Di Petrus taki fu a di fu dri leisi taki a no sabi Yesus, dan a ben de musudei kaba. Baka di a Grankrutu kaba hori a krutu di den no ben mag hori, den gowe. Te dei broko freida mamanten den e kon makandra baka. Kande den wani meki a gersi leki a krutu di den ben hori a neti na fesi ben e kruderi nanga a Wet. Now sma e tyari Yesus kon na den.

A Grankrutu e aksi Yesus baka: „Taigi wi efu yu na Krestes trutru.” Yesus e taigi den: „Awansi mi taigi unu, toku unu no o bribi kwetikweti. Boiti dati, efu mi ben o aksi unu wan sani, dan unu no ben o piki mi kwetikweti.” Yesus no e frede fu sori den suma na en soleki fa skrifi na Danièl 7:13. A e taki: „Bigin fu now, a Manpikin fu libisma o sidon na a reti-anu fu a makti Gado.”​—Lukas 22:67-69; Mateyus 26:63.

Den e aksi en baka: „Yu na a Manpikin fu Gado?” Yesus e piki: „Unu srefi taki so.” Den feni taki Yesus afrontu Gado di a taki a sani disi, èn dati meki a musu dede. Den e taki: „Wi no abi moro buweisi fanowdu” (Lukas 22:70, 71; Markus 14:64). Dati meki den e tai Yesus anu èn den e tyari en go na Granman Pontius Pilatus.

A kan taki Yudas Iskariot e si fa den e tyari Yesus go na Pilatus. Te Yudas e si taki den o kiri Yesus, a e bruya fu di a e frustan sortu bigi ogri a du. Ma na presi taki a e sori trutru berow èn e aksi Gado pardon, a e tyari den 30 solfru moni go baka gi den edeman fu den priester. Yudas e taigi den: „Mi sondu di mi tori wan bun sma.” Ma den no e span nanga en srefisrefi. Den e piki en: „San wi abi fu du nanga dati? Dati na yu tori!”​—Mateyus 27:4.

Yudas e trowe den 30 solfru moni na ini a tempel. Dan a e du ete wan sondu. A e pruberi fu anga ensrefi na wan bon. Ma soleki fa a sori, dan a taki pe a tai a titei fu anga ensrefi e broko. Yudas e fadon na tapu den ston na ondrosei, èn en bere e panya opo.​—Tori 1:17, 18.

A de fruku mamanten ete te den e tyari Yesus go na a oso fu Pontius Pilatus. Ma den Dyu di e tyari en go drape e weigri fu go na inisei. Den e denki taki den no o de krin moro te den go na ini na oso fu wan sma di no de wan Dyu. Efu den no de krin tapu 15 Nisan, a fosi dei fu a Fesa fu brede sondro srudeki, dan den no o man nyan a nyanyan fu a fesa dati di e hori na Paskaten.

Te Pilatus kon na doro, a e aksi den: „Sortu ogri unu taki a man disi du?” Den e piki: „Efu a man disi no ben de wan ogriman, dan wi no ben o tyari en kon na yu.” Kande Pilatus e firi taki den wani dwengi en fu krutu Yesus. Dati meki a e taki: „Unsrefi teki en èn krutu en soleki fa a wèt fu unu e taki.” Now den Dyu e sori krin taki den wani kiri Yesus. Den e taki: „Wi no abi a reti fu kiri wan sma.”​—Yohanes 18:29-31.

Te yu luku en bun, dan den no wani kiri Yesus na a Paskafesa fu di disi o tyari dyugudyugu kon. Ma a wet fu Rome e sori taki wan sma kan kisi dedestrafu efu a opo ensrefi teige den tiriman fu Rome. Sobun, efu den Dyu kan kisi den Romesma fu krutu Yesus fu so wan ogri, dan den no o tyari a nen taki na den kiri en.

Den kerki fesiman no e taigi Pilatus taki den krutu Yesus fu di den feni taki a afrontu Gado. Ma den e kon nanga tra lei. Den e taki: „Wi feni taki a man disi [1] e gi a pipel fu wi deki-ati fu opo densrefi èn [2] a taigi den fu no pai Grankownu belasting-moni. [3] A taki tu dati en na Krestes, wan kownu.”​—Lukas 23:2.

Te Pilatus yere taki Yesus taki dati en na wan kownu, dan dati e gi en broko-ede fu di Rome poti en leki granman. Dati meki Pilatus e go na ini a oso. A e kari Yesus kon na en, dan a e aksi: „Na yu na a kownu fu den Dyu?” Te yu luku en bun, Pilatus wani taigi Yesus taki efu a poti ensrefi leki wan kownu di de teige Grankownu, dan a pasa a wet fu Rome. Kande Yesus wani sabi o furu Pilatus yere fu en kaba. Dati meki a e aksi en: „Na yu e taki disi, noso na tra sma fruteri yu fu mi?”​—Yohanes 18:33, 34.

