Waktitoren LIBRARY TAPU INTERNET
Waktitoren
LIBRARY TAPU INTERNET
Sranantongo
  • BIJBEL
  • BUKU
  • KONMAKANDRA
  • w91 1/6 blz. 22-27
  • Kibri libi nanga jepi foe broedoe — Fa?

Felem no de na a pisi disi.

Sorry, wan sani no go bun di wi pruberi fu drai a felem.

  • Kibri libi nanga jepi foe broedoe — Fa?
  • A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1991
  • Edeprakseri
  • A srefi sortu tori
  • Na stanfaste fasi fa Gado e si broedoe
  • Broedoe leki dresi noso na ini dresi
  • A e kibri libi te joe loekoe en foe na sei foe datrawroko?
  • Tra fasi foe dresi sma de boiti broedoe?
  • Na broedoe di abi a moro hei waarde
  • Respeki foe broedoe na ini na frede foe Gado
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1986
  • Si a libi di yu kisi leki wan trutru warti sani
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2004
A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1991
w91 1/6 blz. 22-27

Kibri libi nanga jepi foe broedoe — Fa?

„Teki a libi . . . foe di oenoe e arki [Gado] sten. . . , bikasi en na oen libi èn a langa foe den dei foe oenoe.” — DEUTERONOMIUM 30:19, 20.

1. Fa troe kresten de aparti ini a respeki foe den gi a libi?

FOEROE sma e taki, dati den abi respeki gi a libi, èn den e gi leki boeweisi na fasi fa den e si dedestrafoe, poeroe foe bere noso onti. Ma wan spesroetoe fasi de fa troe kresten e sori respeki gi a libi. Psalm 36:9 e taki: „Na joe [Gado] na fonten foe libi de.” Foe di libi na wan presenti foe Gado, meki kresten sma e teki na fasi fa Gado e si na broedoe foe tan a libi.

2, 3. Foe san-ede wi moesoe loekoe na Gado ini a tori foe broedoe? (Tori foe den Apostel 17:25, 28)

2 Wi libi e anga foe broedoe, di e tjari zuurstof go na wi heri skin, e poeroe kooldioxide, e meki wi fiti wisrefi na den kenki foe o waran noso o kowroe a de èn e jepi wi foe feti nanga siki. Na Sma di ben gi wi libi ben meki èn ben gi so srefi na toemoesi moi weefsel foe hori sma a libi èn di e lon leki watra, èn san den e kari broedoe. Disi e prenki na doronomo belangstelling foe en foe kibri libisma libi. — Genesis 45:5; Deuteronomium 28:66; 30:15, 16.

3 Kresten sma so boen leki sma ini algemeen moesoe aksi densrefi: ’Broedoe kan kibri mi libi soso nanga jepi foe den natuurlijk wroko di a e doe, noso broedoe ben sa kan kibri libi na wan moro dipi fasi?’ Ala di moro foeroe sma e si fa libi abi foe doe nanga den normaal fasi fa broedoe e wroko, dan tokoe, foe taki en leti, moro foeroe sani de ini a tori. Den leri foe kresten, moslim èn djoe, foe na fasi fa joe moesoe tjari joesrefi, alamala e poti prakseri tapoe wan Giman foe libi di tjari kon a krin fa a e prakseri foe libi èn broedoe. Ija, wi Mekiman abi foeroe foe taki ini a tori foe broedoe.

Na stanfaste fasi fa Gado e si broedoe

4. San Gado ben taki foe broedoe, froekoe kaba ini a libisma historia?

4 Den e taki moro leki 400 leisi foe broedoe ini Gado Wortoe, na bijbel. A mindri denwan di taki fosi, joe abi na komando foe Jehovah: „Ala sani di e libi èn e boeweigi ensrefi sa de leki njanjan gi joe. . . . Ma oenoe no mag njan meti di abi en broedoe foe tan a libi na ini en ete.” A ben taki moro fara: „Foe joe broedoe foe tan a libi seiker mi sa aksi frantiwortoe” (Genesis 9:3-5, New International Version). Jehovah ben taki dati gi Noa, na afo foe na libisma famiri. Na so fasi na heri libisma famiri ben kon kisi foe jere taki broedoe, so leki fa na Mekiman e si en, e prenki libi. Ibri sma di e hori taki a e erken Gado leki na Giman foe libi, moesoe erken soboen taki A e teki wan stanfaste posisi ini a tori foe na gebroiki foe broedoe foe tan a libi.

