Lusangukilo nkinyi?
Lualuulo lua mu Bible
Mu Bible muaku “lusangukilo” mbewatshile mu muaku a·naʹsta·sis, wa mu kina Greke aupatuula “kubuusha” sunga “kuimana dingi.” Muntu musangukie mbamubuushe ku lufu na apetula muwa na kualukiila bibaadi kumpala.—1 Bena-Kodinda 15:12, 13.
Sunga biekala’shi muaku “lusangukilo” ta mbeuleshe mu Bifundue bia kina Ebelu, biabakambaa kuitamina bu Kilombeno kikulu, dino dilongiesha adisanganyibua muanka. Kukidila kui mutemuki Osea, Efile Mukulu baadi mulee’shi: “Naadi na kya kwibapaasha pa kwibatuusha ku kishaaleelo kya bafwe, naadi na kya kwibakumba ku lufu.”—Osea 13:14; Yoobo 14:13-15; Yeeshaya 26:19; Ndanyele 12:2, 13.
Bantu abasanguka abekala kunyi? Bangi bantu abakasanguka bua kuikala na muwa muiyilu bua kumunana pamune na Nkidishitu. (2 Bena-Kodinda 5:1; Kibafumbwilwe 5:9, 10) Bible etamina bino bu “lusangukilo lua kumpala” na bu “lusangukilo lua mbangilo,” bino bishima bioso abilesha’shi akuikala lungi lusangukilo kunyima. (Kibafumbwilwe 20:6; Bena-Fidipe 3:11) Luno lusangukilo lua nfudiilo a luikala lua kuikala na muwa pa nsenga, apasanguka bantu bebungi bua kuikala na muwa panka.—Misambo 37:29.
Lusangukilo alukakidika naminyi? Efile Mukulu apa Yesu bukome bua kubuusha bafue. (Yowano 11:25) Yesu akalusha “boso be mu mashama a kitentekiesho” na muwa, muntu oso nka biabia bibaadi, bumuntu buaye, na binangu biaye. (Yowano 5:28, 29) Baaba abasanguka bua kuenda muiyilu abapete mbidi ya mu kikudi, anka bano abasanguka bua kushala pa nsenga abakekala na mbidi ayimueka na meso, ipuidikie.—Yeeshaya 33:24; 35:5, 6; 1 Bena-Kodinda 15:42-44, 50.
Mba nanyi abakasanguka? Bible amba’shi: “akukekala lusangukilo lua balulame na bashi balulame.” (Bikitshino 24:15) Mu balulame mui bantu ba sha lulamato bu Nowa, Sara, na Abalahama. (Kibangilo 6:9; Bena-Ebelu 11:11; Shake 2:21) Mu bantu bashi balulame mui baaba abakutshilue kukookiela ku miiya y’Efile Mukulu muanda tababaadi bapete mushindo wa kuiyilonga na kuiyitumikila.
Anka, bano bekale ba ntomboshi bash’abakumiina kushintuluka, t’abakasanguka nya. Nsaa ayifu bano bantu, ababutudibua bua loso kushi lukulupilo lua kupeta dingi muwa.—Mateo 23:33; Bena-Ebelu 10:26, 27.
Nsaa kinyi ayibanga lusangukilo? Bible baadi mutemukie’shi lusangukilo bua kuenda muiyilu alukakitshika mu nsaa ya kuikala kua Kidishitu, kubabangile mu kipua kia 1914. (1 Bena-Kodinda 15:21-23) Lusangukilo bua kuikala na muwa pa nsenga alukitshika mu Bipua kinunu bia kumunana kua Yesu Kidishitu, nsaa ayikaluluka nsenga bu mpaladiso.—Luka 23:43; Kibafumbwilwe 20:6, 12, 13.
Buakinyi mbilombene kukumiina mu lusangukilo? Bible atemuna kantu pa kantu misusa kitema ibasangukile bantu, biabadi bashinkamishe kui bantu abaadi panka. (1 Banfumu 17:17-24; 2 Banfumu 4:32-37; 13:20, 21; Luka 7:11-17; 8:40-56; Yowano 11:38-44; Bikitshino 9:36-42; Bikitshino 20:7-12; 1 Bena-Kodinda 15:3-6) Kusanguka kua Lazare abaabadi basangule kui Yesu nyi muanda ukata, bu bibaadi Lazare mukite penda mafuku ananka na Yesu nkukita kilengieleshi kumpala kua kibumbu kia bantu. (Yowano 11:39, 42) Sunga baaba abaadi bashikue Yesu tababaadi balombene kuelesha wawa muanda mpaka nya, pamutue pa kuibikitga abadiile lukuku lua kuipaa Yesu na Lazare.—Yowano 11:47, 53; 12:9-11.
Bible alesha’shi Efile Mukulu e na ngobesha na lukalo lua kusangula bafue. Mmulamiine mu binangu biaye bishi na mpuilo muntu ooso akasangula ku bukuashi bua bukome buaye bukile boso. (Yoobo 37:23; Mateo 10:30; Luka 20:37, 38) Efile Mukulu e na ngobesha ya kualusha bafue na muwa, na akumiina kuibikita! Pabitale lusangukilo mu mafuku aafiki, Bible akula bino bu’Efile Mukulu: “Wekala na lukalo lukata lua mudimo wa ku maasa obe.”—Yobo 14:15, NWT.
Mueneno ebubi pabitale lusangukilo
Madimi: Lusangukilo nkubungibua kua anyima na mbidi.
Bia binyibinyi: Bible alongiesha’shi anyima nyi mmuntu mushima, ta nkipindi kampanda akishalaa na muwa kunyima kua lufu nya. (Kibangilo 2:7, Esekyele 18:4) Muntu musangukie ta mbabungie mbidi yaaye ku anyima aaye nya; apangibua dia kabidi na afiki anyima e na muwa.
Madimi: Bangi abasanguka buabadia kuibabutula dingi.
Bia binyibinyi: Bible amba’shi “baaba bakite bi bubi” abakapete “lusangukilo lwa kiimu.” (Yowano 5:29, Kilombeno kipya 2014) Biabia, kino kiimu nkimeene ku biabia biabakitshi kunyima kua kusanguka kuabo, ta mbibaabadi bakite kala nya. Yesu bambile’shi: ‘Bafue abakapusha eyi dia Mwana’Efile Mukulu, na baaba abakedipusha abakeekala na muwa.” (Yowano 5:25, Kilombeno kipya 2014) Boso ‘abapusha’ sunga kukookiela mianda yabakalongo kunyima kua kusanguka kuabo, mashina aabo aakafundibua mu “mukanda wa muwa.”—Kibafumbwilwe 20:12, 13.
Madimi: Apasanguka muntu, apetuula nka yaaya mbidi ibaadi nayo kumpala kua kufua.
Bia binyibinyi: Nsaa ayifu muntu, mbidi yaaye anyangaa.—Mulungudi 3:19, 20.