Pilatus e taki dati a no sabi noti fu Yesus, ma a wani sabi moro fu en. A e piki: „Mi na wan Dyu?” A e taki tu: „Yu eigi pipel nanga den edeman fu den priester tyari yu kon na mi. San yu du?”​—Yohanes 18:35.

Ma Yesus no e pruberi fu drai a tori taki en na wan kownu. A piki di a e gi e meki Granman Pilatus skreki srefisrefi.

Didyonsro Pilatus aksi Yesus efu a de wan kownu. Yesus no e pruberi fu kibri a tori disi gi en. Ma en Kownukondre no de teige Rome. Yesus e taki: „Mi kownukondre no de fu a grontapu disi. Efu mi kownukondre ben de fu a grontapu disi, dan den dinari fu mi ben o feti, so taki den Dyu no ben o kisi mi. Ma soleki fa mi taki kaba, mi kownukondre no de fu a grontapu disi” (Yohanes 18:36). Iya, Yesus abi wan Kownukondre, ma a no de fu a grontapu disi.

Pilatus no e libi a tori so. A e aksi: „We dan, yu na wan kownu?” Yesus e sori Pilatus taki a sabi a piki tapu na aksi disi. A e taki: „Yusrefi e taki dati mi na wan kownu. Na fu disi ede mi gebore èn na fu disi ede mi kon na grontapu, so taki mi kan fruteri sma san tru. Ibri sma di e gi yesi na san tru, e arki mi sten.”​—Yohanes 18:37.

Wan pisi ten na fesi, Yesus ben taigi Tomas: „Mi na a pasi, mi na san tru, èn mi na a libi.” Now Pilatus srefi e yere taki Yesus kon na grontapu fu fruteri sma „san tru”, spesrutu sani di abi fu du nanga a Kownukondre. Yesus o tan hori ensrefi na den tru leri disi, awinsi a musu dede srefi. Pilatus e aksi en: „San tru?” Ma a no e wakti meki Yesus gi en wan piki. A feni taki a yere nofo fu man krutu Yesus.​—Yohanes 14:6; 18:38.

Pilatus e go baka na dorosei pe a pipel e wakti. Soleki fa a sori, dan Yesus e tanapu na en sei te a e taigi den edeman fu den priester nanga den tra sma drape: „Mi no feni taki a man disi du wan ogri.” Den sma ati e bron srefisrefi te den e yere a bosroiti fu Pilatus. Den e taki: „A e gi a pipel deki-ati fu opo densrefi fu di a e gi leri na ini heri Yudea. A bigin na Galilea èn now a kon te dyaso.”​—Lukas 23:4, 5.

Pilatus musu fu fruwondru te a e si taki den Dyu no wani kenki den denki srefisrefi. Te den edeman fu den priester nanga den owru man e tan bari, Pilatus e aksi Yesus: „Yu no yere omeni ogri den e taki fu yu?” (Mateyus 27:13) Yesus no e du nowan muiti fu piki en. A no e bruya aladi den sma e fruteri someni lei fu en. Disi e fruwondru Pilatus.

Den Dyu ben taki dati Yesus ’bigin gi leri na Galilea’. A sani disi e yepi Pilatus fu frustan taki Yesus na wan Galileasma. Now Pilatus e si wan fasi fa a kan puru a frantwortu na en tapu fu krutu Yesus. Herodes Antipas (a manpikin fu Herodes a Bigiwan) na a tiriman fu Galilea èn a de na ini Yerusalem na a Paskaten disi. Sobun, Pilatus e seni Yesus go na Herodes. Na Herodes Antipas ben meki sma koti na ede puru fu Yohanes a Dopuman. Bakaten, di a yere taki Yesus e du wondru, a ben e aksi ensrefi efu Yesus na Yohanes a Dopuman di kisi wan opobaka.​—Lukas 9:7-9.

Now Herodes breiti taki a o si Yesus. Ma a no fu di a wani yepi Yesus noso fu di a wani luku efu den sani di den e taki fu Yesus tru. Herodes wani sabi suma na Yesus èn a e ’howpu taki a o si Yesus e du wan wondru’ (Lukas 23:8). Ma Yesus no e du san Herodes wani. Fu taki en leti, a no e piki Herodes srefi te a e poti aksi gi en. Fu di Yesus no e du san Herodes wani, meki Herodes nanga den srudati fu en e „du sani fu lagi Yesus” (Lukas 23:11). Den e weri wan moi diri krosi gi en èn den e spotu en. Dan Herodes e seni Yesus go baka na Pilatus. Fosi, Herodes nanga Pilatus ben de feanti, ma now den e tron bunbun mati.

