Fu San Ede Yu Musu Du San Yu Pramisi?
„STEM gi a man di no e pramisi furu; en sa de a lasti sma di sa broko wi saka”, na so Bernard Baruch di dede kaba èn di ben de raiman fu presidenti, ben taki. Na ini a grontapu fu now a gersi leki sma e pramisi sani, ma den no o du en. Dati kan de pramisi fu a trowlibi, bisnis kontrakti, noso a pramisi di sma e pramisi fu teki moro ten fu de nanga den pikin. Pikinmoro ala sma e frigiti san na odo di wi e si furu, wani taki: „Na a fasi fa wan sma e hori den pramisi fu en, yu kan si suma a de trutru.”
A no de fu taki, dati furu sma noiti abi na prakseri fu du san den pramisi. Tra sma de esi fu pramisi sani di den no kan du noso den no e du san den pramisi, soso fu di a sori taki dati na a moro makriki sani fu du.
A tru taki a kan de wan muilek sani fu du san yu pramisi efu sani e pasa di yu no ben sabi na fesi. ¿Ma a de trutru so wan bigi ogri fu no du san yu pramisi? ¿Yu musu si en leki wan seryusu sani te yu e pramisi sma sani? Te wi e luku na eksempre fu Yehovah Gado syatu, dan dati sa yepi wi fu si fu san ede wi musu si a tori disi leki wan seryusu sani.
Yehovah E Du San A Pramisi
Wi e anbegi wan Gado di a nen fu en srefi abi furu fu du nanga a du di a e du san a pramisi. Nofotron a ben de so na ini Bijbel ten taki wan nen ben taki wan sani fu a sma. Disi de so tu nanga a nen fu Yehovah, san wani taki: „A E Meki Sani Du Kon”. Dati meki a nen fu Gado abi a prakseri taki Gado sa du san a pramisi èn taki a sa meki den prakseri fu en kon tru.
Soleki fa a nen fu en e sori kaba, dan Yehovah ben du ala sani di a ben pramisi na owruten nâsi Israèl. Fu den pramisi disi, Kownu Salomo ben erken: „Blesi fu Yehovah, di gi en pipel Israèl wan presi fu rostu akruderi ala sani di a pramisi. No wán wortu no ben de di no ben kon tru, fu ala den bun pramisi di a ben meki Moses, en futuboi, pramisi.”—1 Kownu 8:56.
Wi kan frutrow someni na tapu Yehovah, taki na apostel Paulus ben kan taki: „Di Gado ben pramisi Abraham, dan a ben sweri na ensrefi, fu di a no ben kan sweri na no wan sma di bigi moro en” (Hebrewsma 6:13). Iya, a nen fu Yehovah srefi èn a sma di a de, na wan dyaranti taki a no sa hari ensrefi puru fu den sani di a e pramisi, srefi ala di a kan hati en trutru (Romesma 8:32). Taki Yehovah e du san a pramisi e gi wi wan howpu di de wan ankra gi wi sili, noso gi wi libi.—Hebrewsma 6:19.
Den Pramisi fu Yehovah èn a Tamara fu Wi
A howpu fu wi, a bribi fu wi, èn a libi fu wi srefi e anga fu a du di Yehovah e du san a pramisi. Sortu howpu wi abi? „Nyun hemel nanga wan nyun grontapu de di wi e fruwakti akruderi [a] pramisi [fu Gado], èn na ini den disi, regtfardikifasi sa de” (2 Petrus 3:13). Den Buku fu Bijbel e gi wi wan fondamenti tu fu bribi taki „wan opobaka o de fu den regtfardikiwan nanga den onregtfardikiwan” (Tori fu den Apostel 24:15). Èn wi kan de seiker taki moro sani de leki a libi fu now nomo. Iya, a sani di na apostel Yohanes e kari ’a sani di ben pramisi’, na „a têgo libi” (1 Yohanes 2:25). Ma den pramisi fu Yehovah na ini a Wortu fu en no de soso gi a tamara. Den warti tu na ini na aladei libi fu wi nownow kaba.
