A dei foe Jehovah di e gi frede, de krosibei
„Den ben bigin skrifi wan memre boekoe na en fesi, gi den sma di abi frede gi Jehovah èn gi den sma di e prakseri en nen.” — MALEAKI 3:16.
1, 2. Foe sortoe dei di e gi frede, Maleaki e warskow na fesi?
A E GI frede! Di dei ben broko tapoe 6 augustus 1945, wan bigi foto ben broko na pisipisi wan slag so. So wan 80.000 sma dede! Tin doesoen tron tin doesoen sma kisi mankeri te foe dede! Wan faja di no ben man tapoe! Na atoom bom ben tjari a bigi pori disi. Fa a ben waka nanga den Jehovah Kotoigi na a ten foe a rampoe dati? Soso wán Kotoigi ben de na Hirosjima — foe en soifri retifasi ede meki a ben de na ini strafoe-oso na mindri den skotoe di ben de wan kibri gi en. A strafoe-oso ben fadon broko na pisipisi, ma a brada foe wi no ben kisi mankeri. Soleki fa a ben taki, na atoom bom ben soetoe en poeroe foe a strafoe-oso — kande dati ben de a wan-enkri boen sani di a bom ben doe.
2 Awinsi omeni frede a soetoe foe a bom dati ben gi, a e tron noti te joe teki en gersi nanga „Jehovah en bigi dei di e gi frede”, di de heri krosibei (Maleaki 4:5). Ija, ini a ten di pasa, dei ben de di ben e gi frede, ma a dei disi foe Jehovah sa bigi moro den alamala. — Markus 13:19.
3. Sortoe difrenti de foe si na mindri „ala skin” èn na osofamiri foe Noa, di ben abi leki bakapisi taki a Froedoe ben kon?
3 Na ini den dei foe Noa „ala skin ben pori en pasi na grontapoe”, èn Gado ben froeklari: „Grontapoe foeroe nanga ogridoe di doe nanga tranga leki wan bakapisi foe den; èn loekoe mi sa pori den makandra nanga grontapoe” (Genesis 6:12, 13). Soleki fa skrifi na Mateus 24:39, Jesus ben taki dati sma „no ben poti prakseri te leki a froedoe ben kon èn ben figi den alamala poeroe”. Ma a getrow man Noa, „wan preikiman foe regtfardikifasi”, ben pasa a Froedoe dati libilibi, makandra nanga na osofamiri foe en di ben abi frede gi Gado. — 2 Petrus 2:5.
4. Sortoe eksempre di de leki wan warskow, Sodom nanga Gomora e gi?
4 Judas 7 e froeteri: „Na so Sodom nanga Gomora nanga den foto di ben de lontoe den, baka di den . . . ben doe hoeroedoe pasa marki èn den ben go na baka skin foe gebroiki dati na wan fasi di no fiti, poti na wi fesi leki wan eksempre di de leki wan warskow, foe di den e kisi a kroetoe strafoe foe têgo faja.” Den ogri sma dati ben kisi pori foe den tegoe doti fasi foe libi ede. Meki disi de wan warskow gi den libimakandra foe a grontapoe disi di e poti prakseri nomo tapoe seks! Ma loekoe taki Lot di ben abi frede gi Gado èn den oemapikin foe en, ben tan na libi na a rampoe dati, neleki fa den anbegiman foe Jehovah sa kisi kibri na a bigi banawtoe di e kon esi-esi moro krosibei. — 2 Petrus 2:6-9.
