Watchtower MIKANDA I MU INTERNETE
Watchtower
MIKANDA I MU INTERNETE
Kisongye
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILO
  • Ikalayi anwisamba kalolo bwa kunyingisha dibaka dyenu
    Kitenta kya Mulami—2013 | 1 Mweshi wa 5
    • 12. Bwakinyi abitungu shi bantu bakyabakatuka mu kwiyibakishena bakite mwabo mooso bwa kwinemekyeshena mu ngakwilo abo?

      12 Bantu bakyabakatuka mu kwiyibakishena be na kya kukita mwabo mooso bwa kwikala na ngakwilo ebuwa na kwinemekyeshena, byabya abekala na miisambo ibuwa munkatshi mwabo. Ungi mulume atentekyesha shi: “Bipwa bya kumpala bya dibaka, sunga kwekala muloo, ingi nsaa nkulombeene kwikala nkalakasho. Su okwete kutopeka myanda yooso ya mukashi obe—byapusha, biubishi byaaye na nkalo yaaye—su aye naamu kwete nkutopeka, dibaka ndilombeene kulwila. Byabya, myanda ngilombeene kwikala kalolo su nwi na binangu bibuwa, anwele miseku, na su nwi na ngikashi ya kwiyisha, lwishinko na su nwibakulupile mwi Yehowa.” Byabya bibuwa bwi kashaa!

  • Sangeela bululame na lusa lwa Yehowa
    Kitenta kya Mulami—2013 | 1 Mweshi wa 6
    • Sangeela bululame na lusa lwa Yehowa

      “Obe Yehowa we buwa, sha lusa. Olêshâ bumuntu bukata kwi boso abakwidilâ.”—MIS. 86:5, EEM.

      WE KWALULA NAMINYI?

      • Twi balombeene kulonda kileshesho kya kishima kya Yehowa mu mishindo kinyi?

      • Mushindo kinyi watudi balombeene kulonda kileshesho kya lusa lwa Yehowa?

      • Bwakinyi okumiina kutungunuka na kusangeela ngofu ngikashi ya Yehowa?

      1, 2. (a) Bwakinyi atusangelaa bakuuku be na bululame na lusa? (b) Nkonko kinyi ayitungu shi twiyele?

      MUSHINDO kinyi oodi mulombeene kulesha abikalaa kuuku ebuwa? Ungi mukwetu mukashi mwina Kidishitu abetaamina bu Ashley alesha bino: “ Bwande’mi, kuuku ebuwa mmuntu e kwanka bwa nkukwasha na akufwila lusa nsaa yomulwishisha. Ooso akwatudi akumiinaa bakuuku be na bululame na abafwila benaabo lusa. Abetukwasha bwa kwipusha shi twi balungantu na shi mbetufule.—Mye. 17:17.

      2 Yehowa Nkuuku umune atudi naaye e na bululame na lusa. Anka bu bibambile mufundji a misambo shi: “Obe Yehowa we buwa, sha lusa. Olêshâ bumuntu bukata [sunga “bululame”] kwi boso abakwidilâ.” (Mis. 86:5, EEM) Kwikala sha bululame na sha lusa akulesha kinyi? Yehowa aleshaa ino ngikashi ibuwa naminyi? Na mushindo kinyi watudi balombeene kulonda kileshesho kyaaye? Myalulo ya ku ino nkonko ayikyebe kwitukwasha bwa kutamisha kifulo kyetu na Yehowa Kuuku etu a p’eshimba. Ayikyebe dingi kwitukwasha bwa kunyingisha bukuuku bwetu na bangi.—1 Yo. 4:7, 8.

      YEHOWA E NA BULULAME

      3. Kwikala na bululame akulesha kinyi?

      3 Kwikala na bululame nkutale kwipaana na kushaala mulamate kwi muntu kampanda, kumukulupila na kumukokyela mu mishindo yooso. Muntu sha bululame alombashaa byadi mwakule. Byabya, ekalaa mulamate ngofu kwi muntu (sunga ku kintu) kampanda, sunga pakudi nkalakasho. Eyendo, Yehowa nyi “mululame” kukila booso.—Bif. 16:5.

      4, 5. (a) Yehowa aleshaa bululame mu mushindo kinyi? (b) Mushindo kinyi watudi balombeene kunyinga nsaa yatunangwila pa bikitshino bya kululama kw’Efile Mukulu?

      4 Yehowa aleshaa bululame mu mushindo kinyi? T’asumbushenaa balangwidi baaye baasha kululama nya. Nfumu Daavide umune a ku baaba balangwidi, baadi muleshe bi bululame bwa Yehowa. (Badika 2 Samwele 22:26.) Daavide pabaadi kumpala kwa bitompwanga, Yehowa bamukunkwishe na bululame booso, amulama, na kumupaasha. (2 Sam. 22:1) Daavide baadi auku shi bululame bwa Yehowa tabumwenekyelaa penda mu byakula nya, ebuleshaa dingi pakwasha bafubi Baaye. Bwakinyi Yehowa baadi muleshe bululame bwaye kwi Daavide? Mwanda Daavide aye nabeene baadi muntu ‘mululame.’ Yehowa asangalaa pamono balangwidi baaye mbalulame, na ebelelaa mwabi na bululame booso.—Mye. 2:6-8.

