Hakisi da dee sëmbë dee kë tei dopu

Pisi 1​—Dee möön fanöudu lei u Bëibel

Ee i mama ku i tata an kiija i a di tuutuu biibi, nöö hën da i ko sabi fa di tuutuu lei dë di i bi ta lei soni u Bëibel ku dee Jehovah Kotoigi. Nöö a kan taa i ko si taa dee soni i lei tooka ku dee soni i bi ta biibi fosu (2 Tim. 1:13). Dee soni i lei u Gadu mbei i ko fii bunu seei, nöö aan misi taa de da i di houpu taa i sa feni wan bumbuu libi ku gaan bunu a wan paladëisi a goonliba di di Könuköndë u Gadu o tii. I ko ta biibi möön taanga a di Wöutu u Gadu, nöö i feni sömëni bunu u di i ko nama ku di Keesitu gemeente. I ko fusutan möön bunu unfa Jehovah ta tii dee sëmbë fëën a di ten aki.​—Sak. 8:23.

Ee i kiija a di tuutuu biibi nasö ee ja kiija nëën, te i ta seeka u tei dopu u lei hii lanti taa i buta i libi a Jehovah Gadu maun, a o dë wan bunu soni da i te joo luku dee möön fanöudu lei u Bëibel baka makandi ku dee gaanwomi u di gemeente (Heb. 6:1-3). Be Jehovah tan limbo i pasi u di i ta mbei taanga möiti u lei sabi soni fëën, nöö be a dë sö taa a da i di bunu di a paamusi.​—Joh. 17:3.

1. Ambë da di tuutuu Gadu?

Tide i ko sabi bunu, nöö i musu mëni baka taa Jehovah da di tuutuu Gadu a liba ala ku goonliba aki. Wotowan an dë.​—Deto. 4:39.

Aluwasi soni dë a goonliba aki te dou a liba ala tuu te a hia di de ta kai gadu ta begi, ma töku u sabi taa wan kodo Gadu nöö dë. Hën da u Tata, nöö nëën hii soni kumutu ko. Fëën nöö u dë. Söseei wan kodo Masa tö nöö dë tu. Hën da Masa Jesosi Keesitu. [Ku di heepi fëën hii soni u mundu ko dë, nöö useei ko dë ku di heepi fëën, NW].​—1 Kol. 8:5, 6.

Woto Bëibel tëkisi: Ps. 83:18; Jes. 43:10-12.

2. Andi da wan tu apaiti fasi u Jehovah?

Masa Gadu, hën hatiböö da lobi.​—1 Joh. 4:8.

Hën da di Gaan Sitonu, nöö hii du fëën dë söndö föutu. Biga hii pasi fëën dë tololoo. A dë wan Gadu di dë u futoou, na wan hogilibi dë nëën. A ta libi leti, nöö a a’ limbohati tu.​—Deto. 32:4.

Ke maingë, un luku fa di köni u Gadu fundu tjika! Un luku fa a sabi soni tjika maingë! Un luku fa a gudu tjika. Fa a ta kuutu soni buta, na wan sëmbë seei sa dë u suku fini nëën te a fusutëën möönsö. Na wan sëmbë sa fusutan tu fa Gadu ta buta soni faa waka.​—Lom. 11:33.

Ke, Mi Kaba Hei Masa Jehovah! Wë ku i gaan kaakiti ku i maun, iseei mbei mundu ala ku goonliba. Soni an bigi da i poi di ja sa du.​—Jel. 32:17.

3. Unfa Bëibel ta kai Jehovah u heepi u fuu fusutan taa a abi makiti?

Biga Jehovah da u Kuutuma, Jehovah da u Butawëtima, Jehovah da u Könu. Hënseei o heepi u.​—Jes. 33:22.

Sabi wan ko sabi di soni aki nö, naa wan jei? Jehovah, di Sëmbë di mbei hii dee möön longi kamian u goonliba, da wan Gadu di dë u hii ten. An ta wei wan daka, nöö an ta lasi kaakiti tu. Sëmbë an sa ko fusutan dee soni a sabi.​—Jes. 40:28.

4. Andi a kë taki u dini Jehovah wanwan tö? Faandi mbei a fiti u dini Jehovah wanwan nöö?

Nöö un musu lobi ën [Jehovah unu Gadu, NW] ku hii unu hati ku hii unu akaa [libi, NW] ku hii unu pakisei, te dou ku hii di kaakiti di un abi.​—Maik. 12:30.

