Nsaa i umune a ku bantu be muiyibakishi abandila pornografi
“Napushishe nka bu’shi mulume aande mukite lusandi misuusa i bungi.”
“Ne muipushe bu muntu abadi bayishe milongo, shi buuwa, na shi na kineemo.”
“Ntshi mulungule muntu su ngumune pabitale uno muanda. Ne mukiengie nka muishiba diande bumiine.”
“Ne mupushe nka bu’shi Yehowa tampasukilaa.”
Bishima bi kunundu abilesha mushindo aupushaa muana mukashi nsaa i mulume aaye abandila pornografi. Su mulume mmubandile pornografi mu bufiefie, pangi munda a mieshi, sunga bipua, mukashi e kukutua ku mukulupila mu kantu su nkamune. Ungi muana mukashi mmuakule’shi: “Ne muiyipushe’shi, ‘A uno muana mulume e ku lupese luande nnanyi? Kui ingi mianda yakuete kunfia su?’ ”
Uno muisambo mbeulumbuule bua bakashi be na balume bepaane mu kubandila pornografi.a Uno muisambo aukaleesha mayi a kulonda a mu Bible alombene kuibanyingisha, na awibashinkamiisha’shi Yehowa e bakuatshisheena, na e bakuasha bua’shi bekale na butaale bui bungi na kulama kipuano kiabo na Yehowa.b
MUINA EYIBAKISHI SHI MUSOOLE MUANDA E KUKITA KINYI?
Sunga’shi tue mulombene kuuka mianda yoso ayikitshi mulume oobe, kui ingi mianda i bungi yoodi mulombene kukita bodia kupeta butaale bui bungi. Tutaluuleyi ingi mianda ayilondo.
Leka kuitopeka obe nabene. Mukashi e kunangusheena’shi mulume aaye kuete abandila pornografi, muanda aye mukashi ngi sha kilubilo. Alicec namu amba’shi, mmuipushe nka bu’shi aye mmukashi shi na mpala i buwa kui mulume aaye. Baadi muiyipushe’shi: “Buakinyi mulume ande akumiinaa kubandila bangi bakashi, pamutue a kumbandila ami?” Bangi bana bakashi abetopekaa abo banabene bua bikitshino biabo, abanangushenaʼshi, abanyiishaa kuluisha muanda. Danielle akula’shi: “Nnemonaa ami nabene bu mukashi e bubi mulombene kuluisha eyibakishi diaye pa muanda wa nsungu ikilekile. Pa muanda waʼshi mulume aaye kiʼatungunuka na kubandila pornografi, Danielle baadi na kenyongoshi kakilekile na nsungu, na baadi anangushenaʼshi bino biepusha abinyiisha kuluisha muanda.”
Su noobe namu opushaa bino, uuka’shi Yehowa ta mu kupudikie buabua bushito bua bikitshino bia mulume oobe. Yakobo 1:14 Amba’shi: “Anka muntu oso atompibuaa p’atadiila lukalo luaye alumukaka na kumuponesha.” (Lom. 14:12; Fid. 2:12) Pa mutue wa nkutopeka, Yehowa ataa lulamato lobe kuadi na muulo.—2 Mya. 16:9.
Mukashi e kupusha’shi mulume aaye kuete kubandila pornografi muanda aye te na mpala i buwa yadia ku mubandila. Anka ta mbiabia nya. Bantu abauku bukitshishi buinabo kubandila pornografi abamba’shi, pornografi ebueshaa lukalo lui bukopo ngofu lushi lulombene muana mukashi su ngumune kupua.
Leka kukamba kuikalakasha ngofu. Catherine amba’shi, kumona mushindo ubaadi mulume aaye abandila pornografi, nkuluishe nshalelo aye ooso mushima. Frances bambile’shi: “Naadi ne nyongola nka nsaa yoso inaadi nakutua kumona mulume aande na kuuka mbalo yaadi. Naadi nafiitshi munda nka efuku dioso.” Bangi baana bakashi mbaleshe mushindo wa bibakalakashaa pabadi na bangi bena Nkidishitu naabo abauku mianda ayikitaa balume baabo. Bangi namu, mbatungunukie na kuipusha bu be bupenka, muanda abapusha’shi ta kui muntu su ngumune auku mianda yabadi nayo.
Bino bi kufikila muntu ooso. Biabia su bokisha nsaa i bungi mu kunangushena ku ino mianda, opete tuinyongoshi tui bungi. Ekitshishe bua kutuula binangu biobe nka ku kipuano kiobe na Yehowa. Su bokitshi bino, abikakukuasha bodia kupeta bukome bua kunyingiila.—Mis. 62:2; Ef. 6:10.
