Watchtower MIKANDA I MU INTERNETE
Watchtower
MIKANDA I MU INTERNETE
Kisongye
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILO
  • mwbr21 Mweshi wa 9 esak. 1-10
  • Mikanda yatudi bafubishe mu Programe a bisangilo bya Bwina Kidishitu na mudimo wetu (9/2021)

Tatui bapete video.

Etufuile namu lusa, kui kintu kibakutshishua kukafika kui video.

  • Mikanda yatudi bafubishe mu Programe a bisangilo bya Bwina Kidishitu na mudimo wetu (9/2021)
  • Mikanda yatudi bafubishe mu Bwina Kidishitu na mudimo wetu Programe a bisangilo—2021
  • Tu mitue twa mianda
  • LUBINGO LUA 6-12/9
  • LUBINGO LUA 13-19/9
  • LUBINGO LUA 20-26/9
  • LUBINGO LUA 27/9–3/10
  • LUBINGO LUA 4-10/10
  • LUBINGO LUA 11-17/10
  • LUBINGO LUA 18-24/10
  • LUBINGO LUA 25-31/10
Mikanda yatudi bafubishe mu Bwina Kidishitu na mudimo wetu Programe a bisangilo—2021
mwbr21 Mweshi wa 9 esak. 1-10

Mikanda yatudi bafubishe mu Programe a bisangilo bya Bwina Kidishitu na mudimo wetu

LUBINGO LUA 6-12/9

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | MIIYA IKITUULWE 33-34

“Kimba kifuamino mu ‘maboko a Yehowa a loso’”

it-2-F 1200

Yeshurune

Muasu wa kinemo mu Isalele. Mu Bible a Septante, “Yeshurune” nkishima akifubishua bua kupatula kifulo, muanda akilesha “mufudibue.” Kishima “Yeshurune” kibadi na kia kutentekiesha Isaleele’shi, muitaminue bua kuikala muilo wi mu kilombeno na Yehowa, na pa muanda wa biabia, ubadi na kiakushala ululame. (Miy 33:5, 26; Yesh 44:2) Mu Miiya Ikituulwe 32:15, eshina Yeshurune mbedifubishe bua kusenga. Pamutue pa kuikala na nshalelo muipushene n’eshina dia Yeshurune, Isaleele batonbokiele, aye nkusumbushena Mupangi aye, na nkusabula Mupashi aye.

rr-F 120, kashibo

Efile Mukulu enkukuasha bua kuibuaa

Bipua nkama kumpala kua kipungo kia Ezekiele, mutemuki Moyise bambile’shi, Yehowa e na bukome na e na lukalo lua kufubisha bukome bua kukuasha muilo waye. Moyise bafundile’shi: ‘Ê Efile ayikalaika nyi kifwamino kyetu enutuala mu maboko aye mafuku oso.’ (Miy. 33:27, EEM) Binyibinyi, tuibalombene kushinkamisha’shi su tuibakulupile mui Efile etu mu bipungo bia nkalakashi, Yehowa etutuala mu mabako aye na kalolo koso na etukuasha bua kuibuaa.​—Es. 37:10.

w11-F 15/9 19 ¶16

Tusukieyi na mufuaka

16 Nka bu Abrahame, Moyise ta bamuene kulombana kua milailo y’Efile Mukulu pabadi na muwa nya. Pabadi bena Isaleele abelumbula bua kutuela mu nsenga ya mulailo, Yehowa balunguile Moyise’shi: “Ku bula, omonw’eumbo dyaadya, anka twemutwele, mu dinw’eumbo dyampa baana ba Isaleele.” Bino mpa muanda wa’shi Moyise na Arone, kumpala abadi bakutue luishinko pabadi muilo utombokie, muanda wa “kukutua bululame bwenu munkatshi mwa bana ba Isaleele ku meema a Meriba.” (Miy. 32:51, 52) Moyise badi mutshobolokie sunga kufita munda su? Nya. Badi muelele muilo muabi na aye nkufudisha na ano mayi aamba’shi: “We sha-mwabi, Isaleele! Ee byodi nnanyi, obe mwilo ukwashiibue na Yehowa? Nyi ngabo aifiki mu nkukwasha, aye nyi ndupete alukupa bukome.”​—Miy. 33:29.

