. Mariya bayiile lubilo kui Yesu aye nkumulungula’shi: “Ta be nanyi mâlwa a nfinyo.” (Yo. 2:1-3, EEM) Yesu bakitshiine kinyi? Muanda wa kukaanya, bakitshiine kilengieleeshi kia kualuula meema afika “mâlwa a nfinyo akile buwa.”—Yo. 2:9, 10, EEM.
2-3. (a) Buakinyi Yesu bafubiishe bukome buaye bua kukita bilengieleeshi? (b) P’atutaluula bilengieleeshi bia Yesu bi kuitukuasha naminyi?
2 Yesu bakitshiine bilengieleeshi bi bungi mu mudimo waye wa bulungudi.c Baadi mufubishe bukome buaye bua kukita bilengieleeshi, bua kukuasha binunu bia bantu. Bu kileshesho, penda nka bilengieleeshi biaye bibidi, badishiishe bana balume 5000, na kunyima adiisha nyii bana balume 4000 pangi bungi bua bantu booso bubaadi bukile pa 27000 su tuasanga bana bakashi na bana babaadi panka. (Mat. 14:15-21; 15:32-38) Mu bino bioso bilengieleeshi bibidi, Yesu baadi mupaashe dingi bantu babaadi na maladi be bungi. (Mat. 14:14; 15:30, 31) Banda kunangushena mushindo ubaadi kino kibumbu kia bantu kikaanye pabakimuene Yesu apaasha na kudiisha bantu mu kilengieleeshi!
3 Lelo uno, tui balombene kulonga mianda i bungi ku bilengieleeshi bia Yesu. Mu uno muisambo, atuisambila angi malongiesha alombene kunyingisha lukumiino luetu, bu akitulongiesha bino bilengieleeshi bioso. Dingi atutaluula biatudi balombene kuambula kuiyisha kua Yesu na lusa luaye bibaadi muleshe nsaa ibaadi akitshi bilengieleeshi.
MALONGIESHA PABITALE YEHOWA NA YESU
4. Bilengieleeshi bia Yesu abitupa malongiesha aanyingisha lukumiino luetu mui bantu kinyi?
4 Bilengieleeshi bia Yesu abitupa malongiesha aanyingisha lukumiino luetu, kushi penda muadi aye nabene anka na mui Nshaye. Mu bino bioso, Yehowa nyi baadi Nsulo ya binyibinyi ya biabia bilengieleeshi bibaadi akitshi. Mukanda wa Bikitshino 10:38 awitulungula’shi: ‘Efile Mukulu bapongolwele bukome bwa kikudi kiselele pe Yesu a ku Nasalete ê nkubanga kwenda koso koso afwakitanga bi buwa na kupwisha boso abádi mûshi mwa matalwa a kafilefile. Yesu bádi akitshi byabya, mwanda Efile Mukulu bádi n’ê.’ Tentekiesha’shi, bino bioso bibaadi Yesu aakula na bibaadi akitshi, mpaa na bilengieleeshi bibaadi akitshi baadi aleesha bi binangu bia Nshaye mu mushindo upuidikie na abipushaa Nshaye. (Yo. 14:9) Tubandeyi kutala malongiesha asatu atudi balombene kulongiela ku kilengieleeshi kia Yesu.
5. Nkinyi kibaadi akitumu Yesu buadia kukita bilengieleeshi? (Mateo 20:30-34)
5 Dia kumpala, Yesu na Nshaye mbetufule ngofu. Pa baadi pano pa nsenga, Yesu baadi muleshe’shi e na lusa na kifulo bua bantu ngofu, pa baadi mufubishe bukome buaye bua kukita bilengieleeshi, bua kukuasha baaba booso babaadi abakiengie. Dingi efuku, bana balume babidi ba mpofu babaadi abeele misaase ya ku muisendela bua’shi ebakuashe. (Badika Mateo 20:30-34.) Lamiina’shi Yesu “bebafuidiile lusa” na aye nkuibapaasha. Kino kishima kia mu kina Greke kiabadi baluule bu ‘kuibafuila lusa,’ akilesha lusa lukata alumuenekaa mu bikitshiino kui muntu. Luno lusa lukata, aluleesha kifulo kikata, nnaakio kibaadi kitakule Yesu buadia kudiisha babaadi na nsala na kupaasha babaadi na maladi a nsudi. (Mat. 15:32; Mak. 1:41) Tui balombene kushinkamisha’shi Yehowa, Efile Mukulu “shaa lusa,” na Muana aaye mbetufule ngofu, na abapushaa bi bubi p’atukiengie. (Luk. 1:78; 1 Mp. 5:7, Kilombeeno Kipya 2014) Yehowa na Muana aaye Yesu, be kudi bua kukatusha nkalakashi yooso i mui bantu!
