Waka ini na frede fu Yehovah
“Fu di [na gemeente] ben waka ini na frede fu Yehovah èn ini na trowstu fu na santa yeye meki a ben tan gro na ini nomru.” — TORI FU DEN APOSTRU 9:31.
1, 2. (a) San ben psa di na Kresten gemeente ben kon na ini wan ten fu vrede? (b) Ala di Yehovah e gi pasi fu frufolgu de, dan toku san a e du tu?
WAN disipri ben kon na fesi wan tumusi prenspari tesi. A ben sa kibri en soyfri retifasi na Gado? Iya, seyker! A ben waka ini na frede fu Gado, nanga dipi respeki gi en Mekiman, èn ben sa dede leki wan kotrow kotoygi fu Yehovah.
2 Na sma dati di ben kibri en soyfri retifasi èn di ben e frede Gado ben de Stefanus, „wan man furu nanga bribi èn santa yeye” (Tori fu den Apostru 6:5). Na kiri di den ben kiri en ben meki wan lo frufolgu bigin, ma baka dati dan na gemeente ini heri Yudeya, Galileya nanga Samariya ben kon ini wan pisiten fu vrede èn ben bow kon tranga na yeye fasi. Moro fara, „fu di a ben waka ini na frede fu Yehovah èn ini na trowstu fu na santa yeye meki a ben tan gro” (Tori fu den Apostru 9:31). Neleki Yehovah Kotoygi na ini na ten disi, na so wi kan de seyker taki Gado sa blesi wi, efu wi e ondrofeni now vrede ofu frufolgu, so leki Tori fu den Apostru kapitri 6 te nanga 12 e sori. Meki wi waka fu dati-ede ini respeki frede fu Gado, te wi e miti frufolgu ofu kobroyki ibri ten te frufolgu no de, fu bow wi srefi na yeye fasi èn fu du fayafaya moro diniwroko gi en. — Deuteronomiyum 32:11, 12; 33:27.
De kotrow te na a kba
3. Sortu problema den apostru ben wini na ini Yerusalen, èn fa?
3 Srefi efu problema e opo ede kon na ini ten fu vrede, dan bun orga fu sani kan yepi fu lusu den (6:1-7). Dyu di ben e taki Griki na ini Yerusalen ben kragi taki den ben dyonpo den weduwe fu den te nnyan ben e prati ala dey fu a bun fu dyu bribiman di ben taki Hebrewtongo. Ma na problema disi ben lusu di den apostru ben poti seybi man fu sorgu gi na „fanowdu afersi disi”. Wán fu den ben de Stefanus.
4. Fa Stefanus ben piki na tapu den falsi kragi?
4 Ma Stefanus di ben frede Gado, esi-esi ben kon na fesi wan tesi (6:8-15). Wantu man ben opo kon di ben strey nanga Stefanus. Son wan ben de fu na „Snoga fu den Friman”, kande dyu di den Rome sma ben kisi ini den feti èn di bakaten ben kon fri ofu srafu di ben tron dyu proseliti baka di den ben kon fri. Fu di den no ben man bel faya gi na koni nanga yeye di Stefanus ben taki nanga en, meki den feyanti fu en ben tyari en go na a Sanhedrin. Drape falsi kotoygi ben taki: ’Wi yere na man disi taki taki Yeyses sa pori na tenpri èn kenki den gwenti di Moses ben libi na baka.’ Ma, srefi en gensman ben kan si taki Stefanus no ben de wan ogriduman ma taki a ben abi na korostu fesi fu wan engel, wan boskopuman fu Gado di de seyker fu na hori di Gado e horibaka gi en. Fa disi ben kenki fu a fesi fu den, pe ogri ben de fu leysi a tapu fu di den ben meki Satan kobroyki den!