Hën Masa Jesosi piki ën [Saatan] taa: „Nönö e, biga a dë a Masa Gadu Buku taa: ’Masa Gadu [Jehovah, NW] wanwan tö i musu ta begi. Hën wanwan nöö i musu ta dini.’”​—Luk. 4:8.

Ke Masa Gadu o, i bigi. I nöö waiti tjika fii kisi gafa e. I wanwan fiti fii kisi hei, ku makiti a mundu o. Biga fa i sai naandë, nöö i wë mbei hii soni u mundu tuu. Nöö fu di i bi kë sö, nöö hën mbei i mbei de buta fa i si de sai dë.​—Ako. 4:11.

Woto Bëibel tëkisi: Ëki. 20:4, 5; Tjab. 17:28.

5. Unfa u musu si di në u Gadu, nöö andi u musu du ku ën?

Ke mi Gadu di Könu, mi o bigi i. Mi o hei i në hii ten, aai, u teego. Hii daka longi mi o ta hei i. Mi o ta gafa i në hii ten, aai, u teego.​—Ps. 145:1, 2.

A di fasi aki un musu ta begi e: „U Tata di dë a liba ala, be di në fii ko dë santa.”​—Mat. 6:9, NW.

6. Faandi mbei a dë fanöudu u kai Gadu nëën në te u ta dini ën?

Wë u jei fa Petuisi fan dë kaa. A konda da u fa Masa Gadu seti pii sëmbë a dee sëmbë na u Isaëli sëmbë dendu u de ko sëmbë fëën [sëmbë di ta tja hën në, NW].​—Tjab. 15:14.

Hiniwan sëmbë di ta kai Masa [Jehovah, NW] në o feni di heepi fëën.​—Lom. 10:13.

Woto Bëibel tëkisi: Ëki. 20:7; Ps. 91:14; Joë. 2:32.

7. Unfa Jehovah Gadu o santa di në fëën? Unfa useei sa santa di në fëën?

Mi o hei miseei, nöö mi o mbei miseei ko santa. Mi o mbei hia sëmbë ko sabi ambë da mi, nöö de musu sabi taa mi da Jehovah.​—Eze. 38:23.

Be sen kisi de, nöö be soni toobi de hii ten. Awa, be de fika fajaan, nöö be de kaba a sösö. A sö wan fasi sëmbë o ko sabi taa di në fii da Jehovah. I wanwan tö da di Kaba Heiwan u hii mundu.​—Ps. 83:17, 18.

Baa o, libi a wan köni fasi e, be hati u mi dë ku piizii, sö taa mi sa piki di sëmbë di ta kaagi mi.​—Nöng. 27:11.

Woto Bëibel tëkisi: Eze. 36:16-18; 1 Pet. 2:12.

8. Faandi mbei an bi o bunu u mbei wan peentje u Gadu nasö wan pindi u dini Gadu?

Wan musu mbei wan pindi di djei wan soni di dë a mundu ala, a goonliba aki nasö di dë a basu wata a goonliba.Wan musu tjökö kini a goon begi de, nöö sëmbë an musu mbei un dini de tu. Biga mi, Jehovah unu Gadu, da wan Gadu di kë taa hën wanwan tö sëmbë musu dini.​—Deto. 5:8, 9.

Mi da Jehovah. Mi në di dë. Ma o mbei woto sëmbë kisi di hei di mi musu kisi, nöö ma o disa sëmbë gafa pindigadu a mi kamian.​—Jes. 42:8.

Gadu da wan Jeje, nöö dee sëmbë dee ta dini ën musu dini ën ku di heepi u di santa jeje ku tuutuu lei.​—Joh. 4:24, NW.

Na ku si u ta libi, ma ku biibi.​—2 Kol. 5:7.

9. Andi a kë taki taa wan sëmbë ta buta hënseei a Jehovah maun? I buta iseei a Jehovah maun kaa u?

Wë luku, mi ko e, Gadu, fu mi ko du di soni di i kë awaa. Sö de bi sikifi u mi buta a di buku kaa . . . Wë luku, mi ko fu mi ko du di soni di i kë awaa.​—Heb. 10:7, 9.

Jesosi piki dee bakama fëën taa: „Ee wan sëmbë kë waka a mi baka, a musu disa di soni di hënseei kë, nöö a tei hën fuka pau, nöö a ta waka nöömö a mi baka.”​—Mat. 16:24, NW.

10. Ambë da Jesosi Keesitu?

Petuisi piki taa: „I da di Keesitu, di Womi Mii u di libilibi Gadu.”​—Mat. 16:16, NW.