      5 Twi balombeene kunyingishibwa nsaa yatumono bikitshino bya Yehowa bya kululama. Ungi mukwetu mulume abetamina bu Reed bambile shi: “Nasangalaa ngofu pambadika mushindo ubaadi Yehowa mukitshine Daavide myanda mu mafuku a makyenga, sunga pabaadi Daavide kwete kusuuka, alaala na kubuuka mu mbwebwe, Yehowa baadi nka amukwasha. Namono shi byabya abinyingisha ngofu! Abintentekyesha shi sunga kwekala mwanda wi bukopo naminyi, Yehowa ekala naami nsaa yooso yandi mulamate kwadi.” Kushi mpaka, noobe naamu opushaa byabya.—Lom. 8:38, 39.

      6. Yehowa aleshaa bululame bwaye mu ingi mishindo kinyi? Na mushindo kinyi wabikwasha balangwidi baaye?

      6 Yehowa aleshaa bululame bwaye mu ingi mishindo kinyi? Ashalaa mulamate ku miiya yaaye. Etushinkamiisha shi: “Nyaa na ku bununu bwenu, ami neekala’nka byandji bino.” (Yesh. 46:4) Nsaa yooso ateyaa bitshibilo muyiile miiya yaaye itale buwa na bubi ishy’ayishintulukaa. (Ma. 3:6) Na dingi, Yehowa baadi muleshe bululame bwaye paaye kushaala mulamate kwiyi dya mulayilo waaye. (Yesh. 55:11) Byabya, bululame bwa Yehowa bwi kwanka bwa buwa bwa balangwidi baaye booso baasha kululama. Mu mushindo kinyi? P’atukitshi mwetu mooso bwa kulamata ku miiya ya Yehowa, twi balombeene kushaala bakulupile shi mmulame mulayilo waaye wa kwitwelela mwabi.—Yesh. 48:17, 18.

      TULONDEYI KILESHESHO KYA BULULAME BWA YEHOWA

      7. Mmushindo kinyi watudi balombeene kulonda kileshesho kya bululame bw’Efile Mukulu?

      7 Mushindo kinyi watudi balombeene kulonda kileshesho kya bululame bwa Yehowa? Mushindo wa kumpala nyi nkwituula pa mbalo ya baaba be mu nkalakasho. (Mye. 3:27) Bu kileshesho, ouku mukwetu kampanda mupwe kubofula mu kikudi, pangi mwanda wa maladi, bitompwanga bya mu kifuko, sunga bwa myanda yaaye bupenka su? Twe mulombeene naamu kwenda kwi yawa muntu bwa ‘kumwisambisha na bishima bibuwa bya kalolo,’ su? (Za. 1:13)a Pokitshi byabya, olesha shi we kuuku ebuwa na mululame, ‘akulamata kukila mukwabo’ na muntu.—Mye. 18:24.

      8. Mushindo kinyi watudi balombeene kulonda kileshesho kya bululame bwa Yehowa mu dibaka?

      8 Twi balombeene kulonda kileshesho kya bululame bwa Yehowa patushaala na kululama kooso kwi bantu batudi bafule. Bu kileshesho, su twi bebakile, atuuku shi abitungu tushaale balamate kwi mwina dibaka netu. (Mye. 5:15-18) Ta twi balombeene kukita kintu su nkimune kilombeene kwitutakula mu kutambuka lusandji nya. (Mat. 5:28) Na dingi, atulesha kululama kwi bakwetu beena Kidishitu nsaa yatukaasha twipu tooso na kwibadimbiila myanda, kupela kupalakasha myanda ya madimi sunga kwiyiteemesha.—Mye. 12:18.

      9, 10. (a) Abitungu shi twikale balulame kwi nnanyi? (b) Bwakinyi kukookyela miiya ya Yehowa takwikalaa kubofule?

      9 Mu byooso, abitungu twikale balulame kwi Yehowa. Mushindo kinyi watudi balombeene kwibikita? P’atwitatshisha bwa kumona myanda mu mushindo umune na w’eyimonaa—kufula byaadi mufule na kushikwa byaadi mushikwe—na kwikala na mwikelo aumusangasha. (Badika Misambo 97:10.) Nsaa i binangu na myanda yetu ngipusheene na binangu bya Yehowa, atukyebe kwipaana mu kukokyela miiya yaaye.—Mis. 119:104.

      10 Eyendo shi, kukokyela miiya ya Yehowa takwikalaa kubofule nya. Abitungu twitatshishe bwa kushaala balulame. Bu kileshesho, bangi beena Kidishitu bashii bebakile mbalombeene kwikala na lukalo lwa kutwela mu dibaka, kadi munkatshi mwa balangwidi ba Yehowa tambabande kupeta mulume sunga mukashi mwibalombeene nya. (1 Kod. 7:39) Mukwetu mukashi mmulombeene kumona shi mwina mufubo naaye shii mwina Kidishitu kwete kutompa kumutakula bwashi atwelele muntu kampanda. Mukwetu mukashi mmulombeene kwikala kwete kwikalakasha mwanda e bupenka. Anka kwete penda kwitatshisha bwa kushaala mululame ku meso kwa Yehowa. Kino kileshesho kibuwa kya kululama akikusangasha su? Eyendo, booso abashaala balamate kwi Yehowa sunga pabadi mu nkalakasho, akyebe kwibelela mwabi.—Eb. 11:6.

