MUISAMBO WA KULONGA 36
LOONO 103 Balami—mbantu bekale bya buntu
‘Itamina bakulu’
“Ayitanyine bakulu ba kakongie.”—YAK. 5:14.
KIʼATUISAMBILA
Atuisambila buakinyi bi na muulo kuteka bakulu bukuashi nsaa yatudi nabo lukalo.
1. Yehowa muleshe naminyiʼshi mikooko yaye i na muulo ku meso kuaye?
MIKOOKO ya Yehowa i na muloo ku meso kuaye. Muiyiule na mase a Yesu na mupe bakulu mudimo wa kuiyipasukila. (Bik. 20:28) Efile Mukulu akumiinaʼshi bakulu bakitshine mikooko yaye mianda na kalolo. Ku bukunkushi bua Nkidishitu, bakulu abanyingisha na kukaluila mikooko ku masaku a mu kikudi.—Yesh. 32:1, 2.
2. Yehowa ekalakashaa bikishekishe bua ba nnanyi? (Esekyele 34:15, 16)
2 Yehowa ekalakashaa ngofu bua mikooko yaye yoso, anka ekalakashaa bikishekishe bua mikooko yaye ayikiengie. Ku bukuashi bua bakulu, akuashaa yaya yoso ayikumbu mu kikudi. (Badika Esekyele 34:15, 16.) Anka, Yehowa akumiinaʼshi tutekie bukuashi nsaa yatudi nabo lukalo. Mu nsaa i bino, kukatusha bukuashi buatutekaa Yehowa mu nteko, abitungu dingi tutekie bukuashi kui “balami na balambukishi” mu kakongie.—Ef. 4:11, 12.
3. Mudimo wa bakulu wi kukuasha oso akuatudi naminyi?
3 Mu uno muisambo, atutaluula mpango yate Yehowa buaʼshi tupete bukuashi bua mu kikudi kukiila kui bakulu. Atualuula ku ino nkonko: Nsaa kinyi ayitunguʼshi tuitamine bakulu? Buakinyi abitungu tuibikite? Na mushindo kinyi wabetukuashaa? Sunga biekalaʼshi ta tui na nkalakashi lelo uno, ngaluulo ku ino nkonko ngilombene kuitukuasha bua kunyisha kulesha lutumbu bua ino mpango yate Efile Mukulu, na dingi efuku ngilombene kuitupaasha.
NSAA KINYI AYITUNGUʼSHI ‘TUITAMINE BAKULU’?
4. Buakinyi atuambaʼshi Yakobo 5:14-16, 19, 20 akuila maladi a mu kikudi? (Tala dingi bifuatulo.)
4 Mulongi Yakobo apatuula mushindo awitukuasha Yehowa pa kufubisha bakulu. Bafundileʼshi: “Kui muntu e na maladi munkatshi muenu? Ayitanyine bakulu ba kakongie.” (Badika Yakobo 5:14-16, 19, 20.) Yakobo kuete kuakuila muntu e na maladi mu kikudi. Buakinyi atuakula biabia? Muanda Yakobo alungula muntu e na maladi bua kuitamina bakulu ba mu kakongie, kushi doktere. Dingi, apatuulaʼshi muntu sha maladi apusha bi buwa nsaa yabamufuila lusa ku miluisho yaye. Buaʼshi muntu e na maladi apushe bi buwa, abitungu akamone doktere, amulungule biapusha na kunyima abitungu alonde abimulungula doktere. Mu mushindo umune, su atukumiina kualushuula dingi kipuano ki buwa na Yehowa, abitungu tuisambe na bakulu, tuibalungule muanda wetu na kunyima tulonde malango a mu Bible abetupa.
Nsaa yatudi na maladi ku mbidi, atuenda kui doktere; anka nsaa yatudi na maladi mu kikudi, abitungu tuende kui bakulu (Tala kikoso 4)
