Waktitoren LIBRARY TAPU INTERNET
Waktitoren
LIBRARY TAPU INTERNET
Sranantongo
  • BIJBEL
  • BUKU
  • KONMAKANDRA
  • A opo taki gi a pipel fu Gado
    Teki na eksempre fu sma di ben abi bribi
    • Ester

      KAPITEL TINAFEIFI

      A opo taki gi a pipel fu Gado

      1-3. (a) Fu san ede Ester ben frede fu go na fesi a masra fu en? (b) Na sortu aksi wi o poti prakseri?

      ESTER ben pruberi fu no senwe di a ben e waka go na ini a fesidyari fu a kownu-oso na Susan. A no ben makriki gi en. Iniwan sani na a kownu-oso ben moi kefalek. Na ini den skotu fu a kownu-oso sma ben seti ston na so wan fasi taki yu ben kan si prenki fu mankaw di abi frei, fu man di e sutu bo, èn fu lew. Den ston disi di ben abi furu kloru ben e brenki moi. Moimoi sani ben kerfu na ini den bigi pilari fu na oso, èn bun bigi stonpopki ben de drape tu. A kownu-oso disi ben de na tapu wan hei presi krosibei fu den Sagros-bergi di ben abi snew na tapusei fu den. Komoto fu a kownu-oso, sma ben kan si a krin watra fu Koaspes-liba. Ala den sani disi ben musu memre ibri sma di ben e go drape taki a man disi di Ester ben o miti ben abi bun furu makti. A man disi ben e kari ensrefi „a bigi kownu”, èn a ben de Ester en masra.

      2 Ester en masra? Iya, en masra! Ma Ahasferos ben de heri tra fasi leki a sortu masra di iniwan Dyu meisje ben o fruwakti fu abi.a A no ben de leki Abraham, wan man di ben abi sakafasi èn di ben gi yesi di Gado taigi en fu arki en wefi Sara (Gen. 21:12). A kownu no ben sabi noti fu Yehovah, a Gado fu Ester, èn a no ben sabi noti tu fu den wèt fu En. Ma a ben sabi den wèt fu Persia, sosrefi a wèt di no ben gi pasi taki sma du a sani di Ester ben de fu du. San ben de dati? We, a wèt ben taki dati iniwan sma di kon na fesi a kownu fu Persia sondro taki a seni kari en, ben kan kisi dedestrafu. A kownu no ben seni kari Ester, ma toku Ester ben e go na en. Di Ester ben e kon krosibei fu a fesidyari pe a kownu ben e sidon na tapu en kownusturu èn fu pe a kownu ben o man si en, dan a kan taki a ben e firi neleki a ben e waka go miti en dede.​—Leisi Ester 4:11; 5:1.

      3 Fu san ede a ben du a sani disi di ben kan meki a lasi en libi? San wi kan leri fu a bribi fu na uma disi di de wan moi eksempre gi wi? Meki wi go luku fosi fa a du kon taki Ester tron na uma fu a kownu fu Persia, wan sani di no ben e pasa so makriki.

      Suma ben de Ester?

      4. San wi sabi fu Ester, èn fa a du kon taki en neef Mordekai ben e kweki en?

      4 Ester no ben abi papa nanga mama moro. Bijbel no e taki furu fu den sma disi di ben gi en a Hebrew nen Hadasa, di wani taki „mirte-bon”, wan bon di e gi moi weti bromki. Di a papa nanga mama fu Ester dede, dan wan fu den famiriman fu en, wan bun man di nen Mordekai, ben e firi sari gi Ester. Mordekai ben de wan neef fu Ester, ma a ben owru omeni yari moro Ester. Mordekai teki en na ini en oso èn a ben si en leki en eigi umapikin.​—Ester 2:5-7, 15.

      Ester tyari nyanyan gi Mordekai na ini en oso

      Mordekai ben abi leti fu prisiri nanga a kwekipikin fu en

      5, 6. (a) Fa Mordekai ben kweki Ester? (b) Fa a libi fu Ester nanga Mordekai ben de na ini Susan?

      5 Mordekai nanga Ester ben e libi leki Dyu katiboman na ini a mamafoto fu Persia. Kande den sma drape no ben lobi den fu di den ben abi wan tra bribi èn fu di den ben e pruberi fu hori densrefi na den Wèt fu Gado. Ma a no de fu taki dati Ester kon lobi Mordekai fu di a ben e leri en fu Yehovah, a Gado di abi sari-ati èn di ben puru en pipel furu leisi na ini muilek situwâsi. A no de fu taki dati Gado ben o du dati baka (Lef. 26:44, 45). A de krin taki Ester nanga Mordekai ben lobi makandra èn taki den ben e horibaka gi makandra.

      6 Soleki fa a sori, dan Mordekai ben de wan sortu edeman na ini a kownu-oso na Susan, fu di a ben gwenti sidon na a portu fu a kownu-oso makandra nanga tra futuboi fu a kownu (Ester 2:19, 21; 3:3). Wi no sabi finifini fa Ester en libi ben de di a ben e gro kon bigi, ma a ben musu fu de so taki a ben e sorgu bun gi en neef èn gi na oso fu en. A kan taki den ben e libi na ini wan pôti birti, abrasei fu a liba pe a kownu-oso ben de. Kande a ben lobi go na wowoyo na ini Susan pe gowtusmeti, solfrusmeti, nanga tra sma ben e seri den sani fu den. Kande Ester noiti no ben denki taki wan dei a ben o abi den sortu diri sani dati. A no ben sabi srefisrefi taki wan dei en libi ben o kenki.

      „A ben e fiti ai fu tru”

      7. Fu san ede den puru Fasti leki kownu-uma, èn san ben de a bakapisi?

      7 Wan dei, sma na ini Susan ben e takitaki fu a dyugudyugu di ben de na ini na oso fu a kownu. Kownu Ahasferos ben e hori wan fesa gi den heihei man fu en èn bun furu nyanyan nanga win ben de. Ne a bosroiti fu seni kari Fasti, a moi uma fu en, di ben e hori wan fesa nanga den tra uma na wan tra presi. Ma Fasti weigri fu kon. A sani disi meki taki a kownu firi syen èn en ati bron. Fu dati ede, a aksi den raiman fu en fa a ben musu strafu Fasti. San pasa baka dati? Den puru en leki kownu-uma. Den futuboi fu a kownu bigin go na ala sei fu a kondre fu suku moi yongu uma di no ben sribi ete nanga wan man. A kownu ben o teki wan fu den yongu uma disi leki en nyun uma.​—Ester 1:1–2:4.

      8. (a) Fu san ede Mordekai ben e broko en ede nanga Ester di a ben e gro kon bigi? (b) Fa yu denki taki wi kan fiti a rai fu Bijbel te a abi fu du nanga a moi fu wan sma? (Luku sosrefi Odo 31:30.)

