Waktitoren LIBRARY TAPU INTERNET
Waktitoren
LIBRARY TAPU INTERNET
Sranantongo
  • BIJBEL
  • BUKU
  • KONMAKANDRA
  • Howpu​—A kan kenki yu libi?
    Ontwaakt!—2004 | 22 april
    • Howpu​—A kan kenki yu libi?

      DANIEL ben abi tin yari nomo. Ma a ben abi kanker wan yari kaba. Den datra fu en ben taki dati a no ben o tan na libi èn mati nanga famiri ben e denki so tu. Ma Daniel no ben e gi abra. A ben wani gro kon bigi fu tron wan sabiman di e ondrosuku sani èn kande a ben o man feni wan dresi gi kanker wan dei. A ben howpu taki a ben o man libi moro langa, fu di wan datra di ben sabi moro fu a kanker di a ben abi ben o kon luku en. Ma di a dei dati doro, a datra no ben man kon fu di a weer ben takru srefisrefi. Daniel bigin lasi howpu. Fu a fosi leisi a no ben wani nyan èn baka wan tu dei a dede.

      Wan sma di e sorgu sikisma ben fruteri a tori fu Daniel. A ben ondrosuku sortu krakti howpu kan abi tapu wan siki sma èn san kan pasa te a lasi howpu. Kande yu ben yere wan srefi sortu tori tu. Fu eksempre, kande wan owru sma de fu dede, ma a wani libi teleki a si wan sma di a lobi fu wan lasti leisi, noso a wani libi kon miti a dei di a ben trow noso wan tra spesrutu dei. Heri esi baka a dei dati, a sma e dede. Pe a sma e feni a krakti fu tan na libi? Son sma e taki dati howpu kan meki wan sma tan na libi. Yu denki taki a kan?

      Moro nanga moro sabiman e denki taki te wan sma e denki bun fu a libi, te a abi howpu noso te tra sani de di e meki en firi bun, dan dati kan abi furu krakti tapu en libi nanga en gosontu. Ma a no ala sabiman e denki so. Sonwan fu den e taki dati a sani disi no tru. Na taki sma e taki en nomo, ma den no abi krin buweisi fu dati. Efu wan sma e siki, a no abi noti fu du nanga a fasi fa a e firi noso denki. Na wan sani no bun na en skin.

      Sensi owruten sma ben feni kaba taki howpu noiti no kan abi krakti tapu wan sma. Dusundusun yari pasa, sma ben aksi a Griki filosofiaman Aristoteles san na howpu trutru. A taki: „Howpu na te yu e dren nanga opo ai.” Wan pisi ten pasa yu ben abi wan Amerkan tiriman Benjamin Franklin di ben taki: „A sma di e libi soso nanga howpu o de nanga angri teleki a dede.”

      Ma fa sani de trutru? Yu denki taki howpu na soso wan dren? Na soso wan fasi fa sma e suku trowstu te den libi no e waka bun? Noso buweisi de taki howpu kan du moro, taki a de wan sani di wi alamala abi fanowdu fu de gosontu èn koloku? Howpu na wan trutru sani di kan tyari wini kon gi wi?

  • Fu san ede wi musu fu abi howpu?
    Ontwaakt!—2004 | 22 april
    • Fu san ede wi musu fu abi howpu?

      SAN ben o pasa efu Daniel, a siki boi di wi ben taki fu en na ini na artikel fosi a wan disi, ben tan howpu taki sani ben o waka bun te fu kaba? Yu denki taki a ben o dresi fu a kanker? Yu denki taki a ben o de na libi ete? Srefi den sma di e bribi trutru taki howpu kan yepi wan siki sma no ben o strei taki na dati ben o pasa. Ma disi e leri wi wan moi sani. Howpu a no wan wondru, a no wan dresi gi ala siki èn a no e meki ala sani kon bun baka.

      Di den interview Datra Nathan Cherneyna ini wan nyunsu programa, a ben warskow sma taki den no musu gi trawan a denki taki howpu e dresi ala siki, spesrutu te den e taki nanga sma di abi wan seryusu siki. A taki: „Wi si fa son masra e kosi den siki wefi taki den no denki dipi nofo fu a situwâsi fu den noso taki den no meki nofo muiti fu kisi a denki taki sani o waka bun te fu kaba.” Datra Cherney taki tu: „A heri sani disi, taki sma man kon betre te den e denki bun fu a libi, e meki sma denki taki den man dresi den srefi te den abi siki soleki kanker. Èn te a siki e kon moro ogri, dan a gersi leki na a siki sma no du nofo muiti fu basi a siki fu en. A sani disi no bun.”

