-
Abamutwala kwa Pilato kunyima kwa kumusambisha ku SanedrineYesu—Nyi eshinda, binyibinyi na muwa
-
-
SHAPITRE 127
Abamutwala kwa Pilato kunyima kwa kumusambisha ku Sanedrine
MATEO 27:1-11 MAAKO 15:1 LUKA 22:66–23:3 YOWANO 18:28-35
KU NAMASHIKA BASAMBA KU SANEDRINE
YUDASE ISKARYOTE BATOMPO KWIPUDIKA
ABATUMU YESU KWA PILATO BWA KUMUTSHIBILA KIIMU
Bufuku bubadi Mpyeele mutune Yesu misango isatu tabudi peepi na kutooka. Beena Sanedrine abapu kusambisha Yesu penda kwishina, akupu abapalakana. Mu dya katano ku namashika, abafiki dingi mu kwibunga bwa kutompa kutusha tubingilo twa kwibunga bufuku bwa kusambisha Yesu kushi muyile miiya. Abatwala dingi Yesu kwabadi.
Bena tumiladi nkulungula dingi Yesu shi: “Su we Mesiya, etulungule.” Yesu bebalulwile shi: “Sunga neenulungula, tanuukumiina nya. Dingi, su naayipusha taanwaluula nya.” Byabya, Yesu badi mwibaleshe n’eshimba dinyingye bumuntu bwaye mu mayi e mumune na e mu butemuki bwi mu mukanda wa Ndanyele 7:13. Aye nkwakula shi: “Mwan’a muntu akashaala ku mboko ilume y’Efile sha bukome.”—Luka 22:67-69; Mateo 26:63.
Abo nkumushishikila shi: “We Mwan’Efile Mukulu?” Yesu bebalulwile shi: “Bi’nka bu byaanwibyamba anwe banabeene.” Abamwene shi mmupwandjikilwe lufu mwanda wa kapesha. Abo nkwipusha shi: “Kyatudy’a kukimba dimo tumonyi nkinyi?” (Luka 22:70, 71; Maako 14:64) Abadi banye Yesu myoshi benda naye kwi Ponse Pilato mukata a kibundji kya beena Loma.
Abimweneka shi Yudase Iskaryote badi mumone kwabatumu Yesu kwa Pilato. Pabamwene Yudase shi abatshibila Yesu kibawe kya lufu, bapushile moo ukata, aye nkukutwa kya kukita. Anka, pamutwe wa kwaluka kwi Efile Mukulu na kwilanga kwishimba, bayile mu kwalusha nfwalanga 30 ya kyamo kyebakanyi. Yudase nkulungula tshite mwakwidi shi: “Nee musoole pa kupaana mase a muntu shii musoole mwanda.” Abadi bamwalule kushi lusa shi: “Wetu ngunyi! Nkilumbu kyoobe!”—Mateo 27:4.
Yudase basumbwile nfwalanga 30 ya kyamo kyebakanyi mu ntempelo, akupu nkukumbasha ungi mulwisho wa kutompa kwiyipaa. Abimweka shi, pabakimbanga Yudase kwipudika, lutabi lwa mutshi kubadi mwanye mooshi lubadi lubatukye. Baponene kwibwe, aye nkupingika pabidi.—Bikitshino 1:17, 18.
Kubadi kukii ku namashika pababatwadile Yesu kwibalasa dya Ponse Pilato. Kadi bena Yuuda bamutwale kwakwa abapelele kutwela. Abo nkumona shi kwipetena na bena bingi bisamba akwibekasha butete. Tababadya kudya bidibwa mwifuku dya 15 dya mweshi wa Nisane, efuku dya kumpala dya Musangeelo wa mikate ishi na kitatusho ibadi bu kipungo kya Kidibwa kya lukilo.
Pilato batukile aye nkwibepusha shi: “Mmwanda kinyi wanufundu nao uno muntu” Abo nkumwalula shi: “Su uno mulumyeena ta mukite bubi, tubadya kumufisha koobe su?” Pilato bapushishe pangi shi bakwete kupima kumutakula, nyi’ye nkwibalungula shi: “Mwateeyi, numusambishe’nwe banabeene muyiile mayi eenu.” Bena Yuuda nkulesha shi abadi na lukalo lwa kwipaa Yesu pa kwakula shi: “Ta mbetupe matalwa a kwipaa muntu.”—Yowano 18:29-31.
Binobino su bayipaa Yesu mu musangeelo wa Kidibwa kya lukilo, bibadya kutusha kafutakanyi kwi bantu. Kadi su bapeta matalwa a bena Looma a kwipaa Yesu bu muntu bakutwa kunemeka mbulamatadi, bena Yuuda tabekala na mwanda kwi bantu mwanda bena Looma nyi be na matalwa a kumwipaa.
Bakata ba bipwilo tababalungwile Pilato shi abakwata Yesu mwanda wa kapeesha. Abakimbile ungi mwanda wa madimi pa kumufunda shi: “Twi basangane uno muntu [1] atwesha kafuutakanyi munkatshi mwa mwilo wetu, [2] atosha bantu kufuta Keezare kitadi, na [3] eamba bu Meesiya mulopwe.”—Luka 23:2.
Bu bibadi alesha mpala ya bena Looma, Pilato pabapushishe shi Yesu kwete kwiamba bu nfumu batwelele mu wawa mwanda. Pa mwanda wa byabya, Pilato batwelele mu nshibo yaye, aye nkwitanyina Yesu, akupu nkumwipusha shi: “We mulopwe a beena Yuuda su?” Mu ungi ngakwilo, ‘We mwipe mwiya weumbo pa kwiamba obe nabene bu nfumu pa mbalo ya Keezare?’ Pangi bwa kuuka bibapwile kupusha Pilato pabimutale, Yesu nkumwipusha shi: “Wamba byaabya obe nabeene’nyi mbangi bakulungule byanka pa mwanda wande?”—Yowano 18:33, 34.