Te Yesus go baka na Pilatus, Pilatus e kari den edeman fu den priester, den Dyu kerki fesiman nanga a pipel kon na wán, dan a e taki: „Leti na un fesi mi poti aksi gi en fu si efu disi tru, ma mi no feni taki a man disi du den ogri di unu taki dati a du. Fu taki en leti, Herodes srefi no feni wan sani na a man disi tu, bika a seni en kon baka gi wi. We, a no du nowan enkri ogri di meki taki a musu dede. Dati meki mi o strafu en, dan mi o lusu en.”​—Lukas 23:14-16.

Pilatus wani lusu Yesus fu di a e si taki na dyarusu meki taki den priester tyari en kon na fesi krutu. Now wan sani e pasa di e meki taki Pilatus wani lusu Yesus trutru. Te a e sidon na tapu en krutuman-sturu, en wefi e seni a boskopu disi gi en: „No abi noti fu du nanga a bun man disi, bika mi dren fu en èn a meki mi frede srefisrefi” (Mateyus 27:19). Soleki fa a sori, dan na Gado meki a kisi a dren disi.

Yesus no du nowan ogri, sobun Pilatus musu lusu en. Ma fa a o du dati?

Pilatus ben taigi a pipel di wani taki Yesus musu dede: „Mi no feni taki a man disi du den ogri di unu taki dati a du. Fu taki en leti, Herodes srefi no feni wan sani na a man disi tu” (Lukas 23:14, 15). Fu di Pilatus wani fri Yesus, meki a e pruberi wan tra sani now. A e taigi a pipel: „Unu abi wan gwenti taki mi musu lusu wan sma gi unu tapu a dei fu a Paskafesa. Fu dati ede, unu wani taki mi musu lusu a kownu fu den Dyu gi unu?”​—Yohanes 18:39.

Pilatus sabi taki wan man di nen Barabas de na strafu-oso. A man disi na wan fufuruman, a e gi sma deki-ati fu opo densrefi teige lanti èn a kiri sma. Sobun, Pilatus e aksi: „Suma unu wani taki mi musu lusu gi unu: Barabas noso Yesus, di sma e kari Krestes?” Den edeman fu den priester gi den sma deki-ati fu aksi Pilatus fu fri Barabas na presi fu Yesus. Pilatus e aksi den baka: „Suma fu den tu unu wani mi lusu gi unu?” A pipel e bari: „Barabas”!​—Mateyus 27:17, 21.

Pilatus e sari. A e aksi a pipel: „Dan san mi musu du nanga Yesus, di sma e kari Krestes?” A pipel e bari: „Spikri en na wan postu!” (Mateyus 27:22) A pipel wani taki den musu kiri wan man di no du nowan ogri. Dati na wan bigi syen. Ma Pilatus e aksi den: „Fu san ede? Sortu ogri a man disi du? Mi no feni taki a du wan ogri di meki taki a musu dede. Dati meki mi o strafu en, dan mi o lusu en.”​—Lukas 23:22.

Pilatus e pruberi na ala sortu fasi fu fri Yesus, ma a pipel ati e bron èn den e bari leki wán man: „Spikri en na wan postu!” (Mateyus 27:23) Den kerki fesiman abi so wan krakti tapu a pipel, taki den no man denki krin moro. Na soso brudu den wani si! A no a brudu fu wan ogriman noso wan kiriman den wani si, ma na a brudu fu wan man di no du nowan ogri. Na a srefi man disi den ben gi grani di a ben kon leki Kownu na ini Yerusalem feifi dei pasa. Kande den disipel fu Yesus de drape tu, ma den e tan pî èn den no e meki sma si den.

Pilatus e si taki nowan fu den sani di a e pruberi fu du e wroko. A e si taki wan bigi dyugudyugu o kon. Dati meki a e teki watra, dan a e wasi en anu na fesi ala den sma drape. A e taki: „Mi no abi noti fu du nanga a brudu fu a man disi. Unu srefi musu luku san unu o du.” Srefi a sani disi no e meki a pipel kenki prakseri. Na presi fu dati, den e taki: „Meki a brudu fu en kon na wi tapu èn na tapu den pikin fu wi.”​—Mateyus 27:24, 25.

A granman sabi bunbun san a musu du, ma a no wani taki a pipel ati e bron na en tapu. Dati meki a e du san den aksi en. A e fri Barabas. A e meki sma puru Yesus krosi na en skin, dan a e meki den wipi en.

