Mikanda yatudi bafubishe mu Programe a bisangilo bya Bwina Kidishitu na mudimo wetu
LUBINGO LWA 3-9/5
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | MBADIKO 27-29
“Ambula Yehowa pa kupela kwikala na ntondo”
Sangeela ngikashi yooso ya Yehowa
14 Bano baana bakashi nkwisesela kwi Moyiise abo nkumwipusha shi: “Mbilombêne eshina dya nshetu dyakutwa kutundûlwa mu kifuko kyâbo mwanda wa’shi ta mmutande bâna balume su?” Abo nkubaanga kumuteka shi: “Betupe namu anka kyetu kipindji kya nsenga paapa p’ababila bakwabo na nshetu.” Kadi Moyiise bakwile shi: ‘Atulondo nka penda mwiya su?’ Nyaa, “batûdile lukalo lwâbo kwi Yehowa.” (Mb. 27:2-5, EEM) Lwalulo lubaadi naminyi? Yehowa nkulungula Moyiise shi: “Baba bâna bakashi ba Selofehade be na kabingilo. Ebape’nka kwibapa kipindji kya nsenga paapa p’obila bakwabo na nshabo kikale kyâbo.” Yehowa tabaadi mwimene nka paapa nya. Baadi mutuushe dingi eyi dilekene na mwiya aye nkulungula Moyiise shi: “Su muntu shi mutande mwana mulume afwa, mwan’ê mukashi akapyana bintu byê.” (Mb. 27:6-8, EEM; Yos. 17:1-6) Kubanga nka paapa, bakashi booso ba mu Isaleele abaadi na wawa mwanda, uno mwiya ubaadi awibabwelela.
Sangeela ngikashi yooso ya Yehowa
15 Kyakya kitshibilo kibaadi akilesha kalolo na kukutwa kwa ntondo ki buwa bwikashaa! Yehowa baadi mukitshiine bano baana bakashi abaadi na lukalakasho myanda na kinemo kyooso, anka bu bibaadi mukitshiine beena Isaleele abaadi na baana balume. (Mis. 68:6) Uno nyi ngumune wa ku myanda ibungi ya mu Bible ayilesha binyibinyi shi: Yehowa akitshiinaa bafubi baaye myanda kushii ntondo.—1 Sam. 16:1-13; Bik. 10:30-35, 44-48.
Sangeela ngikashi yooso ya Yehowa
16 Mushindo kinyi watudi balombeene kulonda kileshesho kya Yehowa pabitale kukutwa kwa ntondo? Tentekyesha shi, kukutwa kwa ntondo akumwenekyelaa ku bintu bibidi. Twi balombeene kukitshina bangi myanda na kululama anka su ta twi na ntondo. Binyibinyi, ooso a kwatudi e na lukalo lwa kwikala na binangu bibuuwa kushi ntondo. Anka we mulombeene kushinguula shi ta mbibofule bwa tudya kutaluula kalolo myanda i mu mashimba eetu nya. Byabya, nkinyi akitungu shi tukite bwa kuuka shi ta twi na ntondo? Oolo, nsaa ibaadi Yesu akyebe kuuka bibaadi abipwandjikisha bantu pa mwanda waye, bayipwishe balongi baaye babaadi mukulupile shi: “Mu kwisamba kwa bantu, Mwana a muntu nnanyi? (Mat. 16:13, 14) Tatwi balombeene kulonda kileshesho kya Yesu su? We mulombeene kwipusha kuuku oobe opwandjikisha shi mmuntu a kukulupila bwa kuuka su we na nkumo ya bu muntu shi na ntondo. Su yawa kuuku sunga loole oobe ashinkamisha shi kwi tuntu kampanda atulesha shi we na ntondo y’ekoba, ya bantu bashii balume sunga bakashi noobe, sunga kusangula mpeta sunga mulanda, we mulombeene kukita kinyi? Teka Yehowa n’eshimba dyoobe dyooso pabitale bi mwishimba dyoobe, mutekye bwashi akukwashe bwa kulumbuula mmweneno oobe a myanda bwa kulesha shi okwete kulonda kileshesho kya kukutwa kwaye kwa ntondo mu myanda yooso.—Mat. 7:7; Kol. 3:10, 11.
Mabwe a muulo a mu kikudi
it-2-F 850 ¶1
Milambu
Milambu ya bitomwanga. Babaadi abatuusha milambu ya bitomwanga na ingi milambu, bikishekishe kunyima kwa bena Isaleele kutwela mu nsenga ya mulayilo. (Mb 15:2, 5, 8-10) Ibaadi nfinyo (“maalwa aakololwana”) babaadi abeapongoola pa kilambwilo. (Mb 28:7, 14; pwandjikisha na Efi 30:9; Mb 15:10.) Mpoolo mutumiibwa baadi mufundjile kakongye ka bena Fidipe’shi: ‘Dingi, sunga nekala musukumunwe bu kitomwanga pa mulambu wiselele na pa mufubo wa lukumiino lwenu, nee na kusepeela.’ Pano Mpoolo akwila mulambu wa kitomwanga bwa kulesha’shi baadi akumiina kwipaana bwa bakwabo bena Kidishitu. (Fid 2:17) Mafuku apeela kumpala kwadya kufwa, baadi mufundjile Timote’shi: ‘Bwande’mi ngiwu ntandji bu mulambu wa kitomwanga wa kusukumuna paashi, mpaa na nguba a kupoososhibwa kwande taadi peepi.’—2Tim 4:6.