6. Efile Mukulu bapeele Yesu bukome kinyi?
6 Dia kabidi, Efile Mukulu bapeele Yesu bukome bua kukatusha mianda yooso ayikalakasha bantu. Pa baadi Yesu akitshi bilengieleeshi, baadi muleshe’shi mmulombene kupua nkalakashi yooso yatushi balombene kupua atue banabene. Bu kileshesho, e na bukome bua kuitupoososha ku mianda yooso ikuete kukuata bantu, ku muluisho watudi bapiane na bukitshishi buawo, bua maladi na lufu. (Mat. 9:1-6; Lom. 5:12, 18, 19) Bilengieleeshi biaye mbileshe’shi Yesu mmulombene kupaasha ‘mishindo yooso’ ya mikumbo na kubuusha bafue. (Mat. 4:23, EEM; Yo. 11:43, 44) Dingi, e na bukome bua kupoososha bantu ku matalua a buntomboshi na ku bikudi bibi. (Mak. 4:37-39; Luk. 8:2) Bino abitunyingisha ngofu pa kuuka’shi, Yehowa mmupe Muana aaye buno bukome!
7-8. (a) Bilengieleeshi bia Yesu abitupa kishinkamiisho kinyi? (b) Nkilegieleeshi kinyi ki’otengiela nkamona mu nsenga ipia ayifiki binobino?
7 Dia kasatu, tui balombene kuikala na kishinkamiisho kioso’shi miabi ya mu mafuku aafiki mu Bufumu bu’Efile Mukulu ayikalombana. Bilengieleeshi bibaadi Yesu akitshi pa baadi ki bu muntu pano pa nsenga, abitulongiesha’shi anakakite mianda i bungi kukila biabia bilengieleeshi, ku muanda naaye muikadikie Mfumu a Bufumu bu’Efile Mukulu. Tubandeyi kutaluula mianda y’atukiebe nkamona binobino nsaa ayikekadika Kidishitu bu mukunkushi a nsenga. Atukeekala na mbidi ipuidikie, muanda akakatusha mikumbo na nkalakashi yooso ikuete kukiengiesha bantu. (Yesh. 33:24; 35:5, 6; Kibaf. 21:3, 4) T’atukekala na nsala sunga kukienga bua masaku aatukila ku bintu bipangibue. (Yesh. 25:6; Mak. 4:41) Atukeekala na muloo ukata bua kukuukila bakuetu batudi bafule abatuukila mu “mashama a kitentekiesho.” (Yo. 5:28, 29, NWT) Nkilengieleeshi kinyi ki pa buakio ki’otengiela nkamona apakafiki nsenga ipia?
8 Pa baadi akitshi bilengieleeshi, Yesu baadi muleshe kuiyisha kukata na lusa, atukitshi kalolo su tubambula ino ngikashi. Tubandeyi kutaluula bileshesho bibidi. Atubanga na muanda wa musangeelo w’eyibakishi mu Kanaana.
DILONGIESHA DIA KUIYISHA
9. Yesu bakitshiine kinyi ku musangeelo w’eyibakishi? (Yowano 2:6-10)
9 Badika Yowano 2:6-10. Pabapuile maalua a nfinyo ku musangeelo w’eyibakishi, Yesu baadi mu kitungo kia kukita nka kintu kampanda su? Nya. Ta kubaadi butemuki su mbumune bubaadi buleshe’shi, Mesiya baadi mulombene kutuusha maalua a nfinyo nya. Biabia banda nka kunangushena mushindo oodi mulombene kuipusha su bino bibakitshikile biakukitshikila kuiyibakishi diobe. Abimueka’shi Yesu baadi mupushe kiakia kifuko lusa, bikishekishe baaba babaadi abeyibakishena, na baadi mukumiine’shi ebakatushe mu buabua buufu. Ngi buakinyi, bakitshiine kino kilengieleeshi kiatudi batemune ku mbangilo kua uno muisambo. Baadi mualuule milangi ya meema 390 yafika maalua a nfinyo e buwa. Pangi baadi mukite kino kilengieleeshi kia maalua e buwa na kalolo kooso bua’shi angi maalua aashaala bakeafubishe mu mafuku aafiki, sunga kukeapaana bua’shi akuashe bano ba mulume na mukashi mu mianda ya makuta. Mu binyibinyi bano ba mulume na mukashi baki bapia muiyibakishi babaadi na lutumbu lukata!