Ee i si ën, hën da i si di Gadu di wa sa si ku u wojo. Hën da di fosu soni di Gadu mbei. Biga ku di heepi fëën, Gadu mbei hii soni di dë a liba ala ku dee teeja u mundu ku dee soni a goonliba aki tuu, dee soni u sa si ku dee soni wa sa si, ee da könu sutuu nasö makiti nasö tii nasö lanti. Hii woto soni Gadu mbei ku di heepi fëën, nöö hën abi hii soni.​—Kol. 1:15, 16, NW.

Woto Bëibel tëkisi: Joh. 1:1, 2, 14; Tjab. 2:36.

11. Un hei Jesosi dë ee i bi o maakëën ku Jehovah Gadu, nöö un makiti Jehovah dëën?

Mi nango a mi Tata. Biga mi Tata hei möön mi.​—Joh. 14:28.

Nöö sö u si taa hii fa hën Tata bi dëën taki fëën seei seei, ma a dee fuka dendu a lei u piki hën Tata buka a soni.​—Heb. 5:8.

Ma te a kaba u buta hii soni nëën basu kaa, nöö di Womi Mii fëën seei o toona sakëën seei nëën Tata basu, fu hën Tata musu dë di kaba Takima u Mundu.​—1 Kol. 15:28.

Woto Bëibel tëkisi: Dan. 7:13, 14; Joh. 14:10, 11; 1 Kol. 11:3.

12. Faandi mbei Jesosi bi ko a goonliba, nöö faandi mbei a bi dëdë paka paima ku ën libi?

Mi di ko dë Libisëmbë Mii ko a goonliba aki, nöö ma ko fu sëmbë musu dini mi e, ma mi ko u miseei musu dini sëmbë. Mi ko u mi lasi mi libi seei paka paima fu sömëni hia sëmbë sa ko bunu ku Gadu.​—Mat. 20:28.

Masa Gadu lobi libisëmbë sö tee a da de di wan kodo Womi Mii fëën di a abi. Nöö ee wan sëmbë i ta biibi a di Mii fëën aki liba, nöö ja o lasi go kaba a sösö möönsö, ma i abi di libi u teego kaa.​—Joh. 3:16.

Johanisi si Masa Jesosi ta waka ta ko nëën. Hën a taa: „Un luku di Sikapu Mii u Gadu dë e. Hën wë Gadu manda faa ko paka fu dee hogi du fu hii libisëmbë.”​—Joh. 1:29.

13. Faandi mbei u abi di lusupaima fanöudu, nöö un kaakiti a abi a i libi?

Fu di Masa Jesosi dëdë tuwëën buuu a goon paka da dee wogi du fuu da u dë, hën mbei Masa Gadu puu u a bëë.​—Ef. 1:7.

Fu di u sabi taa sö wan gaan lobi Masa Jesosi Keesitu lobi u, nöö fëën mbei u musu ta konda di Buka. Wa sa disa möönsö. Biga fa a dëdë dë, nöö wan sëmbë dëdë a hii sëmbë kamian. Nöö di soni mbei a dëdë da u, fu wa musu libi a u seei kë möön e. Ma u musu libi a di kë u di Sëmbë di dëdë toona weki baka fuu hedi naandë.​—2 Kol. 5:14, 15.

Woto Bëibel tëkisi: Lom. 3:23; 1 Joh. 4:11.

14. Andi da di santa jeje, nöö andi a du?

Di kaakiti u Gadu bi ta wai go wai ko a dee wata liba.​—Ken. 1:2.

Dee soni dee tjabukama u Gadu bi sikifi buta a Gadu Buku, nöö na wan u de de bi sikifi ku deseei köni e. Nönö. Ma fu di dee tjabukama bi dë apaiti sëmbë u Gadu, nöö hën di Akaa [santa jeje, NW] fëën ko a de liba hën de sikifi de.​—2 Pet. 1:20, 21.

Hën di Akaa u Masa Gadu [santa jeje, NW] wë i si ko a de liba sö e. Nöö a tja wan köni ko da de, hiniwan u de ko ta taki oto töngö.​—Tjab. 2:4.

15. Unfa di santa jeje ta heepi u a di ten aki?

Woon kisi kaakiti te di santa jeje ko a unu liba, nöö woon paaja di buka u mi a Jelusalen ku hii Judea ku Samalia ku dee möön longi kamian u goonliba.​—Tjab. 1:8, NW.