      8 A no de fu taki dati Mordekai ben e si taki Ester ben e kon bigi, èn a ben breiti taki a ben tron wan moi yongu uma. Ma disi ben gi en broko-ede tu. Bijbel e taki: „A yongu uma Ester ben abi wan moi skin èn a ben e fiti ai fu tru” (Ester 2:7). Bijbel e sori taki te wan sma moi, dan dati a no ala ete. A sma dati musu abi koni nanga sakafasi tu, noso a kan bigin denki tumusi furu fu ensrefi, a kan kon abi bigifasi, èn sosrefi tra takru fasi. (Leisi Odo 11:22.) Yu si kaba taki a sani dati pasa nanga wan sma? Ma fa a ben o waka nanga Ester? A moi fu en ben o de wan blesi gi en, noso a ben o kon abi takru fasi? Bakaten a sani dati ben o kon na krin.

      9. (a) San pasa di den futuboi fu kownu si Ester, èn fu san ede a ben musu fu muilek gi en fu gowe libi Mordekai? (b) Fu san ede Mordekai gi pasi taki Ester trow nanga wan man di no ben e anbegi a tru Gado? (Taki sosrefi fu a faki.)

      9 Di den futuboi fu a kownu si Ester, dan den teki en puru na Mordekai èn den tyari en go na a bigi kownu-oso abrasei fu a liba (Ester 2:8). Di Ester ben de fu gowe, dan a ben musu fu muilek gi den ala tu, fu di den ben de leki papa nanga pikin. A no de fu taki dati Mordekai no ben wani taki a kwekipikin fu en trow nanga wan man di no ben e bribi na ini Gado, awansi a man dati ben de wan kownu srefi. Ma a no ben man du noti.b A musu fu de so taki Ester ben arki den rai fu Mordekai bun, fosi sma tyari en gowe. A ben e aksi ensrefi ala sortu sani di den ben e tyari en go na a oso fu a kownu na ini Susan. San ben e wakti en?

      „Sma ben kon lobi Ester moro nanga moro te den ben e si en”

      10, 11. (a) Fa a nyun situwâsi fu Ester ben kan abi krakti na en tapu? (b) Fa Mordekai sori taki a ben e broko en ede nanga Ester?

      10 Ester en libi kenki dorodoro. A ben de wan fu den „furu yongu uma” di sma ben tyari kon na wán fu ala sei fu a Gran Kownukondre Persia. A ben musu fu de so taki den uma disi ben e difrenti srefisrefi fu makandra, fu di den ben abi den eigi gwenti, den ben e taki den eigi tongo, èn ibriwan fu den ben e tyari ensrefi na wan tra fasi. A man di ben abi a frantwortu fu sorgu den yongu uma disi ben de wan heihei man di nen Hegai. Wan heri yari langa sma ben musu hari a skin fu den uma disi nanga switismeri oli, so taki den ben e kon moro moi (Ester 2:8, 12). Kande a wan-enkri sani di den uma disi ben e prakseri, na fu moi densrefi, èn kande den ben e strei nanga makandra. Sortu krakti a sani disi ben abi na tapu Ester?

      11 A no de fu taki dati Mordekai ben e broko en ede srefisrefi nanga Ester. Bijbel e taki dati ibri dei Mordekai ben go so krosibei leki a man na a oso fu den uma, fu kon sabi fa a ben de nanga Ester (Ester 2:11). Te a ben kon yere wan tu sani fu Ester, kande fu di futuboi fu a kownu ben fruteri en, dan a ben musu fu de so taki a ben breiti nanga Ester. Fu san ede?

      12, 13. (a) Fa sma ben e si Ester? (b) Fu san ede Mordekai ben musu fu breiti di a yere taki Ester no ben meki sma kon sabi taki a ben de wan Dyu?

      12 Hegai kon lobi Ester so te taki a du furu bun sani gi en. A gi Ester seibi yongu uma di ben musu sorgu gi en, èn a gi en a moro bun presi na ini na oso fu den uma. Bijbel e taki srefi: „A heri pisi ten dati, sma ben kon lobi Ester moro nanga moro te den ben e si en” (Ester 2:9, 15). A de so taki sma ben lobi Ester soso fu di a ben moi? Nôno, a no fu dati wawan.

      Ester e luku den sani na en lontu aladi den tra yongu-uma e moi densrefi

      Ester ben sabi taki a ben moro prenspari fu abi sakafasi èn fu sori koni, leki fu abi wan moi fesi nanga wan moi skin

      13 Fu eksempre, Bijbel e taki: „Ma Ester no taki fu en pipel, noso en famiri, bika Mordekai ben taigi en krin taki a no musu du dati” (Ester 2:10). Mordekai ben taigi en fu no fruteri sma taki a ben de wan Dyu, fu di a ben sabi taki den sma fu a kownu-oso fu Persia no ben lobi a pipel fu en. A no de fu taki dati a ben breiti fu kon sabi taki aladi Ester no ben de na en, toku a ben e tyari ensrefi na wan koni fasi èn a ben tan gi yesi.

      14. Fa yongu sma na ini a ten disi kan teki na eksempre fu Ester?

      14 Na ini a ten disi, yonguwan kan meki tu taki den papa nanga mama noso den sma di e kweki den breiti nanga den. Awansi den no de nanga den papa nanga mama, iya, awansi den de nanga sma di no e denki dipi fu sani, di e libi wan yayo libi, noso di e du ogri, toku den kan kakafutu gi den sma disi èn tan hori densrefi na den bun sani di den leri. Te den e du dati, dan neleki Ester den e meki a hemel Tata fu den prisiri.​—Leisi Odo 27:11.

      15, 16. (a) San meki taki Kownu kon lobi Ester? (b) Fu san ede a nyun situwâsi fu Ester ben kan muilek gi en?

      15 Di a ten doro taki Ester ben musu go na fesi a kownu, dan a kisi na okasi fu aksi wan tu sani gi ensrefi, kande fu meki ensrefi kon moro moi. Fu di a no ben abi bigi-ai, meki a no aksi nowan tra sani, boiti den sani di Hegai ben taigi en fu aksi (Ester 2:15). Kande a kon frustan taki a moi fu en no ben nofo fu meki a kownu lobi en. Na presi fu dati a ben si taki a ben o moro bun fu abi sakafasi, fu di furu fu den uma drape no ben de so. A ben abi leti fu denki so?

      16 A tori e taki: „Kownu ben kon lobi Ester moro ala den tra uma. Dati meki a ben e prisiri moro nanga Ester èn a ben e sori en bun-ati moro leki iniwan fu den tra yongu uma. Ne Kownu teki a spesrutu tai-ede di na uma fu wan kownu gwenti weri èn a poti en na tapu na ede fu Ester. Na so Ester tron na uma fu Kownu na presi fu Fasti” (Ester 2:17). A ben musu fu muilek gi a Dyu meisje disi di ben abi sakafasi fu fiti ensrefi na a nyun situwâsi disi. Iya, a ben de a nyun wefi fu a kownu, a wefi fu a moro makti man na grontapu na a ten dati! A ben de so taki a nyun posisi fu en ben frei go na en ede èn taki a ben kisi bigifasi? Nôno, kwetikweti!