Baka te den srudati pina Yesus na so wan ogri-ati fasi, den e tyari en go na ini na oso fu a granman. A heri grupu srudati e lontu Yesus, dan den e du moro ogri nanga en. Den e brei wan kransi fu makataki, dan den e druk en poti na tapu en ede leki wan kownu-ati. Boiti dati, den srudati e meki Yesus hori wan tiki na ini en reti-anu èn den e meki a weri wan redi dyakti di heihei sma e weri. Den e spotu en èn den e taki: „Odi, Kownu fu den Dyu!” (Mateyus 27:28, 29) Boiti dati, den e spiti na tapu Yesus èn den e tan naki en na ini en fesi. Den e puru a tiki na ini Yesus anu fu naki en na tapu en ede. Disi e meki taki den srapu maka fu a kransi e boro go moro dipi na ini en ede.

A heri pisi ten disi, Yesus e tyari ensrefi na wan lespeki fasi èn a e sori deki-ati. A sani disi abi so furu krakti tapu Pilatus, taki a e pruberi ete wan leisi fu puru ensrefi na ini a situwâsi disi. A e taki: „Luku! Mi e tyari en kon na dorosei gi unu, so taki unu kan sabi taki mi no feni nowan fowtu na en.” Kande Pilatus e denki taki den sma o sari Yesus te den si fa a kisi fonfon èn fa en skin e brudu. Te Yesus e tanapu na fesi a pipel di no abi nowan sari-ati, Pilatus e taki: „Luku a man dya!”​—Yohanes 19:4, 5.

Aladi den fon Yesus so hebi, toku a e tyari ensrefi na so wan fasi, taki Pilatus abi lespeki gi en. A fasi fa Pilatus e taki e sori tu taki a e sari en.

Baka di sma spotu Yesus èn den du wan lo ogri nanga en, Pilatus e pruberi ete wan leisi fu fri en. Ma den edeman fu den priester nanga den bakaman fu den no e firi nowan sari gi Yesus. Den wani kiri en nomonomo. Den e tan bari: „Spikri en na wan postu! Spikri en na wan postu!” Pilatus e taigi den: „Unu srefi teki en, dan un spikri en na wan postu, bika mi no feni nowan fowtu na en.”​—Yohanes 19:6.

Pilatus no e bribi den Dyu te den e taigi en taki Yesus opo ensrefi teige den tiriman fu Rome. Dati meki a no e si fu san ede Yesus musu kisi dedestrafu. Di Yesus ben de na fesi a Grankrutu fu den Dyu, den ben bosroiti taki a musu dede fu di a afrontu Gado. Now den wani gebroiki a srefi sani dati baka. Den e taigi Pilatus: „Wi abi wan wèt èn a wèt e taki dati a musu dede, fu di a taki dati en na Gado manpikin” (Yohanes 19:7). Pilatus no ben sabi fu a sani disi.

A e go baka na ini en oso èn a e suku wan fasi fu fri a man disi di nyan bun furu pina. A wefi fu en ben warskow en tu fu di a ben dren fu a man disi (Mateyus 27:19). Ma fa a de nanga a sani di den Dyu taki didyonsro? Den taki dati a strafuman na „Gado Manpikin”. San Pilatus o du now? Pilatus sabi taki Yesus na wan Galileasma (Lukas 23:5-7). Toku a e aksi Yesus: „Fu pe yu komoto?” (Yohanes 19:9) Kande Pilatus e aksi ensrefi efu Yesus ben libi kaba èn efu a komoto fu Gado trutru.

Yesus srefi ben taigi Pilatus taki en na wan kownu, ma a ben taigi en tu taki a Kownukondre fu en no de fu a grontapu disi. Fu di Yesus no wani taki moro fu a sani disi, meki a no e piki Pilatus. A e hati Pilatus taki Yesus no wani piki en. Dati meki a e taigi Yesus nanga atibron: „Yu no wani taki nanga mi? Yu no sabi taki mi abi a makti fu lusu yu èn taki mi abi a makti fu spikri yu na wan postu?”​—Yohanes 19:10.

Yesus e piki en nomo: „Yu no ben o abi nowan makti na mi tapu, efu Gado no ben gi yu primisi. Dati meki a man di tyari mi kon na yu, abi moro bigi sondu” (Yohanes 19:11). Soleki fa a sori, Yesus no e taki fu wán sma nomo. Ma a e taki fu Kayafas, den bakaman fu en, nanga Yudas Iskariot. Den sma disi du wan moro bigi sondu leki Pilatus.

A fasi fa Yesus e tyari ensrefi èn den sani di a e taki e meki Pilatus fruwondru. Fu di Pilatus frede taki Yesus komoto fu Gado trutru, meki a e pruberi baka fu fri en. Ma den Dyu e taki wan tra sani di e meki Pilatus frede tu. Den e tapu skreki gi en nanga den wortu disi: „Efu yu lusu a man disi, yu a no wan mati fu Grankownu. Ibri sma di e meki ensrefi tron kownu, e opo ensrefi teige Grankownu.”​—Yohanes 19:12.