LUBINGO LWA 10-16/5
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | MBADIKO 30-31
“Lombasha mitshipo yobe”
it-2-F 1164
Mutshipo
Mukukumiina kwa muntu, anka su bewukitshi, abitungu ewulombashe. Bantu abaadi abakitshi mitshipo mu kukumiina kwabo. Kadi, pabaadi mwana mulume akitshi mutshipo kubanga nka yaaya nsaa, mwiya w’Efile ubaadi awamba’shi abitungu ewulombashe. Babaadi abamba’shi wawa mutshipo ubaadi ‘wianye ku muwa waye,’ bwa kulesha kwa’shi muwa waye ushima ubaadi na ebaasa dya kulombasha eyi dyaye. (Mb 30:2; tala dingi Lom 1:31, 32.) Bu byabidi’shi muwa wi mumasaku, nyi bwakinyi bifundwe abilesha’shi abitungu kwikala mudimukye na kunangushena kalolo kumpala kwa kukita mutshipo na ku mashito a tukasemuna. Mwiya ubaadi awamba’shi: ‘Su olaa Yehowa Efile Mukulu oobe kintu . . . Efile Mukulu oobe taakakutwa nkukyenda kyanka, dingi bwobe, mbilombeene kwikala mulwisho. Kadi su twe mumulee kintu, taabiikala mulwisho nya.’—Miy 23: 22, 23.
it-2-F 1164
Mutshipo
Nkulaa Efile Mukulu bwa kulombasha kintu kampanda, kutuusha mulambu sunga kyabuntu, kwipaana ku mudimo kampanda sunga kwishidika bingi bintu bishii bubi muyile miiya. Mutshipo nyi mulayilo ubaadi muntu akitshi mu kukumiina kwaye’ye nabene. Bu bikale mutshipo nyi nkulaa bwa kukita kintu kampanda, mutshipo ubaadi na muulo ukata nka bu kutshipa sunga mulayilo, na ingi nsaa bino bishima bibidi abakambaa kwibifubisha mbalo imune mu Bible. (Mb 30:2; Mat 5:33) “Mutshipo” ngukile kulaa penda bwa kukita kintu kampanda, “Mulayilo” namu nkulaa mwishina dya muntu mwitukile matalwa bwa kushinkamisha’shi by’atwakula mbya binyibinyi sunga kushala mu kitungo kya byabya byatubalaa. Babaadi abakamba kulaa kunyima kwa kukita kilombeeno.—Kib 26:28; 31:44, 53.
w04-F 1/8 27 ¶3
Myanda ikata ya mu mukanda wa Mbadiko
30:6-8—Mulume mwina Kidishitu mmulombene kwipa mitshipo ya mukashi’aaye su? Lelo uno, Yehowa amonaa mutshipo bu mwanda utale muntu nabene. Bu kileshesho, kwilambula kwi Yehowa nyi mmutshipo wa muntu nabene. (Bena-Ngalatea 6:5) Mulume mwina Kidishitu, te na matalwa a kwipaa wawa mutshipo nya. Mukashi namu, t’abitungu’shi akite mitshipo ishii mukwipushena n’Eyi dy’Efile Mukulu sunga ayimukutshishwa kulombasha mashito aadi nao kwi mulume aaye nya.
Mabwe a muulo a mu kikudi
it-2-F 1203 ¶4
Yeefete
Ingi misango babaadi abalambula bantu bwa kufubila Yehowa mu muwa wabo oso ku mbalo iselele. Baledi babaadi na matalwa a kukita bino. Bino nyi bibaadi bikitshikye bwa Samwele abaabadi balee mu mutshipo kwi nyinaye Aana kumpala kwadya kutandjikwa bwa kufuba ku tabernakele. Elkana mulume a Aana baadi mukumiine uno mutshipo. Pabaadi Samwele mulekye koomwa, Aana baadi mumulambule ku mbalo iselele. Pamune na Elkana, Aana baadi mutwale nyema aadya kulambula. (1Sam 1:11, 22-28; 2:11) Kingi kileshesho nkya Saamesone ungi mwana abaabadi balambule ku mudimo wa Yehowa bu Munazi.—Bans 13:2-5, 11-14; Pwandjikisha na matalwa a nshe mwana kwi mwana aaye mukashi a balesha mu Mb 30:3-5, 16.
LUBINGO LWA 17-23/5
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | MBADIKO 32-33
“Nubingye booso bashaale mwiumbo”
w10-F 1/8 23
Oukanga su?
“Mbalo ya nteko” y’abakamba kuteemuna mu bifundwe bya kina Ebelu ibaadi kinyi?