5. San ben de na moro prenspari reide foe san-ede den Israèl sma no ben teki broedoe na ini den?

5 Gado agen ben taki foe broedoe di a ben e gi Israèl na seti foe na wet. Na ini Leviticus 17:10, 11 tanapoe akroederi na djoe Tanakh-vertaling: „Efoe wan sma foe na oso foe Israèl noso foe den freimde sma di e libi a mindri den, e njan awasi sortoe broedoe, dan mi sa drai Mi fesi gi a sma di e njan foe a broedoe, èn mi sa koti en poeroe foe na mindri foe en famiri. Bikasi na libi foe na skin de na ini a broedoe.” Na wet dati ben kan abi winimarki gi na gesontoe, ma moro foeroe ben de ini a tori. Foe di den Israèl sma ben behandel broedoe leki wan spesroetoe sani, dan den ben o sori taki den libi ben anga foe Gado (Deuteronomium 30:19, 20). Ija, na moro prenspari reide foe san-ede den ben moesoe tan farawe foe teki broedoe na ini den, no ben de taki a no ben gesontoe, ma taki broedoe ben wani taki wan spesroetoe sani gi Gado.

6. Foe san-ede wi kan de seiker, taki Jesus ben e hori na fasi fa Gado e si broedoe hei?

6 Fa na krestendom e si na kibri foe libisma libi nanga jepi foe broedoe? Jesus ben sabi san en Tata ben taki ini a tori foe a gebroiki foe broedoe. Jesus „no ben doe fowtoe sani, [èn] bedrigifasi den no ben feni tapoe en mofoboeba”. Dati wani taki, dati a ben hori na Wet volmaakti, so srefi na wet ini a tori foe broedoe (1 Petrus 2:22, Knox). Na so fasi a ben libi wan model gi en bakaman, èn nanga dati wan model foe respeki gi libi èn broedoe.

7, 8. Fa a ben kon a krin taki na wet foe Gado ini a tori foe broedoe fiti gi kresten sma?

7 Historia e sori wi san ben pasa baka ten, di wan konmakandra foe na kresten tiri skin ben bosroiti efoe kresten ben moesoe hori ala den wet foe Israèl. Ondro na tiri foe Gado, den ben taki, dati kresten no ben abi na froeplekti foe hori na wet foe Moses, ma taki a de ’fanowdoe’ foe „tan farawe foe sani di den tjari leki srakti-ofrandi gi den kroektoe gado èn foe broedoe èn foe ala sani di stèk [meti di na broedoe no ben lon komoto foe en] èn foe hoeroedoe” (Tori foe den Apostel 15:22-29). Na so fasi den ben meki a kon a krin taki foe tan farawe foe broedoe de netso prenspari na moreel sei leki foe tan farawe foe afkodrei wroko èn bigi hoeroedoe.a

8 Den fosi kresten ben hori na verbod dati foe Gado. Na sabiman Josef Benson, foe Ingrisikondre, ben taki foe disi: ’Na verbod disi foe no njan broedoe, di ben gi na Noa èn ala den bakapikin foe en, èn di ben taki ete wan leisi gi den Israèl sma . . . noiti no ben poeroe ma, kontrari foe dati, den ben poti en steifi ondro na Njoen Testamenti, Tori foe den Apostel XV, èn nanga dati den ben meki a kon tron wan froeplekti foe têgo.’ Ma a de so taki, san bijbel e taki foe broedoe, ben sa tapoe pasi gi den njoen-modoten gebroiki foe broedoe, so leki den transfusie, di, a no de foe taki, sma no ben gebroiki ini den dei foe Noa noso ini den ten foe den apostel?