      Ala sma di abi wan siki di kan kiri den, e du ala muiti fu feti nanga a siki teleki den no man moro. Sobun, te famiri nanga mati e gi den a firi taki den no e du nofo muiti fu feti nanga a siki, dan dati kan meki a situwâsi kon moro ogri. Ma a de so dan taki howpu no man du noti gi wan sma?

      Nôno. A srefi datra di wi taki fu en zonet, na wan datra di e poti prakseri spesrutu na a pen di den sikisma e kisi. Dus a wroko fu en a no fu dresi a siki fu den sma noso fu meki den libi moro langa, ma a e suku fasi fu meki den sikisma firi pikinso moro bun aladi den e feti nanga a siki. Den sortu datra disi e bribi trutru taki difrenti fasi de fa sikisma man firi moro bun, awinsi den e siki te fu dede srefi. Èn furu buweisi de taki sikisma e firi moro bun te den abi howpu noso te den e prakseri sani di e meki den firi bun.

      Fa howpu kan yepi sma

      „Howpu na wan sani di e yepi trutru”, na so Datra W. Gifford-Jones taki. A ben luku difrenti ondrosuku di sma du fu si efu a de fanowdu fu poti prakseri na den firi fu sikisma di o dede te fu kaba. Sma kon si taki efu den e du sani fu meki den sma disi firi moro bun, dan den e kisi a howpu taki sani o waka moro bun gi den. Wan ondrosuku di du na ini 1989 sori taki den sikisma di kisi a yepi disi ben libi moro langa. Ma ondrosuku di den du no so langa pasa no e sori dati so krin. Ma den kon si taki te den e yepi sikisma fu firi moro bun, dan den no e firi tumusi brokosaka èn den no e firi so furu pen leki den wan di no e kisi a yepi disi.

      Luku wan tra ondrosuku di sma du fu luku sortu krakti a fasi fa sma e denki abi na den tapu te den abi wan atisiki di kan meki den dede te fu kaba (CHD). Den ondrosuku moro leki 1300 mansma. Sonwan fu den ben feni taki a libi e go bun èn trawan ben feni taki sani no bun srefisrefi. Tin yari baka dati, den ondrosuku den man disi baka èn den kon si taki moro leki 12 procent fu den ben kisi na atisiki CHD. Moro furu fu den ben de man di ben feni taki den libi no bun srefisrefi. Laura Kubzansky, wan professor na Harvard Skoro fu Gosontu afersi, e poti prakseri na a gosontu fu sma èn a fasi fa den e tyari densrefi na ini a libimakandra. A taki: „Furu sma feni taki wan sma e firi moro gosontu te a e denki bun fu a libi. Ma na ondrosuku fu den 1306 man na wan krin buweisi taki wan bun denki fu a libi kan yepi sma fu no kisi atisiki.”

      Son ondrosuku di du nanga sma di du wan oparâsi, e sori taki den wan di no e denki bun fu a situwâsi fu den no e dresi so esi leki den wan di e denki bun fu a situwâsi fu den. Son sma e taki srefi dati wan sma kan libi moro langa te a e denki bun fu a libi. Sma ben du ondrosuku nanga owrusma fu si sortu krakti a denki taki den e kon owru abi na den tapu. Den ben meki den si wan lo wortu baka makandra di ben abi fu du nanga owrusma. Den wan di ben si wortu soleki „koni” nanga „ondrofeni” bigin waka nanga moro krakti èn den ben wani du moro tu. A ben gersi leki den ben oefen den skin 12 wiki langa fu kisi moro krakti!

      Fu san ede a gersi leki howpu, wan bun firi èn wan bun denki fu a libi e meki wan sma firi moro gosontu? Kande datra nanga sabiman no man frustan so bun ete sortu krakti a fasi fa wan sma e denki kan abi tapu a skin fu en. Ma ondrosukuman di abi ondrofeni nanga sabi fu a tori disi kon si wan tu moi sani. Wan professor di e poti prakseri na den senwe fu sma taki: „Efu wan sma e firi koloku èn a abi howpu, dan a e firi bun. A no e stress so furu èn a sani disi bun gi en skin. Sobun, disi na wan fu den sani di wan sma srefi kan du fu tan gosontu.”