      17. (a) Fa Ester tan gi yesi na en kwekipapa? (b) Fu san ede na eksempre fu Ester prenspari gi wi na ini a ten disi?

      17 Ester ben tan gi yesi na en kwekipapa, Mordekai. A no fruteri nowan sma taki a ben de wan Dyu. Di Mordekai kon yere taki sma ben wani kiri Ahasferos, dan Ester warskow a kownu fu a sani disi, soleki fa Mordekai ben taigi en. Na so den tapu pasi gi den sma dati (Ester 2:20-23). Ester tan sori sakafasi, a tan gi yesi, èn na so a sori bribi na ini a Gado fu en. Na ini a ten disi a prenspari taki wi teki na eksempre fu Ester fu di furu sma no lobi gi yesi èn den e opo densrefi teige trawan. Ma neleki Ester, sma di abi trutru bribi, lobi gi yesi.

      Ester sori bribi di a kisi tesi

      18. (a) Fu san ede Mordekai weigri fu boigi gi Haman? (Luku sosrefi den sani di skrifi na ondrosei fu a bladzijde.) (b) Fa man nanga uma di abi bribi e teki na eksempre fu Mordekai na ini a ten disi?

      18 Wan man di nen Haman, ben kisi wan hei posisi na ini na oso fu Ahasferos. A kownu ben poti en leki a fosi granman, èn na so a ben tron a moro prenspari raiman fu a kownu. Baka a kownu, a ben abi a moro bigi makti na ini a gran kownukondre. A Kownu ben meki wan wèt srefi taki ala sma di ben e si a heihei man disi ben musu boigi gi en (Ester 3:1-4). A sani dati ben de wan problema gi Mordekai. A ben e bribi taki a fiti fu gi yesi na a kownu, solanga a no ben trangayesi Gado. Haman ben de wan bakapikin fu Agak, a kownu fu den Amalèksma di Samuel, a profeiti fu Gado, ben kiri (1 Sam. 15:33). Den Amalèksma ben takru so te taki den ben tron feanti fu Yehovah nanga Israel. Gado ben krutu den Amalèksma (Deut. 25:19).c Fa wan Dyu di ben e gi yesi na Gado, ben kan boigi gi wan Amalèksma? Mordekai no ben kan du dati. Fu dati ede a tan weigri fu boigi gi Haman. Te na a dei fu tide, man nanga uma di abi bribi e tan hori densrefi na wan gronprakseri di skrifi na ini Bijbel, srefi te den ben kan lasi den libi. A gronprakseri dati e taki: „Fu di Gado na wi tiriman, meki wi musu gi yesi na en moro leki na libisma.”​—Tori 5:29.

      19. San Haman ben wani du, èn fa a kisi a kownu fu du san a ben abi na prakseri?

      19 Haman ben atibron srefisrefi. Fu dati ede, a no ben wani kiri Mordekai wawan, ma a ben wani kiri a heri pipel fu en! Haman fruteri a kownu takru sani fu den Dyu. Sondro taki a kari a nen fu den, a taki dati den ben de wan wisiwasi pipel ’di e tan na ini ala den kontren na ini a kondre, èn taki den no e moksi nanga den tra pipel’. Fu meki en moro ogri, a ben taki dati den no ben e gi yesi na den wèt fu a kownu èn taki den ben de ogri-ati sma di ben e opo densrefi teige a tiri fu en. A ben taki dati a ben o pai a kownu furu moni fu kiri ala den Dyu na ini a kownukondre.d Kownu Ahasferos gi Haman en linga leki buweisi taki a ben e horibaka gi iniwan bosroiti di a ben teki.​—Ester 3:5-10.

      20, 21. (a) Fa den Dyu na ini a Gran Kownukondre Persia, èn sosrefi Mordekai ben e firi di den yere a boskopu fu Haman? (b) San Mordekai begi Ester fu du?

      20 Heri esi boskopuman teki asi rèi go esi-esi na ala sei fu a gran kownukondre fu panya a boskopu taki den Dyu kisi dedestrafu. Prakseri fa a boskopu dati seki den sma di ben de te na ini Yerusalem pe wan tu Dyu di ben komoto na katibo na ini Babilon ben e du tranga muiti fu bow a foto baka di no ben abi skotu fu tapu pasi gi feanti. Di Mordekai yere a takru nyunsu disi, dan a kan taki a ben e prakseri den sma disi èn sosrefi den mati nanga den famiri fu en na ini Susan. Fu di a sani disi ben e gi en broko-ede, meki a priti en krosi, a weri rowkrosi, a trowe asisi na tapu en ede, èn a bari krei bun tranga na ini a foto. Ma Haman go sidon dringi nanga Kownu, èn a no ben broko en ede srefisrefi nanga den Dyu nanga den mati fu den na ini Susan, di ben e sari fu a sani di ben o pasa.​—Leisi Ester 3:12–4:1.

      21 Mordekai ben sabi taki a ben musu du wan sani. Ma san a ben kan du? Ester kon yere san ben pasa nanga en. A seni krosi gi en, ma Mordekai no ben wani sma trowstu en. Kande a ben aksi ensrefi langa ten kaba fu san ede en Gado, Yehovah, ben gi pasi taki sma teki en lobi Ester puru na en fu meki a tron uma fu wan tiriman di no ben e dini a tru Gado. Now a ben e kon na krin fu san ede Gado ben gi pasi taki dati pasa. Mordekai seni boskopu gi a kownu-uma Ester, fu begi en fu taki nanga a kownu èn fu opo taki gi „en pipel”.​—Ester 4:4-8.

      22. Fu san ede Ester ben frede fu go na fesi a kownu? (Luku sosrefi den sani di skrifi na ondrosei fu bladzijde 154.)

      22 A ben musu fu de so taki Ester skreki kefalek di a yere a boskopu dati. A sani disi ben o de wan bigi tesi gi en. A ben frede èn a meki Mordekai kon sabi dati. A memre Mordekai na a wèt fu a kownu di ben taki dati wan sma di ben kon na fesi a kownu sondro taki a kari en, ben o kisi dedestrafu. Soso te a kownu ben o langa en gowtu tiki gi en, dan a sma dati ben o tan na libi. Fa sani ben o waka gi Ester? A ben kan fruwakti taki a kownu ben o meki a tan na libi? A ben sabi san ben pasa nanga Fasti di a ben weigri fu go na Kownu di a seni kari en. A ben taigi Mordekai taki a kownu no ben seni kari en 30 dei kaba! Te yu luku en bun, dan wi kan frustan fu san ede a ben aksi ensrefi efu a kownu disi di ben kenki en prakseri ibri tron baka, ben lobi en ete.e​—Ester 4:9-11.

