Asa, Yosafat, Heskia, Yosia
Dini Yehovah nanga yu heri ati!
„Ke Yehovah, mi e begi yu. Memre fa mi gi yesi na yu nanga wan krin ati èn fa mi dini yu nanga mi heri ati.”—2 KOW. 20:3.
1-3. San a wani taki fu dini Yehovah nanga wi „heri ati”? Fruklari dati.
FU DI wi na sondusma, meki wi alamala e meki fowtu. Dati meki wi breiti taki Yehovah seti a lusu-paiman èn taki a de klariklari fu gi wi pardon te wi abi sakafasi èn te wi e sori berow. Sobun, wi kan abi a frutrow taki Yehovah no o gi wi a strafu di wi „musu kisi gi den sondu fu wi” (Ps. 103:10). Ma efu wi wani taki Yehovah feni wi anbegi bun, dan wi musu ’dini Yehovah nanga wi heri ati’, soleki fa David ben taigi Salomo (1 Kron. 28:9). Fa wi leki sondu libisma kan du dati?
2 Wán sani di kan yepi wi, na te wi e teki a libi fu Kownu Asa gersi nanga di fu Kownu Amasia. Ala den tu kownu disi ben du san bun na ini Yehovah ai, ma Asa ben du dati nanga en heri ati (2 Kron. 15:16, 17; 25:1, 2; Odo 17:3). Den ala tu ben abi sondu èn den ben e meki fowtu. Ma nofo tron Asa ben e pruberi fu du san Yehovah ben e aksi fu en, fu di a ben e anbegi Gado nanga en heri ati (1 Kron. 28:9). Ma wi e si taki Amasia no ben e dini Yehovah nanga en heri ati. Baka di a wini den feanti fu Gado, a teki den falsi gado fu den tyari go na a kondre fu en èn a bigin anbegi den.—2 Kron. 25:11-16.
3 Wan sma di e anbegi Gado nanga en „heri ati”, lobi Gado èn e tan dini en fu ala ten. Na ini Bijbel a wortu „ati” abi fu du nanga a fasi fa wan sma de fu inisei. A abi fu du nanga den sani di wan sma wani, en prakseri, a fasi fa a de, den maniri fu en, den sani di a man du, den sani di a abi na prakseri fu du èn fu san ede a wani du den. Sobun, wan sma di e dini Yehovah nanga en heri ati no e du sma-ai sani. A no e si na anbegi fu en leki wan plekti nomo. Fa a de nanga wi? We, efu wi no e si na anbegi fu wi leki wan plekti nomo, dan wi o man anbegi Gado nanga wi heri ati, aladi wi na sondusma.—2 Kron. 19:9.
4. San wi o luku now?
4 Wi o frustan moro bun san a wani taki fu dini Gado nanga wi heri ati, te wi luku a libi fu Asa, Yosafat, Heskia, nanga Yosia. Den fo kownu disi fu Yuda ben dini Gado nanga den heri ati. Den ala fo meki fowtu, ma toku Yehovah ben feni den bun. Fu san ede Yehovah ben si den leki sma di dini en nanga den heri ati èn fa wi kan teki na eksempre fu den?
ASA „DINI YEHOVAH NANGA EN HERI ATI”
5. San Asa du baka di a tron kownu?
5 Asa ben de a di fu dri kownu fu Yuda, baka di den prati fu a tin-lo kownukondre Israel na noordsei. Baka di a tron kownu, a puru ala den falsi gado na ini a kondre nanga ala den man di ben e abi seks nanga trawan na ini tempel. Asa puru srefi en granmama Maka leki „umakownu, fu di a ben meki wan tegu popki” (1 Kow. 15:11-13). Boiti dati, Asa gi en pipel deki-ati „fu anbegi Yehovah . . . èn fu hori den wèt nanga den komando fu en”. Iya, Asa ben horibaka gi a tru anbegi.—2 Kron. 14:4.