Mabue a muulo a mu kikudi

it-2-F 312 ¶3

Moyise

Moyise badi na bipua 120 pabafuile. Pabitale bukome buaye bua mbidi, Bible amba’shi: “Meeso aye tààbadi abande kubofula, badi ki’nka na bukome mu mbidi.” Abadi bamushikie kui Yehowa mu mbalo ishaiukibua. (Miy 34:5-7) Abimueka’shi, badi mukite biabia bua kupela tala bena Isaleele bapona mululanguilo lua madimi pakuikasha mashama aye bu mbalo i selele. Abimueka’shi Diabulu badi akiebe kufubisha mbidi ya Moyise bua yaya mpango, Mulongi a Yesu na mukuabo Yuda bafudile’shi: “Sunga Mishele umune a ku bakata ba ba mwikeyilu pabádi alwila kitandá kya Moyise na kafilele, tamukume kumufunda na bishima bya mulomo ooo, bamulungwile nka’shi ‘Yehowa akusâshile.’” (Yu 9, EEM) Kumpala kua kutuela mu Kanana ku bukunkushi bua Yoshua, bena Isaleele abatudile malo munda mua mafuku 30 bua Moyise.​—Miy 34:8.

LUBINGO LUA 13-19/9

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | YOOSHWA 1-2

“Biodia kobesha nshalelo obe”

w13-F 15/1 8 ¶7

Nying’eshimba​—Yehowa enobe!

7 Bua kuikala n’eshimba dinyingie dia kukita kiki’ebe ki’eshimba di’Efile Mukulu, abituntu tulongie na kufubila Eyi diaye. Babadi balungulu Yoshua pabadi mupiane Moyise’shi: “Oolo, ikala mukankamane onyingi’eshimba ngofu, bula meeso bua kukita muyiile miiya yooso ikufundjile Moyise mufubi ande. . . . Wekale obala Mukanda wa Miiya ngub’oso; weunanguile kanya na bufuku bwa’shi obule meeso bua kukita muile kyooso kiimufunde, mwanda paapa mu byoobe byooso wekala na mwabi, dingi wobesha.” (Yos. 1:7, 8) Yoshua badi mulonde diadia elango na aye ‘nkobesha.’ Su tuamuambula, atuikala n’eshimba dinyingie ngofu, na atobesha mu mudimo w’efile Mukulu.

w13-F 15/1 11 ¶20

Nying’eshimba​—Yehowa enobe!

20 Patudi na nkalakashi mu uno ndumbuluilo e bubi, ta mbibofule bua kuikala na nshalelo asankisha Efile Mukulu nya. Anka ta tui bupenka nya. Efile Mukulu e netu. Mpa na Muan’aye, Mfumu a kakongye. Dingi tui na bakuetu ba Temwe ba Yehowa bakile pa 7 000 000. Tutungunukie boso na kulesha lukumino na kulungula mukandu wi buwa, balame mu binangu kifundue kia mu 2013 akiamba’bshi: “Ikala mukankamane onyingi’eshimba ngofu. . . . Muanda Yehowa Efile Mukulu obe ekala nobe.”​—Yooshwa 1:9.

Mabue a muulo a mu kikudi

w04-F 1/12 9 ¶1

Mianda ikata ya mu mukanda wa Yooshwa

2:4, 5​—Buakinyi Rahabe badi mudimbe bantu ba mfumu abadi abakimbi ba mpupa? Rahabe badi mutule muwa waye mu masaku bua kukaluila ba mpupa, muanda badi na lukumino mui Yehowa. Na dingi, tabadi mu kitungo kia kulungula bantu abafikile mu kukitshina bantu b’Efile Mukulu bi bubi, mbalo yabadi. (Mateo 7:6; 21:23-27; Yowano 7:3-10) Nyi buakinyi, Rahabe “badi mubingishibwe” pa muada wa ‘bikitshino byaye bi buwa’ mpa na kino kia kudimba bantu bababadi batume kui mfumu.​—Shake 2:24-26.

LUBINGO LUA 20-26/9

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | YOOSHWA 3-5

“Yehowa elela bikitshino bia lukumino miabi”

it-2-F 63 ¶7

Yoordano

Kipindi ki pepi na kua kafumankena na kalunga ka Ngalilea, muela wa Yoordano wi bula bua metre 1 sunga 3 na wi bukata bua pepi na metre 27 sunga 30. Anka, mu kipungo kia printemps, kipungo kipushene na mweshi wa kananka, muela wa Yoordano ubadi auulu na aunyisha kutama na kuela bula ngofu. (Yos 3:15) Mu mafuku a mpeshi, bibadi masaku bua’shi kisamba kia Isaleele ki na balume, bakashi na bana, kisabukie Yoordane, bikishekishe pepi na Yeriko. Mema abadi na mpumo i bukopo mu mushindo wa abadi aalala na bantu abadi abetumpu. Anka, Yehowa badi muimikie muela wa Yoordano mu kilengieleshi, abio nkukuasha bena Isaleele buabadia kusabuka mu nsenga yume. (Yos 3:14-17) Bipua nkama kunyima, kingi kilengieleshi ki bino kibadi kikitshikile Eliya p’abadi na Elisha, akupunyi pabadi Elisha bupenka.​—2Bf 2:7, 8, 13, 14.

