Ho Rutoa ho Tloha Bongoaneng ho Rata Molimo

JOALOKAHA HO BOLETSE ANATOLY MELNIK

Ka lerato ba bangata ba mpitsa Ntate-moholo. Lentsoe leo le nkama pelo kaha le nkhopotsa Ntate-moholo, eo ke neng ke mo rata ka ho tebileng le eo ke mo lebohang ka seo a nketselitseng sona. E-re ke u bolelle ka eena le kamoo eena le Nkhono ba bileng le tšusumetso e khōlō kateng bophelong ba litho tsa lelapa leso, hammoho le ba bang ba bangata.

KE HLAHETSE motseng oa Hlina, ka leboea ho seo kajeno se bitsoang Moldova.a Ka bo-1920, basebeletsi ba tsamaeang, ba neng ba tsejoa e le ba etelang libaka ka mabaka a bolumeli, ba ile ba kena ka har’a naha ba tsoa Romania, ba tla sebakeng sa rōna se setle se maralla. Batsoali ba ’Mè ba ile ba arabela kapele litabeng tse molemo tseo ba li utloileng li boleloa ka Bibeleng. Ka 1927 e ile ea e-ba Liithuti tsa Bibele, kamoo Lipaki Tsa Jehova li neng li bitsoa kateng ka nako eo. Nakong eo ho qhomang Ntoa ea II ea Lefatše ka 1939, ho ne ho se ho e-na le phutheho ea Lipaki Tsa Jehova motsaneng oa rōna.

Ha ke hlaha ka 1936, beng ka ’na kaofela e ne e le Lipaki Tsa Jehova, ntle ho Ntate ea neng a ntse a kena Kereke ea Orthodox. Nakong ea ntoa ea bobeli ea lefatše, o ile a qala ho nahana ka morero oa bophelo ’me qetellong a inehela ho ’Mōpi oa rōna, Jehova Molimo, a tšoantšetsa sena ka kolobetso ea metsing. Ntate-moholo o ile a tlatsetsa haholo khōlong ea moea ea lelapa leso. O ne a rata Bibele haholo ’me a tseba litemana tse makholo ka hlooho. O ne a ka lebisa moqoqo ofe kapa ofe Bibeleng.

Hangata ke ne ke lula liropeng tsa Ntate-moholo ’me ke mo mamele ha a mphetela lipale tsa Bibele. O ile a nthuta hore ke rate Molimo. Ke mo leboha haholo ka seo! Ha ke le lilemo li robeli, ke ile ka tsoa ka lekhetlo la pele ho ea bolela le Ntate-moholo. Re sebelisa Bibele, re ile ra bontša batho ba motse oa habo rōna hore na Jehova ke mang le hore na ba ka atamela ho eena joang.

Ho Hatelloa ke Makomonisi

Ka 1947, ka tlas’a tšusumetso ea leano la Bokomonisi le Kereke ea Orthodox, ba boholong ba ile ba qala ho hlorisa Lipaki Tsa Jehova Moldova. Baemeli ba seo hamorao se ileng sa bitsoa KGB, hammoho le sepolesa sa moo, ba ne ba ee ba tle lapeng heso ’me ba re botse hore na ke bo-mang ba etellang pele mosebetsing oa rōna oa ho bolela, hore na libuka li tsoa kae, le hore na re kopanela kae bakeng sa borapeli. Ba ile ba re ba tla emisa tšebetso ea Lipaki Tsa Jehova, tseo, ho ea ka bona “li neng li sitisa tsoelo-pele ea Bokomonisi naheng eo.”

Nakong ena Ntate, ea neng a rutehile, le eena o ne a se a rata ’nete ea Bibele ka ho tebileng. Eena le Ntate-moholo ba ne ba tseba mokhoa oa ho arabela ba ba hlomang lipotso e le hore ba se ke ba eka bara le barali babo rōna ba Bakreste. Ka bobeli e ne e le banna ba sebete le ba lerato ba neng ba hlokomela boiketlo ba balumeli-’moho le bona. Joaloka bona, ’Mè kamehla o ne a lula a khobile matšoafo a bile a sa ferekane.