Bwa kulesha bu shauku byabakula pabitale Yesu na kukimba kuuka byanka, Pilato balulwile shi: “Ami ne mwina Yuuda su?” Akupu nkukumbasha shi: “Kisamba kyoobe obe nabeene, na ba tshiite mwakwidi bakata ngi bakufikishe kwandi! We mukite kinyi?”—Yowano 18:35.
Yesu baukanga shi kwete kwisambila pabitale bufumu. Badi mwalule mu kipaso kibadi kikanyishe Pilato.
-
-
Pilato na Eroode abamupete shi na mwandaYesu—Nyi eshinda, binyibinyi na muwa
-
-
SHAPITRE 128
Pilato na Eroode abamupete shi na mwanda
MATEO 27:12-14, 18, 19 MAAKO 15:2-5 LUKA 23:4-16 YOWANO 18:36-38
PILATO NA EROODE ABASAMBISHA YESU
Yesu balungula Pilato patooka shi mmwikale nfumu. Anka, Bufumu bwaye tabubadi abutulu bena Looma mu masaku nya. Nyi bwakinyi Yesu bambile shi: “Bulopwe bwande ta mbwa pano. Su Bulopwe bwande bubady’a kwikala bwa pano, bandami bande babady’a kulwa ngoshi bwa’shi tala banfisha kwi bena Yuuda. Anka Bulopwe bwande ta mbwa pano pa nsenga nya.” (Yowano 18:36) Eyendo, Yesu e na Bufumu, anka ta mbwa pano pa nsenga nya.
Pilato tabadi mufudile paapa nya. Bayipwishe dingi shi: “Byaabya, we Mulopwe?” Bwa kulesha Pilato shi aye nabene nyi batusha kinangu kibuwa, Yesu bamwalulwile shi: “Obe ngi amba’shi nee mulopwe. Mbantande, dingi nee mufikye pano bwa kwakula bya biinyibiinyi. Muntu ooso ee mu biinyibiinyi apusha byangakula.”—Yowano 18:37.
Yesu bapwile kulungula Tomase kumpala shi: “Ami nee eshinda, nee biinyi, nee muuwa.” Binobino sunga Pilato bapushishe shi kabingilo ka Yesu ka kwikala pa nsenga nka kutusha bukamonyi bwa “biinyibiinyi, bikishekishe bya binyibinyi pabitale Bufumu bwaye.” Yesu badi na kitshibilo kya kulamata ku byabya bya binyibinyi sunga byatunga shi afwe. Pilato nkumwipusha shi: “Biinyibiinyi nkinyi?” tabadi mutengyele bwa shi amupatulwile nya. Mwanda bapwile kumona shi bapusha bibungi bwa kusambisha uno muntu.—Yowano 14:6; 18:38.
Pilato nkwalukila kwi kibumbu kibamutengyelanga paasha. Abimweneka shi Yesu e ku lupese lwaye pabalungwile bakata ba batshite mwakwidi na bangi babadi nabo shi: “Ntamono kintu su nkimune kilombeene uno muntu kupiishiibwa nakyo.” P’abo kufiita munda bwa kyakya kitshibilo, kibumbu kibamushishikiile shi: “Kwete kutombosha mwilo na byaalambukisha mu Yudeya mushima, bibangile ku Ngalileya nyaa na pano.”—Luka 23:4, 5.
Kinangu kya bena Yuuda kibadi kikemeshe Pilato. Pabadi bakata ba batshite mwakwidi na bakulu abatungunuka na kwela misaase, Pilato bayipwishe Yesu shi: “Topusha byooso byabakufundu’bi?” (Mateo 27:13) Yesu tabatompele sunga kwalula nya. Kuumiina kwaye kumpala kwa myanda ya madimi yabamufundu kubakaanyishe Pilato.
Bena Yuuda abalesheshe shi Yesu badi ‘mubangye ku Ngalileya.’ P’aye kupusha byabya, Pilato baukile shi Yesu badi mwina Ngalileya. Byabya bibapeele Pilato kinangu kyadya kusuka bushito bwa kusambisha Yesu. Eroode Antipase (mwana a Eroode Mukulu) nyi badi nfumu a bena Ngalileya, na badi ku Yeluseleme ku Kidibwa kya lukilo. Akupu Pilato nkutuma Yesu kwi Eroode. Eroode Antipase nyi badi mutshibishe mutwe wa Yowano Mubatshitshi. Kunyima p’aye kupusha shi Yesu bakitanga bilengyeleshi, Eroode badi ekalakasha shi Yesu e kwikala Yowano musangukye ku bafwe.—Luka 9:7-9.
Binobino Eroode basangala bwa lukulupilo lwa kumona Yesu. Tabibadi shi badi akimbi kukwasha Yesu sunga kukimba kutala su byabamufundu mbya biinyi nya. Eroode badi “akulupila kumumona paakitshi kilengyeleshi kampanda.” (Luka 23:8) Anka Yesu tabadi musankishe lukalo lwa Eroode nya. Nyi bwakinyi pabadi Eroode mumwipwishe, Yesu tabakwile kishima su nkimune. P’aye kukutwa kusangala, Eroode na basalayi baye abadi “bamupeeshe na kumusabuula.” (Luka 23:11) Abadi bamufwadikye kilamba kya muulo na kubanga kumusepa. Akupu abadi bamwalushe kwi Pilato. Eroode na Pilato abadi beshikwanyi, kadi binobino abafikile bakuuku.
