Watchtower MIKANDA I MU INTERNETE
Watchtower
MIKANDA I MU INTERNETE
Kisongye
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILO
  • Nsaa ayifu muntu atudi bafules
    Kitenta kya Mulami—2016 | Mweshi wa 5
    • Mwana mukashi kwete kudila

      MIISAMBO YA MBANGILO

      Nsaa ayifu muntu atudi bafule

      “Efile Mukulu auku kalolo mukwetu. . . . Leka . . . kudila.”

      Ano mayi abaadi beasongye ungi mwana mukashi abetamina bu Bebe pabaadi ku maalo a nshaye bafwile ku masaku a mootoka.

      Bebe baadi mwipusheene bikata na nshaye. Babaadi bamulungule ano mayi e kunundu kwi mukwabo a mu kifuko, pamutwe p’ashi ano mayi amunyingisha, abaadi amutape kwishimba. Baadi akula’shi “nshaaye tabaadya kufwa nya.” Kunyima kwa bipwa bibungi, pabaadi afundu uno mwanda mu mukanda baadi’nka na kinyongwa kwishimba.

      Nka bu bibapushishe Bebe, muntu e kukita mafuku ebungi na kinyongwa, bikishekishe su abekalanga mu kipwano ngofu na yawa muntu mufwe. Mu Bible abaleesha lufu bu “mwishikwanyi a nfudiilo.” (1 Beena-Kodinda 15:26) Alutshibi muwa weetu kushii kintu kya kwilwimika, bikishishekishe palwipa muntu atudi bafule mu kabasamushi. Takwi su ngumune a kwatudi alushii lulombeene kukwata. Nyi bwakinyi tatwi bya kukaanya su atupusha kinyongwa apafu muntu na myanda ayikitshikaa kumongo.

      Pangi we kwiyipusha’shi: ‘Kinyongwa akikapu mafuku kinyi? Ne kukambila kinyongwa naminyi? Ne kunyingisha bantu be mu maalo naminyi? Kwi lukulupilo bwa bakwetu ba kifulo bapwe kufwa su?’

  • Bibubi kwinyongola su?
    Kitenta kya Mulami—2016 | Mweshi wa 5
    • MIISAMBO YA MBANGILO | NSAA AYIFU MUNTU ATUDI BAFULE

      Bibubi kwinyongola su?

      Todi mukumbe namu munda mwa mafuku ebungi su? Pangi boodi mupande bukidibukidi na we mupwe kuluba. Anka, ta bi byabya bwa kinyongwa nya. Mu mukanda waye wa Bya kupaasha mulume sunga mukashi e na kinyongwa kwishimba, Dr. Alan Wolfelt bambile’shi: “Takwi mwanda wi bukopo bu ‘kukambila’ kinyongwa. Munda mwa mafuku e bungi, ku bukwashi bwa bangi bantu we kushimisha kinyongwa kwishimba.”

      Banda kutala kileshesho kya bibapushishe Abrahame pabafwile mukash’aye. Bible akula’shi; ‘Abrahame nkufika mu kudila maalo a Sara.’ Mwaku “nkufika mu” auleesha’shi kubakidile mafuku bwadya kukambila kinyongwa.a Kingi kileshesho nkya Yakobo abaabadi badimbe’shi abaadi mwanaaye kwi nyema e bukyelo. Baadi mupete kinyongwa munda mwa “mafuku e bungi,” na beena kifuko kyaye tababaadi boobeshe kumunyingisha nya, lufu lwa Yosefe lubaadi lumukalakashe mu binangu munda mwa bipwa bibungi.​—Kibangilo 23:2; 37:34, 35; 42:36; 45:28.

      Abrahame kwete kudila Sara

      Abrahame kwete kudila Sara

      Mu mushindo umune lelo uno, bantu bebungi abadilaa muntu abadi bafule munda mwa mafuku e bungi. Banda kutala bino bileshesho abilondo.