A granman e tyari Yesus kon na dorosei ete wan leisi, dan a e go sidon na tapu a krutuman-sturu. A e taigi a pipel: „Luku! A kownu fu unu!” Ma den Dyu no wani arki. Den e bari: „Kiri en! Kiri en! Spikri en na wan postu!” Pilatus e aksi den: „Mi musu spikri a kownu fu unu na wan postu?” Langa ten kaba den Dyu no lobi en taki den Romesma e tiri den. Toku den edeman fu den priester e taki sondro fu syen: „Wi no abi nowan kownu, boiti Grankownu.”​—Yohanes 19:14, 15.

Den Dyu de nomonomo fu kiri Yesus èn Pilatus no sabi san fu du moro. Fu dati ede a meki den tyari Yesus go kiri. Den srudati e hari a redi dyakti puru na Yesus skin èn den e weri en eigi krosi gi en. Te den e tyari Yesus gowe, dan a musu tyari en eigi pinapostu.

Heri esi a mamanten fu freida 14 Nisan o pasa. Yesus de na ai sensi fodewroko mamanten èn ala sortu ogri miti en. Yesus e pina fu tyari a hebi postu. Te fu kaba a no man moro, dan a e fadon na gron. Dati meki den srudati e dwengi wan man fu tyari a postu go na a presi pe den o anga Yesus. A man disi na Simon fu a foto Sireine di de na ini Afrika. Furu sma e waka go drape tu. Sonwan fu den e naki densrefi fu di den e sari èn den e krei fu a sari sani di e pasa.

Yesus e taigi den uma di e krei: „Umapikin fu Yerusalem, no krei moro gi mi. Ma krei gi unsrefi èn gi den pikin fu unu, bika wan ten o kon te sma o taki: ’Koloku fu den uma di no man kisi pikin, koloku fu den muru di no ben meki pikin, èn koloku fu den sma di no abi pikin na bobi!’ Dan den o taigi den bergi: ’Un fadon kon na wi tapu!’ èn den o taigi den pikin bergi: ’Un tapu wi!’ Efu den e du den sani disi te a bon e libi ete, dan san o pasa te a dede?”​—Lukas 23:28-31.

Yesus e taki dyaso fu a Dyu pipel. Den de leki wan bon di e dede gowe. A abi pikinso libi ete fu di Yesus nanga den Dyu di e bribi na ini en, de na den mindri ete. Ma te den sma disi no de moro, dan a pipel disi o de leki wan dede bon fu di den no o abi a tru anbegi moro. Den o bari krei te Gado o seni den legre fu Rome fu strafu den!

Den e tyari Yesus go na wan presi krosibei fu a foto pe den o kiri en nanga tu fufuruman. Den e kari a presi disi Golgota noso Edekrabasi Presi. Sma man si san e pasa na a presi disi awinsi den e ’tanapu fara’.​—Markus 15:40.

Den e puru den krosi fu den dri man di den o kiri. Wan tu uma fu Yerusalem ben teki mirre nanga wan sortu bita, dan den ben moksi en nanga win. Soleki fa a sori, dan den uma tyari a dringi disi gi den dri man fu tapu a pen di den o kisi te den o spikri den na den postu. Den srudati fu Rome no e tapu den man fu dringi a sani disi. Ma te Yesus tesi a win a no wani dringi en. Fu san ede? A wani de nanga en krinkrin frustan te a bigi tesi disi o miti en èn a wani de na ai teleki a dede.

Den e meki Yesus didon langalanga na tapu a postu (Markus 15:25). Dan den srudati e naki spikri go na ini en anu nanga en futu. Yesus musu fu abi bun hebi pen te den spikri e boro go na ini en skin nanga den titei fu en skin. Te den e opo a postu leti-opo a pen e kon moro hebi, fu di en heri skin e anga na den spikri. Ma toku a no e krutu den srudati. A e begi: „Mi Tata, gi den pardon, bika den no sabi san den e du.”​—Lukas 23:34.

Den Romesma gwenti skrifi na tapusei fu den postu sortu ogri na ogriman na a postu du. Pilatus e meki den skrifi na tapusei fu a postu fu Yesus: „Yesus fu Nasaret, Kownu fu den Dyu.” Den skrifi a sani disi na ini Hebrewtongo, Latijntongo, nanga Grikitongo, so taki ala sma man leisi en. A sani disi di Pilatus du e sori taki a no abi nowan lespeki gi den Dyu di de nomonomo taki Yesus musu dede. Den edeman fu den priester no lobi srefisrefi san Pilatus du èn den e bari: „No skrifi ’Kownu fu den Dyu’. Skrifi dati a taki: ’Mi na Kownu fu den Dyu.’” Ma fu di Pilatus no wani du moro san den wani, meki a e taki: „San mi skrifi, tan skrifi.”​—Yohanes 19:19-22.

