Watchtower MIKANDA I MU INTERNETE
Watchtower
MIKANDA I MU INTERNETE
Kisongye
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILO
  • mwbr23 Mweshi wa 11 esak. 1-11
  • Mikanda yatudi bafubishe mu Programe a bisangilo bia Buina Nkidishitu na mudimo wetu

Tatui bapete video.

Etufuile namu lusa, kui kintu kibakutshishua kukafika kui video.

  • Mikanda yatudi bafubishe mu Programe a bisangilo bia Buina Nkidishitu na mudimo wetu
  • Mikanda yatudi bafubishe mu Bwina Kidishitu na mudimo wetu Programe a bisangilo—2023
  • Tu mitue twa mianda
  • LUBINGO LUA 6-12/11
  • LUBINGO LUA 13-​19/11
  • LUBINGO LUA 20-​26/11
  • LUBINGO LUA  27/11–​ 3/12
  • LUBINGO LUA 4-​10/12
  • LUBINGO LUA 11-​17/12
  • LUBINGO LUA 18-​24/12
  • LUBINGO LUA 25-​31/12
Mikanda yatudi bafubishe mu Bwina Kidishitu na mudimo wetu Programe a bisangilo—2023
mwbr23 Mweshi wa 11 esak. 1-11

Mikanda yatudi bafubishe mu Programe a bisangilo bia Buina Nkidishitu na mudimo wetu

© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania

LUBINGO LUA 6-12/11

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | YOOBO 13-​14

“Su muntu bafu mulombêne kwikala dingi na mûwa su?”

w99-F 15/10 3 ¶1-⁠3

Kukimba bia kuikala na muwa munda mua mafuku e bungi

SUNGA biabidi’shi abaadi bafunde pabitale buipi bua mafuku a muwa wa muntu pa nsenga takudi bipua bifikie ku 3 500, bantu bapela lelo uno nyi balombene kuelesha uno muanda mpaka. Bantu tabakiabakambaa kusangela dingi kipungo kia bu nsongua muanda abanunupa kunyima bafue. Nyi buakinyi, munda mua mafuku mbakimbe mishindo ibungi ya kukita bia’shi muntu ekale na muwa munda mua mafuku e bungi.

Mu mafuku a Yoobo, bena Ejipitu abaadi abadi mabudi a nyema na lukulupilo lua kualuka bu nsongua. Mu mafuku a kala, kabingilo kakata ka ba alchimiste kabaadi kakukita buanga buabetamina bu élixir bulombene kukuasha bantu bua kuikala na muwa munda mua mafuku e bungi. Ba Alchimiste be bungi abaadi abamba’shi ôlo abadi bakite kui bantu mulombene kukuasha bua kuikala na muwa ushi na mpuilo, na’shi kudiila mu malonga a ôlo nkulombene kukuasha bua kuikala na muwa munda mua mafuku e bungi. Kala, ungi muina kipuilo kia Tao a mu Chine baadi amba’shi, muntu e kuikala na muwa ushi na mpuilo su ekala anangushena, kukita kalashishi bua kuyoka kalolo (exercice respiratoire) na kuikala na ndilo e buwa.

Ungi explorateur a mu Espagnol abetamina bu Juan Ponce de León baadi muukibue bua kukimba kushi kukooka bua kuuka kui eshiba dia mema adialusha bantu bu nsongua. Mu siekele 18, ungi doktere baadi mufunde mukanda wi na mutue wa muanda awamba’shi: Hermippus Redivivus; baadi alesha’shi, babungie ba nsonguakashi baki tumame mu kadimbo kapeela mu kipungo kia kaanya, bua’shi luuwa luabo luabele mu milangi, lukuashe bua kuikala na muwa munda mua mafuku e bungi. Bua kuakula kalolo, takui mayele su ngamune abaadi akuatshikie.

w15-F 15/4 32 ¶1-2

Kishishi nkilombene kusapila dingi su?

PATUPUANDIKISHA mutshi ukata wa cèdre a mu Liban na mutshi wa olive ukonyangale, mutshi wa olive taukanyisha. Anka mitshi ya olive i na ngobesha ipabuayo ya kukambila bipapi bi bukopo. Bangi abapuandikisha’shi ingi mitshi ya olive i na bipua 1 000. Mishi ya olive ayipalakanaa, bino abiukuasha buaudia kusapila sunga beutshiba. Su mishi tayifue, mutshi wa olive ngulombene nka kusapila dingi.

Yoobo baadi mushinikamishe’shi sunga afua, mulombene kuikala dingi na muwa. (Yob 14:​13-​15) Baadi mufubishe kileshesho kia mutshi, pangi mutshi wa olive, bua kulesha lukulupilo luaye mu ngobesha y’Efile Mukulu ya ku musangula. Bakuile’shi: “Mutshi wi na lukulupilo lwa’shi su beutshiba, aubanguula dimo, dingi taawulekye kusapiila. Sunga mishi yaawo yeekala ipwe kununupa mu nsenga, kishishi kyaawo kyaawuma mu nsenga, anka ukyaawupete meema, ausapila, wele efuufu, buu ukii wana.”​—⁠Yob 14:​7-⁠9.

w11-F 1/3 22 ¶5

“Okabila”

Bishima bia Yoobo abitulongiesha muanda wi na muulo pabitale Yehowa: Mulamate bikishekishe bano boso be bu Yoobo, betuule mu masa aye bua’shi ebabumbe bua’shi bafikie bantu be buwa ku meso aye. (Yeeshaya 64:⁠8) Yehowa ataa na muulo bafubi baye ba sha lulamato. Apafu mufubi aye sha lulamato, Efile Mukulu “abilaa.” Ungi muntu akimbuula mianda ya mu Bible amba’shi kishima kia mu kina Ebelu kiabaadi baluule bu kuabila, “nyi kimune kia ku bishima bikata akilesha kuikala na lukalo lukata.” Biabia, sunga biabidi’shi Yehowa atentekiesha bafubi baye, e na dingi lukalo lui bukopo lua kuibasangula.