6. San Asa du di den Etiopiasma kon feti nanga a kondre fu en?
6 Yehovah meki taki Yuda ben abi freide tin yari langa di Asa ben de kownu. Bakaten Sera, wan Etiopia man, hari go feti nanga Yuda nanga wan legre fu 1.000.000 srudati nanga 300 fetiwagi (2 Kron. 14:1, 6, 9, 10). San Asa du di a problema disi miti den? A sori taki a ben frutrow tapu Yehovah. (Leisi 2 Kroniki 14:11.) Yehovah arki a begi fu Asa èn a meki Asa nanga den srudati fu en wini a heri legre fu den Etiopiasma (2 Kron. 14:12, 13). Srefi te son kownu no ben gi yesi na Yehovah, dan Yehovah ben meki den wini den feanti fu den fu sori taki en na a tru Gado (1 Kow. 20:13, 26-30). Ma Asa ben frutrow tapu Yehovah èn dati meki Yehovah arki a begi fu en. Ma tra situwâsi ben de pe Asa ben meki fowtu. Fu eksempre, na presi taki a ben go suku yepi na Yehovah, a go suku yepi na a kownu fu Siria (1 Kow. 15:16-22). Ma toku Gado ben skrifi na ini en Wortu taki Asa „dini Yehovah nanga en heri ati, en heri libi langa”. Fa wi kan teki na bun eksempre fu Asa?—1 Kow. 15:14.
7, 8. Fa yu kan teki na eksempre fu Asa?
7 Ibriwan fu wi musu ondrosuku en ati fu si efu wi e dini Gado nanga wi heri ati. Aksi yusrefi: ’Mi o gi yesi na Yehovah srefi te a muilek? Mi o du ala san mi man fu horibaka gi a tru anbegi èn fu hori a gemeente krin?’ Prakseri omeni deki-ati Asa ben musu abi fu puru Maka leki „umakownu” fu a kondre! Kande yu no sabi nowan sma di e tyari ensrefi leki na umakownu Maka, ma a kan taki wan situwâsi e miti yu pe yu o abi fu sori deki-ati neleki Asa. Fu eksempre, san yu o du te wan famiriman noso wan bun mati fu yu no abi berow fu wan sondu di a du èn den musu puru en fu a gemeente? Yu o tapu fu bumui nanga a sma dati? San yu ati ben o meki yu du?
8 Neleki Asa yu kan firi leki ala sma de teige yu. Kande den e dreigi noso spotu yu na skoro fu di yu na wan Yehovah Kotoigi. Noso kande sma na wrokope e lafu yu fu di yu e teki fakansi dei fu go du sani di abi fu du nanga na anbegi fu yu, noso fu di yu no wani wroko moro yuru fu meki moro moni. Te den sani disi e miti yu, dan frutrow tapu Gado neleki Asa. Begi Yehovah, no frede èn tan du san bun. No frigiti taki Gado horibaka gi Asa, èn taki a o horibaka tu gi yu.
9. Te wi e preiki, dan fa wi e sori taki wi e dini Gado nanga wi heri ati?
9 Den anbegiman fu Gado no e denki densrefi nomo. Asa ben horibaka gi a tru anbegi. Wi srefi wani yepi trawan „fu anbegi Yehovah”. Yehovah e prisiri te a e si taki wi e taki fu en nanga birtisma, fu di wi lobi en èn fu di wi e broko wi ede nanga tra sma!
YOSAFAT BEN DU A WANI FU YEHOVAH
10, 11. Fa yu kan teki na eksempre fu Yosafat?
10 Yosafat du ’den srefi sani di en papa Asa du’ (2 Kron. 20:31, 32). Fu san ede wi e taki dati? Neleki en papa, Yosafat ben gi a pipel deki-ati fu anbegi Yehovah. A orga sani so taki sma ben kan kisi leri fu „a wètbuku fu Yehovah” (2 Kron. 17:7-10). A go srefi na den sma di ben e libi na a Efrayim-bergikontren, na ini a kontren fu a noordsei Kownukondre fu Israel, fu yepi den fu ’bigin dini Yehovah baka’ (2 Kron. 19:4). Yosafat ben de wan kownu „di ben e dini Yehovah nanga en heri ati”.—2 Kron. 22:9.
11 Na ini a ten disi den futuboi fu Yehovah e gi sma leri na heri grontapu. Wi kan teki prati tu na a bigi wroko dati. Yu e meki muiti ibri mun fu studeri Gado Wortu nanga sma, so taki den kan bigin dini Gado nanga den heri ati? Te yu e meki muiti èn te yu e begi Gado fu yepi yu, dan kande yu o man feni wan Bijbelstudie. Yu e begi fu a sani dati? Yu de klariklari fu gebroiki yu ten fu studeri nanga wan sma? Neleki fa Yosafat ben go yepi den sma fu drai kon baka na a tru anbegi, na so wi srefi kan pruberi fu yepi den wan di no e preiki moro. Boiti dati, den owruman e seti sani fu go luku brada nanga sisa di puru fu a gemeente fu si efu den kan yepi den wan di tyari kenki kon na ini den libi.