Ambula Yesu pa kupela kuilesha bua midimo y’okitshi ya pa bupenka (Tala kikoso 10-11)e
10. Ngingi mianda kinyi i na muulo yabadi baleshe mu mukanda wa Yowano shapitre 2 pabitale uno muanda? (Tala dingi kifuatulo.)
10 Tubandeyi kutala ingi mianda i na muulo yabadi baleshe mu mukanda wa Yowano shapitre 2 pabitale uno muanda. Bomono’shi Yesu ta baadi muele meema mu tuatua tulondo tua mabue? Biabia bua kupela kukaka binangu bia bantu kuadi, balunguile bafubi buabadia kuusha tuatua tulondo meema. (Verse 6, 7) Na kunyima kua kualuula meema bu maalua a nfinyo, Yesu ta batshile aye nabene angi maalua a nfinyo enda mukupa mukata a feete nya. Mu kuilekeena na biabia, balunguile bafubi buabadia kuenda na maalua kui mukata a feete. (Verse 8) Mu binyibinyi, Yesu ta baadi muate kipulu kia maalua a nfinyo ekikuata kumpala kua benyi babaadi paapa, bua kuilesha’shi, ‘Ntompe ano maalua mpushe binaneakitshi!’
11. Nkinyi kiatudi balombene kulongiela ku kilengieleeshi kia Yesu?
11 Nkinyi kiatudi balombene kulongiela ku kilengieleeshi kia Yesu kia kualuula meema bu maalua a nfinyo? Atupete dilongiesha dia kuiyisha. Yesu ta baadi muileshe pabitale kilengieleeshi nya, dingi, ta muileshe musuusa su ngumune ku bintu biadi mukite nya. Mu kuilekeena na biabia, bu bibaadi muiyishe ntumbo yooso na kineemo baadi ebipa nka Nshaye misuusa yooso. (Yo. 5:19, 30; 8:28) Su tubambula Yesu pa kulama mueneno a kuiyisha atue banabene, t’atukekadika na kuilesha ku kintu su nkimune ki’atukitshi. Ta kui kintu su nkimune kiatudi balombene kukita mu mudimo wa Yehowa, kia kuitutakula mu kuilesha atue banabene, anka nyi mpa muanda w’Efile Mukulu sha kalolo atukuete kufubila. (Yel. 9:23, 24) Abitungu tumupe kineemo kimulombeene. Kunyima kua bioso, kui kintu ki buwa kiatudi balombene kuikala na ngobesha ya kuikikita kushi ku bukuashi bua Yehowa?—1 Kod. 1:26-31.
12. Mmu ungi mushindo kinyi watudi balombene kuambula kuiyisha kua Yesu? Tuusha kileshesho.
12 Tubandeyi kutala ungi mushindo watudi balombene kuambula kuiyisha kua Yesu. Banda kunangushena ku uno muanda: Ungi mukulu a mu kakongie akisha nsaa i bungu mu kukuasha kua ungi nsongua mufubi a midimo mu kakongie, bua kulumbuula muisambo w’aye wa kumpala. Ku muanda wa’shi mukulu bakuasha, mukuetu mulume ki nsongua beele muisambo waye kalolo ubasankisha kakongie kooso. Kunyima kua bisangilo, ungi muntu bafiki kui mukulu bamulungula’shi: ‘Mukuetu nsongua beele muisambo kalolo kakile, ta nabio su?’ Uno mukulu e na lukalo lua kuamba’shi: ‘Oolo, anka nami mukishe nsaa i bungi na kumukuasha’? Su mmuiyishe aamba’shi: ‘Oolo, mmukite muisambo wi buwa. Ne na nfiedi pa muanda waye? Su tui beyishe t’atukimbi kineemo kia mianda i buwa yatudi bakitshiine bangi nya. Tui na muloo muanda atuuku’shi kioso ki’atukitshi, Yehowa ekimono na ki na muulo kuadi. (Puandikisha na Mateo 6:2-4; Eb. 13:16) Mu binyibinyi atusankisha Yehowa, nsaa y’atuambula Yesu mu kulesha kuiyisha.—1 Mp. 5:6.