      Kande son datra nanga sabiman e si disi leki wan nyun sani di den kon sabi, ma a sani disi no nyun gi sma di e studeri Bijbel. Sowan 3000 yari pasa a koni Kownu Salomo ben skrifi a sani disi: „Wan ati di e prisiri, bun leki dresi, ma te wan sma e sari, dan dati e meki en bonyo kon drei” (Odo 17:22). Yu si san a vers disi taki? A no e taki dati wan ati di e prisiri man dresi ala sortu siki, ma a e taki dati a „bun leki dresi”.

      Efu howpu ben o man dresi ala siki, yu no denki taki ala datra ben o gi den sikisma a dresi disi? Boiti dati, howpu no bun gi a gosontu fu sma nomo, ma a abi tra bun bakapisi tu.

      Sortu krakti a fasi fa yu e si a libi abi na yu tapu

      Ondrosukuman kon si taki sma abi ala sortu bun bakapisi te den e denki bun fu a libi. Furu fu den man leri moro bun na skoro, den e du den wroko moro bun èn den e sport moro bun tu. Wan leisi sma ben ondrosuku wan team fu umasma di e du streilon. Den trainer fu den ben taigi den ondrosukuman finifini san ibriwan fu den uma disi ben man du. Na a srefi ten den ben poti aksi gi den uma disi aladi den ben e poti prakseri na a fasi fa den uma ben e taki fu den sani di den ben e howpu èn di den ben denki taki den ben o man du. Bakaten den kon si taki den uma di ben e denki bun fu densrefi ben man du moro leki san den trainer ben taki dati den man du. Fa a kan taki a denki fu den uma ben man meki den du moro?

      Sma ondrosuku furu leisi tu sortu bakapisi sma e kisi te den no e denki bun fu a libi. Na ini den yari baka 1960 ondrosukuman kon si taki son meti no man du son sani moro efu den kisi a firi taki den no man. Den kon si taki wan srefi sortu sani kan pasa nanga libisma. Fu eksempre, ondrosukuman ben meki wan grupu sma yere wan fruferi sortu babari èn den taigi den taki den man stop a babari efu den druk son knop. Di den du dati, dan a babari stop.

      A srefi sani den du nanga wan tra grupu, ma di den sma druk den knop, a babari no stop. Yu kan frustan taki furu fu den sma na ini a grupu disi ben kon firi leki den no man du noti moro. Bakaten den meki a srefi grupu disi du a srefi sani baka, ma furu fu den no ben wani du muiti srefi fu druk den knop fu stop a babari. Den ben de seiker taki noti no ben o yepi. Ma toku yu ben abi wan tu sma na ini a grupu di no gi abra. Den no ben e denki takru fu a situwâsi fu den èn den tan meki muiti fu stop a babari.

      Datra Martin Seligman ben de wan fu den sma di yepi fu seti na ondrosuku disi. Di a si san pasa nanga den sma, a bosroiti fu ondrosuku moro fini sortu krakti sma firi abi na den tapu. A ben ondrosuku spesrutu den sma di ben abi a denki taki den no man du noti. A kon si taki te sma e denki so fu densrefi, dan dati e tapu den fu du furu sani di den ben o man du na ini den libi èn son leisi den no wani du noti moro srefi. Datra Seligman taki fu a tori disi: „Na ini den tutenti nanga feifi yari di mi ondrosuku a sani disi, mi kon si taki efu wi kon abi a gwenti leki den sma disi fu denki taki noiti sani e waka bun gi wi, taki na so wi o tan, èn taki wi no man du nowan sani, dan moro ogri o miti wi leki te wi ben o denki bun fu a libi.”

      Soleki fa wi ben taki, dan son sma e denki taki den sani di den ondrosukuman taki na nyun sani, ma sma di e studeri Bijbel sabi a sani disi kaba. Luku san na odo disi e taki: „Yu e firi brokosaka te nowtu miti yu? Efu dati de so, dan yu no o abi furu krakti” (Odo 24:10). Sobun, Bijbel e sori krin taki te yu e firi brokosaka èn yu feni taki sani no o waka bun gi yu, dan yu no o abi krakti fu du sani na ini a libi. Ma san yu kan du fu no denki takru fu a libi? San yu kan du fu abi bun denki nanga howpu na ini a libi?