Pa baadi bena Isaleele peepi na kutwela mu nsenga ya mulayilo, Yehowa bebalungwile bwabadya kukasha ma mbalo oso a lulangwilo a bena Kanaana babaadi bemushale. Efile Mukulu bebalungwile’shi: “Nulwishe . . . nkishi yaabo yooso ya mabwe, na nulwishe nkishi yaabo yooso ya byaamo bisunguulwe dingi nulwishe mbalo yaabo yooso ya nteko.” (Mbadiko 33:52) Ano ma mbalo a lulangwilo lwa madimi abadi pangi ma mbalo a kwibungila e patooka, ku nsongo a myenge, sunga ebakibwe angi ma mbalo bu muushi mwa mitshi sunga mu bibundji bikata. (1 Banfumu 14:23; 2 Banfumu 17:29; Esekyele 6:3) Ano ma mbalo abaadi alombene kwikala bilambwilo, bibumba na misungo ishidilwe, bifwatulo, bilambwilo bya kabanda sunga bingi bintu bya lulangwilo.
w08-F 15/2 27 ¶5-6
Kyatulongyela ku bilubilo bya bena Isaleele
Lelo uno, atufumankana na nkalakashi ibungi imumune na ibaadi ifumankane nayo bena Isaleele. Uno ndumbulwilo mmuule nda na mankishi, bu makuta, bantu abakitaa ma filme, bantu bende nkumo mu myanda ya maasha, bena politike, bakata ba bipwilo, mpa na bangi bena kifuko. Kimune kya ku bino bintu nkilombene kufika na muulo ukata mu muwa wetu. Kwikala mu kipwano kikishekishe na bantu bashii bafule Yehowa kwi kwitutwala mu kupona mu kikudi.
Kutambuka kwa lusandji kubadi kipindji kikata mu lulangwilo lwa Bala kubadi kukakye bena Isaleele be bungi mu kupona. Sunga lelo uno, yaya mitewo imumune ikwete kuponesha bangi balangwidi b’Efile Mukulu. Bu kileshesho, muntu mmulombene kulwisha kondo kaye k’eshimba p’atala bifwanyi bya bantu be muswa mu bufyefye ku Internete. Bi malwa pa kumona mwina Kidishitu atadiila bifwanyi bi ku Internete bya bantu be muswa abimuponesha!
it-1-F 392 ¶4
Kanaana
Na binangu byoso Yooshwa “tabaapungakeene kantu su nkamune ka ku byooso bibaadi Yehowa mufundjile Moyiise” pabitale kubutula kwa bena Kanaana. (Yos 11:15) Kadi mwilo wa Isaleele tawubadi ulonde kileshesho kyaye kibuwa nya, na tababadi bakatushe bintu byoso abilwisha ewumbo. Kutunguka kwa kwikala kwa bena Kanaana munkatshi mwa bena Isaleele, kubadi kwibambukishe mikumbo, na mwenda mafuku bebungi ba kwabadi babafwile (kushi kwakula bwa buntomboshi, kutambuka kwa lusandji, na kulangwila kwa ma nkishi) su babaadi bakookyele mwiya wa kubutula bena Kanaana boso, bino byoso tabibadya kukitshika nya. (Mb 33:55, 56; Bans 2:1-3, 11-23; Mis 106:34-43) Yehowa baadi mudimushe bena Isaleele’shi kululama kwaye na kutshiba kwaye kwa biimu takukekala na ntondo, su bekala mu kipwano na bena Kanaana, beyibakishena nabo, kulangwila b’efile babo, kwambula bipikwa byabo bya lulangwilo na mikeelo yabo ibubi, abaketuulu mu masaku akwipayibwa nabo namu na ‘kusumbushenwa n’ewumbo.’—Efi 23:32, 33; 34:12-17; Lv 18:26-30; Miy 7:2-5, 25, 26.
Mabwe a muulo a mu kikudi
it-1-F 933 ¶6
Mikalo
Kunyima kwa bubale kulesha mbalo ayikashala kisamba, bibaadi abitungu dingi kulesha bukata abwikala kipindji kya nsenga muyile uno mwanda wa kabidi: Bukata bwa kisamba. “Anukata bubale mwanda wa kwiabishêna dyanka muîle bisamba na bifuko bya banshenu. Kifuko ki na bantu be bungi, anukekipa kipindji kya nsenga kikata, ki na bantu bapêla namu kipindji kipêla. Kifuko na kifuko akikapete kyâkyo kipindji kya nsenga muîle amupôna bubale.” (Mb 33:54) Babady’abalama bipeta bibaadi abitusha bubale pabitale mbalo ayikala nsenga ya bupyanyi, anka, babaadi balombene kupeelesha sunga kutamisha kipindji kya nsenga. Bu kileshesho, p’ababamwene’shi kipindji kya nsenga kya kisamba kya Yuuda kibaadi kikile bukata, babaadi be kipeeleshe na bapa kisamba kya Simeone kingi kipindji.—Yos 19:9.
LUBINGO LWA 24-30/5
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | MBADIKO 34-36
“Peta kifwamino mwi Yehowa”
We mutuule kifwamino kyobe mwi Yehowa su?
4 Bibadi abikitshika naminyi su mwina Isaleele bayipaa muntu ku masaku? Sunga byekala’shi bayipaa muntu ku masaku, badi nka na dibaasa dya mase dya kwipaa muntu shii musoole. (Kibangilo 9:5) Anka mu wawa mwanda, Yehowa bambile’shi uno muntu mbalombene kumufwila lusa. Muntu bayipayishena ku masaku badi na kya kusuuka mwobodi na kwenda mu lumune lwa ku mpata ya kufwamina. Su abamupa matalwa a kushala mu kino kibundji, mwamwa badi mulamibwe kalolo. Anka bibadi abitungu’shi ashale mu luno lupata lwa kufwamina mpa na apafu tshite mwakwidi mukata e panundu.—Mbadiko 35:15, 28.
We mutuule kifwamino kyobe mwi Yehowa su?