w13 1/9 15 ¶17

Ndambukisho ya Yehowa isangashe eshimba dyobe

17 Mushindo kinyi ulombeene kwitukwasha myanda ya lukumiino bwa kutamisha lukulupilo lwetu mwi Yehowa? Tubandeyi kutaluula mwanda wi mu Bible wa kutwela kwa beena Isaleele mu Nsenga ya Mulayilo. Yehowa baadi mulungule ba tshiite-mwakwidi bwabadya kulama musheete wa kilombeno bwa kutambuka kalolo mu Mwela wa Yoordano. Byabya, bu bibaadi mwilo awende na kwisesela pepi na mwela, abamwene shi meema abaadi akamine na apalakane ngofu mwanda wa mpeshi. Beena Isalele abaadi balombeene kukita kinyi? Abebwele abo nkwenda ku bukunkula bwa mwela bwa kutengyela munda mwa mbingo ikile bungi bwashi meema a mpeshi akame su? Nya, abatuudile lukulupilo lwabo looso mwi Yehowa na abo nkulonda malango aaye. Nkipeta kinyi kibatuukile? Bible amba shi: “Pabafikile . . . ngwa ya baa-tshiite-mwakwidi babaasemunanga musheete kwisabika mu meema . . . paapa meema abaayimeene ku nsulo . . . baa-tshiite-mwakwidi babaasemunanga musheete wa kilombeno kya Yehowa babaayimeene pa nsenga yuume, munkatshi mwa Yoordano, nguba baasabukanga Isaleele mushima ku ngwa kuume.” (Yos. 3:12-17) Banda kunangusheena muloo ubadya kwikala nawo beena Isaleele wa kumona wawa mwela ukata ubalekye kwalaala! Kushii mpaka lukumiino lwa beena Isaleele mwi Yehowa lubanyingile mwanda abaadi batuule lukulupilo lwabo mu malango aaye.

w13 1/9 16 ¶18

Ndambukisho ya Yehowa isangashe eshimba dyobe

18 Eyendo shi lelo uno Yehowa takwete kukita bipaso bwa kukalwila bafubi baaye nya, kadi ebelelaa myabi ku bikitshino byabo abilesha lukumiino. Kikudi ky’Efile Mukulu kikwete kwibapa bukome bwa kulombasha mudimo wa kulungula mukandu wa Bufumu mu nsenga ishima. Mushindo ubaadi Yehowa musangushe Yesu Kidishitu ku lufu, aunyingisha balondji baaye shi akyebe kwibakwasha mu uno mudimo wi na muulo ubebapeele na kwibalungula shi: “Byabya ndayi kwi bantu ba mîlo yoso nwibekashe bu balondji bande . . . nyi nenu mafuku oso, mpâ na ku nfudîlo ya nsenga.” (Mat. 28:19, 20, EEM) Batemwe bebungi abaadi na buufu sunga moo mbalombeene kushinkamisha patooka shi, kikudi ky’Efile Mukulu nkibape bukome bwa kwisamba na bantu benyi mu mudimo wa bulungudi.​—Badika Misambo 119:46; 2 Beena-Kodinto 4:7.

Mabue a muulo a mu kikudi

w04-F 1/12 9 ¶2

Mianda ikata ya mu mukanda wa Yooshwa

5:14, 15​—Nanyi muikale “mukata akiluilo kia Yehowa”? Abimueka’shi mukata bafikile mu kunyingisha Yoshwa kumpala kua kunyenga Nsenga ya mulailo, nyi “Eyi”​—Yesu Kidishitu kumpla kuashi afikie pano pa nsenga. (Yo 1:1; Nda 10:13) Abinyingisha pa kuuka’shi Yesu kuete akuatshishena mwilo w’Efile Mukulu lelo uno, wi mu ngoshi ya mu kikudi!

LUBINGO LUA 27/9–3/10

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | YOOSHWA 6-7

“Suka bintu bishi na muloo”

w10-F 15/4 20 ¶5

Kumba meso obe ku bintu bi’shi na muulo!

5 Bipua nkama kunyima, meso a Akane mui na Isaleele abadi amutakule mu kuiba bingi bintu bia mu kibundi kia Yeriko kibabadi batshokole. Efile Mukulu badi muambe’shi, abitungu kuluisha bintu bioso kukatusha penda bingi bintu bibabadia kuela mu mushete wa Yehowa. Bena Isaleele abadi bebadimushe’shi: “Tanukumanga kwata kintu kya ku byabya bifundjilwe kutukishwa [kuluishibua] tala nuakalakila” bingi bintu bia mu kibundi. Nsa ibadi Akane mupele kukokiela, muilo wa Isaleele ubadi upone kumpala kua kibundi kia Ai, na bantu be bungi abafuile. Akane tabadi mukumine’shi mmuibe, mpa na pababadi ba mutundule. Akane bambile’shi ‘Panebimwene, . . .  nemwibilakile dingi nebyaata.’ Luabi lwa meso a Akane, lubadi lumufishe ku lufu mpa na kuluishibua kua “bintu byê.” (Yos 6:18, 19; 7:1-26, EEM) Akane badi mulakile muishimba diaye bintu bibabadi bakandikie.

w97-F 15/8 28 ¶2

Buakinyi bi buwa kuakula muluisho ubakitshi muntu?