Un musu buta mëni a unuseei ku dee sëmbë Gadu da unu fuun luku leti kumafa sikapuma ta luku dee sikapu fëën, biga santa jeje hën buta unu fuun luku di gemeente u Gadu.​—Tjab. 20:28, NW.

Di jeje u Gadu mbei u ko sabi dee soni dë, biga di jeje ta öndösuku hii soni, te dou ku dee tjubitjubi soni u Gadu.​—1 Kol. 2:10, NW.

Ma te di santa jeje ta tii wan sëmbë nöö a o abi lobi, piizii, kötöhati, pasensi, tjalihati u sëmbë, bunuhati, biibi, saapifasi, söseei a o ta duwengi ënseei. Na wan wëti ta kuutu dee soni aki.​—Gal. 5:22, 23, NW.

Woto Bëibel tëkisi: Mat. 10:19, 20; Joh. 14:26.

16. Andi da di Könuköndë u Gadu?

A di juu u dee könu dë, di Gadu u liba ala o seti wan könuköndë di na sa poi wan daka. Nöö di könuköndë seei an o pasa a na wan woto sëmbë maun dendu. A o booko hii dee könuköndë aki pisipisi, nöö a o kaba de. Nöö di könuköndë seei o tan u nöömö.​—Dan. 2:44.

Be di könuköndë fii ko. Be di kë fii pasa a goonliba aki leti kumafa a ta pasa a liba ala.​—Mat. 6:10, NW.

Woto Bëibel tëkisi: Jes. 9:7; Joh. 18:36.

17. Un bunu di Könuköndë o tja ko da goonliba ku libisëmbë?

A o feki hiniwan u de wojowata puu. Këë an o ta kisi de möön. Dëdë ku tjali ku kusumi an o dë a de dendu möön tu. Söseei sinkii hati an o dë möön seei, kwetikweti, biga dee awoo soni dee bi dë tuu pasa go kaa.​—Ako. 21:4.

Wan mii di dë a bobi o ta pëë a di baaku u koobla sindeki. Nöö a di baaku u di taku sindeki, wan mii di de puu a bobi o tuusi ën maun go. De an du na wan hogi nasö poi wan soni a di santa kuun u mi.​—Jes. 11:8, 9.

Woto Bëibel tëkisi: Jes. 26:9; 65:21, 22.

18. Andi a kë taki u suku di Könuköndë a di fosu kamian?

Wan musu biinga fuun abi hia gudu a goonliba aki . . . I musu biinga fii libi a sö wan fasi taa i ta lai gudu a Masa Gadu Köndë . . . Na wan sëmbë sa dini tu masa makandi e . . . Ja sa waka a Masa Gadu baka ku dee gudu u goonliba aki baka makandi e, kwetikweti . . . Ja musu ta a’ bookohedi ta hakisi taa: „Maingë, andi seei mi o feni u njan?” nasö „Unsë mi o feni wata u bebe baa?” nasö i ta hakisi taa: „Naasë seei mi o feni koosu u mi tapa di sinkii u mi aki?” Dee sëmbë an dë ku Masa Gaangadu a wan së, de ta a’ bookohedi a dee lö pei soni dë.​—Mat. 6:19-32.

[Di könuköndë a liba, NW] dë leti kuma wan gaan gudu bi dë tjubitjubi a wan pisi goon. Nöö hën wan sëmbë go si ën. Nöö fa a si ën dë, hën a toona tjubi ën te a kaba. An piki na wan sëmbë. Nöö hën a kule go ku gaan wai nëën hati, hën a go sei hii dee soni fëën dee a bi abi tuu fiaa. Nöö hën a tei di möni go bai di goon naandë gbom tei, faa feni di gudu di dë nëën dendu. Sö di gudu bumbuu dëën tjika. Söseei tu, di Njunjun Tii u Gadu dë kuma wan wënkëma ta suku gaan bumbuu djamati sitonu faa musu bai. Hën a ta waka ta lontu tee a ko si wan gaan waiti wan, a dii te na soni. Nöö hën a go sei hii dee soni fëën dee a bi abi tuu fiaa, hën a tei di möni tuu hën a go bai di djamati sitonu dë puu tei. Sö a bumbuu dëën tjika.​—Mat. 13:44-46.

Woto Bëibel tëkisi: Mat. 16:24; 19:27-29.

