KAPITEL TINASIKSI
„Yesus . . . ben lobi den te na a kaba”
1, 2. Fa Yesus e pasa en lasti neti nanga den apostel fu en, èn fu san ede den lasti momenti dati de so prenspari gi en?
TE YESUS e tyari den apostel fu en kon makandra na ini a sodrokamra fu wan oso na ini Yerusalem, dan a sabi taki disi na en lasti neti nanga den. A ten doro gi en fu drai go baka na en Tata. Baka wan tu yuru sma o grabu Yesus, èn a bribi fu en o kisi tesi moro leki iniwan ten bifo. Ma aladi a sabi taki heri esi a o dede, toku a e tan poti prakseri na den sani di den apostel fu en abi fanowdu.
2 Yesus ben taigi den apostel fu en kaba taki a o gowe libi den. Ma toku a abi moro sani fu taigi den so taki den kisi deki-ati fu man pasa den sani di o miti den heri esi. Fu dati ede a e teki a lasti momenti disi fu leri den tumusi prenspari sani di o yepi den fu tan abi wan tranga bribi. A leisi disi a e taki na wan tumusi switi fasi nanga den èn na wan fasi di e sori taki a lobi den trutru. Ma fu san ede Yesus no e broko en ede so furu nanga ensrefi, ma a e broko en ede moro nanga den apostel fu en? Fu san ede den lasti yuru disi nanga den apostel fu en de so prenspari gi en? Fu taki en syatu, na fu di a lobi den, iya, a abi bigi lobi gi den.
3. Fa wi du sabi taki Yesus no ben wakti teleki en lasti neti fu sori taki a lobi den bakaman fu en?
3 Wan tu tenti yari baka dati, te na apostel Yohanes e skrifi nanga yepi fu santa yeye san ben pasa a neti dati, dan a e bigin nanga den wortu disi: „We, fu di Yesus ben sabi bifo a Paskafesa taki a yuru ben doro taki a musu gowe libi a grontapu disi fu go na a Tata, meki a ben lobi den sma fu en di ben de na grontapu, iya, a ben lobi den te na a kaba” (Yohanes 13:1). Yesus no wakti teleki a neti dati fu sori taki a lobi „den sma fu en”. Di a ben du a diniwroko fu en, dan a sori na furu difrenti fasi taki a lobi den disipel fu en. A bun te wi e ondrosuku na sortu fasi a sori lobi, fu di te wi e teki na eksempre fu en ini a tori disi, dan wi e sori taki wi na trutru disipel fu en.
A ben abi pasensi nanga den
4, 5. (a) Fu san ede Yesus ben musu abi pasensi nanga den disipel fu en? (b) San Yesus du di dri fu den apostel no ben man tan na ai na ini a dyari fu Getseimanei?
4 Wan sma di abi lobi abi pasensi tu. „Lobi abi langa pasensi”, na so 1 Korentesma 13:4 e taki. Wan sma di abi langa pasensi e frudrage trawan nanga pasensi. Yesus ben musu abi pasensi nanga den disipel fu en? Iya, a ben musu abi pasensi nanga den! Soleki fa wi si na ini Kapitel 3, dan den apostel fu en no ben de gaw fu sori sakafasi. Moro leki wán leisi, den ben e haritaki nanga makandra suma fu den na a moro bigiwan. San Yesus du? A ati bron nanga den, noso a bari den fu di a fruferi fu den? Nôno, nanga pasensi a taki-go-taki-kon nanga den, srefi di wan „bigi trobi” ben opo kon fu a tori disi na a lasti neti di a ben de nanga den!—Lukas 22:24-30; Mateyus 20:20-28; Markus 9:33-37.
5 Moro lati tapu a lasti neti dati, Yesus go na ini a dyari fu Getseimanei makandra nanga den 11 apostel di ben tan horibaka gi en. Drape a ben musu sori baka taki a abi pasensi nanga den. Yesus libi aiti fu den apostel na baka èn a teki Petrus, Yakobus nanga Yohanes go moro fara na ini a dyari. Yesus taigi den: „Mi e sari trutru, srefi te fu dede. Tan dya èn tan na ai nanga mi.” A waka pikinso moro fara èn a bigin begi fayafaya. Baka di a begi wan langa pisi ten, a kon baka na den dri apostel. San den ben e du? Na a lasti yuru disi pe a tesi ben hebi srefisrefi gi Yesus, den apostel ben e sribi! A piri-ai gi den fu di den no ben tan na ai? Nôno, a ben abi pasensi nanga den èn a gi den deki-ati. Den switi wortu di a taki e sori taki a ben e frustan o hebi a ben de gi den èn a ben e frustan taki den abi swakifasi.a Yesus taigi den: „A tru taki a yeye wani, ma a skin swaki.” Yesus tan hori pasensi nanga den, srefi di a kon èn a si taki den e sribi. Den no sribi wán leisi nomo, ma dri leisi den fadon na sribi!—Mateyus 26:36-46.
