Waktitoren LIBRARY TAPU INTERNET
Waktitoren
LIBRARY TAPU INTERNET
Sranantongo
  • BIJBEL
  • BUKU
  • KONMAKANDRA
  • w15 1/3 blz. 13-15
  • Kado di fiti fu gi wan kownu

Felem no de na a pisi disi.

Sorry, wan sani no go bun di wi pruberi fu drai a felem.

  • Kado di fiti fu gi wan kownu
  • A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2015
  • Edeprakseri
  • A srefi sortu tori
  • SMA BEN MUSU ABRA NA ARABIA-SABANA
  • ’TRA KONDRE NO BEN SABI PE DEN SWITISMERI SANI BEN E KOMOTO’
  • Sani di sma na ini Bijbel ten ben e gebroiki fu moi densrefi
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2012
A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2015
w15 1/3 blz. 13-15
Difrenti switismeri sani

Kado di fiti fu gi wan kownu

’Wan tu lukuman di ben de fu Owstusei èn di ben e ondrosuku den stari fu sabi san o pasa, puru den gudu fu den kon na doro èn den gi a pikin kado, soleki gowtu, nanga switismeri sani soleki wierook nanga mirre.’​—Mateyus 2:1, 11.

SORTU kado yu ben o gi wan sma di prenspari gi yu? Na ini Bijbel ten son switismeri sani ben diri leki gowtu. Den ben warti so te, taki sma ben e si den leki kado di fiti fu gi wan kownu. Dati meki tu fu den kado di den lukuman ben gi a „kownu fu den Dyu”, ben de switismeri sani.​—Mateyus 2:1, 2, 11.

Balsem-oli

Balsem-oli

Bijbel e taki tu taki di na umakownu fu Skeba ben go luku Salomo, a gi en „fo dusun wán hondro nanga fo kilo gowtu, bun furu balsem-oli, nanga diriston. Noiti moro wan sma gi Kownu Salomo so furu balsem-oli leki san na umakownu fu Skeiba gi en” (2 Kroniki 9:9).a Tra kownu ben seni balsem-oli gi Salomo tu fu sori en taki den ben wani taki sani waka bun nanga en.​—2 Kroniki 9:23, 24.

Fu san ede switismeri sani ben diri so na ini Bijbel ten? Fu di sma ben e du difrenti sani nanga den. Den ben e gebroiki den gi den skin, na ini na anbegi èn te den ben e beri sma. (Luku a faki „A fasi fa sma ben e gebroiki switismeri sani na ini Bijbel ten”.) Boiti taki furu sma ben lobi gebroiki den sani disi, den ben diri tu fu di sma ben e meki furu kostu fu seni teki den.

SMA BEN MUSU ABRA NA ARABIA-SABANA

Kasia

Kasia

Na ini Bijbel ten son switismeri-wiwiri ben e gro na Yordan-lagipresi. Ma den wan di no ben e gro drape, sma ben e seni teki. Bijbel e taki fu difrenti switismeri sani. Wan tu fu den di kari furu na safraan, aluwe, balsem-oli, kaneri, wierook, nanga mirre. Boiti den sani disi, Bijbel e taki tu fu switismeri spesrei di sma ben e gebroiki na ini nyanyan. Dati na sani soleki dyira, menti-wiwiri, nanga dille-wiwiri.

Pe sma ben e feni den switismeri sani disi? Aluwe, kasia, nanga kaneri den ben e feni na ini kondre di sma sabi now leki China, India, nanga Sri Lanka. Switismeri sani soleki mirre nanga wierook sma ben e feni na ini bon nanga prani di ben e gro na den sabana fu Zuid Arabia te go miti Somalia na ini Afrika. Nardus-wiwiri nanga tra sortu switismeri-wiwiri sma ben e feni soso na ini India na den Himalaya-bergi.