Pabalukile Yesu, Pilato bayitanyine bakata ba batshite mwakwidi, banfumu ba bena Yuuda na bantu nkwibalungula shi: “Panamwipusha kumpala kwenu, ntshii mumone kintu su nkimune kwadi kilombeene kumupiisha ku myanda yanumufundu nayo. Mpaa na Eroode naamu, ku mwanda bamwalusha kwatudi. Byabya ku byaadi mukite, takwi kintu su nkimune kilombeene lufu. Byaabya namukupisha nfimbo, kunyima mmufungule.”—Luka 23:14-16.
Pilato akumina kufungula Yesu mwanda bamono shi batshite mwakwidi abafiki naye kwadi penda bwa kyutu. Pabadi apakimbi Pilato kufungula Yesu, abamutakwile bikata bwa kumwipaa. Pabadi mushale ku nkwasa yaye ya kusambisha, mukashi aaye bamutumine mukyendji shi: “Totwelakananga mu mwanda wa yaawa muntu-mululame, mwanda nee mufwambushibwe ngofu mu kilootwa [kushi mpaka akifiki kwi Efile] pa mwanda waye.”—Mateo 27:19.
Pilato badya kufungula uno muntu shi musoole naminyi muyile byakumina?
-
-
Pilato bakula shi: “Muntu ngiiwu!”Yesu—Nyi eshinda, binyibinyi na muwa
-
-
SHAPITRE 129
Pilato bakula shi: “Muntu ngiiwu!”
MATEO 27:15-17, 20-30 MAAKO 15:6-19 LUKA 23:18-25 YOWANO 18:39–19:5
PILATO BAPIMI KUPOSOLA YESU
BENA YUUDA ABATEKYE SHI BAPOSOLE BARABASE
ABASEPE YESU NA KUMUKYENGYESHA
Pilatao balungwile kibumbu kibatekanga bwa kwipaa Yesu shi: “Ntshi mumone kintu su nkumune kwadi kilombeene kumupiisha ku myanda yanumufundu nayo. Mpaa na Eroode.” (Luka 23:14, 15) Binobino bwa kukimba bya kupasha Yesu, Pilato bapimine angi mayele, aye nkulungula bantu shi: “Bu byakudi kyuubishi kya’shi neenupooswela muntu mu nguba a Pasaka. Byabya, anukyebe neenupoosolwe Mulopwe a bena Yuuda su?”—Yowano 18:39.
Pilato baukanga shi kwi mwina lukano abetanyina bu Barabase, badi aukibwa bu ngifi, mulendwishi na ntomboshi. Nyi Pilato nkwipusha shi: “Anukyebe neenupooswele Yesu Barabase nyi Yesu abetaanyinana bu Meesiya?” Bu bibabadi abatakulwa na bakata ba batshite mwakwidi, kisaka kibatekyele bwa kuposola Barabase kushi Yesu. Pilato nkwipusha dingi shi: “Nnaanyi a ku babidi bano aanukyebe shi nneenupooswele?” Kibumbu nkwalula shi: “Barabase”!—Mateo 27:17, 21.
Pilato bakutshilwe kya kukita aye nkwipusha shi: “Byaabya nkite kinyi na Yesu abeetanyina bu Meesiya?” Bantu nkukungula shi: “[Bamupudikye ku mutshi, NWT]!” (Mateo 27:22) Mwanda wa buufu, bakwete kuteka lufu lwa muntu shi musoole mwanda. Pilato nkwibeyayila shi: “Byaabya mbubi kinyi bukite uno muntu? Ntshi musangane kintu su nkimune kilombeene lufu, byaabya nakyebe kumukupisha nfimbo, kunyima mmufungushe.”—Luka 23:22.
Sunga bibadi abitatshisha Pilato bwa kumupoosola, kibumbu ki na nsungu kibelanga misaase shi: “Bamupudikye ku mutshi!” (Mateo 27:23, NWT) Bakata ba bipwilo nyi abatumine kibumbu bwakidya kufiita munda bikata bwa shi mase apongolokye! Na, taabadi mase a tomboshi nya, abadi mase a muntu shi musoole mwanda. Mase a muntu shi musoole ababadi bakukile bu Nfumu mu Yelusaleme takudi mafuku atano. Su balongi ba Yesu abadi panka, abashadile baumine mu bufyefye.
Pilato nkumona shi byoso byakitshi tabikwatshika nya. Pabamwene shi nsungu ya bantu ikwete kukamina, batshile meema, aye nkwiyosha ku maasa aaye kumpala kwa kibumbu. Aye nkwibalungula shi: “Ami ntshi mu mwanda wa mase a uno muntu nya. Nkilumbu kyeenu!” Sunga mbyabya, bantu tababadi bashintulukye nya. Abadi abakula shi: “Mase aaye eetulamate atwe na baana beetu.”—Mateo 27:24, 25.
Mukata a kibundji bakimbile kwibasangasha pamutwe pa kukita bibaukanga bu bibubwa. Nyi bwakinyi mu kwipushena na bibabatekyele, Pilato badi mupoosole Barabase kwi kisaka. Akupu batumu eyi bwabadya kufuula Yesu bilamba na kumukupila nfimbo.