5. Sortu buweysi Stefanus ben gi di a ben gi kotoygi?
5 Di a Heypristri Kayafas ben aksi en sani, dan Stefanus ben gi kotoygi sondro fu frede (7:1-53). A ben luku syatu na historiya fu Israèl èn dati ben sori taki Gado ben abi na prakseri fu poti na Wèti nanga na tenpri diniwroko na wan sey te na Mesiyas ben kon. Stefanus ben poti prakseri a tapu taki den Israèl sma ben trowe Moses, na frulusuman di ibri dyu ben taki taki a abi dipi respeki gi en, neleki fa now den no ben teki na Sma di ben tyari wan moro bigi frulusu kon. Fu di Stefanus ben taki taki Gado no e libi na ini oso di meki nanga anu, meki a ben sori taki na tenpri nanga en seti fu anbegi ben sa psa gwe. Ma fu di den krutuman fu en no ben frede Gado noso ben wani fu sabi en wani, meki Stefanus ben taki: ’Un tranga-ede sma, ala ten unu e kakafutu gi na santa yeye. Sortu profeyti den granppa fu unu no ben frufolgu? Den ben kiri den wan di ben taki na fesi fu na kon fu na Regtfardikiwan, di unu ben tron toriman nanga kiriman fu en.’
6. (a) Sortu ondrofeni di e tranga na bribi, Stefanus ben abi bifo a dede? (b) Fu san-ede Stefanus nanga reti ben kan taki: „Masra Yeyses, teki mi yeye”?
6 Na fruklari di Stefanus ben gi sondro fu ben frede, ben meki den kiri en (7:54-60). Den krutuman ben kisi bigi ati-bron fu a tyari kon a doro disi fu a fowtu di den ben abi ini na dede fu Yeyses. Ma fa na bribi fu Stefanus ben kon tranga di a ’ben luku go na heymel èn ben si na glori fu Gado èn fu Yeyses di ben tanapu na En reti-anu’! Now Stefanus ben kan tanapu na fesi den feyanti fu en nanga na frutrow taki a ben du na wani fu Gado. Ala di Yehovah Kotoygi no e kisi fisyun, toku wi kan abi wan srefi sortu korostufasi di e kon fu Gado te sma e frufolgu wi. Di den feyanti fu Stefanus ben smeysi en go dorosey fu Yerusalen èn den ben bigin ston en, dan a ben aksi: „Masra Yeyses, teki mi yeye.” Disi ben de yoysti fu di Gado ben gi Yeyses na makti fu opo trawan kon na libi baka (Yohanes 5:26; 6:40; 11:25, 26). Na tapu en kindi, Stefanus ben bari taki: „Yehovah, no teri na sondu disi fu den.” Ne a ben fadon a sribi na ini dede leki wan sma di dede fu en bribi ede, so leki fa someni bakaman fu Yeyses ben du sensi na ten dati, srefi na ini a ten disi.
Frufolgu e panya na bun nyunsu
7. San ben de na bakapisi fu frufolgu?
7 Na dede fu Stefanus fu taki en leti ben abi na panya fu na bun nyunsu leki bakapisi (8:1-4). Frufolgu ben panya ala den disipri boyti den apostru, na ini heri Yudeya nanga Samariya. Saul, di ben feni na kiri di den ben kiri Stefanus bun, ben rigeri leki wan meti teyge na gemeente, ben boro go na ini na wan oso baka na trawan fu srepi den bakaman fu Yeyses kon a doro èn fu poti den na ini strafu-oso. Fu di den disipri di ben panya go na alape ben go doro fu preyki, meki na prakseri fu Satan fu frufolgu stóp den Kownukondre preykiman di e frede Gado ben misi a marki. So srefi na ini na ten disi, a ben de taki frufolgu furutron ben panya na bun nyunsu ofu ben poti prakseri na tapu na Kownukondre preykiwroko.
8. (a) San ben psa leki wan bakapisi fu na preyki na ini Samariya? (b) Fa Petrus ben kobroyki na di fu tu sroto di Yeyses ben frutrow na en?