5. San wi kan leri foe den kroetoe strafoe di Gado ben tjari kon na tapoe Jerusalem?
5 Loekoe den eksempre dan di de wan warskow, di Jehovah ben gebroiki legre di ben broko kon na ini Jerusalem foe figi Jerusalem poeroe, a glori foto di wanten ben de „a bigi prisiri foe heri grontapoe” (Psalm 48:2). Den sari sani dati ben feni presi a fosi leisi na ini 607 bifo Gewoon Teri èn agen na ini 70 Gewoon Teri, bika den sma di ben kari densrefi a pipel foe Gado, ben gowe libi a troe anbegi. Ma kolokoe taki den loyaal foetoeboi foe Jehovah ben pasa libilibi. Den e taki foe a rampoe foe 70 Gewoon Teri (soleki fa a sori na ondrosei) leki „wan banawtoe soleki sensi a bigin foe den mekisani di Gado meki, no ben pasa, te leki a ten dati”. Gi ala ten Gado ben poeroe a djoe seti foe sani dati di ben fadon komoto na bribi, èn foe troe, na a fasi disi, a „no sa kon moro” (Markus 13:19). Ma srefi a kroetoe strafoe disi di Gado ben tjari kon, ben de soso wan skaduw foe „a bigi banawtoe” di de leki wan kefar na tapoe a seti foe sani foe a heri grontapoe now. — Openbaring 7:14.
6. Foe san ede Jehovah e gi pasi taki rampoe e pasa?
6 Foe san ede Gado ben sa meki den sortoe takroe rampoe disi feni presi, di meki so foeroe sma lasi libi? Ini den kefal foe Noa, foe Sodom nanga Gomora, èn foe Jerusalem, Jehovah ben e tjari kroetoe strafoe kon na tapoe den wan di ben pori den pasi foe den na tapoe grontapoe èn di ben doti a toemoesi moi planeiti disi nanga troetroe doti èn nanga a lagi di den ben kon lagi ini a tori foe boen gwenti nanga wet, èn di ben fadon komoto na a troe anbegi, noso ben weigri foe teki a troe anbegi. Na ini a ten disi wi e tanapoe na a dromofo foe wan kroetoe strafoe di abi ala sani na ini, èn di sa kon na tapoe a heri grontapoe. — 2 Tesalonikasma 1:6-9.
„Na ini den lasti dei”
7. (a) Foe sortoe sani den kroetoe foe fositen di ben kon foe Gado, ben de wan profeititori? (b) Sortoe glori froewakti de na wi fesi?
7 Den pori disi di ben de fositen, ben sori na wan profeitis fasi na tapoe a bigi banawtoe di e gi frede, di skrifi na 2 Petrus 3:3-13. Na apostel e taki: „Joe sabi disi fosi, taki na ini den lasti dei spotoeman sa kon nanga den spotoe, di e go akroederi den eigi lostoe.” Dan Petrus e skrifi, ala di a e poti prakseri na tapoe a ten foe Noa: „A grontapoe foe a ten dati ben pori di a ben soengoe nanga watra. Ma nanga a srefi wortoe a ben kibri den hemel nanga a grontapoe di de now, gi a faja èn a ben kibri den gi a dei foe kroetoe èn gi a dei foe pori den ogri sma.” Baka a moro bigi banawtoe dati, dan a Kownoekondre tiri foe a Mesias, di wi ben froewakti langa kaba, sa sori njoen sani — „njoen hemel nanga wan njoen grontapoe . . . , èn drape regtfardikifasi sa libi”. Fa dati na wan prisiri sani di wi kan froewakti!
8. Fa den sani di e pasa na grontapoe e doro wan heimarki?
8 Na ini a di foe twenti jarihondro foe wi, den sani di pasa na grontapoe e doro wan heimarki moro nanga moro. Ala di a pori di ben kon na tapoe Hirosjima no ben de a dei di Gado ben kroetoe sani djaso, tokoe wi kan si den leki wan foe den „frede sani” di Jesus ben taki na fesi foe den, gi a ten foe a kaba (Lukas 21:11). A ben de a bigin foe wan nucleair kefar di de wan sani di kan kiri a libisma famiri te leki now. Foe dati ede, na edewortoe na ini The New York Times foe 29 november 1993, e taki: „Kande den gon kon froestoe pikinso, ma den nucleair fetisani de klariklari foe gebroiki na ini feti.” Na a srefi ten, feti na mindri kondre, ras, nanga lo, e tan go doro foe koti takroe bakapisi. Na ini den feti foe fositen, a moro bigi pisi foe sma di ben lasi libi ben de sroedati. Na ini a ten disi, 80 procent foe den sma di e lasi den libi na borgoe, èn dan wi no taki ete foe den miljoenmiljoen sma di e lon gowe libi den kondre foe den leki loweman.