      • “Mulum’ande Robert bafwile mu 9/7/2008. Takwi dingi efuku di mumune na dyadya dibapetele masaku nya. Kunyima kwa kutoma tshayi bu byatubaadi atukitshi mafuku ooso kumpala kwa kwenda ku mudimo, tubaadi befifyene ku milomo, twekwateena kiipa na kwilungushena’shi ‘ne mukufule.’ Kubaapu kukila bipwa bisamombo kadi nki nka na kinyongwa kwishimba. Namono’shi ntshi bya kwilwankana lufu lwa Robert nya.”​—Gail, e na bipwa 60.

      • “Sunga byekala’shi takudi bipwa 18 kasha mukash’ande afwa, ki nka mu binangu byande na nenyongolaa pa mwanda wa lufu lwaye. Nsaa yooso yammono kintu kibuwa, binangu byande abyendaa nka kwadi, akupu nanangusheena bibaadya kupusha pa kumona kino kintu.”​—Etienne, e na bipwa 84.

      Kushii mpaka, kupusha kinyongwa munda mwa mafuku ebungi ta kwi bubi nya. Muntu na muntu e na kyaye kipaso kya kwinyongola, na bi kwikala kukutwa kwa binangu su atutopeka muntu pabitale kyaye kipaso kya kwinyongola. Natwe namu, su tubaleesha kenyongoshi kakilekile nsaa yatudi bafwishe, tabitungu kwitopeka nya. Kadi twi balombeene kukambila kinyongwa naminyi?

      a Isaake mwana a Abrahame benyongwele munda mwa mafuku ebungi. Isaake baadi mushaale na kinyongwa munda mwa bipwa bisatu kunyima kwa lufu lwa nyin’aye Sara.​—Kibangilo 24:67.

  • Bya kukambila kinyongwa
    Kitenta kya Mulami—2016 | Mweshi wa 5
    • MIISAMBO YA MBANGILO | NSAA AYIFU MUNTU ATUDI BAFULE

      Bya kukambila kinyongwa

      Kwi malango ebungi pabitale mushindo wa kukambila kinyongwa. Anka, ooso ta e na bukwashi nya. Bu kileshesho, bangi bantu be nkulanga bwa’shi todilanga sunga kupela kuleesha kinyongwa. Bangi namu be nkutakula bwa kudila na kuleesha kinyongwa kyoobe. Bible atuusha mweneno e na nkatshinkatshi, abakwatshisheena kwi bantu abakimbuula myanda kano kabidi.

      Mu bipikwa bya bangi bantu abamonaa’shi mwana mulume ta mulombeene kudila. Kadi, abitungu kupusha buufu bwa kunosha mpolo sunga byekala munkatshi mwa bantu su? Bantu balongye myanda ya bongo abaleesha’shi kutuusha mpolo nyi mwanda wibuwa nsaa ya kinyongwa. Yaya nsaa, kinyongwa nkilombeene kupeela sunga we mufwishe muntu oodi mufule ngofu. Kwidimbila na kinyongwa nkulombeene kulwisha myanda ibungi mu mbidi. Bible takwatshisheena su nkapeela binangu bya’shi ta bi buwa kutuusha mpolo bwa kuleesha kinyongwa nya. Banda kunangusheena kileshesho kya Yesu. Pabafwile kuuku’aye a p’eshimba Lazare, Yesu baadi mudile munkatshi mwa bantu, sunga mbibaadi na bukome bwa kumubuusha!​—Yowano 11:33-35.

      Kinyongwa akifwishaa nsungu ikilelekile, bikishekishe nsaa ya lufu lwa kibatu. Kwi tubingilo twibungi tulombeene kufiitshisha muntu bafwisha nsungu, bu nsaa i bantu abaneemekibwa abakula muntu bafu myanda ya madimi na ipatakane. Mike, ungi mwana mulume a mu Afrique du Sud apatuula’shi: “Naadi na bipwa 14 pabafwile nshami. Ku maalo aaye ungi mukata a kipwilo kya Anglikane bakwile’shi Efile Mukulu e na lukalo na bantu bebuwa na ebataa bukidibukidi.a Bino bibaadi binfiitshishe munda mwanda tubaadi na lukalo lukata na papa. Kubapu kukila bipwa 63, mayi aaye aki’antapa kwishimba.”