Ka 1948, Ntate o ile a tšoaroa ’me ba tsamaea le eena. Ha ho mohla re ileng ra tsebisoa hore na o ne a tšoaretsoe eng. O ile a ahloleloa lilemo tse supileng teronkong ea tšireletso e phahameng le lilemo tse eketsehileng tse peli naheng esele. Qetellong, o ile a romeloa sebakeng sa Magadan hōle ka leboea-bochabela ho Russia, lik’hilomithara tse fetang 7 000 ho tloha hae. Ha rea ka ra bonana ka lilemo tse robong. Ho ne ho le thata ho phela Ntate a le sieo, empa Ntate-moholo o ne a hlile a ntšehelitse.

Ho Lelekeloa Naheng Esele

Bosiung ba la 6 June, 1949, masole a mabeli le ofisiri e ’ngoe ba ile ba hlasela lelapa leso. Ba ile ba re re na le lihora tse peli hore re tsoe ntlong eo ’me re kene koloing ea bona. Ha hoa ka ha fanoa ka tlhaloso e eketsehileng. Ba ile ba re bolella feela hore re lelekoa naheng eo ’me re ke ke ra hlola re khutla. Kahoo, ’na le ’Mè, Ntate-moholo le Nkhono hammoho le balumeli ba bang, re ile ra romeloa Siberia. Ke ne ke e-na le lilemo tse 13 feela. Ka mor’a libeke tse seng kae, re ile ra iphumana re le mekhoabong ea taiga, har’a meru eo motho a ke keng a e fohla. E ne e le sebaka se fapaneng hakaakang le tikoloho eo ke hōletseng ho eona, eo ke neng ke e rata haholo! Ka linako tse ling re ne re ee re lle. Leha ho le joalo, re ne re kholisehile hore Jehova le ka mohla a ke ke a re lahla.

Motsana oo re ileng ra isoa ho oona o ne o e-na le mekhoro e leshome e hahiloeng ka lifate. Lipaki tse ling li ile tsa isoa metseng e sa tšoaneng ho pholletsa le taiga. E le ho tšosa batho ba moo, le ho etsa hore ba re hloee, ba boholong ba ile ba re Lipaki ke malimo. Leha ho le joalo, ka mor’a nakoana, batho ba ile ba hlokomela hore hona e ne e le leshano le hore ha ho na lebaka la hore ba re tšabe.

Likhoeling tsa pele tse peli hoba re fihle moo, re ne re lula mokhorong oa khale. Empa ho ne ho hlokahala hore re hahe sebaka se loketseng sa bolulo pele boemo bo bobe ba mariha bo fihla. Nkhono le Ntate-moholo ba ile ba thusa ’na le ’Mè hore re hahe ntloana e itekanetseng, halofo e le ka holim’a lefatše ’me halofo e le ka tlaase. Re ile ra phela moo ka lilemo tse fetang tse tharo. Re ne re thibetsoe hore re tsoe motseng oo ntle le tumello, ’me ha ho mohla ho neng ho fanoa ka tumello.

Ka mor’a nakoana, ke ile ka lumelloa ho kena sekolo. Kaha pono ea ka ea bolumeli e ne e sa tšoane le ea ba bang moo, matichere le liithuti tse ling hangata ba ne ba mpotsa lipotso. Sefahleho sa Ntate-moholo se ne se khanya khotso ha ke fihla hae ’me ke ’molella hore na ke ile ka khona ho hlalosa litumelo tsa rōna joang.

Bolokolohi bo Eketsehileng Haholoanyane

Ka mor’a lefu la mohatelli Stalin ka 1953, bophelo ba rōna bo ile ba ntlafala hanyenyane. Re ile ra lumelloa ho tsoa motseng oo. Sena se ile sa re nolofalletsa ho kopana le balumeli-’moho le rōna le ho kopanela libokeng metseng eo ho neng ho leleketsoe Lipaki ho eona. E le ho qoba ho imemela mahlo, re ne re kopana ka lihlotšoana. Ho ea fihla moo, re ne re tsamaea lik’hilomithara tse ka bang 30, ka linako tse ling lehloa le fihla mangoleng ’me thempereichara e le likhato tse 40 ka tlas’a ntlha ea khoamo. Letsatsing le hlahlamang, re ne re nka leeto le lelelele ho khutlela hae. Tseleng re ne re ee re je likomkomere tse tšetsoeng ka har’a asene le maqhetsoana a seng makae a tsoekere. Empa re ne re thabile hakaakang, joaloka Davida oa boholo-holo!—Pesaleme ea 122:1.