      23. (a) San Mordekai taigi Ester fu tranga a bribi fu en? (b) Fu san ede a bun fu teki na eksempre fu Mordekai?

      23 Mordekai taigi Ester krin san a ben musu du, soso fu tranga a bribi fu en. A ben taigi en taki efu a no ben o du noti fu yepi den Dyu, dan den ben o kisi frulusu na wan tra fasi. Ma fa Ester ben kan fruwakti taki a ben o tan na libi te a frufolgu ben o kon moro hebi? Mordekai sori taki a ben abi wan tranga bribi na ini Yehovah. A Gado disi noiti no ben o gi pasi taki sma kiri a pipel fu en èn ala ten a ben o sorgu taki den pramisi fu en kon tru (Yos. 23:14). Ne Mordekai aksi Ester: „Kande na fu dati ede yu tron na uma fu Kownu, so taki yu kan yepi yu pipel now” (Ester 4:12-14). Mordekai ben e frutrow dorodoro na tapu en Gado, Yehovah. Wi e du dati tu?​—Odo 3:5, 6.

      A bribi fu Ester e meki taki a no e frede fu dede

      24. Fa Ester sori bribi nanga deki-ati?

      24 A ten ben doro now gi Ester fu teki wan bosroiti. A taigi Mordekai fu aksi den kondreman fu en fu faste dri dei makandra nanga en. Leki lasti a e taki wan sani di e sori taki en bribi ben tranga èn taki a ben abi furu deki-ati. Te na a dei fu tide sma e memre a sani dati. A ben taki: „Efu mi musu dede, dan meki mi dede” (Ester 4:15-17). A weri den moro moi krosi di wan kownu-uma ben kan weri, soso fu plisi a kownu. Ne a go.

      Ester e waka go na ini a paleisi fu Kownu Ahasferos èn a weri leki wan kownu-uma

      Ester ben kibri a pipel fu Gado, aladi a ben kan lasi en libi

      25. Fruteri fa sani waka di Ester go na fesi en masra.

      25 Soleki fa wi si na a bigin fu na artikel disi, Ester ben e waka go na ini a fesidyari fu a kownu-oso. Wi kan frustan fa a ben e frede èn fa a ben e begi fayafaya, fu gi ensrefi deki-ati. A go na ini a fesidyari pe a ben kan si Ahasferos na tapu en kownusturu. Kande a ben pruberi fu si na en fesi fa a ben e firi. Efu Ester ben musu wakti, dan kande a ben e firi leki a ben e wakti bun langa. Ma te fu kaba en masra si en. A no de fu taki dati a ben skreki fu si Ester, ma a no ben atibron. Ne a langa en gowtu tiki gi Ester.​—Ester 5:1, 2.

      26. Fu san ede tru Kresten musu abi deki-ati neleki Ester, èn fu san ede a wroko fu en no ben kaba ete?

      26 Kownu gi Ester primisi fu taki. A opo taki gi en Gado èn gi en pipel. Fu di a sori bribi, meki a de wan moi eksempre gi ala futuboi fu Gado, srefi den wan na ini a ten disi. Tru Kresten na ini a ten disi lobi den eksempre disi. Yesus taki dati den trutru bakaman fu en ben o de klariklari fu dede gi makandra fu di den lobi makandra. (Leisi Yohanes 13:34, 35.) Nofo tron wi musu abi deki-ati neleki Ester, fu man sori a lobi dati. Ma aladi Ester ben opo taki gi a pipel fu Gado a dei dati, toku a wroko fu en no ben kaba ete. Fa a ben o man overtoigi a kownu taki Haman, a raiman fu en di a ben lobi, ben de wan toriman? Fa a ben o man yepi fu frulusu a pipel fu en? Wi o luku den aksi disi na ini a tra kapitel.

      a Sma e bribi taki Ahasferos ben de Serkses I, di ben e tiri a Gran Kownukondre Persia na a bigin fu a di fu feifi yarihondro fosi Krestes.

      b Luku a faki „Aksi di abi fu du nanga Ester,” na ini kapitel 16.

      c A kan taki Haman ben de wan fu den lastiwan fu den Amalèksma, fu di den wan di ben tan abra fu a pipel dati ben kisi pori na a ten fu Kownu Heskia.​—1 Kron. 4:43.

      d Haman ben gi a kownu 342.000 kilo solfru, èn dati na milyunmilyun Amerkan dala na ini a ten disi. Efu a tru taki Ahasferos ben de Serkses I, dan a ben musu fu breiti nanga a moni fu Haman. Serkses ben lasi bun furu moni fu di a ben lasi a feti nanga den Grikisma, èn soleki fa a sori, dati ben de fosi a trow nanga Ester.

      e Sma ben sabi Serkses I leki wan kownu di ben e kenki en prakseri ibri tron baka, èn di ben e kisi atibron esi-esi. A Griki historia skrifiman Herodotus, skrifi wan tu sani di ben e sori fa a feti fu Serkses nanga Grikikondre ben waka. A kownu ben gi a komando fu poti sipi sei na sei leki wan pondo-broki na ini a pisi watra di nen Hellespont. Di wan bigi winti pori a pondo-broki, dan a meki sma koti na ede puru fu den man di ben meki a broki disi. Boiti dati, fu strafu a watra, a meki sma wipi a watra aladi den ben e leisi wan boskopu nanga tranga sten fu kosi a watra. Na a srefi pisi ten dati, di wan gudu man ben begi en fu no meki a manpikin fu en go na ini a legre, dan Serkses meki sma koti a manpikin fu a man disi na tu, èn fu tapu skreki gi a pipel, a meki den poti a dedeskin na wan presi pe ala sma ben kan si en.

      PRAKSERI DEN SANI DISI . . .

      • Fa Ester sori taki a ben abi sakafasi èn taki a ben e gi yesi?

      • Fa Mordekai yepi Ester fu tan gi yesi na Gado?

      • San e sori taki Ester ben abi deki-ati?

      • Na sortu fasi yu ben o wani sori bribi neleki Ester?

  • A sori koni, deki-ati, èn a no denki ensrefi nomo
    Teki na eksempre fu sma di ben abi bribi
    • Kownu-uma Ester

      KAPITEL TINASIKSI

      A sori koni, deki-ati, èn a no denki ensrefi nomo

      1-3. (a) Fa Ester ben e firi di a ben e waka go na a kownusturu fu en masra? (b) San a kownu du di Ester kon na en?

      ESTER ben e waka safrisafri go na a kownusturu. En ati ben e naki tranga. Prakseri fa wantronso ala sani kon pî na ini a bigi kownu kamra fu a kownu-oso fu Persia, na ini Susan. A ben de so pî taki Ester ben man yere srefi fa a ben e waka èn fa den diri krosi fu en ben e meki. A no ben kan meki den kefalek moi sani fu a kownu-oso puru en prakseri na a sani di a ben o du. Nôno, a no ben e luku den moi pilari noso den moi prenki di ben koti na ini a plafon di ben meki fu sedre-udu di ben komoto te na Libanon. A ben e poti prakseri soso na a man di ben e sidon na tapu a kownusturu, iya, en libi ben de na ini na anu fu a man dati.