      YEHOWA E NA LUSA

      11. Kufwila muntu lusa akulesha kinyi?

      11 Mu ngikashi ibuwa ya Yehowa mwi lusa lwaye bwa bantu. Kufwila muntu lusa akulesha kinyi? Misusa ibungi, akuleshaa kulekyeela muntu etulwishiisha pabitungu kumufwila lusa. Ta nkwamba shi atukuminaa bwabwa bubi sunga kupela shi ta mbukitshikye nya. Anka muntu e na lusa talamaa nsungu. Bifundwe abitulongyesha shi Yehowa e na “lusa” kwi booso abelanga na mashimba aabo ooso.—Mis. 86:5.

      12. (a) Mushindo kinyi aulesha Yehowa shi afwilaa bantu lusa? (b) Kwikala na milwisho ‘ishimishibwe’ akulesha kinyi?

      12 Yehowa aleshaa lusa naminyi? Yehowa p’alekyeela milwisho, ‘alekyeelaa byooso;’ aye afwilaa bantu lusa mu byooso mpa na bwa looso. (Yesh. 55:7) Mushindo kinyi watuuku shi Yehowa alekyeelaa byooso? Banda kutala ano mayi aetunyingisha e mu Bikitshino 3:19, Kilombeno kipya 2009. (Badika.) Mpyeele mutumibwa baadi mulungule bantu abaadi abamuteemesha shi: “Elangyeeyi nwalulukye.” Nsaa i muntu kwete kukita milwisho b’elanga n’eshimba dyooso, enyongolaa ngofu bwa bikitshino byaye bibi. Na dingi akyebe kwata kitshibilo kya kupela kukita dingi wawa mulwisho. (2 Kod. 7:10, 11) Na dingi kwilanga kwa binyibinyi akutakulaa muntu bakitshi milwisho bwashi, ‘alulukye,’ alekye eshinda dyaaye di bubi na atwele mwishinda adisangasha Efile Mukulu. Su baaba bantu abaadi abateemesha Mpyeele abalesheshe kwilanga kwa binyibinyi, nkinyi kibadya kukitshika? Mpyeele bambile shi milwisho yabo ‘ayishimishibwa.’ Kino kishima kya mu kiina Greke akipatuula “kushimangisha.” Byabya, Yehowa pafwila bantu lusa, e nka bu’ye akumuna milwisho. Alekyeela byooso.—Eb. 10:22; 1 Yo. 1:7.

      13. Bishima abyamba shi “kito kyaabo, ntanekitentekyesha dimo nya” abitushinkamiisha kinyi?

      13 Mushindo kinyi watuuku shi Yehowa alekyeelaa bwa looso? Banda kutaluula butemuki bwa Yeelemiya pabitale kilombeno kipya kibaadi Yehowa mukite na beena Kidishitu bashingwe mwimu; kilombeno akikwasha booso abatuulu lukumiino mu mulambu wa Yesu bwabadya kulekyeelwa milwisho yaabo. (Badika Yeelemiya 31:34.) Yehowa bambile shi: “Nebabwikiila milwisho yaabo, kito kyaabo, ntanekitentekyesha dimo nya.” Byabya, Yehowa etushinkamiisha shi nsaa yafwila muntu lusa, mu mafuku e kumpala ta mmulombeene kumunyoka bwa yaaya milwisho nya. T’alukiilaa ku bilema byetu bwa kutungunuka na kwitunyoka dingi nya. Anka, Yehowa alekyeelaa yaaya milwisho na kwiyituula kunyima kwaye bwa losoo.—Lom. 4:7, 8.

      14. Nsaa yatunangwila ku myanda ya bantu babadi bafwile lusa kwi Yehowa atunyingishibwa mu mushindo kinyi? Tuusha kileshesho.

      14 Twi balombeene dingi kunyingishibwa nsaa ya tunangwila ku myanda ya bantu babadi bafwile lusa kwi Yehowa. Tubande kwata kileshesho. Takudi bipwa bibungi, ungi mukwetu mukashi atwitanyina bu Elaine baadi mutushibwe mu kakongye. Kunyima kwa bipwa bibungi, baadi mwalukye mu kakongye. Elaine akumiina shi: “ Sunga naadi neamba na kulungula bangi shi Yehowa mmunfwile lusa, nsaa yooso naadi namono nkabu’ye e kula naami sunga shi bangi be pepi naaye ngofu na’shi mmwibafule kukila Byaadi mmunfule.” Byabya, Elaine bapetele bukome nsaa ibaadi abadika na kunangwila ku angi mayi e mu Bible aalesha bi lusa lwa Yehowa. Alesha dingi shi: “Nemupushe shi Yehowa mmunfule na e na kalolo kwandi kukila binaadi napusha kumpala.” Bino binangu bibaadi bimukwashe aye nkwamba shi: “Nsaa i Yehowa alekyeela milwisho yeetu, t’abitungu shi tushaale na kinyongwa ki bukopo mu mafuku etu ooso a muwa bwa mulwisho watwikalanga bakite nya.”b Elaine amba shi: “Ne musangane shi naadi napwandikisha shi Yehowa ta mmukumbeene kunfwila lusa mu byooso nya, naadi namono shi natwala buno bushito bwa mafuku ande ooso a muwa. Nauku shi mbilombeene kwata mafuku ebungi, anka binobino nkwete kupusha binyibinyi shi ne mulombeene kwifubwila pepi ngofu na Yehowa, napusha dingi shi bushito bwanyikalanga nabo mbupwe kuntentulwa.” Tukwete kufubila Efile Mukulu e na lusa na kifulo kii kashaa!—Mis. 103:9.

