Leesha lulamato loobe kwi Yehowa
“Yehowa ekale munkatshi mwobe n’ami, munkatshi mwa beekulu bobe na beekulu bande, bwa looso!”—1 SAMWELE 20:42.
1, 2. Bwakinyi bukuuku bwa Yonatane na Daavide mbwikale kileshesho kibuwa kya lulamato?
YONATANE baadi mukaanye pa kumona bibaadi Daavide munyingye eshimba aye kii ka nsongwalume. Daavide bayipayile kipambe kya balume Golyate aye nkutwala ‘mutwe wa uno mwina-Filistine’ kwi Saule nshaaye na Yonatane baadi Nfumu a Isaleele. (1 Samwele 17:57) Yonatane baadi auku kalolo’shi Efile Mukulu kwete kukunkusha Daavide, na kubanga nka paapa, Yonatane na Daavide babafikile ba kuuku ba kabu ka mwa. Abaadi belayisheene’shi abekala bakuuku bwa looso. (1 Samwele 18:1-3) Yonatane baadi na lulamato kwi Daavide mu muwa waye ooso.
2 Sunga bibaadi Yehowa musangule Daavide bu nfumu pamutwe pa Yonatane, Yonatane bashadile nka na lulamato kwi Daavide. Pabaadi Saule akimbi bya kwipaa Daavide, Yonatane baadi mukalakashwe pabitale kuuku aye. Baadi muukye’shi Daavide mmufwame mu kipya kya Horesha, byabya Yonatane baadi mukidile kwakwa bwa kumunyingisha bwa’shi akulupile nka mwi Yehowa. Yonatane balungwile Daavide’shi: “Totshinanga. Eyaasa dya nshami Saule tadikukumu. Noobe adiila Isaleele bufumu ami namu naakeekala kindonda kyoobe.”—1 Samwele 23:16, 17.
3. Kinyi kibaadi na muulo kwi Yonatane kukila lulamato lwaye kwi Daavide, na nkinyi akituleesha byanka? (Tala kifwatulo ki kumbangilo.)
3 Atukambaa kwabila ingi nsaa bantu be na lulamato munkatshi mwabo. Kadi twi kw’abila Yonatane penda bwashi baadi na lulamato kwi Daavide? Nya, mwanda kintu kibaadi na muulo ukata nyi ndulamato lubaadi nalo Yonatane kwi Yehowa. Nyi bwakinyi baadi na lulamato kwi Daavide na tabaadi amukwatshila kyuutu, sunga mbibadya kwikala nfumu pa mbalo yaaye. Sunga mbyabya Yonatane bakwashishe Daavide bwadya kukulupila mwi Yehowa. Yonatane na Daviide abaadi bashaale na lulamato munkatshi mwabo na kwi Yehowa. Abaadi balombashe mulayilo ubaabadi bakite’shi: “Yehowa ekale munkatshi mwobe n’ami, munkatshi mwa beekulu boobe na beekulu bande, bwa looso!”—1 Samwele 20:42.
4. (a) Nkinyi kilombeene kwitwikasha na muloo? (b) Mmyanda kinyi yatukyebe kutaluula mu uno mwisambo?
4 N’atwe namu abitungu twikale na lulamato kwi beena kifuko neetu, bakuuku beetu, na kwi bakwetu mu kakongye. (1 Beena-Tesalonika 2:10, 11) Kadi kii na muulo ukata, nkwikala na lulamato kwi Yehowa. Mwanda Aye bupenka nyi mwitupe muwa! (Kibafumbwilwe 4:11) Su twi na lulamato kwadi, atwikala na muloo wa binyibinyi. Atushinguula’shi abitungu twikale na lulamato kwi Efile Mukulu mpa na mu bipungo bibukopo. Mu uno mwisambo, atukyebe kwisambila mushindo ulombeene kileshesho kya Yonatane kwitukwasha bwa kushaala na lulamato kwi Yehowa mu ino myanda inanka: (1) nsaa yatumono’shi tabitungu kuneemeka dimo muntu sha matalwa, (2) apatungu kwata kitshibilo kya muntu atudya kuleesha lulamato, (3) apakutwa kwitupusha mukwetu etukunkusha sunga petukishiina bibubi, na (4) pabidi bukopo bwa kulombasha mayi eetu.