Kabingilo nka’shi, kuakula muluisho ukite muntu akukuasha bua kulama buisele bua kakongye. Yehowa nyi Efile mutokane na eselele. Akumina’shi boso abamulanguila bekale batokane mu kikudi mpa na mu binangu. Eyi diaye diyokielue aditunyingisha’shi: “Bu baana bakookyele, tanulondanga ndakalaka ya kala ya mu kipungo kya kuluba kwenu; anka bii yaawa mwinuitaanyine eeselele, anwe naamu ekiteeyi beeselele mu nshaaleelo eenu ooso; mwanda mbafunde’shi: ‘Ikalaayi beeselele, mwanda ami nee eeselele.’” (1 Mpyeele 1:14-16) Bantu abakitshi mianda I butete, mbalombene kuikasha kakongye bu ke butete, na kuikakutshishwua miabi ya Yehowa su tabakite kintu kampanda bua kuludika sunga kutusha baba bantu mu kakongye.​—Puandikikisha na Yooshwa, shapitre 7.

w10-F 15/4 21 ¶8

Kumba meso obe ku bintu bi shi na muulo!

8 Bena Kidishitu ba binyibinyi ta mbakaluilue ku luabi lua meso na lua mbidi. Nyi buakinyi, Eyi di’Efile Mukulu aditunyingisha bua kudimukila mianda ya tumono na yatudi bakumine. (1 Kod. 9:25, 27; badika 1 Yowano 2:15-17.) Muntu mululame Yobo badi auku’shi kui kuipushena kui bukopo pankatshi pa bintu bi’atumono na biatudi bakumine. Bakuile’shi: “Naadi mudye kipwano na meeso ande. Kyakuleka kushimika meeso kwi nsongwakashi” (Yob 31:1) Yobo ta badi penda apele kukuma muana mukashi mu kipaso ki bubi nya, badi dingi apele kutungunuka na kunangushena ku mianda i bubi. Yesu badi mushimikie kasele’shi, abitungu tulame binangu bietu bi selele ku mianda i butete nsa ibakuile’shi: “Ooso atala mukashi na lwabi mmupwe kutambuka naye mwishimba dyaaye.”​—Mat. 5:28.

Mabue a muulo a mu kikudi

w15-F 15/11 13 ¶2-3

Nkonko ya bantu ababadikaa

Mu mafuku a kala, ke bungi, bantu abadi abatukana ngoshi abadi ababanda kuifunyisha lupata lulamue kalolo. Sunga befunyisha lupata munda mua mafuku bungi kinyi, nsa ibabadi abakuata lupata, abadi abapaula mapeta na bidibua bioso. Pabitale kuluishibua kua Yeriko, bantu abakimbulaa mianda ya kala, mbapete bidibua bi bungi muanka. Pabitale uno muanda, mukanda wa, Biblical Archaeology Review awamba’shi: “Kukatusha bintu bi’ema, tuibapete bidibua bi bungi. . . . Uno nyi muanda wi pabuao wi mu mikanda aipatula mianda ya kala ya mu Palestine. Ke bungi, abadi abapete ebuka (elondo) dimune sunga abidi a ntete, anka kupeta bidibua bi bungi biabia, nyi muanda wi pabuao.”

Muyile abiakula Bifundue, bena Isaleele abadi na kabingilo ke buwa ka kupela kuluisha bidibua bia mu Yeriko. Yehowa badi muibatoshe kuibikita. (Yos. 6:17, 18) Bena Isaleele abadi bakatuukie kino kibundi ngoshi mu printemps, mafuku apela kunyima kua kipungo kia kumbula; mafuku abadi bidibua bi bungi. (Yos. 3:15-17; 5:10) Kupeta kua bidibua bi bungi mu Yeriko akulesh’shi bena Isaleele abadi befunyishe kibundi munda mua mafuku apela, nka bu abibilesha Bible.