Mabue a muulo a mu kikudi

it-1-F 412

Buto

Buto bubaadi abulesha dingi kintu kia bisumanga sunga kishi na muulo. Bu kileshesho, Abrahama baadi muakule kumpala kua Yehowa’shi: ‘Ami ne muikale lufuufi na buto.’ (Kib 18:​27; tala dingi Yesh 44:​20; Yob 30:19.) Na Yoobo baadi mupuandikishe bishima bia ba kuuku baye be bubi bu nkindi ya buto.”​—⁠Yob 13:⁠12.

LUBINGO LUA 13-​19/11

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | YOOBO 15-​17

“Tuambulanga Elifaze p’osamba muntu”

w05-F 15/9 26 ¶4-⁠5

Kambila binangu bi bubi!

Mu misango yoso isatu yadi muakule, Elifaze baadi muleshe’shi bioso abikitshi bantu ta bi na muulo bu’Efile Mukulu. Balunguile Yoobo’shi: “Efile taakulupilaa mwi bafubi baaye, dingi amona bito mpaa naa kwi miikeeyilu yaaye.” (Yob 4:​18) Kunyima, Elifaze bakuile pabitale Efile Mukulu’shi: “Sunga kwi beeselele baaye, Efile tee naabo lukulupilo, na diinyi’eyilu ta ndilongame ku meeso aaye.” (Yob 15:​15) Na bayipuishe’shi: “Sha-bukome ee na mwanda na kululama koobe su?” (Yob 22:⁠3) Bildade baadi mukumiine bino binangu, muanda bakuile’shi: “Su winyi mweshi tangutokye biiya, sunga nyenyeene tangitookye ku meeso aaye [Efile mukulu].”​—⁠Yob 25:⁠5.

Abitungu tuikale badimukie tala binangu bi bino biekala na bukitshishi kuatudi. Bino mbilombene kuluisha kipuano kietu ki buwa na Yehowa. Anka, su binangu bi bino biekala na bukitshishi kuatudi, tui kukita kinyi su tuapeta dinyooka? Pamutue pa kuidikumiina na kuiyisha koso, “tuikufitshila Yehowa munda,” na kushala bamulamine ngo. (Nki 19:⁠3) Bino mbilombene kuikala masaku a mu kikudi!

w15 1/2 9 ¶16

Twambuleyi kwiyisha na kalolo ka Yesu

16 Mayi etu a kalolo. Lusa na kalolo keetu bwa bangi abitutakula bwa ‘kukankamika babofule ku mashimba.’ (1 Tes. 5:​14) Mmayi kinyi atudi balombeene kwakula bwa kwibakankamika? Twi balombeene kwibakankamika pa’twe kwibalungula mushindo watwitatshisha pa mwanda wabo na kwituula pa mbalo yabo. Twi balombeene kwibatumbula n’eshimba dimune bwashi bamone ngikashi yaabo ibuwa na ngobesha yabo. Na dingi Twi kwibatentekyesha shi Yehowa mmwibate na muulo p’aye kwibakaka kwi Mwan’aye. (Yo. 6:​44) Twibashinkamiishe shi Yehowa etatshishaa ngofu bwa bafubi baaye “be na mashimba enyongole” sunga “be mu mpombo.” (Mis. 34:​19) Bishima byetu bya kalolo mbilombeene kwikala na bukwashi bukata kwi bantu be na lukalo na kunyingishibwa.​—⁠Mye. 16:⁠24.

Mabue a muulo a mu kikudi

w06-F 15/3 14 ¶11

Mianda ikata ya mu Mukanda wa Yoobo

7:​9, 10; 10:​21; 16:22​—⁠Ano ma verse aakiebe kulesha’shi Yoobo ta baadi na lukulupilo mu lusangukilo su? Ano ma verse aakuila pabitale mianda yibaadi na kia kukitshikila Yoobo mu mafuku apeela. Biabia, nkinyi kiabadi akiebe kuakula? Baadi pangi akiebe kuakula’shi, su baafu, muntu su ngumune a mu kipungo kiaye t’amumono. Ta babaadi na kia kumutengiela’shi alukiila ku nshibo sunga kuuka ingi mianda kumpala kua nsaa ibaadi Yehowa musangule. Yoobo baadi dingi akiebe kuakula pangi’shi, muntu nabene te bia kuitukila mu mashama muye nabene. Yoobo 14:​13-​15 ashinkamisha’shi, Yoobo baadi akulupila’shi akuikala lusangukilo mu mafuku e kumpala.