Kunyima kwa kukupila Yesu bikata, basalayi abamutwadile mwibalasa dya nfumu a bena Looma. Kibumbu kibabangile kumusabuula. Abakitshine kifulu kya milobo, abo nkumufwadika ku mutwe. Basalayi abadi dingi bape Yesu elengye ku mboko ibalume na kumufwadika kikotshi kimonga bu akifwalaa ba nfumu. Bakwete kumusabuula pa kumulungula shi: “Ngwa-mooyo, Nfumu a Beena-Yuuda!” (Mateo 27:28, 29) Kukatusha byabya, abadi abamufiidila mata na kumukupila mapi mu mpala. Abatshile elengye dibabadi bamupe, abo nkubanga kumukupila ku mutwe mu kipaso kibadi “nkata” a milobo ababadi bamufwadikye ku mutwe bwa kumusabula munyinshe kumutwela ku mutwe.
Kipaso kibadi Yesu mulame kinemo kyaye na kunyingila mu aa makyenga ooso kibadi kikanyishe Pilato, aye nkukimba angi mayele bwa kwikatusha mu mwanda pa kwakula shi: “Talaayi ngyaawa aneenutuushiisha pasha; nwi na kya kuuka’shi ntshi musokole kantu su nkamune ka kumutopeka nako.” Pangi Pilato bamwene shi su batusha Yesu paasha, kisaka kya bantu kibamono bibatapika na byanoko mase ki kushintula binangu. Pabadi Yesu mwimane kumpala kwa kisaka kya bantu be na mashimba ebubi, Pilato bambile shi: “Muntu ngiiwu!”—Yowano 19:4, 5.
Sunga byekala shi abadi bakupile Yesu na kumutapa malonda, balamine kinemo kyaye na kushala mumiine mu kipaso kibadi na Pilato mumukaanyishe, mwanda Pilato bakwile na kanemo na lusa.
-
-
Abebapa Yesu, bena Yuuda abamutwala mu kumwipaaYesu—Nyi eshinda, binyibinyi na muwa
-
-
SHAPITRE 130
Abebapa Yesu, beena Yuuda abamutwala mu kumwipaa
MATEO 27:31, 32 MAAKO 15:20, 21 LUKA 23:24-31 YOWANO 19:6-17
PILATO BATOMPO KUPOOSOLA YESU
ABATSHIBILA YESU KIIMU KYA LUFU
Sunga byekala shi abasepe Yesu na kumwisha milongo, akupu Pilato betatshisha bwa shi bamupoosole, bakata ba batshite mwakwidi na bena dyabo tababadi balukye kumongo bwa kumwipaa nya. Abatungunukanga na kwela misase shi: “Mupudikye ku mutshi! Mupudikye ku mutshi!” Pilato nkwibaluula shi: “Mwateeyi’nwe banabeene, numupudikye ku mutshi.”—Yowano 19:6, NWT.
Bena Yuuda tababadi bashinkamishe shi Yesu mmulombene lufu mwanda wa kukutwa kunemeka miiya ya Keezare, kadi pabitale myanda ya beena lulangwilo? Abalukila ku mwanda ubabadi bakule kumpala kwa Sanedrine ubabadi bafundjile Yesu shi basabuula Efile Mukulu. Abambile shi: “Twi na miiya, byabya muyile yaaya miiya, ee na kya kufwa, mwanda mmwiambe bu Mwan’Efile Mukulu.” (Yowano 19:7) Ubadi mwanda wenyi ku mwatwi kwa Pilato.
Balukile mu nshibo, aye nkupima kipaso kya kupaasha yawa muntu badi mutapikye, kadi mushale munyingiile, ababadi balote kwi mukashi aye. (Mateo 27:19) Kadi pabitale mwanda ungi ubatushishe bena Yuuda shi mwina lukano “Mmwan’Efile Mukulu”? Pilato badi auku shi Yesu badi mwina Ngalileya. (Luka 23:5-7) Pilato bafikile ayipusha Yesu shi: “Obe, we aa kunyi?” (Yowano 19:9) Abimweka shi Pilato badi akimbi kwiuka kalolo su Yesu badi kwanka kumpala sunga shi bafikile kwi Efile Mukulu!
Pilato bapushishe Yesu nabene kwakula shi mmwikale nfumu n’ashi Bufumu bwaye ta mbwa pa nsenga. Pamutwe p’aye kubanga kupatuula bibakwile kumpala, Yesu bashele muumine. Kupela kwaye kwa kwalula kubadi kukaamishe Pilato mapampa, aye nkufita munda na nkulungula Yesu shi: “Nnaami oopele kwakwisha! Toowuku’shi nee na matalwa a nkupoosola, bu byandi na matalwa a [nkupudika ku mutshi, NWT]?”—Yowano 19:10.
Yesu balulwile penda shi: “Toboody’a ku ngikeela na matalwa su ngapeela, su tangakupeebwe mwiyilu; ngi mwanda kinyi mumpaane koodi mmusemune milwisho ikile bukata.” (Yowano 19:11) Abimweneka shi Yesu tabadi na muntu umune mu kinangu. Anka, badi akula shi Kayifase na Yuudase Isakaryote be na bushito nka bu bwa Pilato.
P’aye kukaanya bwa mwikelo na ngakwilo a Yesu na kutshina shi e kwikala afiki kwi Efile Mukulu, Pilato batompele dingi kumupoosola. Anka bena Yuuda abatushishe ungi mwanda bwa kutshinyisha Pilato. Abamulungwile shi: “Su omupoosola, weleesha bu shi mu bulongo na Keezare! Mwanda ooso eekitshi mulopwe eelungula bu shi a Keezare.”—Yowano 19:12.