Broedoe leki dresi noso na ini dresi

9. Fa sma ben gebroiki broedoe leki dresi ini owroe ten, èn dati de kontrari sortoe kresten posisi?

9 A gebroiki foe broedoe leki dresi no de wan njoen sani. Na boekoe Flesh and Blood foe Reay Tannahill, e sori a tapoe taki pikinmoro 2000 jari langa, na ini Egipti èn tra presi, „sma ben si broedoe leki na dresi, di e wroko boen srefisrefi kontrari gwasi-siki”. Sma foe Rome ben bribi taki fadon-siki ben kan dresi te sma e teki libisma broedoe na ini den skin. Tertulianus ben skrifi foe na gebroiki disi foe broedoe leki „dresi”: „Loekoe denwan di na wan prei na ini na arena, nanga gridi foe dringi e teki na fers broedoe foe ogriman . . . èn e tjari en gowe foe dresi na fadon-siki foe den.” Disi ben de krinkrin kontrari san den kresten ben doe: „Wi no e abi srefi na broedoe foe meti na wi njanjan . . . Te oenoe e tesi den kresten oenoe e gi den broetbere (worst foe broedoe). Oenoe abi na overtoigi, a no de foe taki, dati [a] sani dati de kontrari na wet gi den.” Loekoe san disi wani taki: Na presi foe den fosi kresten teki broedoe, di ben prenki libi, den ben de klariklari foe teki na risiko foe dede. — Teki gersi 2 Samuèl 23:15-17.

10, 11. Foe san-ede sma kan taki, dati na markitiki foe Gado ini a tori foe broedoe e tapoe pasi foe sma teki broedoetransfusie?

10 A no de foe taki, dati na a ten dati den no ben gi broedoe leki wan transfusie, bika sma ben bigin foe proeberi transfusie te krosibei foe na di foe 16 jarihondro. Ma tokoe, ini na di foe 17 jarihondro, wan hei leriman ini na anatomie (na leri foe na vorm èn den inisei pisi foe libisani) na a Universiteit foe Kopenhagen ben meki den jere en sten: ’Denwan di e teki na gebroiki foe libisma broedoe leki wan inisei dresi foe siki, e gebroiki dati, leki fa a e sori, na wan fowtoe fasi èn e sondoe hebi. Sma e kroetoe sma di e njan libisma meti. Foe san-ede wi no e têgoe foe denwan di e doti na gorogoro foe den nanga libisma broedoe? A srefi a de nanga a kisi foe freimde broedoe foe wan broedoetitei di koti opo, efoe a pasa na a mofo, noso nanga jepi foe transfusie-wrokosani. Denwan di ben bigin gebroiki den sortoe fasi disi, den ogri sani foe na wet foe Gado e wakti den.’

11 Ija, srefi ini den jarihondro di pasa, sma ben si taki Gado wet ben tapoe pasi foe sma no teki broedoe na ini den broedoetitei èn foe no teki broedoe pasa na ini den mofo. Efoe sma ben sa froestan disi ini a ten disi, a ben sa kan jepi den foe froestan na posisi di Jehovah Kotoigi e teki, wan posisi di e kroederi nanga fa Gado e si sani. Ala di troe kresten e si libi leki wan hei warti sani èn e warderi datra jepi, tokoe den e respeki libi leki wan presenti foe na Mekiman, so taki den no e proeberi foe tan a libi nanga jepi foe a teki foe broedoe. — 1 Samuèl 25:29.

A e kibri libi te joe loekoe en foe na sei foe datrawroko?

12. Sma di e denki boen foe sani, so leki a fiti, sa loekoe sortoe sani ini a tori foe broedoetransfusie?

12 Jari kaba den sabiman hori taki broedoe e kibri libi. Datra kan froeteri foe tori pe wan sma di ben lasi foeroe broedoe ben kisi wan broedoetransfusie èn ben kon betre. So boen sma kan aksi densrefi: ’O koni noso o don na kresten fasi foe si sani de, te joe loekoe en foe na sei foe datrawroko?’ Bifo wan sma di e denki boen foe sani ben sa bosroiti foe teki wan serjoesoe datra behandeling, a sa wani sabi den winimarki di a kan kisi èn den tjans di kande a e teki. Fa a de nanga den broedoetransfusie? Te joe loekoe en boen, dan foeroe risiko de ini a tori foe broedoetransfusie. Den kan tjari srefi dede kon.

13, 14. (a) San na wan toe foe den fasi fa broedoetransfusie ben sori foe de wan risiko? (b) Fa san na pawsoe ben ondrofeni ben sori den risiko foe broedoe?