9. Fa den relisi fesiman ben sori matifasi nanga a grontapoe?
9 Den relisi fesiman sori foeroetron, èn den e tan sori, taki den abi wan „matifasi nanga grontapoe” foe di den abi foe doe nanga feti èn nanga revo pe foeroe broedoe e lon (Jakobus 4:4). Wan toe foe den ben span anoe makandra nanga den gridi man foe a bisnis sistema di abi foeroe makti, ala di den disi e meki boen foeroe fetisani èn den abi bigi organisâsi di e meki èn e seri drug. Foe eksempre, The New York Times ben gi a njoensoe foe a kiri di sma ben kiri wan drug basi foe Zuid Amerika: „A ben kibri den drug bisnis foe en na baka bisnis goedoe di a ben taki dati a ben de akroederi wet, èn na baka a doe di a ben doe neleki wan sma di e doe trawan boen, èn a ben abi en eigi show na radio èn foeroetron a ben abi Lomsoe priester leki kompe.” The Wall Street Journal ben skrifi taki, boiti taki a ben pori a libi foe miljoenmiljoen sma di ben tron srafoe foe drug, a drug basi disi srefi ben teki fesi ini a kiri di den ben kiri doesoendoesoen sma. The Times foe London ben taki: „Foeroetron den kiriman e pai gi wan spesroetoe kerkidienst foe gi tangi . . . ala di na a srefi ten, a kerkidienst gi a beri foe a sma di den ben kiri, e feni presi na wan tra presi.” O takroe dati de!
10. Fa wi moesoe si a kon di den situwâsi na grontapoe e kon moro takroe?
10 No wan sma no sabi sortoe broeja den man disi di e wroko na ondro a krakti foe den ogri jeje, kan tjari ete na tapoe a grontapoe disi. Soleki fa 1 Johanes 5:19 e taki, dan „heri grontapoe didon na ini a makti foe na ogriwan”, Satan Didibri. Na ini a ten disi, dati wani taki „heloe foe grontapoe nanga se, bika Didibri saka kon na oenoe, a abi bigi atibron, foe di a sabi taki a abi wan sjatoe pisi ten nomo” (Openbaring 12:12). Ma kolokoe taki Romesma 10:13 e gi wi a djaranti taki „ibri wan sma di e kari a nen foe Jehovah sa kisi froeloesoe”.
Gado e kon foe kroetoe sani
11. Sortoe situwâsi na Israèl ben meki taki a profeititori foe Maleaki ben de fanowdoe?
11 A profeititori foe Maleaki e tjari kon na krin san sa pasa heri esi na ini a tamara foe a libisma famiri. Maleaki na a lastiwan na ini a langa lin foe den Hebrew profeiti foe fositen. Israèl ben ondrofeni a pori di Jerusalem ben kisi na ini 607 bifo Gewoon Teri. Ma 70 jari na baka, Jehovah ben sori lobi boen-atifasi na wan sari-atifasi, di a ben tjari a nâsi dati go baka na en kondre. Ma na ini wan pisi ten foe wán hondro jari, Israèl ben dribi go safrisafri baka na a fadon di den ben fadon komoto na bribi èn na ini ogridoe. A pipel no ben lespeki a nen foe Jehovah, den no ben poti prakseri na tapoe den regtfardiki wet foe en, èn den ben doti a tempel foe en foe di den ben tjari breni, malengri nanga siki meti leki ofrandi. Den ben broko trow nanga den wefi foe den jongoe jari foe den, so taki den ben kan trow nanga den oema foe dorosei kondre. — Maleaki 1:6-8; 2:13-16.