5. Tui kuuka naminyi’shi tui mu masaku mu kikudi?
5 Mpango yabadi baleshe mu Yakobo shapitre 5 ayitunyingisha bua kuenda kui bakulu nsaa yatupusha’shi tui na maladi a mu kikudi. Bi buwa kupeta bukuashi kumpala kua’shi kipuano kietu n’Efile Mukulu kiluile. Abitungu tuukie kubofula kuetu. Bifundue abitudimusha bua kupela kuidimba atue banabene pabitale luendo luetu lua mu kikudi. (Yak. 1:22) Bangi bena Nkidishitu ba mu kakongie ka Sarde abaadi bakite kino kilubilo, na Yesu baadi muibalungule’shi tababaadi dingi abasankisha Yehowa. (Kbf. 3:1, 2) Tuikuuka naminyi’shi tui mu kipuano ki buwa na Yehowa? Pa kupuandikisha kisumi kibatudi nakio bua lulanguilo luetu bua Yehowa na kisumi kiatudi nakio binobino. (Kbf. 2:4, 5) Tuikuiyipusha’shi: ‘Muloo wande wa kubadika Bible na kunangushena ngupeele su? Ta ndumbuulaa bisangilo na kuimutuela nka binyi biabia? Kisumi kiande bua bulungudi nkipeele su? Binobino, nanangushena ngofu nka penda pabitale kupeta makuta e bungi su?’ Su lualuulo lua ku lumune lua ku ino nkonko lui’shi oolo, abilesha’shi tubabanga kubofula na su tatuibakite kintu kampanda tui kunyisha kubofula. Su tatui bia kulumbuula uno muanda atue banabene sunga tatupuile kukita muluisho, abitungu tutekie bukuashi kui bakulu.
6. Nkinyi akitungu’shi baba bakite muluisho ukata bakite?
6 Eyendo, baba boso bakite muluisho ukata, muluisho ulombene kukita bia’shi bakatushe muntu mu kakongie, abitungu besambe na mukulu. (1 Ko. 5:11-13) Yawa oso mukite muluisho ukata abitungu alumbuule kipuano kiaye na Yehowa. Bua’shi Yehowa etufuile lusa ku bukuashi bua nkuulo, abitungu tuleshe “bikitshino abilesha kuilanga.” (Bik. 26:20) Mu bino bikitshino mui kuisamba na mukulu.
7. Bantu kinyi dingi be na lukalo na bukuashi bua bakulu?
7 Bakulu t’abakuashaa penda baaba bakite muluisho ukata nya, abakuasha dingi baaba babofule mu kikudi. (Bik. 20:35) Bu kileshesho, we kupusha’shi t’obesha kukambila nkalo i bubi. Ino ngoshi i kuikala bukopo bukile su kumpala kua kulonga bia binyibinyi boodi otomo bintu abikoluanaa, kutala pornografi, na boodi na muwa wa lusandi. T’abitungu olue na ino nkalakashi bupenka nya. We kuisamba na mukulu akuteemesha, akupa malango e buwa, na akushinkamisha’shi we kusankisha Yehowa su okambila kukita muluisho. (Mul. 4:12) Su okuete kuinyongola pa muanda wa’shi okuete kupusha nka nkalo i bubi, yaya nsaa bakulu abakutentekiesha’shi Yehowa e na muloo bu bibotekie bukuashi. Abilesha’shi tue muikulupile obe nabene na okumiina kusankisha Yehowa.—1 Ko. 10:12.
8. Abitungu nka’shi tuende kui bakulu bua ka muluisho koso? Patuula?
8 T’abitungu nka’shi tuende kui bakulu bua ka muluisho koso nya. Bu kileshesho, puandikisha’shi buakula muanda ubatapa mukuetu mulume sunga mukashi kuishimba. Pamutue pa nkamona mukulu, we kutumikila elango dia Yesu pabitale kukita butaale. (Mat. 5:23, 24) We kukimbuula pabitale nyikashi bu kupoopela, luishinko na butontshi bua mbidi, bua’shi omona bia kulesha ino nyikashi i buwa mu mafuku aafiki. Anka su tanuibamone bia kupua lualua lukalakashi anue banabene, nuikuteka bukuashi bua mukulu. Mu mukanda ubaadi mutumine bena Fidipe, Mpoolo baadi mutekie ungi mukuetu abashi batemune eshina buadia kukuasha Evodi na Sentishe bua’shi bapue kilumbu kibabaadi nakio. Mukulu a mu kakongie kenu e kuinukuasha namu mu uno mushindo.—Fid. 4:2, 3.
BUAKINYI ABITUNGU TUITAMINE BAKULU?
9. Buakinyi t’abitungu tutadiile buufu buitukutshishe kuteka bukuashi bua bakulu? (Nkindji 28:13)
9 Abitungu tuikale na lukumiino, n’eshimba dinyingie bua nkateka bakulu bukuashi nsaa yatudi bakite muluisho ukata sunga nsaa yatulu na kubofula kuetu’tue banabene. T’abitungu’shi buufu buitukutshishe kuteka bukuashi bua bakulu. Buakinyi? Muanda Yehowa muitupe bakulu bua’shi betukuashe tutungunukie nka na kuikala mu kipuano ki buwa naye. Biabia nsaa yatuisamba na bakulu, atulesha’shi tuibakulupile Yehowa na atumukookiela. Atuuku’shi tui na lukalo na bukuashi buaye bua kukita mianda i buwa. (Mis. 94:18) Na su tuibakite muluisho, Efile Mukulu etufuila lusa su tuatonda wawa muluisho na kuleka kuiukita.—Badika Nkindji 28:13.