Nanga bigi atibron den priester e taki den srefi lei baka di den ben taki fu krutu Yesus na fesi a Grankrutu fu den Dyu. Fu dati ede son sma di e waka pasa e seki den ede, den e spotu en èn den e kosi en. Den e taki: „Ai! Na yu ben o broko a tempel puru èn yu ben o bow en baka na ini dri dei. We, yepi yusrefi now dan. Saka komoto fu a pinapostu.” Den edeman fu den priester nanga den leriman fu Wet e taigi makandra tu: „Meki Krestes, a Kownu fu Israel, saka komoto fu a pinapostu now, so taki wi kan si èn bribi” (Markus 15:29-32). Srefi den ogriman na den postu na a reti-anusei nanga a kruktu-anusei fu Yesus e spotu en aladi Yesus na a wan-enkri sma di no du nowan ogri.

Den fo srudati fu Rome e spotu Yesus tu. Kande den ben e dringi swa win. Den e hori a win na Yesus fesi aladi den sabi taki a no man langa en anu fu teki en. Den srudati di si san skrifi na tapusei fu a postu pe Yesus e anga, e taki: „Efu yu na a kownu fu den Dyu, dan yepi yusrefi” (Lukas 23:36, 37). Denki a tori! Yesus na a pasi, a e sori san tru èn en na a libi. Toku den e spotu en èn den e pina en aladi a no du noti. Ma Yesus e nyan a pina sondro fu krutu den Dyu di de drape. A no e krutu den srudati fu Rome di e spotu en èn a no e krutu den tu ogriman di e anga na den postu na en sei.

Den fo srudati e teki a dyakti fu Yesus, dan den e prati en na fo pisi. Den e iti lot fu luku suma o kisi sortu pisi. Ma a krosi di Yesus weri na ondro en dyakti na wan diri krosi, fu di „a ben brei leki wán pisi krosi fu tapusei go miti ondrosei”. Den srudati taki: „Wi no musu priti en. Meki wi iti lòt fu luku suma o kisi en.” Na so den e meki a profeititori kon tru di e taki: „Den prati mi dyakti na den mindri, èn den iti lòt fu luku suma o kisi a krosi fu mi.”​—Yohanes 19:23, 24; Psalm 22:18.

Bakaten wan fu den ogriman kon frustan taki Yesus musu fu de wan kownu trutru. A e piri-ai gi a tra ogriman. A e taigi en: „Yu no e lespeki Gado srefi, now di yu kisi a srefi krutu? Wi ala tu kisi wi reti paiman, bika ala sani di pasa nanga wi na fu den sani di wi du. Ma a man disi no du nowan ogri.” Dan a e begi Yesus: „Memre mi te yu kon na ini yu Kownukondre.”​—Lukas 23:40-42.

Yesus e piki en: „Fu tru, mi e taigi yu tide: Yu o de nanga mi na ini Paradijs” (Lukas 23:43). Luku taki Yesus no taigi a man disi taki a o de nanga en na ini a Kownukondre. A no pramisi en taki a o sidon na tapu wan kownusturu na ini a Kownukondre, soleki fa a ben pramisi den apostel fu en (Mateyus 19:28; Lukas 22:29, 30). Ma kande na ogriman disi di de wan Dyu, yere taki grontapu o tron wan paradijs neleki a wan di Yehovah ben meki gi Adam, Eva nanga den bakapikin fu den. Now a man disi kan abi wan howpu aladi a de fu dede.

A de „twarfu yuru bakadina” now. „A heri kondre kon dungru wantronso èn a dungru hori teleki wan ten fu dri yuru bakadina” (Markus 15:33). Son leisi te a de nyun mun, dungru e fadon fu wan tu miniti fu di a mun e tapu a leti fu a son fu skèin kon na grontapu. Ma now na a ten fu a Paskafesa, a de furu mun èn a no dungru fu wan tu miniti nomo. Sobun, a de krin taki na Gado meki a heri kondre kon dungru!

Prakseri nomo fa den sma di ben spotu Yesus e firi now. Te a kon dungru, fo uma e kon moro krosibei na a pinapostu. Den uma disi na Yesus mama, Salome, Maria Makdalena, nanga Maria di de a mama fu Yakobus a Pikinwan.