      [Prenki]

      Howpu kan yepi na ini furu situwâsi

  • San yu kan du fu no denki takru fu a libi ala ten
    Ontwaakt!—2004 | 22 april
    • San yu kan du fu no denki takru fu a libi ala ten

      FA YU e firi te sani no e waka soleki fa yu ben fruwakti? Furu sabiman feni taki a fasi fa yu piki na aksi disi kan sori efu yu na wan sma di abi wan bun denki fu a libi noso wan sma di e denki takru fu a libi. Wi alamala e kisi bigi problema na ini a libi, èn sonwan fu wi e kisi moro problema leki trawan. Ma fu san ede a gersi leki son sma man go doro nanga den libi baka wan bigi problema, ma trawan wani gi abra solanga wan pikin sani nomo e miti den?

      Kon meki wi taki dati yu e suku wan wroko. Yu e go na wan wrokope, wan sma e taki nanga yu, ma toku yu no e kisi a wroko. Fa yu e denki baka dati? Kande yu e denki taki na yu no bun nofo èn na so yu o tan, dan yu e taigi yusrefi: Suma ben o wani teki wan sma leki mi fu wroko gi en? Noiti mi o feni wan wroko.’ Noso kande yu e meki a wán sani disi kenki a heri fasi fa yu e si a libi èn yu e bigin denki: ’Noti mi no man du. Nowan bun mi man du gi nowan sma.’ Sma di e denki takru fu a libi ala ten lobi denki na a fasi disi.

      San yu kan du fu no denki takru fu a libi ala ten?

      San yu kan du? A fosi sani, di de a moro prenspari sani di yu musu du, na taki yu musu leri fu si o ten yu e bigin denki so. Baka dati yu musu dwengi yusrefi fu no denki so. Pruberi fu denki fu tra reide di ben kan meki taki den no teki yu na a wroko. Fu eksempre, a de so trutru taki nowan tra sma wani teki yu na wroko? Kande wan spesrutu sortu wroko ben musu du èn a basi ben e suku soso den sma di man du a wroko dati.

      Te yu e luku a situwâsi leki fa a de trutru, dan kande yu o si taki na somaar yu ben denki takru fu yusrefi. Awinsi yu no ben man feni a wroko, toku disi no wani taki dati yu no bun gi noti. Luku yu libi. Yu no e si nowan tra sani na ini yu libi di bun? Kande yu abi wan tranga bribi, noso kande a fasi fa yu de e meki taki yu famiri nanga mati lobi yu trutru. No go denki na fesi taki sani no o waka bun gi yu. Leri fu puru den takru prakseri disi na yu ede wantewante. Fa yu kan sabi so seiker taki noiti yu no o feni wan wroko? Ma ete wan sani de di yu kan du efu yu na wan sma di e denki takru fu a libi ala ten.

      Abi a bribi taki yu o man du den sani di yu wani du

      Na ini den yari di pasa ondrosukuman fruklari howpu na a fasi disi: Howpu na te yu e bribi taki yu o man du den sani di yu wani du. Ma soleki fa wi o si na ini na artikel baka a wan disi, dan howpu wani taki moro. Toku a sori leki den ondrosukuman abi leti tu. Te wi abi howpu, dan wi o bribi trutru taki wi man du den sani di wi wani du.

      Te yu e du den sani di yu wani du wan-fru-wan, dan yu o bribi moro nanga moro taki yu man du son sani trutru. Efu yu no abi a gwenti fu du san yu wani du, dan kande a bun fu luku san na den sani di yu wani du. Yu abi wan sani di yu wani du trutru na ini yu libi? Fu di wi abi furu fu du na ini na aladei libi, meki a makriki fu no denki seryusu fu den sani di yu wani du na ini yu libi, noso den sani di prenspari gi yu trutru. Bijbel ben taki langa ten kaba taki a bun fu prakseri sortu prenspari sani yu wani du na ini yu libi. A taki: „Kon sabi san na den moro prenspari sani.”​—Filipisma 1:​10.