A psalm singiman ben singi: „Yehovah de krosibei fu ala den wan di e kari en, . . . a sa yere a babari di den e meki fu kisi yepi” (Psalm 145:18, 19). Gado e gi wi a dyaranti tu taki „a e gi den wan di weri, krakti, èn a wan di no abi dinamik krakti a e gi krakti pasa marki” (Yesaya 40:29). ¡Èn a de trutru wan bigi trowstu fu sabi taki ’Gado no sa gi pasi dati wi kisi tesi pasa a sani di wi kan tyari, ma nanga a tesi a sa opo a pasi tu fu komoto’! (1 Korentesma 10:13) Efu wi srefi ondrofeni taki wan fu den pramisi disi kon tru, dan wi sabi taki wi kan frutrow Yehovah krinkrin. Te wi e prakseri den wini di wi kan kisi fu den furu sani di Gado e pramisi èn taki a e du den, fa wi musu si den sani di wi pramisi en?
Du San Wi Pramisi Gado
Sondro tweifri, a moro prenspari sani di wi kan pramisi na te wi e gi wisrefi abra na Gado. Te wi e du a sani disi, dan wi e sori taki wi wani dini Yehovah fu têgo. Ala di den komando fu Gado no de wan hebi, toku a no makriki ala ten fu du san a wani, fu di wi e libi na ini na ogri seti fu sani disi (2 Timoteus 3:12; 1 Yohanes 5:3). Ma te wi ’go na a prugu’ kaba èn wi tron futuboi fu Yehovah di gi densrefi abra na en èn disipel fu en Manpikin, Yesus Krestes, dan noiti moro wi musu luku baka go na den sani fu a grontapu di wi ben libi na baka.—Lukas 9:62.
Te wi e begi Yehovah, dan kande wi wani pramisi en taki wi o feti fu wini wan swakifasi, taki wi o wroko na wan Kresten eigifasi, noso taki wi o du wan theokrasia wroko fu wi moro bun. San sa yepi wi fu du den sani disi di wi pramisi?—Teki gersi Preikiman 5:2-5.
Seryusu pramisi e komoto na ini na ati èn na ini a prakseri. Fu dati ede, meki wi go luku den sani baka di wi pramisi Yehovah fu di wi e opo wi ati gi en na ini begi, èn e sori en na wan eerlijk fasi sortu sani e frede wi, san wi wani èn san na den swakifasi fu wi. Te wi e begi fu wan pramisi, dan dati sa tranga wi fu du san wi pramisi. Wi kan si den sani di wi pramisi Gado, leki paiman. Te den paiman bigi, dan wi abi fu pai a paiman safrisafri. So srefi, gi furu sani di wi e pramisi Yehovah, wi sa abi ten fanowdu fu du den. Ma te wi e gi en ala ten san wi kan gi en, dan wi e sori taki wi wani du san wi taki, èn a sa blesi wi akruderi dati.
Wi kan sori taki wi e si den sani di wi pramisi leki wan seryusu sani fu di wi e begi fu den nofotron, kande ibri dei. Disi sa sori a hemel Tata fu wi taki wi de opregti. A sa de tu leki wan sani di musu memre wi doronomo. David ben gi wi wan moi eksempre fu disi. Na ini wan singi a ben begi Yehovah: „Ke Gado, arki a kari di mi e kari na ini begi. Grantangi, poti prakseri na a begi fu mi. . . . Mi wani singi poku gi yu nen fu têgo, so taki ibri dei mi kan pai den sani di mi pramisi.”—Psalm 61:1, 8.
Sma Sa Frutrow Wi Efu Wi E Du San Wi Pramisi
Efu wi no musu si den sani di wi pramisi Gado leki pikinpikin sani, dan wi kan taki dati tu fu den sani di wi e pramisi kompekresten. Wi no musu du nanga Yehovah na wán fasi èn nanga den brada fu wi na wan tra fasi. (Teki gersi 1 Yohanes 4:20.) Yesus ben taki na ini a Bergitaki fu en: „Meki un wortu Iya wani taki Iya, èn un No wani taki No” (Mateus 5:37). A sorgu di wi e sorgu taki sma kan frutrow den sani di wi e taki, na wán fasi fu ’du bun gi den wan di de na ini a srefi bribi leki wi’ (Galasiasma 6:10). Ibri pramisi di wi e du, e meki taki sma e frutrow wi moro.