Safraan

Safraan

Fu man tyari switismeri sani go na ini Israel, sma ben musu abra a kontren fu Arabia. Disi na wan fu den sani di meki taki na ini a pisi ten fu a yari 2000 te go miti 1000 Fosi Krestes, Arabia kon tron „a moro prenspari bisnis kondre di ben e tyari sani go seri na den owstusei kondre nanga den west-sei kondre”, na so wan buku e taki (The Book of Spices). Na a Negeb-sabana na a zuidsei fu Israel, sabiman feni owruten foto, fortresi, nanga presi pe bisnisman ben e stop so taki den kameili fu den ben kan dringi watra. Den sani disi e sori sortu pasi bisnisman ben e teki fu go seri switismeri sani. Den foto nanga den presi disi e sori tu taki „den bisnisman di ben e komoto fu Zuid Arabia go na a Mindrikondre Se . . . ben e meki furu moni”, na so wan raportu e taki (World Heritage Centre of UNESCO).

„Switismeri sani ben e seri bun fu di sma ben e pai furu moni gi wan pikin ipi, èn furu sma ben wani bai den.”​—The Book of Spices

Nofo tron den bisnisman di ben e tyari den switismeri sani disi go seri ben musu teki waka sowan 1800 kilometer pasa Arabia (Yob 6:19). Bijbel e taki fu wan grupu Ismaelsma di ben komoto fu Gilead go na Egepte. Den ben lai den kameili fu den nanga „ladanum-tara, balsem-oli èn bonbuba di e puru tara” (Genesis 37:25). Den manpikin fu Yakob ben seri den brada Yosef leki srafu gi den bisnisman disi.

’TRA KONDRE NO BEN SABI PE DEN SWITISMERI SANI BEN E KOMOTO’

Dille-wiwiri

Dille-wiwiri

Omeni hondro yari langa, a ben de so taki moro furu na den bisnisman fu Arabia ben e du bisnis na ini switismeri sani. Na den wawan ben e seri sani soleki, kasia nanga kaneri, di ben e komoto fu Asia. Fu di den no ben wani meki den kondre na a Mindrikondre Se bigin du bisnis nanga den Owstusei kondre, meki den panya ala sortu lei tori fu meki sma bribi taki a muilek fu feni den switismeri sani disi. Dati meki „wan heri pisi ten, den tra kondre no ben sabi pe den switismeri sani disi ben e komoto”, na so a buku e taki (The Book of Spices).

Dyira

Dyira

Sortu tori den Arabiasma ben e fruteri? Herodotus, wan Griki historiaman fu a di fu feifi yarihondro Fosi Krestes skrifi fu wan tu fu den tori disi. A e taki fu bigi ogri fowru di ben e meki nesi fu a buba fu a kaneri-bon na tapu bergi pe sma no man go. A skrifi moro fara taki fu man feni a kaneri-buba, dan sma ben e poti bigi pisi meti na a futu fu a bergi. Den fowru ben e teki bun furu meti tyari go na den nesi, èn a nesi ben e hebi so te taki a ben e fadon kon na gron. Dan esi-esi den ben e piki den kaneri-buba èn den ben e seri den gi bisnisman. Den sortu tori disi ben panya na ala sei. Sobun, fu di den ben „meki sma bribi taki a muilek kefalek fu feni kaneri, meki den ben e seri en so diri,” na so a buku e taki (The Book of Spices).

Menti-wiwiri

Menti-wiwiri

Ma baka ten sma kon sabi pe den Arabiasma ben e feni den switismeri sani disi èn tra kondre bigin du a bisnis disi tu. Sowan 100 yari Fosi Krestes, Aleksandria, wan foto na ini Egepte, tron a moro prenspari foto di ben e du bisnis na ini switismeri sani. Sipi fu Rome bigin seiri fu Egepte go na India, baka di den sipiman kon sabi fa den musu abra na Indis Se na a pisi ten fu a yari te furu winti e wai. A sani disi meki taki switismeri sani no ben diri so moro, fu di furu sma ben bigin seri den.