LUBINGO LUA 4-10/10

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | YOOSHWA 8-9

“Malongiesha atupetela ku muisambo wa bena Gabaone”

it-1-F 1046-1047

Gabaone

Kipuano kiaye na Yoshua. Mu mafuku a Yoshua, mu kibundi kia Gabaone, mubadi mushale bena Hivi, kimune kia ku bisamba musambo bia bena kanana bi babadi abakiebe kubutula. (Miy 7:1, 2; Yos 9:3-7) Bena Gabaone abadi abebetamina dingi bu bena Amore, na abimueka’shi dino nyi eshina dibabadi abetamina bena Kanana boso. (2Sam 21:2; puandikisha na Kib 10:15-18; 15:16.) Mukuilekena na bangi bena Kanana, bena Gabaone abamuene’shi, sunga basalayi babo bekala bukome, sunga lupata luabo luekala bukata kinyi, ta mbalombene kushidila muanda Yehowa nyi badi aluila bena Isaleele. Nyi buakinyi, kunyima kua bena Isaleele kubutula kibundi kia Yeriko na kia Ai, abimueka’shi bana balume ba mu Gabaone abadi abalesha mpala ya bibundi bisatu bia bene Hivi, kibundi kia Kefira, Beerote, na Kiryate-yearime (Yos 9:17), abatumine bantu kui Yoshua ku Gilgale bua kukita kipuano kia butale. Bena Gabaone bababadi batume, abadi bafuale bilamba bisanukie, na sadala iluikie, milangi ya misokia ishi mema, tufuko tuakutuadila bidibua tuluile, na mikate yume aifingika, abo nkuamba’shi abafiki kuiumbo di kula, dishi badi bena Isaleele na kia kubutula. Abadi bashingule mboko ya Yehowa pabitale kiadi mukitshine bena Ejipitu na ba mfumu ba bena Amore, Sihone na Oge. Anka, abapetele kinangu kiakupela kuakula pabitale kibadi kikitshikile Yeriko na Ai, muanda wawa mukandu taubadia nkafika kwiumbo dyaabo dii kula bibi” kumpala kua’shi bakite lualua luendo luabo. Bakunkushi ba bena Isaleele abadi batalule, nkukumina bibabadi bebalungule na nkudia kipuano nabo bua’shi bashale.​—Yos 9:3-15.

w11-F 15/11 8 ¶14

“Tuekulupilanga obe nabene”

14 Bu biatudi bantu bakutue kupuidika, abitungu atue boso​—mpa na bakulu basha kiukilo ki bungi, tuikale atukimbi bukunkushi bua Yehowa nsa y’atuata bitshibilo. Tala kibadi kikitshikile Yoshua, na bakulu ba mu Isaleele nsa ibadi bena Gabaone be badimbe, na kuibalungula’shi abafiki kuiumbo di kula. Kushi kuipusha Yehowa, Yoshua na bangi abadi bakite butale na bena Gabaone, abo nkudia mpa na nabo kipuano. Sunga bibadi Yehowa mukuatshishene kino kibabadi bakite, badi mukumine’shi uno muanda wa kupela kukimba bukunkushi buaye ufundibue mu Bifundue buaudia kuitukuasha.​—Yos. 9:3-6, 14, 15.

w04-F 15/10 18 ¶14

“Efunye muiumbo”

14 Baba bantu bababadi batume abakuile’shi: “Atwe bapika bobe, atufiki kuiumbo dikula kwi mô, mwanda wa nkumo ya Yehowa Efile Mukulu ôbe yatudi bapushe.” (Yooshwa 9:3-9, EEM) Bilamba na bidibua biabo bibadi abimueka nka bu bantu abafiku kula, akunamu Gabaone badi mu bilometre 30 na Gilgale. Bu bibabadi bebishinkamishe, Yoshua na bakunkushi abadi badie kipuano kia bu kuku na bena Gabaone na tubibundi tui pepi tubadi mu kipuano na Gabaone. Bena Gabaone abadi badimbe penda pa muanda wa’shi abadi abakiebe kuipaibua? Nya, abadi na lukalo lua kukuminyibua n’Efile a Bena Isaleele. Yehowa badi mukumine bua’shi bena Gabaone ‘batshibe ntête na kutapa mema [bwa mwilo] na bwa ku nshibo y’Efile,’ batushanga tente ya kuela mukalo ka kilambuilo. (Yooshwa 9:11-27, EEM) Bena Gabaone abatungunukile na kukumina kukita midimo ishadile mu mudimo wa Yehowa. Abimueka’shi, bangi ba kuabadi abadi munkatshi mua ba Nefubime abadi bakatukile mu Babilone na abadi bafube mu kuibakula kua ntempelo. (Esel 2:1, 2, 43-54; 8:20) Tui kuambula kileshesho kiabo pa kukita muetu moso bua kulama butale n’Efile Mukulu na kukumina kukita midimo sunga ishadile mu mudimo waye.