NSAA YATUMONO’SHI TABITUNGU KUNEEMEKA DIMO MUNTU SHA MATALWA
5. Bwakinyi bibaadi bukopo kwi bantu bwabadya kwikala na lulamato kwi Yehowa pabaadi Saule bu nfumu?
5 Yonatane na mwilo wa Isaleele babaadi mu mwanda wibukopo. Nfumu Saule nshaye na Yonatane bakutshilwe lulamato, Yehowa nkumusumbusheena. (1 Samwele 15:17-23) Kadi Efile Mukulu baadi mutadiile Saule bwadya kukunkusha munda mwa bipwa bibungi. Bibaadi bukopo kwi bantu bwabadya kwikala na lulamato kwi Yehowa mwanda nfumu baadi mushale ku “lupuna nsulu lwa Yehowa” baadi akitshi myanda ibubi.—1 Myanda 29:23.
6. Nkinyi akileesha’shi Yonatane bashadile na lulamato kwi Yehowa?
6 Yonatane bashadile na lulamato kwi Yehowa. Banda kunangusheena bibakitshiine Yonatane kunyima kwa Saule kutombokyela Efile Mukulu. (1 Samwele 13:13, 14) Mu aa mafuku, kibumbu kikata kya beena Filistine kibafikile na matempu 30 000 bwa kwilwisha beena Isaleele ngoshi. Saule baadi na penda basalayi 600, akupu nka penda’ye na Yonatane nyi babaadi na ma mputu. Anka Yonatane tabaadi na moo nya. Baadi mutentekyeshe ano mayi a mutemuki Samwele: “Yehowa taasumbusheena mwilo waye mwanda w’eshina dyaye dikata.” (1 Samwele 12:22) Yonatane balungwile bangi basalayi baaye’shi: Byatwikala “bebungi sunga bashii bungi, kintu su nkimune takikanda Yehowa bwa kwitupa ngobesha.” Yonatane na musalayi aaye babalwile na kisaka kya beena Filistine abo nkwipaa bantu 20 ba kwabadi. Yonatane baadi na lukumiino mwi Yehowa, na Yehowa namu nkumwelela myabi. Yehowa baadi mutshinkishe nsenga na beena Filistine nkupusha moo. Akupu beena Filistine nkwiyipayisheena abo banabeene na beena Isaleele nkutshokola ngoshi.—1 Samwele 13:5, 15, 22; 14:1, 2, 6, 14, 15, 20.
7. Yonatane bakitshiine naminyi pabatombokyele nshaye?
7 Sunga byekala’shi Saule bayididiile na kutombokyela Yehowa, Yonatane baadi mutungunukye na kukookyela nshaye pakubaadi mushindo. Bu kileshesho, babalwile booso bwabo bwa kukalwila mwilo wa Yehowa.—1 Samwele 31:1, 2.
8, 9. P’atuneemeka baaba be na matalwa, atuleesha lulamato kwi Efile Mukulu naminyi?
8 Nka bu Yonatane, twi kwikala na lulamato kwi Yehowa p’atwe kukookyela nsaa yooso pakudi mushindo kwi bakata ba mbulamatadi mu nshalelo eetu. Yehowa mmupe “banfumu be na matalwa” bulungantu bwa kwikala na matalwa kwatudi na kwituteka bwa kwibaleesha kaneemo. (Badika Beena-Looma 13:1, 2.) Nyi bwakinyi abitungu twikale na kaneemo kwi mukata a mbulamatadi sunga akutwa kwikala na kululama na twamona’shi tamulombeene kunemekiibwa nya. Byabya, abitungu tuneemekye booso babadi bape matalwa kwi Yehowa.—1 Bena-Kodinda 11:3; Beena-Ebelu 13:17.