10. Nkinyi kikukitshika su tuatompa kufia miluisho yetu?
10 Nsaa yatulungula bakulu miluisho yatudi bakite, Yehowa e kuitufuila lusa na tuikualusha dingi kipuano ki buwa naye. Anka su tuafia yaya miluiso, atukiengie ngofu. Nsaa ibaadi Nfumu Davide mutompe kufia miluisho yaye, baadi mukiengie mu kikudi, mu binangu mpa na ku mbidi. (Mis. 32:3-5) Nka bu abikalaa mukumbo wa ku mbidi sunga elonda, mukumbo wa mu kikudi ngulombene kunyisha kuituneemeena su ta beubukie kalolo. Yehowa auku bino, nyi buakinyi etuitamina bua “kulumbuula mianda” naye kukiila kui bakulu baadi mutule bua’shi tuikale dingi ba kuuku baye.—Yesh. 1:5, 6, 18.
11. Tuikukiengiesha bangi naminyi su tuafia miluisho ikata?
11 Su tuafia muluisho ukata watudi bakite, tui kukiengiesha bangi. Yehowa e kupela kupa kakongie kikudi kiaye na tuikuluisha butaale bui munkatshi mua bakuetu balume na bakashi. (Ef. 4:30) Dingi, su tuauka’shi muina Nkidishitu netu mukite muluisho ukata, abitungu tumunyingishe buadia nkamona bakulu bua kuibalungula muluisho waye.a Su tamuibikite, abitungu atue tulungule bakulu. Su tatuibebikite, natue namu atuluishisha Yehowa. (Lev. 5:1) Su tuibafule Yehowa, atukalungula bakulu su muntu mmukite muluisho ukata. Paapa atulama buiselele bua kakongie na atukuasha yawa muntu mukite muluisho buadia kualushuula kipuano kiaye na Yehowa.
BAKULU ABETUKUASHAA NAMINYI?
12. Bakulu abakuashaa baaba boso babofule mu kikudi mu mushindo kinyi?
12 Bakulu mbalongieshibue bua kukuasha baaba babofule mu kikudi. (1 Te. 5:14) Su we mukite muluisho, bakulu mbalombene nkuela nkonko bua kuuka bi binangu biobe na bi’epusha. (Nki. 20:5) We kuibakuasha pa kuakula mianda yoso patooka, sunga biekala bukopo kuibikita pa muanda wa’shi we muntu shakambaa kuakula mianda i bungi sunga’shi opusha buufu bua kuakula kiakia kiodi mukite. Totshinanga pangi’shi tala wakula “bwakulakule.” (Yob. 6:3) Pa mutue pa kukita mianda bukidi bukidi, bakulu abekitshisha bua nkuteemesha kalolo na kupusha mianda yoso kalolo kumpala kua kutuusha malango. (Nki. 18:13) Abauku’shi kukunkusha mikooko akutekie nsaa i bungi, biabia abauku’shi pangi we na lukalo lua kuisamba nabo misuusa i bungi kumpla kua’shi bakupe bukuashi bodi nabo lukalo.
13. Nsaa i bakulu abatekie netu na kuitupa malango a mu Bible, abitukuasha naminyi? (Tala dingi bifuatulo.)
13 Bakulu t’abakitshi bia’shi onyiishe kuinyongola bua muluisho odi mukite nya. Anka abatekie nobe pamune. We kukaanya bukitshishi bua “bukome” bua nteko yabo. Nsaa i muntu etamina bakulu, abamukuasha dingi pa “kumushinga muimu muishina dia Yehowa.” (Yak. 5:14-16) Uno “muimu” nyi bia binyibinyi bi Muiyi di’Efile Mukulu. Biabia bakulu ababadika nobe Bifundue abikunyingisha na abikukuasha bua kualushuula dingi kipuano kiobe na Yehowa. (Yesh. 57:18) Malango a mu Bible abakupa, aanyingisha kitshibilo kiobe kia kukita bi buwa. Kukiila kuabadi, we kupusha eyi dia Yehowa adikulungula’shi: ‘Tala eshinda dyodya kulonda, ndjîdi.’—Yesh. 30:21.
