Waktitoren LIBRARY TAPU INTERNET
Waktitoren
LIBRARY TAPU INTERNET
Sranantongo
  • BIJBEL
  • BUKU
  • KONMAKANDRA
  • wp17 nr. 6 blz. 12-14
  • Fu san ede so furu Bijbel de?

Felem no de na a pisi disi.

Sorry, wan sani no go bun di wi pruberi fu drai a felem.

  • Fu san ede so furu Bijbel de?
  • A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre (Gi a preikiwroko)—2017
  • Edeprakseri
  • A srefi sortu tori
  • A FOSI BIJBEL
  • A GRIKI SEPTUAGINTA
  • A LATIJNTONGO VULGAAT
  • MORO BIJBELVERTALING E MEKI
  • A „Septuaginta”—A ben de wan yepi na ini owruten èn a de wan yepi now
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2002
  • Fa wi ben kisi bijbel — Pisi wán
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1997
  • Yehovah, a Gado di e taki nanga den futuboi fu en
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2015
  • Bijbel kon troetroe foe Gado?
    Joe kan libi foe têgo na ini wan paradijs na grontapoe
Moro sani
A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre (Gi a preikiwroko)—2017
wp17 nr. 6 blz. 12-14
Bijbel di sma skrifi, di sma druk èn di yu kan feni tapu Internet

Fu san ede so furu Bijbel de?

Fu san ede so furu vertaling fu Bijbel de na ini a ten disi? Den e yepi yu fu frustan Bijbel moro bun noso den e meki en moro muilek gi yu? Te yu kon sabi suma meki den vertaling disi èn fu san ede den meki, dan yu o man sabi sortuwan moro bun.

Ma san wi musu sabi fosi, na suma skrifi Bijbel èn o ten a skrifi.

A FOSI BIJBEL

Bijbel prati na ini tu pisi. A fosi pisi abi 39 buku èn a abi den ’santa wortu fu Gado’ na ini (Romesma 3:2). Nanga yepi fu santa yeye, Gado meki reti-ati man skrifi den buku disi na ini wan pisi ten fu 1100 yari. Den bigin skrifi na ini 1513 Fosi Krestes èn den kaba skrifi baka 443 Fosi Krestes. Furu fu den Bijbel buku disi ben skrifi na ini Hebrewtongo èn dati meki wi e kari den, den Hebrew Buku fu Bijbel. Sma sabi en tu leki na Owru Testamenti.

A di fu tu pisi abi 27 buku èn na „a wortu fu Gado” skrifi na ini tu (1 Tesalonikasma 2:13). Nanga yepi fu santa yeye, Gado meki reti-ati disipel fu Yesus Krestes skrifi a pisi disi na ini wan moro syatu pisi ten, sowan 60 yari. Den bigin skrifi na ini a yari 41 Baka Krestes te go miti a yari 98 Baka Krestes. Den ben skrifi moro furu na ini Grikitongo èn dati meki wi e kari a pisi disi den Kresten Griki Buku fu Bijbel. Sma sabi en tu leki a Nyun Testamenti.

Makandra den tu pisi disi abi 66 buku. Den tron a Bijbel, a boskopu di Gado gi libisma. Ma fu san ede tra vertaling fu Bijbel meki? Dri prenspari reide kari dyaso.

  • Fu sorgu taki sma leisi Bijbel na ini den mamatongo.

  • Fu puru fowtu di sma meki di den skrifi Bijbel abra, so taki a boskopu de a srefi leki na ini a fosi Bijbel.

  • Fu puru owru wortu di sma no e gebroiki moro.

Wi o taki fu tu Bijbelvertaling èn wi o luku fa sma hori den dri sani disi na prakseri di den ben meki den vertaling disi.

A GRIKI SEPTUAGINTA

Sowan 300 yari fosi a ten fu Yesus, Dyu sabiman bigin vertaal den Hebrew Buku fu Bijbel na ini wan tra tongo, a Grikitongo. Sma sabi a vertaling disi leki a Griki Septuaginta. Fu san ede den meki a vertaling disi? Den ben wani yepi den furu Dyu di ben e taki Grikitongo na presi fu Hebrewtongo fu frustan san skrifi na ini den „Santa Buku” èn fu hori densrefi na dati.​—2 Timoteyus 3:15.