LUBINGO LUA 20-​26/11

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | YOOBO 18-​19

“Tosumbushenanga bena Nkidishitu noobe efuku su ndimune”

w22.01 16 ¶9

Malongiesha atudi balombene kupetela ku mpolo ya Yesu

9 Tunyingisheyi baaba boso be na tuinyongoshi. Yesu tabaadi nka penda mudile na Maata na Mariya nya, kadi baadi muibatemeshe na kuibanyingisha. N’atue namu tui balombene kunyingisha baaba boso be na tuinyongoshi. Dan, ungi mukulu mushaale mu Australie bakuile’shi: “Kunyima kua kufuisha mukashi ande, naadi na lukalo lua muntu a kunyingisha. Bakuetu balume bebungi na bakashi baabo, babaadi abafiki nsaa yoso bufuku na kanya mu kunyingisha. Babaadi abandekiela bua’shi mpudishe kenyongoshi kandi nako, na dingi nsaa inadi nadidi, tabibaadi abibakalakasha nya. Babaadi bankuashe ngofu, pa kuntumpila motoka wande, kungudila bintu bia kudia mu kisalue, na kunteekiela nsaa inaadi mukutue mushindo wandia kukita ino midimo yoso ami nabene. Na dingi babaadi abele nami luteko pamune. Babaadi baleshe’shi, nyi mba kuuku ba binyibinyi bakuabo na muntu be kuanka bua ‘kumukuasha mu bishyotshi.’ ”​—⁠Nki. 17:​17, EEM..

w21.09 30 ¶16

Nsaa i muntu oodi mufule baalekie kufubila Yehowa

16 Tutungunukieyi na kukuatshishena bena kifuko baasha lulamato. Bikishekishe mu kino kipungo, be na lukalo na kifulo kiobe na kuibanyingisha koobe. (Eb. 10:​24, 25) Ingi nsaa, bena kifuko be na bakuabo babadi batushe mukakongye, abepushaa n’abo namu’nyi nka bu babingibue mu kakongye. Tanukitanga bia’shi bepusha mu uno mushindo! Bansongua be na baledi bakatukie mu bia binyibinyi, be na lukalo lua kuibakaanyishanga na kuibanyingisha. Maria sha mulume baadi mutushibue mu kakongye, na akatuka ku nshibo amba’shi: “Bangi ba ku bakuuku bande babaadi abafiki mu nshibo muande bateekanga bia kudia na kuitukuasha na lulanguilo lua mu kifuko. Babaadi abakiengie n’ami pamune na kudila n’ami pamune. Babaadi abangakuila pa baabadi abangakula mianda i bubi kui bangi bantu. Babaadi banyingishe mu kikudi ngofu!”​—⁠Lom. 12:​13, 15.

w90-F 1/9 22 ¶20

Okuete kuifundila bipatshila su?

20 Abitungu kasaka ka bakulu kashingule’shi, kukatusha kua mukulu sunga mufubi a midimo mashito akufuisha kenyongoshi, sunga biekalashi beetudila aye nabene. Su tamutushibue mu kakongie, na bakulu bamona’shi, babofula, abitungu bamupe bukuashi bua mu kikudi na kifulo kioso. (1 Tesalonika 5:​14) Abitungu bamukuashe buadia kuuka’shi, be naye lukalo mu kakongie. Sunga biekala’shi abaadi bamulangie, muntu sha kuiyisha na sha lutumbu, t’abitungu’shi ayishe bua kubanga kukita ingi midimo mu kakongie.

Mabue a muulo a mu kikudi

w94-F 1/10 32

Bukome bua bishima bi buwa

Anka, nsaa ibaadi Yoobo namu na lukalo lua kunyingishibua, Elifaze na benaye, tababaadi ba mulungule bishima bi buwa. Abaadi bamutopekie’shi nkaye nabene nyi auku malua aye, pa kuamba’shi mukite muluisho wadi mufie. (Yoobo 4:⁠8) Pabitale uno muanda, mukanda wa Interpreter’s Bible awamba’shi: “Yoobo baadi na lukalo lua muntu amulesha eshimba dia lusa. Kibaadi mupete nyi mianda ikile bungi ilekenelekene ya ‘binyi’ ipia na malongiesha a bipuilo, na mianda ishi na muulo.” Kinyongua kibaadi kikata, mu mushindo ubaadi muakule pabaadi mupushe mayi a Elifaze na benaye’shi: “A mpa kipindji kinyi p’anukalekyesha kunyinyengesha eshimba na kunfingakasha na bushito bwa mîsambo yenu?”​—⁠Yoobo 19:⁠2.

T’abitungu tuinyongoshe mufubi Efile Mukulu pa muanda wa bishima bietu bi bubi. (Tala Miya Ikituulwe 24:15.) Lungi lukindi lua mu Bible aluitudimusha’shi: “Ngakwilo ee kupetesha muntu lufu sunga muuwa; alondo kwakula apete kikuba kyaako.”​—⁠Nkindji 18:⁠21.

LUBINGO LUA  27/11–​ 3/12

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | YOOOBO 20-​21

“Bupeta ta nyi abuikashaa muntu bu mululame”

w07-F 1/8 29 ¶12

We “mpeta ku meso ku’Efile Mukulu” su?

12 Mu ngakuilo a Yesu, kuikala mpeta ku meso ku’Efile Mukulu, nkuilekene na kuikimbila mapeta sunga bintu bi bungi bia ku mbidi. Biabia, Yesu ta baadi akiebe kuamba’shi abitungu tuipaane mu kukimba bupeta sunga bintu bi bungi bia ku mbidi. Anka, abitungu tufubishe bintu bietu bia ku mbidi bua kunyingisha kipuano kietu na Yehowa. Kukita bino akuituikasha ba mpeta ku meso ku’Efile Mukulu. Buakinyi? Muanda bino abitutuadila miabi i bungi. Bible amba’shi: ‘Muabi wa Yehowa nyi aupeyâ muntu bupeta, na t’abutuadilaa muntu malua.’​—⁠Nkindji 10:⁠22.