We mulombene kupeta bukuashi nsaa wuebadikila na kunangushena mianda ya bana bakashi ba mu Bible babaadi bapete mianda ayibakalakasha kadi babaadi banyingishibue p’abo kuela nteko kui Yehowa. Tabaadi e bakatuisha mianda yabo misuusa yoso nya, kadi baadi ebapa butaale. Bu kileshesho, Aana “baadi na kinyongua ki bukopo” bua muanda waye. Sunga mbiabia “batekyele kipindi kila kwi Yehowa” buadia kupeta butaale sunga biashibaadi auku mushindo aukapu muanda waye.—1 Sam. 1:10, 12, 18; 2 Ko. 1:3, 4, EEM.
Booso babidi, mulume na mukashi abitungu bakimbe bukuashi kui bakulu ba mu tukongie
Teka bukuashi kui bakulu ba mu kakongie. Mbalombene kuikala nka bu “mbalo ya kufwamina kipapi sunga mbu mbalo ya kusûkila mpeshi e bungi.” (Yesh. 32:2, EEM) Be kupeta na mushindo wa kufubisha mukuetu mukashi oodi mulombene kukulupila mulombene nkunyingisha.—Nki. 17:17.
WE MULOMBENE KUMUKUASHA
We kupeta mushindo wa kukuasha mulume oobe bua’shi akambile kino kiubishi kia kubandilanga pornografi su? Pangi. Bible alesha’shi bua kupua muanda kampanda sunga kutshokola muishikuanyi, “bantu babidi bee na muulo ukile wa muntu umunenka.” (Mul. 4:9-12) Bangi bantu balongie ngofu mbasangane’shi, su mulume na mukashi bafuba pamune, mulume e kukambila kiubishi kia kubandila pornografi. Na mukashi aaye naamu e kubanga ku mukulupila dingi.
Anka bioso bi kukitshika muyile kitshibilo akiata mulume oobe bua kukambila kiubishi kia kubandilannga pornografi. Mmuisendeele namu Yehowa bua’shi apete bukome bua kukimba bukuashi kui bakulu su? (2 Ko. 4:7; Yak. 5:14, 15) Mmuate namu mpango ilombene ku mukuasha badia kuleka kubandila pornografi su? Bu kileshesho, abitungu eyelele mikalo pabitale kufubisha kaamo na kusuuka mianda yoso ilombene kumutuesha mu kitompuanga. (Nki. 27:12) Akumiina bukuashi boso bomupa na nkulungula mianda yoso pa butooka su? Su bi biabia we ku mukuasha.
Mushindo kinyi? Tutaleyi kino kileshesho. Felicia muibakile Ethan baadi mupue kubiila kubandila pornografi pabaadi ki mukinga. Felicia mumupe mushindo wadia ku mulungula nsaa ayimufikila binangu bia kualukila dingi mu kubandila pornografi. Ethan apatuula’shi: “Nalungulaa mukashi ande mianda yoso pa butooka kushii ku mufia muanda su ngumune. Aye namu ankuashaa biandia kusuuka kiakia kitompuanga na kifulo kioso, buandia kuiyelela mikalo pa bitale kufubisha kamo kande nsaa yoso. Na dingi ankuashaa buandia kuleka kutuela ku Internete.” Mu binyibinyi, Felicia baadi mutapikie kuishimba ngofu pabaadi amono Ethan abandila pornografi. Felicia amba’shi: “Kenyongoshi kande na nsungu yande ta bibaadi abimukuasha dingi buadia kuleka kiakia kiubishi ki bubi nya. Kunyima kuatue kutaluula muanda waye, baadi mukumiine kufuba nami pamune buadia kunkuasha bua’shi nkambile namu kenyongoshi kande.”
Ino ntentekieshi ta ngikuashe nka penda mulume buadia kualeka kubandila pornografi nya, ngikuashe dingi mpaa na mmukashi aaye buadia kumukulupila dingi. Ku nfudiilo a bioso, baadi mufunguile mukashi aaye eshimba bua ku mulungula bi kubofula kuaye, mbalo yoso yende, na kioso kiakiebe kukita. Bino bibaadi bikuashe mukashi aaye buadia ku mukulupila dingi, muanda tabaadi amufi dingi kintu su nkimune.