      Te yu sabi kaba san yu wani du trutru, dan a moro makriki fu si sortu sani yu wani du fosi na ini na anbegi fu yu, na ini yu osofamiri, èn na ini tra pisi fu yu libi. Ma hori na prakseri taki yu no musu du tumusi furu sani biginbigin èn no pruberi fu du sani di yu no man du. Efu wan sani muilek tumusi fu du, dan kande wi o lasi-ati èn wi o gi abra. Fu dati ede, efu na wan bigi wroko yu wani du, dan a bun fu du en pisipisi so taki a no gersi so furu èn yu no e kisi a firi taki yu no man du en.

      Nofo tron te wan sma wani du wan sani trutru, dan a o suku ala fasi fu du en nomonomo. Dus te wi sabi kaba san wi wani du, dan wi musu abi a wani nanga a firi fu du en trutru. Wan sani di kan yepi wi, na fu prakseri o prenspari a sani de di wi wani du èn sortu wini wi o kisi te wi du en. A no de fu taki dati problema kan opo kon, ma yu musu si den problema gewoon leki sani di kan meki a wroko pikinso moro muilek. No meki problema tapu yu fu du san yu musu du.

      Ma wi musu prakseri tu fa wi kan du a wroko moro makriki. A skrifiman C. R. Snyder, ben ondrosuku wan heri pisi ten o prenspari a de fu abi howpu. A taki dati a bun fu prakseri fu difrenti fasi fa yu ben o man du san yu wani du. Te a wan fasi no e wroko, dan yu abi wan tra fasi fu du en èn kande ete wan tra fasi de fu du san yu wani du.

      Snyder taki tu dati wi musu leri o ten wi musu libi wan sani fu bigin nanga wan tra sani. Te yu du ala muiti èn yu kon si taki yu no man du wan sani trutru, ma toku yu e go nanga langa èn yu de nomonomo fu du en, dan yu kan lasi-ati te fu kaba. Ma te yu e suku wan tra sani fu du di yu man du trutru, dan yu o kisi howpu baka fu klari a wroko dati.

      Bijbel abi wan moi eksempre fu a sani disi. Kownu David ben wani bow wan tempel gi en Gado Yehovah nomonomo. Ma Gado ben taigi David taki na en manpikin Salomo ben o bow a tempel. Na presi fu krutukrutu noso dwengi fu bow a tempel, David bigin poti en prakseri na wan tra sani now. A bigin du ala muiti fu tyari moni, udu nanga tra sani kon na wán, so taki en manpikin ben o man bow a tempel bakaten.​—1 Kownu 8:​17-​19; 1 Kroniki 29:​3-7.

      Ma awinsi wi leri fu no denki takru, ma fu bribi trutru taki wi man du san wi wani du, toku a kan dati wi no abi nowan howpu. Fa dati kan? Furu sani di e meki taki sma no abi howpu na ini a grontapu disi, na sani di wi no man kenki noiti. Te wi e prakseri den bigi problema fu a grontapu disi, soleki angriten, feti, kruktudu èn siki nanga dede di e miti ala sma, dan fa wi kan abi howpu ala ten?

      [Prenki]

      Efu yu no feni a wroko di yu ben wani, yu e denki wantewante taki noiti yu o man feni wan wroko?

      [Prenki]

      Di Kownu David si taki a no ben o man du wan sani, a suku wan tra sani fu du

  • Pe yu man feni trutru howpu?
    Ontwaakt!—2004 | 22 april
    • Pe yu man feni trutru howpu?

      NA OLOISI fu yu no e wroko moro èn a sori leki a broko. Efu yu wani meki en, yu kan du difrenti sani. Ala sortu reklame e meki fu presi di e meki oloisi, alamala e taki den bun moro den trawan, ma den sani di den e taki no de a srefi. San yu ben o du efu yu kon sabi taki a man di e tan na yu sei na a koniman di meki a merk oloisi dati omeni yari pasa? Boiti dati yu e yere taki a wani yepi yu sondro fu pai srefi. Now a de krin sortu bosroiti yu ben o teki, a no so?