8 Na evangelium preykiman Filipus ben go na Samariya „fu preyki fu na Krestes” (8:5-25). Bigi prisiri ben de na ini na foto dati di na bun nyunsu ben meki bekenti, takru yeye ben jagi komoto fu sma, èn sma ben kon betre. Den apostru na ini Yerusalen ben seni Petrus nanga Yohanes go na Samariya, èn di den ben begi èn ben poti den anu na tapu den sma di ben teki dopu, den nyun disipri ben kisi santa yeye. Simon di fositen ben de wan towfruman èn di ben teki dopu nyun ben pruberi fu bay na makti disi, ma Petrus ben taki: ’Meki yu solfru pori gwe nanga yu. Yu ati no de reti na ini Gado ay.’ Baka di den ben taygi en fu abi berow èn begi Yehovah tangitangi fu kisi pardon, a ben aksi den apostru fu begi fu na bun fu en. Disi musu pusu now ala sma tu di e frede Yehovah fu begi fu kisi yepi fu Gado fu kibri na ati (Odo 4:23). (Fu na kofal disi na wortu „simoni” ben kon, „na bay ofu seri fu wan kerki posisi ofu fu kisi wan moro hey kerki posisi.”) Petrus nanga Yohanes ben meki na bun nyunsu bekenti na ini furu dorpu fu den Samariya sma. Na so fasi, Petrus ben kobroyki na di fu tu sroto di Yeyses ben gi en fu opo na doro fu sabi nanga okasi fu go na ini na heymel Kownukondre. — Mateyus 16:19.
9. Suma ben de na Etiyopiyaman di Filipus ben gi kotoygi na en, èn fu san-ede na man ben kan kisi dopu?
9 Ne na engel fu Gado ben gi Filipus wan nyun wroko fu du (8:26-40). Na ini wan wagi na tapu na pasi fu Yerusalen go na Gaza wan „euniki” ben rèy, wan edeman di ben abi na frantiwortu fu ala den gudu fu na uma-kownu Candáce fu Etiyopiya. A no ben de wan euniki na skinfasi, di den ben tapu fu kon na ini a dyu gemeente, ma a ben go na Yerusalen fu anbegi drape leki wan proseliti di ben besnij (Deuteronomium 23:1). Filipus ben miti na euniki e leysi na ini na buku Yesaya. Na tapu na kari fu kon na ini na wagi, Filipus ben taki fu na profeytitori fu Yesaya èn „ben meki en na bun nyunsu fu Yeyses bekenti.” (Yesaya 53:7, 8) Esi-esi na Etiyopiyaman ben bari taki: „Luku! Dya watra de; san e tapu mi fu teki dopu?” Noti ben tapu en, fu di a ben abi sabi fu Gado èn now ben abi bribi ini Krestes. Na so Filipus ben dopu na Etiyopiyaman, di baka dati ben go en pasi nanga prisiri. Wan sani e tapu yu fu teki dopu?
Wan frufolguman ben dray en libi
10, 11. San ben psa nanga Saul fu Tarsus na tapu na pasi di e go na Damaskus èn wan syatu pisiten baka dati?
10 Na a srefi ten, Saul ben pruberi fu meki Yeyses bakaman libi den bribi fu di a ben tapu skreki gi den fu poti den na ini strafu-oso ofu fu kiri den (9:1-18a). Na heypristri (kande Kayafas) ben gi en brifi fu gi den snoga na ini Damaskus nanga na makti fu tyari man nanga uma di de fu „Na Pasi”, ofu fasi fu libi di abi en fondamenti tapu na eksenpre fu Krestes, kon taytay na Yerusalen. Na a ten fu mindridey di den ben de krosibey fu Damaskus, wan faya ben koti komoto fu heymel èn wan sten ben aksi: „Saul, fu san-ede yu e frufolgu mi?” Den wan di ben de nanga Saul ben yere „na bbari fu wan sten” ma no ben frustan san a ben taki. (Teki gersi Tori fu den Apostru 22:6, 9.) Na sori di na Yeyses, di ben de na ini en glori ben sori en srefi fu wan pisi ben nofo kba fu breni Saul. Gado ben kobroyki na disipri Ananiyas fu meki a kon si baka.
11 Na baka en dopu, dan na fositen frufolguman ben tron na sani fu den frufolgu (9:18b-25). Den dyu na ini Damaskus ben wani fu kiri Saul. Ma, neti, den disipri ben saka en psa wan olo na ini na ston skotu go na ondro, kande na ini wan bigi baskita di ben meki fu titey ofu pikin-bon di ben frekti kon na wan (2 Korente sma 11:32, 33). Na olo ben kan de wan fensre di ben bow na ini na ston skotu, fu na oso fu wan disipri. A no ben de wan mankeri fu deki-ati, fu lon gi den feyanti èn tan preyki.
12. (a) San ben psa nanga Paulus na ini Yerusalen? (b) Fa a ben waka nanga na gemeente?