Nfumu a kibundji batushile dingi Yesu paasha, aye nkushala ku nkwasa a kusambisha, aye nkulungula bantu shi: “Ngiiwu mulopwe eenu!” Anka bena Yuuda abapelele bakulanga’shi, “Ayipayiibwe! Ayipayiibwe! [Mupudikye ku mutshi, NWT!]” Pilato bebayipwishe shi: “Mpudikye mulopwe eenu ku mutshi su?” Bena Yuuda pamune na kibumbu kya nfumu a beena Loma abakulanga bibukopo shi: “Tatwi na ungi mulopwe, kukaasha Keezare.”—Yowano 19:14, 15.
Bu bibadi bena Yuuda abakalakasha Pilato, badi mutshine aye nkwibapa Yesu bwabadya kumwipaa. Basalayi abafudile Yesu kilamba kimonga abo nkumufwadika bilamba byaye bya panundu. Pababadi abende mu kwipaa Yesu, badi na kya kutwala mutshi waye wa malwa aye nabeene.
Twi ku namashika mu dya Katano mwifuku dya 14 dya mweshi wa Nisane. Kubanga pababuuku Mu dya kananka kukii kafito, Yesu kwete kufumankana na myanda ibubi ilekenelekene. Mwanda wa kwitatshisha na bushito bwa mutshi, bukome bwa Yesu bubapwile. Basalayi abakwatshile Simone ungi muntu badi akidi mwishinda a ku Sireene mu Afrique, bwa kusemuna mutshi mpa na ku mbalo yabakayipayila Yesu. Bantu bebungi abadi abebalondo, bangi abadi abadidi na kwinyongola bwa mwanda aukyebe kukitshika.
Yesu nkulungula bana bakashi abadi abadidi’shi: “Nsongwakashi ya mu Yelusaleme, tanundilanga ami. Edileeyi’anwe banabeene, na bana beenu; mwanda akukafiki mafuku aabakambashi: ‘Bee na mwabi, mbashii batande, naa bashyaabwomesha.’ Paapa abakabanga kulungula myengye shi: ‘Etuponeeneyi,’ na twengye’shi: ‘Etufwamisheeyi.’ Mwanda, su abakitshiina mutshi ubishi bino, abikeekala naminyi bwa mutshi uume?”—Luka 23:28-31
Yesu badi esambila kisamba kya bena Yuuda. Ki bu mutshi ukwete kuuma kadi ukii na ndambo ya masaki abishi, mwanda Yesu na bangi bena Yuuda abadi bakumine mwadi abadi bakii kwanka. Pabashyabakekala kwanka, anka penda bantu bakookye mu kikudi nyi abakekala mu kyakya kisamba bu mutshi uume. Akukekala kwidila kukata apakafiki bena Looma bwa kubutula kyakya kisamba mu kukumina kw’Efile Mukulu!
-
-
Nfumu shi musoole akyengye ku mutshi wa malwaYesu—Nyi eshinda, binyibinyi na muwa
-
-
SHAPITRE 131
Nfumu shi musoole akyengye ku mutshi wa malwa
MATEO 27:33-44 MAAKO 15:22-32 LUKA 23:32-43 YOWANO 19:17-24
ABAKOOKOLA YESU KU MUTSHI WA MALWA
BYABADI BAFUNDE KUNUNDU KWA MUTWE WAYE ABISEPESHA BANTU
YESU ATUSHA LUKULUPILO LWA MUWA MU MPALADISO PA NSENGA
Abende na Yesu kula na kibundji bwabadya kumwipaa pamune na bangifi babidi. Abetanyina yaya mbalo bu Gologota sunga bu Mbalo ya Kabala, akupu ikwete kumweneka “ku bula”.—Maako 15:40.
Bantu basatu babadi bakwate mbebakatushe bilamba. Akupu, abebapele maalwa a miire asangishe na lubishi lwi buulo. Abimweneka shi bana bakashi ba mu Yelusaleme nyi abadi abeatekye, bena Looma abeapanga bantu babakyebe kwipaa bwa kupela kukamba kupusha busungu. Pababapeele Yesu anka, bapelele kwiatoma. Bwakinyi? Bakimbanga kupusha kwikala na binangu bilombane mu yaya nsaa ya kitompwanga kyaye, bakuminanga kushala na lulamato mpa na ku lufu lwaye lwa makyenga.
Abakookwele Yesu ku mutshi. (Maako 15:25) Basalayi abamukookwele misumadi mu maasa na ku ngwa yaaye, ayo nkutubula misamba na mishila na kumwela busungu bukile. Pabakwete kubusha mutshi, busungu bukwete kwenda na kukamina mwanda mbidi yaye ikwete kusanuka. Anka Yesu tabadi mwakule baba basalayi nya. Batekyele shi: “Yaaya ebafwile lusa, mwanda taabawuku kyabakitshi.”—Luka 23:34.
Muyile kipikwa kyabo, bena Looma abafundaa ku kabaya mwanda ubakitshi muntu ababayipaa. Binobino bwa Yesu, Pilato batudile kabaya akamba shi: “Yesu a mu Nazarete, mulopwe a beena-Yuuda.” Abekafundjile mu kiina Ebelu, mu Latin na kiina Greke bwa shi muntu ooso amone bya kubala mu ludimi lwaye. Pilato alesha shi tabadi musangale bibadi bena Yuuda bamukamikye bwa kwipayisha Yesu. Bakata ba batshite mwakwidi abatopekyele Pilato shii: “Twe mulombeene kufunda’shi ‘Mulopwe a Bena-Yuuda nya,’ anka . . . badi amba shi ‘Nee mulopwe a Bena-Yuuda.’” Bu bibadi apele shi tabekalanga abamutakula dingi pa bukopo, Pilato badi mwibalule shi: “Kinafundu, kishaale nka byaabya.”—Yowano 19:19-22.