Mabue a muulo a mu kikudi

w95-F 1/1 9 ¶19

Tukambileyi Satana na midimo yaye

19 Abikiebe tuukie’shi Yoobo mufubi a Efile Mukulu mukambile “binangu bi bubi, bibaadi Satana amuluisha nabio kukiila kui Elifaze na Zofare. (Yoobo 4:​13-​18; 20:​2, 3) Nyi buakinyi Yoobo baadi “mukalakashue,” abio nkumutakula mu “kwakula bwakulakule” pa muanda wa “moo ukata” ubaadi umukuate. (Yoobo 6:​2-⁠4; 30:​15, 16) Na luishinko loso, Elihu baadi muteemeshe na kukuashaYoobo bua’shi ashingule, bi mueneno a Yehowa sha binangu bishi mpuilo mu yaya mianda. Mu mushindo umune, lelo bakulu abateemeshaa pa kupela kutentekiela muntu akiengie dingi dikienga. Kadi nka bu Elihu, abateemesha na luishinko, na kuibashinga muimu w’eyi di’Efile Mukulu. (Yoobo 33:​1-⁠3, 7; Yakobo 5:​13-​15) Biabia muntu mukalakashue mu binangu, biabikala bia binyi sunga bia mpuandikishi, sunga kuete ‘kutshinyishua na bilotua sunga e na moo bua biamono ku tulo,’ mulombene kupeta kunyingishibua mu bifundue, mu kakongie.​—⁠Yoobo 7:​14; Yakobo 4:⁠7.

LUBINGO LUA 4-​10/12

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | YOOBO 22-​24

“Muntu mmulombene kuikala na muulo ku meso ku’Efile Mukulu su?”

w05-F 15/9 27 ¶1-⁠3

Kambila binangu bi bubi!

Ungi ngakuilo amueshesha Efile Mukulu bu e na mianda i bukopo nga’shi, bu’Efile Mukulu, bantu ta be na muulo su ngupela. Mu muisambo waye wa kasatu, Elifaze epusha’shi: “Muntu sung’ekala kilobo mmulombeene kukitshina Efiele Mukulu kinyi? Sha binangu akimbi buuwa buaye’ye nabeene.” (Yob 22:⁠2) Elifaze baadi akiebe kuakula’shi muntu te na muulo kumpala ku’Efile Mukulu. Mu mushindo umune, Bildade bakuile’shi: ‘Mbikunyi bilombeene muntu mulombene kuikala mululame kumpala ku’Efile Mukulu? Mbikunyi biadia kuilesha bu eselele uno mutandue kui mukashi?’ (Yob 25:⁠4) Su tuemeena pa uno ngielelo a binangu, mbikunyi bibaadi Yoobo mutandue kui mukashi mulombene kuiamba bu mululame kumpala ku’Efile Mukulu?

Bangi bantu lelo uno, t’abemona bu be na muulo nya. Abepusha bino pa muanda wa biabadi bebakushe kui kifuku kiabo, nshalelo e bukopo, mushikua w’ekoba sunga wa kisamba. Anka Satana na ba demo baye abapusha buwa kukiengiesha muntu. Su bakita bia’shi muntu epushe’shi bioso biakitshi ta bi buwa ku meso ku’ Efile Mukulu sha Bukome boso, uno muntu t’ekala na muloo. Muenda mafuku, e kubofula na enda kula n’Efile Mukulu e na muwa.​—⁠ Eb 2:⁠1; 3:​12.

Bununu na maladi mbilombene kuitukutshishua kukita mianda i bungi. Patupuandikisha bibatudi bakite mu mudimo wa Bufumu pabatudi ba nsongua be na bukome, bi’atukitshi binobino mbilombene kumueneka bu bishi na muulo. Yaya nsaa bi na muulo tutunduleshi Satana na ba demo baye abakumiina tumone’shi bi’atukitshi ta bi buwa ku meso ku’Efile Mukulu. Abitungu tukambile binangu bi bino.

w95-F 15/2 27 ¶6

Dilongiesha pabitale kukambila nkalakashi

Bano ba kuuku basatu abaadi babofushe kuuku abo Yoobo pa kuakula binangu biabo’bo banabene kushi binangu bi’Efile Mukulu. Elifaze baadi mpa na muambe’shi: ‘Efile Mukulu takulupilaa mwi bafubi baaye,’ na’shi Efile Mukulu t’abimukitaa kintu sunga Yoobo ekala mululame sunga kukutua kuibikala. (Yob 4:​18; 22:​2, 3) Uno ngakuilo e bino e bubi na abofosha kuishimba. Nyi buakinyi kunyima Yehowa baadi musashile Elifaze na benaye pabo kumudimbila mianda. Bakuile’shi: “Tanuibakule myanda yande bu biayidi.” (Yob 42:⁠7) Anka ta babaadi babande kuakula mianda ikile bubi.

w03-F 15/4 14-​15 ¶10-​12

Ba nsongua abasankisha eshimba dia Yehowa

10 Nka bu abibilesha Bible, Satana ta baadi penda mueleshe lulamato lua Yoobo mpanka nya, kadi na lua bafubi boso b’Efile Mukulu, mpa na obe. Pabitale bantu boso, Satana balunguile Yehowa’shi: “Kyooso kii nakyo muntu [kushi penda Yoobo kadi bantu boso] ekipaana bua muuwa waye.” (Yob 2:⁠4) Bomono mudimo obe mu uno muanda wi na muulo? Mu Nkindji 27:​11, Yehowa emulesha kintu kiodi mulombene kumupa, kintu kilombene kumukuasha bua kualuula Satana kuete kumusabuula. Banda kupuandikisha, Nfumu e kunuundu kua bioso, akuitamina obe bua kupudisha uno muanda wi na muulo ukata. Nyi mbushito na kineemo kikata! We kobesha kukita bino abikutekie Yehowa su? Yoobo baadi mobeshe. (Yob 2:​9, 10) Yesu na bafubi b’Efile Mukulu be bungi mbobeshe nabo kuibikita, muanka mubaadi mpa na ba nsongua. (Fid 2:⁠8; Kbf 6:⁠9) Nobe namu we kobesha. Biabia tuedimbanga, abitungu wekale nka lupese kampanda mu uno muanda. Nyi buakinyi mu bikitshino biobe, olesha’shi okuatshishena Satana sunga’shi okuasha Yehowa bua kumualuula. Obe okuatshishena nanyi?