      TULONDEYI KILESHESHO KYA LUSA LWA YEHOWA

      15. Mushindo kinyi watudi balombeene kulonda kileshesho kya lusa lwa Yehowa?

      15 Twi balombeene kulonda kileshesho kya lusa lwa Yehowa nsaa yatukumiina kwifwilena lusa pakudi mushindo. (Badika Luuka 17:3, 4.) Tentekyesha shi nsaa ayitufwila Yehowa lusa, ayilwankanaa milwisho yetu mu mushindo washii mulombeene dingi kwalukiila ku yanka bwa kwitunyoka. Atwe naamu, p’atufwila bangi lusa twi na kya kwilwankana myanda yabo nsaa yatupele kwiyitentekyesha bwa kwalukiila dingi ku nyanka mu mafuku e kumpala.

      16. (a) Kwikala muntu sha lusa akulesha shi abitungu twikale atukumiina myanda yabetulwishisha kwi bangi sunga kutadiila bwashi betumone bu bantu bashii kapu su? Patuula. (b) Bwashi Efile Mukulu etufwile lusa, abitungu tukite kinyi?

      16 Kwikala muntu sha lusa takulesha shi abitungu twikale atukumiina myanda yabetulwishisha kwi bangi sunga kutadiila bwashi betumone bu bantu bashii kapu nya. Akulesha shi atupele kulama nsungu. Byabya, bwashi Efile Mukulu etufwile lusa, abitungu tulonde kileshesho kya lusa lwa Yehowa patudi munkatshi mwa bakwetu. (Mat. 6:14, 15) Anka, lusa alutakula Yehowa mu kutentekyesha shi “twi lufuufi.” (Mis. 103:14) Eyendo, lusa namu ta ndulombeene kwitutakula mu kulekyela bilema bya bangi, kwibafwila lusa n’eshimba dyetu dyooso su?—Ef. 4:32; Kol. 3:13.

      17. Nkinyi kilombeene kwitukwasha nsaa yabadi betulwishishe kwi beena Kidishitu netu?

      17 Eyendo, bwa kufwila muntu lusa ta mbibofule nya. Mpa na bangi beena Kidishitu bashingwe mwimu ba mu mafuku a batumibwa, ingi nsaa abaadi na lukalakasho lwa kupudisha bilumbu munkatshi mwabo. (Fid. 4:2) Su mukwetu betulwishiisha, nkinyi kilombeene kwitukwasha? Banda kutala mwanda wa Yoobo. Baadi mwinyongole ngofu pabaadi “bakuuku” baaye—Elifaze, Bildade, na Sofare bamudimbiile myanda. (Yob. 10:1; 19:2) Ku nfudiilo, Yehowa baadi mutopekye baaba baasha madimi. Efile Mukulu baadi mwibatakule bwashi bende kwi Yoobo bwa kutuusha milambu mwanda wa milwisho yaabo. (Yob. 42:7-9) Anka Yehowa batekyele dingi Yoobo bwashi akite kintu kampanda. Kintu kinyi? Yehowa balungwile Yoobo bwashi eele luteko pa mwanda waabo. Yoobo bakitshine nka bibamulungwile Yehowa, na Yehowa bamweleele mwabi pa mwanda wa lusa lubaadi muleeshe. (Badika Yoobo 42:10, 12, 16, 17.) Elango kinyi dyatupete? Kwela nteko na mashimba etu ooso bwa baaba betulwishishe akwitukwasha bwa kupela kwibalamina myanda mwishimba.

      TUTUNGUNUKYEYI NA KUSANGEELA NGIKASHI YOOSO YA YEHOWA

      18, 19. Mushindo kinyi watudi balombeene kusangeela ngofu ngikashi ibuwa ya Yehowa?

      18 Nyi mwanda wa muloo ukata patubataluula ngikashi ibuwa ya Yehowa Efile Mukulu sha kifulo. Tubakatuka mu kumona shi Yehowa mmuntu a bantu, shii na ntondo, e na kalolo, kipopeelo, kululama, na lusa. Eyendo, tubamono penda ndambo ipeela ya ku yanka. Twi balombeene kupeta muloo wa kulonga myanda ibungi pabitale Yehowa bwa losoo. (Mul. 3:11) Atukumiina pamune na Mpoolo mutumibwa, bafundjile shi: “Efile nsha-bupeta bukata, na binangu na kapatupatu bifiime!”—Byatwakula pabitale ino ngikashi isamombo yatubakatuka mu kulonga nyi byatudi balombeene kwakula bwa kifulo kyaaye.—Lom. 11:33.

      19 Atwe booso tutungunukyeyi na kusangeela ngofu ngikashi ibuwa ya Yehowa. Twi balombeene kukita byabya nsaa yatwiubidishena na ngikashi yaaye, atunangwila ku yanka, na kwiyilesha mu nshalelo etu. (Ef. 5:1) P’atukitshi byabya, atukumiina kushii mpaka bibayimbile mufundji a misambo shi: “Mwabi wande’mi nkwikala peepi n’Efile Mukulu.”—Mis. 73:28.

      a Bwa kupeta binangu bibungi pabitale uno mwanda, tala mwisambo wi mu Kitenta kya Mulami kya mwifuku dya 15/1/1995 awamba shi “Avez-vous encouragé quelqu’un récemment?” na ungi wi mwifuku dya 1/4/1995, awamba shi: “Comment nous inciter à l’amour et aux belles œuvres?

      b Tala paragrafe 10 e mu shapitre 26 a mukanda wa Approchez-vous de Jéhovah.