Ka 1955, ke ile ka kolobetsoa e le tšoantšetso ea boinehelo ba ka ho Jehova. Nakoana pele ho moo, sebokeng sa phutheho motseng o mong oa boahelani, ke ne ke ile ka kopana le Lidiya, ngoanana ea ikokobelitseng ea moriri o motšo. Joaloka rōna, eena le ba lelapa labo e ne e le Lipaki tse neng li lelekiloe Moldova. O ne a e-na le lentsoe le monate ha a bina ’me a tseba lipina tse ka bang 337 kaofela ka hlooho tse pineng eo re neng re e sebelisa ka nako eo. Sena se ile sa nkhahla haholo kaha le ’na ke ne ke nka ’mino oa rōna le lipina tsa rōna e le tsa bohlokoa. Ka 1956, re ile ra etsa qeto ea ho nyalana.

Ke ile ka ngolla Ntate—re ile ra utloela hore o ne a leleketsoe Magadan—’me re ile ra chechisa ho nyalana ha rōna ho fihlela re fumane tumello ea hae. Nakoana ka mor’a moo, Ntate o ile a lokolloa ’me o ile a khona ho ba le rōna moo re neng re leleketsoe teng. O ile a re bolella kamoo, eena le Bakreste ba habo, ka thuso ea Molimo ba ileng ba pholoha maemo a tšabehang kateng likampong tsa mosebetsi o boima. Litlaleho tse joalo li ile tsa re matlafatsa tumelo.

Nakoana ka mor’a hore Ntate a khutle, ha ’Mè a ntse a phehile oli eo re neng re e sebelisa lipenteng le lipolisheng, ho ile ha e-ba le kotsi e tšabehang. Pitsa e khōlō ea oli e belang e ile ea sekama ’me ’Mè a tšeloa ke oli eo. O ile a hlokahalla sepetlele. Re ile ra ba mesarelong e meholo. Hamorao, ho sareloa ha Ntate ho ile ha fokotseha, ’me ka mor’a nako o ile a nyala Tatyana, Paki e ’ngoe e tsoang motseng oa boahisani.

Ho Atolosa Tšebeletso ea Rōna

Ka 1958, ’na le Lidiya re ile ra falla Kizak, motseng oo re neng re lula ho oona, ra fallela motseng o moholoanyane oa Lebyaie o ka bang bohōle ba lik’hilomithara tse 100. Re ne re balile hore Bakreste linaheng tse ling ba ne ba bolela ka ntlo le ntlo. Kahoo re ile ra leka ho etsa sena sebakeng sa rōna se secha. Ke ’nete hore Molula-Qhooa le Tsoha! li ne li thibetsoe, empa re ne re li fumana ka sekhukhu li tsoa libakeng tse ling. Joale re ile ra tsebisoa hore re se re tla fumana limakasine ka Serussia feela. Ho tla fihlela ka nako eo, re ne re boetse re li fumana le ka Semoldova. Kahoo re ile ra ithuta ka thata ho tseba Serussia hamolemo. Le kajeno ha ke hopole feela lihlooho, empa ke hopola le mehopolo ea tsona.

E le hore re ka iphelisa, Lidiya o ile a sebetsa moo ho laeloang lijo-thollo ’me ’na ke ne ke laolla lifate likariking. E ne e le mosebetsi o khathatsang, ’me meputso e le e fokolang. Le hoja Lipaki li ne li nkoa e le basebetsi ba hlokolosi, re ne re sa fumane lithuso tsa mosebetsi kapa litsiane. Ba boholong ba ne ba bua pepenene ba re: “Lipaki Tsa Jehova ha li na sebaka sechabeng sa Makomonisi.” Leha ho le joalo, re ile ra thaba hore mantsoe a Jesu ka balateli ba hae e ne e le ’nete boemong ba rōna: “Hase karolo ea lefatše, feela joalokaha ke se karolo ea lefatše.”—Johanne 17:16.