19. Unfa u du sabi taa u ta libi a di juu u di kaba ku söseei taa di Könuköndë u Gadu ta tii?

Nöö hën a kumutu dë, hën a go a di kuun de kai Oleifi Kuun go sindo. Nöö hën u ko nëën naandë u wanwan hën u hakisi ën taa: „Masa, wë di soni i taki dë, na un juu ten a o ko pasa? Nöö un maaka joo lei u tu, fuu sa sabi di juu di joo toona ko baka ku di juu di ten u dë aki o kaba?”​—Mat. 24:3.

Sabi taa a dee lasiti daka u di goonliba aki, nöö wan tumisi hogi ten o ko e. Biga sëmbë u di ten naandë an o lobi oto sëmbë möön leki de seei nöö. De o abi langahati möön hii soni. De o ta njan buka ta mbei deseei taa de dë gaan womi. De o ta kosi Gadu ta dëën gaan buka. Di ten dë, de an o ta saka deseei a de mama ku de tata basu möönsö. De an o ta da sëmbë tangi tu, na Gadu, na libisëmbë, te de feni bunu. Na wan pisi u di libi u de o kai ku Gadu möönsö. De an o abi fii a de hati da na wan kodo sëmbë. De o ta hoi sëmbë a bëë ta mindi soni da sëmbë ta tja de ta njan a baka. Fa de sai dë, de an o ta hoi deseei a tii möönsö. De o dë hogi leti kuma taku mbeti. Womi, mi taki da i taa dee lö sëmbë dë an o lobi na wan soni di dë bumbuu möönsö. Fa de sai dë, ja o sa futoou de, biga te fii sabi nöö de o ta tja i go sei da sëmbë. De o abi hesihati. De o ta abi gaan fasi. De o ta lobi piizii möön Gadu. Nöö ku di tan u de dë seei de o ta mbei taa de ta nama ku Gadu, ma ee i luku de te i kaba, nöö de an ta da di kaakiti u Gadu pasi möönsö a de libi. Mi taki e, womi, taa dee lö sëmbë i si naandë, i musu bia baka da de e.​—2 Tim. 3:1-5.

Woto Bëibel tëkisi: Mat. 24:4-14; Ako. 6:1-8; 12:1-12.

20. Ambë da Saatan Didibi? Naasë hën ku dee taku jeje fëën kumutu?

De kisi ën vinde puu ala tuwë go a goon. Di gaan bë kaima i si dë, hën wë da di didibi e, Saatan seei, di ta ganjan sëmbë a hii di goonliba.​—Ako. 12:9.

Fa a sai dë, sensi a di seti u mundu a bi ta kii sëmbë kaa. An nama wan daka seei a tuu soni möönsö, biga di soni de kai tuu, an dë nëën hati seei. Mindi soni, hën da di hiniwan daka fan fëën di a ta fan kaa, biga nëën mindi soni ku lëgëdë kumutu.​—Joh. 8:44.

So u dee basia u Masa Gadu Köndë an bi kë tan a dee kamian ka Gadu bi buta de, hën de kumutu go ta du di soni de kë. Nöö hën wë Gadu kisi de buta a wan gaan dungu kamian tai de ku këti gingin te de an sa kumutu. Nöö a dë ta luku te di gaan kuutudaka dou bifö a o kuutu de da de sitaafu awaa.​—Jud. 6.

Woto Bëibel tëkisi: Jöpu 1:6; 2:1.

21. A di djai u Eden, andi Saatan du u fia ku Jehovah ku di leti Jehovah abi u tii? Andi Saatan mindi da di bumbuu womi Jöpu?

Wë nöö di sindeki . . . hakisi di mujëë taa: „Mujëë o, a dë sö tuutuu taa Gadu taa wan musu njan u hii dee pau u di djai ö?” Hën di mujëë piki di sindeki taa: „Wë u sa njan u dee pau u di djai. Ma u di pau di dë a mindi u di djai, Gadu taa: ’Wan musu njan mën kwetikweti, wan musu panjëën seei, nasö woon dëdë’” Hën di sindeki piki di mujëë taa: „Wan o dëdë seei. Biga Gadu sabi taa di daka di woon njan di pau-njanjan dë, di daka dë seei wojo fuunu o jabi, nöö woon dë kuma Gadu seei, woon sabi andi da bunu ku hogi.”​—Ken. 3:1-5.

Saatan piki Jehovah taa: „U sösö Jöpu ta dini Gadu ö? Na iseei mbei peni lomboto ën ku hën wosu ku hii soni di a abi ö? I mbei a feni bunu u hii dee soni di a ta du, nöö dee mbeti fëën seei ko hia a goonliba te na soni. Ma nöö gaantangi, tëndë i maun awaa, nöö puu hii soni a abi nëën maun dendu, nöö joo si ee an o siba i leti a i fesi dë.”​—Jöpu 1:9-11.