Na nsungu yoso, batshite mwakwidi abadi balushene dingi myanda ya madimi ibabadi bakule ku Sanedrine. Kushi kubasamuka, bantu abakilanga abadi abashikula mitwe na kusepa pa kwakula shi: “Aae! Obe abumbulaa ntempelo bwa kumwibakuula mu mafuku asatu, epaashe obe nabeene pa kwika ku [mutshi, NWT].” Mu kipaso kimune, bakata ba batshite mwakwidi na bafundji abadi abelungushena shi: “Mesiya mulopwe a Isaleele, ayikye binobino ku [mutshi wa malwa, NWT], bwatudy’a kumona na bwatudy’a kukumiina.” (Maako 15:29-32) Na bangifi babidi abadi ku mboko ibalume na ibakashi ya Yesu abamutopekyele, aku namu tabadi mukite mwanda wibubi nya.
Pamune na basalayi bananka ba bena Looma, abadi basepe Yesu. Bi kwikala shi abapwile kutoma nfinyo i buulo, binobino ababanga kusenga Yesu, abapimine kumupa ndambo, anka tabatomene nya. Baba basalayi abadi abasepe bifundwe bibadi ku mutwe wa Yesu pa kwakula shi: “Su we mulopwe a Beena Yuuda epaashe obe nabeene.” (Luka 23:36, 37) Banda kwela kinangu! Muntu bapu kwikala bu eshinda, binyibinyi na muwa kwete kukyengeshibwa na kusepibwa kwa’shi musoole. Yesu banyingile eshimba mu yaya myanda yoso, tamusashile bena Yuuda bakwete kumutala, basalayi ba bena Looma bakwete kumusepa sunga bankitshishy’a bubi babidi be mu mpese mwaye nya.
Basalayi bananka abatshile bilamba bya panundu bya Yesu na kwibyabuula pa binanka. Abashile bubale bwa kuka kilamba kilombene muntu kwata. Musapi wa muushi wa Yesu “ushibadi na mutelo, ulukiibwe wikwateene bibangile kuunundu na kuushi,” ubadi na muulo ukata. Basalayi abambile shi: “Tatwiubalanga nya, abitungu twele bubale bwa kuwuka’shi nnanyi eewata.” P’abo kukita byabya, abalombeshe butemuki bwa mu bifundwe abwamba shi: “Abeeabisheene bilamba byande, dingi abeelela bifwalwanga byande bubale.”—Yowano 19:23, 24; Misambo 22:18.
Mu kyakya kipindji, umune a ku bantomboshi bashingulwile shi Yesu e kwikala nfumu na ky’eyendo. Aye nkusashila mukwabo abadi naye shi: “Twe na sunga moo w’Efile Mukulu, obe ee naye mu mpombo ya mumune! Bwetu’twe, abipushika, atufwambushiibwa muyiile bikitshiino byeetu; anka’ye ta mmukite kintu kii bubi.” Akupu aye nkusendela Yesu’shi: “Ontentekyeshe pookeekala Mulopwe” mu Bufumu boobe.—Luka 23:40-42.
Yesu bamwalulwile shi: “Eyendo naakulungula leelo uno, okeeekala naami,” kushi mu Bufumu, kadi “mu Mpaladiso.” (Luka 23:43) Uno mulayilo ngwilekene na ubadi Yesu mulee batumibwa baye pabebalungwile shi abadi na kya kushala ku lupuna nsulu naye mu Bufumu. (Mateo 19:28; Luka 22:29, 30) Anka uno mwina Yuuda ntomboshi bapushishe pangi pabitale Mpaladiso pa nsenga ibadi Yehowa mupe Adame na Eeva na bekulu babo bu mbalo ya kushala. Binobino uno ngifi badi na kya kufwa na lwalwa lukulupilo.
-
-
“Eyendo, uno muntu ikeele Mwan’Efile Mukulu”Yesu—Nyi eshinda, binyibinyi na muwa
-
-
SHAPITRE 132
“Eyendo, uno muntu ikeele Mwan’Efile Mukulu”
MATEO 27:45-56 MAAKO 15:33-41 LUKA 23:44-49 YOWANO 19:25-30
YESU BAFU KU MUTSHI
MYANDA YA KUKANYA IBAKITSHIKILE PA LUFU LWA YESU
Twi mu “nguba aakasaamombo” sunga nguba mu mitwe. Kubele mufito ukata pa “nsenga ishima, nyaa na ku nguba a kitema,” sunga nguba a kasatu kunyima kwa midi. (Maako 15:33) Uno mufito taubadi wele mwanda wa nguba badi mufumankane na mweshi nya. Mweshi aufumankanaa na nguba ku mbangilo a mweshi, kadi pano twi mu Kidibwa kya lukilo, na mweshi ubadi kishengu. Mufito ubayishile kipinji kila kukila kya mweshi ubafumankana na nguba. Abilesha shi Efile Mukulu nyi bafwishile uno mufito!
Banda kupwandjikisha bibapushishe baba abadi abasepe Yesu. Mu yaya nsaa ya mufito, bana bakashi bananka abadi befubwile peepi na mutshi. Abadi nyinaye na Yesu, Salomee, Maadiya a ku Mandala na Maadiya nyin’aye na mutumibwa Shake mukinga.