Liphephetso Tse Ncha

Morali oa rōna Valentina o ile a hlaha ka 1959. Nakoana ka mor’a moo, ho ile ha qala leqhubu le lecha la mahloriso. The Encyclopædia Britannica e re: “Phutuho e ncha khahlanong le bolumeli e ile ea qaloa ke Tona-khōlō Nikita Khrushchev ka 1959-64.” Litho tsa Tšireletso ea Naha li ile tsa re bolella hore pakane ea ’muso oa Soviet e ne e le ho felisa bolumeli bohle, haholo-holo Lipaki Tsa Jehova.

Ha Valentina a le haufi le ho qeta selemo, ke ile ka bitsetsoa sesoleng. Ha ke hana, ke ile ka ahloleloa lilemo tse hlano teronkong ka lebaka la ho se jele paate. Ka lekhetlo le leng ha Lidiya a ne a nchaketse, mokoronele oa KGB o ile a mo bolella: “Re fumane tsebiso e tsoang Kremlin ea hore nakong ea lilemo tse peli, ho tla be ho se na le ea mong oa Lipaki Tsa Jehova ea tla beng a setse Soviet Union.” Eaba o oa mo lemosa: “U tlameha ho latola tumelo ea hao, ho seng joalo u tla kenngoa teronkong.” Mokoronele eo o ne a nahana hore litšokelo tse joalo li ka thōlisa basali, ka hore: “Ke sehlotšoana se tetemang.”

Ka nako e khutšoanyane, boholo ba banna ba Lipaki ba ne ba kentsoe teronkong le likampong tsa mosebetsi o boima. Leha ho le joalo, basali ba Bakreste ba sebete ba ile ba ntšetsa pele mosebetsi oa ho bolela. ’Me ka ho ipeha kotsing e khōlō, ba ile ba kenya lingoliloeng ka sekhukhu teronkong le likampong tsa mosebetsi o boima. Lidiya le eena o ile a tobana le liteko tse joalo ’me hape o ne a e-ba khatellong ea banna ba nkang menyetla ka bosieo ba ka. Ho feta moo, o ile a bolelloa hore nke ke ka hlola ke lokolloa. Empa ke ile ka lokolloa!

Ho Lokolloa le ho Fallela Kazakhstan

Nyeoe ea ka e ile ea buloa hape ka 1963, ’me hamorao ke ile ka lokolloa—ka mor’a lilemo tse tharo teronkong. Empa re ne re sa fumane tumello ea ho lula kae kapa kae, kahoo ke ne ke sitoa ho fumana mosebetsi. Molao oa naha o ile oa laela: “Ha u se na tumello ea bolulo, ha ho mosebetsi.” Re ile ra rapela Jehova ka tieo re mo kōpa thuso. Eaba re etsa qeto ea ho fallela Petropavl ka leboea ho Kazakhstan. Leha ho le joalo, ba boholong sebakeng seo ba ne ba se ba fumane tlhokomeliso ka rōna ’me ba re hanela ho lula kapa ho sebetsa moo. Lipaki tse ka bang 50 motseng ona li ne li hlorisoa ka tsela e tšoanang.

Re e-na le banyalani ba bang ba Lipaki, re ile ra leba ka boroa motsaneng oa Shchuchinsk. Ho ne ho se na Lipaki tse ling tse lulang moo, ’me ba boholong ba ne ba sa tsebe letho ka mosebetsi oa rōna oa ho bolela. ’Na le Ivan—banna ba babeli—re ile ra qeta beke re batla mosebetsi ha basali ba rōna ba ne ba lutse seteisheneng sa terene moo re neng re robala teng bosiu. Qetellong re ile ra fumana mosebetsi fekthering ea khalase. Re ile ra hira kamore e nyenyane bakeng sa malapa a rōna e neng e e-na le sebaka sa libethe tse peli le phaseje e nyenyane, leha ho le joalo re ne re khotsofetse.

