Waktitoren LIBRARY TAPU INTERNET
Waktitoren
LIBRARY TAPU INTERNET
Sranantongo
  • BIJBEL
  • BUKU
  • KONMAKANDRA
  • w98 15/9 blz. 8-9
  • Wan heimemre tiriman e lasi wan gran tirimakti

Felem no de na a pisi disi.

Sorry, wan sani no go bun di wi pruberi fu drai a felem.

  • Wan heimemre tiriman e lasi wan gran tirimakti
  • A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1998
  • Edeprakseri
  • A srefi sortu tori
  • Kompe tiriman noso kownoe?
  • Wan heimemre tiriman di de toemoesi seiker foe ensrefi
  • Fo Wortu Di Ben Kenki Grontapu
    ¡Poti Prakseri na a Profeititori fu Danièl!
  • Yu ben sabi a sani disi?
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre (Studie-Waktitoren)—2020
  • Danièl—Wan Buku Di De na Fesi Krutu
    ¡Poti Prakseri na a Profeititori fu Danièl!
A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1998
w98 15/9 blz. 8-9

Wan heimemre tiriman e lasi wan gran tirimakti

„INI a tori foe kownoe Bèlsasar”, na so profeiti Danièl ben skrifi, „a hori wan bigi fesa gi doesoen heiman foe a kondre èn na fesi foe den doesoen a ben dringi win.” Ma di a fesa ben hori ete, a kownoe ’en heri fesi srefi kenki kloroe, èn en eigi prakseri ben bigin frede en, den skroefoe foe den djonkoe foe en ben kon de loesoeloesoe èn den kindi foe en srefi ben e naki na makandra’. Bifo a neti ben pasa, „den ben kiri Bèlsasar, a kownoe foe Kaldea èn Darius a Mediasma srefi ben kisi a kownoekondre”. — Danièl 5:1, 6, 30, 31.

Soema ben de Bèlsasar? Fa a ben doe kon taki den ben kari en „a kownoe foe Kaldea”? San ben de en troetroe posisi na ini a Njoen-Babilonia Gran Tirimakti? Fa a ben doe kon taki a ben lasi a gran tirimakti?

Kompe tiriman noso kownoe?

Danièl e taki foe Nebukadnesar leki a papa foe Bèlsasar (Danièl 5:2, 11, 18, 22). Ma a famiribanti disi no de troetroe. A boekoe Nabonidus and Belshazzar, di Raymond P. Dougherty skrifi, e taki dati kande Nebukadnesar ben de en granpapa foe a sei foe en mama, Nitokris. A kan toe taki Nebukadnesar, di ben tiri bifo Bèlsasar, ben de nomo a „papa” foe Bèlsasar foe di a ben de kownoe fosi en. (Teki gersi Genesis 28:10, 13.) Awansi fa a de, na ini a di foe 19 jarihondro, na zuidsei foe Irak den ben feni spikri skrifimarki di skrifi na tapoe difrenti kleiston di e taki foe Bèlsasar leki a fosi manpikin foe Nabonidus, kownoe foe Babilon.

Foe di a tori na ini kapitel 5 foe Danièl abi foe doe nanga den sani di pasa a neti di Babilon ben fadon na ini 539 b.G.T., meki a no e froeteri fa a doe kon taki Bèlsasar ben kisi kownoe makti. Ma archeologia e gi wan prakseri foe a famiribanti di Nabonidus ben abi nanga Bèlsasar. „Sani di skrifi foe Babilon e froeteri taki Nabonidus ben de wan tiriman di ben denki na wan sortoe freimde fasi”, na so Alan Millard, wan archeologiaman nanga sabidensiman foe owroeten Semiti tongo e taki. Millard e taki moro fara: „Ala di a no ben afrontoe den gado foe Babilon a  . . . ben poti foeroe prakseri na tapoe a moenkenki gado na toe tra foto, Ur nanga Haran. Foeroe jari foe a tiri foe en, Nabonidus no ben libi srefi na Babilon; na presi foe dati a ben libi na a farawe watrapresi foe Teima [noso Tema] na a noordsei foe Arabia.” Soleki fa a sori, Nabonidus ben tan a moro bigi pisi foe en tiri dorosei foe a mamafoto Babilon. Te a no ben de, Bèlsasar ben kisi a tirimakti.

Wan dokumenti di skrifi nanga spikri skrifimarki èn di abi a nen „Nabonidus-poewema” e sori moro krin san ben de a troetroe posisi foe Bèlsasar èn a dokumenti disi e taki: „A [Nabonidus] ben libi a ’Legre’ gi en moro owroe (manpikin), a fosi geborewan, a ben poti den sroedati foe a heri kondre na ondro en komando. A ben gi en ala tirimakti, [a] ben gi en a kownoewroko.” So boen, Bèlsasar ben de wan kompe tiriman.