6 Su mwina Isaleele bayipaa muntu ku masaku, bibadi abitungu’shi ende lubilo mu lupata lwa kufwamina na “awukishe . . . mwanda waye” kwi bakulu pa kibelo kya lwalwa lupata. Bakulu babadi na kya kutambula yawa muntu. (Yooshwa 20:4) Kunyima kwa mafuku apeela, babadi na kya kumwalusha bwabadya kumusambisha mu kibundji kibadi mwipayile muntu. (Badika Mbadiko 35:24, 25.) Su bakulu ba mu lwalwa lupata abasangana’shi ekalanga mwipee muntu ku masaku binyibinyi, abadi abamwalusha bwadya nkashala bu muntu musuukile mu lupata lwa kufwamina.
We mutuule kifwamino kyobe mwi Yehowa su?
13 Su batwele munda mwa lupata lwa kufwamina, yaya nsaa muntu mwipayishene ku masaku badi mu bulungantu. Yehowa bakwile bino pabitale ino mpata: “Kwakwa ngi akwikeela kisuukilo.” (Yooshwa 20:2, 3) Yehowa tabadi mwambe’shi abitungu kusambisha muntu mwipayishene ku masaku misango ibidi bwa uno mwanda umune nya. Na dingi, mwobodi tabadi na matalwa a kutwela munda mwa lupata bwa kumwipa nya. Pabadi muntu mwipayishene ku masaku e mu lupata, badi mu bulungantu na mu bulami bwa Yehowa. Tabadi mu lukano nya. Badi mulombene kufuba mifubo, kukwasha bangi bantu, na kufubila Yehowa mu butaale. Eyendo, badi mulombene kwikala na nshalelo a muloo na ebuwa!
Mabwe a muulo a mu kikudi
w91-F 15/2 13 ¶13
Nkuulo ilombane bwa bantu boso
13 Byabya, byabikala Adame sunga Eeva, t’abakapete bukwashi bwa nkuulo nya. Mwiya wa Moyise ubaadi n’eyi dya kulonda adyamba’shi: ‘Tanukumanga kutambula nkuulo ya muntu mulombene lufu.’ (Mbadiko 35:31) Adame tabadimbilwe nya, badi mukite mulwisho mu kukumiina kwaye. (1 Timote 2:14) Bi nka bu’shi mwipe bana baye mwanda mbapyane kukutwa kwaye kwa kupwidika, kwibatwadile mpa na kibawe kya lufu. Abimweneka patooka’shi Adame baadi mulombene lufu mwanda baadi mupwidikye, kadi asangula mu kukumiina kwaye kupela kukookyela ku mwiya w’Efile Mukulu. Yehowa badya kukita bikutwene na mayi aye a kulonda alulame su bakwashishe Adame na nkuulo. Byabya bu bibaadi efuto dya mulwisho wa Adame difutshibwe, kibawe kya lufu kibaadi kwi bana baye kibadi na kya kukatushibwa! (Bena-Loma 5:16) Muyile myanda ya miiya, matalwa akwipa a mulwisho abadi akatushibwe kubanga ku nsulo yawo. Yawa mufute nkuulo ‘mbwa muntu ooso bwadi mumwene lufu,’ aye nkutwala milwisho ya bana boso ba Adame.—Bena-Ebelu 2:9; 2 Bena-Kodinda 5:21; 1 Mpyeele 2:24.
LUBINGO LWA 31/5–6/6
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | MIIYA IKITUULWE 1-2
“Kutshiba kiimu nkw’Efile Mukulu”
w96-F 15/3 23 ¶1
Yehowa—Mmufule bululame na kusambisha mu kululama
Bakulu mu kakongye be kwanka bwa kusambisha muntu akitshi mulwisho ukata. (1 Bena-Kodinda 5:12, 13) P’abebikitshi, batentekyeshe’shi kululama kw’Efile Mukulu akukimbi’shi su kwi mushindo baleshe lusa. Kadi ingi nsaa—su baba bantu bakite milwisho t’abelanga ku mashimba—bi bukopo bwa kwibalesha lusa. T’abitungu’shi bakulu babingye bantu bakite milwisho mu kakongye mwanda’shi mbebalamine nsungu mwishimba. Abakulupila’shi dinyooka dy’abebapa adibakwasha bwabadya kwilanga. (tala Esekyele 18:23.) Ku bukunkushi bwa Kidishitu, bakulu bakwete kufuba na kepatshila ka kusambisha mu kululama, na bino abilesha kwikala bu “kifwamino mu nguba a kipunga.” (Yeeshaya 32:1, 2) Abitungu bekale na nkatshinkatshi kushii kulesha ntondo.—Miiya Ikituulwe 1:16, 17.
w02-F 1/8 9 ¶4
Tukookyeleyi matalwa a Efile Mukulu na lulamato
4 Bwa kwikala nsushi ta mpenda kuuka kwa miiya kubaadi kulombane nya. Mwanda wa kukutwa kwabo kwa kupwidika, bibaadi abitungu’shi bakulu balekye nkalo yabo ibi—bu kukimba nka penda buwa bwabo’bo banabene, ntondo, na lwabi—mwanda bibaadi bilombene kwibakutshishwa bwabadya kusambisha kalolo. Moyise bebalungwile’shi: ‘Mukutshiba kweenu kwa bilumbu tanwikalanga na ntondo. Nusambishe bantu boso’nka kipaso kimune, banême na bashi banême. Tanutshînanga muntu, mwanda kutshiba kwa bilumbu nkw’Efile Mukulu.’ Bansushi ba mu Isaleele babaadi na kineemo kikata kya kusambisha pa mbalo y’Efile Mukulu!—Miiya Ikituulwe 1:16, 17.