Umune wa ku mishindo ya kwikala na lulamato kwi Yehowa nkukitshina mwina dibaka neetu myanda na kaneemo, sunga ekala muntu shalangwila Yehowa (Tala kikoso kya 9)
9 Ungi mukwetu mukashi abetamina bu Olga e mu Amérique du Sud baadi muleeshe lulamato kwi Yehowa p’aye kwikala na kaneemo kwi mulum’aye sunga bibaadi amukitshiina bibubi.[1] (Tala mayi e ku nfudiilo.) Ingi nsaa mulum’aye baadi apele kumwakusha sunga kumwakula bibubi mwanda baadi Temwe a Yehowa. Baadi mpa na mumulungule’shi amupele na kumwata bana. Mukwetu Olga tabaadi ‘mwalushe bubi ku bubi’ nya. Bakitshiine mwaye mooso bwa kwikala mukashi ebuwa. Baadi amuteekyela, kumutumpila bilamba byaye, na kupasukila ba mu nshibo yaye. (Beena-Looma 12:17) Pabaadi apete nsaa, baadi akumiina kwenda naye bwa kutembela bakuuku na beena kifuko baye. Kileshesho, nsaa ibaadi mulum’aye akyebe kwenda mu kingi kibundji bwa kushiika nshaye, balumbulwile bintu byooso bibaadi abitungu kwenda nabyo mu lwendo. Akupu, bafikile ku kipwilo, ayimana pasha bwa kumwindjila. Kunyima kwa bipwa bibungi, mulume a Olga babangile kumulama kalolo mwanda baadi na lwishinko na kumunemeka misusa yooso. Binobino mulum’aye amukankamikaa bwa kwenda ku bisangilo na nkamutwala kwanka. Ingi misusa atwelaa naaye mu bisangilo.—1 Mpyeele 3:1.
APATUNGU KWATA KITSHIBILO KYA MUNTU ATUDYA KULEESHA LULAMATO
10. Yonatane baukile muntu a kushaala mulamate naminyi?
10 Pabakwile Saule’shi akyebe kwipaa Daavide, Yonatane baadi na kitshibilo kibukopo kya kwata. Lupese, akumiina kwikala na lulamato kwi nshaaye, lungi lupese akumiina kwikala na lulamato kwi Daavide. Yonatane baadi auku’shi Efile Mukulu mmusangule Daavide pa mbalo ya Saule, nyi bwakinyi basangwile bwa kwikala na lulamato kwi Daavide. Balungwile Daavide bwa kufwama akupu abanga kulungula Saule bwakinyi baadya kutadiila Daavide.—Badika 1 Samwele 19:1-6.
11, 12. Kifulo kyeetu bw’Efile Mukulu akitukwasha bwa kwata kitshibilo kya kwikala na lulamato kwadi naminyi?
11 Alice, ungi mukwetu mukashi a mu Australie, baadi na kya kusangula muntu adya kushaala mulamate. Pabaadi alongo Bible, baadi alungula bakwabo myanda ibaadi alongo. Baadi mwibalungule’shi tasankila dingi Nowele nya, aye nkwibalungula tubingilo tubaadi naato. Kumpala bakwabo abapushishe bibubi, kunyima abaadi bamufitshiile munda bikata. Babaadi abamono’shi Alice tebatala dingi nya. Akupu nyinaaye bakwile’shi, takyebe kumona Alice dimo nya. Alice bambile’shi: “Naadi mukalakashwe bikata mwanda ne mufule bakwetu. Anka, naadi mwate kitshibilo kya kutuula Yehowa na mwan’aye pa mbalo ya kumpala mu muwa wande, ami nkubatshishibwa ku kikongeeno kibalondele.”—Mateo 10:37.
12 Tatulekanga kintu su nkimune bu kisaka kya maasha, kalasa sunga eumbo byekala na muulo kwatudi kukila lulamato lwetu kwi Yehowa. Bu kileshesho, Henry baadi akumiina kwasha kisolo na beena kalasa naaye na baadi akumina kutapana bwa nkumo ya kalasa kaabo. Anka bu bibaadi asha kisolo lubingo looso, tabaadi na nsaa ya kwenda mu bulungudi sunga kutwela mu bisangilo. Henry bambile’shi kwikala na lulamato ku kalasa kaabo kubafikile na muulo kukila kwikala na lulamato kwi Efile Mukulu. Byabya baatshile kitshibilo kya kuleka kwasha kisolo mwishina dya kalasa.—Mateo 6:33.
13. Lulamato kwi Efile Mukulu alwitukwasha bwa kwata kitshibilo kibuwa patudi na myanda mu kifuko naminyi?
13 Ingi nsaa bi kwikala bukopo bwa kushaala na lulamato kwi beena kifuko babidi mu nsaa imune. Bu kileshesho, Ken amba’shi: “Naadi nakumiina kutembela nyinaami taadi mununu misango ibungi na kushaala naaye ingi misango. Kadi nyinaami na mukashi ande tababaadi abepusheena nya. Bibaadi bukopo bwa kwibasankisha booso nsaa imune.” P’aye kunangusheena pa akyamba Bible, Ken bafikile mu kumona’shi mmulombeene kusankisha mukashi aaye na kushaala na lulamato kwadi. Bino bibamukwashishe bwa kwata kitshibilo akisankisha mukash’aye. Kunyima, baadi mupatulwile mukashi aaye bwakinyi bibaadi abitungu’shi ekale akitshina nyinaye myanda na kalolo. Na dingi baadi mupatulwile nyinaaye bwakinyi abitungu aneemekye mukashi aaye.—Badika Kibangilo 2:24; 1 Bena-Kodinda 13:4, 5.
