No poti yu srefi na ondro wan tyatyari nanga sma di no de na bribi
„No poti yu srefi na ondro wan tyatyari di no de a srefi nanga sma di no de na bribi. Bika . . . sortu pisi wan sma di de na bribi abi nanga wan sma di no de na bribi?” — 2 KORENTE SMA 6:14, 15.
1. Fa a ben du kon taki wan sisa trow nanga wan sma di no ben de na bribi?
WAN kotoygi fu Yehovah na ini na mindri-westsey fu Amerkankondre ben lasi en masra na ini wan oto ongoloku wan tu yari psa kba. „Biginbigin mi ben brokosaka krinkrin,” a ben fruteri, „ma mi ben teki na fasti bosroyti fu no meki disi tapu a wroko fu mi gi Yehovah. Ma baka wan tu yari mi ben bigin firi mi srefi leki wan di fu feyfi wiel na wan wagi na den trowpatna na ini na gemeente. Mi umapikin nanga mi no ben kisi alaten wan kari fu go na koyri nanga tra osofamiri. Te mi ben si taki kresten trowpatna e sori lobi gi makandra, dan mi ben firi mi srefi moro ete na wan sey. A ben gersi neleki nowan sma ben e si taki mi ben e kon moro swaki na yeyefasi. So bun di wan grontapu man di mi ben sabi fu mi wrokope ben aksi mi fu go na doro nanga en fu nyan, mi ben go. Bifo mi ben kisi mi srefi, mi ben firi lobi gi en. Te fu kba mi ben de so swaki èn a firi fu de mi wwan ben basi mi so te, taki mi ben agri fu trow nanga en.”
2. Fu san-ede na angri fu trow de normaal, èn san na trowlibi ben musu de?
2 Iya, na angri fu de nanga wan patna ini a libi, kan tranga srefisrefi èn a de so srefi normaal. Yehovah srefi ben taki: „A no bun taki libisma tan en wwan. Mi sa meki wan yepi gi en, leki na mankeripisi fu en [ofu: „di e fiti na en; wan sani di e poti na en san a e mankeri”]” (Genesis 2:18, Nyun-Grontapuvertaling, Stukabeybri, futuwortu). A trowlibi ben seti fu de wan krosibey banti fu wánfasi di e tan alaten a mindri man nanga uma. A no ben de Adam, ma Yehovah di ben taki: ’Wan man sa gwe libi en ppa nanga mma èn a musu tay hori na en uma èn den musu tron wán skin’ (Genesis 2:22-24; teki gersi nanga Mateyus 19:4-6). Kande yu ati e angri fu sowan sma ’di de wan mankeripisi’.
3, 4. (a) Fa na beybri e warskow fu na abi fu wan krosibey matifasi nanga sma di no de na bribi? (b) Fa Paulus ray fu wan tyatyari di no de a srefi kan tyari kon tapu na trowlibi? (c) Fa den kresten na ini Korente ben musu frustan den wortu „sma di no de a bribi”? (Luku futuwortu.)
3 Ma a beybri e warskow fu no bigin wan krosibey banti nanga sma di no de na bribi. Na apostru Paulus ben taki fu disi: „No poti yu srefi nanga sma di no de na bribi na ondro wan tyatyari di no de a srefi [„No meki den poti yu na ini wan span [dati wani taki meti di den tay a fesi wan wagi] di no de a srefi”, The Jerusalem Bible].a Bika . . . sortu pisi wan sma di de na bribi abi nanga wan sma di no de na bribi”b (2 Korente sma 6:14, 15). Paulus kande ben kan abi dyaso na prakseri na wèti fu Mozes, di ben tapu sma fu no poti wan mankow nanga wan buriki fu plugu ondro wàn tyatyari (Deuteronomium 22:10). Na buriki ben de moro pikin èn no so tranga èn ben sa pina leki wan bakapisi fu sowan tyatyari di no ben de a srefi. Fu di na trowlibi de leki wan tyatyari di e tay man nanga uma kon makandra, meki taki efu wan kresten ben sa trow nanga wan sma di no de na bribi disi ben sa abi leki bakapisi na kon na ondro wan tyatyari di no ben de a srefi (Mateyus 19:6). So wan tyatyari e tyari furutron ekstra druk nanga span kon na ini na trowlibi. — Teki gersi nanga 1 Korente sma 7:28.