A takru bakapisi di e kon te wan sma e broko wan pramisi, nofotron e kon moro bigi te a abi fu du nanga moni. Wan Kresten musu du san a pramisi, awansi a musu pai wan sma di ben leni en moni, noso wan sma ben du wan sani gi en, noso a de wan bisnis kontrakti. Disi e plisi Gado èn a e meki taki sma sa frutrow makandra moro, wan sani di de so prenspari efu brada musu „libi makandra na ini wánfasi”.—Psalm 133:1.
Ma te wan sma no e hori ensrefi na kontrakti, dan dati kan pori a gemeente, èn so srefi den sma di abi fu du nanga a tori. Wan opziener di e reis e taki: „Nofotron, tra sma e yere fu wan bisnis trobi — di ala ten ben kon fu di seiker wán fu den sma no ben hori ensrefi na a kontrakti. A bakapisi de taki brada e teki partèi èn a situwâsi na ini a Kownukondre zaal kan kon span.” ¡O prenspari a de fu prakseri bun fu ibri kontrakti di wi e meki èn fu poti a tori na tapu papira!a
Wi musu luku bun tu te wi e seri diri sani gi sma noso te wi e gi sma a rai fu poti den moni na ini wan bisnis, spesrutu te wisrefi e kisi wini fu a bisnis dati. Wi musu luku bun tu, taki wi no e dyaf gi sma fa den kan kisi wini fu wan artikel noso fu sani gi a gosontu, noso taki wi no e pramisi den taki den sa kisi bun bigi rente te den e poti den moni na ini wan bisnis. Lobi musu meki taki Kresten e sori krinkrin san na den kefar di de ini a tori (Romesma 12:10). Fu di moro furu brada no abi furu ondrofeni na ini bisnis tori, meki den kan frutrow a rai fu wi soso fu di wi abi a srefi bribi leki den. ¡A ben o de wan bigi sari, te a frutrow disi ben o pori!
Wi leki Kresten no kan du bisnis na wan fasi di no de eerlijk noso di no e prakseri den afersi pe tra sma abi reti na tapu (Efeisesma 2:2, 3; Hebrewsma 13:18). Efu wi wani meki Yehovah feni wi bun leki „fisitiman na ini en tenti”, dan sma musu man frutrow wi. Srefi te ’wi sweri na sani di takru gi wisrefi, dan toku wi no e kenki en’.—Psalm 15:1, 4.
Krutuman Yefta fu Israèl ben pramisi taki efu Gado ben meki en wini den Amonsma, dan leki bron-ofrandi a ben o gi Yehovah a fosi sma di ben o waka kon miti en te a ben o drai kon baka fu a feti. A sma dati ben kon de Yefta en wan-enkri pikin, ma a no ben drai en mofo. Fu di en umapikin ben agri nanga dati dorodoro, meki Yefta ben gi en fu go wroko fu ala ten na ini a santa presi fu Gado — wan ofrandi di ben hati en seiker èn na difrenti fasi a ben de wan bigi ofrandi gi en.—Krutubakra 11:30-40.
Spesrutu den opziener na ini den gemeente abi wan frantwortu fu hori densrefi na kruderi di den meki. Soleki fa 1 Timoteus 3:2 e sori, dan „fowtu no musu de” na wan opziener. Disi na a vertaling fu wan Griki wortu di wani taki „no man grabu en hori, sondro fowtu, sondro wan sani di kan gi syen”. A „no e sori nomo taki a man abi wan bun nen, ma taki a e frudini disi tu” (A Linguistic Key to the Greek New Testament). Fu di wan opziener musu de wan sma sondro fowtu, dan sma musu man frutrow den pramisi fu en ala ten.
Tra Fasi fu Du San Wi Pramisi
Fa wi musu si den sani di wi e pramisi den sma di no de kompekresten? „Meki un leti skèin gi sma,” na so Yesus ben taki, „so taki den kan si den bun wroko fu unu èn gi glori na un Tata, di de na hemel” (Mateus 5:16). Te wi e sori taki wi e du san wi e pramisi, dan wi kan meki taki sma wani arki a Kresten boskopu fu wi. Ala di sma na heri grontapu no wani hori densrefi na eerlijk markitiki, toku moro furu sma e si soifri retifasi leki wan warti sani ete. Fu du san wi pramisi, na wan fasi fa wi e sori taki wi lobi Gado èn a sma na wi sei, èn fu hari sma di lobi regtfardikifasi.—Mateus 22:36-39; Romesma 15:2.