6. Fa wi kan teki na eksempre fu Yesus te a abi fu du nanga a fasi fa wi e handri nanga trawan?
6 A e gi wi deki-ati fu sabi taki Yesus no ben feni taki yepi no de moro gi den apostel fu en. A ben abi bun bakapisi di a hori pasensi nanga den, fu di den reti-ati man disi leri o prenspari a de fu abi sakafasi èn fu tan na ai (1 Petrus 3:8; 4:7). Fa wi kan teki na eksempre fu Yesus te a abi fu du nanga a fasi fa wi e handri nanga trawan? Spesrutu owruman musu abi pasensi nanga sma. Kande wan brada noso sisa e go na wan owruman fu di a abi problema, aladi na owruman weri noso a e prakseri en eigi broko-ede. Son leisi a kan taki den wan di abi yepi fanowdu, no de gaw fu fiti a rai di den kisi. Ma toku, owruman di abi pasensi o gi den leri „nanga safri-ati” èn den o „handri na wan switi fasi nanga den skapu” (2 Timoteyus 2:24, 25; Tori fu den Apostel 20:28, 29). A de wan bun sani tu taki papa nanga mama e sori pasensi neleki fa Yesus du dati, fu di son tron pikin no de gaw fu teki a rai noso a trangaleri di den e kisi. Te papa nanga mama abi lobi nanga pasensi, dan dati o yepi den fu no lasi howpu, ma fu tan du muiti fu leri den pikin. A kan abi bun bakapisi trutru te den abi pasensi.—Psalm 127:3.
A ben sorgu gi den sani di den abi fanowdu
7. Na sortu fasi Yesus ben sorgu gi den sani di den disipel fu en abi fanowdu?
7 Wi e sori lobi te wi e du sani di e sori taki wi no e denki wisrefi nomo (1 Yohanes 3:17, 18). Lobi „no e suku en eigi bun” (1 Korentesma 13:5). Fu di Yesus ben abi lobi meki a ben sorgu gi den sani di den disipel fu en abi fanowdu. Nofo tron a ben e du sani gi den, fosi den aksi en srefi. Di a si taki den weri, dan a taigi den fu go nanga en „na wan tiri presi fu kan rostu pikinso” (Markus 6:31). Di a si taki angri ben kiri den, dan a gi den nyanyan sondro fu den aksi en, èn a gi nyanyan sosrefi na den dusundusun sma di ben kon arki en.—Mateyus 14:19, 20; 15:35-37.
8, 9. (a) San e sori taki Yesus ben si taki den disipel fu en abi leri fanowdu fu Gado, èn fa a ben gi den a leri dati? (b) Di Yesus ben de na a postu, dan fa a sori taki a e broko en ede trutru nanga a tanbun fu en mama?
8 Yesus ben si taki den disipel fu en ben abi leri fanowdu fu Gado èn a gi den a leri dati (Mateyus 4:4; 5:3). Te a ben e gi leri, dan a ben e poti spesrutu prakseri na den. A ben hori a Bergitaki spesrutu gi den disipel fu en (Mateyus 5:1, 2, 13-16). Te a ben e gi leri nanga yepi fu agersitori, dan a ’ben tyari den sani kon na krin gi den disipel fu en te den ben de den wawan’ (Markus 4:34). Yesus poti wan „getrow èn koni srafu” fu sorgu taki den bakaman fu en ben o kisi bun leri fu Gado, te a drai go baka na hemel. Sensi a fosi yarihondro, a srafu-grupu disi, noso den brada fu Yesus na grontapu di salfu nanga santa yeye, tan gi leri, noso „nyanyan na a reti ten”.—Mateyus 24:45.