      2 A kownu ben e tan luku Ester di a ben e waka kon miti en, èn a langa en gowtu tiki gi en. A sani di a kownu ben du ben de wan pikin sani, ma Ester en libi ben de na ini a tori. Nanga a sani dati, a kownu ben e gi en pardon taki a ben kon na en fesi sondro taki a ben kisi wan kari. Di Ester ben e waka kon na a kownusturu, dan a langa en anu fu fasi a gowtu tiki, èn a ben breiti taki en masra ben sori sari-ati gi en.​—Ester 5:1, 2.

      Kownu-uma Ester e kon krosibei fu a kownusturu fu Kownu Ahasferos èn a e langa en gowtu tiki gi en

      Nanga sakafasi Ester taigi a kownu tangi taki a ben sori sari-ati gi en

      3 Te yu ben luku Kownu Ahasferos, dan yu ben kan si o furu gudu nanga makti a ben abi. Soleki fa sma e taki, dan na a ten dati den krosi fu den kownu fu Persia ben warti hondrohondro milyun dala. Toku Ester ben kan si na ini en masra ai taki a ben e firi pikinso gi en. Ester ben sabi taki en masra ben lobi en. A Kownu ben taki: „San pasa Ester, mi uma? San yu wani aksi mi? Awinsi na afu fu mi kownukondre, yu o kisi en!”​—Ester 5:3.

      4. Sortu tesi ben o miti Ester?

      4 Ester ben sori kaba taki a ben abi wan tranga bribi nanga furu deki-ati. A ben kon na fesi a kownu fu kibri a pipel fu en gi sma di ben meki mofo fu kiri den alamala. Te nanga now, sani ben e waka bun, ma moro bigi tesi ben o miti en. Ester ben musu meki a heimemre kownu disi kon frustan taki a moro bun raiman fu en ben de wan ogri-ati man èn taki a ben kori a kownu fu meki wan wèt fu kiri a pipel fu Ester. Fa a ben o meki Kownu kon frustan a sani dati? San wi kan leri fu a bribi fu en?

      A wakti teleki ’wan ten ben de fu taki’

      5, 6. (a) Fa Ester hori ensrefi na a sani di skrifi na Preikiman 3:1, 7? (b) Fa Ester sori koni di a taki nanga en masra?

      5 Yu feni taki Ester ben musu fruteri a kownu a heri problema leti na fesi ala den sma di ben de drape? Te a ben o du dati, dan a ben kan meki a kownu kisi syen èn Haman, a raiman fu Kownu, ben o feni okasi fu sori taki Ester ben lei gi en. Sobun, san Ester du? Hondrohondro yari na fesi, a koni Kownu Salomo ben skrifi nanga yepi fu santa yeye: „Gi ala sani wan ten de, . . . wan ten de fu tan tiri èn wan ten de fu taki” (Preik. 3:1, 7). Kande wi e si kaba fa a kwekipapa fu Ester, a reti-ati man Mordekai, ben e leri a yongu uma den sortu gronprakseri dati di a ben e kweki en. A no de fu taki dati Ester ben e frustan o prenspari a ben de fu sabi soifri o ten ben de a yoisti ’ten fu taki’.

      6 Ester ben taki: „Efu Kownu feni en bun, dan meki Kownu nanga Haman kon tide fu nyan a bigi nyanyan di mi sreka gi en” (Ester 5:4). A kownu ben feni dati bun èn a seni kari Haman. Yu si fa Ester ben taki nanga koni? A sorgu taki en masra no kisi syen, èn a suku wan moro bun okasi fu fruteri en san ben de na tapu en ati.​—Leisi Odo 10:19.

      7, 8. Fa sani waka a fosi leisi di Ester sreka wan bigi nyanyan? Fu san ede a wakti fosi a taki nanga Kownu?

      7 A no de fu taki dati Ester sreka sani bun gi a fesa fu en, èn a sorgu taki sani ben o waka soifri soleki fa en masra wani. Na a fesa dati, switi win ben de fu meki den sma firi prisiri (Ps. 104:15). Fu di Ahasferos ben e firi prisiri tu, meki a aksi Ester ete wan tron san a ben wani taki a du gi en. Yu denki taki disi ben de a ten fu taki?

      8 Ester no ben e denki so. Na presi fu dati, a gi a kownu nanga Haman wan kari fu kon na wan tra bigi nyanyan di a ben o sreka gi den a dei baka dati (Ester 5:7, 8). Fu san ede a ben wani wakti? Hori na prakseri taki a kownu ben meki wan wèt di ben e gi pasi taki sma kiri ala den Dyu. Na fu a sani dati meki Ester ben wani taki na a yoisti ten. Dati meki a wakti, èn na so a kisi na okasi tu fu sori en masra o furu lespeki a ben abi gi en.

      9. O prenspari a de fu abi pasensi, èn fa wi kan hori pasensi neleki Ester?

      9 Pasensi na wan moi fasi di furu sma no abi. Ester hori pasensi èn a wakti a yoisti momenti. Wi kan leri furu fu na eksempre fu en. Iya, kande wi alamala si wan leisi taki sani no pasa na wan reti fasi èn taki kenki musu kon. Te wi e pruberi fu overtoigi wan sma di abi frantwortu fu poti prakseri na wan problema, dan a bun fu hori pasensi neleki Ester. Odo 25:15 e taki: „Nanga pasensi wan sma kan meki wan legre-edeman kenki en prakseri. Wan tongo di e taki na wan safri-ati fasi kan broko wan bonyo srefi.” Te wi e wakti nanga pasensi teleki a yoisti momenti doro fu taki, èn te wi e taki na wan lespeki fasi, neleki fa Ester ben du dati, dan awansi wi e kisi bun hebi gens di de leki wan bonyo di tranga fu broko, toku wi sa abi bun bakapisi. A de so taki Yehovah, a Gado fu Ester, blesi en fu di a ben hori pasensi èn fu di a ben du sani na wan koni fasi?

      Pasensi e tyari retidu kon

      10, 11. Fu san ede Haman ben e firi tra fasi di a gowe libi a fosi nyanyan fesa? San en wefi nanga den mati fu en taigi en fu du?

      10 A pasensi di Ester ben abi, meki taki difrenti moi sani pasa. Di Haman gowe libi a fosi nyanyan fesa, dan a ben „breiti èn a ben e prisiri srefisrefi” taki a kownu nanga en wefi ben lobi en so. Ma di Haman pasa a portu fu a kownu-oso go na dorosei, dan en ai fadon na tapu Mordekai, a Dyu di ben e tan weigri fu gi en spesrutu grani. Soleki fa wi ben si na ini a kapitel na fesi, dan a no ben de so taki Mordekai no ben abi lespeki gi Haman. Fu taki en leti, Mordekai no ben wani du wan sani di ben o trobi a konsensi fu en èn di ben o pori a matifasi di a ben abi nanga Yehovah Gado. Ma di Haman si Mordekai, dan wantewante „a kisi bigi atibron”.​—Ester 5:9.