Mabue a muulo a mu kikudi

it-2-F 523

Kupudika muntu ku mutshi

Mu muiya ubadi Yehowa mupe Isaleele, bangi ba ntomboshi abadi balombene kuibapudika ku mutshi kunyima kuabo kuibepa, bu ‘belwe mulwâ n’Efile Mukulu.” Abadi abebapudika pa mbalo i bantu be bungi bu kileshesho akidimusha. Anka, bibadi abitungu’shi baishe muntu abadi bapudikie ku mutshi na bamushikie kumpala kuashi bufuku buyile; muanda kumuleka ku mutshi bufuku bushima kubadi bu kusaabula nsenga ibadi Efile Mukulu mupe bena Isaleele. (Miy 21:22, 23) Bena Isaleele abadi abalondo uno muiya sunga muntu ababadi bepe ta muina Isaleele.​—Yos 8:29; 10:26, 27.

LUBINGO LUA 11-17/10

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | YOOSHWA 10-11

“Yehowa aluila bena Isaleele ngoshi”

it-1-F 48

Adoni-sedeke

Mfumu a mu Yelusaleme mu mafuku abadi bena Isaleele banyengie nsenga ya mulailo. Adoni-sedeke badi muibungie na tungi tu mafumu tua Kutunduka kua Yordano bua kulua na Yoshua na bena Isaleele. (Yos 9:1-3) Anka, ba mu Gabaone abakitshine butale na Yoshua. Bu bishibadi akumina’shi bangi bakile ku lupese lua muishikuanyi, Adoni-sedeke badi mubungie kiluilo kiaye na bia bangi bafumu bananka ba bena Amore, abo nkuifunyisha Gabaone bua kulua naye. Mu mushindo wa kukanya, Yoshua badi mupashe bena Gabaone na kutshokola bino biluilo bibungie; na bafumu boso batano abadi basukile mu Makeda, mubabadi bakapone mu lubuebue. Yoshua aye nabene badi muipe Adoni-sedeke na bangi ba mfumu bananka kumpala kua kiluilo kiaye, na kuibapudika ku mitshi. Bitanda biabo abadi bebisumbule nka mu lubuebue muamua, nyi mu abo mashama.​—Yos 10:1-27.

it-1-F 1028

Mabue a kasangu

Abadi beafubishe kui Yehowa. Mabue a kasangu, nyi umuene wa ku mishindo ubadi Yehowa mufubishe mu mafuku a kala bua kukumbasha eyi diaye na kulesha bukome buaye bukata. (Mis 148:1, 8; Yesh 30:30) Musango wa kumpla ubebikitsine nyi pa kipupa kia musambo mu Ejipitu, mpeshi a kasangu badi musose bintu bioso bibadi mu mafuba, kutshokola mitshi, na kuipa bantu na nyema ibadi mu mapya, kadi tabadi mukalakashe bena Isaleele abadi mu Goshene. (Efi 9:18-26; Mis 78:47, 48; 105:32, 33) Kunyima, mu Nsenga ya mulailo nsa ibadi bena Isaleele ku bukunkushi bua Yoshua, abadi bende mu kukuasha bena Gabaone bababadi abafunyina kui ba mfumu batano besangie ba bena Amore, Yehowa badi mui banokieshe bena Amore mpeshi a kasangu, bi mabue bikata. Bantu abafuile ku mabue a mpeshi, abadi bungi kukila bababadi baipe kui bena Isaleele mu ngoshi.​—Yos 10:3-7, 11.

w04-F 1/12 11 ¶1

Mianda ikata ya mu mukanda wa Yooshwa

10:13​—Uno muanda wi bino wi kukitshika naminyi? “Kui kintu kikambile Yehowa kukita,” aye mupangie eyilu na nsenga su? (Kibangilo 18:14, EEM) Yehowa ekufubisha kuifunyisha kua nsenga mu mushindo wa’shi muntu e pa nsenga amone’shi nguba na mueshi mbimane. Sunga, ekupela kuimika kuifunya kua nsenga na mueshi, na akita bia’shi, nsembue ya ngumba itungunukie nka na kumunyika pa nsenga. Sunga’shi bibakitshikile mushindo kinyi, “takwi efuku dibu dyadya” kashia bantu bekala kuanka.​—Yooshwa 10:14, EEM.

Mabue a muulo a mu kikudi

w09-F 15/3 32 ¶5

Nkonko ya bantu ababadikaa

Sunga biekala’shi ingi mikanda mbeitemune mu Bible na aitukila ku mbalo ya kukulupilua, bino ta mbilombene kuitutakula mu kuakula’shi ngiyokielue nya. Anka, Yehowa Efile Mukulu badi mulame bifundue, bi ‘n’Eyi di’Efile Mukulu eetu’ dino “adiikala kwanka bwa looso.” (Yesh. 40:8) Binyibinyi, mianda yoso isangule Yehowa bua kufundisha mu mikanda 66 i mu Bible, nyi yatudi nayo lukalo buatudia kuikala ‘balumbûlwe kalolo, bakumbane kukita mufubo oso wi buwa.’​—2 Tim. 3:16, 17, EEM.