9 Tapu a dei di Yesus dede, a sori na wan heri moi fasi taki a wani dati den wan di a lobi musu tan abi wan tranga bribi. Pruberi fu si a sani disi na yu fesi. Yesus de na a postu èn a abi hebi pen. Fu man hari bro, a ben musu pusu ensrefi nanga en futu go na loktu. A no de fu taki dati a sani disi ben gi en hebi skin-ati, fu di den spikri ben fasi na en futu èn a baka fu en di ben abi koti marki ben e griti na a postu. A no ben man hari bro bun, èn dati meki a ben muilek srefisrefi gi en fu taki. Toku leti bifo Yesus dede, a taki sani di e sori taki a abi bigi lobi gi en mama, Maria. Di a si Maria nanga na apostel Yohanes tanapu krosibei, dan a bari nanga wan tranga sten di ala sma drape kan yere. A taigi en mama: „Uma, luku! Disi na yu manpikin!” Dan a taigi Yohanes: „Luku! Disi na yu mama!” (Yohanes 19:26, 27) Yesus ben sabi taki a reti-ati apostel dati no ben o sorgu nomo gi den sani di Maria abi fanowdu, ma a ben o sorgu tu taki a tan abi wan tranga bribi.b
Lobi-ati papa nanga mama abi pasensi èn den e sorgu gi den sani di den pikin fu den abi fanowdu
10. Fa papa nanga mama kan teki na eksempre fu Yesus te den e sorgu gi den sani di den pikin abi fanowdu?
10 Papa nanga mama di lobi den pikin, e feni en prenspari fu denki dipi fu na eksempre fu Yesus. Wan papa di trutru lobi en osofamiri o sorgu gi den sani di den abi fanowdu (1 Timoteyus 5:8). Osofamiri-edeman di abi lobi e meki ten so taki na osofamiri e rostu èn so taki den abi prisiriten wanwan leisi. San de moro prenspari na taki Kresten papa nanga mama e gi den pikin fu den leri fu Gado. Fa den e du dati? Den papa nanga mama disi e seti sani fu studeri Bijbel doronomo nanga den osofamiri, èn den e du muiti fu hori a studie na so wan fasi taki den pikin e kisi deki-ati èn den e prisiri fu studeri (Deuteronomium 6:6, 7). Nanga den sani di papa nanga mama e taki èn du, den e leri den pikin taki a diniwroko na wan prenspari sani. Boiti dati, den e leri den taki a de tumusi prenspari fu sreka densrefi èn fu go na den Kresten konmakandra, fu di dati na wan pisi fu na anbegi fu den.—Hebrewsma 10:24, 25.
A ben de klariklari fu gi den pardon
11. San Yesus leri den bakaman fu en te a abi fu du nanga a gi di den musu gi trawan pardon?
11 Lobi e meki taki wi e gi trawan pardon (Kolosesma 3:13, 14). Lobi „no e tan memre na ogri di trawan du”, na so 1 Korentesma 13:5 e taki. Na furu okasi, Yesus leri den bakaman fu en o prenspari a de fu gi trawan pardon. A gi den a deki-ati fu gi trawan pardon, „no te nanga seibi tron, ma te nanga seibitenti na seibi tron”. Dati wani taki dati wi no musu teri omeni leisi wi e gi trawan pardon (Mateyus 18:21, 22). A taigi den taki den musu gi pardon na wan sma di du sondu, efu a sma sori taki a abi berow baka te den piri-ai gi en (Lukas 17:3, 4). Ma Yesus no ben de leki den Fariseiman di ben e hoigri. Yesus ben e du san a ben e leri sma, ma den man disi no ben e du dati (Mateyus 23:2-4). Meki wi go luku fa Yesus ben sori taki a de klariklari fu gi trawan pardon, srefi di wan bun mati fu en ben meki en fesi fadon.
12, 13. (a) Fa Petrus meki Yesus fesi fadon a neti di sma grabu Yesus? (b) Fa den sani di Yesus du baka di a kisi wan opobaka, e sori taki a no ben e leri sma nomo taki den musu gi trawan pardon?