A Septuaginta ben yepi milyunmilyun sma di no de Dyu èn di e taki Grikitongo fu kon sabi san Bijbel e leri. Fa a yepi den? Professor W. F. Howard e taki: „Sowan 2000 yari pasa, a [Septuaginta] tron a Bijbel fu a Kresten kerki. Den zendeling fu a kerki disi ben e go na ibri snoga fu ’sori sma nanga yepi fu Gado Buku taki Yesus ben de a Mesias’” (Tori fu den apostel 17:3, 4; 20:20). Soleki fa F. F. Bruce, wan Bijbel sabiman e taki, dan disi na wan fu den reide di meki taki furu Dyu „no ben wani sabi noti moro fu a Septuaginta”.

Di den disipel fu Yesus kon abi ala den Kresten Griki Buku fu Bijbel, dan den poti den kon na wán nanga a Septuaginta vertaling fu den Hebrew Buku fu Bijbel. Dati tron a Bijbel di wi abi na ini a ten disi.

A LATIJNTONGO VULGAAT

Sowan 300 yari baka di Bijbel kaba skrifi, Jerome wan sabiman fu kerkitori, meki wan Latijntongo Bijbelvertaling di sma kon sabi leki a Latijntongo Vulgaat. Wan tu Latijntongo Bijbel ben de kaba na a ten dati, sobun fu san ede wan nyunwan ben de fanowdu? Wan buku e taki dati Jerome ben wani „puru ala den fowtu di sma ben meki. Den ben skrifi sani di no ben de ini Bijbel noso den ben puru sani di ben skrifi fosi” (The International Standard Bible Encyclopedia).

Jerome kenki furu fu den sani disi. Ma baka wan pisi ten, den kerki fesiman du wan moro bigi ogri. Den ben taki dati a Latijntongo Vulgaat na a wan-enkri Bijbel di sma musu gebroiki èn hondrohondro yari langa na a Bijbel disi wawan sma ben abi. Ma te fu kaba, a Vulgaat no ben man yepi sma moro fu frustan Bijbel fu di furu sma no ben sabi Latijntongo.

MORO BIJBELVERTALING E MEKI

Na ini a pisi ten dati, sma bigin meki tra Bijbelvertaling soleki a Siriatongo Pesyita. Furu sma sabi a vertaling disi di ben meki sowan 1600 yari pasa. Ma sowan 600 yari pasa, sma bigin du muiti so taki furu sma ben kan leisi Bijbel na ini den mamatongo.

Fu eksempre, na ini Ingrisikondre, John Wycliffe bigin vertaal Bijbel na ini Ingrisitongo, wan tongo di furu sma na ini en kondre ben kan frustan bun. Na a ten dati Bijbel ben de ini wan tongo di sma no ben e frustan. Syatu baka dati Johannes Gutenberg feni wan fasi fu druk buku. Disi meki taki Bijbel sabiman ben man druk den nyun Bijbelvertaling di den ben meki na ini difrenti tongo èn furu sma na ini Europa ben man abi wan Bijbel.

Di furu Ingrisitongo Bijbel kon de, sma di ben e krutu Bijbel ben feni taki a no de fanowdu fu meki difrenti Ingrisitongo vertaling. Sowan 300 yari pasa, John Lewis, wan kerki fesiman fu Ingrisikondre ben taki: „A fasi fa sma e taki wan tongo e kenki fu di sma e gebroiki nyun wortu baka wan pisi ten. Dati meki te wan Bijbelvertaling kon owru fu di sma e taki tra fasi now, dan a de fanowdu fu meki wan nyun vertaling so taki sma kan frustan en.”

Na ini a ten disi a moro makriki gi Bijbel sabiman fu ondrosuku owru Bijbelvertaling. Den man frustan a Hebrewtongo nanga a Grikitongo moro bun èn den abi owru Bijbel dokumenti di sma feni na ini den yari di pasa. Disi e yepi den fu frustan san ben skrifi na ini a fosi Bijbel.

Sobun a prenspari fu abi nyun Bijbelvertaling. Ma wi musu luku bun nanga sonwan fu den.a Toku wi kan de seiker taki efu den sma di meki den nyun Bijbelvertaling disi lobi Gado trutru, wi kan kisi furu wini fu a tranga wroko di den du.