Mutumibwa Yowano e na nyin’aye na Yesu kwete kudila “peepi na mutshi wa [makyenga, NWT]”. Maadiya kwete kutala mwana adi mutwale mwifu dyaye na kutala byakyengye ku mutshi wa malwa. Bibadi nka bu muntu ababatapa lupete lwa “kimpulu.” (Yowano 19:25; Luka 2:35) Sunga byekala shi e mu dikyenga dikata, Yesu tabadi mulube nyin’aye nya. Bakitshine mwaye moso bwa kutala kwi Yowano na kulungula nyin’aye shi: “Mukashi, ngiiwu mwan’obe.” Akupu batadisha mutwe kwi Maadiya, aye nkulungula Yowano shi: “Ngiiwu nyinoobe!”—Yowano 19:26, 27.
Yesu badi mupe mutumibwa Yowano abadi mufule bikata bulami bwa nyin’aye badi mukashi kilele. Yesu auku shi bena baye, bangi bana ba Maadiya tababadi babande kwikala na lukumino mwadi nya. Nyi bwakinyi badi mwate mpàngo ya kulombasha nkalo ya nyin’aye ya ku mbidi na ya mu kikudi. Mmulekye kileshesho kikile buwa!
Pa kwamba shi mufito upwe, Yesu bakwile shi: “Naapusha nyoota.” Bino bibadi bilombashe butemuki bwa mu bifundwe. (Yowano 19:28; Misambo 22:15) Yesu badi mupushe nka bu shi Nshaye bakatusha bulami bwaye boso kwi Mwan’aye bwa shi lulamato lwaye lutompibwe na ku nfudilo. Kidishitu belele musaase mu ludimi lwi kwikala kina Arameya kya bena Ngalileya shi: “Eli, Eli lama sabaktani,” abipatuula’shi: “Efile ande, Efile ande, bonsumbushena bwa-kinyi?” Bangi bantu abadi bemane mu bwipi abakutshile kupusha abo nkwakula shi: “Ngyaawa ayitanyina Eliya!” Umune a kwabadi bayile lubilo mu kwata musula mbwa ubasabikile mu malofu asase, nkwiwanya ku nsongo y’elenge, aye nkupa Yesu bwadya kutoma. Kadi bangi abadi abakula shi: “Indjilayi tumone su Eliya akafiki amuyishe kwakwa.”—Maako 15:34-36.
Akupu Yesu belele musaase shi: “Byooso bibalombana!” (Yowano 19:30) Eyendo, balombeshe byoso bibamutumine Nshaye bwa kukita pa nsenga. Nfudilo a byoso Yesu bakwile shi: “Yaaya, mu maasa oobe, natuulu muuwa wande.” (Luka 23:46) Byabya, Yesu batudile muwa mu masa a Yehowa na lukulupilo shi Efile Mukulu akyebe kumwalwisha wanka. Na lukulupilo loso mwi Efile Mukulu, Yesu banyekele mutwe aye nkufwa.
Mu yaya nsaa, nsenga ibadi itshinkakane bikata, nkutanya mpa na mbwebwe. Ibadi itshinkakane mu kipaso kibadi mpa na mashama a mu Yelusaleme abuulukye na kutusha bitanda paasha. Bantu abakilanga abamwene bitanda, abatwelele mu “kibalo kiselele” abo nkwakula penda bibabamwene.—Mateo 12:11; 27:51-53.
Pabafwile Yesu, kilamba kila ki bushito kibadi akyabula mbalo ya Kishila na Ikile Kishila ya mu ntempelo a Efile Mukulu kibasanukile pabidi kubanga kunundu na kuushi. Uno mwanda wa kukaanya auleshe nsungu y’Efile Mukulu kwi baba abayipayile Mwan’aye na kulesha shi eshinda dya kutwala ku mbalo ya Kishila inabene, mwiyilu, dibafunguka.—Beena-Ebelu 9:2, 3; 10:19, 20.
Bantu abakwatshikile na moo ukata. Mukata a basalayi ababadi bape bushito bwa kwipaa Yesu bambile shi: “Eyendo, uno muntu ikeele Mwan’Efile Mukulu.” (Maako 15:39) Abimweneka shi uno mukata a basalayi badi panka pababadi abayipusha Yesu kwi Pilato bwa kuuka su badi Mwan’Efile Mukulu. Binobino bashinkamisha shi Yesu mmuntu mululame na mwikale Mwan’Efile.
Bangi abadi bakalakashwe na uno mwanda abayile ku mashibo kwabo na “kwikupila pa kyaadi” bwa kulesha kinyongwa na buufu bubabadi nabo. (Luka 23:48) Mu baba bantu abadi abatala ku bula mubadi balongi bana bakashi bebungi abadi abende na Yesu pamune. Abadi bakalakashwe bikata na ino myanda yoso.
-
-
Abalumbuula mbidi ya Yesu na kwiyishiikaYesu—Nyi eshinda, binyibinyi na muwa
-
-
SHAPITRE 133
Abalumbuula mbidi ya Yesu na kwiyishiika
MATEO 27:57–28:2 MAAKO 15:42–16:4 LUKA 23:50–24:3 YOWANO 19:31–20:1
ABAYISHA MBIDI YA YESU KU MUTSHI
ABALUMBULA MBIDI BWA NKAMUSHIIKA
BANA BAKASHI ABASANGANA MU MASHAMA MWIBISUMANGA
Twi mwifuku dya 14 dya mweshi wa Nisane, efuku tadyende mu kupwa. Pa kupona kwa nguba mwifuku dya 15 dya mweshi wa Nisane, Sabato ayikyebe kubanga. Yesu bapu kufwa, kadi bankitshishi ba bubi babidi be mu mpese mwaye bakyabatala. Muyile Mwiya, bibadi abitungu shi kitanda “takikishanga bufuku ku mutshi nya” anka, bibadi abitungu kumushiika’nka mu “dyady’efuku.”—Miiya Ikituulwe 21:22, 23.