      Nanga a tori fu na oloisi na prakseri, kon meki wi luku fa yu kan feni howpu. Efu yu e si taki yu e lasi howpu neleki furu sma na ini a muilek ten disi, dan pe yu o suku yepi? Wan lo sma e taki dati den man yepi, ma den no e taki a srefi sani èn den sani di den e taki e bruya sma. Dati meki a moro bun sani fu du, na fu go suku yepi na a Sma di gi libisma a firi fu howpu tapu wan sani, a no so? Bijbel e taki dati „a no de fara fu nowan fu wi” èn taki a de klariklari fu yepi wi.​—Tori 17:27; 1 Petrus 5:7.

      San na howpu trutru

      A fasi fa Bijbel e fruklari howpu dipi moro leki san den datra nanga tra sabiman e taki. Den wortu na ini Bijbel di vertaal nanga a wortu „howpu”, wani taki fu wakti wan sani fayafaya èn fu fruwakti wan bun sani. Dus howpu abi fu du nanga tu sani: A wani di wan sma wani wan bun sani èn buweisi di e meki en bribi taki a o kisi a bun sani trutru. A howpu di Bijbel e taki fu en a no te wan sma e winsi wan sani nomo. A sma abi krin buweisi taki a sani dati o pasa trutru.

      Yu kan taki dati howpu de leki bribi: Krin buweisi de, a no soso wan sani di sma e taki noso bribi nomo (Hebrewsma 11:1). Toku Bijbel e sori taki bribi no de a srefi leki howpu.​—1 Korentesma 13:13.

      Luku wan eksempre: Te yu aksi wan mati fu du wan sani gi yu, dan kande yu abi a howpu taki a o du en. Ma a no somaar yu abi a howpu dati. A sma disi na yu mati, yu sabi en bun èn yu e bribi en, fu di yu si omeni leisi fa a abi switifasi èn fa a lobi yepi trawan. Aladi a bribi nanga a howpu fu yu gersi makandra, toku den no de a srefi. Fa yu kan abi so wan howpu tapu Gado?

      Fu san ede wi kan abi howpu

      Yehovah Gado na a sma di e gi sma trutru howpu. Ini Bijbel ten den ben e kari en „a howpu fu Israel” (Yeremia 14:8). Ala howpu di en pipel ben abi, ben kon fu en. Dati meki en ben de a howpu fu den. Den sani di den ben e howpu no ben de winsi nomo. Gado ben gi den buweisi fu san ede den ben kan abi howpu. Na ini den hondrohondro yari di Israel ben de Gado pipel, Gado pramisi den furu sani èn a du san a ben pramisi. A fesiman fu den Yosua ben taki: „Unu sabi heri bun taki Yehovah un Gado du ala den bun sani di a ben pramisi unu.”​—Yosua 23:14.

      Dusundusun yari baka dati, den pramisi disi na buweisi gi wi te now ete. Na ini Bijbel wi kan leisi ala sortu moi pramisi di Gado ben meki èn ala ten a ben du soleki fa a pramisi. Den pramisi fu Gado de so seiker, taki son leisi a skrifi na ini Bijbel leki a pasa kaba na a ten di Gado ben taki en.

      Fu dati ede wi kan taki dati Bijbel na a buku fu howpu. Te yu e leisi san Gado du gi libisma, dan yu o si moro krin fu san ede yu kan howpu tapu Gado èn a howpu disi o kon moro tranga. Na apostel Paulus ben skrifi: „Ala sani di sma skrifi fositen, ben skrifi fu leri wi wan sani. Disi e yepi wi fu horidoro èn fu kisi trowstu fu Gado Buku, so taki wi kan abi howpu.”​—Romesma 15:4.

      Sortu howpu Gado e gi wi?

      O ten wi e firi taki wi abi howpu fanowdu trutru? A no te dede de na pasi e kon? Ma furu sma feni taki juist na den momenti dati, kande te wan lobiwan fu wi lasi libi, dan nowan howpu de fu feni. Dede na a moro ogri sani di de, a no so? A de na wi baka ala ten èn a no e sari nowan sma. Son leisi wi kan wai pasi gi dede, ma te dede kon wi no man du noti moro. Dati meki Bijbel e kari dede „a lasti feanti”.​—1 Korentesma 15:26.

      Ma pe wi kan feni howpu te dede e kon? A Bijbeltekst di e kari dede a lasti feanti e taki tu dati wan sma o puru dede na pasi. Yehovah Gado abi moro makti leki dede. A sori dati omeni leisi kaba. Fa so? A gi sma libi baka. Bijbel e taki fu neigi okasi pe Gado gebroiki a makti fu en fu gi dedesma libi baka.