13 No so langa pasa kaba, dr. L. T. Goodnough èn dr. J. M. Shuck ben taki: „Na datra gemeenschap sabi langa ten kaba taki ala di broedoe, di den kibri poti, de sondro kefar foe so fara wi sabi foe meki en foe de sondro kefar, dan tokoe broedoetransfusie ala ten tjari wan risiko kon nanga en. Na moeilijkhèit di e opo ede kon te sma e kisi broedoetransfusie moro foeroe, e tan de non-A-non-B-hepatitis (NANBH); tra moeilijkhèit di kan opo ede kon na hepatitis B, iso-immunisatie, transfusiereactie, a dwengi poti na ondro foe na immuunsistema èn a kon foeroe pasa marki foe isri.” Te sma wegi go wegi kon ’voorzichtig’ soso wán foe den serjoesoe kefar dati, dan na raport e taki moro fara: „Sma e froewakti taki [na ini Amerkankondre wawan] kande 40.000 sma sa kisi NANBH ibri jari èn taki so wan 10 prosènt foe den sma disi sa kisi cirrose èn/noso hepatoom [lefre-kanker].” — The American Journal of Surgery, juni 1990.

14 Di moro sma kon sabi den risiko foe kisi siki foe wan broedoetransfusie, dan den e loekoe njoen baka na a fasi fa den e si transfusie. Foe eksempel, baka di den ben soetoe na pawsoe ini 1981, dan den ben sorgoe en na ini wan ati-oso èn baka dati den ben gi en pasi foe gowe. Baka ten a ben moesoe go baka na ini ati-oso foe toe moen langa èn a ben siki so serjoesoe taki a ben gersi dati a ben sa moesoe stòp nanga en wroko foe di kande a ben sa tron wan malengriman. Foe san-ede? Foe di a ben kisi wan cytomegalovirusinfectie, di ben kon foe na broedoe di den ben gi en. Son sma kande e aksi densrefi: ’Efoe srefi broedoe di den e gi na a pawsoe no de sondro kefar, dan fa a de nanga transfusie di den e gi den gewoon sma?’

15, 16. Foe san-ede broedoetransfusie no de sondro kefar srefi te den ben ondrosoekoe na broedoe foe si efoe siki de na ini?

15 ’Ma den no kan ondrosoekoe broedoe foe si efoe siki de na ini?’ wan sma ben kan aksi. We, loekoe leki wan eksempel na ondrosoekoe di den e ondrosoekoe broedoe foe si efoe a abi hepatitis B na ini en. Na ini Patient Care (28 februari 1990) den ben taki: „A kisi di sma ben kisi hepatitis baka di den kisi wan transfusie, ben kon moro mendri baka di alape sma ben kon ondrosoekoe na broedoe tapoe [dati], ma ete 5-10 prosènt foe den kefal foe hepatitis baka di sma kisi broedoetransfusie te now ete e kon foe hepatitis B.”

16 Na onvolmaaktifasi foe den sortoe test disi de foe si so srefi ini a tori foe wan tra risiko di broedoe kan tjari kon — AIDS (SIDA). Na AIDS-siki di panja go alape, seki den sma kon wiki srefisrefi foe si na kefar foe broedoe di abi siki na ini. A troe taki test de now foe ondrosoekoe broedoe foe si efoe na virus de na ini. Ma den no e ondrosoekoe na broedoe na ala presi, èn leki fa a e sori, dan jari langa sma kan tjari na Aids-virus na ini den broedoe sondro taki den kan si en nanga jepi foe den test di den abi now. So boen siki sma kan kisi AIDS — kisi AIDS kaba — foe broedoe di den ben ondrosoekoe èn di den ben feni taki a boen!