4 Toku, leki fa na ondrofenitori na ini a fosi paragraaf e sori, dan son kresten sma teki na bosroyti fu trow nanga wan sma di no de na bribi. Fu san-ede sonwan e feni en muylek fu trow na „ini Masra wwan”? — 1 Korente sma 7:39.
Fu san-ede sonwan e suku wan trowpatna na wan tra presi
5. Meki kon a krin nanga wan eksenpre fu san-ede son sma e kon firi lobi gi wan sma di no de na bribi.
5 A no de so, taki nomonomo den poti na prakseri fu poti na ray fu Gado na wan sey. Luku pikinso na situwâsi fu wan kresten sisa di kande wani fu trow. Kande a e angri fu abi wan kresten masra ma a gersi taki furu brada di bun fu yu trow nanga den no de ini en grupu fu mati di de na bribi. A sabi omeni yari a abi. A e angri kande fu abi wan osofamiri. Na frede di a e frede taki a de en wan èn a e kon owru èn na fanowdu fu firi taki wan sma lobi en, kan meki a go firi sani esi-esi. Efu dan wan grontapu man sori belangstelling gi en, dan a kan de muylek fu kakafutu gi dati. A kan gersi taki a man abi switifasi èn safri-atifasi. A no e smoko kande èn no e kobroyki dotitaki. Dan en frustan o taki-go-taki-kon : ’We, a abi moro switifasi leki furu fu den brada di mi sabi!’ ’A abi belangstelling fu stuka na beybri.’ ’Mi sabi tori pe wan sisa ben trow nanga wan sma di no ben de na bribi èn te fu kba a ben tron wan konpebribiman.’ ’Yu abi son kresten trowlibi di no e waka bun!’ — Luku Yeremiya 17:9.
6, 7. (a) Fa wan sisa di de en wwan ben fruteri fu na bruya di a ben kon bruya? (b)Sortu aksi e frudini fu wi poti prakseri na tapu?
6 Iya, wan kresten di de en wwan èn di wani trow, kan de ini wan tumusi bruya situwâsi. Sonwan e firi srefi leki den no sabi san fu du. „Na nomru fu brada di bun fu kan trow nanga den no furu srefisrefi”, wan sisa di no trow ben taki fu na situwâsi ini en kontren. „Ma a nomru fu sisa di no trow bigi srefisrefi. Efu wan sisa e si taki en yongu yari e frey psa, dan tra fasi no e tan abra gi en leki ofu no trow kwetikweti ofu grabu na fosi tyans di a e kisi fu trow.”
7 Awansi fa a no fa, na ray fu na beybri de krin: ’No poti yu srefi nanga sma di no de na bribi na ondro wan tyatyari’ (2 Korente sma 6:14). Na warskow disi fu Gado tranga ofu no de reydelek?
Wan sori fu na lobi sorgu fu Gado
8. Fa Yehovah sori taki a abi na bun fu wi na prakseri?
8 Yehovah e broko en ede srefisrefi fu wi têgo tanbun. A no gi en manpikin, san ben kostu en furu srefisrefi, leki „wan frulusupayman ini na presi fu furu sma”? (Mateyus 20:28) A no en de na sma ’di e leri unu fa fu kisi wini gi wi srefi’? (Yesaya 48:17) A no e pramisi taki ’a no sa gi pasi fu wi kisi tesi psa na sani di wi kan tyari’? (1 Korente sma 10:13) Dan a de reydelek te a e taygi unu fu no poti unu srefi nanga sma di no de na ini bribi na ondro wan tyatyari, taki a musu abi a bun fu wi srefi na ini prakseri! Meki wi luku pikinso fa na warskow disi de wan sori fu en lobi sorgu gi wi.