      We kukita naminyi su opusha bu’be e na ebaasa? Bikishekishe nsaa ayimweneka lufu lwa kibatu, muntu mufwishe mmulombeene kunangusheena’shi ‘pangi tabadya kufwa su ntshi mukite mwanda ukampanda.’ Pangi bi kwikala’shi anwikalanga batupakane na yawa muntu baafu musango ushaale. Bino mbilombeene kukita bwa’shi onyiishe kwipusha bu’be e mu ebaasa.

      Su okwete kukalakashwa na bino binangu bya kwitopeka na nsungu, ta bi buwa kulama bino binangu nya. Anka, ebilungule kuuk’obe mulombeene nkuteemesha na nkukankamika’shi bantu bebungi bafwishe abapushaa nka byabya. Bible etutentekyesha’shi: ‘Kuku a bînyibînyi alêsha kifulo mafuku oso. Nyi mukwabo na muntu e kwanka bwa kumukwasha mu bishyotshi.’​—Nkindji 17:17, EEM.

      Anka, Yehowa Efile Mukulu nyi kuuku mukile buwa mulombeene kwikala na muntu mufwishe. Mufungwile eshimba dyoobe dyooso mu luteko mwanda aye ‘kwete kwitulama.’ (1 Mpyeele 5:7) Na dingi, mmwitulee’shi baaba booso abakitshi byabya; binangu byaabo abikapete “butaale bw’Efile Mukulu, abo butabukile binangu byooso.” (Beena-Fidipe 4:6, 7) Akupu, Tadiila Efile Mukulu akukwashe kukiila ku Bible Eyi dyaaye adisambanaa. Funda maverse aakankamikaa bantu ku mashimba. (Tala kashibo.) We mulombeene kwitatshisha bwa kulamiina amune a ku anka. Kwikala nao mu binangu na kunangusheena pa anka nkulombeene kwitukwasha bikata bikishekishe patudi bupenka sunga nsaa yatukutwa tulo.​—Yeeshaya 57:15.

      Mafuku ashaale, pekeele ungi muntu e na bipwa 40 abetanyina bu Jack mufwishe mukashi aaye ku mukumbo wa kansere. Jack akula’shi ingi mususa epushaa bupenka. Anka mmupete bukwashi mu kwela kwa nteko. Aleesha’shi, “Nsaa inaadi natekye kwi Yehowa, ntshinaadi nepusha bupenka nya. Misusa ibungi inaadi napasuka bufuku, ntshinaadi namono dingi tulo nya. Kunyima kwa kubadika na kunangusheena pa mayi a maverse aanyingisha kwishimba na kuleeesha binangu byande mu luteko, napusha kufukama na butaale mu binangu, akutuulu binangu n’eshimba dyande mu kwikisha na bino abimpa mushindo wa kulaala mu tulo.”

      Ungi nsongwakashi abetanyinaa bu Vanessa baadi mufwishe nyinaaye. Baadi mumone n’aye namu bi bukwashi bwi na luteko. Akula’shi: “Mu kino kipungo kibukopo, naadi nka nkyanteemuna eshina dy’Efile Mukulu nabanga kudila. Yehowa baadi muteemeshe nteko yande na nsaa yooso baadi ampa bukome bwa kunyingiila.”

      Bangi bantu abalangaa bantu bafwishe abalungula baaba bakwete kwitatshisha bwa kukambila kinyongwa bwa kwipaana mu kukwasha bangi bantu sunga kukisha nsaa yabo mu kufuba midimo ya mwilo. Kukita bino nkulombeene kwikasha muntu na muloo na kukatusha kinyongwa ki kwishimba. (Bikitshino 20:35) Beena Kidishitu bebungi bafwishe bakwabo mbasangane’shi kufuba bwa kukwasha bangi nkwibanyingishe ngofu.​—2 Beena-Kodinda 1:3, 4.

      a Dino dilongyesha ta ndya mu Bible nya. Bible aleesha myanda isatu ayifwisha lufu.​—Mulungudi 9:11; Yowano 8:44; Beena-Looma 5:12.