Omono’shi we kukuasha mulume oobe mu uno mushindo umune su? Su ngi biabidi, badikayi na nuisambile uno muisambo pamune? Tuipatshila tua uno muisambo ntua kumukuasha buadia kuleka kubandila pornografi, na nkupa mushindo odia kumukulupila dingi. Tobe tuipatshila namu, ntua kumunyingisha bua bioso bi’ekitshisha buashi alekie kubandila pornografi, na kumupa mushindo wa’shi alushe lukulupilo koodi. Anue booso babidi nui na lukalo lua kulonga bua kuuka mianda ayitakulaa bantu mu kupona bua kubandila pornografi na mushindo wanudi balombene wiyikambila.d
Su otshinyi’shi mu ntentekieshi yobe na muina eyibakishi nobe mui kutusha tuleo nuakutua kushaala baumiine pa uno muanda, nui kuteka mukulu anudi bakulupile buashi afikie enukuashe mu wawa muisambo wenu munda mua nsaa yoso yanuiwakula. Ikala muukie’shi sunga kunyima kua muina eyibakishi nobe kukambila kino kiubishi kia kubandjila pornografi, bi kuata nsaa i bungi kumpala kua’shi opete dingi mushindo wa ku mukulupila. Biabia tokookanga. Kimba tu mianda tupeela todia kukita buanudia kulumbuula kipuano kienu. Kulupila’shi mu kukila kua mafuku, na pu’ekala na luishinko, eyibakishi dienu adikanyisha kunyinga.—Mul. 7:8; 1 Ko. 13:4.
WE KUKITA NAMINYI SU ATUNGUNUKA NA KUBANDILA?
Su mulume oobe abanguula dingi kubandila pornografi kunyima kuaye kuleka munda mua mafuku, bino abilesha’shi taanalekie kino kiubishi kia kubandila pornografi su? Nya ta mbiabia. Anka su kino kiubishi ta kidi mu mase, bi kumuikeela bukopo buadia kukambila uno muikelo mu nshalelo aaye ooso mushima. E kubandila pornografi dingi kunyima kuaye kuleka munda a bipua. Bua’shi alekie kubandila dingi pornografi, abitungu akite mianda kampanda ilombene kumukutshishua kubandila dingi sunga amona’shi mmupue kukambila kino kiubishi. (Nki. 28:14; Mat. 5:29; 1 Ko. 10:12) Abimutungu adime eyikashi dia bu muntu mupia ‘bua kushintuluka na kuikala muntu mupia mu ngielelo aye a binangu’ na dingi alongie bia “kushikua bubi” booso—kuamba’shi mpaa na pornografi na bingi bikitshino bioso bi butete bu kuikuata ku bipindi bia mbidi bia buufu bua kuipuila lukalo obe nabene. (Ef. 4:23; Mis. 97:10; Lom. 12:9) Akakumiina kuikitshisha ngofu bua kuleka uno muanda su? Su bi biabia, mmulombene kuleka kubandila pornografi bua losoo.e
Biabia, tula binangu biobe ku kipuano kiobe na Yehowa
Bi kuikala naminyi su muina eyibakishi noobe takumiina kukambila kino kiubishi kia kubandila pornografi? We kubanga kupusha buufu, nsungu i bungi, na kuipusha bu muntu abashii bakulupile. Kimba butaale bua mu binangu pa kutuula mianda yobe yoso mu maasa mua Yehowa. (1 Mp. 5:7) Tungunuka na kuifubuila kui Yehowa pa kuilongiela, kuela luteko na kunangushena. Su bokitshi bino, okekala mushinkamishe’shi Naye namu akefubuila koodi. Nka bu abilesha mukanda wa Yeeshaya 57:15’shi, ashalaa pamune na “mufwambushibwe naa ee mu mpoombo” bua kuibakuasha bua’shi balushe dingi muloo wabo. Ekitshishe bodia kuikala muina Nkidishitu e buwa. Teka bukuashi kui bakulu mu tukoongie. Na shaala mukulupile’shi mu mafuku e kumpala, mulume oobe mulombene kushintuluka n’eshimba diaye dioso.—Lom. 2:4; 2 Mp. 3:9.
a Mu uno muisambo, atukesambila muana mulume a bandila pornografi. Biabia, mayi a kulonda ebungi e mu uno muisambo, aakuasha bana balume be na bakashi ababandilaa pornografi.
c Angi mashina mbeashintule.
d Bua kupeta mianda i bungi ilombene nkukuasha, tuela mu jw.org na mu mikanda yetu. Bu kilelshesho, tala muisambo awamba’shi: “Pornografi mmulombene kuluisha dibaka diobe” wi mu jw.org; na mutue wa muanda awamba’shi: “Vous pouvez résister à la tentation!” wi mu Kitenta kia Mulami kia 1/4/2014, Esak. 10-12; mu mfualase. Na ungi mutue wa muanda awamba’shi: “Pornografi—Mmulombeene nkufwishila masaku su?” wi mu Kitenta kia Mulami kia 1/8/2013, Esak. 3-7.
e Pa muanda wa’shi kiubishi kia kubandila pornografi ta kidi mu mase, bangi balume na bakashi baabo mbaate kitshibilo abo banabene kia kukimba bantu abauku mianda i bungi pabitale pornografi, na kuteka bukuashi bua mu kikudi kui bakulu ba mu tukoongie.