9. (a) Sortu warskow Paulus e gi, fu meki wan kresten no bigin wan krosibey matifasi nanga wan sma di no de na bribi? (b) San na Griki wortu di ben poti abra nanga „kruderi” wani taki, èn fa a e sori tapu den problema di e opo ede kon te wan kresten e poti en srefi nanga wan sma di no de na bribi na ondro wan tyatyari?
9 San na Mekiman ben abi na prakseri nanga na trowlibi ben de taki a ben musu de na moro krosibey banti a mindri libisma, pe man nanga uma ben sa tron „wán skin” (Genesis 2:24). A de wan frustan sani fu wan kresten meki so wan krosibey banti kon de nanga wan sma di no de na bribi? Paulus e gi piki fu di a e poti wantu dipibere aksi, di wan fru wan na piki kan de nomo: Noti. „Bikasi san regtfardikifasi abi fu du nanga kruktudu? Ofu san leti abi fu du nanga dungru? Sortu akruderi [Griki: sum.fo.ne’sis] de moro fara na mindri Krestes nanga Beliyal [Satan]? Ofu sortu pisi wan sma di de na bribi abi nanga wan sma di no de na bribi?” (2 Korente sma 6:14, 15). Na Griki wortu sum.fo.ne’sis te yu luku en leti wani taki trutru „wan piki makandra leki nanga wan sten” (fu sun, „nanga” èn fo’ne, „wan sten”). A e sori na a wanfasi di sani fu prey poku e meki du kon. A no de fu taki taki wánfasi no de srefisrefi a mindri Krestes nanga Satan. Na a srefi fasi a de nanga wan tyatyari di no de a srefi, a de tumusi muylek gi wan man nanga uma fu ’naki na srefi snaar’. Den de leki tu sani fu prey poku (dron nanga tutu fu eksenpre) di no de ini akruderi nanga makandra èn di e gi wan bruya bbari na presi fu poku.
10. San na den fanowdu elementi na ini wan koloku trowlibi, èn sortu winimarki sma abi te wan tyatyari de di de a srefi?
10 Fa wan sma di abi fasi fu a yeye kan nyanbun fu wanfasi dorodoro nanga wan sma di abi fasi fu a skin? (1 Korente sma 2:14) Gemeenschappelijk fasi fu bribi, gronprakseri nanga marki di yu wani doro de fanowdu elementi ini wan koloku trowlibi. Noti e meki wan trowlibi moro tranga leki te alatu sma e gi den srefi ini a dini fu na Mekiman. Te wan tyatyari de di de a srefi, dan man nanga uma kan gi makandra deki-ati ini na anbegi fu den. Alatu kan go na a beybri fu lusu kesekese di den abi. A no de krin dan, taki Yehovah e taygi wi fu no poti wi srefi nanga sma di no de na bribi na ondro wan tyatyari, fu di a wani taki wi abi na moro krosibey banti di kan fu de nanga wi trowpatna?
11. Fu san-ede trow kruderi nanga sma di no de na ini bribi no ben mag na ini Israèl, èn sortu aksi di e poti sma fu prakseri e kon na fesi?
11 Gi yesi na a warskow fu na beybri e kibri wi tu gi hati bakapisi di e kon furutron te wan kresten e kon nanga wan sma di no de na bribi na ondro wan tyatyari. So yu abi fu eksenpre, taki a kan psa taki a sma di no de na bribi sa puru na kresten patna fu na dini fu Yehovah. Luku pikinso na warskow fu Yehovah gi na Israèl fu owruten. Trowkruderi nanga no anbegiman no ben mag. Fu san-ede? „Bikasi a sa puru yu manpikin fu waka na mi baka,” Yehovah ben warskow, „èn seyker den sa go dini tra gado” (Deuteronomium 7:3, 4). Te a e kon tanapu a fesi fu gens fu na sey fu wan trowpatna di no de na bribi dan na firi kan kon fu teki dan na pasi fu moro mindri muylekheyt. A de makriki fu denki: ’Dati no sa miti mi!’ Ma srefi Salomo nanga ala en koni ben miti nanga disi. A srefi sani disi no ben sa kan miti yu? — 1 Kownu 11:1-6; teki gersi nanga 1 Kownu 4:29,30.