      MAVERSE A MU BIBLE ALOMBEENE NKUNYINGISHA

      • Efile Mukulu etuulu pa mbalo yoobe.​—Misambo 55:22; 1 Mpyeele 5:7.

      • Efile Mukulu ateemeshaa na lwishinko looso nteko ya bafubi baaye.​—Misambo 86:5; 1 Beena-Tesalonika 5:17.

      • Efile Mukulu e na lukalo lwa kumona bantu bafwe.​—Yoobo 14:13-15.

      • Efile Mukulu mmulee’shi akabuusha bantu bafwe.​—Yeeshaya 26:19; Yowano 5:28, 29.

  • Bya kunyingisha be mu maalo
    Kitenta kya Mulami—2016 | Mweshi wa 5
    • MIISAMBO YA MBANGILO | NSAA AYIFU MUNTU ATUDI BAFULE

      Bya kunyingisha be mumaalo

      Mwana na nshaaye be ku mashaama

      Tobopushishe bu’be shii na bukwashi bwa kupa muntu e mu maalo a mukwabo su? Ingi nsaa we bya kupusha bu’be bakutwa kya kwakula sunga kya kukita—yaya nsaa we kubanga nka kwifunyafunya kushii kwakula sunga kukita kintu su nkimune. Anka kwi bintu bibuwa na abikwasha byoodi mulombeene kukita.

      Misusa ibungi, kwikala koobe kwa panka na kumulungula tubishima tupeela nyi bintu bi na muulo ukata, bu kumulungula’shi: “Bofwambuka na maalo.” Mu bipikwa bya bantu bebungi, kukwata muntu kiipa sunga kumwimuna ku mboko nyi mishindo ya kuleesha muntu’shi bomusamba. Su muntu bafwisha akyebe kwakula, muteemeshe kalolo. Kibuwa, nkukitshina kifuko kya muntu bafwisha kintu, pangi we kukitshina muntu e na maalo midimo yashii na mushindo wa kulombasha, bu kuteeka, kulama bana, sunga kumukwasha ku myanda ya kushiika. Kumukitshiina ino myanda kwi na muulo kukila kumulungula myanda ibungi.

      Ingi nsaa, we kupusha bya kwakula pabitale yawa baafu, pangi we bya kwimeena pa myanda ibuwa sunga ya muloo yadi mukite. Ino misambo ngilombeene mpa na kusepesha winyi muntu bafwisha. Bu kileshesho, Pam—baadi mufwishe mulume aaye Lan, takudi bipwa bisamombo—akula’shi: “Ingi nsaa bantu abandungula myanda ibuwa ibaadi ikite lan kadi yanshinaadi nauku, bino bibaadi abimpa muloo kwishimba.”

      Bantu abakimbuula myanda abaleesha’shi, bantu bebungi abafwishaa abapetaa bukwashi bwibungi musango umune, kadi kunyima kwa mafuku apeela bantu ba kwibakwasha abayilwankanaa bwa kwibakwasha dingi nsaa yabalukiila ku midimo yaabo. Anka bibuwa kwikala na kyubishi kya kutembela muntu mufwishe misusa ibungi kunyima kwa mafuku.a Bantu bebungi be mu kinyongwa abasankilaa ino misango bwa kwibakatusha kinyongwa kitabadi nakyo munda mwa mafuku ebungi.

