APANDISE
Bwakinyi beena Kidishitu ba binyibinyi tabasambilaa na nkuluse?
BANTU midiyo ibungi bakwete kulangwila na kunemeka nkuluse. Ungi mukanda (The Encyclopædia Britannica) awamba shi: “Nkuluse nkifwanyi kikata kya mu lulangwilo lwa beena Kidishitu.” Kadi, beena Kidishitu ba binyibinyi tabasambila na nkuluse nya. Bwakinyi?
Abapelaa kusambila na nkuluse menemene mwanda Yesu tabaadi mufwile ku nkuluse nya. Kishima kya mu kina Greke kyabadi balule shi “nkuluse” nyi stau·rosʹ. Akilesha “mutshi ululame sunga bu kiluu.” Ungi mukanda autala myanda ya mu Bible (The Companion Bible) awamba shi: “[Stau·rosʹ] taleesha bipindji bya mitshi ibidi bipingushene mbalo kampanda nya . . . Takwi mbalo su ngimune yabadi bamufunde mu kina Greke mu [Kilombeno kipya] sunga kwisamba pabitale bipindji bibidi bya mitshi.”
Mu bifundwe bibungi, Bafundji ba Bible mbafunde kingi kishima pabakula pabitale lufu lwa Yesu. Kino kishima abekitamina mu kina Greke bu xyʹlon. (Bikitshino 5:30; 10:39; 13:29; Beena-Galate 3:13; 1 Mpyeele 2:24) Kino kishima akilesha “mutshi” sunga “kiluu.”
Pabaadi alesha bwakinyi abaadi abatumika na mutshi bwa kwipaa bantu, Hermann Fulda bafundile mu mukanda waye (Das Kreuz und die Kreuzigung) shi: “Pa mbalo ibabadi abayipayila bantu mitshi tayibaadi ayimweneka mu mbalo yooso nya. Nyi bwakinyi abaadi abashiiki mutshi umune bisumanga mu nsenga bwa kukookola ba nkitshishy’a bubi ku mutshi bebeela maboko mwiyilu na kukookola sunga kwanya mikoolo ku mutshi.”
Kadi, kishinkamisho kya binyibinyi pabitale uno mwanda ki mu Eyi dy’Efile Mukulu. Mpoolo mutumibwa bambile shi: “Anka Kidishitu bedibwe mulwa mu mbalo yetu, betufungwishe ku mulwaa wa mukanda wa bishila. Anka bu amwakwila Bifundwe’shi: ‘Muntu mupudikwe ku mutshi mwedibwe mulwaa.’” (Beena-Galate 3:13, Kilombeno kipya) Pano, Mpoolo baadi muteemune bishima bi mu Miiya Ikituulwe 21:22, 23, abilesha mutshi kushii nkuluse nya. Bu byabidi shi kwipaa kwa muntu mu wawa mushindo akumwikasha bu “mwedibwe mulwaa,” tabi buwa bwashi beena Kidishitu balengyeshe mashibo aabo na bifwatulo abilesha Kidishitu pa nkulese nya.
Ta kwi kintu su nkimune akilesha shi munda mwa bipwa 300 kunyima kwa lufu lwa Kidishitu, baba abaadi abeamba bu beena Kidishitu ta babaadi abasambila na nkuluse mu lulangwilo lwabo nya. Byabya mu bipwa 300, ungi Nfumu Constantin baadi mpangano kadi balulukile aye nkutwela mu Bwina Kidishitu bwa madimi, bakitshine bwashi nkuluse ekale bu kitundwilo kya beena Kidishitu. Sunga Constantin badya kwikala na binangu kinyi, nkuluse tabaadi mutale Yesu Kidishitu nya. Abimweneka patooka shi nkuluse mufikye ku bulambukishi bwa ba mpangano. Ungi mukanda (New Catholic Encyclopedia) aushinkamisha shi: “Kubanga ku bantu ba mu mafuku a kumpala kwa Yesu, na bantu bashi beena-Kidishitu, abaadi abalangwila na nkuluse.” Ingi mikanda ayilesha shi nkuluse mwipushene na lulangwilo lwa ba mpangano mpa na mu bipikwa byaabo abilesha bipindji bya mbidi bya kutanda.
Kadi, bwakinyi abaadi bate kino kitundwilo kya ba mpangano? Pangi mbwashi, ba mpangano bakumine “Bwina-Kidishitu.” Sunga mbyabya, lulangwilo looso lwa ba mpangano Bible mwilukandikye patooka. (2 Beena-Kodinto 6:14-18) Bifundwe dingi abipele lulangwilo lwa ma nkishi mu bipaso byalo byooso. (Efilu 20:4, 5; 1 Beena-Kodinto 10:14) Nyi pa mwanda kinyi beena Kidishitu ba binyibinyi tabasambila na nkuluse nya.a
[Mwanda wi mushi mwesaki]
a Bwa kuuka ingi myanda pabitale nkuluse, tala mwisaki dya 77-81 mu mukanda wa Comment raisonner à partir des Écritures, wabadi batuushe kwi Batemwe ba Yehowa.