’Na le Ivan re ile ra itukubetsa mosebetsing oa rōna, ’me bahiri ba rōna ba ne ba khahliloe haholo. Nakong eo ke neng ke bitsetsoa sesoleng hape, mookameli oa fektheri o ne a se a tseba hore letsoalo la ka le koetlisitsoeng ke Bibele le ke ke la ntumella ho ea koetlisong ea sesole. Ho makatsang ke hore o ile a iteanya le mookameli oa sesole ’me a mo bolella hore ’na le Ivan re ne re le basebetsi ba nang le tsebo le hore fektheri e ne e tla oa kantle ho rōna. Kahoo re ile ra lumelloa ho lula.

Ho Hōlisa Bana le ho Sebeletsa ba Bang

Morali oa rōna oa bobeli, Lilya, o ile a hlaha ka 1966. Selemo hamorao re ile ra fallela Belyye Vody ka boroa ho Kazakhstan haufi le moeli oa Uzbekistan, moo ho neng ho e-na le sehlotšoana sa Lipaki. Ho ile ha thehoa phutheho kapelenyana, ’me ke ile ka khethoa ho ba molebeli ea okamelang. Ka 1969 re ile ra ba le mora, Oleg, ’me lilemo tse peli hamorao ho ile ha hlaha Natasha, e leng eena oa ho fela. ’Na le Lidiya ha ho mohla re kileng ra lebala hore bana ke lefa le tsoang ho Jehova. (Pesaleme ea 127:3) Re ile ra buisana hore na ho hlokahala re etse eng hore re ba hōlise hore ba rate Jehova.

Esita le ka bo-1970, boholo ba Lipaki tsa banna bo ne bo ntse bo le likampong tsa mosebetsi o boima. Liphutheho tse ngata li ne li hloka tataiso le bolebeli ba batho ba hōlileng tsebong. Kahoo ha Lidiya a nka boikarabelo bo boholoanyane ba ho hōlisa bana, ka linako tse ling a phetha karolo ea ho ba ’mè le ntate, ke ile ka sebeletsa ke le molebeli ea tsamaeang. Ke ile ka etela liphutheho tse Kazakhstan, hammoho le lirephabliki tsa Soviet tsa boahisani, e leng Tajikistan, Turkmenistan le Uzbekistan. Ka nako e tšoanang, ke ne ke boetse ke sebetsa ho thusa ho phelisa lelapa, ’me Lidiya le bana ba ne ba sebelisana le ’na hantle.

Le hoja ka linako tse ling ke ne ke e-ba sieo libeke tse ’maloa, ke ne ke leka ho bontša bana lerato la bontate ’me ke ba thusa ho hōla moeeng. ’Na le Lidiya re ile ra rapela ka tieo hore Jehova a thuse bana ba rōna, ’me re ile ra buisana le bona ka hore na ba ka hlōla ho tšaba batho joang le ho hlaolela kamano e haufi-ufi le Molimo. Kantle le tšehetso e se nang boithati ea mosali oa ka ea ratehang, nka be ke sa ka ka phethahatsa boikarabelo ba ka ba ho ba molebeli ea tsamaeang. Lidiya le barali ba bang babo rōna ho hang e ne e se “sehlotšoana se tetemang” seo ofisiri ea sesole e neng e boletse hore ba sona. Ba ne ba le matla—e hlile e le linatla tsa moea!—Bafilipi 4:13.

Ka 1988, ha bana bohle ba se ba hōlile, ke ile ka khethoa ke le molebeli ea tsamaeang oa kamehla. Potoloho ea ka e ne e akarelletsa boholo ba linaha tsa Asia Bohareng. Ka mor’a hore mosebetsi oa ho bolela oa Lipaki Tsa Jehova o ngolisoe ka molao moo e kileng ea e-ba Soviet Union ka 1991, banna ba bang ba nang le litšoaneleho, ba hōlileng moeeng ba ile ba qala ho sebeletsa lirephabliki tsa Asia tsa seo e kileng ea e-ba Soviet Union. Kajeno ho na le balebeli ba tsamaeang ba 14 ba sebeletsang linaha tsena, moo selemong se fetileng ho bileng teng batho ba fetang 50 000 Sehopotsong sa lefu la Kreste!