      Tubande kwata kileshesho kya Kaori, nsongwakashi a mu Jappon baadi enyongola ngofu pa mwanda wa lufu lwa nyinaaye na lwa taata aaye babafwile belondeene mu myeshi 15. Baadi mupete bukwashi bwa mafuku ebungi kwi baloole baaye. Umune a ku baloole baaye nyi Ritsuko mukudile Kaori na bipwa bibungi baadi mufikye loole aaye a p’eshimba. Kaori amba’shi: “Mu kwakula kw’eyendo” “ntshinaadi nakumiina byabya nya. Ntshinaadi nakumiina muntu su ngumune aata mbalo ya nyinami, na ntshinaadi nanangusheena’shi muntu mmulombeene kwiyata nya. Kadi, mushindo ubaadi Mama Ritsuko ankitshina myanda, naadi mwifubwile peepi naye ngofu. Lubingo looso, tubaadi atwende pamune mu kulungula mukandu wibuwa na mu bisangilo bya beena Kidishitu. Baadi angitanyina bwa kutoma tshayi, antwadila bya kudya, na kunfundjila mikanda misango ibungi. Bikitshino bibuwa bya Mama Ritsuko bibaadi binkwashe ngofu.”

      Takudi bipwa ekumi na bibidi kasha nyinaye na Kaori afwa, anka lelo uno aye na mulume aaye nyi mbalungudi ba nsaa yooso. Kaori akula’shi: “Mama Ritsuko” ta mwimikye kunkitshina kalolo nya. Nsaa yangalukiila kwetu, nendaa nka mu kumutembela bwa kunyiisha kunyingisha kipwano kyeetu.”

      Twate kileshesho kya Poli, baadi mupete bukwashi munda mwa mafuku ebungi , Temwe a Yehowa mushaale mu kibundji kya Chypre. Poli baadi na mulume aaye Sozos, baadi mulekye kileshesho kibuwa mwanda baadi mukulu mu kakongye, na misusa ibungi baadi ayitanyina bana ba nshiye na bakashi kilele kwaye ku nshibo bwabadya kudya kya kudya. (Shake 1:27) Anka, pabalombeeshe bipwa 53, Sozos bafwile na mukumbo wa kyulwa kya mu bongo. Poli akula’shi: “Naadi mufwishe mulume ande a kifulo anaadi mukishe naye bipwa 33 mu bulunda.”

      Mulume na mukashi abatwadila muntu e na mwan’aye bya kudya

      Mwana na nshaaye be ku mashaama

      Kunyima kwa maalo, Poli bakatukile enda mu Canada na mwan’aye mulume Daniel e na bipwa 15. Kwakwa, ababangile kutwela mu bisangilo na kakongye ka Batemwe ba Yehowa. Poli atentekyesha’shi: “Balole bande ba mu kano kakongye kapya,” tababaadi abauku myanda ibaadi inkwate na nkalakashi ibaadi infikile nya. Anka bino tabibaadi bibakutshishwe bwa kwiubidisheena neetu na kwitukankamika na bishima bya kalolo na kwitukwasha nya. Bukwashi bwabo bubadi na muulo ukata, bikishekishe nsaa ibaadi mwan’ande na lukalo na nshaye! Bakwetu abakunkusha kakongye babaadi abapasukila Daniel ngofu. Umune a kwabadi baadi ayitanyina Daniel nsaa yooso yabaadi abebungu bwa kusanka na bakuuku baaye na nsaa yabende mu kwasha ndundo.” Lelo uno Poli na mwan’aye be bibuwa.

      Mu kwakula kwa kalolo, kwi mishindo ibungi yatudi balombeene kukwasha na kunyingisha bantu be mu maalo. Bible etunyingisha dingi ku bukwashi bwa milayilo ya mu mafuku aafiki.

      a Bangi bantu abafundaa mpa na efuku dya mweshi dibafwile muntu bwa kutentekyesha na kukimba bya kukankamika yawa mufwishe su kwi mushindo—efuku dibafwile muntu sunga dingi efuku dipepi.

  • Bafwe abakekala dingi na muwa!
    Kitenta kya Mulami—2016 | Mweshi wa 5
    • MIISAMBO YA MBANGILO | NSAA AYIFU MUNTU ATUDI BAFULE

      Bafwe abakekala dingi na muwa!