Na ini a ten disi switismeri sani no diri leki gowtu. Noiti wi ben o si den sani disi leki wan kado di fiti fu gi wan kownu. Toku na heri grontapu, milyunmilyun sma e gebroiki switismeri sani na ini parfum nanga dresi. Den e gebroiki den tu fu meki den nyanyan kon switi. Sobun, neleki fa sma ben lobi switismeri sani dusundusun yari pasa, na so sma lobi den tu na ini a ten disi.

Wan ipi kaneri

Kaneri

a Na ini Bijbel, balsem-oli na wan oli noso tara di e smeri switi èn di sma ben e puru fu bon.

A fasi fa sma ben e gebroiki switismeri sani na ini Bijbel ten

Salfu-oli nanga santa switismeri. Yehovah ben taigi Moses fa a salfu-oli nanga a santa switismeri ben musu meki. Na ini ala den tu sani disi, den ben e poti fo difrenti switismeri sani (Eksodes 30:22-25, 34-38). Son priester ben sabi fa fu meki a salfu-oli èn den ben e sorgu taki nofo oli ben de.​—Numeri 4:16; 1 Kroniki 9:30.

Switismeri sani nanga salfu. Sma di ben man bai switismeri puiri, ben e gebroiki a sani disi fu meki den oso, den krosi, den bedi, nanga den skin smeri switi (Ester 2:12; Odo 7:17; Singi fu Salomo 3:6, 7; 4:13, 14). Maria, a sisa fu Lasarus, teki diri ’switismeri oli di ben de trutru nardus-oli’ èn a lobi en gi Yesus futu nanga en ede-wiwiri. Wan pikin batra fu a „nardus-oli” disi ben diri kefalek. A ben de a moni di wan wrokoman ben e wroko na ini wán yari.​—Markus 14:3-5; Yohanes 12:3-5.

Fu sreka wan dedeskin fosi a beri. Nikodeimus ben „tyari wan lolo mirre nanga aluwe kon” fu sreka a dedeskin fu Yesus fosi den beri en (Yohanes 19:39, 40). Sonwan fu den disipel fu Yesus ben „sreka switismeri sani nanga switismeri oli” tyari go na a grebi fu en.​—Lukas 23:56–24:1.

Leki spesrei. Soleki fa a sori, dan den Israelsma ben e gebroiki spesrei fu meki fisi nanga meti tesi switi. Tra spesrei den ben e gebroiki fu meki win.​—Singi fu Salomo 8:2.

Den tu switismeri sani di den man ben tyari gi Yesus

A wierook nanga a mirre ben e komoto fu wan switismeri tara di sma ben e puru fu pikin bon noso pikin makabon. Den ben e koti a buba fu den bon disi fu puru a tara.

A bon di abi a tara fu meki wierook ben e gro na a zuidsei sesyoro fu Arabia. Den pikin bon di abi a tara fu meki mirre ben e gro na ini a sabana presi fu den kondre di wi sabi now leki Somalia nanga Yemen. Furu sma ben lobi a smeri fu den sani disi. Yehovah srefi ben meki sma gebroiki en na ini na anbegi. Den ben e gebroiki mirre fu meki a santa salfu-oli èn den ben e gebroiki wierook fu meki a santa switismeri (Eksodes 30:23-25, 34-37). Ma den no ben e gebroiki den sani disi na a srefi fasi.

Sma ben musu bron a wierook fu man feni a smeri fu en. Ma den no ben abi fu bron a mirre fosi den gebroiki en. Mirre kari dri leisi na ini den tori di e taki fu Yesus. (1) Den ben gi en mirre leki kado di a ben de beibi (Mateyus 2:11). (2) Den ben wani gi en win di moksi nanga mirre so taki a no ben firi pen di a ben de na a postu (Markus 15:23). (3) Den ben gebroiki mirre fu sreka a dedeskin fu en (Yohanes 19:39).

    Sranantongo buku (1978-2025)
    Log Out
    Log In
    • Sranantongo
    • Seni en gi wan sma
    • Settings
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gebruiksvoorwaarden
    • Privacybeleid
    • Privacyinstellingen
    • JW.ORG
    • Log In
    Seni en gi wan sma