  • We mupwe kwaluluka su?
    Kitenta kya Mulami—2013 | 1 Mweshi wa 9
    • We mupwe kwaluluka su?

      “Ikalaayi baalulukye pa kukimba binangu bipya.”—LOM. 12:2.

      WE MULOMBEENE KUPATUULA SU?

      • Bwakinyi abitungu shi beena Kidishitu bataluule mwanda wa kwaluluka?

      • Mwina Kidishitu ooso e na kya kwaluluka pabitale kinyi?

      • Mushindo kinyi watudi balombeene koobesha kwaluluka?

      1, 2. Mushindo wabadi betukushe na mbalo yatudi bakudile mbilombeene kwitutakula mu kukita kinyi?

      OOSO a kwatudi akitaa myanda muyiile byabadi bamukushe na muyiile bantu baadi mushale nabo. Twi na mushindo watukuminaa kufwala; atukumiinaa bidibwa kampanda; na kwikala bantu ba mushindo kampanda. Bwakinyi? Pangi mmwanda wa abitutakula bantu betwifunyishe bwa kukita, sunga myanda yatumono mu nshaleelo eetu.

      2 Byabya, kwi myanda i na muulo ukata kukila kusangula kwa bya kudya na bya kufwala. Bu kileshesho, mbetukushe mu mushindo watudi balombeene kumona bingi bintu bu bi bubi bingi namu bu bi buwa. Myanda ibungi i byabya muyiile bantu. Bintu byatusangula mbilombeene kulesha bi kondo ketu k’eshimba. Bible ashinkamisha shi misusa ibungi “beena maumbo bashi na mwiiya abakitshi mianda ya mu mwiiya ku kinangu kia butandwa kwabashi bekale na mwiiya.” (Lom. 2:14, Kilombeno kipya 2009) Kadi byabya abilesha shi bu byakushii mwiya w’Efile Mukulu, twi balombeene kulonda myanda ya mu kifuko kyetu sunga kulonda myanda ya mbalo yatudi bashaale su?

      3. Beena Kidishitu abapelaa kulonda myanda ya uno ndumbulwilo bwa myanda kinyi ibidi?

      3 Kwi myanda ibidi ikata ayilesha bwakinyi beena Kidishitu tabekalaa byabya. Wa kumpala Bible etutentekyesha shi: “Kwi dingi eshinda adimwekâ bu di buwa kulonda, byoso’bi, ku nfudîlo kwâdyo nyi ndufu.” (Mye. 16:25, EEM) Pa mwanda wa kukutwa kwetu kwa kupwidika, tatwi na mushindo wa kutundula kintu ki na muulo kwatudi bwashi tukunkushe ntaba yetu kalolo. (Mye. 28:26; Yel. 10:23) Wa kabidi, Bible alesha shi myanda ya mu nshalelo ikwete kukunkushibwa na uno ndumbulwilo a Satana “efile aa pano pa nsenga.” (2 Kod. 4:4; 1 Yo. 5:19) Byabya, su twi na lukalo lwa shi Yehowa etukumiine na kwitwelela myabi, abitungu tulonde malongyesha aasanganyibwa mu Beena-Looma 12:2.—Badika.

      4. Myanda kinyi yatukyebe kutaluula mu uno mwisambo?

      4 Myanda i na muulo yatudi balombeene kutuula mu binangu i mu mukanda wa Beena-Looma 12:2 ngino: (1) Bwakinyi abitungu shi ‘twalulukye’? (2) Nkinyi akitungu bwa kwaluluka? na (3) Mushindo kinyi watudi balombeene kwaluluka? Tubandeyi kutaluula ino myanda.

      BWAKINYI ABITUNGU KWALULUKA?

      5. Mayi a Mpoolo e mu mukanda wa Beena-Looma 12:2 abaadi atale ba nanyi?

      5 Mayi a Mpoolo mutumibwa e mu mukanda wa Beena-Looma taabaadi atale bantu bashii beena kukumiina sunga bantu booso ba mu Looma nya, anka abaadi atale beena Kidishitu bashingwe mwimu. (Lom. 1:7) Baadi mwibalungule’shi “tanwambulanga mwikêlo wa ba pano pa nsenga.” Bwa beena Kidishitu abaadi mu Looma mu aa mafuku pepi na kipwa kya 56 K.Y.K., mwaku “ba pano pa nsenga” aulesha miiya, bipikwa, mwikelo, na nfwadilo baadi alesha bibaadi ndumbulwilo a beena Looma. Mpoolo bambile shi, “tanwambulanga” mwanda kubaadi balume na bakashi abaadi abatungunuka na kukita myanda na kunangushena muyiile binangu bya Beena-Looma. Mushindo kinyi ubaadi awibakunkusha byabya binangu?

      6, 7. Mu mafuku a Mpoolo, mushindo kinyi ubaadi myanda ya mu bipwilo bya Beena-Looma ikale bu lukalakasho kwi beena Kidishitu?