Na apostel Yohanes e tanapu nanga Yesus mama di e sari fu si Yesus „na a pinapostu”. Maria e luku en manpikin di en srefi meki èn di a kweki kon bigi. Te a e si fa en manpikin e pina hebi na a pinapostu, a de neleki ’wan langa feti-owru e boro en’ (Yohanes 19:25; Lukas 2:35). Ma aladi Yesus e firi hebi pen, toku a e prakseri en mama. A e drai luku Yohanes aladi a e taigi en mama: „Mama, luku yu manpikin!” Baka dati a e drai luku en mama èn a e taigi Yohanes: „Luku yu mama!”​—Yohanes 19:26, 27.

Na so Yesus e gi Yohanes, na apostel di a lobi srefisrefi, a frantwortu fu sorgu gi en mama. A sori leki Maria en masra dede kaba. Yesus sabi taki den afubrada fu en, sobun den tra manpikin fu Maria, no e bribi na ini en. Dati meki Yesus taigi Yohanes fu sorgu gi en mama èn fu yepi en so taki a tan abi wan tranga bribi. Disi na wan heri moi eksempre gi wi!

Te a no dungru moro Yesus e taki: „Watra e kiri mi.” Na so a e meki wan profeititori kon tru (Yohanes 19:28; Psalm 22:15). A sori leki Yesus e firi taki en Papa no e kibri en moro. Na so a kan kisi tesi tapu en bribi dorodoro. Na ini wan sortu Arameisitongo di sma e taki na ini Galilea, Yesus e bari: „Eli, Eli, lama sabaktani?” Disi wani taki: „Mi Gado, mi Gado, fu san ede yu gowe libi mi?” Son sma di e tanapu drape no e frustan bun san a e taki. Dati meki den e bari: „Luku! A e kari Elia.” Wan fu den e lon go nati wan sponsu nanga swa win, a e poti en na wan tiki, dan a e gi Yesus pikinso fu dringi. Ma tra sma e taki: „Un libi en! Kon meki wi si efu Elia o kon puru en.”​—Markus 15:34-36.

Dan Yesus e bari: „A kaba!” (Yohanes 19:30) Iya, a du ala san en Papa seni en fu du na grontapu. Te fu kaba Yesus e taki: „Mi Tata, mi e poti mi libi na ini yu anu” (Lukas 23:46). Na so Yesus e gi en libi na Yehovah fu di a de seiker taki Yehovah o gi en libi baka. Nanga ala frutrow na ini Gado, Krestes e saka en ede now, dan a e dede.

Na a srefi momenti dati, wan bigi gronseki e kon èn a e priti den stonbergi srefi. A gronseki hebi so te, taki den grebi dorosei fu Yerusalem e priti opo èn den dedeskin na ini den grebi e kon de fu si. Den sma di e waka pasa èn di e si den dedeskin e go na ini „a santa foto” fu fruteri san den si.​—Mateyus 12:11; 27:51-53.

Na ini a tempel wan langa hebi garden de di e prati a Santa Presi fu a Moro Santa Presi. Te Yesus dede, a garden disi e priti na tu, fu tapusei te na ondrosei. Ala den kefalek sani disi di e pasa e sori krin taki Gado ati e bron srefisrefi nanga den sma di kiri en Manpikin. A Moro Santa Presi e agersi hemel. Sobun, a priti di a garden fu a Moro Santa Presi priti opo e sori taki a pasi opo now gi sma fu go na hemel.​—Hebrewsma 9:2, 3; 10:19, 20.

Wi kan frustan taki den sma e frede srefisrefi. A legre-edeman di abi a frantwortu fu meki den kiri Yesus e taki: „Fu tru, a man disi ben de Gado Manpikin” (Markus 15:39). Kande a man disi ben de drape di den tyari Yesus na fesi Pilatus èn di Pilatus aksi Yesus efu en na Gado Manpikin. Now a man disi de seiker taki Yesus na wan reti-ati sma èn taki a de Gado Manpikin trutru.

Tra sma di si den kefalek sani disi e drai go na oso baka aladi den e „naki densrefi na tapu den borsu” fu di den e sari èn den e syen (Lukas 23:48). Furu uma de na mindri den sma di e tanapu farawe e luku san e pasa. Den uma disi ben e waka nanga Yesus ten na ten. Den sani di pasa seki den srefisrefi.

A de freida bakadina 14 Nisan èn a kon lati kaba. Te son e dongo, 15 Nisan o bigin. A o de wan Sabat-dei. Yesus dede kaba, ma den tu ogriman na en sei e libi ete. A Wet e taki dati efu den anga wan sma na wan postu, den ’no musu meki a dedeskin anga drape heri neti’, ma den „musu beri en a srefi dei dati”.​—Deuteronomium 21:22, 23.