Yehowa akupasukilaa!

11 Bitshibilo biobe mbitale Yehowa su? Ta nkupue kuikala bantu abaadi na lulamato kuadi balombene kumukuasha bua kualuula Satana? Kushi mpaka, kushinkamisha kua Diabulu kua’shi, ta kui muntu afubila Yehowa pa muanda wa kifulo, nkumuekie patooka’shi kua madimi. Anka, Yehowa akumiina’shi wekale ku lupese luaye mu uno muanda utale matalua aye a kumunana, muanda akupasukila pa bupenka bobe. Yesu bambile’shi: “Nshami e muiyilu takumiina’shi sunga ngumune a ku bano bantu be bu bana bakinga, afue.”​—⁠Mat 18:⁠14.

12 Abimueka patooka’shi, bitshibilo biobe mbitale Yehowa. Bikishekishe, abikalaa na bukitshishi kuadi. Bible alesha patooka’shi, Yehowa asankaa sunga kuinyongola pa muanda wa bitshibilo bia bantu. Bu kileshesho, nsaa ibaadi bena Isalele bamutombokiele misango na misango, Yehowa baadi ‘muinyongole.’ (Mis 78:​40, 41) Kumpala kua kabutu mu mafuku a Nowa, nsaa ibaadi “bubi bua bantu bubaadi abuend’afwimanga pa nsenga,” Yehowa baadi “muinyongole.” (Kib 6:​5, 6) Banda kunangushena biabipushisha. Su bokitshi mianda i bubi wenyongosha Mupangi oobe. Bino t’abikiebe kulesha’shi Efile Mukulu mubofule. Anka, mukufule, na akumiina’shi wekale biya. Ku lungi lupese, nsaa y’okitshi mianda i buwa, osankisha eshimba dia Yehowa. Asanka kushi penda muanda wa’shi amono bia kualuula Satana nya, kadi afiki dingi yawa akakufutu. Na akumiina nkufuta. (Eb 11:⁠6) Yehowa muikale binyibinyi nshobe a kifulo!

Mabue a muulo a mu kikudi

w04-F 15/7 21-​22

Tumbisha Mupangi oobe pa kuifundila bipatshila bia mu kikudi

Tala mushindo ubaadi Yehowa mupangie eyilu na nsenga. Muaku “kubekêle kyolua na mashika,” aulesha’shi Yehowa baadi muabuule bipungo bia bupangi. (Kib 1:​5, 8, 13, 19, 23, 31) Ku mbangilo kua kipungo kioso kia bupangi, Yehowa baadi auku kalolo kepatshila kabaadi akiebe kulombasha diadia efuku. Bino nyi bibaadi bimukuashe bua kulombasha mpango yaye ya kupanga bintu. (Kbf 4:​11) Yoobo bambile’shi: “[Yehowa] akita’nka mubaakwiila.” (Yob 23:​13) Yehowa baadi musankie ngofu pa “kumona bintu byooso bibaadi mukite,” na aye nkuamba’shi ‘bi buwa bukile’! ​—⁠Kib 1:​31.

Bua kulombasha bipatshila bietu, abitungu tuikale na lukalo lukata lua kuibilombasha. Nkinyi akitukuasha bua kuikala na lukalo lukata lui bino? Sunga pabaadi nsenga tayimueka’shi kintu kinyi na ishi kintu, Yehowa baadi amono biayikatuku: mbalo i buwa bukile ayimutumbisha. Mu mushindo umune, atulama lukalo lua kukumbasha kepatshila ketu, pa kunangushena ku bipeta bi’atukapete patuikalombasha. Nyi bibaadi bikitshikile Tony nsongua e na bipua 19. Ta baadi muilue bibaadi mukamone musango wa kumpala pabayile mukutala filiale a mu Europe a kupona nguba. Kubanga nka paapa, Tony baadi eyipusha’shi, ‘Kushala ino mbalo na kuikufuba bi kuikala naminyi?’ Tony batungunukile na kunangushena ku uno muanda na kukimba bia kulombasha kaka kepatshila. Baadi na muloo wi bungi nsaa ibabaadi bamuitamine ku filiale kunyima kuaye kuusha formilere munda mua bipua bi bungi!

LUBINGO LUA 11-​17/12

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | YOOBO 25-​27

“T’abitungu kuikala mupuidikie bua kuikala na lulamato”