      6 Lelo uno bantu abendaa mu kutala bintu bya mu Looma, mbasangane ma ntempelo apwe kupona, mashama, ma monima abaabadi bebakye takudi bipwa binunu. Bino bintu byooso abitukwasha bwa kushinguula bi bungi pabitale mushindo ubaadi nshaleelo a bantu mu Looma a kala. Mu mikanda ya myanda ya kala amusanganyibwa myanda ya maasha a bilobo aalesha etombo, lubilo lwa matempu, na mizike ibaadi ya myanda i butete. Mu kibundji kya Looma mubaadi bantu abaadi na mishindo ibungi ya kupeta makuta.—Lom. 6:21; 1 Mp. 4:3, 4.

      7 Beena-Looma abaadi na ma ntempelo aabo ebungi na abaadi abalangwila b’efile bebungi, anka tababaadi abakimbi kwikala mu kipwano ki buwa na b’efile babaabadi abalangwila nya. Kwabadi, kipwilo kibaadi penda bwa bipikwa bu—pabitale kutanda, mabaka, kushiika kwa bafwe—byabya bibaadi bu myanda ya mu nshalelo aabo. We mulombeene kupwandikisha mushindo ubaadi beena Kidishitu ba mu Looma na lukalakasho pa mwanda wa byabya bipikwa. Bebungi ba kwabadi abaadi mu byabya bipikwa, nyi bwakinyi abaadi na lukalo lwa kwaluluka na kwikala bu beena Kidishitu ba binyibinyi, na dingi ta bibaadi abitungu shi kwaluluka kwabo kwimane penda mwifuku dibaabadi babatshishibwe nya.

      8. Mushindo kinyi wi uno ndumbulwilo kwete kukalakasha beena Kidishitu lelo uno?

      8 Anka bu bibaadi bantu ba mu mafuku a Beena Looma, lelo uno myanda i mu nsenga ishima ikwete kufwishila beena Kidishitu nkalakasho. Bwakinyi byabya? Mwanda kikudi kya uno ndumbulwilo kikwete kumweneka mu mishindo ibungi. (Badika Beena-Efeeze 2:2, 3; 1 Yowano 2:16.) Uno ndumulwilo kwete kukimba mushindo wa kwitukunkusha na nkalo yaaye, binangu byaaye, miiya yaaye, na mu myanda ya mu nshaleelo, nyi bwakinyi twi mu masaku akata a kutwela mu uno ndumbulwilo. Pa mwanda wa byabya, twi na kya kuteemesha dino elango dya kupela ‘kwambula mwikêlo wa ba pano pa senga’ na ‘kwaluluka.’ Abitungu tukite kinyi?

      ABITUNGU KUKITA KINYI BWA KWALULUKA?

      9. Kumpala kwa kubatshishibwa, bebungi mbashintuule myanda kinyi?

      9 Nsaa i muntu kwete kulonga na kutumikila bya binyibinyi bya mu Bible, yaaya nsaa abanga kwenda kumpala mu kikudi. Pakitshi bino, ashintuula ingi myanda mu nshaleelo aaye muyiile byakwete kulonga. Akaasha malongyesha a bipwilo bya madimi na tu myanda tooso twi bubi tubaadi nato kala na kwikala na mwikelo wa beena Kidishitu. (Ef. 4:22-24) Twi na muloo wa kumona nkama na nkama ya binunu bya bantu bakwete kwenda kumpala mu uno mushindo ku kipwa kyooso na abalombasha myanda itekibwe bwa kubatshishibwa bwa kulesha shi mbelambule kwi Yehowa Efile Mukulu. Kushii mpaka, bino abisangasha eshimba dya Yehowa. (Mye. 27:11) Byabya, twi na kya kwiyela luno lukonko: Ino ndjo penda myanda ayitungu kushintuula bwa kwaluluka su?

      10. Mushindo kinyi wi kwaluluka nkwilekeene na kulumbuula?

      10 Bwa kwaluluka tabitungu penda kwenda kumpala sunga kulumbuula nshaleelo etu nya. Mbalombeene kukita kintu na kwikilamika kasaki shi “nkilumbuulwe,” anka ta nkishintulukye nya. Nkulombeene kwikala penda kantu kapeela kalombeene kwikimwesha ku meso bu ki buwa. Diksionere dya bishima bya mu Bible (mu Anglais) adilesha shi kishima “kwaluluka” kyabadi baleshe mu Beena-Looma 12:2 akipatuula kufwala muntu mupya sunga kwaluula ngyelelo eetu a binangu ku bukwashi bwa kikudi kiselele.Byabya, kwaluluka kulombeene mwina Kidishitu kukita ta nkutale penda kukatusha kwa biubishi bi bubi, ngakwilo e bubi na mwikelo wi butete nya. Bangi bantu bashi na kiukilo kya mu Bible abakitaa mwabo mooso bwa kupela kutwelakana mu ino myanda. Byabya, kwaluluka kwa mwina Kidishitu nkutale kinyi?

      11. Mpoolo bambile shi bwa kwaluluka abitungu kinyi?

      11 Mpoolo bafundjile shi: “Ikalaayi baalulukye pa kukimba binangu bipya.” “Binangu” byabakwila pano mbitale ngelelo etu a binangu. Anka muyiile mushindo wabadi be bileshe mu Bible, abilesha myanda yatukuminaa kunangwila mpa na mweneno etu na mushindo watwele binangu pabitale mwanda kampanda. Ku mbangilo mu mukanda ubaadi mufundjile Beena-Looma, Mpoolo baadi mwakule pabitale bantu be na “binangu bipatakane.” Baaba bantu abaadi bawule na “kukutwa-bululame kwa bipaso byooso, bukitekite, lwabi, bukyelo, malaka, buntapanyi, tuleo, bulamalama,” na ingi myanda i bubi. (Lom. 1:28-31) Twi balombeene kutundula bwakinyi Mpoolo baadi mulungule baaba batabadi bafubi b’Efile Mukulu bwabadya kwikala “baalulukye” na ‘kwikala na binangu bi buwa.’