Mabwe a muulo a mu kikudi
Ndambukisho ya Yehowa ngya kukulupila
9 Kumpala kwa kubanga lwendo lwabo lwa mafuku 40 mu kabaaka, Yehowa ta baadi mupatulwile beena Isaleele mushindo w’akyebe kwibakunkusha, kwibalama, na kulombasha nkalo yaabo nya. Anka baadi muleshe mu mishindo ibungi shi mbalombeene kupeta myabi su batuula lukulupilo mwadi na kukookyela miiya yaaye. Bu bibaadi afubu n’ekumbi mu kaanya na kaalo bufuku bwa kwibakunkusha, Yehowa baadi ebatentekyesha shi e nabo mu lwalwa lwendo lwabo lwi bukopo. (Miy. 1:19; Efi. 40:36-38) Baadi akitshi mwaye mooso bwashi bapete byooso byabadi nabyo lukalo. “Bilamba byabo ta mbisanukye, dingi ngwa yaabo ta ngiule.” Eyendo, “ta mbakutwe kintu.”—Ne. 9:19-21.
LUBINGO LWA 7-13/6
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | MIIYA IKITUULWE 3-4
“Miiya ya Yehowa ngya binangu na ngilulame”
it-1-F 1199 ¶2
Tudingi
Muntu alongo na kisumi na kufubila Eyi na miiya y’Efile Mukulu mmulombene kwikala mupatulukye kukila balambukishi baye na kupeta tudingi kukila twa bantu bakulu. (Mis 119:99, 100, 130; tala dingi Luk 2:46, 47.) Kabingilo nka’shi binangu na tudingi abibakwaa mu milangilo na bitshibilo bilulame by’Efile Mukulu; nyi bwakinyi pa baadi bena Isaleele abakookyela na lulamato loso, miilo ibaadi ibefunyishe ibaadi ayibamono bu “mwilo wa tudingi na binangu.” (Miy 4:5-8; Mis 111:7, 8, 10; tala dingi 1Bf 2:3.) Muntu sha tudingi awuku’shi t’abitungu kutupilwa Eyi dy’Efile Mukulu, na akitshi bya’shi nshalelo aaye epushene nadyo na ateky’Efile Mukulu bwa kumukwasha. (Mis 119:169) Atadiilaa bwa’shi Eyi dy’Efile Mukulu ditwele mwishimba dyaye (Mat 13:19-23), edifundu mwishimba dyaye (Nki 3:3-6; 7:1-4), na afiki mu kushikwa “mashinda oso a madimi” (Mis 119:104). Pa baadi mwana Efile Mukulu pa nsenga, balesheshe tuno tudingi twi mumune p’aye kupela kusuuka lufu lwa ku mutshi, mwanda kulombana kwa bifundwe kubaadi akutungu’shi afwe mu wawa mushindo.—Mat 26:51-54.
w99-F 1/11 20 ¶6-7
Nsaa ayitama kalolo
Bu bibaadi mukaanye bwa bibaadi mupushe na bibaadi mumone, na kwiyisha koso ndalamumba bamwalulwile’shi: “Bafubi bobe na bena ebalasa bobe mbasha mulô, mwanda be nobe nsâ yoso abapusha myanda ya binangu byobe!” (1 Banfumu 10:4-8) Ta baadi mwambe’shi bena mudimo ba Salomone babaadi na muloo mwanda wa bupeta bubaadi bwibefunyishe nya—sunga mbibaabadi nabo. Kadi, bafubi ba Salomone babaadi na mwabi mwanda babaadi abateemesha nsaa yoso binangu bya Salomone bibaadi Efile Mukulu mumupe. Ndalamumba a ku Saba nkileshesho kibuwa bwa bafubi ba Yehowa lelo uno, abapetela muloo mu binangu bya Mupangi nabene na mwana aaye Yesu Kidishitu!
Ungi mwanda wi na muulo mmayi abaadi ndalamumba mulungule Salomone’shi: “Yehowa ende ntumbo, aye Efile Mukulu oobe.” (1 Banfumu 10:9) Binyibinyi baadi mumone’shi Yehowa nyi baadi mupe Salomone binangu na bupeta. Ino myanda ayipushena na bibaadi Yehowa mupwe kulaa bena Isaleele kumpala. Bebalungwile’shi: ‘Nulame mayi ande,’ mwanda, “ngi akiinupa tudingi na binangu ku meeso a miilo aipusha ano mayi ooso; paapa ayamba’shi: ‘Kino kisamba kikata nkilombeene kwikala’nka mwilo wa tudingi na binangu.’”—Miiya Ikituulwe 4:5-7.
w07-F 1/8 29 ¶13
We “mpeta ku meeso kw’Efile Mukulu su”?
13 Nsaa i Yehowa elela mwilo waye myabi, eupeyaa nka bintu bikile buwa. (Shake 1:17) Bu kileshesho, mbalo ibaadi Yehowa mupe bena Isaleele bwa kushala, ibaadi ‘ewumbo adyalaala mabeele na buuki.’ Eyendo’shi Ewumbo dya Ejipitu abaadi abedikaanyisha namu’nyi nka byabya, kadi dino dibaadi Yehowa mupe bena Isaleele dibaadi dilekene nadyo ku mwanda umune wi na muulo. Nka’bu bibaadi Moyise mulungule mwilo’shi: “Ewumbo adibamba Yehowa Efile Mukulu oobe.” Mu ungi ngakwilo, bena Isaleele abadyabende nka kumpala mwanda Yehowa baadi ebapasukila. Pa baabadi abashala balamate kwi Yehowa baadi ebelela myabi ibungi, abaadi na nshalelo ebuwa kukila a miilo ibaadi ibefunyishe. Eyendo, mwabi wa Yehowa nyi “awupeyaa muntu bupeta!”—Mbadiko 16:13; Miiya Ikituulwe 4:5-8; 11:8-15.