it-1-F 1193 ¶5

Lulamato

Yoobo. Yoobo baadi na muwa mu kipungo ki pankatshi pa lufu lua Yosefe na kipungo kia Moyise, mbamuleshe bu muntu baadi “mululame shi na matope [mu ki na ebelu., tam] baadi atshinyi Efile Mukulu, dingi bekumbanga bubi.” (Yob 1:⁠1; tala YOOBO.) Lulamato lua bantu lui mu muanda wi pankatshi pa Yehowa na Satana pabitale matalua a kumunana a Yehowa Efile Mukulu. Bino mbimuekie patooka nsaa ibaadi Efile Mukulu muipushe Satana mu kisangilo kibaadi Yehowa akitshi na mikeyilu muiyilu. Satana baadi mudimbile Yoobo’shi t’alanguila Yehowas na binangu bi buwa, kadi bua buwa buaye’ye nabene. Sunga bibapetele matalua a kuluisha nshalelo a Yoobo, bintu biaye na bana baye, Satana baadi mukabilue kubofusha lulamato lua Yoobo. (Yob 1:6–​2:⁠3) Kunyima Satana bakuile’shi, Yoobo e kunyingila kushimisha bintu na bana baye, su e na mbidi bukome. (Yob 2:​4, 5) Kunyima kuaye kukumba mukumbo wi bukopo, kupusha mayi aabofusha a mukashi aye, na ngakuilo e bubi a ba kuuku baye abaadi abaluisha miiya na mpango y’Efile Mukulu, (Yob 2:​6-​13; 22:​1, 5-​11), Yoobo baluluile’shi t’abofusha lulamato luaye. Bambile’shi: “Mpaa naa pakafwila . . .  nalama lulamato lwande, dingi ta nelulekye! Eshimba dyande tadia mpiishishe efuku sunga ndjimune.” (Yobo 27:​5, 6) Pa kulama lulamato luaye, Yoobo baadi muleshe’shi muishikuanyi a Efile Mukulu sha madimi.

w19.02 3 ¶3-⁠5

Lama kululama kobe!

3 Bwetu’twe bafubi b’Efile Mukulu, kululama akulesha kufula na kulamata Yehowa n’eshimba dyetu dyoso, na kukita myanda ayimusankisha misusa yoso. Tutaluleyi ingi myanda ayilesha byabadi bafubishe kishima kululama mu Bible. Mu Bible, kishima kya mu kina Ebelu kyabadi baluule bu “kululama” akilesha: kilombane, kishi kalema, sunga kishima. Bu kileshesho, bena Isaleele abadi abalambula Yehowa nyema, na mwiya ubadi awibatekye bwa kulambula nyema ilombane. (Lv. 22:​21, 22) Mwilo w’Efile Mukulu taubadi na kya kulambula nyema mutshokokye mukolo, mutshibikye etwi, mutunyikye eyiso sunga nyema e na maladi. Kwi Yehowa bibadi na muulo bwa’shi nyema ekale mushima. (Mal. 1:​6-9) Atupusha bwakinyi akuminaa kintu kilombane sunga kishima. Nsaa yatuulu kintu kampanda, byakikala’shi nkikuba, mukanda, sunga kintu kya kufuba nakyo, t’atukuminaa’shi kikale na matubu akata sunga kikutwe lungi lupoolo. Atukuminaa kyakya kikumbane, sunga kishima. Yehowa apushaa nka byabya pabitale kifulo kyetu bwaye, na lulamato lwetu kwadi. Abitungu bikale bilombane, bishima.

4 Twi kwamba’shi abitungu twikale bapwidikye bwa kwikala balulame su? Mu byoso, twi kumona’shi atukitaa bilubilo bibungi. Tubande kutaluula tubingilo tubidi atulesha’shi t’abitungu twikale bapwidikye bwa kwikala balulame. Ka kumpala, Yehowa t’emenaa pa bilubilo byetu. Eyi dyaye aditulungula’shi: “Su olubiila bito bya bantu Yehowa, Yehowa, nnaanyi a kupanda?” (Mis. 130:⁠3) Auku’shi twi bakutwe kupwidika, bantu basha milwisho, na etufwilaa lusa na kalolo kooso. (Mis. 86:⁠5) Ka kabidi, Yehowa auku pemene bukome bwetu, na t’etutekaa bwa kukita myanda ikile bukome bwetu nya. (Badika Misambo 103:​12-14.) Mu mushindo kinyi mwatudi balombene kwikala balombane ku meso kwa Yehowa?

5 Bwa bafubi ba Yehowa, kifulo nyi akikwasha bwa kwikala na kululama. Kifulo kyetu bw’Efile Mukulu na lulamato lwetu kwadi aye Nshetu e mwiyilu, abitungu bikale bilombane. Su kifulo kyetu ki byabya sunga nsaa yatudi mu bitompwanga, yaya nsaa twi na kululama. (1 Mya. 28:⁠9; Mat. 22:​37) Tubande kutaluula dingi mwanda wa ba Temwe basatu babatwisambila ku mbangilo. Bwakinyi abadi bakite byabya? Yawa nsongwakashi t’akuminanga kwasha namu ku kalasa? Yawa nsongwalume akuminanga’shi bamukwatshishe buufu ku kibelo? Sunga shi yawa nfumu a kifuko akumiinanga kushimisha mudimo waye? Ta mbyabya nya. Anka, abauku’shi Yehowa e na miiya ilulame, na binangu byabo bibadi bitule ku kusangasha Nshabo e mwiyilu. Pa mwanda mbamufule, abatulaa binangu kwadi kumpala kwa kwata kitshibilo. P’abakitshi byabya abalesha’shi be na kululama.