      Wan fu den moi tori disi, na di Yehovah gi en Manpikin Yesus a makti fu gi en mati Lasarus wan opobaka aladi Lasarus ben dede fo dei kaba. Yesus no ben du disi kibrikibri. A du en na fesi wan lo sma di ben e luku san e pasa.​—Yohanes 11:38-​48, 53; 12:​9, 10.

      Kande yu e aksi yusrefi: ’Fu san ede den sma disi kisi wan opobaka? Bakaten den ben kon owru èn te fu kaba den dede baka, a no so?’ Dati tru. Ma fu di den tori disi na tru tori di wi kan bribi, meki wi no abi fu abi a winsi nomo taki wan lobiwan fu wi o kisi libi baka. Wi abi buweisi taki a o pasa trutru. Sobun, wi abi wan trutru howpu.

      Yesus taki: „Mi na a opobaka nanga a libi” (Yohanes 11:25). En na a sma di Yehovah o gi krakti fu gi sma opobaka na heri grontapu. Yesus taki: „A yuru o kon te ala den sma di de na ini den grebi o yere [Krestes] en sten èn den o komopo drape” (Yohanes 5:28, 29). Sobun, wi kan abi a howpu taki den sma di de na ini den grebi kan kisi libi baka na ini wan paradijs na grontapu.

      A profeiti Yesaya ben taki wan moi sani fu na opobaka: „Den dedewan fu unu o libi. Den dedewan fu mi o opo. Wiki èn bari fu prisiri, un sma di e tan na ini a doti! Bika a dow fu yu de leki a dow fu maluw-bon. Grontapu o meki den dedewan di no man du noti, komoto na ini en, neleki fa wan pikin e komoto na ini en mama bere.”​—Yesaya 26:19.

      A no wan moi sani? Den dedewan de na wan presi pe noti kan pasa nanga den, neleki wan pikin na ini en mamabere. Na Almakti Gado man memre ibriwan fu den sma di de na ini den grebi (Lukas 20:37, 38). Heri esi a o gi den libi baka na ini wan nyun grontapu pe ala sma o breiti, neleki fa ala sma breiti te den kisi wan nyun beibi ini a famiri! Dus howpu de awinsi dede e kon.

      San howpu kan du gi yu

      Paulus taki wan tu moi sani fu sori o prenspari howpu de. A taki dati howpu de leki wan hèlm di wan srudati ben e weri (1 Tesalonikasma 5:8). Fu san ede a taki dati? Na ini Bijbel ten te wan srudati ben o go feti, a ben e weri wan isri hèlm na tapu wan musu fu vilt noso leer na tapu en ede. Te wan sma ben o naki en, dan a hèlm ben e kibri en ede, so taki a no dede noso kisi hebi mankeri. San Paulus ben wani sori nanga disi? Neleki fa wan hèlm e kibri wan sma en ede, na so howpu e kibri wi frustan noso denki. Efu yu abi a trutru howpu di Gado e gi, dan yu no o bruya noso lasi-ati te problema kon. Suma no ben o wani so wan hèlm?

      Paulus ben gebroiki ete wan moi sani fu agersi a howpu di wi e kisi fu Gado. A ben skrifi: „A howpu fu wi de leki wan ankra gi wi libi. A tranga èn a e hori wi tanapu” (Hebrewsma 6:19). Wan tu leisi Paulus ben de na ini wan sipi di ben kon broko na ini wan krasi se. A ben sabi heri bun o prenspari wan ankra ben de. Te a se ben krasi srefisrefi, dan den sipiman ben e saka na ankra fu a sipi go na ini a se. Efu na ankra ben fasi steifi na wan bigi ston noso wan tra sani na ini a se, dan a kan taki noti no ben o pasa nanga a sipi. Sondro na ankra a winti ben o wai a sipi go na syorosei pe a ben o naki panya na tapu den ston.