Mabwe a muulo a mu kikudi
w04-F 15/9 25 ¶3
Myanda ikata ya mu mukanda wa Miiya Ikituulwe
4:15-20, 23, 24—Mwiya wa kupela kusee mankishi awulesha’shi bi bubi kukita binfwanyi kampanda bwa kulengyesha nabyo mbalo su? Nnya. Uno mwiya ubaadi utale kukita binfwanyi bya lulangwilo—‘kukunamina mankishi sunga kwialangwila.’ Bifundwe ta mbikandjikye kukita binfwanyi bya kulengyesha nabyo mbalo kampanda nya.—1 Banfumu 7:18, 25.
LUBINGO LWA 14-20/6
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | MIIYA IKITUULWE 5-6
“Longyesha bana bobe bwabadya kufula Yehowa”
w05-F 15/6 20 ¶11
Banambutwile, lombashayi nkalo ya kifuko kyenu
11 P’abakwila uno mwanda, kifundwe ky’abakambaa kuteemuna nyi Miiya Ikituulwe 6:5-7. Banda kubuula Bible oobe obadikye ano ma verse. Omono’shi kya kumpala abalungula baledi bwabadya kulumbuula kipwano kyabo na Yehowa, kunyingisha kifulo kyabo bwa Yehowa na bwabadya kulama mayi aaye mu mashimba aabo. Byabya, abitungu wekale olongo Eyi dy’Efile Mukulu na kisumi, kubadikanga Bible efuku dyoso na kunangushena ku byabya byobadika bwa’shi otamishe mpushisho’obe na kifulo bwa mashinda a Yehowa na mayi aaye a kulonda na miiya yaye. Bu kipeta, eshimba dyobe adikala diwule ndaa na bya binyibinyi bya mu Bible abikutakula mu kwikala na muloo, mu kutshina na mu kufula Yehowa. Wekala na myanda ibungi ibuwa ya kulongyesha bana bobe.—Luka 6:45.
w07-F 15/5 15-16
Mbikunyi byandya kukusha bana bande mu mushindo wi buwa?
Nkalo yobe, binangu byobe, myanda ywataa na muulo, na myanda yodi mukumiine t’abimwekyelaa penda mu byokula kadi na mu byokitshi. (Bena-Looma 2:21, 22) Kubanga ku bukinga, bana abalongyelaa ku by’abamono baledi babo abakitshi. Bana abamonaa myanda i na muulo kwi baledi babo na ino myanda nyi ayifikaa na muulo kwabadi. Su we mufule Yehowa binyibinyi, bana bobe abebimono. Bu kileshesho, abakamono’shi kubadika na kulonga kwa Bible bi na muulo koodi. Abafiki mu kushinkamisha’shi we mutuule myanda ya Bufumu pa mbalo ya kumpala mu muwa oobe. (Mateo 6:33) Kwikala na kyubishi kya kwendanga mu bisangilo na kutukanga mu bulungudi abibalesha’shi we mwilambule bwa kufubila Yehowa na’shi ngi bi na muulo koodi.—Mateo 28:19, 20; Bena-Ebelu 10:24, 25.
w05-F 15/6 21 ¶14
Banambutwile, lombashayi nkalo ya kifuko kyenu
14 Anka bu abilesha Miiya Ikituulwe 6:7, anwe baledi nwi na nsaa ibungi yanudya kwisambila myanda ya mu kikudi na bana benu. Nsaa yanudi mu lwendo pamune, y’anufubu midimo ya mu nshibo pamune, sunga y’anwikisha, we mulombene kupeta mushindo wa kulombasha nkalo ya mu kikudi ya bana bobe. Bino t’abikimbi kwamba’shi nsaa yoso yodi na bana abitungu ‘kwisambilanga’ nka myanda ya mu Bible nya. Pamutwe pa byabya, kita bya’shi miisambo yenu mu kifuko ikale ayinyingisha mu kikudi. Bu kileshesho, mu Réveillez-vous! Mwi mwiisambo ayisambila myanda ilekene. Yaaya miisambo i kwinukwasha bwa kubanga kwisambila pa bitale nyema yabadi bapangye kwi Yehowa, ma mbalo ebuwa bukile e mu nsenga, bipikwa na nshalelo ilekene ya bantu. Kwisambila ino myanda nkulombene kutakula bansongwa mu kubadika mikanda ibungi ayitusha Mpika a lulamato na mudimukye.—Mateo 24:45-47.
Mabwe a muulo a mu kikudi
Kifulo na kululama mu Isaleele a kala
11 Malongyesha: Yehowa tamonaa muntu penda byadi pasha nya. Amonaa kyatudi munda, mwishimba dyetu. (1 Sam. 16:7) Ta kwi binangu sunga bikitshino bilombene kufwama kwadi. Atalaa nka byabya bibuwa bi mwatudi. Kadi akumiina’shi tutundule na kukatusha binangu byoso bibubi kumpala kwa’shi bitufishe mu kukita kintu ki bubi.—2 Mya. 16:9; Mat. 5:27-30.