12 Na ini Yerusalen, Barnabas ben yepi den disipri fu teki Saul leki wan konpe bribiman (9:26-31). Drape Saul sondro fu frede ben strey nanga den dyu di e taki Grikitongo, di so srefi ben pruberi fu kiri en. Di den brada ben kon sabi disi, den ben tyari en go na Ceysareya èn ben seni en go na Tarsus, na foto fu en na ini Ciliciya. Gi na gemeente na ini heri Yudeya, Galileya nanga Samariya „wan pisiten fu vrede ben kon, èn a ben bow kon tranga” na yeyefasi. Fu di a ’ben waka ini na frede fu Yehovah èn ini na trowstu fu na santa yeye, meki a ben tan gro ini nomru.’ Fa disi de wan moy eksenpre gi ala gemeente ini a ten disi di wani kisi na blesi fu Yehovah!
Hèyden e tron bribiman!
13. Sortu wondru Gado ben meki Petrus man fu du na ini Lyda nanga Yopa?
13 So srefi Petrus ben abi furu fu du (9:32-43). Na ini Lydda (now Lod) na ini na lagipresi fu Saron, a ben dresi Eneyas di ben lan. Na dresi disi di a ben dresi wan sma, ben meki furu sma dray kon na Masra. Na ini Yopa, na disipri Tabita (Dorkas) di den ben lobi, ben kon siki èn ben dede. Di Petrus ben doro drape, dan weduwe di ben e krey ben sori en den krosi di Dorkas ben meki èn di den ben weri kande na den skin. A ben tyari Dorkas kon na libi, èn di a nyunsu fu a tori disi ben panya, dan furu sma ben tron bribiman. Petrus ben tan na ini Yòpa nanga Simon di e meki meti buba kon tron leer, èn di ben abi wan oso na sekanti. Sma di e meki meti buba kon tron leer ben safu den meti buba na ini na se èn ben behandel den nanga karki bifo den ben krabu den wwiri puru. Nanga wan watra fu son bon den ben meki den buba tron leer.
14. (a) Suma ben de Corneyliyus? (b) San ben de tru fu den begi fu Corneyliyus?
14 Na a ten dati (36 G.T.), wan aparti sani ben psa na wan tra presi (10:1-8). Na hèyden man Corneyliyus di ben gi en srefi na ini a dini fu Gado ben e libi na ini Ceysereya. A ben de wan Romeini edeman di ben e komanderi wan sani fu wan hondro man. A ben de na edeman fu „na Italiyan afdeling” di, leki fa a sori ben abi srudati di den ben teki puru a mindri den borgru fu Rome nanga den friman na ini Italiya. Ala di Corneyliyus ben frede Gado, toku a no ben de wan dyu proseliti. Wan engel ben taygi en na ini wan fisyun, taki den begi fu en ben ’opo go na Gado fesi leki wan sani fu memre’. Ala di Corneyliyus no ben gi en srefi abra ete na Yehovah, toku Gado ben yere en begi. Ma neleki fa na engel ben gi en ray, na so a du fu seni kari Petrus.
15. San ben psa di Petrus ben begi na tapu na daki fu na oso fu Simon?
15 Na a srefi ten, Petrus ben abi wan fisyun ala di a ben e begi na tapu na dak fu Simon oso (10:9-23). Di a ben kon na ini wan sortu dren, dan a ben si wan sani di ben de leki wan sribikrosi e saka kon fu heymel èn furu nanga fo-futu meti di no krin, meti di e kroypi, nanga fowru. Di Petrus ben kisi a komando fu srakti èn fu nyan, a ben taki taki noyti a ben nyan wan sani ete di no krin. A ben kisi fu yere taki „den sani di Gado meki kon krin yu no mag kari moro langa no krin”. Na fisyun ben bruya Petrus, ma a ben waka baka na tiri fu na yeye. Na so, en nanga siksi dyu brada ben go nanga den boskopuman fu Corneyliyus. — Tori fu den Apostru 11:12.
16, 17. (a) San Petrus ben fruteri Corneyliyus nanga den sma di ben kon makandra na en oso? (b) San ben psa ala di Petrus ben e taki ete?