Kukatusha byabya, kunyima kwa midi mu Dya katano abekwitanyinaa bu nsaa ya Kwilumbula mwanda bantu abateekye bidibwa na kupudisha ingi midimo yabashi balombene kutengyela na apakapwila Sabato. Pa kupona kwa nguba, Sabato ibidi, sunga efuku “dikata” dya Sabato adikyebe kubanga. (Yowano 19:31) Bi byabya mwanda efuku dya 15 dya mweshi wa Nisane adikala efuku dya kumpala dya ku mafuku musambo a Musangelo wa Mikate ishii na Kitatusho, na dyadya efuku adikalaa nka dya Sabato. (Beena-Levi 23:5, 6) Dino efuku dya kumpala dibadi difumankane na Sabato ya mu mpooso ibadi mwifuku dya musambo.
Bena Yuuda abatekyele Pilato bwa kwipaa bukidi Yesu na ba ngifi babidi abadi mu mpese mwaye. Mu kipaso kinyi? P’abo kutshokola mikoolo yabo. Mwanda su mikoolo ibatshokoka, tabekala na ngobesha ya kwibushula bwa shi bekale na muwa nya. Basalayi abafikile, abo nkutshokola mikoolo ya bangifi babidi. Abapetele Yesu mupwe kufwa, abo nkukutwa kutshokola mikoolo yaaye. Byabya bibadi bilombashe butemuki bwi mu mukanda wa Misambo 34:20 abwamba shi: “Alama mifufwa yaaye yooso, sunga umune tawi kutshokoka.”
Bwa kushinkamisha shi Yesu badi mufwe, musalayi umune bamusompele mulumbu mu lubafu, ao nkutwela mwishimba. “Anka papa, amwo nkutûka mase na mema.” (Yowano 19:34) Bino bibadi bilombashe bungi butemuki abwamba shi: “Abakatala kwandji’mi, winyi âbatubwile.”—Sekadya 12:10, EEM.
Yoosefe a mu kibalo dya Arimatee badi “muntu mpeta” na badi mwina Sanedrine sha kinemo, bapetekyelwe pababadi bayipee Yesu. (Mateo 27:57) Abamubalanga dingi bu “muntu e buwa na mululame,” badi “ayindjila Bufumu bw’Efile Mukulu.” Eyendo shi badi “mulondji aa Yesu anka badi afwama bwaa moo wa bena Yuuda,” nyi bwakinyi tabadi mukwatshishene bena Sanedrine mu kusambishwa kwa Yesu nya. (Luka 23:50; Maako 15:43; Yowano 19:38) Yoosefe banyingile eshimba bwa kuteka Pilato kitanda kya Yesu. Pilato bayipwishe musalayi badi na bwabwa bushito, aye nkushinkamisha shi Yesu bapwile kufwa. Akupu, Pilato badi mukumine bwa shi Yoosefe aate kitanda kyaye.
Yoosefe baudile kilamba kibuwa kya kishiika bafwe, aye nkuyisha Yesu ku mutshi. Badi mupombeleshe kitanda mu kyakya kilamba na kwikilumbuula bwa kumushiika. Nikodeme “bafikile namu, aye badi mwende mu kumona Yesu bufuku,” aye nkukwasha bwa kumulumbuula. (Yowano 19:39) Batwadile malaashi a miire na aloese bisangakeshe pamune bifikye ku kilo 30 na bibadi na muulo ukamine. Abadi bapombeleshe mbidi ya Yesu na bilamba byabadi beele malaashi muyile bibakitanga bena Yuuda bwa kushiika muntu.
Yoosefe batshile mashama aaye’ye nabeene abadi na lubwebwe mu bwipi, aye nkutula kitanda kya Yesu mwamwa. Akupu badi mubungulushe ebwe dikata, aye nkwidiputa ku mashama. Abakitshine bukidi byabya kumpala kwa shi Sabato ibangye. Abimweneka shi Maadiya a ku Mandala na Maadiya nyin’aye na Shake Mukinga abakwashile mu kulumbula kwa kitanda kya Yesu. Abayile bukidi ku nshibo “mu kulumbula malashi na bintu bya mapembwe” bwa kulumbula mbidi ya Yesu kunyima kwa Sabato.—Luka 23:56.
Butookye, bubadi efuku dya Sabato, bakata ba batshite mwakwidi na Bafadisee abayile kwi Pilato abo nkumulungula shi: “Tubatentekyesha’shi: yaawa sha-madimi bambile aye kyatala’shi: ‘Kuunyima kwa mafuku asatu, asanguka.’ Byaabya, tuma eyi bwa’shi bakalame mashaama nyaa na kwifuku dya kasatu, tala balondji baye bafika mu kumwiba babanga kulungula bantu shi ‘basanguka.’ Aa madimi a kuunyima ngalombeene kukila a kumpala ku bubi.” Pilato bebalungwile shi: “Mbaba bantu ba kulama. Ndaayi nukalamishe mashaama.”—Mateo 27:63-65.
Ku namashika bwee eese mu Dya lubingo, Maadiya a ku Mandala na Maadiya nyin’aye na Shake na bangi bana bakashi abatwadile bintu by’eshiko na malaashi ku mashama bwa kulumbula mbidi ya Yesu. Abadi abelungushena shi: “Nnanyi eetubungulwila ebwe dya ku kitwelelo kya ku mashaama?” (Maako 16:3) Anka, kubadi kukitshikye kutshinkakana kwa senga. Akupu, Mwikeyilu a Efile Mukulu bapwile kukatusha ebwe, balami tababadi kwanka nya, abo nkupeta mashama apuutule.
-