Efu yu wani leisi Bijbel na ini yu tongo tapu Internet noso tapu yu telefon, dan go na www.jw.org/srn. Go na BUKU NANGA TRA SANI > BIJBEL

a Luku na artikel „Fa yu kan sabi san na wan bun bijbelvertaling?” na ini A Waktitoren fu 1 mei 2008.

A SANTA NEN FU GADO NA INI BIJBEL

A nen fu Gado na ini wan pisi fu wan owru Septuaginta dokumenti fu a ten fu Yesus

A nen fu Gado na ini wan pisi fu wan owru Septuaginta dokumenti fu a ten fu Yesus

A Bijbel​—Nyun-Grontapuvertaling abi a santa nen fu Gado, Yehovah na ini den Hebrew Buku fu Bijbel nanga den Kresten Griki Buku fu Bijbel. Furu tra Bijbel na ini a ten disi no abi a nen Yehovah. Na presi fu dati, den e gebroiki a wortu „Masra”. Son sma di e vertaal Bijbel taki dati den no e gebroiki a nen fu Gado fu di a Tetragrammaton (YHWH), no de fu feni na ini a Griki Septuaginta fu den Hebrew Buku fu Bijbel. Ma a sani dati tru?

Na a pisi ten fu 1950, sma feni wan tu bun owru pisi fu a Griki Septuaginta di sma ben e gebroiki na ini a ten fu Yesus. Den abi a nen fu Gado di skrifi na ini Hebrewtongo. Soleki fa a sori, dan bakaten sma di ben skrifi Bijbel abra puru a nen fu Gado èn na a presi fu dati den poti a Griki wortu Kurios, san wani taki „Masra”. Na ini a Nyun-Grontapuvertaling, a nen fu Gado skrifi na ala den presi pe a musu de.

A BOSKOPU FU BIJBEL KENKI?

Wan Dede Se Lolo fu a buku Yesaya

Wan Dede Se Lolo fu a buku Yesaya di owru sowan 2000 yari. San skrifi na ini no e difrenti furu nanga san skrifi na ini Bijbel

Den sma di ben e skrifi Bijbel abra, meki wan tu fowtu. Ma nowan fu den fowtu dati kenki a boskopu fu Bijbel. „Nowan fu den prenspari leri fu a Kresten bribi kenki fu di sma meki fowtu na ini a Bijbel.”​—Our Bible and the Ancient Manuscripts.

Den Dyu di ben skrifi Bijbel abra no ben meki so furu fowtu. „Awinsi omeni leisi den Dyu skrifiman fu a fosi yarihondro ben skrifi den Hebrew buku fu Bijbel abra, toku a no ben e pasa furu taki den ben e meki fowtu.”​—Second Thoughts on the Dead Sea Scrolls.

Fu eksempre, sma feni wan bukulolo fu Yesaya na mindri den Dede Se Lolo. A bukulolo disi owru 1000 yari moro a wan di sma ben abi kaba. A e difrenti furu fu den moro nyun dokumenti di wi abi? Wan buku e taki: „Na wanwan presi nomo den poti wan wortu di no ben musu skrifi drape noso den puru wan wortu.”​—The Book. A History of the Bible.

Nownow a makriki fu si pe wan sma di ben skrifi Bijbel abra meki wan fowtu. Kande a no skrifi wan letter, wan wortu noso wan zin na a yoisti presi. Den fowtu disi makriki fu kenki now. „Nowan buku na grontapu skrifi so soifri abra leki a Nyun Testamenti.”​—The Books and the Parchments.

„Awinsi Bijbel skrifi abra so furu leisi, noso awinsi a druk omeni leisi na ini Europa, toku reti-ati bribiman kan de seiker taki a boskopu fu Bijbel no kenki. Disi de so fu di pikinmoro nowan difrenti de na mindri den fosi papirus-bukulolo fu Egepte nanga den dokumenti di sma feni now.”​—The Book. A History of the Bible.

A boskopu fu Bijbel kenki? Kwetikweti!

    Sranantongo buku (1978-2025)
    Log Out
    Log In
    • Sranantongo
    • Seni en gi wan sma
    • Settings
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gebruiksvoorwaarden
    • Privacybeleid
    • Privacyinstellingen
    • JW.ORG
    • Log In
    Seni en gi wan sma