      ‘Bingaayi kwanudi kinyongwa kya kwishimba, bukyelo na nsungu . . . na kukaana mulomo.’—Ef. 4:31

      12. Binangu bya bantu lelo uno bi naminyi, na bino binangu mbilombeene kufwishila beena Kidishitu masaku mu mushindo kinyi?

      12 Bi malwa mwanda twi befunyishwe na bantu be na mwikelo wi mumune na wa bantu babaabadi baakule kwi Mpoolo. Bano bantu bakwete kupwandikisha shi, ta bi na muulo bwa kwikala na miiya sunga mayi kampanda akwibakunkusha mu muwa wabo nya. Balongyeshi na ba nambutwile bebungi bakwete kutakula baana baabo mu kukita kyooso akibatumu mashimba aabo. Kwabadi’bo kintu kyooso kii buwa ta kwi kintu ki bubi nya. Mpa na bantu abeamba bu balangwidi bakwete kwipusha bu be na bulungantu bwa kwikitshina kyakya kyabamono bu ki buwa, kushii kwikala na kitungo kya kukookyela miiya y’Efile Mukulu. (Mis. 14:1) Binangu bi bino mbilombeene kufwishila beena Kidishitu masaku. Su tatwi badimukye, twi balombeene kuleka kulonda malongyesha a Efile Mukulu abakwete kwitupa kwi ndumbulwilo aaye na kubanga kwidila pa mwanda wa kintu kampanda kyatumono bu kishii buwa. Bangi mbalombeene kubanga kutopeka angi malango pabitale kukisha kwa kapapi, mushindo wa kutumika na Internet, na pabitale kulonga kwa tulasa twi bungi.

      13. Bwakinyi abitungu shi twitaluule na kululama kooso?

      13 Bwa kupela kwambula sunga kulonda myanda ya uno ndumbulwilo, abitungu tutaluule binangu byetu kalolo, byatupushaa mu mashimba etu, mpàngo yetu na bintu byatwata na muulo. Bino bintu ta mbilombeene kumweneka patoka kwi bantu booso nya. Bangi mbalombeene kwitulungula shi tukwete kukita bi buwa. Byabya, atwibiuku anka su twibalekyeele myanda yatudi balongye mu Bible bwashi itungunukye na kwitwaluula mu ano mafuku e bukopo.—Badika Jaake 1:23-25.

      MUSHINDO WATUDI BALOMBEENE KWALULUKA

      14. Nkintu kinyi kilombeene kwitukwasha bwa kushintuula ingi myanda?

      14 Kwaluluka nkutale bi mwishimba dyetu, bwa kukita byabya twi na lukalo na kintu kilombeene kutwela munda mwa mashimba etu. Nkintu kinyi kilombeene kwitukwasha pabitale uno mwanda? Nsaa yatulongo akitutekye Yehowa muyiile byabidi bileshibwe mu Bible, mushindo watukitshi na yaaya myanda yatulongo aulesha bi mwishimba dyetu na myanda ayitungu shi tushintuule bwashi tukite myanda i mu kwipushena na akikyebe Efile Mukulu “kyakya kipwidikye.”—Lom. 12:2; Eb. 4:12.

      15. Mushindo kinyi awitulumbuulaa Yehowa?

      15 Badika Yeeshaya 64:7. Ano mayi a mutemuki Yeeshaya aetulongyesha myanda ayitungu shi tutaluule kalolo. Mushindo kinyi wikale Yehowa Mubumbi etu, etulumbulaa atwe ema? Eyendo shi, tetushintuula byatudi ku mbidi nya, bwatudya kumweneka kalolo ku meso kwa bantu. Yehowa tetulongyeshaa ku mbidi nya, etupeyaa malongyesha a mu kikudi. Su tubamutadiila bwashi etulumbuule, etwaluula mu mashimba, sunga mu kikudi—bikishekishe pabitale kyakya kyatudi nakyo lukalo bwa kukambila myanda ya uno ndumbulwilo. Nkinyi akikitaa Yehowa bwa kwitulumbuula?

      16, 17. (a) Lesha abikitaa mubumbi n’ema nsaa yakyebe kubumba kintu ki buwa. (b) Mushindo kinyi awitukwashaa Eyi dy’Efile Mukulu bwa kwaluluka na kufika bu bantu be buwa ku meso kwa Yehowa?

      16 Bwa kubumba kintu ki buwa, mubumbi atumikaa n’ema di buwa. Byabya, kwi bintu bibidi byakitaa. Kya kumpala, abitungu kwidisuula. Akupu nkwidisoba na mema alombane bwashi dishaale dibuwa.

