Yu ben sabi a sani disi?
Wan snoga na ini a ten fu den apostel: Na tapu a prenki disi den brada teken wan snoga di ondrosukuman feni na ini a foto Gamla, di de sowan 10 kilometer na a noord-owstusei fu a Se fu Galilea. A prenki disi e sori fa sonwan fu den snoga na ini owruten ben de
O ten sma bigin gebroiki snoga?
A WORTU „snoga” komoto fu a Griki wortu di wani taki „konmakandra”. A nen disi fiti fu di den Dyu na ini owruten ben e kon makandra na den snoga fu kisi leri èn fu anbegi Gado. Den Hebrew Buku fu Bijbel no e taki fu snoga, ma te wi e leisi den Griki Buku fu Bijbel, dan a de krin taki sma ben e gebroiki snoga na ini a ten fu den apostel kaba.
Furu sabiman e bribi taki den Dyu bigin gebroiki snoga di den ben de na ini katibo na Babilon. Wan wortubuku e taki: „Den Dyu di ben de na ini katibo no ben abi a tempel, den ben de na ini wan kondre di den no ben sabi èn den ben abi trowstu fanowdu. Dati meki ten na ten den ben kon makandra na tapu den Sabat-dei fu leisi Gado Wortu” (The Encyclopaedia Judaica). Di den Dyu kon fri, den tan hori a gwenti fu kon makandra fu begi èn fu leisi Gado Wortu. Na so den bigin bow snoga na iniwan presi pe den ben e go tan.
Na ini a ten fu den apostel, den Dyu di ben e libi na ini den kondre lontu a Mindrikondre Se, den kondre lontu Israel èn na ini Israel srefi, ben e go na den snoga fu hori konmakandra èn fu anbegi Gado. Professor Lee Levine fu a Hebrew University of Jerusalem, taki: „[Na den snoga] sma ben kon fu studeri Gado Wortu, fu nyan nanga makandra tapu den santa dei fu den, fu koti krutu, fu poti bijdrage gi a snoga èn gi den pôtiwan èn fu hori iniwan tra prenspari konmakandra.” A e taki moro fara: „Ma a no de fu taki dati den sani di ben abi fu du nanga na anbegi ben moro prenspari.” Sobun, a no e fruwondru wi taki Yesus ben abi a gwenti fu go na a snoga (Mark. 1:21; 6:2; Luk. 4:16). Drape a ben e gi sma leri èn a ben gi den deki-ati. Baka di a Kresten gemeente seti, na apostel Paulus ben go preiki furu na ini den snoga tu. Den sma di ben wani kon sabi Gado moro bun, ben lobi go na a snoga. Dati meki te Paulus ben doro na ini wan foto, a ben go na a snoga fosi èn a ben preiki gi den sma drape.—Tori 17:1, 2; 18:4.