      Tentekyesha’shi Gail, atudi bateemune mu miisambo ibashaala, e na mpaka mwishimba pabitale kukambila kinyongwa kya lufu lwa mulum’aye Rob. Anka, kwete kukulupila kwimoneena dingi na mulum’aye mu ndumbulwilo mupya mwitulee Efile Mukulu. Akula’shi: “Verse andji mufule ngofu nyi Kibafumbwilwe 21:3, 4.” Uno verse amba bino: ‘Efile Mukulu ayikala nabo pamune. Akumuna mpolo yooso ku meeso aabo. Lufu taalwikala kwanka dimo. Taakwikala dimo sunga maalo, sunga kwidila, sunga mukumbo, mwanda bya pano bya kala bibaashimina.’

      Gail akula’shi: “Uno mulayilo auteemuna myanda yooso. Binangu byande abyende kwi bantu bafwishe bakwabo babadi bafule kadi bashii na luno lukulupilo lwa kwimoneena dingi nabo.” Gail kwete kukita myanda ipusheene na lukulupilo lwaye pa kwipaana bu mulungudi a nsaa yooso, kwete kuleesha bantu naaye mulayilo w’Efile Mukulu aukalombana mu mafuku e kumpala awamba’shi “Lufu taalwikala kwanka dimo.”

      The man Job with boils on his body

      Job was confident that he would live again

      We kwakula’shi ‘ta mbya binyibinyi!’ Anka, banda kutala kileshesho kya Yoobo. Baadi mukabilwe na maladi. (Yoobo 2:7) Sunga Yoobo baadi mutekye bwa kufwa, baadi nka na lukumiino mu bukome bw’Efile Mukulu bwa kubuusha bantu ku lufu. Bakwile na lukulupilo looso’shi: “Onfye mu kalunga-nyembo, . . . Okanyitâmina, nkakwitabe, mwanda, okâbilá kummona’mi kipangwa kyobe.” (Yoobo 14:13, 15, EEM) Yoobo baadi mushinkamishe’shi Efile Mukulu’aye ekala na lukalo lwa kumumona na akaabila kumubuusha.

      Efile Mukulu alombasha ino myanda binobino—bwa Yoobo na bwa bangi bantu—apakaaluulwa ino nsenga mpaladiiso. (Luka 23:42, 43) Mukanda wa Bikitshino 24:15 awakula’shi: “Akwikala kusanguka.” Yesu etushinkamiisha’shi: “Bino byooso tabinukaanyishanga dimo! Akufiki nguba abapusha eyi dyaaye kwi booso balale mu nyembo . . . abakasanguka.” (Yowano 5:28, 29) Yoobo akamono apakalombana uno mulayilo. Akekala na mushindo wa ‘kupeta bukome bu bibaadi pa bu nsongwalume’ mwanda mbidi yaaye ‘ayikaluka mwayo mwa kala.’ (Yoobo 33:24, 25, EEM) Bantu booso abakumiina ku kino kya buntu ky’Efile mukulu kya lusangukilo abakapete n’abo ino myabi.

      Su we na kinyongwa kya kushimisha muntu oodi mufule, ino myanda ibatwisamba ta ngilombeene kukatusha kinyongwa kyoobe kyooso nya. Anka nsaa yonangusheena ku milayilo y’Efile Mukulu i mu Bible, we bya kupeta lukulupilo lw’eyendo na kupeta bukome bwa kunyingiila.​—1 Beena-Tesalonika 4:13.

      Okumiina kuuka myanda ibungi pabitale bya kukambila kinyongwa? Su we na ingi nkonko ipusheene na uno mwanda bu luno: “Bwakinyi Efile Mukulu mmutadiile myanda ibubi na makyenga?” Twela mu site eetu a Internete, jw.org, omono mushindo wabatuusha ngaluulo ayinyingisha ku mashimba kwi Bible.

Mikanda ya mu Kisongye (2011-2025)
Tuuka
Tuela
  • Kisongye
  • Tumina muntu
  • Byokumina
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Pabitale bya kufubisha
  • Bya kufubisha
  • Bya kufuamisha yobe
  • JW.ORG
  • Tuela
Tumina muntu