      11 Di Haman taigi en wefi nanga den mati fu en taki Mordekai weigri fu gi en grani, dan den gi en deki-ati fu sreka wan postu di ben hei moro leki 22 meter. Den taigi en tu fu aksi a kownu primisi fu anga Mordekai na a postu disi. Haman ben feni dati bun, èn wantewante a go du san den ben taigi en.​—Ester 5:12-14.

      12. Fu san ede a kownu meki wan futuboi leisi gi en na ini a buku di ben e taki fu sani di ben pasa na ini a kondre? San a kon sabi?

      12 Ma a neti dati no ben switi gi Kownu. Bijbel e taki dati „Kownu no ben man sribi”, sobun a meki sma leisi gi en na ini a buku pe sani skrifi di ben pasa na ini a kondre dati. Den leisi a pisi tu di ben e fruteri taki sma ben meki mofo fu kiri Ahasferos. A kownu memre a tori dati. A ben meki sma kisi den man dati èn a meki den kiri den. Ma fa fu Mordekai, a man di ben tyari a tori dati kon na krin? Wantronso a kownu kisi ensrefi, èn a aksi san den ben du gi Mordekai. Fu taki en leti, den no ben du noti gi a man dati.​—Leisi Ester 6:1-3.

      13, 14. (a) Fa sani bigin pori gi Haman? (b) San Haman en wefi nanga den mati fu en taigi en?

      13 A kownu no ben lobi a tori disi, èn a aksi sortu heihei man fu a kownu-oso ben de drape fu yepi en fu poti a sani disi kon reti baka. Fu ala sma di a ben kan feni, na Haman ben de na ini a dyari fu a kownu. A ben de drape frukufruku kaba, fu di a no ben man wakti fu kisi primisi fu kiri Mordekai. Ma fosi Haman ben man aksi a kownu a sani dati, a kownu aksi en san ben de a moro bun fasi fu gi grani na wan man di a ben lobi. Haman ben denki taki a kownu ben e taki fu en. Sobun, na wan triki fasi, Haman gi a kownu a rai fu gi a man dati bun bigi grani. A taigi en: Weri kownukrosi gi a man dati èn meki a sidon na tapu na asi fu a kownu. Meki wan heihei man tyari en lontu na ini Susan aladi a e prèise en bun tranga meki ala sma yere. Yu kan frustan taki Haman en heri fesi kenki di a kon sabi taki a man di ben o kisi grani ben de Mordekai! Suma yu denki a kownu poti fu prèise Mordekai meki ala sma yere? Na Haman!​—Ester 6:4-10.

      14 A no ben switi srefisrefi gi Haman fu du a sani disi di a ben e si leki wan lagi wroko. Di a kaba du en, a lon go na oso fu di a ben kon frede. En wefi nanga den mati fu en taigi en taki a fasi fa sani ben waka ben o tyari bigi problema kon gi en. A no ben o man du noti nanga a Dyu Mordekai.​—Ester 6:12, 13.

      15. (a) Sortu bun sani pasa fu di Ester ben abi pasensi? (b) Fu san ede a bun te wi e ’wakti nanga pasensi’?

      15 Fu di Ester ben abi pasensi, meki a wakti ete wán dei fu aksi a kownu san a ben wani aksi en. Na so Haman kisi ten fu pori sani gi ensrefi. Kande na Yehovah Gado ben meki taki a kownu no ben man sribi wan fu den neti (Odo 21:1). Dati meki a no e fruwondru wi taki Gado Wortu e gi wi deki-ati fu ’wakti nanga pasensi’. (Leisi Mika 7:7.) Te wi e wakti Gado, dan wi o si taki a man lusu den problema fu wi moro bun leki fa wisrefi ben o man lusu den.

      A taki sondro fu frede

      16, 17. (a) O ten a ’ten fu taki’ ben doro gi Ester? (b) Fa Ester ben de tra fasi leki Fasti, a fosi wefi fu a kownu?

      16 Ester no prefuru fu meki a kownu wakti moro langa. Na a di fu tu bigi nyanyan di a ben sreka, a ben o abi fu fruteri en ala sani. Ma fa a ben o du dati? Soleki fa sani waka, dan a kownu gi en na okasi dati, fu di a aksi en baka san a ben wani taki a du gi en (Ester 7:2). Gi Ester, disi ben de a ’ten fu taki’.

      17 Kande wi e si kaba fa Ester ben e begi Gado na ini en ati, fosi a taigi a kownu a sani disi: „Efu Kownu e prisiri nanga mi èn efu Kownu feni en bun, dan mi wani aksi Kownu fu meki mi tan na libi. Mi e begi yu, meki mi pipel tan na libi tu” (Ester 7:3). Luku taki a sori a kownu taki a ben e lespeki iniwan bosroiti di a ben e teki. A no de fu taki dati Ester ben de heri tra fasi leki Fasti, a wefi di a kownu ben abi fosi. Fasti ben gi en masra syen fu espresi! (Ester 1:10-12) Boiti dati, Ester no ben krutu a kownu fu a fowtu di a ben meki fu frutrow Haman. Na presi fu dati, a begi a kownu fu kibri en gi den sma di ben wani kiri en.

      18. Fa Ester fruteri a kownu san ben de a problema?

      18 A no de fu taki dati a kownu skreki fu a sani di Ester aksi en. Suma ben o prefuru fu du ogri nanga a wefi fu en? Ester ben taki moro fara: „Sma seri mi nanga mi pipel leki srafu, fu di den wani puru wi na pasi. Den wani kiri wi alamala, fu di den no wani taki wi tan na libi. Efu na soso seri den ben seri wi leki srafu, mi no ben o taki noti. Ma na ogri disi no musu pasa, bika Kownu o lasi tu” (Ester 7:4). Luku taki Ester taki krin san na a problema, ma a taki tu dati a no ben o taki noti efu na soso seri sma ben wani seri den leki srafu. Ma na kiri sma ben wani kiri ala den Dyu, èn a sani dati ben o de wan bigi lasi gi a kownu. Dati meki Ester ben musu fu taki wan sani.

      19. Te wi wani overtoigi trawan, dan fa wi kan teki leri fu na eksempre fu Ester?

      19 Na eksempre fu Ester e leri wi fa wi musu overtoigi trawan. Efu oiti yu musu meki wan lobiwan noso wan sma di abi bigi frantwortu kon sabi fu wan seryusu problema, dan a sa de wan bigi yepi te yu e hori pasensi, te yu e sori lespeki, èn te yu e taki sani krin.​—Odo 16:21, 23.