12. Fa Gado wèti di ben tapu pasi gi wan trow nanga wan dorosey sma ben de wan kibri gi den Israèl sma? Meki disi kon a krin nanga wan eksenpre.
12 Srefi efu a sma di de na bribi no puru komoto fu na tru anbegi, dan toku yu abi ete den problema nanga druk di furutron abi fu du nanga wan osofamiri di prati na a sey fu relisi. Luku ete wan leysi baka a wèti fu Gado gi Israèl. Kon meki wi taki taki wan umapikin fu Israèl ben agri fu trow nanga wan man fu Kanan. Te yu hori den seksdu di ben de na a kondre Kanan ini prakseri, dan sortu respeki a man ben sa abi gi na wèti fu na Gado fu na umapikin fu Israèl? Nanga en fri wani a ben sa hori en srefi fu no abi gemeenschap nanga en ini a ten te a kisi en futu, soleki a wèti fu Mozes ben aksi?c (Leviticus 18:19; 20:18; teki gersi nanga Leviticus 18:27) Ini na tori fu wan Israèlman di ben trow nanga wan umapikin fu Kanan, a ben sa wroko makandra nanga en te a ben musu go dritron wan yari na Yerusalen fu fisiti den fesa di ben hori drape ten na ten? (Deuteronomium 16:16) A ben de krin taki Gado wèti di ben tapu pasi gi den sortu trow dati, ben de wan kibri gi den Israèl sma.
13. (a) Fu san-ede wan grontapu sma no abi wan kresten konsensi di oefen nanga yepi fu na beybri? (b) Nanga sortu druk nanga problema son sma e miti na ini osofamiri di prati na a sey fu relisi?
13 Fa a de na ini na ten disi? Den moreel markitiki fu grontapu sma, de fara fu di fu na beybri. Awinsi o krin son grontapu sma gersi taki den de, toku den no abi wan kresten konsensi di oefen nanga na beybri. Den no kobroyki yari fu stuka a Wortu fu Gado, fu ’kenki den denki’, èn ’fu puru na owru sma di den de’ (Romen 12:2; Kolose sma 3:9). Na kresten di e kon fu dati-ede nanga sma di no de na bribi na ondro wan tyatyari e opo en srefi gi furu pen na ati nanga sari. Sonwan den e poti furu tron na ondro druk fu teki prati na lagi seksdu ofu fu hori grontapu feystidey. Èn sonwan e kragi srefi taki den de den wwan. Wan sisa ben skrifi: „A firi di yu e firi taki yu de yu wwan te yu trow nanga wan sma di no lobi Yehovah, de na moro ogri firi di yu kan prakseri de taki yu de yu wwan. Dati wani taki yu no abi nowan sma fu taki na waarheid nanga en, san de na moro prenspari sani na ini yu libi.”
14. Fu san-ede a muylek fu kweki pikin „na ini na tranga leri èn seryusu frumane fu Yehovah” na ini wan osofamiri di prati? (b) Fa so wan osofamiri di prati kan wroko tapu den pikin?
14 Na ini wan osofamiri di prati a kan de muylek srefisrefi fu kweki pikin „ini na tranga leri èn seryusu frumane fu Yehovah” (Efesiya sma 6:4). A sma di no de na bribi fu eksenpre sa wani gi pasi taki den pikin go na konmakandra ofu teki prati na a velddienst? Furutron den pikin de ini wan strey ini na tori fu na lobi fu den — den lobi ala den tu , a ppa nanga mma, ma soso wàn fu den e lobi Yehovah. Wan sisa di trow nanga wan man di no de na bribi ben taki: „Mi psa furu pen na ati ini den twenti yari fu mi trowlibi. Den manpikin fu mi ben gro nanga furu dyugudyugu èn bruya firi èn de now wan pisi fu na grontapu. Mi umapikin furutron ben lasi en srefi, fu di furutron a musu gwe libi mi fu de nanga en ppa di abi na reti fu a de nanga en. Ala den problema disi du kon, fu di, di mi ben de tina-ayti yari mi ben bosroyti fu poti den gronprakseri fu Yehovah a wan sey.” Sortu gronprakseri? No poti yusrefi nanga sma di no de na bribi na ondro wan tyatyari!