Saatan taki da Jehovah taa: „Libi o paka da libi, nöö hii soni di wan sëmbë abi a o da faa sa tan a libi. Ma gaantangi, tëndë i maun, nöö puu hii soni a abi nëën maun dendu, nöö joo si ee an o siba i leti a i fesi dë.”​—Jöpu 2:4, 5.

22. Unfa hiniwan fuu sa djula da Jehovah ku di leti di a abi u tii, nöö u lei taa soni Saatan ta mindi da dee futuboi u Gadu?

Baa o, libi a wan köni fasi e, be hati u mi dë ku piizii, sö taa mi sa piki di sëmbë di ta kaagi mi.​—Nöng. 27:11.

Ma sa taki ën wan daka seei taa un dë limbohati sëmbë e! Mi o ta libi tololoo u te böö u mi koti!​—Jöpu 27:5.

Woto Bëibel tëkisi: Ps. 26:11; Jak. 4:7.

23. Andi o pasa ku Saatan ku dee taku jeje fëën te u luku a di sitaafu di Jehovah taa de o kisi?

Mi o mbei i ku di mujëë toon felantima, nöö di böngö fii ku di böngö fëën o toon felantima tu. Di böngö u di mujëë o makisa i hedi, nöö joo dëën makei nëën bakafutu.​—Ken. 3:15.

Abiti möön nöö di Gadu fuu di ta da sëmbë kötöhati o makisa di didibi Saatan buta a unu basufutu e. Jesosi Keesitu, di dë di Masa fuu, hën musu dë ku unu ku ën bunuhati.​—Lom. 16:20.

Mi si wan basia u Masa Gadu Köndë möön kumutu a liba ala ta bazia ta ko ku wan söötö mii nëën maun di ta jabi di baaku di na a’ goon. Nöö a dë ku wan gaan këti nëën maun tu. Nöö hën a kisi di gaan kaima gbaa, di oto në fëën da di awoo sindeki, hën da di Didibi ku Saatan. Nöö hën wë a bui ën wan dusu jaa longi.​—Ako. 20:1, 2, NW.

De o kisi di didibi di bi ganjan dee hia sëmbë di gaan ganjan naandë, nöö de o tuwëën go a di gaan faja di ta kisi u nöömö ta tingi zuwalufu, ka de bi hiti di mbeti ku di ganjan tjabukama tuwë go kaa.​—Ako. 20:10.

24. Kai wan tu fasi u obia wooko di Keesitu sëmbë musu bia baka da

Na wan sëmbë a unu dendu musu mbei di womi mii nasö di mujëë mii fëën tjuma a faja. Na wan lukuma musu dë a unu mindi, na wan bonuma, na wan sëmbë di ta suku maaka u ko sabi andi o pasa, na wan tofuma, na wan wisima, na wan sëmbë di nango suku heepi a sëmbë di dë ku gadu a hedi nasö a sëmbë di ta taki a fesi andi o pasa, na wan sëmbë di ta fan ku dëdë.​—Deto. 18:10, 11.

Dee sëmbë ta fëëë sëmbë te de an sa nama ku mi, ku dee sëmbë dee an kë biibi a mi liba, ku dee sëmbë dee ta du dee soni ma sa si a wojo, dee kiisëmbëma, dee sëmbë ta libi fanafiti libi a di së u manu ku mujëë, ku dee tofuma, dee wisima, dee sëmbë ta begi oto gadu, dee mindisonima, mi taki da i taa di kamian u dee lö sëmbë dë, nöö hën o dë di gaan faja ze di ta kisi gililili dë ta tingi zuwalufu. Nëën dendu dee lö sëmbë dë o dë e. Hën wë da di u tu dëdë.​—Ako. 21:8.

25. Libisëmbë abi wan soni di ta libi go dou baka te de dëdë u?

Jehovah Gadu tei di goondoti hën a mbei wan womi. Baka di dë a böö libi go nëën nusu baaku, hën di womi kisi libi.​—Ken. 2:7.

Böö fëën ta koti, a nango baka a goondoti. A di seei daka dë pakisei fëën ta kaba fiaa.​—Ps. 146:4.

26. Andi da zöndu? Unfa a du ko taa hii u tuu ta du zöndu?

Biga di sëmbë di ta du hogi [zöndu, NW] nöö hën ta booko dee wëti u Masa Gadu. Biga hogilibi [zöndu, NW] hën ta booko wëti.​—1 Joh. 3:4.