      20, 21. (a) Fa Ester tyari kon na krin sortu ogri Haman ben wani du, èn fa Kownu ben feni a sani disi? (b) San Haman du di sma kon sabi taki a ben de wan lagi man di ben lai triki?

      20 Ahasferos ben taki: „Pe a sma de di prefuru fu du a sani dati? Suma na en?” Kande wi e si kaba fa Ester sori finga go na a sma dati aladi a taki: „Na Haman! En na a gensman. Na en na a feanti di du na ogri disi.” San ben o pasa now? Haman ben e frede srefisrefi. Prakseri fa Kownu en fesi kon redi di a kon frustan taki a raiman di a ben frutrow ben kori en fu meki wan wèt di ben o meki taki sma kiri en lobi wefi! A kownu ati bron so te, taki a waka go na ini a dyari fu kisi ensrefi baka.​—Ester 7:5-7.

      Na a di fu tu bigi nyanyan di Ester sreka, a e fruteri Kownu Ahasferos ala sani èn a e sori go na Haman sondro fu frede

      Ester no ben frede fu tyari kon na krin taki Haman ben abi ogri-ati

      21 Now di a ben kon na krin taki Haman ben de wan lagi man di ben lai triki, dan a saka kindi na den futu fu a wefi fu a kownu. Di a kownu kon baka na ini a kamra, dan a si taki Haman ben e begi Ester di ben e didon na tapu a langa bangi fu en. A kownu kisi atibron èn a kosi Haman taki te na ini en oso a ben e suku fu didon nanga a wefi fu en. A sani dati ben e sori kaba taki na dede Haman ben musu dede. Den tapu en fesi èn den tyari en gowe. Baka dati, wan fu den heihei man di ben e wroko gi a kownu taigi a kownu fu a hei postu di Haman ben meki sma sreka gi Mordekai. Wantewante Ahasferos taigi sma fu anga Haman na a postu dati.​—Ester 7:8-10.

      22. Fa na eksempre fu Ester e leri wi fu no bruya noiti, fu no lasi howpu èn fu no lasi bribi?

      22 Na ini a grontapu disi pe furu sani no e pasa na wan reti fasi, wi kan denki makriki taki noiti sani o poti kon reti baka. Yu ben denki so tu? Ester no bruya noiti, a no lasi howpu, èn a no lasi bribi. Di a ten doro, a no ben frede fu opo taki gi san bun, èn a ben abi a frutrow taki Yehovah ben o du san ben de fanowdu. Meki wi du dati tu! Yehovah no kenki. Teleki now, a man kisi den ogri-ati sma nanga den eigi triki, neleki fa a ben du dati nanga Haman.​—Leisi Psalm 7:11-16.

      A opo taki gi Yehovah èn gi a pipel fu en, sondro fu prakseri ensrefi nomo

      23. (a) Fa Kownu pai Mordekai nanga Ester? (b) Fa a profeititori di Yakob taki fosi a dede kon tru? (Luku a faki di nen „Wan profeititori kon tru”.)

      23 Te fu kaba, a kownu kon sabi suma na Mordekai. Boiti taki a bun man disi ben kibri en gi den wan di ben wani kiri en, a ben de sosrefi a kwekipapa fu Ester. Ahasferos gi Mordekai a posisi di Haman ben abi leki fosi granman. A gi Ester na oso fu Haman nanga den someni gudu di a ben abi, èn Ester gi Mordekai a frantwortu fu luku den sani dati.​—Ester 8:1, 2.

      24, 25. (a) Fu san ede Ester ben e tan broko en ede aladi sma ben sabi kaba sortu ogri Haman ben wani du? (b) Fa Ester sori ete wan leisi taki a no ben e frede fu dede?

      24 Now di ogri no ben kan miti Ester nanga Mordekai moro, dan yu denki taki Ester no ben abi fu broko en ede moro nanga nowan sani? Na soso te a ben o denki ensrefi nomo. Na a srefi ten, a wèt di Haman ben meki fu kiri ala den Dyu, ben e doro na ala sei fu a kownukondre. Haman ben iti lòt, noso Pur, fu kon sabi san na a yoisti ten fu du na ogri-ati sani di a ben wani du nanga den Dyu. Soleki fa a sori, a sani disi ben abi fu du nanga afkodrei (Ester 9:24-26). Wan tu mun ben musu pasa ete fosi a dei dati doro, ma a ben e doro esi-esi. Wan fasi ben de fu tapu pasi gi a bigi rampu disi?

      25 Agen Ester no prakseri ensrefi nomo, èn a kon baka na fesi a kownu sondro taki a ben kisi wan kari. Disi leisi, a krei gi en pipel èn a begi en masra fu tapu pasi gi sma fu no du a bigi ogri di a wèt ben e taigi den fu du. Ma te wan wèt ben meki na ini a nen fu a kownu fu Persia, dan a wèt dati no ben man kenki (Dan. 6:12, 15). Dati meki a kownu taigi Ester nanga Mordekai fu meki wan nyun wèt. Ne den seni boskopuman fu fruteri taki a nyun wèt disi ben e gi den Dyu a reti fu feti gi densrefi. Boskopuman teki asi rèi go esi-esi na ala sei fu a kownukondre fu fruteri den Dyu a bun nyunsu disi. A sani disi meki taki den Dyu kisi howpu baka (Ester 8:3-16). Kande wi e si kaba fa den Dyu na ini den difrenti kontren fu a bigi kownukondre ben e teki fetisani fu sreka densrefi gi a feti. Efu a nyun wèt no ben meki, dan noiti den ben o man du a sani dati. Ma „Yehovah di e tiri den legre” ben o de nanga a pipel fu en?​—1 Sam. 17:45.

      Ester nanga Mordekai e taki san na a di fu tu wet di a kownu meki èn wan yongu man e skrifi san den e taki

      Ester nanga Mordekai seni boskopu gi den Dyu na ini a Gran Kownukondre Persia

      26, 27. (a) Fa Yehovah meki a pipel fu en wini den feanti fu den? (b) Sortu profeititori kon tru di den kiri den manpikin fu Haman?

      26 Di a dei fu a feti doro te fu kaba, dan a pipel fu Gado ben de srekasreka. Srefi furu fu den heihei man fu Persia ben e horibaka gi den now, fu di a nyunsu ben doro na ala sei fu a kownukondre taki a Dyu, Mordekai, ben de a nyun fosi granman. Yehovah meki a pipel fu en wini a feti dorodoro. A puru ala den feanti fu den na pasi, èn na so a kibri den gi ogri-ati sani di ben kan miti den.a​—Ester 9:1-6.

      27 Boiti dati, Mordekai noiti no ben o man teki fesi na ini na oso fu Haman efu den tin manpikin fu na ogri-ati man dati ben de na libi ete. Den Dyu kiri den man dati tu (Ester 9:7-10). Na so wan Bijbel profeititori kon tru, fu di Gado ben taki na fesi taki ala den Amalèksma ben o kisi pori, fu di den ben de ogri-ati feanti fu a pipel fu en (Deut. 25:17-19). A kan taki den manpikin fu Haman ben de den lastiwan fu a pipel dati di ben kisi pori.