12, 13. (a) Sortoe wroko foe meki sani kon krin de fanowdoe gi a salfoe priester groepoe? (b) Na sortoe fasi a bigi ipi ben abi winimarki toe foe a wroko di doe foe meki sani kon krin?
12 A ben de fanowdoe foe doe wan wroko foe meki sani kon krin. Dati skrifi na Maleaki 3:1-4. Neleki Israèl foe fositen, den disiten Kotoigi foe Jehovah moesoe meki kon krin. So boen, a wroko dati foe meki sani kon krin, di Maleaki ben taki foe dati, kan fiti tapoe den toe. Di a fosi grontapoe feti ben kon na wan kaba, dan wan toe foe den Bijbel Ondrosoekoeman, soleki fa den ben sabi den Kotoigi na a ten dati, no ben hori densrefi krinkrin neutraal na ini grontapoe afersi. Na ini 1918 Jehovah ben seni en „boskopoeman foe a froebontoe”, Krestes Jesus, go na en tempel di a ben seti na jejefasi, foe krin a pikin groepoe foe den anbegiman foe en foe den grontapoe flaka. Na wan profeitis fasi Jehovah ben aksi: „Soema sa froedrage a dei foe a kon [foe a boskopoeman], èn soema sa tanapoe te a e sori ensrefi? Bikasi a sa de leki a faja foe wan sma di e soifri sani èn leki a loog foe wan man di e wasi krosi. Èn a moesoe sidon leki wan man di e soifri èn e krin solfroe èn a moesoe krin den manpikin foe Leifi [salfoe priester groepoe] èn a moesoe krin den leki gowtoe èn leki solfroe, èn seiker den sa tron gi Jehovah sma di e pristeri wan presenti ofrandi ini regtfardikifasi.” Leki wan pipel di ben kon soifri, na dati den ben doe!
13 A salfoe priester groepoe dati e teri 144.000 sma nomo (Openbaring 7:4-8; 14:1, 3). Ma fa a de na ini a ten disi nanga tra kresten di gi densrefi abra na Gado? Den wan disi, di e gro kon tron foeroe miljoen sma na ini a ten disi, e meki a „bigi ipi” di moesoe kon krin toe foe den grontapoe fasi, foe di den e „wasi den langa krosi foe den èn meki den kon weti na ini a broedoe foe a Pikin Skapoe” (Openbaring 7:9, 14). So boen, foe di den e bribi ini a loesoe-ofrandi foe a Pikin Skapoe, Jesus Krestes, meki den man foe tan abi wan krin posisi na fesi Jehovah. Jehovah pramisi den taki den sa libi pasa a heri pisi ten foe a bigi banawtoe, Jehovah en dei di e gi frede. — Sefanja 2:2, 3.
14. Na sortoe wortoe a pipel foe Gado moesoe gi jesi na ini a ten disi, ala di den e tan kweki a njoen persoonlijkheid?
14 A bigi ipi disi makandra nanga a fikapisi foe priester moesoe gi jesi na den tra wortoe foe Gado: „Mi wani kon na oenoe pipel foe kroetoe sani, èn mi sa tron wan esi-esi kotoigi teige den towfroeman èn teige den soetaman èn teige den wan di e sweri falsi èn teige den wan di e handri na wan kroekafasi nanga a moni foe a wrokoman, nanga a weduwe èn nanga a boi di no abi papa, èn den wan di e seni den freimdesma gowe di ben tan na den mindri, ala di den no abi frede gi mi . . . Bikasi mi na Jehovah, mi no kenki” (Maleaki 3:5, 6). Nôno, den markitiki foe Jehovah no kenki. So boen, foe di a pipel foe Jehovah na ini a ten disi abi frede gi en, meki den moesoe wai pasi gi ibri sortoe anbegi foe kroektoe gado èn den moesoe taki waarheid, den moesoe de eerlijk èn den moesoe abi switifasi ala di den e go doro foe kweki a persoonlijkheid di fiti wan kresten. — Kolosesma 3:9-14.