Adam hën tja hogi du [zöndu, NW] ko da hii sëmbë a goonliba aki e, nöö di hogi du tja dëdë ko. Hën wë mbei dëdë ko ta kii hii sëmbë te kisi tide, biga hii sëmbë tuu ta du hogi.​—Lom. 5:12.

Woto Bëibel tëkisi: Ps. 51:5.

27. Andi i musu du ee i du wan gaan zöndu?

Te u kaba fëën mi konda da i un zöndu mi du, nöö ma tjubi dee föutu u mi da i möön. Mi taa: „Mi o konda da Jehovah un hogi mi du.”​—Ps. 32:5.

Ee wan sëmbë dë a unu mindi sikisiki nöö be a kai dee tiima u keiki [gaanwomi, NW] e, be de ko nëën ko begi dëën nöö de lobi fatu nëën sinkii a Masa në. Nöö fa de o begi ku biibi dë, nöö di sikima o ko bunu. Biga Gadu o hopo ën. Nöö ee a bi du hogi [zöndu, NW], nöö Gadu o puu ën a bëë. Hën mbei mi taki da unu taa un musu fan ku unu seei ta konda dee hogi dee un ta du ku unu na unu, nöö un ta begi da unu seei. Nöö Gadu o kula unu. Biga te wan sëmbë ta libi bunu kumafa Gadu kë, nöö di begi fëën a ta begi Masa Gadu nöö a ta wooko gaan wooko e.​—Jak. 5:14-16.

Soni an o waka bunu da di sëmbë di ta tjubi dee zöndu fëën, ma de o abi tjalihati u wan sëmbë di ta taki gbelin un zöndu a du ku te an ta du de möön.​—Nöng. 28:13.

28. Unfa u musu pakisei u zöndu?

Nöö fu di un dë sö kaa, nöö dee hogi soni dee i hati ta kë du, wan musu da de pasi u de tii unu sinkii möön e. Wan musu haika de seei. Biga wan musu da hogilibi [zöndu, NW] pasi faa sa wooko a na wan pisi fuunu sinkii u du fanafiti soni ku ën. Nönö. Ma un musu hopo unu seei ku telu tuwë da Gadu. Un musu buta dee kamiankamian fuunu sinkii tuu nëën maun kuma wooko felu, faa sa du dee leti wooko fëën ku de. Biga un dëdë da di awoo libi fuunu, fuun toona ko a wan hii njunjun libi dendu. Di ten di un bi dë a dee wëti basu dë, dee sëmbë, nöö wan bi sa hoi de tjika te un ko bumbuu sëmbë a Gadu wojo. Ma fa u dë aki, Gadu naki unu kölöku te a tei unu u bumbuu sëmbë nëën wojo. Hën mbei nöiti hogilibi musu dë basi fuunu möön e.​—Lom. 6:12-14.

29. Andi ta pasa ku wan sëmbë te a dëdë? A sa du soni möön u?

Joo wooko taanga suwa fii sa feni njanjan buta a tafa liba. Sö wë di libi o taanga da i u te i dëdë toona go baka a goondoti, biga a doti i bi kumutu. Doti mi bi tei mbei i, nöö a goondoti joo toona go baka.​—Ken. 3:19.

Hii sëmbë di dë a libi sabi taa de o dëdë, ma dee dëdë sëmbë an sabi na wan hojo soni. De an o kisi na wan paka möön tu, biga sëmbë fëëkëtë hii soni di de bi sa mëni u de.​—Pleik. 9:5.

Woto Bëibel tëkisi: Ps. 146:4; Pleik. 3:19, 20; 9:10; Joh. 11:11-14.

30. Faandi mbei libisëmbë ta dëdë?

Adam hën tja hogi du [zöndu, NW] ko da hii sëmbë a goonliba aki e, nöö di hogi du [zöndu, NW] tja dëdë ko. Hën wë mbei dëdë ko ta kii hii sëmbë te kisi tide, biga hii sëmbë tuu ta du hogi.​—Lom. 5:12.

Hogilibi [zöndu, NW] abi hën paka, hën da dëdë.​—Lom. 6:23.

31. Un houpu dë da wan sëmbë di dëdë?

Mi ta biibi tu taa tee sëmbë dëdë de o toona weki baka, dee bi libi bunu a Masa Gadu wojo ku dee an bi libi bunu tuu.​—Tjab. 24:15.