15. Fu san-ede Yehovah e gi wi na ray fu no poti wi srefi nanga sma di no de na bribi na ondro wan tyatyari?
15 A de krin taki Yehovah wani taki wi meki wi libi waka bun. San a e aksi fu wi, makandra nanga na ray fu en fu no poti wi srefi nanga sma di no de na bribi na ondro wan tyatyari, de fu wi eygi bun (Deuteronomium 10:12,13). Fu trow nanga wan sma di no de na bribi wani taki fu poti beybri ray, praktis koni nanga den furutron hati ondrofeni fu trawan a wan sey.
Aksi di sma gwenti fu aksi
16, 17. (a) Fa firi kan trubu wi gosontu fasi fu denki efu wi no luku bun? (b) Wi musu poti Gado ray na wan sey fu di aparti situwâsi de pe wan kresten ben trow nanga wan sma di no de na bribi èn alatu e dini Yehovah now? Tyari disi kon a krin.
16 Toku, efu wi no luku bun, dan wi firi kan trubu wi gosontu denki. Wi kan go denki taki na ini wi geval den kan puru wi na ini a tori. Luku pikinso wantu fu den aksi di sma gwenti fu aksi.
17 Fa a de dan nanga situwâsi pe wan brada ofu wan sisa trow nanga wan sma di no de na bribi èn now alatu e dini Yehovah? Toku den ben psa Yehovah gronprakseri. A de tru taki na marki di yu wani doro, e santa den sani di yu e kobroyki? Wan eksenpre fu na fasi fa Gado e si sani ini a tori fu den wan di e poti en ray a wan sey, wi e feni na ini a tori fu den dyu di ben dray kon baka fu na katibo fu Babilon. Di sonwan fu den ben teki hèyden uma, dan den beybri skrifiman Esra nanga Nehemiya no ben hori den srefi fu krutu na fasi dati fa den ben du. Den dyu dati ’no ben handri kotrow’, den ben du ’wan bigi ogri’ èn ben lay „fowtu” na tapu den srefi (Esra 10:10-14; Nehemiya 13:27). Ete wan sani fu go prakseri na disi: Te wi e poti Gado ray na wan sey, dan wi kan gi wi srefi mankeri na yeyefasi èn hori wan marki abra fu en na tapu wi konsensi. Wan sisa di en masra di no ben de na bribi ma te fu kba ben kon na bribi, ben taki: ’Te now ete mi abi fu du nanga den marki di tan na tapu mi firi. Mi no kan taki o takru mi e firi mi srefi, te trawan e sori na wi èn e taki: „Ma na den a go bun.”’
18. San na a pasi fu koni te yu e firi lobi gi wan sma di no dopu ete, èn san yu sa sori nanga dati?
18 Ma fa a de now efu yu bigin firi lobi gi wan sma di e kisi beybristuka èn di e fisiti den konmakandra, aladi a man ofu uma no dopu ete? Wi e prisiri te iniwan sma e sori belangstelling gi na beybri waarheid. Ma na aksi de: Yu kan go denki kba fu freyri? Te yu e luku en leti, a de wan frustan sani fu wakti wan pisiten baka te a sma fu yu dopu èn e go na fesi na ini a sori fu den fruktu fu Gado yeye bifo yu bigin fu freyri (Galasiya sma 5:22, 23). A no sa de makriki fu waka baka so wan ray, ma te yu e du dati yu sa sori kotrowfasi na beybri gronprakseri; disi sa poti wan tumusi bun fondamenti gi tru koloku na ini na trowlibi. Efu a sma fu yu trutru e broko ede gi yu èn e kon lobi Yehovah trutru, dan sondro degedege a sa de klari fu wakti te leki unu alatu de „ini Masra”, — dati wani taki unu gi unu srefi abra èn teki dopu — bifo fu bigin fu freyri. Prakseri so srefi taki tru lobi no sa go a baka fu di ten o psa gwe. — 1 Korente sma 7:39; Genesis 29:20.