15. (a) Sortoe kari Jehovah e gi na wan sari-atifasi? (b) San wi moesoe doe foe no „foefoeroe” Jehovah?
15 Jehovah e gi wan kari na ibri wan sma di kande drai baka gi den regtfardiki fasi foe en, taki: „Drai kon baka na mi, èn mi sa drai kon baka na oenoe.” Efoe den sma disi e aksi: „Na sortoe fasi wi sa drai kon baka?”, dan a sa piki: „Oenoe e foefoeroe mi.” Èn na tapoe a tra aksi foe den: „Na sortoe fasi wi foefoeroe joe”, dan Jehovah e piki taki den foefoeroe en foe di den no ben tjari den moro boen sani foe den leki ofrandi gi a diniwroko na en tempel (Maleaki 3:7, 8). Foe di wi tron wan pisi foe a pipel foe Jehovah, meki wi moesoe wani troetroe foe gi a moro boen pisi foe a krakti foe wi, a koni foe wi èn den materia goedoe foe wi na a diniwroko foe Jehovah. So boen, na presi taki wi e foefoeroe Gado, wi e ’tan soekoe a kownoekondre fosi nanga en regtfardikifasi’. — Mateus 6:33.
16. Sortoe deki-ati wi e feni na Maleaki 3:10-12?
16 Wan bigi pai de gi den wan di e draibaka gi den materia fasi foe grontapoe di e soekoe en eigi wini nomo, soleki fa Maleaki 3:10-12 e sori: „‘Grantangi, tesi mi nanga disi’, na so Jehovah foe den legre taki, ’efoe mi no sa opo den sroisi foe hemel gi oenoe èn kanti troetroe wan blesi kon na oenoe tapoe te leki sani no sa mankeri oenoe moro.’” Jehovah e pramisi taki ala den sma di abi warderi, sa go na fesi na jejefasi èn taki den sa gi froktoe. A e taki moro fara: „Ala den nâsi sa abi foe taki dati oenoe de kolokoe, bikasi oensrefi sa kon tron wan kondre foe prisiri.” Dati no de so na heri grontapoe, na mindri den miljoenmiljoen sma foe a pipel foe Gado di e gi tangi?
Sma di e hori den soifri retifasi de na ini a boekoe foe libi
17-19. (a) San a broeja na Rwanda ben doe nanga den brada foe wi drape? (b) Nanga sortoe overtoigi ala den getrow wan disi ben go doro?
17 Na ini a tori disi, wi kan taki wan sani foe a soifri retifasi foe den brada nanga sisa foe wi na Rwanda. Ala ten den tjari den moro boen jeje ofrandi foe den go na Jehovah en jeje oso foe anbegi. Foe eksempre, na a „Leri foe Gado” distriktkongres na ini december 1993, den 2080 Kownoekondre preikiman ben abi ala nanga ala 4075 sma di ben drape. Èn den ben abi 230 njoen Kotoigi di ben teki dopoe, èn 150 foe den ben gi den nen foe go na ini a jepi-pionier wroko a moen na baka.
18 Di a si di den ras no ben wani si makandra na ai ben broko kon na ini april 1994, dan sma ben kiri no moro mendri leki 180 Kotoigi, so srefi a foto-opziener na Kigali, na edefoto, makandra nanga en heri osofamiri. Den siksi Kotoigi di ben vertaal na a kantoro foe a Waktitoren Genootschap na Kigali, di fo foe den ben de Hoetoe èn toe foe den ben de Toetsi, ben tan wroko go doro gi wan toe wiki langa ala di den ben de ini kefar, te leki den toe Toetsi ben moesoe lowe, ma tokoe sma ben kiri den na a controlepost. Te foe kaba, den fo di ben tan abra, ben tjari den sani di ben tan abra foe den computer, èn den ben lowe go na Goma, na Zaire, pe den ben tan loyaal foe vertaal a Waktitoren na ini a Kinjarwanda tongo. — Jesaja 54:17.