17. Fa broedoetransfusie kan doe ogri di kande no de foe si wantewante?

17 Dr. Goodnough èn dr. Shuck ben taki so srefi foe „a dwengi poti na ondro foe na immuunsistema.” Ija, den boeweisi kon moro nanga moro taki srefi broedoe di ben pasa na kroisitest kan doe na immuunsistema foe wan siki sma ogri, èn disi kan tjari kanker èn dede kon. Na so, wan studie na ini Kanada foe „siki sma nanga ede-kanker èn neki-kanker ben sori taki den sma di ben kisi wan broedoetransfusie di den ben poeroe [wan] tumor, ben ondrofeni wan krinkrin go na baka ini na immuniteit foe den baka wan pisi ten” (The Medical Post, 10 juli 1990). Datra foe na University of Southern California ben taki: „Na nomroe foe ala kefal foe trotro-kanker pe na siki ben drai kon baka, ben de 14 prosènt gi denwan di no ben kisi broedoe èn 65 prosènt gi denwan di ben kisi broedoe. Foe kanker na ini a inisei mofo, na gorogoro èn na noso ofoe den olo ini den edebonjo, na nomroe foe kefal pe na siki ben drai kon baka ben de 31 prosènt sondro transfusie èn 71 prosènt nanga transfusie” (Annals of Otology, Rhinology & Laryngology, maart 1989). Na dwengi poti na ondro foe na immuunsistema, leki fa a e sori, de so srefi a froeklari gi na troe tori taki denwan di den e gi broedoe na a ten foe wan operâsi, abi moro tjans foe kisi infectie. — Loekoe faki, bladzijde 24.

Tra fasi foe dresi sma de boiti broedoe?

18. (a) Den risiko ini a tori foe broedoe e meki datra e drai go na san? (b) Sortoe tori di abi foe doe nanga tra fasi foe dresi sma joe kan prati nanga joe datra?

18 Kande son sma abi na prakseri: ’Den transfusie de wan risiko, ma tra fasi de?’ Seiker wi wani datra jepi foe hei kwaliteit di abi boen bakapisi, èn foe dati-ede na aksi de toe: Fasi de di fiti èn di abi boen bakapisi foe loesoe serjoesoe datraproblema sondro foe gebroiki broedoe? Kolokoe, ija. The New England Journal of Medicine (7 juni 1990) ben froeteri: „Foe di den datra moro nanga moro e froestan den risiko foe [AIDS] èn tra infectie di kan tjari kon nanga jepi foe transfusie, meki den e wegi go wegi kon njoen baka den risiko èn den winimarki foe transfusie èn e drai go na tra fasi, pe joe abi na ini srefi foe no gebroiki transfusie kwetikweti.”b

19. Foe san-ede joe kan abi na froetrow taki joe kan weigri broedoe èn taki tokoe joe kan kisi datra sorgoe di abi boen bakapisi?

19 Langa ten kaba Jehovah Kotoigi weigri foe teki broedoetransfusie, no na a fosi presi foe den kefar gi na gesontoe, ma foe di den e gi jesi na Gado wet foe broedoe (Tori foe den Apostel 15:28, 29). Tokoe, bekwaam datra, ben sorgoe nanga boen bakapisi gi Kotoigi di siki, sondro foe gebroiki broedoe, nanga den risiko foe en. Leki wan foe den foeroe eksempel di den taki foe den na ini datra tijdschrift, dan Archives of Surgery (november 1990) ben taki foe a poeroe foe na ati foe tra sma gi Kotoigi di siki, di na konsensi foe den ben gi den primisi foe abi so wan operâsi sondro foe kisi broedoe. Na raport ben taki: „Moro leki 25 jari foe ondrofeni foe doe ati-operâsi na Jehovah Kotoigi ben doro wan heimarki pe, nanga boen bakapisi, den e poeroe wan sma ati poti gi wan trawan sondro foe gi en broedoe sani . . . No wán foe den ben dede ala di den ben de na ini ati-oso, bifosi noso a baka na operâsi, èn den fosi ondrosoekoe di doe baka dati sori taki den siki sma disi no ben abi moro hei nomroe foe kefal pe a skin no hori na ati.

Na broedoe di abi a moro hei waarde

20, 21. Foe san-ede kresten moesoe loekoe boen foe den no kweki na fasi foe denki taki „Broedoe na wan takroe dresi”?

20 Tokoe wan aksi de di de wan afersi foe na konsensi èn di ibriwan foe wi moesoe aksi ensrefi. ’Efoe mi teki a bosroiti foe no teki broedoetransfusie, dan foe san-ede? Foe taki en leti, san na mi fosi, fondamenti reide?’

21 Wi taki kaba, dati tra fasi de boiti broedoe, di abi boen bakapisi èn di no e meki sma abi foe doe nanga den foeroe kefar di e kon foe transfusie. Kefar so leki hepatitis noso AIDS boeweigi foeroe sma srefi foe weigri broedoe, foe reide di no abi foe doe nanga relisi. Sonwan e taki disi krinkrin, èn a de neleki den waka na ondro wan spandoekoe pe skrifi: „Broedoe na wan takroe dresi”. A kan taki sani kan hari wan kresten go ini a waka dati. Ma a de wan waka na tapoe wan pasi di no e go doro. Fa so?