12, 13. (a) San Yosafat du di a ben e frede? (b) Fu san ede wi musu teki na eksempre fu Yosafat?
12 Neleki en papa Asa, Yosafat tan frutrow tapu Gado di wan bigi legre ben wani kon feti nanga Yuda. (Leisi 2 Kroniki 20:2-4.) A no de fu taki dati Yosafat ben frede! Ma toku „a go suku yepi na Yehovah”. A begi Yehovah èn a taigi en nanga sakafasi taki en nanga en pipel ’no ben tranga nofo fu feti nanga a bigi legre’ di hari kon feti nanga den èn taki den no ben sabi san den musu du. A ben frutrow tapu Yehovah èn a taki: „Wi e aksi yu fu yepi wi.”—2 Kron. 20:12.
13 Neleki Yosafat, a kan taki son leisi wi no sabi san wi musu du èn taki wi e frede srefi (2 Kor. 4:8, 9). Ma hori na prakseri taki Yosafat ben taki krin na fesi ala sma fa en nanga a pipel fu en ben frede (2 Kron. 20:5). Neleki Yosafat, den wan di e teki fesi na ini den osofamiri kan aksi Yehovah fu tiri den èn fu gi den a krakti fu man pasa a problema di den abi. Yu no abi fu syen fu meki yu osofamiri yere den sortu begi disi. Den o si taki yu e frutrow tapu Yehovah. Gado yepi Yosafat èn a o yepi yu tu.
HESKIA TAN DU SAN BUN
14, 15. Fa Heskia sori taki a ben e frutrow tapu Gado nanga en heri ati?
14 Heskia ben de wan tra kownu di „no gowe libi Yehovah”. Tra fasi leki Yosafat, a ben abi wan papa di no ben de wan bun eksempre fu di a ben e anbegi falsi gado. Heskia „broko den hei presi puru pe sma ben e anbegi falsi gado. A broko ala den santa pilari pisipisi èn a koti a santa postu puru. Boiti dati, a teki a kopro sneki di Moses ben meki, dan a broko en pisipisi” fu di sma ben e gebroiki en fu du afkodrei na a ten dati. Heskia ben dini Yehovah nanga en heri ati èn ’ala ten a gi yesi na den komando di Yehovah ben gi Moses’.—2 Kow. 18:1-6.
15 Di Heskia ben de kownu, dan a makti legre fu Asiria broko kon na ini Yuda èn den ben wani pori Yerusalem. Srefi di a sani dati pasa, Heskia frutrow tapu Yehovah nanga en heri ati. Sanherib, a kownu fu Asiria ben spotu Yehovah èn a ben wani tapu skreki gi Heskia, so taki a gi ensrefi abra. Ma Heskia begi Yehovah èn a sori taki a ben abi a frutrow taki Yehovah ben abi a makti fu kibri den. (Leisi Yesaya 37:15-20.) Gado piki a begi fu Heskia èn a seni wan engel fu kiri 185.000 Asiriasma.—Yes. 37:36, 37.
16, 17. Fa wi kan teki na eksempre fu Heskia?
16 Bakaten Heskia kon siki so te taki a ben de fu dede. A begi Yehovah fu memre a fasi fa a gi yesi na en. (Leisi 2 Kownu 20:1-3.) Yehovah piki a begi fu Heskia èn a dresi en. Soleki fa Bijbel e sori, dan wi sabi taki na ini a ten disi Gado no e du wondru fu dresi wi noso fu hori wi na libi moro langa. Ma neleki Heskia, ibriwan fu wi kan taigi Yehovah na ini begi: ’Mi gi yesi na yu nanga wan krin ati èn mi dini yu nanga mi heri ati.’ Yu e bribi taki Yehovah man yepi yu te yu siki èn taki a wani du dati tu?—Ps. 41:3.