Dee soni mi ta fan aki nöö de an musu bigi da unu poi e, dee sëmbë. Biga wan juu o dou, nöö hii dëdë sëmbë tuu o jei mi di Mii u Gadu aki ta kai de u de musu ko a kuutu, nöö de tuu o weki kumutu a geebi toona ko ku libi baka. Dee bi libi bunu a Gadu wojo, de o weki fu de libi ku Gadu fu teego [de o weki fu de libi fu teego, NW]. Ma nöö dee bi libi hogi a Gadu wojo, nöö de o toona weki fu de feni di sitaafu u teego [de o toona weki fu de kisi kuutu, NW].​—Joh. 5:28, 29.

32. Un mëni sëmbë u goonliba aki o weki baka u libi makandi ku Jesosi Keesitu a liba ala?

Mi si di Sikapu Mii taanputaanpu te a di kununu de kai Sion liba, nöö a dë ku 144.000 sëmbë nëën bandja. Nöö hii dee sëmbë dë tuu ta tja di në fëën ku di në fëën Tata sikifisikifi a de mindifesi. Nöö hën wë dee hia sëmbë naandë, de tuu ta kanda wan njunjun kanda di sëmbë an jei wan daka. De ta kandëën leti ka de dë a di könubangi u Gadu fesi naandë, nöö de fö libilibi soni ku de tuwenti-a-fö tiima tuu sai naandë tu. Nöö di kanda di de ta kanda naandë, nöö dee sëmbë wanwan nöö sa lei ën. Oto sëmbë an sa sabi ën boiti de 144.000 sëmbë naandë, dee Masa Jesosi paka tei a dee oto sëmbë dendu ko fëën dju.​—Ako. 14:1, 3.

33. Andi dee sëmbë dee o toona weki u go libi a liba o go du ala?

I mbei de ko dë wan könuköndë ku mindima da Gadu, nöö de o dë könu ta tii di goonliba.​—Ako. 5:10, NW.

Mi si wanlö sëmbë sindosindo a wanlö könubangi dë. Dee sëmbë naandë, de Gadu da taki fu de musu dë kuutuma . . . Nöö de wë toona weki ko dë ku libi e, nöö de ku Masa Jesosi tuu ta tii makandi a de dusu jaa longi dë. Fa dee fosu sëmbë weki dë, nöö de dë apaiti sëmbë u Gadu, nöö de dë bunu. Biga di u tu dëdë di ta paati libisëmbë ku Gadu fu nöömö an o kisi de möönsö. Nöö fa de sai naandë, de o abi di mindima wooko ta tja sëmbë go a Gadu ku Masa Jesosi di Keesitu, nöö de ku ën o ta tii di tii makandi di wan dusu jaa longi dë.​—Ako. 20:4, 6.

34. Un houpu dë da di möön gaan së u libisëmbë?

Hën a taa: „Jesosi o, mëni mi te i dë a di könuköndë fii e.” Hën a piki ën taa: „Tuutuu mi ta piki i tide taa joo dë ku mi a di Paladëisi.”​—Luk. 23:42, 43, NW.

Mi si dee dëdë sëmbë, heiwan ku lagiwan tuu, taanputaanpu a di Sëmbë di dë a di könubangi fesi. Nöö aan soni, hën de jabi dee buku. Nöö hën de tei wan oto buku bi sai dë möön de kai di Buku u Libi, nöö hën de jabi ën tu. Nöö a di buku naandë, dee sëmbë dee kisi di libi u teego në dë sikifisikifi. Nöö hën de kuutu dee dëdë sëmbë dee dë taanputaanpu dë te dou kumafa de bi libi a goonliba. Biga hii fa de bi libi a goonliba tuu dë sikifisikifi a dee buku de jabi naandë dendu. Nöö fa de du dë, nöö di ze seei puu hii dee dëdë sëmbë dee bi dë nëën dendu tuu tja ko, nöö dëdë ku dëdëköndë seei puu dee sëmbë u de tja ko tu. Nöö hën di Sëmbë di dë a di könubangi kuutu hiniwan u dee lö sëmbë dë te dou kumafa de bi libi.​—Ako. 20:12, 13.

Woto Bëibel tëkisi: Ako. 21:1-4.

35. Faandi mbei u musu hoi gingin a di houpu di u abi taa dee dëdë sëmbë o toona weki baka?

Na fëëë dee sëmbë dee sa kii di sinkii, ma de an sa tapa i fii kisi libi kaba. Ma i musu fëëë di sëmbë di sa kii i a Gehena.​—Mat. 10:28, NW.