LUBINGO LUA 18-24/10

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | YOOSHWA 12-14

“Kokiela Yehowa n’eshimba diobe dioso”

w04-F 1/12 12 ¶2

Mianda ikata ya mu mukanda wa Yooshwa

14:10-13. Sunga bibadi na bipua 85, Kalebe badi mukumine kufuba mudimo wi bukopo wa kubinga bantu ba muiumbo dia Ebrone. Babadi ba Anakime, babadi bantu bakata, bala. Na ku bukuashi bua Yehowa, batshokuele, na Ebrone kunfika kibundi kia kufuamina. (Yooshwa 15:13-19; 21:11-13) Kileshesho kia Kalebe akitunyingisha bua kupela kusuka nsa y’abetupa mudimo wi bukopo wa teokrasi

w06-F 1/10 18 ¶11

Banyingie ku bukuashi bua lukumino na mu kutshina ku’Efile Mukulu

11 Lukumino lui bino, alutungunukaa nka na kunyinga. Aluenda na kutama p’atutumikila malongiesha a mu Bible, ‘p’atutompo’ buwa buao, “p’atumono” ngalulo ku nteno yetu, na p’atupusha bukunkushi bua Yehowa mu nshalelo etu. (Misambo 34:9, EEM; 1 Yowano 5:14, 15) Tuikushinkamisha’shi lukumino lua Kalebe na Yoshua lubadi lunyingie, p’ababadi bamone kalolo k’Efile Mukulu. (Yooshwa 23:14) Tala ino mianda: Abadi bapande mu luendo luabo lua bipua 40 mu kabaka bu bibadi Efile Mukulu muibalee. (Mbadiko 14:27-30; 32:11, 12) Babadi na mudimo ukata wa kukita munda mua bipua bisamombo, mubabadi na kia kunyenga nsenga ya bena Kanana. Ku nfudilo, abapetele bia kudia bi bungi, mbidi i buwa na mu muntu oso badi mpa na mupete buaye bupianyi. Yehowa afutaa boso abamufubila na lulamato n’eshimba dinyingie!​—Yooshwa 14:6, 9-14; 19:49, 50; 24:29.

Mabue a muulo a mu kikudi

it-1-F 1032

Gibilite

Yehowa badi musangie “eumbo dya beena Gibilite” mu maumbo abadi aatungu’shi bakuate kui bena Isaleele mu mafuku a Yoshua. (Yos 3:1-5) Bantu mbeleshe mpaka pabitale uno muanda, muanda’shi eumbo dia Gibilite dibadi kula, Kunundu kua Isaleele (pangi mu bilometre 100, Kunundu kua kisamba kia Dane) na abimueka’shi t’abadi ku bupika bua bena Isaleele. Bangi bantu abakimbulaa mianda ya mu Bible abapuandikisha’shi, bifundue bia kina Ebelu mu uno verse mba mushintule, na abamba’shi, kumpala badi bino: “Eumbo di pepi na Liban,” sunga’shi ‘mpa na ku mikalo ya Gibilite.’ Na dingi, lamina’shi Yehowa badi mukamikie mulailo wi mu Yooshwa 13:2-7. Kadi, abimuekashi’shi bena Isaleele abadi bakutue kutshokola eumbo dia Gibilite pa muanda wa kukutua kuabo kua kukokiela.​—Puandikisha na Yos 23:12, 13.

LUBINGO LUA 25-31/10

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | YOOSHWA 15-17

“Kaluila bupianyi bobe bua muulo ukata”

it-1-F 1100 ¶6

Hebrone

Pabadi bena Isaleele abatungunuka na kuenda Kunundu kua Kanana, abadi babutule bena Hebrone mpa na mfumu aabo (kushi mpaka, mfumu badi mupiane Hohame. Yos 10:36, 37) Anka, Sunga bibadi bena Isaleele batshokole bena kanana ku bukunkushi bua Yoshua, abimueka’shi ta babadi batule musango umune basalayi bua kulama ma mbalo ababapu kutshokola. Biabia, nsa ibadi bena Isaleele abalu kungi, ba Anakime abafikile bashala mu Hebrone, nyi buakinyi bibadi abitungu Kalebe (sunga bana ba Yuda abadi ku bukunkushi bua Kalebe) banyengie kibundi ku matalua abo kunyima kua mafuku. (Yos 11:21-23; 14:12-15; 15:13, 14; Bans 1:10) Eumbo dia Hebrone abadi bedipe Kalebe na kisamba kia Yuda, anka kunyima dibadi difikie dia kishila pabo kuiditula bu dia kufuamina. Dibadi dingi bu eumbo dia ba tshite-muakuidi. Anka, “bipya bimwifuunyishe [Hebrone]” bibadi bupianyi bua Kalebe.​—Yos 14:13, 14; 20:7; 21:9-13.