17 Te wi denki dipi fu na eksempre fu Heskia, dan kande wi e kon si taki sani de di e tapu pasi gi wi fu abi wan moro bun matifasi nanga Gado. Kande wi e si wan sani tu di e puru wi prakseri fu a tru anbegi. Wi no wani de leki den sma na grontapu di e gebroiki Internet fu poti prakseri na sma di e kon tron leki gado gi den. A no de fu taki dati wi kan gebroiki Internet fu taki nanga wi famiri noso bun mati. Ma furu sma na grontapu e gebroiki furu fu den ten fu leisi tori fu sma di den no sabi srefi èn fu luku fowtow fu den sma disi tapu Internet. Wi musu luku bun fu no gebroiki furu fu wi ten fu du sani di no prenspari. Boiti dati, wan Kresten kan kisi heimemre te a si taki furu sma e luku noso leisi den sani di a e poti na tapu Internet. En ati kan bron tu te sma no wani luku noso leisi den sani dati moro. Yu denki taki na apostel Paulus, noso Akwila nanga Preskela ben o poti fowtow fu densrefi tapu Internet ibri dei, noso taki den ben o gebroiki furu fu den ten fu luku noso leisi sani di grontapusma e poti tapu Internet? Na ini Bijbel wi e leisi taki Paulus „preiki a wortu fu Gado fayafaya”. Preskela nanga Akwila ben gebroiki den ten fu fruteri trawan „moro fini fu a pasi fu Gado” (Tori 18:4, 5, 26). Wi kan aksi wisrefi: ’Mi e si tra libisma leki gado, noso mi e gebroiki furu fu mi ten fu du sani di no prenspari?’—Leisi Efeisesma 5:15, 16.
YOSIA HORI DEN KOMANDO FU YEHOVAH
18, 19. Fa wi kan de leki Yosia?
18 Kownu Yosia di ben de wan bakapikin fu Heskia, tan anbegi Yehovah „nanga en heri ati” (2 Kron. 34:31). Di a ben de wan yongu boi ete „a bigin dini a Gado fu en afo David” èn na a ten di a ben abi 20 yari a bigin puru afkodrei na ini Yuda. (Leisi 2 Kroniki 34:1-3.) Yosia ben de fayafaya fu du san Gado feni bun. Te yu luku en bun, dan a du moro leki furu fu den tra kownu fu Yuda. Ma di den feni den buku fu a Wet di Gado ben gi Moses èn den leisi den gi Yosia, dan a si taki a ben musu tyari moro kenki kon. A gi trawan a deki-ati fu dini Yehovah. A bakapisi ben de taki en heri libi langa a pipel ’du ala sani di Yehovah taigi den’.—2 Kron. 34:27, 33.
19 Neleki Yosia, yonguwan kan bigin anbegi Yehovah frukufruku kaba. Kande Kownu Manase di ben abi berow, leri Yosia taki Yehovah abi sari-ati nanga sma. Yonguwan, du muiti fu tron mati fu den owruwan na ini yu famiri èn na ini a gemeente èn kon sabi sortu bun sani Yehovah du gi den. No frigiti taki Yosia ben leisi Gado Wortu èn a sani dati gi en a deki-ati fu du den sani di a du. Te yu e leisi Gado Wortu, dan dati kan yepi yu fu du san de fanowdu fu de koloku èn fu tron wan moro bun mati fu Gado. A sani disi o gi yu deki-ati tu fu yepi trawan fu tron anbegiman fu Gado. (Leisi 2 Kroniki 34:18, 19.) Te yu e studeri Bijbel, dan dati kan yepi yu tu fu kon sabi san yu kan du fu du a diniwroko fu yu moro bun. Te yu kon sabi san na den sani dati, dan pruberi fu tyari kenki kon neleki fa Yosia ben du dati.
DINI YEHOVAH NANGA YU HERI ATI
20, 21. (a) San ibriwan fu den fo kownu di wi luku na ini na artikel disi du? (b) San wi o luku na ini a tra artikel?
20 San yu leri fu den fo kownu disi fu Yuda? Den ben de fayafaya fu du a wani fu Gado èn den ben du dati nanga den heri ati. Den tan du a wani fu Gado srefi te den ben musu kakafutu gi makti feanti. Ma a moro prenspari sani na taki den ben dini Yehovah nanga wan krin ati.
21 Soleki fa wi o si na ini a tra artikel, ala den fo kownu disi meki fowtu. Ma di Yehovah, a sma di e ondrosuku sma ati, ondrosuku den, dan a si taki den ben e dini en nanga den heri ati. Wi na sondusma tu. Te Yehovah e ondrosuku wi ati, dan a e si taki wi e dini en nanga wi heri ati? Wi o taki fu a tori disi na ini a tra artikel.