Mabue a muulo a mu kikudi

w16.11 9 ¶3

Belumbule bipusheene na bi mu mukanda w’Efile Mukulu

3 Patutala bintu byabadi bapangye kwi Yehowa, atumono kalolo’shi nyi Efile Mukulu shii na kafutakanyi. Baadi “mupangye nsenga na binangu, aibak’eyilu na tudingi twaye.” (Nkindji 3:​19) Kwi myanda ibungi yatushi’atuku pabitale bintu byabadi bapangye kwi Yehowa. Byabya, ‘bino byatubapusha pa mwanda wê bi’nka bu kansongo.’ (Yoobo 26:​14, EEM) Anka patutala bintu bipeela byatuuku bya ku bintu bi pa nsenga na bi mwiyilu atumono kalolo’shi bi mu mulongo. (Misambo 8:​3, 4) Nyenyeenyi midiyo na midiyo ikwete kwifunya mwiyilu mu mulongo. Banda kunangusheena kipaso akifunyu ma planete ku nguba. Bino bintu bi mu mulongo mwanda nka penda Yehowa nyi mulumbuule mashinda a kutambukila ano ma planete. Nsaa yatunangusheena mushindo wadi “mupangye eyilu na binangu” na nsenga, abitungu tumutumbishe, tumulangwile, na kushala na lulamato kwadi.​—⁠Misambo 136:​1, 5-⁠9.

LUBINGO LUA 18-​24/12

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | YOOBO 28-​29

“We na nkumo bu ya Yoobo su?”

w02-F 15/5 22 ¶19

Tulesheyi be mu lukalo kalolo

19 Miisambo ya mu Bible ibatukatuka mu kuisambila ayilesha patooka’shi, abitungu tuleshe baaba be mu lukalo kalolo pa kulombasha nkalo yabo su abo banabene ta mbalombene kuibikita. Bua’shi lutandua luaye taluimananga, Abrahama baadi na kia kuipushena na Betuele. Bua’shi batuale kitanda kiaye ku Kanana, Yakobo baadi na lukalo lua bukuashi bua Yosefe. Bua kupeta mpianyi, Naomi baadi na lukalo lua bukuashi bua Luuta. Biabikala Abrahame, Yakobo, sunga Naomi, ta babaadi balombene kulombasha nkalo yabo kushi bukuashi bua bangi. Lelo uno, abitungu tuleshe baaba be mu lukalo kalolo. (Nki 19:​17) Abitungu tuambule Yoobo baadi akuasha “mulanda atekye bukwuashi, na mwan’a-nshiye shii na bukwashi,” baadi dingi akuasha “muntu e peepi na kufwa.” Yoobo baadi “asangasha mashimba a bakashi kilele,” na ‘baadi bu meso a ba mpofu na bu mikoolo ya bishetshi.’​—⁠Yob 29:​12-​15.

it-2-F 1144-1145 ¶10

Kilamba

Mbekifubishe dingi misango i bungi mu ngakuilo a mu kifuanyi. Nka bu abikalaa bilamba bi mumune na nfuadilo e pabuaye alessha kisaka ki muntu, mu mushindo umune, mu Bible mbafubishe bilamba mu ngakuilo a mu kifuanyi bua kulesha lupese lui muntu na midimo yaye. Bino abimueka patooka mu kileshesho kia kilamba kia kuiyibakishi kibaadi Yesu mufubishe. (Mat 22:​11, 12; Tala KUTSHIBIBWA SUNGA KUANYA NYENE; SANDALE.) Mu kibafumbuilue 16:​14, 15, Nfumu Yesu alesha masaku alombene kufikila bena Nkidishitu abalala mu kikudi, na abashimisha eshina diabo dia tumonyi tua lulamato tu’Efile Mukulu a binyibinyi. Bino bi kuikala bubi bukile bu bibefubuila “ngoshi y’efuku dikata di’Efile Mukulu Sha bukome boso.”

w09-F 1/2 15 ¶3-⁠4

Eshina adilesha kinyi?

Ta tui na matalua kuishina diababaadi betupe p’abetutandile. Anka, atue banabene tui kuikimbila nkumo yatukiebe kuikala nayo. (Nkindji 20:​11) Eyipushe’shi: ‘Su Yesu sunga batumibua abaadia kuikala na mushindo wa kumpa eshina, abaadia kunsanguila eshina kinyi? Eshina kinyi di kulonda n’eyikashi diankambaa kulesha sunga nkumo yande?’

Abitungu kunangushena ngofu pa luno lukonko. Buakinyi? Muanda, nka bu bibafundile Nfumu Salomone: “Nkumo iibuuwa, ikile bupeta ku muulo. (Nkindji 22:⁠1) Kushi mpaka, su tuekala n’eshina sunga nkumo i buwa kui bantu netu, tui na bupeta bukata. Na muanda wi na muulo ukata, su tuekala na nkumo i buwa kumpala ku’Efile Mukulu, atukapete bupeta bua ikalayika. Mu mushindo kinyi? Efile Mukulu alaa’shi afundu mu “mukanda wa kitentekiesho” mashina a boso abamutshinyi, na ebapa lukulupilo lua muwa wa ikalayika.​—⁠Malaki 3:​16; Kibafumbuilue 3:⁠5; 20:​12-​15.

Mabue a muulo a mu kikudi

g00-F 7/8 11 ¶3

Kusepa, kui buwa bobe!

Kusepa nkulombene kuikala na bukitshishi kui muntu su? Otentekiesha nsaa ibaadi tusepo tua muntu tukunyingishe sunga nkukuasha bua kuipusha biya? Sunga nsa ishibaadi muntu mukusepeshe, obe nkupusha’shi abakusumbushena? Oolo, kusepa nkulombene kuikala na bukitshishi kui muntu. Tusepo tui na bukitshishi kui yawa asepe na kui yawa abasepesha. Mu Bible, Yoobo alungula beshikuanyi baye’shi: “Panebasepeshanga, abakânyanga bikata, kumungamunga kuande kubaadi akuibakankamika.” (Yoobo 29:​24) “Kumungamunga” kua Yoobo kubaadi akulesha pangi muloo waye.