22. Sortoe fasi foe si libi èn dede wi moesoe abi, di de akroederi nanga den troetroe sani? (Preikiman 7:2)

22 Troe kresten e froestan taki srefi nanga na moro boen datra jepi na ini a moro boen ati-oso, sma tokoe e dede na wan seiker ten. Nanga broedoetransfusie noso sondro broedoetransfusie, sma e dede. Den wortoe dati no wani taki dati joe e bribi ini wan lòt. A de wan troetroe sani. Dede na wan troetroe sani ini na libi foe a ten disi. Sma di e poti Gado wet ini a tori foe broedoe na wan sei, e ondrofeni foeroe tron wantewante noso baka wan pisiten a takroe bakapisi foe na broedoe. Sonwan e dede srefi foe na broedoetransfusie. Ma leki fa wi alamala sa moesoe froestan, dan srefi denwan di e tan a libi baka di den kisi den transfusie, no kisi libi foe têgo, so boen broedoe no e boeweisi taki a e kibri na libi foe den foe ala ten. Na a tra sei, a e go boen na gesontoe sei nanga moro foeroe foe den sma di e weigri broedoe, foe relisi èn/noso datra reide ede, ma tokoe e teki tra fasi foe dresi. Na so fasi den kan libi ete foeroe jari langa — ma no foe têgo.

23. Fa den wet foe Gado ini a tori foe broedoe abi foe doe nanga a sondoefasi foe wi èn a abi di wi abi wan loesoeprèis fanowdoe?

23 Taki ala libisma di e libi ini a ten disi de onvolmaakti èn safrisafri e dede, e tjari wi na a moro prenspari penti foe san bijbel e taki foe broedoe. Gado ben taigi a heri libisma famiri foe no njan broedoe. Foe san-ede? Foe di a e prenki libi (Genesis 9:3-6). Ini a seti foe na Wet a ben tjari ordroe kon a krin di ben abi foe doe nanga a troetori taki ala libisma de onvolmaakti. Gado ben taigi den Israèl sma taki nanga jepi foe a tjari foe meti srakti-ofrandi, den ben kan sori taki wan sani ben moesoe tapoe den sondoe foe den (Levitikus 4:4-7, 13-18, 22-30). Ala di a no e aksi dati foe wi ini a ten disi, dan tokoe a wani taki wan sani now. A ben de na prakseri foe Gado foe gi wan srakti-ofrandi di dorodoro ben sa kan verzoen den sondoe foe ala bribiman — na loesoeprèis (Mateus 20:28). Disi na foe san-ede wi moesoe abi na fasi fa Gado e si sani ini a tori foe broedoe.

24. (a) Foe san-ede a ben sa de wan fowtoe sani foe behandel den risiko di de gi na gesontoe leki na moro prenspari penti ini a tori foe broedoe? (b) San moesoe de troetroe na gron foe wi fasi foe si sani ini a tori foe na gebroiki foe broedoe?

24 A ben sa de wan fowtoe sani foe poti prakseri moro foeroe na den risiko foe broedoe gi na gesontoe, bikasi dati no ben de na moro prenspari penti gi Gado. Den Israèl sma ben feni kande pikinso winimarki gi na gesontoe foe di den no ben teki broedoe, neleki fa den ben abi kande winimarki foe di den no ben njan na meti foe agoe noso meti di e njan porimeti (Deuteronomium 12:15, 16; 14:7, 8, 11, 12). Ma memre taki di Gado ben gi Noa pasi foe njan meti, a no ben taki, dati a no moesoe njan na meti foe den sortoe meti dati. Ma a ben gi na komando taki libisma no moesoe njan broedoe. Gado no ben poti prakseri moro foeroe na den risiko di ben kan kon gi na gesontoe. Dati no ben de na moro prenspari penti foe en komando ini a tori foe broedoe. Den anbegiman foe en ben moesoe weigri foe hori densrefi a libi nanga jepi foe broedoe, no na a fosi presi foe di a no ben de gesontoe foe doe disi, ma foe di a no ben de santa. Den ben weigri broedoe, no foe di a ben abi siki na ini, ma foe di a ben de wan diri sani. Soso nanga jepi foe broedoe foe wan srakti-ofrandi den ben kan kisi pardon.