      Na so a de tu taki efu den pramisi fu Gado e gi wi howpu di ’tranga èn di e hori wi tanapu’, dan a howpu dati o yepi wi pasa den muilek ten di de leki wan krasi se. Yehovah pramisi taki heri esi wan ten o kon pe libisma no o kisi fu du moro nanga problema soleki feti, ogridu, sari nanga dede srefi. (Luku a faki na tapu bladzijde 10.) Te wi e bribi a sani disi trutru èn wi e tan howpu dati, dan wi no o gi abra. Wi o kisi deki-ati fu du a wani fu Gado na presi fu lasi-ati na ini a grontapu disi pe so furu sma e libi wan bruya èn morsu libi.

      A howpu di Yehovah e gi sma abi fu du nanga yu tu. A wani taki yu libi soleki fa a ben wani taki sma ben musu libi biginbigin. A wani taki „ala sortu sma musu kisi frulusu”. Fa dati o pasa? A fosi sani di ibriwan fu wi musu du, na fu leri „sabi a tru leri finifini” (1 Timoteyus 2:4). Den sma di tyari a tijdschrift disi kon na doro wani gi yu a deki-ati fu kon sabi san Gado Wortu e taki trutru. A howpu di Gado o gi yu te yu du dati, bun moro iniwan tra howpu di yu kan feni na ini a grontapu disi.

      Nanga so wan howpu, yu no abi fu firi leki yu no man du noti, bika Gado kan gi yu a krakti di yu abi fanowdu fu du iniwan sani di yu wani du, solanga a no de teige a wani fu en (2 Korentesma 4:7; Filipisma 4:​13). A no a howpu dati yu abi fanowdu? Dus efu yu wan abi howpu noso efu yu e suku wan sani di kan gi yu howpu, dan no lasi-ati. Howpu de leti dyaso. Yu kan feni en trutru!

      [Faki]

      Sani di e gi howpu

      Na ini Bijbel moi sani skrifi di kan gi yu moro howpu:

      ◼ Gado pramisi taki ala sma o de koloku na ini a ten di e kon.

      En Wortu e taki dati heri grontapu o tron wan paradijs pe ala sma o de koloku èn den o libi makandra leki wán famiri.​—Psalm 37:11, 29; Yesaya 25:8; Openbaring 21:3, 4.

      ◼ Gado no man lei.

      Awinsi sortu lei, Gado no lobi en kwetikweti. Yehovah Gado santa dorodoro èn a no e meki nowan fowtu, dus noiti a no man lei.​—Odo 6:16-19; Yesaya 6:2, 3; Titus 1:2; Hebrewsma 6:18.

      ◼ Gado na a moro makti sma di de.

      Yehovah wawan abi ala makti. Nowan sani na hemel noso grontapu man tapu en fu du san a pramisi.​—Eksodes 15:11; Yesaya 40:25, 26.

      ◼ Gado wani taki yu musu libi fu têgo.

      ​—Yohanes 3:16; 1 Timoteyus 2:3, 4.

      ◼ Gado e denki bun fu wi.

      A bosroiti fu no luku soso den fowtu fu wi noso den sani di wi no du, ma a e poti prakseri na den bun fasi fu wi èn a muiti di wi e meki (Psalm 103:12-14; 130:3; Hebrewsma 6:10). A e howpu taki wi o du san bun èn a breiti te wi e du dati.​—Odo 27:11.

      ◼ Gado pramisi taki a o yepi yu fu du a wani fu en.

      Den futuboi fu en noiti no abi fu firi leki den no man du notinoti. Nanga en heri ati Gado e horibaka gi wi nanga yepi fu en santa yeye di de a moro bigi krakti di de.​—Filipisma 4:13.

      ◼ Noiti no denki taki na fu soso yu e howpu tapu Gado.

      Yu kan frutrow en ala ten. Noiti a o meki yu fesi fadon.​—Psalm 25:3.

      [Prenki]

      Neleki fa wan hèlm e kibri wan sma en ede, na so howpu e kibri wan sma en frustan

      [Prenki]

      Neleki fa wan ankra man hori wan sipi steifi, na so trutru howpu en hori wan sma kánkan tu

      [Sma di abi a reti fu den prenki]

      Courtesy René Seindal/Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo

Sranantongo buku (1978-2025)
Log Out
Log In
  • Sranantongo
  • Seni en gi wan sma
  • Settings
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Gebruiksvoorwaarden
  • Privacybeleid
  • Privacyinstellingen
  • JW.ORG
  • Log In
Seni en gi wan sma