12 Yesus nanga na apostel Petrus ben de heri bun mati. Petrus ben de wan man di abi switifasi, ma son tron a ben e taki sani sondro fu denki. Yesus ben si den bun fasi di Petrus abi, èn a ben gi en spesrutu grani. Petrus, Yakobus nanga Yohanes ben si son wondru di den tra apostel no ben si (Mateyus 17:1, 2; Lukas 8:49-55). Soleki fa wi ben si kaba, dan Petrus ben de wan fu den apostel di ben go moro fara nanga Yesus na ini a dyari fu Getseimanei, na a neti di sma grabu Yesus. Ma a srefi neti dati, di sma tori Yesus èn den tyari en go na strafu, dan Petrus nanga den tra apostel gowe libi en èn den lowe. Ma bakaten Petrus ben sori nofo deki-ati fu tanapu dorosei fu a presi pe den ben krutu Yesus, di no ben du noti. Toku na a srefi neti dati, Petrus kon frede èn a meki wan seryusu fowtu. Dri leisi a taki dati a no sabi Yesus! (Mateyus 26:69-75) San Yesus du? San yu ben o du efu wan bun mati fu yu ben du so wan sani nanga yu?
13 Yesus ben de klariklari fu gi Petrus pardon. A ben sabi taki Petrus ben sari srefisrefi fu a sondu di a du. Fu taki en leti, na apostel di ben sori berow, „bari krei” (Markus 14:72). Tapu a dei di Yesus kisi wan opobaka, a sori ensrefi na Petrus. Kande a du dati fu trowstu na apostel èn fu gi en a dyaranti taki a lobi en (Lukas 24:34; 1 Korentesma 15:5). Pikinmoro tu mun baka dati, Yesus gi Petrus grani, fu di a meki a teki fesi fu gi kotoigi na den furu sma di ben kon makandra na ini Yerusalem na a Pinksterfesa (Tori fu den Apostel 2:14-40). Wi musu hori na prakseri tu, taki Yesus no hori den apostel fu en na ati di den ben gowe libi en. Na presi fu dati, baka di a kisi wan opobaka a tan kari den: „Den brada fu mi” (Mateyus 28:10). A de krin fu si taki Yesus no ben leri sma nomo taki den musu gi trawan pardon, ma a ben du dati tu.
14. Fu san ede wi musu leri fu gi trawan pardon, èn fa wi kan sori taki wi de klariklari fu gi trawan pardon?
14 Wi leki disipel fu Krestes, musu leri fu gi trawan pardon tu. Fu san ede? Tra fasi leki Yesus, wi na sondusma neleki den wan di kan sondu teige wi. Ten na ten wi alamala e sondu, fu di wi e taki noso du son sani (Romesma 3:23; Yakobus 3:2). Te wi e gi trawan pardon fu di wi wani sori sari-ati gi den, dan wi e opo a pasi fu kisi pardon fu wi eigi sondu (Markus 11:25). Ma fa wi kan sori taki wi de klariklari fu gi pardon na den wan di kan sondu teige wi? Na furu okasi, lobi e yepi wi fu no poti prakseri na den pikinpikin fowtu fu trawan (1 Petrus 4:8). Te den wan di sondu teige wi, sori trutru berow, neleki Petrus, dan a no de fu taki dati neleki Yesus wi wani de klariklari fu gi den pardon. Na presi fu hori den na ati, a ben o bun fu gi den pardon (Efeisesma 4:32). Te wi e du dati, dan wi e sorgu taki vrede de na ini a gemeente èn wisrefi o abi wan korostu firi tu.—1 Petrus 3:11.
A ben sori taki a e frutrow den
15. Fu san ede Yesus ben frutrow den disipel fu en aladi den ben meki fowtu?
15 Lobi e meki taki wi e frutrow trawan. Lobi „e bribi ala sani” (1 Korentesma 13:7).c Lobi meki taki Yesus ben de klariklari fu frutrow den disipel fu en aladi den ben meki fowtu. A ben frutrow den èn a ben bribi taki den lobi Yehovah nanga den heri ati èn taki den wani du a wani fu En. Srefi di den ben meki fowtu, Yesus no ben tweifri na den. Fu eksempre, den apostel Yakobus nanga Yohanes, ben meki den mama aksi Yesus fu meki den sidon na en sei na ini en Kownukondre. A sani disi no ben meki taki Yesus tweifri efu den ben o tan waka na en baka èn a no puru a grani di den ben abi fu dini leki apostel.—Mateyus 20:20-28.
16, 17. Sortu frantwortu Yesus gi den disipel fu en?