Ma den kan kari wan kompe tiriman wan kownoe? Wan popki foe wan owroeten tiriman di den ben feni na noordsei foe Siriakondre na ini den jari 1970 te nanga 1980 e sori taki a no ben de wan sani di sma no ben sabi taki den ben kari wan tiriman kownoe, ala di foe taki en krin, a ben abi wan moro lagi posisi. A popki ben de foe wan tiriman foe Gosan èn den ben skrifi na en tapoe na ini Asiriatongo nanga Arameisi. Na Asiria skrifi ben kari a man granman foe Gosan, ma a srefi sortoe skrifi na ini Arameisi ben kari en kownoe. So boen, a no ben sa de wan njoen sani taki na ini den officieel Babilonia skrifi den ben kari Bèlsasar a granman di ben o tron kownoe, ala di den kari en kownoe na ini na Arameisi skrifi foe Danièl.

A seti di ben de taki Nabonidus nanga Bèlsasar ben tiri sei na sei, ben go doro te na ini den lasti dei foe a Njoen-Babilonia Gran Tirimakti. Foe dati ede, a srefi neti di Babilon ben fadon, Bèlsasar ben wani Danièl foe tron a di foe dri tiriman na ini a kownoekondre, no a di foe toe. — Danièl 5:16.

Wan heimemre tiriman di de toemoesi seiker foe ensrefi

Den lasti sani di pasa na a ten di Bèlsasar ben tiri e sori taki a ben de toemoesi seiker foe ensrefi èn taki a ben abi heimemre. Di a kaba foe a tiri foe Nabonidus ben doro na tapoe 5 oktober 539 b.G.T., a ben lon go kibri na Borsipa, baka di a ben lasi a strei nanga den legre foe den Mediasma nanga Persiasma. Babilon srefi den ben lontoe. Ma Bèlsasar ben firi ensrefi so seiker na ini a foto foe di deki skotoe ben lontoe en, taki a srefi neti dati a ben hori „wan bigi fesa gi doesoen heiman foe a kondre”. Herodotus, wan Griki historia skrifiman foe a di foe feifi jarihondro b.G.T., e taki dati na ini a foto „sma ben dansi na a ten dati, èn den ben e prisiri”.

Dorosei foe den skotoe foe Babilon, a legre foe den Mediasma nanga Persiasma ben de na ai. Na ondro a tiri foe Cirus, den ben meki a watra foe na Eufraat liba, di ben e waka pasa na mindri a foto, lon tra fasi. Den fetiman foe en ben de klariklari foe waka na ini a watra foe a liba, so esi leki a watra ben saka nofo. Den ben o kren na tapoe a seisei foe a liba èn den ben o kon na ini a foto nanga jepi foe den opo kopro doro foe den skotoe na a libasei.

Efoe Bèlsasar ben poti prakseri na tapoe den sani di ben e pasa na dorosei foe a foto, dan a ben kan tapoe den kopro doro, ben poti den tranga man foe en na tapoe den skotoe na sei a liba èn kisi a feanti na wan triki fasi. Na presi foe dati, heimemre Bèlsasar di ben droengoe nanga win, ben kari taki den ben moesoe tjari den watrakan foe a tempel foe Jehovah kon na inisei. Ne en, den fisiti foe en, den wefi foe en, nanga den dorosei-oema foe en, ben dringi na ini den watrakan na wan tjalensi fasi, ala di a ben e prèise den gado foe Babilon. Wantronso, na wan wondroe fasi wan anoe ben kon de foe si èn a ben bigin skrifi na tapoe a skotoe foe a paleisi. Bèlsasar di ben kon frede ben kari den koniman foe en foe froeklari a boskopoe dati. Ma den „no ben koni nofo foe man leisi a skrifi srefi noso foe froeklari gi a kownoe san a ben wani taki”. Te foe kaba, „den ben tjari Danièl kon na fesi kownoe”. Nanga jepi foe a santa jeje foe Gado, a deki-ati profeiti foe Jehovah ben froeklari san a boskopoe di gi na wan wondroe fasi ben wani taki, èn a ben taki dati Babilon ben o fadon na ini na anoe foe den Mediasma nanga den Persiasma. — Danièl 5:2-28.

Den Mediasma nanga den Persiasma ben teki a foto abra makriki èn a neti dati Bèlsasar dede. Di a dede èn soleki fa a sori Nabonidus ben gi ensrefi abra na Cirus, dan a Njoen-Babilonia Gran Tirimakti ben kon na wan kaba.

[Prenki na tapoe bladzijde 8]

Danièl e froeklari a kroetoe boskopoe gi a Babilonia Gran Tirimakti

    Sranantongo buku (1978-2025)
    Log Out
    Log In
    • Sranantongo
    • Seni en gi wan sma
    • Settings
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gebruiksvoorwaarden
    • Privacybeleid
    • Privacyinstellingen
    • JW.ORG
    • Log In
    Seni en gi wan sma