APAKUTWA KWITUPUSHA MUKWETU SUNGA PETUKISHIINA BIBUBI
14. Saule baadi mukitshine Yonatane bibubi naminyi?
14 Twi balombeene dingi kushaala na lulamato kwi Yehowa su mukwetu kwete kwitukunkusha etukitshina bibubi. Nfumu Saule baadi musangulwe n’Efile Mukulu, kadi baadi mukitshine mwan’aye bibubi. Tabaadi apusha bwakinyi Yonatane mmufule Daavide nya. Nyi bwakinyi pabatompele Yonatane kukwasha Daavide, Saule bamufitshiile munda bikata, na kumukwatshisha buufu munkatshi mwa bantu. Kadi Yonatane batungunukile na kuneemeka nshaaye. Na dingi bashadile na lulamato kwi Yehowa na kwi Daavide, abaabadi basangule bwa kwikala nfumu a kabidi a Isaleele kwi Yehowa.—1 Samwele 20:30-41.
15. Twi kukita kinyi su mukwetu betulwishisha?
15 Lelo uno, bakwetu bakwete kukunkusha tukongye twetu abetatshisha bwa kupela kulwishisha muntu ooso. Kadi bano bakwetu mbakutwe kupwidika. Pa mwanda wa byabya, mbalombeene kukutwa kupusha bwakinyi tubakitshi mwanda kampanda. (1 Samwele 1:13-17) Byabya su abetutshibila kiimu bibubi sunga kukutwa kwitupusha kalolo, tushaleyi nka na lulamato kwi Yehowa.
PABIDI BUKOPO BWA KULOMBASHA MAYI EETU
16. Mu myanda kinyi amutungu’shi tushaale na lulamato kwi Efile Mukulu na kupela kwisankisha?
16 Saule baadi akyebe’shi Yonatane amupyane ku bufumu pamutwe pa Daavide. (1 Samwele 20:31) Kadi Yonatane baadi mufule Yehowa na mumulamate. Nyi bwakinyi pamutwe pa kukimba buwa bwaye, Yonatane bakwatshile Daavide bu kuuku na kulama mulayilo waye. Byabya, muntu ooso mufule Yehowa na e na lulamato kwadi “sunga byamwalulukila, aye taaluula kwisamba nya.” (Misambo 15:4) Bu byatudi na lulamato kwi Yehowa, twikale atulombasha mayi eetu. Bu kileshesho, su tubepusheena na muntu mu myanda ya makuta, tulombashe byatwikeele besambe sunga byetwikeela bukopo. Na dingi su twi na bilumbu mu eyibakishi, atuleesha kifulo kyetu bwa Yehowa pa’twe kushaala na lulamato kwi mwina dibaka neetu.—Badika Malakii 2:13-16.
Su tubepusheena na muntu mu myanda ya makuta, tukite nka byatudi bepusheene naaye mwanda twi na lulamato kwi Efile Mukulu (Tala kikoso kya 16)
17. Uno mwisambo watubakatuka mu kulonga ubakukwasha naminyi?
17 Atukumiina kwikakala na lulamato kwi Efile Mukulu sunga mu myanda ibukopo nka bu bibakitshiine Yonatane. Byabya, twikaleeyi nka na lulamato kwi bakwetu sunga betulwishisha. Su tubakitshi byabya atusangasha eshimba dya Yehowa, na bino abiketwikasha na muloo wibungi. (Nkindji 27:11) Twikaleeyi na kushinkamisha’shi misusa yooso, Yehowa aketukwasha na kwitupasukila. Mu mwisambo aulondo, atukesambila malongyesha atupetela kwi bantu abaadi na lulamato mu mafuku a Daavide na bangi bantu abaadi bakutwe lulamato.
^ [1] (kikoso kya 9) Angi mashina mbeashintuule.