Na freida bakadina den Dyu e sreka sani gi Sabat-dei. Den e sreka nyanyan èn den e du tra sani di den no o man du tapu Sabat-dei. Te son e dongo, wan dobru Sabat-dei noso wan „bigi” Sabat-dei o bigin (Yohanes 19:31). A Fesa fu brede sondro srudeki e hori seibi dei langa èn a e bigin tapu 15 Nisan. Ala ten a fosi dei fu a fesa disi na wan Sabat-dei (Lefitikus 23:5, 6). Ma efu a dei disi e fadon sosrefi tapu na alawiki Sabat, dan den e kari en wan bigi Sabat-dei.

Dati meki den Dyu e aksi Pilatus fu du wan sani, so taki Yesus nanga den tu ogriman na en sei dede moro esi. San den o du? Den o broko den futu fu den. Te den futu broko, den no o man pusu den skin go na loktu fu man hari bro. Den srudati e kon èn den e broko den futu fu den tu ogriman. Ma te den go na Yesus, den e si taki a dede kaba èn dati meki den no e broko en futu. Disi e meki Psalm 34:20 kon tru pe skrifi: „A e kibri ala den bonyo fu a sma disi, so taki nowan fu den broko.”

Fu man de seiker taki Yesus dede trutru, wan fu den srudati e dyuku wan lansri na ini en seibere, so taki a lansri e boro go na a sei pe en ati de. ’Wantewante brudu nanga watra e kon na doro’ (Yohanes 19:34). Na so wan tra profeititori e kon tru di e taki: „Den o si a sma di den dyuku.”​—Sakaria 12:10.

Yosef fu a foto Arimateya na „wan gudu man” di de wan memre fu a Grankrutu fu den Dyu èn furu sma e lespeki en. A man disi ben de drape di den kiri Yesus (Mateyus 27:57). Bijbel e kari en wan „bun sma di lobi retidu” èn di ben e „fruwakti a Kownukondre fu Gado”. A no ben horibaka gi a Grankrutu fu den Dyu di den bosroiti taki Yesus musu dede. Fu taki en leti, a de „wan disipel fu Yesus, ma a no ben meki sma sabi taki a ben de wan disipel, fu di a ben frede den Dyu” (Lukas 23:50; Markus 15:43; Yohanes 19:38). Now Yosef e teki deki-ati fu go aksi Pilatus a dedeskin fu Yesus. Pilatus e seni kari a legre-edeman di e teki fesi. A man disi e taigi en taki Yesus dede trutru. Baka dati Pilatus e gi Yosef primisi fu puru Yesus dedeskin na a postu.

Yosef e bai wan krin fini linnen-krosi èn a e puru Yesus skin na a postu. A e domru Yesus skin na ini a linnen-krosi, dan a e tyari en go sreka gi a beri. Nikodeimus, „di ben go na Yesus na neti” wan leisi, e kon yepi tu (Yohanes 19:39). A e tyari sowan dritenti kilo mirre nanga aluwe. Den sani disi diri srefisrefi. Den e domru Yesus skin na ini linnen-krosi nanga den switismeri sani, soleki fa den Dyu gwenti sreka wan skin gi wan beri.

Yosef ben abi wan grebi di ben koti na ini wan stonbergi krosibei. Noiti ete den ben poti wan sma na ini a grebi disi. Na drape den e poti a dedeskin fu Yesus. Dan den e lolo wan bigi ston na fesi a grebi. Den e du den sani disi esi-esi, fosi Sabat-dei bigin. Kande Maria Makdalena nanga Maria, a mama fu Yakobus a Pikinwan, yepi fu sreka a skin fu Yesus. Now den e go na oso esi-esi „fu sreka switismeri sani nanga switismeri oli”, so taki den kan go doro fu sreka Yesus skin baka a Sabat-dei.​—Lukas 23:56.

A tra dei, sobun a Sabat-dei, den edeman fu den priester nanga den Fariseiman e go na Pilatus. Den e taigi en: „Wi kan memre taki di a bedrigiman dati ben de na libi ete, a ben taki: ’Baka dri dei mi o opo baka.’ Fu dati ede, taigi sma fu tapu a grebi bun teleki a di fu dri dei, so taki den disipel fu en no kon fufuru en èn taigi sma: ’A opo baka!’ Bika dan a lasti lei disi o bigi moro a fosiwan.” Pilatus taigi den: „Unu abi waktiman. Un go tapu a grebi èn hori wakti drape.”​—Mateyus 27:63-65.

Sonde mamanten frukufruku Maria Makdalena, sosrefi Maria, a mama fu Yakobus a Pikinwan, nanga wan tu tra uma e tyari den switismeri sani fu go sreka Yesus skin moro fara. Den e taigi makandra: „Suma o lolo a ston puru gi wi na a mofo fu a grebi?” (Markus 16:3) Ma wan gronseki ben pasa. Boiti dati, wan engel fu Gado ben lolo a bigi ston puru. Den waktiman no ben de drape moro èn a grebi ben leigi!