16 Now den fosi hèyden ben sa yere na bun nyunsu (10:24-43). Di Petrus nanga den konpe fu en ben doro na ini Ceysereya, dan Corneyliyus, nanga den famiri fu en, èn den krosibey mati fu en ben e wakti den. Corneyliyus ben fadon na den futu fu Petrus, ma nanga sakafasi na apostru ben weygri so wan grani. A ben taki fu na fasi fa Yehovah ben salfu Yeyses nanga santa yeye èn krakti leki na Mesiyas èn ben fruklari taki ibriwan sma di e poti bribi na ini en e kisi pardon fu sondu.
17 Now Yehovah ben go abra fu handri (10:44-48). Ala di Petrus ben e taki ete, dan Gado ben gi santa yeye na den hèyden dati di ben e bribi. Na a srefi momenti, na yeye fu Gado ben meki den kon gebore èn den ben kisi krakti fu a yeye fu taki na ini tra tongo èn fu prèyse en. Fu dati-ede, a ben de yoysti taki den ben dopu den ini na nen fu Yeyses Krestes. Na so fasi Petrus ben kobroyki na di fu dri sroto fu opo gi hèyden sma di e frede Gado na doro fu sabi nanga okasi fu go na ini na heymel Kownukondre. — Mateyus 16:19.
18. Fa den dyu brada ben piki di Petrus ben meki kon a krin taki hèyden sma ben „kisi dopu na ini santa yeye”?
18 Bakaten, na ini Yerusalen, den sma di ben horibaka gi na besnijdenis ben strey nanga Petrus (11:1-18). Ma di a ben fruklari fa den hèyden ben „kisi dopu ini santa yeye”, dan den dyu brada fu en ben teki dati èn ben gi Gado glori, èn ben taki: „Na so Gado ben gi sma fu den nâsi so srefi na okasi fu sori berow, san e gi libi.” Wi tu musu de klariklari fu teki sani te na wani fu Gado e puru kon a krin gi wi.
Gemeente fu hèyden sma ben opo
19. Fa a ben du kon taki den disipri ben kisi a nen kresten?
19 Na fosi gemeente fu hèyden sma ben seti now (11:19-26). Di den disipri ben panya leki wan bakapisi fu na frufolgu di ben bigin nanga Stefanus, dan son wan fu den ben go na Antiochië fu Syriya, di ben de bekenti fu en anbegi di no ben krin èn en moreel porifasi. Di den ben meki drape na bun nyunsu bekenti na den sma di e taki Grikitongo, „na anu fu Yehovah ben de nanga den” èn furu ben tron bribiman. Barnabas nanga Saul ben gi leri drape wan yari langa, èn „na ini Antiochië fosi den ben kari den disipri, kresten, fu di Gado ben si èn seti sani a fesi”. Yehovah sondro degedege ben tiri sani meki den ben kari den so, bika na Griki wortu khre·ma·tiʹzo di poti abra nanga „fu di Gado ben si èn seti sani a fesi” ala ten e kobroyki na ini beybri ini sani di abi fu du nanga sani di e kon fu Gado.
20. San Agabus ben taki na fesi, èn fa na gemeente fu Antiochië ben du na tapu dati?
20 So srefi profeyti di ben frede Gado ben komoto fu Yerusalen go na Antiochië (11:27-30). Wán fu den ben de Agabus, di ben sori „nanga yepi fu na yeye taki dyonsro wan bigi angriten ben sa kon na a heri grontapu pe libisma e libi.” Na profeytitori dati ben kontru ini a ten fu na tiri fu a keysri fu Rome, Claudius (41-54 G.T.), èn na historiya skrifiman Yosefus e taki fu na „bigi angriten” disi. (Na dyu historiya, XX, ii, 6; XX, v, 2) Fu di lobi ben pusu den, meki na gemeente fu Antiochië ben seni wan bijdrage go na den brada na ini Yudeya di ben abi yepi fanowdu. — Yohanes 13:35.