Na ini a dienst-yari 1998, den Yehovah Kotoigi ben gebroiki moro leki wan milyard yuru fu meki a bun nyunsu fu Gado Kownukondre bekènti na publiki (Mateus 24:14). A kan taki son sma no ben wani yere a bun nyunsu efu wi no ben du san wi pramisi na ini bisnis tori noso na ini tra tori. Fu di wi e teki presi gi a Gado fu waarheid, meki sma e fruwakti fu wi nanga reti taki wi sa de eerlijk. Efu sma man frutrow wi èn wi de eerlijk, dan wi „meki a leri fu wi Frulusuman, Gado, kon moi na ini ala sani”.—Titus 2:10.
Na ini a diniwroko fu wi, wi abi okasi fu du san wi pramisi te wi e go baka na sma di ben sori belangstelling gi a Kownukondre boskopu. Efu wi e taki dati wi o kon baka, dan wi musu du dati. Fu go baka na sma soleki fa wi ben pramisi, na wan fasi fu „no tapu wisrefi fu du bun gi den wan di musu kisi dati’ (Odo 3:27). Wan sisa ben taki fu a tori na a fasi disi: „Difrenti leisi mi miti sma di ben abi belangstelling èn di ben taki dati wan Kotoigi ben pramisi den kaba fu kon na den baka, ma den no ben kon. Mi sabi tu taki kande na ososma no ben de na oso noso taki fu wan situwâsi ede a [Kotoigi] no ben man go na a sma baka. Ma mi no ben o lobi en te wan sma ben e taki dati fu mi, dati meki mi e du ala san mi man fu feni a sma na oso baka. Mi e bribi taki efu mi e broko wan sma saka, dan dati sa blaka Yehovah nen èn den brada fu mi tu.”
Son leisi wi no wani go baka na den sma, bika wi denki taki a sma no abi belangstelling trutru. A srefi sisa dati e fruklari: „Mi no e pruberi fu rai omeni belangstelling a sma abi. Mi eigi ondrofeni leri mi taki nofotron den sani di wi e prakseri fu a sma te wi e miti en a fosi leisi, no de so kwetikweti. Dati meki mi e pruberi fu de positief, èn fu si ibri sma leki wan sma di kan tron wan brada noso wan sisa.”
Na ini a Kresten diniwroko èn na furu tra kontren wi musu sori taki sma kan frutrow san wi e taki. A tru, a moro makriki fu taki son sani leki fu du den. A koni man ben taki: „Ibriwan sma fu wan heri ipi sma sa meki en eigi lobi bun-ati bekènti, ma wan getrow man, suma kan feni en?” (Odo 20:6) Efu wi abi wan fasti bosroiti, dan wi kan de getrow èn du san wi pramisi.
Den Furu Blesi Di Gado E Gi
A no eerlijk te wi e pramisi sani fu espresi di wi no sa du, èn wi ben sa kan agersi dati nanga wan check di wi e skrifi na tapu sondro fu abi moni na bangi. ¡Ma wi sa kisi furu pai nanga blesi te wi e du san wi pramisi! Wan blesi di wi e kisi te sma man frutrow wi, na wan bun konsensi. (Teki gersi Tori fu den Apostel 24:16.) Na presi taki wi konsensi e fon wi doronomo, wi kan prisiri èn abi vrede. Boiti dati, te wi e du san wi pramisi, dan wi e yepi meki wánfasi de ini a gemeente, fu di wi e frutrow makandra. A taki di wi e „taki wortu di tru” e meki tu taki sma e si wi leki bedinari fu a Gado fu waarheid.—2 Korentesma 6:3, 4, 7.
Yehovah e du san a pramisi, èn a no lobi „wan falsi tongo” kwetikweti (Odo 6:16, 17). Efu wi e waka na baka wi hemel Tata, dan wi e kisi wan moro tranga banti nanga en. Fu tru, wi abi bun reide fu du san wi pramisi.
[Futuwortu]
a Luku na artikel „Stel het op schrift!” na ini Ontwaakt! fu 8 juni 1983, bladzijde 13-15.
[Prenki na tapu bladzijde 10]
Yefta ben du san a pramisi, srefi di a sani di a ben du ben hati en
[Prenki na tapu bladzijde 11]
Efu yu pramisi fu go baka na sma, dan sreka yusrefi bun fu du dati