16 Yesus gi den disipel fu en difrenti frantwortu fu sori taki a e frutrow den. Na den tu okasi di Yesus ben du wan wondru fu meki taki moro nyanyan ben de gi den ipi-ipi sma, dan a gi den disipel fu en a frantwortu fu prati a nyanyan gi den sma (Mateyus 14:19; 15:36). Na a lasti Paskafesa, a gi Petrus nanga Yohanes a frantwortu fu go na Yerusalem fu sreka sani. Den sorgu gi a pikin skapu, win, brede sondro srudeki, bita gruntu, nanga tra sani di ben de fanowdu. Disi no ben de wan pikin frantwortu, fu di a Wet di Gado ben gi Moses, ben sori soifri fa sma ben musu hori a Paskafesa èn Yesus ben musu hori ensrefi na a Wet dati tu. Boiti dati, moro lati tapu a dei dati, di Yesus seti a Memrefesa fu a dede fu en, a gebroiki a win nanga a brede sondro srudeki fu prenki prenspari sani.—Mateyus 26:17-19; Lukas 22:8, 13.
17 Yesus ben si taki a fiti fu gi den disipel fu en moro bigi frantwortu. Soleki fa wi si kaba, dan a ben gi den salfu bakaman fu en na grontapu a prenspari frantwortu fu sorgu taki den bakaman fu en e kisi Bijbel leri (Lukas 12:42-44). Memre tu taki a gi den disipel fu en a prenspari frantwortu fu preiki èn fu meki disipel (Mateyus 28:18-20). Srefi now, aladi Yesus e tiri na ini hemel èn wi no man si en, toku a gi lepi brada a frantwortu fu luku en gemeente na grontapu. Den brada disi de „leki presenti”.—Efeisesma 4:8, 11, 12.
18-20. (a) Fa wi kan sori taki wi e frutrow wi brada nanga sisa? (b) Fa wi kan gi trawan frantwortu neleki fa Yesus ben du dati? (c) San wi o go luku na ini a tra kapitel?
18 Fa wi kan teki na eksempre fu Yesus te a abi fu du nanga a fasi fa wi e handri nanga trawan? Te wi e sori taki wi e frutrow wi brada nanga sisa, dan na so fasi wi e sori taki wi lobi den. Meki wi hori na prakseri taki te wi abi lobi, dan wi o luku a bun na ini trawan, wi no o poti prakseri na den fowtu fu den. Te trawan meki wi fesi fadon, èn ten na ten dati o pasa seiker, dan lobi o meki taki wi no o de gaw fu denki taki den wani du ogri nanga wi (Mateyus 7:1, 2). Te wi e denki bun fu wi brada nanga sisa, dan wi no o handri nanga den na wan fasi di o meki den firi brokosaka, ma na presi fu dati wi o gi den deki-ati.—1 Tesalonikasma 5:11.
19 Wi de klariklari fu gi trawan frantwortu neleki fa Yesus ben du dati? A e tyari wini kon te den wan di abi furu frantwortu na ini a gemeente e aksi wan tra sma fu du wroko di de trutru fanowdu èn di a sma dati o man du. Boiti dati den musu abi a frutrow taki a sma o meki muiti fu du a wroko bun. Na so fasi owruman di abi ondrofeni kan gi leri di de fanowdu èn di de prenspari trutru, na yongu brada di lepi èn di „e suku fu” yepi na ini a gemeente (1 Timoteyus 3:1; 2 Timoteyus 2:2). A de tumusi prenspari taki den owruman e du disi. Fu di Yehovah e meki a Kownukondre wroko gro, meki lepi mansma de fanowdu fu sorgu gi den gemeente di e gro.—Yesaya 60:22.
20 Yesus gi wi wan tumusi moi eksempre fu sori lobi gi trawan. Fu ala den fasi fa wi kan waka na en baka, a moro prenspariwan na fu sori lobi. Na ini a tra kapitel wi o go luku a moro prenspari fasi fa a sori lobi gi wi, dati na taki a ben de klariklari fu dede gi wi.
a A no fu di den apostel ben weri nomo, meki sribi ben kiri den. A tori na ini Lukas 22:45, e taki dati „den ben e dyonko fu di den ben sari srefisrefi”.
b Soleki fa a sori, dan na a ten dati, Maria en masra ben dede kaba, èn den tra pikin fu en no ben tron disipel fu Yesus ete.—Yohanes 7:5.
c Disi no wani taki dati wan sma di e sori lobi e bribi ala san sma e taki. Ma a wani taki dati so wan sma no de gaw fu krutu trawan èn a no e denki takru fu trawan.