DILONGIESHA DIA LUSA
13. Yesu bamuene kinyi peepi na kibundi kia Naine, na bakitshiine kinyi pabitale kiakia kibamuene? (Luka 7:11-15)
13 Badika Luka 7:11-15. Nangushena ku uno muanda ubakitshikile munkatshi mueshinda pa baadi Yesu ende mu mudimo wa bulungudi. Bayiile mu Naine mu kibundi kia mu Ngalileeya ki peepi na Shuneeme, mubaadi mutemuki Elisha musaangule ka nsongualume ka muana mukashi takudi bipua 900 bipue kukila. (2 Bf. 4:32-37) Pa baadi Yesu mufikie peepi na kibelo bamuene bantu basemune kitanda abatuuku mu kibundi. Uno muanda ubaadi bubi ngofu wa mukashi kilele bashimisha muana aaye umune eeleka. Anka ta nka penda nyina muana ngi baadi muinyongole bupenka nya. Na kisaka kikata kia mu kibundi kibaadi naaye kibaadi kinyongole. Yesu nkuibemika na nkukita kingi kintu kia kukaanya pa muanda wa kenyongoshi ka nyina muana, aye nkubuusha muana aaye mulume! Luno ngi lusangukilo lua kumpala lua ku nsangukilo isatu ibaadi Yesu mukite yabadi bateemune mu ma Evanjile.
Ambula Yesu pa kuata mpango ya kulesha lusa kui baaba be na maalo (Tala kikoso 14-16)
14. Ngingi mianda kinyi i na muulo yabadi baleshe mu mukanda wa Luka shapitre 7 pabitale uno muanda? (Tala dingi kifuatulo.)
14 Tutaleyi ingi mianda i na muulo pabitale uno muanda i mu mukanda wa Luka shapitre 7. Bolamiina’shi Yesu “bamwene” kenyongoshi ka nyina muana, na dingi “bapushiishe lusa pa mwanda waaye”? (Verse 13) Biabia, biabia bibamuene, pangi nyina muana baadi adidi afuatambukanga kumpala kua kitanda kia muana aaye, bapushiishe yawa muana mukashi lusa ngofu muishimba. Yesu ta baadi mupushe nka penda yawa nyina muana lusa nya; baadi mumuleshe lusa luaye lukata. Besambile naaye kushi mpaka, amulungula n’eyi dia kumushinkamiisha’shi: “Todilanga dimo.” Na dingi, buadia kukuasha yawa muana mukashi, basaanguile muana a yawa muana mukashi na ‘amwalwisha nyinaaye.’—Verse 14, 15.
15. Nkinyi kiatudi balomene kulongiela ku kilengieleeshi kia Yesu?
15 Nkinyi kiatudi balomene kulongiela ku kilengieleeshi kia Yesu kia kusaangula muana a mukashi kilele? Tubalongo’shi abitungu tuleshe lusa kui baaba benyongole. Mu binyibinyi ta tui balombene kubuusha bafue, bu bibakitshiine Yesu nya. Anka, tui kuikadika na lusa bu Yesu pa kubekielanga baaba booso benyongole. Tui balombene kuata mpango ya kulesha lusa pa kuakulanga na kuibakitshiina mianda ilombene kuibakuasha na kuibanyingisha.d (Nki. 17:17; 2 Kod. 1:3, 4; 1 Mp. 3:8) Sunga ntu bishima tupeela na tu bikitshiino tua kalolo, mbilombene kuibanyingisha na kuibasamba ngofu.
16. Nka bu biatuibimono mu kifuatulo, muanda wa nyina muana mukatukie mu kufuisha muana aaye awitulongiesha kinyi?
16 Tubandeyi kutala uno muanda. Mu bingi bipua bipue kukila, pabaabadi abayimbi loono mu bisangilo bia kakongie, ungi mukuetu mukashi bamuene ungi nyina muana baadi mbuipi muaye kuete adidi. Lualua loono lubaadi aluakuila lukulupilo lua lusangukilo, na yawa nyina muana baadi ki’akatuka mu kufuisha ka nsonguakashi kaaye. P’aye kuuka’nka biabia, mukuetu mukashi bayiile musuusa nka umune kui yawa nyina muana amukuata ku mboko na abanga kuyimba naaye loono. Kunyima nyina muana bambile’shi: “Napushiishe bi kifulo kia bakuetu balume na bakashi.” Baadi na lutumbu lukata bua kuenda mu bisangilo bia kakongie. Bambile’shi: “Kuakua ku nshibo ya Bufumu, ngi kuatupetelaa bukuashi.” Tui balombene kushinkamisha’shi Yehowa amonaa na ataa na muulo kikitshiino kioso ki’atukitshi bua kulesha lusa kui baaba be na maalo, be na “mashimba eenyongole.”—Mis. 34:19.