LUBINGO LWA 21-27/6
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | MIIYA IKITUULWE 7-8
“Tanwiyibakisheenanga nabo”
w12-F 1/7 29 ¶2
Bwakinyi Efile Mukulu atekye balangwidi baye bwa’shi beyibakishene nka na bena kukumiina naabo?
Mwanda Yehowa baadi awuku’shi Satana baadi akimbi kudimba mwilo waye na kwiutakula mu kulangwila beefile ba madimi. Ngi aye nkudimusha bena Isaleele’shi balangwidi ba bangi beefile ‘mbalombeene kukutshisha mwan’obe mulume kundonda, na mmulombeene kufubila bangi beefile.’ Bino bibaadi masaku akata. Su mwilo wa Isaleele wabanga kulangwila bangi beefile, ubaadi na kya kushimisha myabi ya Yehowa, bulami bwaye na babadya kufika binunwa bya beshikwanyi babo. Mu uno mwanda mbikunyi bibadya kutusha uno mwilo Mesiya baadi mulayibwe? Abimweneka patooka’shi, ngi kibaadi Satana atakula bena Isaleele mu kwiyibakishena na bantu bashii bena kukumiina.
Kwiyibakisheena “nka penda mu Mwanana”—Kukii na muulo su?
Sunga mbyabya, Yehowa ashinkamisha kalolo Mwiyi dyaye shi, abitungu kwibakila nka penda mu Mwanana. Bwakinyi? Mwanda auku kyakya kibuwa bwa mwilo waye. Takumiina penda kukalwila bafubi baaye ku kinyongwa kyabadi balombeene kupeta nya, kadi, akyebe dingi shi bekale na muloo. Pabaadi beena Yuuda bebungi abeyibakishena na beenyi bashy’abalangwila Yehowa mu mafuku a Neemi, baadi mwibalungule kileshesho ki bubi kya Salomone. Salomone “baadi mufudiibwe kwi Efile Mukulu aaye, . . . baadi mupambulwe kwi bakashi beenyi, aye nkukita bubi.” (Ne. 13:23-26) Yehowa kwete kulungula bafubi baaye ba ano mafuku bwabadya kwiyibakishena nka penda na mwina Kidishitu a binyibinyi bwabadya kwikala kalolo. (Mis. 19:7-10; Yesh. 48:17, 18) Bena Kidishitu ba binyibinyi be na lutumbu kwi Yehowa bwa kifulo kyaye na kalolo mu bukunkushi bwaye. P’abo kukookyela kwadi bu Nfumu, bakwete kushinkamisha shi naaye Nfumu mukile bukata a mwiyilu na pa nsenga.—Mye. 1:5.
Taluula bakuuku boobe mu ano mafuku a ku nfudiilo
12 Abitungu beena Kidishitu abakumiina kwibakila bataluule kalolo muntu abakumiina kwiyibakishena naaye. Eyi dy’Efile Mukulu aditudimusha’shi: “Tanwianyînanga mu kilombêno na bashi bêna kukumîna. A kukôkyela kw’Efile Mukulu nkulombêne kwekala mulongo na kumubindwila su? Mufito n’etâta mbilombêne kupwana su?” (2 Beena-Kodinto 6:14, EEM) Bible alungula bafubi b’Efile Mukulu bwabadya kwiyibakishena “nka penda mu Mwanana,” nkwamba’shi, kwiyibakishena nka penda na muntu mwilambule na mubatshishibwe na aneemeka miiya ya Yehowa. (1 Beena-Kodinto 7:39, NWT) Su bweyibakishena na muntu mufule Yehowa, wekala na mwina bulunda akukwasha bwa kwikala na lulamato kwi Efile Mukulu.
Mabwe a muulo a mu kikudi
w04-F 1/2 13 ¶4
Yehowa alombasha nkalo yetu ya kwifuku
4 Luteko lwatwelaa efuku dyoso bwa kyakudya kyetu kya kwifuku, abitungu lwitutentekyeshe dingi’shi twi na lukalo lwa kwidiisha efuku dyoso mu kikudi. Sunga mbibaadi Yesu na nsala ibukopo kunyima kwaye kwishidika munda a mafuku ebungi, baadi mukambile kitompwanga kya Satana kya kwaluula mabwe bu mikate, aye nkumulungula’shi: “Mbafunde’shi, ‘tanka penda ku bya-kudya kwikeele muntu na muuwa nya, nku kishima kyooso akituuku mu kwanwa mwa Yehowa.’” (Mateo 4:4) Pano Yesu baadi ateemuna mayi abaadi mutemuki Moyise mulungule mwilo wa Isaleele’shi: “[Yehowa] mmukutuule mu bulanda, mmukutuule mu nsala, dingi mmukudiishe màna anushaabawukanga sunga anwe sunga baamasheenu, bwa kwinuleesha’shi muntu tee na muuwa bwa penda mukate anka ee na muuwa bwa kyooso akituuku mu kanwa mwa Yehowa.” (Miiya Ikituulwe 8:3) Mushindo ubaadi Yehowa mupe bena Isaleele màna taubaadi nkapenda bwa bidibwa bya ku mbidi nya kadi baadi ebapa malongyesha a mu kikudi. Babaadi na kya, “kusangula efuku dyooso bungi bulombeene kwifuku n’efuku.” Su babaadi abasangula bikile bungi bwa kudya kwifuku, byabya bibaadi abishala bibaadi abinunku eshiko na kutwela bifinyo. (Efilu 16:4, 20) Anka, bino tabibaadi abikitshika mwifuku dya kasamombo mubaadi amutungu kusangula misuusa ibidi bikile by’efuku dyoso bwa Sabato. (Efilu 16:5, 23, 24) Kya buntu kya màna kibaadi akilongyesha bena Isaleele’shi babaadi na kya kukookyela, na myuwa yabo tayibaadi kwanka nka penda bwa byakudya nya kadi “nku kishima kyooso akituuku mukanwa mwa Yehowa.”