19 Ala di den Kotoigi disi di ben lowe ben de na ini takroe situwâsi, tokoe den ben aksi ala ten gi jeje njanjan bifo den ben aksi materia sani. Ala di den ben abi foe doe foeroe moeiti, tokoe den lobi brada foe difrenti kondre ben man foe tjari sani go na den. Nanga san den ben taki èn foe di den no ben broeja na ini situwâsi di ben kwinsi den, den Kotoigi disi di ben lowe, ben gi wan toemoesi moi kotoigi. Foe troe, den tjari a moro betre sani di den abi foe anbegi Jehovah. Den sori na overtoigi neleki Paulus ben abi, di a ben taki na Romesma 14:8: „Efoe wi e libi, wi e libi gi Jehovah, efoe wi dede, wi dede gi Jehovah. Foe dati ede, awinsi wi e libi èn awinsi wi dede, wi na foe Jehovah.”
20, 21. (a) O soema nen no skrifi na ini a memre boekoe foe Jehovah? (b) O soema nen de na ini a boekoe, èn foe san ede?
20 Jehovah e memre ala den wan di e dini en ini soifri retifasi. A profeititori foe Maleaki e go moro fara: „Na a ten dati, den sma di ben abi frede gi Jehovah, ben taki nanga makandra, ibri wan nanga en kompe, èn Jehovah ben e tan poti prakseri èn a ben e tan arki. Èn a ben bigin skrifi wan memre boekoe na en fesi gi den sma di abi frede gi Jehovah èn di e prakseri en nen.” — Maleaki 3:16.
21 O prenspari a de na ini a ten disi, taki wi e sori frede gi Gado te wi e gi grani na a nen foe Jehovah! Efoe wi e doe disi, dan wi no sa kisi wan takroe kroetoe, soleki a sa de nanga den wan di e froewondroe foe a grontapoe sistema disi èn di e horibaka gi en. Openbaring 17:8 e froeteri taki „den nen foe den no skrifi na ini a boekoe-lolo foe libi”. A de logis taki, a moro prenspari nen di skrifi na ini Jehovah en boekoe foe libi, na di foe a Moro Prenspari Fesiman foe a libi, Gado en eigi Manpikin, Jesus Krestes. Mateus 12:21 e froeklari: „Foe troe, na ini en nen den nâsi sa howpoe.” Jesus en loesoe-ofrandi e gi a djaranti foe têgo libi gi ala den sma di e bribi na ini na ofrandi. A de troetroe wan grani taki wi nen sa poti skrifi na ini a boekoe-lolo dati, pe a nen foe Jesus de na ini kaba!
22. Sortoe difrenti sa de foe si te Jehovah e tjari en kroetoe strafoe kon?
22 Fa a sa waka nanga den foetoeboi foe Gado na a ten foe a kroetoe? Jehovah e gi a piki na Maleaki 3:17, 18: „Mi wani sori sari-ati gi den neleki wan man di e sori sari-ati gi en manpikin di e dini en. Èn seiker oenoe sa si a difrenti baka na mindri wan regtfardikiwan èn wan ogriwan, na mindri wan sma di e dini Gado èn wan sma di no dini Gado.” A difrenti sa de krin gi ala sma: den ogriwan di poti aparti foe koti poeroe foe têgo, èn den regtfardikiwan di a feni boen foe libi foe têgo na ini a kontren foe a Kownoekondre (Mateus 25:31-46). So boen, wan bigi ipi sma di de leki skapoe, sa pasa Jehovah en bigi dei di e gi frede, libilibi.
Joe e memre disi ete?
◻ Sortoe kroetoe strafoe Jehovah ben tjari kon na ini den bijbel ten?
◻ Fa den situwâsi na ini a ten disi, de a srefi leki den wan foe fositen?
◻ Sortoe wroko foe meki sani kon krin feni presi leki wan kontroe foe a profeititori foe Maleaki?
◻ O soema nen skrifi na ini a memre boekoe foe Gado?