Bakulu abafubisha Bible bua kunyingisha muntu e na maladi mu kikudi (Tala kikoso 13-14)
14. Muyile Bena Ngalateya 6:1, bakulu abakuashaa boso abakitshi “bilubilo” mu mushindo kinyi? (Tala dingi bifuatulo.)
14 Badika Bena Ngalateya 6:1. Bena Nkidishitu abakitshi “bilubilo” ta bakuete kukita mianda ayisankisha Yehowa. Pangi mbaate kitshibilo kishi buwa sunga kukita muluisho ukata. Pa muanda wa kifulo, bakulu ‘abakimbi bia kuludika muntu e biabia na luishinko loso.’ Kishima kia mu kina Greke kiabadi baluule bu “kuludika” nkilombene kulesha mufufua utshokokie wabalusha pa mbalo yao bua’shi ululame kalolo. Doktere e buwa akitaa muaye moso bua’shi nsaa yalusha mufufua, muntu takambanga kupusha busungu. Mu mushindo umune, nsaa i bakulu abaludika muntu mukite kilubilo, abakitaa muabo moso bua’shi takambanga kuinyongola, anka abebikitaa na kalolo koso. Dingi mbalongieshibue buabadia kuikala “badimukie.” Nsaa yabakuasha muntu buadia kuata bitshibilo bi buwa, bakulu abauku’shi nabo namu mbakutue kupuidika na’shi abakitaa bilubilo. Pamutue pa kuilesha’shi abo mbalulame, abakitshi muabo moso bua kuikala na kuiyisha na kulesha lusa.—1 Mp. 3:8.
15. Nkinyi kiatudia kukita su tui na muanda?
15 Tukulupile bakulu ba mu tukongie tuetu. Mbalongieshibue bua kupela kuakula mianda ya bantu ifuame yabadi bebalungule, bua kutuusha malango aatukila mu Bible pamutue pa kuakula biabo biabapuandikisha, na kutungunuka na kuitukuasha bua kutuala bushito buetu. (Nki. 11:13; Nga. 6:2) Bakulu be na bumuntu na kiukilo kilekene, anka tuikuenda kui mukulu oso yawa atukumiina bua kumulungula muanda watudi nao. Anka, bi na muloo tutentekieshe’shi, ta bi buwa tuende kui mukulu na mukulu oso yawa bua kumuteka elango, mpa na biatupete yawa etupa elango aditusankisha. Su tuakita biabia, tui nka bu muntu akimbi ‘kuteemesha mianda ayimusankisha ku matui’ pe kuteemesha “malongiesha e buwa” e Muiyi di’Efile Mukulu. (2 Ti. 4:3) Nsaa yatuende kui mukulu bua kumulungula muanda watudi nao, e kuituipusha su tuibapue kulungula ungi mukulu wawa muanda na malango adi muitupe. Kuiyisha kuikumutakula bua kuteka bangi bakulu malango.—Nki. 13:10.
BUSHITO BUETU
16. Bushito kinyi buinabo oso a kuatudi?
16 Sunga biabidi’shi bakulu abetupasukilaa atue mikooko y’Efile Mukulu, t’abetuatshilaa bitshibilo. Tui na bushito bua kuikala na nshalelo asankisha Efile Mukulu. Oso a kuatudi akemana kumpala ku’Efile Mukulu bua kusambishibua. Na Efile Mukulu etukuasha bua kuata bitshibilo bi buwa na kushala na lulamato kuadi. (Lom. 14:12) Nyi buakinyi, pamutue pa kuituatshila bitshibilo, bakulu abafubisha Bible bua kuitukuasha bua kupusha bi binangu bia Yehowa mu muanda kampanda na kuitulekiela bushito bua kuiatshila bitshibilo. Nsaa yatunangushena na kutumikila malango a mu Bible abetupa, atulongo bia kunangushena nka bu Yehowa na atuata bitshibilo bi buwa.—Eb. 5:14.
17. Abitungu tuikale na kitshibilo kinyi?
17 Tui na kinemo kia kuikala mikooko ya Yehowa. Yehowa batumine “mulami a mikooko e buwa,” Yesu, bua kutuusha nkuulo, bua’shi tupete muwa wa ikalayika. (Yo. 10:11) Na ku bukuashi bua bakulu ba mu kakongie, Yehowa mulombashe mulayilo waye, awamba’shi: “Nakenupa bakunkushi bakukita muîle byankyeebe, abo abakenukunkusha na kiûkilo na binangu.” (Yel. 3:15, EEM.) Nsaa yatudi babofule sunga abakumbu mu kikudi, tatuikokanga bua kuitamina bakulu bua’shi betukuashe. Yaya nsaa atumono mushindo awibafubisha Yehowa bua kuitukuasha.
LOONO 31 Tambuka pamune n’Efile Mukulu!
a Su kunyima kua kumupa mafuku alombane muntu mukite muluisho ta mukamone bakulu, abitungu okebalungule bioso biouku, muanda okumiina kulesha lulamato kui Yehowa.