LUBINGO LUA 25-​31/12

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | YOOBO 30-​31

“Bibaadi Yoobo mulame muikelo utookane”

w10-F 15/4 21 ¶8

Kumba meso oobe ku bintu bi bubi!

8 Bena Nkidishitu ba binyibinyi ta mbakaluilue ku nkalo ya meso na ya mbidi. Nyi buakinyi, Eyi di’Efile Mukulu aditunyingisha bua kuikitshisha bua kudimukila bintu biatutala na biatudi nabio lukalo. (1Ko. 9:​25, 27; badika 1Yowano 2:​15-​17.) Muntu mululame Yoobo baadi mutundule kuipushena kui pankatshi pa meso na nkalo. Bambile’shi: “Naadi mudye kipwano na meeso ande, kya kuleka kushimika meeso pe nsonguakashi.” (Yob 31:⁠1) Yoobo ta baadi apele kukuma muana mukashi kushi penda bua kuibuesha malaka akutambuka lusandi, kadi ta baadi dingi atungunuka na kunangushena pa ino mianda. Yesu baadi mushimikie kasele pabitale muulo wa kulama binangu bitookane nsaa ibakuile’shi: “Muntu oso atungunuka na kutala muana mukashi mu kipaso kia kumulakila, bapu kutambuka naye lusandi muishimba diaye.”​—⁠Mat. 5:​28.

w08-F 1/9 11 ¶4

Taluula bipeta abituku kunyima

Kumpala kua kutuela muishinda di bino, eyipushe’shi: ‘A nkunyi kuadintuala?’ Kuata kapindi ka kunangushena nkulombene kukuasha bua kupela kukita uno muanda wi na bipeta bi bubi bukile. Bantu abapelaa kulonda tuno tu bitunduilo, mbalombene kupeta Sida, maladi a luambu aatukila mu kutambuka lusandi, mayimi abash’abakumiina, kukatusha mayimi, kuluisha kipuano na bena kifuko, na kondo k’eshimba kaluile. Nfudiilo a bano boso abatambuka lusandi mbamuleshe patooka kui Mpoolo mutumibua. Amba’shi: “t’abakapiana Bufumu bu’Efile Mukulu nya.”​—⁠1Bena Kodinda 6:​9, 10.

w10-F 15/11 5-⁠6 ¶15-​16

Ba nsongua: Kunkushibuayi n’Eyi di’Efile Mukulu

15 Nsaa nkinyi ilombene kutompibua lulamato lobe kui Efile Mukulu, podi na bantu su mpodi bupenka? Nsaa yodi ku kalasa sunga ku mudimo, wekala nka mupasukie. Omonaa kintu kioso ki nkufuishisha masaku mu kikudi. Nsaa y’okisha kapaapi, na y’olenguula mianda nyi yodi mulombene kukutua kukokiela miiya y’Efile Mukulu.

16 Buakinyi abitungu okokiele Yehowa sunga nsaa yodi bupenka? Tentekiesha bino: We mulombene kuinyongosha Yehowa sunga kumusankisha. (Kib. 6:​5, 6; Nki. 27:​11) Yehowa atalaa bikitshino biobe muanda ‘kuete kuikalakasha bobe.’ (1Mp. 5:⁠7) Akumiina’shi omuteemeshe bua’shi opete miabi ku malango aye. (Isa. 48:​17, 18) Mu Isalele, pabaadi bafubi ba Yehowa bapele kukokiela elango diaye, bino bibaadi bimuinyongoshe. (Mis. 78:​40, 41) Ku lungi lupese, Yehowa baadi mufule Ndanyele, muanda muikeyilu bamuitamine bu “mufudibwe kwi Efile Mukulu.” (Nda. 10:​11) Buakinyi? Ndanyele baadi mushale na lulamato kui Efile Mukulu munkatshi mua bantu, mpa na pabaadi bupenka.​—⁠Badika Ndanyele 6:​10.

Mabue a muulo a mu kikudi

w05-F 15/11 11 ¶3

Mayele a bia kuteemesha kalolo

Yoobo baadi muteemeshe miisambo ifikie kuikumi nsaa ibaadi esamba na ba kuuku baye. Nyi buakinyi bambile’shi: “Ayibabô! A muntu a kumpushisha e kwikunyi?” (Yob 31:​35) Buakinyi? Muanda ba kuuku baye abaadi bamuteemeshe, t’ababaadi bamunyingishe. Ta babaadi abamupasukila, sunga kupusha bibaadi epusha. Ta babaadi abetuulu pa mbalo yaye bua kumupusha kalolo. Aku namu, Mpiele mutumibua batushishe dino elango: “Ikalayi na binangu bimune anue boso, ikalayi anuituulu pa mbalo ya bangi, nuikale na kifulo kia bu bana na bana na lusa lukata na kuiyisha.” (1Mp 3:⁠8) Mushindo kinyi watudia kuitula pa mbalo ya bakuetu? Umune wa ku mishindo ngua kulesha’shi atupasukila abipusha ungi muntu na kutompa kumupusha. Atuibilesha pa kuakula kantu bu’shi, ‘T’abikalanga bibofule’ sunga’shi ‘Abikalanga lukalakashi biabia. Ungi mushindo ngua kuambuula bibakula muntu bua kulesha’shi tubapusha bibakula. Kupusha kalolo, nta mpenda kulamina bibakula muntu nya, kadi kutompa kupusha abipusha muntu.

    Mikanda ya mu Kisongye (2011-2025)
    Tuuka
    Tuela
    • Kisongye
    • Tumina muntu
    • Byokumina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pabitale bya kufubisha
    • Bya kufubisha
    • Bya kufuamisha yobe
    • JW.ORG
    • Tuela
    Tumina muntu