Memo e sa Lebelloang

Mathoasong a 1998, ke ile ka fumana mohala o sa lebelloang o tsoang ofising ea lekala la Russia ea Lipaki Tsa Jehova. Ke ile ka botsoa: “Anatoly, na uena le Lidiya le kile la nahana ka tšebeletso ea nako e tletseng?” Ke ’nete hore re kile ra nahana ka tokelo e joalo bakeng sa bana ba rōna. Ha e le hantle, mora oa rōna, Oleg, e ne e se e le lilemo tse ka bang hlano a sebeletsa ofising ea lekala ea Russia.

Ha ke bolella Lidiya ka memo eo re e filoeng, o ile a botsa: “Empa ho thoe’ng ka lehae la rōna, serapa sa rōna le thepa ea rōna?” Ka mor’a hore re rapele le ho buisana, re ile ra fihlela qeto ea ho amohela memo eo. Qetellong re ile ra memeloa ho ea sebeletsa setsing sa bolumeli sa Lipaki Tsa Jehova Issyk, Kazakhstan, haufi le motse o moholo oa Alma-Ata. Mona ho etsoa mosebetsi oa ho fetolela libuka tsa rōna tsa Bibele lipuong tsa sebaka sena tse buuoang ho pholletsa le sebaka sena.

Lelapa la Rōna Kajeno

Re leboha Molimo hakaakang hore ebe o ile a re thusa ho ruta bana ba rōna ’nete ea Bibele! Morali oa rōna oa letsibolo, Valentina, o ile a nyaloa ’me eena le monna oa hae ba ile ba fallela Ingelheim, Jeremane, ka 1993. Ba na le bana ba bararo, bao kaofela e leng Lipaki Tsa Jehova tse kolobelitsoeng.

Lilya, morali oa rōna oa bobeli, le eena o na le lelapa. Eena le monna oa hae, e leng moholo phuthehong ea Belyye Vody, ba hōlisa bana ba bona ba babeli ho rata Molimo. Oleg o ile a nyala Natasha, morali oabo rōna oa Mokreste oa Moscow, ’me ba sebeletsa hammoho ofising ea lekala ea Russia haufi le St. Petersburg. Ka 1995 morali oa rōna oa ho fela, Natasha, o ile a nyaloa, ’me o sebeletsa le monna oa hae phuthehong ea Serussia Jeremane.

Ka linako tse ling re ee re bokane hammoho bakeng sa kopano e khōlō ea lelapa. Bana ba rōna ba phetela bana ba bona kamoo “’Mè” le “Ntate” ba ileng ba mamela Jehova kateng le ho hōlisa bana ba bona ho rata le ho sebeletsa Molimo oa ’nete, Jehova. Kea bona hore lipuisano tsena li thusa litloholo tsa rōna ho hōla moeeng. Setloholo sa rōna sa ho fela se tšoana le ’na ha ke ne ke sa le lilemong tsa hae. Ka linako tse ling o hloella liropeng tsa ka ’me a nkōpe hore ke mo phetele pale ea Bibele. Ke sekisa meokho ha ke hopola kamoo hangata ke neng ke lula liropeng tsa Ntate-moholo le kamoo a ileng a nthusa kateng ho rata le ho sebeletsa ’Mōpi oa rōna e Moholo.

[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]

[Setšoantšo se leqepheng la 21]

’Na le batsoali ba ka ka ntle lapeng Moldova pejana Ntate a isoa teronkong

[Setšoantšo se leqepheng la 22, 23]

’Na le Lidiya ka 1959, ha re ntse re leleketsoe naheng esele

[Setšoantšo se leqepheng la 23]

Lidiya le morali oa rōna Valentina ha ke ntse ke le teronkong

[Setšoantšo se leqepheng la 25]

’Na le Lidiya kajeno

[Setšoantšo se leqepheng la 25]

’Na le bana ba rōna le litloholo, kaofela re sebeletsa Jehova!