      17 Lamiina shi atumikaa na mema bwa kusuula ema bwashi dishaale di buwa na bwashi abumbe kintu ki buwa. Tubamono bilombeene Eyi dy’Efile Mukulu kukita mudimo wi byabya mu muwa wetu su? Ndilombeene kwitukwasha bwa kukaasha myanda ya kala yatubaadi atukitshi patubaadi tatuuku Efile Mukulu na bwa kwaluluka na kwikala bu bantu be buwa ku meso kwaaye. (Ef. 5:26) Banda kunangushena misusa bungi yabadi betulungule bwa kubadikanga Bible kwifuku dyooso na kutwelanga mu bisangilo bya beena Kidishitu, mbalo yabakwete kutaluula Eyi dy’Efile Mukulu. Bwakinyi bakwete kwitukankamika bwa kukita bino? Mwanda nsaa yatukitshi bino, tukwete kukumiina bwashi Yehowa etulumbuule.—Mis. 1:2; Bik. 17:11; Eb. 10:24, 25.

      18. (a) Bwakinyi kunangwila kwi na muulo su atukumiina shi Eyi dy’Efile Mukulu ditukwashe na ditwaluule? (b) Nkonko kinyi ilombeene kwitukwasha?

      18 Bwashi Eyi dy’Efile Mukulu ditwaluule kalolo tabitungu nkapenda shi tubadikye na kulonga Bible nya. Bantu bebungi mbabadikye Bible munda mwa misusa ibungi na kwiubidishena na myanda i mwanka. Pangi we mupwe kufumankana na bantu be byabya mu mudimo wa bulungudi. Bangi abauku mpa na mushindo wa kwakula angi maverse mu binangu.a Anka, bino ta mbilombeene kwibakwasha ngofu mu binangu na mu muwa wabo nya. Nkinyi kiibashaale? Bwashi Eyi dy’Efile Mukulu dikwashe muntu na kumwaluula, abitungu shi editweshe ngofu mwishimba dyaaye. Byabya twi na kya kwata nsaa ya kunangwila ku myanda ibatulongo. Twi balombeene kwiyipusha shi: ‘Nashinkamisha binyibinyi shi uno mwanda unalongo ngukile abilongyesha bingi bipwilo su? Neumono bu wa binyibinyi su? Na dingi, namono mbalo ibankumu dino elango mu muwa wande kushii kwidimona penda bu mwanda wa kulongyesha bangi bantu? Napusha binyibinyi shi, Yehowa ndjo kwete kwisamba naami?’ Su tubanangwila ku ino nkonko, atukyebe kwifubwila ngofu pepi na Yehowa. Atukyebe kutamisha kifulo kyetu bwaye. Myanda yatulongo payikumu mashimba etu, ayikyebe kwitutakula mu kushintuula ingi myanda mu muwa wetu bwa kusangasha eshimba dy’Efile Mukulu.—Mye. 4:23; Luk. 6:45.

      19, 20. Nkulonda kw’elango kinyi dya mu Bible kulombeene kwitupa myabi?

      19 Kubadika kw’Eyi dy’Efile Mukulu na kunangwila ku myanda yatubadika efuku dyooso akukyebe kwitutakula mu kutungunuka na kukita kyakya kyatatudi bapwe kukita: ‘Kwisopola muntu mukulu na bikitshino byaaye, twafwala muntu mupya, end’afikanga ku kyuukilo ky’eyendo.’ (Kol. 3:9, 10) Su tubapusha kalolo malongyesha a mu Bible na kutumikila byatulongo, aakyebe kwitukwasha bwa kufwala ngikashi ipya ya beena Kidishitu ilombeene kwitukalwila ku tuteo twa Satana.

      20 Mpyeele mutumibwa etutentekyesha shi: “Bu baana bakookyele, tanulondanga ndakalaka ya kala . . . ekiteeyi beselele mu nshaleelo eenu ooso.” (1 Mp. 1:14, 15) Kukita mwetu mooso bwa kukaasha binangu byatubaadi nabyo kala na kwaluluka, akukyebe kwitupa myabi ibungi bu byatukyebe kwibimona mu mwisambo aulondo.

      a Tala kileshesho ki mu Kitenta kya Mulami kya mu 1/2/1994 esaki 9, paragrafe 7 mu nfwalanse.

  • Balami ba mikooko musambobidi, na baana-buwa ba bantu mwanda​—lelo uno
    Kitenta kya Mulami—2013 | 1 Mweshi wa 11
    • 12. Myanda kinyi ibaadi ikite Ezekyase na booso abaadi naaye bwa kukalwila mwilo w’Efile Mukulu?

      12 Yehowa akuminaa kwitukitshina nka kyakya kyatushii balombeene kobesha kwikitshina, kadi akumina shi tukite byabya byatudi balombeene kobesha. Ezekyase baadi mwisambe na “bakata baaye ba mbulamatadi na ba basalaayi,” na abo booso abaatshile kitshibilo kya “kushika akutuukila meema a tu-myeela twi pasha pa lupata . . . Ezekyase baabangile kwibakuula kimano kyooso kibaabumbwilwe, n’eshimba dinyingye. Beebakiishe tuleya pa kimano, na kangi pasha pa kimano, . . . nkukitshisha masola ebungi na ngabo ibungi.” (2 Mya. 32:3-5) Bwa kukalwila na kukunkusha mwilo Waye aa mafuku, Yehowa baadi mutumikye na balume bebungi be na mashimba anyingye​—Ezekyase, bakata baaye ba mbulamatadi, na batemuki babaadi banyingye mu kikudi.

Mikanda ya mu Kisongye (2011-2025)
Tuuka
Tuela
  • Kisongye
  • Tumina muntu
  • Byokumina
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Pabitale bya kufubisha
  • Bya kufubisha
  • Bya kufuamisha yobe
  • JW.ORG
  • Tuela
Tumina muntu