Frufolgu no e du noti
21. San Herodes Agripa I ben du nanga Petrus, ma nanga sortu bakapisi?
21 Na pisiten fu vrede ben kon na wan kba di Herodes Agrippa I ben bigin frufolgu na ini Yerusalen den sma di ben frede Yehovah (12:1-11). Herodes ben kiri Yakobus nanga na feti-owru, kande a ben koti en ede puru so taki a ben tron na fosi apostru di dede fu en bribi ede. Di Herodes ben si taki disi ben plisi den dyu, a ben poti Petrus na strafu-oso. Leki fa a e sori, dan den ben keti na apostru na ibri sey na wan srudati, ala di tu trawan ben hori wakti na en cel. Herodes ben denki fu kiri en baka na Paska èn den dey fu den brede sondro swa (14-21 Nisan), ma Gado ben yere den begi di na gemeente ben begi fu na bun fu en na a yoysti ten, so leki fa a de furutron nanga den begi fu wi. Disi ben psa di na engel fu Gado ben fri na apostru na wan wondru fasi.
22. San ben psa di Petrus ben go na a oso fu Mariya, na mma fu Markus?
22 Esi-esi Petrus ben de na a oso fu Mariya (na mma fu Yohanes Markus), leki fa a e sori a ben de wan Kresten konmakandra presi (12:12-19). Na ini na dungru, na uma-futuboy Rhode ben kon sabi na sten fu Petrus, ma ben libi en na a doro di ben sroto. Ini a bigin a ben kan de so, taki den disipri ben denki taki Gado ben seni wan engel leki boskopuman di ben teki presi gi Petrus èn ben taki nanga wan sten di ben gersi di fu en. Ma di den ben meki Petrus kon na inisey, a ben taygi den fu fruteri Yakobus nanga den brada (kande owruman) fu na fri di a kon fri. Ne a ben gwe libi den èn ben go kibri sondro fu taki pe a ben e go fu no tyari den ofu en srefi kon na ini kofar efu den ben sa aksi den sani. Na suku di Herodes ben suku Petrus ben de fu soso, èn den waktiman ben kisi strafu, kande den ben kiri den srefi.
23. Fa na tiri fu Herodes Agripa I ben kon na wan kba, èn san wi kan leri fu disi?
23 Na ini 44 G.T. dan wantronso na tiri fu Herodes Agrippa I ben kon na wan kba na ini Ceysareya di a ben de 54 yari (12:20-25). A ben de ini wan faya fu go feti nanga den Funisiya sma fu Tyrus nanga Sidon, di ben gi en futuboy Blastus tyuku fu hori wan krutu, pe den ben sa kan aksi fu vrede. Na a „dey di ben poti” (di ben de so srefi wan feystidey fu gi Claudiyus Caesar grani), Herodes ben weri wan kownu krosi, a ben go sidon na tapu na krutu sturu, èn ben bigin fu gi wan taki na publiki. Leki piki den arkiman ben bari taki: „Na sten fu wan gado èn no di fu wan libisma!” Wantewante, na engel fu Yehovah ben naki en „fu di a no ben gi Gado na glori.” „Woron ben nyan Herodes èn a ben blo en lasti blo.” Meki na warskow eksenpre disi, e pusu wi fu tan waka ini na frede fu Yehovah, ala di wi e kibri wi srefi gi bigimemre èn e gi en na glori fu san wi e du leki en pipri.
24. San wan artikel di o kon sa sori na ini na tori fu gro?
24 Awasi frufolgu ben de fu na sey fu Herodes, toku „na wortu fu Yehovah ben tan gro èn panya en srefi.” Iya, so leki wan artikel di e kon o sori, dan den disipri ben kan fruwakti moro gro. Fu san-ede? Bika den „ben waka ini na frede fu Yehovah.”
Fa yu ben sa piki?
◻ Fa Stefanus ben sori taki a ben frede Yehovah, so leki fa furu fu Gado futuboy ben du sensi na ten dati?
◻ Sortu krakti na dede fu Stefanus ben abi tapu na Kownukondre preykiwroko, èn disi abi wan disiten eksenpre?
◻ Fa na frufolguman Saulus fu Tarsus ben tron wan sma di ben frede Yehovah?
◻ Suma ben de den fosi hèyden di tron bribiman?
◻ Fa Tori fu den Apostru kapitri 12 e sori taki frufolgu no e stòp sma di e frede Yehovah?
[Prenki na tapoe bladzijde 12]
Wan faya ben koti fu heymel èn wan sten ben aksi: „Saulus, Saulus, fu san-ede yu e frufolgu mi?”