it-1-F 1097

Mifubo ya pa bukopo

“Mifubo ya pa bukopo” (héb., mas) ibadi aikamba kukitshika mafuku a kala, muanda ke bungi, bantu bababadi abatshokola mu ngoshi, abadi abebakuata ku bupuka. (Miy 20:11; Yos 16:10; 17:13; Esh 10:1; Yesh 31:8; Kwi 1:1) Pabadi bena Isaleele mu bupika, ba mfumu ba mu Ejipitu abadi abebakitshisha midimo pabukopo na kifita, ababangile kuibaka mpata ya kulamina bintu mu Pitome na mu Ramses. (Efi 1:11-14) Akupu, kunyima kuabo kutuela mu Nsenga ya mulailo, bena Isaleele t’abakokiele muiya wa Yehowa wa kubinga bena Kanana boso na kuibabutula, bena Isaleele abatudile bena Kanana ku midimo i bukopo ya bupika. Bino bibadi bitushe bipeta bi bubi muanda bibadi bitakule bena Isalele mu kulanguila b’efile ba madimi. (Yos 16:10; Bans 1:28; 2:3, 11, 12) Mfumu Solomonyi batungunukile na kutula bekulu ba bena Kanana ku mu mifubo i bukopo ya bupika, nyi kuamba’shi bena Amore, bena Hiite, bena Perizii, bena Hiivi, na bena Yebuse.​—1Bf 9:20, 21.

it-1-F 390 ¶4

Kanana

Sunga bibadi bena Kanana be bungi bapande ku ino ngoshi ikata, na bapela kuikala bu bapika, mbilombane kuamba’shi, “Yehowa baapeele Isaleele eumbo dishima dibaadi mutshipe bwa kupa baamashabo,” bebapele “butaale mpese yooso,” na dingi, “ku mayi ooso akile buwa abaadi Yehowa mulungule nshibo ya Isaleele, eyi su ndimune tandishaale kushii kipeta, byooso bibaakumbeene.” (Yos 21:43-45) Beshikuanyi babadi befunyishe bena Isaleele babadi na moo, ta babadi na biankatuka Isaleele ngoshi bua kuikaluila. Kumpala, Efile Mukulu badi muakule’shi akabingi bena Kanana “ku kapeela ku kapeela” kutshina tala eumbo diakekala bu mapya na nyema ya kisuku yakafuima muanka, yabanga kuibamuesha malwa. (Efi 23:29, 30; Miy 7:22) Sunga bibadi bena Kanana na bina ngoshi bi bukopo bu matempu a biamo, ta tui balombene kutopeka Yehowa’shi mulailo waye ta ngulombane muanda wa’shi bena Isaleele abakutshilue kunyenga bingi bipindi bia nsenga. (Yos 17:16-18; Bans 4:13) Bible alesha’shi bena Isaleele tababadi bobeshe ingi mianda muanda abadi baleshe kukutua kukokiela ingi nsa.​—Mb 14:44, 45; Yos 7:1-12.

Mabue a muulo a mu kikudi

w15-F 15/7 32

Oukanga su?

Mu Isaleele a kala mubadi mitamba bu abibilesha Bible?

Bible akula’shi mu Nsenga ya mulailo, mubadi angi ma mbalo abadi mitamba na mitshi i “bungi.” (1 Bf. 10:27; Yos. 17:15, 18) Anka, pa muanda wa mitshi I bungi yabadi bapue kutshiba, bangi bantu abelesha mpaka’shi mu Isaleele ta mu badi mitamba.

Mukanda wa Nshalelo a mu Isaleele a kala mu Anglais aupatula’shi: “Mitamba mu Isaleele a kala ibadi bungi kukila lelo uno.” Ke bungi, mu miengie mubadi mitshi ya pins d’Alep (Pinus halepensis), chênes de Palestine (Quercus calliprinos), na térébinthes (Pistacia palaestina). Mu kibundi kia Shéphéla, kibundi ki mu miengie ki pankatshi pa miengie ya mu Yuda na lupese lua Mediterranée, mubadi mitshi ya Sycomore (Ficus sycomorus) i bungi.

Mukanda wa Mitshi ya mu Bible mu Anglais awamba’shi, lelo uno, mu tungi tu bibundi tua mu Isaleele ta mu ki mitshi. Nkinyi kikitshishe bino? Mukanda aupatula’shi, mbikitshikie kapela kapela, na awamba’shi: “Bantu bantungunukie na kuluisha mitshi bua kutamisha mafuba na ma mbalo a kumunyina, na dingi bua kukita mabaya a luibako na bua kuteeka nayo.”

    Mikanda ya mu Kisongye (2011-2025)
    Tuuka
    Tuela
    • Kisongye
    • Tumina muntu
    • Byokumina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pabitale bya kufubisha
    • Bya kufubisha
    • Bya kufuamisha yobe
    • JW.ORG
    • Tuela
    Tumina muntu