25. Fa broedoe kan kibri libi foe a tan?

25 So a de toe nanga wi. Na ini Efeise sma 1:7, na apostel Paulus ben tjari kon a krin: „Nanga jepi foe en [Krestes] wi abi na froeloesoe nanga jepi foe a loesoeprèis nanga jepi foe na broedoe foe na wan dati, ija, na pardon foe na pasa di wi e pasa na wet akroederi na goedoe foe en no-froedini boen-ati.” Efoe Gado e gi wan sma pardon foe den sondoe foe en èn e si na sma dati leki a de regtfardiki, dan na sma abi na howpoe tapoe têgo libi. So boen Jesus broedoe di gi leki wan loesoeprèis kan kibri libi — foe a tan, ija, foe têgo.

[Foetoewortoe]

a Na komando ben tapoe nanga den wortoe: „Efoe oenoe e hori oensrefi farawe foe den sani disi, dan sani sa waka boen gi oenoe. Wi e winsi oenoe wan boen gesontoe!” (Tori foe den Apostel 15:29) Den wortoe „wi e winsi oenoe wan boen gesontoe” no ben de wan pramisi di ben wani taki, dati ’efoe oenoe e tan farawe foe broedoe nanga hoeroedoe, oenoe sa abi wan moro boen gesontoe.’ A ben de eenvoudig wan bosroiti foe na brifi, so leki „tan boen”.

b Foeroe tra fasi leki broedoetransfusie, di abi boen bakapisi, den e taki foe den na ini a brochure Fa broedoe kan kibri joe libi? (Bakratongo), di ben tjari kon a doro ini 1990 nanga jepi foe na Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

Joe kan froeklari disi?

◻ San na a moro prenspari reide foe san-ede Jehovah Kotoigi e weigri broedoetransfusie?

◻ Sortoe boeweisi e horibaka gi na fasi fa bijbel e si broedoe, taki a no de onredelijk te joe loekoe en foe na sei foe datrawroko?

◻ Fa na loesoeprèis abi foe doe nanga na bijbel wet ini a tori foe broedoe?

◻ San na a wan enkri fasi fa broedoe kan kibri libi foe a tan?

[Faki na tapoe bladzijde 24]

TRANSFUSIE ÈN INFECTIE

Baka di den ben doe wan bradi ondrosoekoe foe si efoe broedoetransfusie kan meki wan siki sma kisi infectie moro makriki, dan dr. Neil Blumberg ben feni taki: „Foe 12 studie di ben doe [foe na afersi] na ini ati-oso, 10 ben feni taki a ben de krin èn sondro taki a ben anga foe tra sani dati transfusie ben abi foe doe nanga wan moro hei risiko foe kisi infectie foe bacterie . . . Boiti foe dati, dan wan transfusie di wan siki sma kisi na wan ten langa bifo a operâsi, kan abi krakti tapoe a man di na siki sma man foe kakafoetoe gi infectie efoe den bakapisi foe wan transfusie tapoe na immuunsistema e tan so langa leki fa son studie e sori . . . Efoe den kan kon sabi moro foe den tori disi èn sori taki den de troe dan a e gersi taki hebi infectie, di siki sma kisi na baka wan operâsi, ben sa kan de na wanenkri moro algemeen prenspari moeilijkhèit di abi foe doe nanga transfusie foe broedoe di e kroederi nanga di foe den siki sma. — Transfusion Medicine Reviews, oktober 1990.

[Prenki na tapoe bladzijde 22]

Redi broedoe-cel di den meki kon moro bigi. „Ibri microliter (0.000001 liter) broedoe abi so wan 4 miljoen te 6 miljoen redi broedoe-cel.” — „The World Book Encyclopedia”

[Sma di abi a reti foe a prenki]

Kunkel-CNRI/PHOTOTAKE NYC

    Sranantongo buku (1978-2025)
    Log Out
    Log In
    • Sranantongo
    • Seni en gi wan sma
    • Settings
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gebruiksvoorwaarden
    • Privacybeleid
    • Privacyinstellingen
    • JW.ORG
    • Log In
    Seni en gi wan sma