19. San yu musu hori na ini prakseri efu yu abi muylekhèyt fu feni wan trowpatna na mindri konpebribiman?
19 Ma fa a de now efu a de muylek gi yu fu feni a mindri yu konpebribiman wan trowpatna di fiti? „Mi de 26 yari, mi no trow, èn mi de trutru mi wwan”, wan sisa ben taki. A de tru taki fu de sondro fu trow kan de muylek gi yu, ma den problema di e kon fu wan trowlibi di na tyatyari no de a srefi ben sa kan de moro bigi srefi. A gi yesi na a ray fu Gado kan aksi bribi èn dwengi yusrefi nanga pasensi, ma de seyker taki Yehovah sabi èn e winsi san de moro bun gi yu (1 Petrus 5:6, 7). Meki a tron wan afersi fu begi èn wakti dan tapu Yehovah (Psalm 55:22). Na ini a seti fu sani disi, no wan sma abi wan volmaakti libi di e gi satisfaksi. Yu ati e angri kande fu abi wan trowpatna. Trawan abi so srefi problema fu den sey, èn son problema no man lusu na ini na seti fu sani disi. Soso na ini na nyun grontapu di e kon „na lostu fu ala sani di e libi” sa kisi satisfaksi krinkrin. — Psalm 145:16.
20. Fa wan sisa di no trow ben taki fu en fasti bosroyti, èn sortu satisfaksi yu kan abi te yu abi netso wan fasti bosroyti?
20 Ma toku ete, de nanga na fasti bosroyti fu no poti yusrefi nanga wan sma di no de na bribi na ondro wan tyatyari. Wan sisa di abi 36 yari ben taki fu en fasti bosroyti na a fasi disi: „Mi e begi Yehovah ibri dey fu feni wan trowpatna. Mi no abi na firi srefisrefi fu go luku dorosey fu Yehovah organisâsi, ma toku den tesi de drape. Nanga ala dati mi abi na prakseri fu wroko na den eygifasi di sa meki mi tron wan moro betre sma, so taki mi sa de na sortu fu uma di abi fasi fu a yeye di wan man di abi fasi fu a yeye e suku.” Yu teki netso wan fasti bosroyti? Efu dati de so, dan yu kan abi satisfaksi di e kon fu a sori fu loyaliteit na a Gado fu geregtigheid. — Psalm 37:27, 28.
[Futuwortu]
a Na ini 1 Korente sma 14:22 Paulus ben kobroyki na wortu „sma di no de na bribi” abrasey fu „sma di de na bribi” ofu dopu sma. Dan den Korente sma ben sa frustan so srefi taki a wortu „sma di no de na bribi” ben abi fu du nanga sma di no dopu. — Luku Tori fu den Apostru 8:13; 16:31-34; 18:8.
b „Te yu luku en moro bradi, dan na prakseri ben sa tyari kon a fesi na so wan fasi: ’No bigin no wan enkri matifasi nanga sma di no de na bribi, efu a de now fu wan syatu pisiten ofu fasti, èn di ben sa tyari nanga en taki yu ben sa degedege ini a hori fu kresten markitiki ofu ben sa tyari na hori di kotoygi e hori tranga na gronprakseri kon na ini kofar. Fu san-ede unu musu hori unu srefi so aparti? Fu di na sma di no de na bribi no abi den srefi markitiki, sani di a lobi ofu marki di a wani doro leki wan kresten.’” — The Expositor’s Bible Commentary, Na di fu 10 pisi, blz. 359.
Yu kan tyari disi kon a krin?
◻ Fa na beybri e warskow fu no bigin wan krosibey matifasi nanga sma di no de na bribi?
◻ Fu san-ede son kresten sma di gi den srefi abra e suku wan trowpatna dorosey fu na gemeente?
◻ Fa na warskow fu Yehovah fu wan tyatyari di no de a srefi de trutru wan sori fu en lobi gi wi?
◻ Sortu aksi fu a feni fu wan trowpatna sma gwenti fu aksi, èn fa yu ben sa piki den?