      28, 29. (a) Fu san ede Yehovah ben wani taki Ester nanga a pipel fu en teki prati na ini feti? (b) Fu san ede a moi eksempre fu Ester na wan blesi gi wi?

      28 Leki yongu uma, Ester ben musu tyari hebi frantwortu. Iya, a ben musu yepi fu meki wèt di ben e gi pasi taki a pipel fu en feti nanga tra pipel èn taki sma kisi dedestrafu. A musu de so taki a sani dati no ben makriki gi Ester. Ma Yehovah ben wani taki a pipel fu en tan na libi. A Mesias di ben o kon ben musu gebore ete leki bakapikin fu den Israelsma, èn a ben o de a wan-enkri howpu gi ala libisma (Gen. 22:18). Na ini a ten disi, futuboi fu Gado breiti fu sabi taki di a Mesias, Yesus, kon na grontapu, a taigi den bakaman fu en taki den no mag teki prati na feti.​—Mat. 26:52.

      29 Ma Kresten e feti nanga Satan, fu di nownowde a e angri srefisrefi fu pori a bribi di wi abi na ini Yehovah Gado. (Leisi 2 Korentesma 10:3, 4.) A de wan blesi trutru fu abi so wan eksempre leki Ester! Meki wi sori taki wi abi bribi neleki en. Iya, meki wi sori taki wi koni èn taki wi abi pasensi te wi e pruberi fu overtoigi trawan. Meki wi sori taki wi abi deki-ati èn taki wi de klariklari fu opo taki gi a pipel fu Gado.

      Aksi di abi fu du nanga Ester

      Fu san ede Mordekai ben gi pasi taki Ester trow nanga wan sma di no ben e anbegi Yehovah?

      Wi no kan agri nanga son sabiman di e taki dati na fu di Mordekai ben e suku fu kisi biginen, meki a gi pasi taki Ester trow nanga a kownu. Fu di Mordekai ben de wan reti-ati Dyu, meki a no ben o feni en bun taki Ester trow nanga a kownu di no ben e bribi na ini Gado (Deut. 7:3). Den owruten tori fu den Dyu e sori taki Mordekai pruberi fu suku wan fasi taki a trow dati no ben e go doro. Soleki fa a sori, dan en nanga Ester no ben man du noti na a situwâsi dati, fu di den ben de trakondre sma nomo na ini wan kondre pe a kownu ben de leki wan gado. Baka wan pisi ten, a kon na krin taki Yehovah gebroiki a trowlibi fu Ester fu kibri a pipel fu en.​—Ester 4:14.

      Fu san ede a nen fu Gado, Yehovah, no skrifi na ini a buku Ester?

      Soleki fa a sori, dan na Mordekai skrifi a buku Ester nanga yepi fu santa yeye. A kan taki na ini a bigin den Persiasma ben kibri a buku disi makandra nanga tra sani fu a historia, fosi den tyari en go baka na Yerusalem. Efu a nen Yehovah ben skrifi na ini a buku, dan kande den anbegiman fu den gado fu Persia ben o pori a buku. Awansi fa a no fa, a de krin taki Yehovah ben abi wan anu na ini a tori fu Ester. A moi fu sabi taki a nen fu Gado ben de fu feni na ini a buku Ester di ben skrifi na ini owruten Hebrewtongo. Den skrifiman ben seti fo tekst fu espresi na so wan fasi taki sma ben kan leisi a fosi noso a lasti letter fu den wortu di ben e kon baka makandra, leki a nen fu Gado.

      A buku Ester e taki sani soifri soleki fa den ben pasa?

      Sma di e krutu Bijbel e taki dati a buku Ester no e taki sani soifri soleki fa den ben pasa. Ma son sabiman taki dati a skrifiman fu a buku sori taki a ben sabi furu sani fu a kownu famiri fu Persia, fu den sani di den ben bow drape, èn fu den gwenti fu den sma dati. A tru taki nowan fu den owruten dokumenti di de ete e taki fu Ester, ma Ester no ben de a wan-enkri sma fu a kownu-oso di owruten dokumenti no e taki fu en. Ma san moro prenspari, na taki owruten dokumenti e sori taki wan man di nen Mardukâ, a Persia nen gi Mordekai, ben e dini leki wan heihei man na ini a kownu-oso na ini Susan, na a ten di a tori na ini a buku ben pasa.

      Wan profeititori kon tru

      Di Ester nanga Mordekai ben e feti gi a pipel fu Gado, dan a sani dati meki taki wan owruten Bijbel profeititori kon tru. Moro leki twarfu hondro yari na fesi, Yehovah ben meki a famiri-edeman Yakob taki a sani disi fu wan fu den manpikin fu en: „Benyamin o tan priti a nyanyan fu en na pisipisi neleki wan busidagu. Na mamanten a o nyan a meti di a kisi èn na neti a o prati a gudu di a feni” (Gen. 49:27). Na a bigin fu a historia fu den kownu fu Israel, wan tu fu den bakapikin fu Benyamin ben de Kownu Saul èn sosrefi tra makti fetiman fu a pipel fu Yehovah. Na a kabapisi fu a historia dati, baka di kownu fu a kownu famiri no ben e tiri moro na ini Israel, Ester nanga Mordekai ben e feti nanga den feanti fu Yehovah. Den tu sma disi di ala tu ben de fu a lo fu Benyamin, ben abi bun bakapisi na ini a feti dati. Te yu luku en bun, dan den ben prati gudu tu, fu di den kisi a bigi gudu fu Haman.

      a A kownu gi den Dyu ete wan dei, so taki den ben kan puru ala den feanti fu den na pasi (Ester 9:12-14). Srefi na ini a ten disi, den Dyu e hori wan fesa fu memre a feti dati di den ben wini. A fesa e hori ibri yari na ini a mun Adar di e kruderi nanga a lasti pisi fu februari èn a fosi pisi fu maart. Den e kari a fesa disi Purimfesa. A nen disi abi fu du nanga den lòt di Haman ben iti di a ben e suku fu puru den Israelsma na pasi.

      PRAKSERI DEN SANI DISI . . .

      • Te wi e luku a momenti di Ester bosroiti fu taki, dan fa a sori taki a ben koni?

      • Sortu blesi a pasensi fu Ester tyari kon?

      • Di Ester opo taki gi a pipel fu en, dan fa dati sori taki a ben abi deki-ati èn taki a no ben e denki ensrefi nomo?

      • Na sortu fasi yu wani sori bribi neleki Ester?

Sranantongo buku (1978-2025)
Log Out
Log In
  • Sranantongo
  • Seni en gi wan sma
  • Settings
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Gebruiksvoorwaarden
  • Privacybeleid
  • Privacyinstellingen
  • JW.ORG
  • Log In
Seni en gi wan sma