NYINGISHIBUA NA MPANGO YA KUILONGIELA
17. Nkinyi kia tubalongo mu uno muisambo?
17 Tui balombene kunyingishishibua ngofu nsaa y’atulongo mianda ya mu Bible pabitale bilengieleeshi bia Yesu. Abitulongiesha’shi, Yehowa na Yesu mbetufule ngofu, na’shi Yesu e na bukome bua kufudiisha mianda yooso ayikalakasha bantu, na’shi tui balombene kutuula lukulupilo luetu looso, mu mulayilo wa miabi ya Bufumu ayifiki binobino mu mafuku e kumpala aku. Bu bibatutaluula, abitungu tunangushene mushindo watudi balombene kuambula ngikashi ya Yesu. Buakinyi tatuakuata namu mpango ya kuilongiela pa bupenka, sunga kua mu lulanguilo lua mu kifuko, ya kutaluula mianda imeene pa bingi bilengieleeshi bia Yesu? Omono angi malongiesha oodi mulombene kupeta na dingi we kuialongiesha namu bangi. Su bokitshi bino opete miisambo i bungi ayinyingisha!—Lom. 1:11, 12.
18. Mu muisambo aulondo atukalongo kinyi?
18 Peepi na mfudiilo a mudimo waye, Yesu baadi mukite kilengieleeshi kia kasatu na kia mfudiilo kia ku nsangukilo yabadi baleshe mu Bible. Anka kiokino nkimune kilekeene na bingi, baadi mubuushe kuuku aaye aadi mufule, na baadi muibikite mu kipaso kilekeene na bingi bioso. Mmalongiesha kinyi atudi balombene kupeta ku mianda y’abadi baleshe mu ma Evanjile pabitale kino kilengieleeshi? Na mmushindo kinyi watudi balombene kunyingisha lukumiino luetu mu lukulupilo lua lusangukilo? Muisambo aulondo aukaluula ino nkonko.
LOONO 20 Bwetupeele Mwanoobe umune eeleka
a Baadi muimikie kipapi ki bukopo, apaasha mikumbo na kubuusha bafue. Abitutakula ngofu mu kubadika pabitale bilengieleeshi bia Yesu bia kukaanya bibaadi mukite! Ino mianda yooso ibabafundile mu Bible ta mbua kuasha neetu nya, kadi mbua kuitulongiesha. Atukataluula imo ya ku yanka, buatudia kupeta malongiesha aanyingisha lukumiino luetu, pabitale Yehowa na Yesu, na kutundula ngikashi y’Efile Mukulu yatudia kuikala nayo.
b Mu mafuku a kala bantu babaadi baukie’shi: “Kukuukila kua benyi nyi mbushito buabo, na bantu babaadi abakuukila benyi bibaadi abitungu bashinkamishe’shi be na bintu bi bungi kukila benyi babadi bayitanyine. Muntu atambulaa benyi e buwa bikishekishe ku musangeelo wa eyibakishi, bibaadi abitungu’shi eekale mulumbuule bidibua bi bungi bia benyi baaye na maalua a kutoma e bungi kukila nkalo yaabo.”
c Ma Evanjile aalesha bilengieleeshi bikile pa 30, bibabakitshiine kui Yesu. Yesu bakitshiine bingi bilengieleeshi bi bungi bukile, anka Bible ta muibiteemune kimune kua kimune nya. Dingi efuku, kibundi kishima kibafikile kuadi, na “bapaashiishe bantu be bungi babakumbanga mikumbo ilekeenelekeene.”—Mak. 1:32-34, Kilombeeno Kipya 2014.
d Bua kupeta ingi mianda yodi mulombene kuakula sunga kukita bua kusamba baaba booso benyongole, tala muisambo awamba’shi: “Comme Jésus, consolez les endeuillés” wi mu Kitenta kia Mulami kia 1/11/2010, mu mfualase.
e BI MU BIFWATULO: Yesu mmuimane munkatshi mua bantu, mulume na mukashi abeyibakishena, na bantu babaabadi betanyine abasankila maalua a nfinyo e buwa.