LUBINGO LWA 28/6–4/7
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE | MIIYA IKITUULWE 9-10
“Nkinyi akikutekye Yehowa Efile Mukulu oobe?”
w09-F 1/10 10 ¶3-4
Nkinyi akitutekye Yehowa?
Nkinyi kilombene kwitutakula bwa kukookyela Efile Mukulu? Moyise etulungula kintu kimune p’abamba’shi: “Tshiina Yehowa Efile Mukulu oobe.” (Verse 12) Tankutshiina kwibubi kwa kupela kunyokiibwa, anka nyi nkanemo kakata bw’Efile Mukulu na bwa mayi aaye a kulonda. Su twi na kanemo kakata bw’Efile Mukulu, t’atukumiina kukita myanda ayimwinyongosha.
Byabya, nkabingilo kinyi kakata kalombene kwitutakula bwa kukookyela Efile Mukulu? Moyise amba’shi: “Pa kufula [Yehowa] na . . . Pa kufubila Yehowa Efile Mukulu oobe n’eshimba dyoobe dyooso na muuwa oobe ooso.” (Verse 12) Kufula Efile t’akupushisha penda byatwipusha bwaye nya. Ungi mukanda awamba’shi: “Mu kiina Ebelu kishima kwipusha akilesha byatwipusha mpa na bikitshiino abitukila kwanka.” Wa wa mukanda umune awamba’shi kufula Efile akupushisha “kukita myanda mwanda twibamufule.” Mu ungi ngakwilo, su twibafule binyibinyi Efile Mukulu atukakitshi myanda mu mushindo aumusankisha.—Nkindji 27:11.
w09-F 1/10 10 ¶6
Nkinyi akitutekye Yehowa?
Kukumiina kwetu kwa kukookyela akuketutwadila myabi. Moyise bafundjile’shi: “Lama mayi . . . ankupa leelo bwa buwa boobe.” (Verse 13) Eyendo, miiya yoso ya Yehowa—kintu kyoso kyetutekaa bwa kukita—mbwa buwa bwetu. Tabyakwikala bilekene nya mwanda Bible amba’shi, “Efile Mukulu nyi nkifulo.” (1 Yowano 4:8) Byabya, miiya ya Yehowa inka bwa buwa bwetu. (Yeeshaya 48:17) Su atukitshi byoso abitutekye Yehowa bwa kukita, atwikalwila ku twinyongoshi kubanga binobino na atukapete myabi ya ikalayika mu kumunana kwa Bufumu bwaye.
We mukumbeene ‘kwifubwila pepi n’Efile Mukulu’ su?
2 Abrahame muntu a kala, baadi kuuku a Efile Mukulu. Yehowa baadi mumwitamine shi “kuukw’ande.” (Yeeshaya 41:8) Oolo, Yehowa baadi amono Abrahame bu kuuku aaye. Abrahame baadi mupete uno mwabi mwanda baadi mutuule “lukumiino mwi Yehowa.” (Jaake 2:23) Mpa na lelo uno, Yehowa akimbaa mushindo wa ‘kulamata’ kwi baaba bakwete kumufubila na kifulo. (Miiya Ikituulwe 10:15) Eyi dyaaye aditulungula shi: “Efubwileeyi kwi Efile Mukulu, byabya aye namu efubwila pepi neenu.” (Jaake 4:8) Mu ano mayi, etwitanyina na kwitupa mulayilo.
Mabwe a muulo a mu kikudi
it-1-F 115
Bena Anake
Nkisamba kya bantu babaadi bipambe, babaadi bashale mu ma mbalo a myengye na angi ma mbalo a mbwipi a mema mu Kanaana, bikishekishe kuushi kwa Kanaana. Mu kingi kipungo, Ahimane, Sheshaayi, na Talmaayi, mbena Anake basatu babaadi bende nkumoo babaadi bashale mu Hebrone. (Mb 13:22) Nyi kwakwa kubaadi bampuupa 12 ba bena Ebelu, bamone bena Anake bwa musuusa wa kumpala. Bampuupa 10 ba ku bano bampuupa, babaadi batushe lwapoolo alutshinyisha bwa kufumankana kwabo na bano bantu, na kwamba’shi babaadi bekulu ba ba Nefilime ba kumpala kwa mpeshi a kabutu, na kwipwandjikisha kwa nabo, bena Ebelu babaadi nka bu “mpasu.” (Mb 13:28-33; Miy 1:28) Kishisa kila kya bena Anake kibaadi kifikye bu kitundwilo bwa bena Emi na bwa bena Refa, n’abo namu bantu ba kishisa kila. Ku mwanda wa bukome bwabo nyi kufikye mpa na lukindji alwamba’shi: “Nnanyi mulombeene kwimana kumpala kwa baana ba Anake?”—Miy 2:10, 11, 20, 21; 9:1-3.